KINH TEVA HOI NHAP

MOT s 6 DE XUAT P H A T TRIEN THI TRUONG LAO DONG VIET NAM
KHI UIET NAIYI GIA NHAP CONG D O N G KINH TE ASEAN (AEG)
Hodng Thi Doan Trang'
Tom tat
Ste gia nhap cgng dong kinh te ASEAN (AEC) vdo cudi ndm 2015 viea tgo ra co hoi cho thi
trudng Iao dpng Viet Nam, dac bi^t vai nhimg nguai cd tay nghe, chuyen mdn cao; thiic day ndng
cao ky nang, nang sudt Iao dpng... dong thdi cUng dat ra nhiiu thach thiec khdng nhd nhdm ddp img
yeu cdu hpi nhdp. Bdi viet phdn tich thiec trang thi tneang Iao dpng Viet Nam, nghien cieu ca hpi,
thach thiec doi vai thi truang Iao dpng, tren ca sa do di xudt mpt sd gidiphdp nhdm khde phuc thach
thwc, tan dung ca hpi de hpi nhap hieu qud vdo nen kinh ti khu •vuc.
Tu khoa: AEC, ASEAN, Iao dpng, thi tru&ng Iao dpng.
Ma so: 183.280915. Ngay nhfin bii: 28/09/2015. Ngiy hoin thanh bien t?p: 04/12/2015. Ngiy duyf tflSng:10/12/2015.
Abstract
Vietnam's accession to ASEAN Economic Community (AEC) by the end of 2015 will not only
create opportunities for our labour market, particularly for those with high skills and expertise;
enhance skills, productivity but also open large challenges to meet integration requirements. This
article analyzes the situation of Vietnamese labour market, studies its opportunities and challenges,
and on that basis proposes some solutions to overcome challenges and take advantage of chances
to efficiently integrate into the regional economy.
Key words: AEC, ASEAN, labour, labour market
Paper No. 183.280915. Date of receipt: 28/09/2015. Date of revision: 04/12/2015. Date of approval: 10/12/2015.
Dat van de
Cpng dbng Kinh tS ASEAN (AEC) duac
thanh lap vao cu6i nam 2015 g6m 10 qu6c gia
vai dan so khoang 620 trieu nguoi, trong do luc
luang Iao dong chiSm g k 50% va GDP hang
nam khoang 2.000 ti USD, dugc coi la buae
ti6n mai trong qua trinh hoi nhap toan dien va
ho tra lan nhau cua cac quoc gia DSng Nam

A (Vu Van Himg, 2015). AEC dat ra muc tieu
tao ra thi truang chimg duy nhlt va co so san
xult thuang mai va dlu tu thSng nhlt voi dong
luu chuygn tu do cua hang hoa, dich vu, dlu
tvr, v6n, Iao dpng co tay nghe. Bon muc tieu

cua AEC bao gom: (1) thi trucmg va co sa san
xult thbng nhat; (2) mot khu vuc kinh te canh
tranh; (3) mpt khu vuc phat triSn d6ng d k ; va
(4) hpi nhap voi n6n kinh te toan ciu. Su hinh
thanh AEC c h k chin se tac dong khong nho
d6n thi truang Iao dpng Viet Nam vcri khoang
hom 50 trieu nguoi Iao dpng, chi6m 1/6 t6ng
luc lupng Iao dpng cua khu vuc ASEAN, vai
ca co hpi lln thach thuc do qua trinh tu do hoa
thucmg mai, dlu tu va tu do dich chuyen Iao
dpng (Vii Van Himg, 2015). Truoc mit, trong
nam 2015 co 8 nganh ngh6 Iao dpng trong cac
nuoe ASEAN dupc tu do di chuyen thong

' TliS, Trudng Dai ligc Ngoai thuang; Email:dtrang 1498


KINHTEVAHdINHAP
qua cac thoa thuan cong nhan tay nghe tucmg
duong, g6m ke toan, kien tnic su, nha sT, bac
sT, ky su, y ta, van chuyen va nhan vien nganh
du lich. Ngoai ra, nhan luc chat lugng cao (cac
chuyen gia, thg lanh nghe), trong do co nhan
lye dugc dao tao chuyen mon hoac co trinh dp

tir dai hpc tro len, thong thao ngoai ngir, dac
biet la tieng Anh, dugc di chuyen tu do hon.
Thuc te nay doi hoi Viet Nam phai co nhiing
giai phap kha thi ca ve ca che chinh sach, hanh
lang phap ly de nang cao chat lugng nguon
nhan luc.
Bai viet nay phan tich khai quat thuc trang
thi truang Iao dpng Viet Nam, nghien cuu co
hpi va thach thuc doi voi thi truang Iao dpng
Viet Nam khi Viet Nam gia nhap AEC, tren co
sa do kien nghi mpt so giai phap nhim giup
thi truomg Iao dpng Viet Nam hpi nhap hieu
qua vao nen kinh tl khu vuc.
1. Nhung bat cap cua thi trtrong Iao
dong Vict Nam trudc thoi diim Viet Nam
gia nhap AEC
Thi truong Iao dpng Viet Nam hien dang
t6n tai "han chl kep" khi luon o th6 thu dpng
va phat trien o mpt trang thai tuomg d6i lac
hau.
Thie nhdt, trinh dp tay nghi cua nguai Iao
dpng Viet Nam con thdp. Tren thyc tk, chit
lugng nguon nhan lye cua Viet Nam con thip
va CO khoang each kha lan so vai cac nuac
trong khu vyc. Ngan hang Thl gioi danh gia
Viet Nam dang thilu nhilu lao dpng c6 trinh
dp tay nghe, cong nhan ky thuat bac cao. Nlu
lay thang dilm la 10 thi chit lugng nhan luc
cua Viet Nam chi dat 3,79 dilm, xlp thii 11/12
nuac chau A tham gia xlp hang ciia Ngan

hang Thl giai (trong khi Han QuIc dat 6,91
diem; An Dp dat 5,76 dilm; Malaysia dat 5,59
diem). Do vay nen nang suit lao dpng cua Viet
Nam thupc nhom thip 6 chau A Thai Binh
Tapclii KINHTE DOI NGOAI

Ducmg (thip hem Singapore gin 15 lln, th^
hom Nhat Ban 11 lln va thap han Han QuIc 1
lan). Nang suit lao dpng cua Viet Nam bin
1/5 Malaysia va 2/5 Thai Lan. Trong giai doa
2002 - 2007, nang suat lao dpng tang trun
binh 5,2% moi nam. Tuy nhien, kl tir cug
khiing hoang kinh t l toan clu nam 2008, t6
dp tang nang suat trung binh hing nam cu
Viet Nam cham lai, chi con 3,3%. Mot s
nguyen nhan chu yeu anh huang toi nang sd
lao dpng ciia Viet Nam la ty trpng lao don;
trong khu vyc nong, lam nghiep, thuy san vl
a miic cao, chat lugng nguon lao dpng thip..
Lao dpng lam viec trong khu vuc nong nghie]
chilm 46,6% nhung chi tao ra 18,12% GDI
(Bp Lao dpng - Thuomg binh va xa hpi, 2015)
Ngoai viec thieu nhieu lao dpng lanh nghe
nguon nhan lye da qua dao tao o nuac ta chm
dap ling dugc nhu cau cua thi trucmg lao donj
va doanh nghiep ve tay nghe va cac ky nanj
mem khac. Trinh dp ngoai ngir cua nguai lac
dpng Viet Nam chua cao nen gap nhieu khc
khan trong qua trinh hpi nhap. Chinh nhunj
han che, yeu kem cua nguon nhan lye la mo

trong nhiing nhan to chii yeu anh huong der
nang lye canh tranh cua nen kinh te (nam 2011
Viet Nam xep thir 65/141 nuoe dupc xep hang
ve nang lye canh tranh) (World Economic
Forum, 2014).
Ben canh do, tinh trang thl lye cua lao donj
Viet Nam ciing chi a miic trung binh kem (ca
ve chieu cao, can nang ciing nhu site ben,
sy deo dai) so voi lao dpng cua cac quoc gia
trong khu vuc nhu Singapore, Thai Lan, chua
dap img dugc cuong dp lam viec va nhiing
yeu cau trong sii dung may moc thiet bi theo
tieu chuan quoc te. Ngoai ra, ky luat lao donf
con kem so vai nhieu quoc gia trong khu vuc
ASEAN. Trong khi lao dpng tai Singapore,
Indonesia, Malaysia, Thai Lan dugc dao tao
bai ban, co y thiic luon luon hpc hoi, cap nhi
r-^AlX)


KINH TEVA HOI NHAP

ky nang moi thi mpt bp phan lan nguai lao
dpng a Viet Nam hien nay chua dugc tap huln
ve ky luat lao dpng cong nghiep, tuy tien vl
gia giac va hanh vi. Nguoi lao dpng chua
dugc trang bi cac kien thiic va ky nang lam
viec theo nhom, giao tiep, kha nang ngoai
ngir, thieu kha nang hgp tac va ganh chiu rui
ro, ngai phat huy sang kien va chia se kinh

nghiem lam viec.
Lao dpng Viet Nam dugc biet den voi cac
due tinh nhu can cii, cham chi, ham hpc hoi,
chiu kho...Tuy nhien, sy can cii, cham chi
chua du de giiip nguoi lao dpng diing vung
trong boi canh thi trucmg lao dpng mo cira,
ma nhat thiet nguoi lao dpng phai co trinh dp
chuyen mon, ky nang nghe nghiep, dao diic,
von ngoai ngir, tin hpc. Bang cap cao chua
han la yeu to then chot trong chuyen de hay
kho xin viec, ma nhan lye phu hgp voi yeu
cau tuyen dung, dam bao kien thirc chuyen
mon va ky nang can thiet mai la nhan to chinh
dua nguai lao dpng den vai thanh cong va xac
dinh dugc ch§ diing ben viing tren thi truang
lao dpng hpi nhap.
TTij? hai, ca cdu ddo tgo ngudn lao dpng
bdt hap ly, ty le thdt nghiep ldn. Do xuat phat
diem thap, co cau nen kinh te cua nude ta chu
yeu van dya vao nong nghiep, do vay, ty le lao
dpng tham gia vao thi truang lao dpng chinh
thiic con thip, dat khoang 30%. Chit lugng va
CO clu nguon lao dpng van con nhieu bat cap
so voi yeu cau phat trien va hpi nhap. Khoang
45% lye lupmg Iao dpng trong linh vye nong
nghiep hau nhu chua qua dao tao. Chat Iugng
nguSn nhan lye thip la mpt trong nhirng van
dl can tra sy phat triln. Theo s6 lieu cua Tong
cue Thing ke (nam 2012), Iao dpng pho thong
khong CO chuyen mon ky thuat chiem 83,28%

ting s6 Iao dpng; Iao dpng da qua dao tao
nghi ehi chilm ty le 4,84%; lao dpng eo trinh
dp trung clp chuyen nghiep la 3,61% va lao
S6'79 (01/2016)

dpng CO trinh dp tir cao dang, dai hpc tro len
chilm 8,26%. Theo Bp Lao dpng - Thuang
binh va Xa hpi, lao dpng qua dao tao nghe
(gom ca day nghi chinh quy va thuang xuyen,
phi chinh quy, day nghe duoi 3 thang va day
nghe tai doanh nghiep) chiem khoang 34%
tong so Iao dpng trong ca nuac.
Bang 1: Mot so chi tieu kinh te va thj trirong
lao dong ciia Viet Nam
Chi tieu
2011
2012 2013
Tang truang GDP 6,2
5,2
5,4
(%)
Trao doi hang hoa 164,7 161,2 154,9
(% GDP)
Nang suat lao dpng 5.082 5.239 5.440
binh quan, PPP
(theo gia co dinh
nam 2010, USD)
Tong Nam
Nir
Co viec lam (nghin 52.208 26.830 25.378

nguai)
Ty le tham gia lye 77,5
82,1
73,2
Iugng lao dpng (%)
Ty le that nghiep 2,2
2,2
2,1
(%)
45,0
48,8
Ty trpng lao dpng 46,8
nong nghiep (%)
Ty le viec lam de 62,7
56,7
69,1
ton thuomg (%)
169
Luang tnmg binh 181
189
thang (USD)
Chd y: Tdt cd cdc chi tieu vi thi trudng lao
dpng bao gom nhom ddn sd tie 15 tudi tra len vd
dua tren s6 lieu ndm 2013, chi trie so lieu ve luang
trung binh Id dua vdo so lieu ciia ndm 2012.
Ngudn: ADB vd ILO: Cpng dong ASEAN
2015: Qudn ly hoa nhap hu&ng tai viec ldm tot
han VCI thinh vuang chung (Bangkok, ILO, 2014),
Phu luc F.
Tap chi KINH TE DOI NGOAI



Theo Bp Giao due va Dao tao, trong giai
doan 2011-2014, s6 lao dpng co trinh dp cao
ding, dai hpc trong dp tu6i lao dpng thlt
nghiep tang cao so vdd s6 co viec lam, rieng
nam 2014 s6 sinh vien da t6t nghiep bi that
nghiep tang 103% so vai nam 2010. Nguyen
nhan la kinh te suy thoai, so lugng doanh
nghiep nho va vua pha san nhieu nen so lugng
viec lam mai khong nhieu. Nhieu co so dao
tao chua chu dpng dau tu, to chirc nghien ciiu
nhu cau nhan luc cua thi truang lao dpng de
dao tao nhiing nganh nghe ma xa hpi can.
Hien nuac ta thieu nhieu nhan lye trinh dp
cao trong cac nganh, ITnh vyc quan trpng, co y
nghia quyet dinh den viec dat dugc toe dp tang
truang nhanh cua nen kinh te nhu chuyen gia
trong ITnh vyc nghien ciiu hoach dinh chinh
sach, tu van phap luat, chuyen gia cao clp vl
quan tri doanh nghiep, tai chi'nh, ngan hang,
thuang mai quoc te va lao dgng ky thuat trinh
dp cao trong ITnh vyc cong nghe cao, cong
nghe thong tin, dieu khiln va ty dpng hoa,
cong nghe sinh hoa, dau khf, nang lupmg...

Cac truong day nghe chi tap trung chu ylu
a thanh thi, cac khu cong nghiep tap trung, cac
vung kinh tl trpng dilm trong khi 6 nong thon,
vung sau viing xa, s6 tnrong hay trung tam

day nghi rit it. Hifn con 163 huyen chua co
trung tam day nghi clp huyen, nhiimg huyen
da CO trung tam day nghi thi thilt bi day hoc,
thuc hanh lac hau, mat bing nha xuong khong
dli cho sinh vien hpc tap va thuc hanh nen chSt
lugng dao tao khong cao.
2. Cff h§i va thach thwc d6i vdi thi trircrag
lao dong Viet Nam khi Vif t Nam gia nhap
AEC
Khi tham gia Cpng dong Kinh tl ASEAN,
Viet Nam vira co nhieu co hpi vua phai dli
mat voi khong ft thach thiic.
2.1. Cahpi

Thic nhdt, cpng ddng kinh te ASEAN too
ra tiim ndng lan de cdc nuac co the chuyen
dich ca cdu kinh te tic cdc ngdnh cd ndng sudt
lao dpng thdp sang cdc ngdnh cd ndng sudl
lao dpng cao. Vai su chuyen dich co cau kinh
Thie ba, cdc ca sd ddo tgo hogc ca sa cung te ngay cang nhanh duoi tac dpng cua AEC,
cdp ngudn nhdn luc hien chua ddng bp, qudn ciing voi mpt luc lugng lao dpng co ky nang
ly kem va khdng hieu qud. Tinh din thang tay nghe cao hem, Viet Nam co the canh tranh
6/2015, ting s6 truang cao ding, dai hpc tren manh hem tren thi truang toan cau dya vao
ca nuac la 477, sl trudng cong lap la 385, lgi the nang suSt lao dpng va dieu kien lam
ngoai cong lap la 92. Trong giai doan 2007- viec. Theo bao cao ciia ADB va ILO, nang
2013, 59 truang trung clp dugc nang clp Ien suat lao dpng ciia Viet Nam se tang tren hai
cao dang, 49 trucmg eao ding dugc nang clp lln trong giai doan 2010-2015 (xem bilu do
Ien dai hpe (Vii Van Hung, 2015). Viec nang 2). Nang suat lao dpng tang manh nhat trong
cap hoac thanh lap mai cac trucmg dai hpc, nganh eong nghiep (138,6%o), tuy nhien cac
cao dang tang nhanh vl sl lugng nhung chit nganh khac ciing co miic tang nang suat lao

lupmg dao tao khong dugc nhu yeu clu dl ra. dpng dang kl, cu thl la nong nghiep (94,5%)
Nhieu trucmg dai hpc, cao ding dugc thanh va dich vy (83,8%). Cac xu huong tich eye vS
lap khi CO so vat chit va dpi ngu giao vien nang suat lao dpng nay se tao ra tiem nang to
chua dam bao dan toi chit lugng tuyin sinh Ion dli voi viec tang thu nhap ben vumg. Day
dlu vao thip, hoat dpng khong hieu qua, lam la yeu to quan trpng gop phin nang cao chat
lupmg cupc sing cua nguai lao dpng, boi lao
lang phi ngan sach va cac nguln lye khac.
6

Tap chi KINH TE DOI NGOAI

S6'79(01/201(i)


KINHTEVAHDINHAP

W&c tinti thay doi nang suat tao dong & Viet Nam tit hgi
nhap AEC, 2010-2025

Bieu do 1. If&c tinh thay doi nang suat lao dgng oe Vift Nam tur hpi nhap AEC
trong giai do?n 2015-2025 (%)
Ngudn: ADB vd ILO
dpng dugc tra luomg chiem 34,8% tong luc
lugng lao dpng cda nam 2013, tang tir 16,8%
cila nam 1996. Tuy nhien, de tang nang suat
lao dpng, CO the mang lai thu nhap tot hem va
chat lugng cupc song cao hon cho nguoi lao
dpng doi hoi Viet Nam phai co cac the che
vl thilt lap tiln luomg, tien cong vilng manh
(ILO, 2014A, tr.2).


hpi gia tang vi^c lam manh me nhat gom san
xuat liia gao, xay dung, van tai, det may va
che bien lucmg thuc. Ngoai ra, su hpi nhap
khu vyc kinh te ASEAN se mang lai nhirng
lpi ich quan trpng ve viec lam cho cac nganh
xay dung, thucmg mai va van tai, boi dy bao
nang suat lao dpng trong cac nganh nay cao
hon 2 lan so vol nang suat cCia nganh nong
Thir hai, hinh thdnh Cpng ddng kinh te nghiep. Tuy nhien, viec lam trong cac nganh
ASEAN giiip thj truong lao dpng trong ASEAN nay thuang la viec lam phi chinh thiic, hau
sdi dpng han, thuc day tgo viec ldm cho tirng nhu khong co su bao trg cua phap luat va an
sinh xa hpi. Dieu nay da dat ra nhu clu cln
qudc gia thdnh vien. Theo du bao ciia ILO,
phai CO nhiing chinh sach thi truang lao dpng
khi tham gia AEC, s6 viec lam cua Viet Nam
nham cai thien dieu kien lam viec va nang cao
se tang len 10,5% vao nam 2025. Tuy nhien
chat lugng viec lam cho nguoi lao dpng (ILO,
khoang 2/3 s6 viec lam tang them nay la viec
2014 A, tr.2).
lam dl bi tin thuomg. Dieu do cho thay chat
So dT AEC giiip tao them nhilu viec lam
lugng viec lam con a miic thap, mac dii sy
hpi nhap AEC co the mang lai nhiing lgi ich mod cho nguoi lao dpng vi sau khi thanh lap,
chung cho Viet Nam. Cac nganh c6 nhieu ca thue suat sang ASEAN bang 0 nen cac doanh
S6'79 (0^2016)

Tap chl KINH TE DOI NGOAI



KINHTEVAHDINHAP

nghiep xult khiu sang ASEAN se dugc huong
Igi. Cae san phim san xult co ty Ie "npi khoi
60%" dugc xem la san phim viing ASEAN
nen dugc hucmg uu dai khi xuat khau sang
cae thi trucmg ma ASEAN da co FTA. Nho
do cac doanh nghiep xult khau se ma rpng
thi truang, gia tang kim ngach xult khiu, tir
do ma rpng co hpi tao them nhieu viec lam
eho nguai lao dpng. Ngoai ra, nhumg no lye
eua ASEAN nhim tao ra moi trudng dau tu
rpng khip va uu dai hom se thiie day cac dong
dlu tu va hap din cac nha dau tu, dong thai
gia tang hoat dpng dau tu npi khoi ASEAN.
Dieu nay giiip thu hiit them von dau tu vao
ASEAN, qua do tao them nhieu viec lam cho
nguai Iao dpng.

va dugc ky vpng tilp tuc tang khi AEC hin
thanh, vi khi do cac chuyen gia va lao dpng ta;
nghe cao se dugc di chuyen ty do trong khi
vyc (ILO, 2014 A). Tam nganh nghe lao don|
dugc ty do di chuyen trong ASEAN qua ca
thoa thuan thira nhan Ian nhau (MRAs) gin
kl toan, kien tnic su, nha sT, bac sT, ky su, y ta
van chuyen va nhan vien nganh du lich. Da]
la CO hpi de ngudi lao dpng Viet Nam d nhung
nganh nay dich chuyen sang cac nudc trong

khoi de bu dap sy thieu hut nhan lye, cai thier
thu nhap va tich liiy kinh nghiem mdi cho bar
than. Cac doanh nghiep xuat khau lao dpng cc
the day manh phat trien xuat khau nguon nhan
Iyc sang cac nudc ASEAN.

quIe gia ASEAN ngay cang gia tang va thi
trucmg nay chilm tai 26% ting Iao dpng Viet
Nam di cu trong nam 2012 . Phin Ian Iao dpng
di cu la lao dpng co trinh dp, ky nang 6 miic
thap va trung binh, Iam viec trong cac nganh
nong nghiep, xay dung va san xult chl tao.

Thu tu, gia nhdp AEC giup Viet Nam co
ca hpi ndng cao tien luang vd thu nhap cho
nguai lao dpng, dgc biet Id nhimg lao dpngco
tay nghi. Nam 2013, Viet Nam thanh lap Hoi
dong Tien luong Quoc gia nham tao dieu kien
cho cdng doan va dai dien cua ngudi sir dung
Iao dpng dugc tham gia true tiep vao dam
phan thda thuan miic luong toi thieu. Hien tai
lucmg tdi thieu dugc xac dinh theo viing (thap

Mat khac, khi tham gia AEC, cac quoc gia
Thic ba, lao dpng khong co ky ndng se trong khu vyc deu y thiic dugc yeu cau biic
khong duac di chuyen tu do, vai quy dinh ndy, thiet phai nang cao chat lugng nguon nhan
lao dgng thieu ky ndng it co ca hpi tim viec
lye de nang cao nang lye canh tranh cua m6i
ldm a cdc nudc ASEAN vd day Id dp luc budc
quoc gia ciing nhu ca khu vuc ASEAN so vol

phdi doi mdi qud trinh ddo tgo tay nghe, trang
cac quoc gia khac, dac biet la Trung Quoc va
bi ky ndng cUng nhu ddi mdi he thdng gido
An Dp. Hien nay mang ludi eac trudng dai
diAC, dao tgo theo diing yeu cdu cua thi trudng
lao dpng ASEAN. Do vay trong dai han Viet hpc trong ASEAN da dugc thanh lap vai 26
Nam ehac chan eo sy chuyen dich lan ve ty trudng trong do cd 3 trudng cua Viet Nam (dai
hgc Quoc gia Ha N6i, dai hpc Quoc gia thanh
trpng Iao dpng qua dao tao.
pho Ho Chi Minh, dai hpc Cin Tho). Vi vay
Vai mirc Iuong va chit lupng viec Iam thip
trong tucmg lai khong xa, hgp tac trong Iinh
trong nuac, lao dpng Viet Nam dang co xu
vuc giao duc-dao tao se dugc md rpng theo xu
huang ra nuoe ngoai Iam viec. Nhirng dilm
the hpi nhap, gdp phan nang cao chat Iuong
din ehinh eiia lao dpng Viet Nam hang nam
nguon nhan Iyc, tao them co hpi viec lam cho
la Nhat Ban va Han QuIe. Tuy nhien, trong
5 nam qua, ty le lao dpng di lam viec tai cac ngudi lao dpng.

Dong di chuyin Iao dpng npi khii ASEAN
co xu huang tang ro ret, tir 1,5 trieu ngudi vao
nam 1990 din 6,5 trieu ngudi vao nam 2014
Tap chi KINH TE DOI NGOAI

So 79 101/2019


KINH TEVA HOI NHAP


nhlt la 90 do la My din cao nhlt la 128 do la
My). Trong khi viec dat ra miic luomg toi thilu
nham muc tieu chinh la bao ve ngudi lao dpng
c6 thu nhap thap, thi miic luong cua ngudi
Iao dpng cd tay nghe thudng tang theo mtic
tang cua lucmg toi thieu. Do do, tang luomg
tdi thieu d Viet Nam cd tac dpng ldn hem din
chi phi ve nhan cdng cua cac doatih nghiep so
vdi cac qudc gia ma luong cua Iao dpng cd
thu nhap cao dugc xac dinh qua thuang Iugng
tap the.
Hien tien lucmg tdi thieu d Viet Nam thupe
nhdm thap nhat trong khu vyc ASEAN, do
do chi phi danh cho lao dpng cua cac doanh
nghiep Viet Nam thap hom cac nudc trong
khu 'TJC. Day la mdt lgi the de nude ta thu
hiit cac ddng dau tu nudc ngoai nhd gia nhan
cong re, qua do lam gia tang viec Iam va cd
kha nang lam tang thu nhap cho ngudi lao
dpng. Ben canh do, AEC la co hpi de ngudi
lao dpng cd tay nghe di chuyen den thi trucmg

lao ddng d cac qudc gia khac trong khu vyc
vdi miic thu nhap cao hem. Cac doanh nghiep
trong nudc bupc phai canh tranh vdi cac
doanh nghiep d cac qudc gia trong khoi de
giii chan ngudn nhan lye chit lugng cao, vi
vay tien lucmg ciia ngudi Iao dpng cung cd
the dugc cai thien.

2.2. Thach thirc
AEC tao ra thi trudng chung, kliong cdn
rao can khdng gian kinh te, hang hda, dieh vu,
vdn...nen ben canh sy hgp tac de ciing phat
trien thi canh tranh giira cac nude trong khu
vyc se ngay cang gay gat hon. Vdi nang lye
canh tranh thupc nhdm thap nhat khu vyc
ASEAN (theo bang xep hang Chi sd nang lye
canh tranh toan cau 2013-2014, VietNam xep
thu 68, chi diing tren Lao (93), Campuehia
(95) va Myanmar (134) (World Economic
Forum, 2015, tr.l3), qua trinh hpi nhap AEC
se dem lai khdng ft thach thiic cho thi trudng
lao dpng Viet Nam.

So lu'O'ng lao dpng qua dao tao co bang cap/chirng chi

12
9.98

JOOt-

Q3/2014

Q4/2014

10

01/2014


Q2/2014

Ql/2015

• S4 iugng (tneu nguai)
Bieu do 3. So lirong lao dong qua dao tao co bang cap/chirng chi
Nguon: Tdng cue Thdng Ke 2014, 2015, Dieu tra lao dpng-viec ldm hdng quy
S6'79 (01/2016)

Tap chi KINH TE DOI NGOAI


KINH TEVA HOI NHAP

Thii nhdt, chdt luang cung lao dpng thdp
ddn din nguy ca lao dpng Viet Nam cd thi bl
thua ngay tren thi truang npi dia. Nguon cung
Iao dpng cua nudc ta ddi dao nhung kem vl
chit Iugng. Sd lao dpng qua dao tao cd bang
clp, chumg chi chilm 22,04% tdng luc lugng
lao dpng, cu thl trong sd 11,82 trieu lao dpng
cd bing clp/chiing chi, cd 4,3 trieu ngudi cd
trinh dp dai hpe, chiem ti le cao nhat: 36,39%;
lao dpng cd trinh dp trung hpc chuyen nghiep/
trung clp nghi gan 3,06 trieu ngudi, chiem
16,79%; cao ding/cao dang nghe la 1,7 trieu
ngudi, chilm 14,39%; chiing chi nghe dudi 3
thang la 416.000 ngudi, chiem 3,52% va thap
nhlt la nhdm cd trinh dp sau dai hpc: 362.000
ngudi, chilm 3,06% (Bp Lao dpng - Thucmg

binh & Xa hpi, 2015, tr.2) Nhu vay, ty le
lao dpng qua dao tao nghe cdn thap, ky nang
tay nghe khong phu hgp vdi ddi hdi ciia thi
trudng, nhirng ky nang mem nhu ngoai ngii,
kha nang lam viec nhdm cdn han che khien
Iao dpng Viet Nam khd cd the canh tranh va
cd the danh mat co hpi viec lam ngay tren
san nha khi lao dpng cd ky thuat va tay nghi
cao cua cac nganh nghe ke toan, kien tnic
su, nha si, bac sT, ky su, y ta, van chuyin
va nhan vien nganh du lich cua cac qudc gia
trong khu vyc AEC dugc ty do dich chuyin
vao Viet Nam.

nam 2069 mdi bit kip nang suit lao dpng cua
Thai Lan (Vu Van Thanh, 2015).
Thu hai, hpi nhap AEC co thi ldm tang
tinh trgng thdt nghiep vd viec ldm di bi tdn
thuang. Hpi nhap AEC cd the khien tinh trang
that nghiep d nudc ta gia tang do siic ep canh
tranh tir hang hda nhap khSu, vdn va dlu tu
ciia cac nudc ASEAN cd the dan den mot s6
nganh hang, san pham bi thu hep san xult, nit
khdi thi trudng, nhieu ngudi lao dpng bi mit
viec. Ngoai ra, khoang 'A sd viec lam tren ca
nudc dugc tao ra trong nganh ndng nghiep va
23,8% viec lam den tir khu vyc phi chinh thiic.
Day la khu vyc tao nhieu viec lam cho nguai
lao ddng, nhung da phan la nhiing cdng viec
mang tfnh chat tam thdi, nhieu riii ro, khong

bin viing trudc bdi canh hpi nhap AEC.

Thii: ba, toe dp tdng tien luang cao hem
tdc dp tdng nang sudt lao dpng vd nguy ca
bdt binh dang tdng vai khodng cdch thu nhap
giua lao dpng gian dan vd lao dpng co ij!
ndng ngdy cdng tdng. Theo Bao cao Lucmg
toan clu 2014/2015, Viet Nam vdi tdc do tang
luong cao gap 3 lan tdc dp tang nang suat lao
dpng chu yeu do tang lucmg tdi thieu da Iam
gia nhan cdng dat dd va xdi mdn lgi the lao
dgng gia re trong khu vuc. Mat khac, sy thiiu
hut lao ddng cd ky thuat va lao ddng quan ly
lam khoang each tien lucmg ciia cac lao d6ng
Ngoai ra, nang suit lao dpng cua toan nin
nay vdi luong ciia lao dpng phd thdng ngay
kinh tl nudc ta nam 2014 dat 74,7 trieu dong/
cang tang trong bdi canh hdi nhap AEC, Iao
lao dpng, tang 4,9% so vdi nam 2013, binh
ddng cd ky nang se tim dugc viec lam d cac
quan giai doan 2005-2014 tang 3,7% mdi nam.
qudc gia khac trong khu vyc vdi miic lucng
Mac dil nang suit lao ddng cua Viet Nam trong
cao hon (ILO, 2014 B).
nhung nam qua da dugc cai thien dang kl, tuy
nhien gia dinh Viet Nam va mpt sd nudc vin
3. Mot so giai phap phat trien thi truong
duy tri lien tuc toe dp tang trudng nang suit lao dong Viet Nam khi hpi nhap AEC
lao dpng trung binh nhu trong giai doan 2007
AEC se mang lai nhirng co hdi to ldn ve

- 2012 thi phai din nam 2038 chiing ta mdi bit tang trudng kinh tl va thinh vugng cho Viet
kip nang suat lao ddng cua Philippines, din Nam, ddng thdi ciing tao co hpi chuyin djcli

10

Tap chl KINH TE DOI NGOAI

S6'79(Ol/201«)


KINHTEVAHDINHAP

ien kinh te theo hudng nang suat cao dya tren
cy nang va sy ddi mdi. D I dat dugc muc tieu
id, ddng thdi tan dung dugc ca hpi va han che
lugc thach thiic khi gia nhap AEC, chiing tdi
cin de xuat mpt sd giai phap sau.
Thic nhdt, hodn thien thi chi chinh sdch,
hdnh lang phdp ly nhdm thuc ddy thi trudng
'ao dpng phdt trien Idnh mgnh, phii hap vdi
thdng le qudc te. DSy manh cai each the chl,
moi trudng kinh doanh ndi chung va thi trudmg
lao ddng ndi rieng de ngudi lao dpng va ngudi
su dung lao ddng cd the gap nhau de dang,
bieu qua vdi thdi gian ngin nhlt. Tang cudng
vai trd cua Nha nudc trong quan ly, dieu chinh
cac quan he lao dpng de dam bao cac lgi ich
chinh dang cua ngudi lao dpng, xay dung co
che ddi thoai, ciing cd he thdng thuong lugng
tap the de dam bao nhung lgi ich tir hdi nhap

AEC thyc sy dem lai viec lam tdt hem cho
ngudi lao ddng Viet Nam.

ddng. Bdi AEC se gdp phin dly manh dich
chuyin co clu kinh tl - tao ra nhu cau mdi
cho mdt s6 nganh nghi trong khi dd giam nhu
cau ddi vdi mpt sd nganh nghe khac nen cd the
lam tang tinh trang that nghiep, vifc lam de bi
tdn thucmg va sy phan hda thu nhap giiia lao
dpng cd chuyen mdn ky thuat va lao ddng phd
thdng. Viec md rpng dp bao phii ciia chuang
trinh bao hiem that nghiep qudc gia se giam
thieu chi phi ciia qua trinh chuyen dich co cau
va tao diSu kien cho lao ddng di chuyen sang
cac nganh nghe cd nang suat cao hon.

Thii: tu, tdng nang sudt lao dpng thdng qua
(1) tang hieu qua cua cac nganh cdng nghiSp
chi'nh bing each ap dung cdng nghe mdi, nang
clp may mdc va dlu tu vao dao t^o ky nang
va dao tao nghe; (2) chuyen dich sang cac
hoat ddng cd gia tri gia tang ldn hom. Bdi vay,
Viet Nam cln chuyen dich tir ndng nghiep va
cac nganh dich vu cap thap sang cac nganh
Thic hai, ndng cao chdt luang nguon nhdn che tao va cac nganh dich vu cao cap. U'u tien
luc phil hap vdi yeu cdu thi trudng. Nudc ta thyc hien cac bien phap nang cao nang suat
nen gan chien lugc phat trien nhan lye vdi lao dpng va chat lugng viec lam trong nganh
chiln lugc phat trien kinh te, day la nen tang ndng nghiep bao gdm dau tu vao he thdng
tiln tdi thanh cdng ve kinh te, khoa hpc ky thuy lgi va ca sd ha tang de hd trg cac co sd
thuat. Ngoai ra, can phat trien toan dien giao

san xuat ndng nghiep nhd cd the tham gia vao
due dao tao d cac cap dai hpc, cao dang, giao
chudi cung iing ddng thcd da dang hda cdng
due phd thdng va dao tao nghi, cac trudng
viec trong cac nganh che tao mdi.
cln doi mdi chuang trinh dao tao dat chuan
Ket Iuan
khu vuc tren co sd nam viing va van dung cac
thda thuan cdng nhan lln nhau giiia cae nudc
Viec gia nhap AEC vao cudi nam 2015
ASEAN (Mutual Recognition Arrangement). vira tao ra nhieu co hdi nhung ciing mang lai
Tang cudng he thing thdng tin, phan tich va khdng ft thach thiic vdi nen kinh tl Viet Nam
dy bao vl thi trudng lao dpng se giiip cac co ndi chung va thi trudmg lao ddng Viet Nam ndi
sd giao dye va dao tao cd the dap iing vdi nhu rieng. AEC dugc thanh lap se tao ra ddng di
clu vl ky nang hien tai va tuong lai cua cac chuyen ty do ciia ngudn nhan lye chat Iugng
doanh nghiep va cac nganh kinh te.
cao, cd ky nang, dac biet la nhan luc dugc dao
Thie ba, phdt trien he thdng an sinh xd hpi tao chuyen mdn hoae cd trinh dp tir dai hpc
vd hd tra cdc nhdm yeu the tren thi trudng lao trd len, thdng thao ngoai ngii, tin hpc tir cac
S6'79 (01/2016)

Tap chi KINH TE DOI NGOAI

11


KINHTEVAHDINHAP

nudc ASEAN vao Viet Nam va ngupe lai. D I
hpi nhap vao thj tnrdng lao dpng ASEAN vdi

hieu qua cao, tae gia dl xult mgt s l giai phap,
trong do hai giai phap mang tinh kha thi nhlt
la phat triln he thing an sinh xa hdi va ho trg

cac nhdm ylu thl tren thi trudng lao dpng
nang cao chit lugng ngudn nhan luc phu ho|
vdi yeu clu thi trudng do cd kha nang ap dynj
thanh cdng trong ngin han vdi tdng vin dii
tu phii hgp.Q

Tai lieu tham khao
1. Bp Lao dpng-Thuomg binh va Xa hpi, 2015, Bdn tin Cap nhgt thi trudng lao dpng
hdng quy, so 5, quy 1 nam 2015, truy cap lln cudi ngay 24 thang 9 nam 2015. http://
www.mediafire.com/view/44dz4zo46pzrioa/Ban_tin_Cap_nhat_TTLD_Vietnam_
So5Q12015.pdf
2. Vii Van Hiing, 2015, Thi trudng lao dpng Viet Nam sau khi hinh thdnh Cpng dong kinh
ti ASEAN, Tap chi Kinh t l va Dy bao sd 10 (thang 5/2015), tr. 32-35
3. ILO, 2014 A, bdo cdo "Cpng dPng ASEAN 2015: Qudn ly hpi nhdp hudng tdi vik
ldm tot han vd thinh vuong chung- Bdo cdo tdm luac ve Viet Nam ", thang 8 nam 2014,
truy cap Ian cudi ngay 24 thang 9 nam 2015.
/>asean.pdf
4. ILO, 2014 B, Global Wage Report 2014/15-Wages and income inequality, truy cap
lan culi ngay 24 thang 9 nam 2015. />dgreports/@dcomm/(gpubl/documents/publication/wcms_324678.pdf,
5 Vii Van Thanh, 2015, Nang suit lao ddng Viet Nam: Niia thl ky niia mdi bit kip Thai
Lan, truy cap lln cudi ngay 25 thang 10 nam 2015.
/>6. World Economic Forum, 2015, The Global Competitiveness Report 2014-2015, tr. 13,
2014, truy cap lln cudi ngay 24 thang 9 nam 2015 tir />WEF_GIobalCompetitivenessReport_2014-15 .pdf

12


Tap chi KINH TE DOI NGOAI

So 79(01/201*