Thiền Họa trong Hội Họa Trung Quốc docx
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (141.16 KB, 5 trang )
Thiền Họa trong Hội Họa
Trung Quốc
Trong môn họa truyền thống của Trung Quốc (thường được
gọi là Quốc Họa) ta thường bắt gặp những chủ đề ước lệ
quen thuộc được thể hiện với màu sắc đậm nhạt thích mắt,
thậm chí những màu tươi vui sặc sỡ. Các chủ đề này lặp đi
lặp lại đây đó đến mức sáo mòn, đại loại như hoa (đào, mai,
lan, cúc, sen, thủy tiên, mẫu đơn, tử đằng, quỳnh), điểu cầm
(phụng, ưng, hạc két, quạ, chim cút, vịt trời, gà vịt, ngan
ngỗng), muông thú (hổ, ngựa, lừa, trâu bò, dê, nai), con vật
truyền thuyết (long, lân), tôm cá cua, côn trùng (bướm, chuồn
chuồn, dế, bọ ngựa, sâu, kiến), cây cối (tùng bách, tre trúc,
ngô đồng, dương liễu, phong), phong cảnh (mây nước sông
biển, núi non, thác ghềnh, khe suối), trái cây, nhân vật (thật
và truyền thuyết)… Những chủ đề này được các họa sĩ khai
thác triệt để suốt bao thế kỷ qua. Có người chuyên vẽ đá,
hoặc mai, hoặc lau, hoặc trúc… Chính vì thế nên hội họa
Trung quốc lâm vào biển chết, người họa sĩ cảm thấy lúng
túng trong mê lộ: bất kỳ ý tưởng nào cũng là cũ kỹ mà các
tiền bối đã khai thác hết rồi. Loại tranh này chẳng còn gì tân
kỳ nữa, rốt cuộc chỉ là những màu sắc trang trí trong phòng
thất mà thôi.
Kể từ vị tổ thiền 28 Ấn Độ là Bồ Đề Đạt Ma (?-528) sang
Đông Độ thành sơ tổ thiền Trung Quốc (năm 520, đời vua
Lương Võ Đế), thiền đã mọc rễ và lớn mạnh với thông điệp
thù thắng: «Bất lập văn tự, giáo ngoại biệt truyền, trực chỉ
nhân tâm, kiến tánh thành Phật.» Cho đến đời Nam Tống (thế
kỷ XII) thiền du nhập vào Nhật Bản. Thiền đã ảnh hưởng tâm
hồn hai dân tộc Trung-Nhật suốt bao thế kỷ trong sinh hoạt
hằng ngày cũng như trong học thuật.
Thế là thiền đã thổi vào nền hội họa truyền thống một luồng
sinh khí mới, cứu lấy môn họa này thoát khỏi biển chết. Cách
thể nghiệm thiền «minh tâm kiến tánh» là nguồn cảm hứng
bất tận cho người nghệ sĩ. Hội họa là một ngôn ngữ phi ngôn
ngữ, mà ngôn ngữ hội họa há không thể trực chỉ nhân tâm
sao? Rõ ràng có thể xem hội họa là phương tiện thể nghiệm
thiền để có thể kiến tánh. Nhưng tôn chỉ của thiền là phi
phương tiện (bất lập văn tự, giáo ngoại biệt truyền) cho nên
phải thể hiện thế nào sao cho hội họa trở thành một thứ
phương tiện để có thể tải được tư tưởng ảo diệu thâm mật của
Phật giáo? Những đặc điểm nổi bật của thiền họa là sự đơn
giản tối đa tưởng chừng phi nghệ thuật, sự hướng nội, sự
trống trải đầy gợi ý, sự viên mãn trong bất toàn (như lời Lão
Tử: «Đại thành nhược khuyết»), và được thể hiện theo phong
các đặc biệt: tiết giảm nét bút và chừa nhiều khoảng trống
trên giấy (gọi là bút pháp một góc: one-corner style).
Last edited by giavui; 02-13-2011 at 09:52 PM.
