Dạy Tiếng Việt theo Chương trình Ngữ văn 2018 - Đỗ Ngọc Thống
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (38.07 KB, 2 trang )
Bài 5: TIẾNG VIỆT TRONG SÁCH NGỮ VĂN 6
"Ôi tiếng Việt suốt đời tơi mắc nợ
Qn nỗi mình qn áo mặc cơm ăn
Trời xanh quá môi tôi hồi hộp quá
Tiếng Việt ơi tiếng Việt xót xa tình." (LQV)
1. Mơ tả
Sách NV6 (CD) quán triệt tinh thần dạy học TV theo hướng vận dụng, thực hành để củng
cố TV đã học ở Tiểu học; khơng nặng về trang bị lí thuyết hệ thống, hàn lâm, đầy đủ…
Trước hết thể hiện ở việc lựa chọn VB đọc để HS tiếp xúc với các VB hay, chuẩn mực,
tiêu biểu về việc sử dụng tiếng Việt. Từ các VB này, giúp các em học hỏi những kiến thức
cơ bản về TV và cách diễn đạt bằng TV. Mặt khác, sách cũng giúp các em thực hành, vận
dụng những kiến thức và kĩ năng đó vào các hoạt động đọc, viết, nói và nghe, trước hết là
để hiểu VB trong SGK và các VB khác trong đời sống. TV trong NV 6 chỉ nêu một số
khái niệm cơ bản ở mục Kiến thức ngữ văn theo CT quy định, như là công cụ để đọc,
viết, nói, nghe. Các kiến thức này sẽ được hình thành khi HS vận dụng làm các bài tập
thực hành. Trong khi thực hành, HS đối chiếu, tra cứu lại phần kiến thức ngữ văn để hiểu
và nắm được kiến thức ấy. Tức là học TV qua làm, qua thực hành. Hoạt động thực hành
tiếng Việt trong sách NV6 tập trung vào 2 loại bài tập sau:
a) Bài tập nhận biết các hiện tượng và đơn vị ngôn ngữ (chiếm số lượng nhỏ), ví dụ: nhận
biết các từ đơn, từ phức; các từ đơn nghĩa, đa nghĩa, đồng âm; các từ thuần Việt, từ
mượn; các kiểu câu; các biện pháp tu từ ẩn dụ, hoán dụ,...
b) Bài tập vận dụng kiến thức TV để rèn luyện các kĩ năng đọc, viết, nói và nghe (chiếm
số lượng lớn). Cụ thể:
– Vận dụng kiến thức TV phục vụ hoạt động tiếp nhận văn bản (tập trung vào kĩ năng đọc
hiểu văn bản), ví dụ: phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ ẩn dụ, hoán dụ trong văn
bản để hiểu văn bản sâu hơn.
– Vận dụng kiến thức TV phục vụ hoạt động tạo lập văn bản (thuyết trình, thảo luận, viết
văn bản); ví dụ: vận dụng kiến thức về mở rộng các thành phần chính của câu, kiến thức
về văn bản và đoạn văn để thể hiện được đầy đủ, sinh động thực tế khách quan và suy
nghĩ, tình cảm, thái độ của các em trong bài viết.
2. Giải thích định hướng biên soạn TV của NV6
Từ trước đến nay, có nhiều quan điểm, nhiều cách biên soạn SGK tiếng Việt qua các lần
thay sách. Cho đến CT và SGK hiện hành (CT 2006) việc dạy học TV vẫn bị cho là nặng
nề, phức tạp; thiên về cung cấp kiến thức, khái niệm, ít thiết thực... Nhiều vấn đề TV
trong khi dạy và ra đề thi đã gây tranh cãi quyết liệt, khó thống nhất.
Chúng tơi cho rằng, do có bản năng tiếng mẹ đẻ, vì thế với phần lớn HS, những hiểu biết
phổ thông về TV nên tập trung giải quyết ở cấp tiểu học (chữ viết, chính tả, ngữ âm, từ
vựng, ngữ pháp…). Nghĩa là hết tiểu học về căn bản các em đã có cơng cụ để đọc, viết
thành thạo. Nghe, nói cũng cần nhưng khơng bằng đọc, viết; vì nếu khơng đến trường HS
vẫn nghe nói bình thường. Như thế trừ HS dân tộc ít người cần có cách thức và các giải
pháp tăng cường học TV ở tiểu học, còn đến THCS chỉ nên tập trung thực hành rèn
luyện, củng cố tiếng Việt gắn với yêu cầu đọc, viết, nói và nghe. Để HS được tiếp nhận,
tạo ra và sử dụng một thứ tiếng Việt đời thường phong phú, sinh động, mềm mại. Một thứ
TV có hồn, tự nhiên như con cá đang bơi lội thoải mái trong hồ nước chứ không phải bị
mổ xẻ trong phịng thí nghiệm; thấy đủ mọi bộ phận, nhưng vẫn là con cá chết, cứng đơ.
Chính vì thế, yêu cầu cần đạt của CT Ngữ văn 2018 chỉ tập trung hướng đến 4 kĩ năng
đọc, viết, nói và nghe, tức năng lực giao tiếp. Khơng có u cầu cần đạt về TV. Vì năng
lực TV thể hiện ngay trong các hoạt động đọc, viết, nói, nghe rồi. Biết kiến thức TV thật
nhiều để làm gì khi đọc khơng hiểu hoặc hiểu sai VB; khi viết vẫn sai chính tả, ngữ pháp;
nói vẫn tối mị, khó hiểu, thiếu tự tin; và nghe một đường hiểu một nẻo. Đương nhiên để
có năng lực giao tiếp, HS phải có và biết vận dụng kiến thức, trong đó có kiến thức TV
được nêu ở cột nội dung. CT coi đó là cơng cụ, phương tiện để HS đạt được mục tiêu
đọc, viết, nói và nghe có hiệu quả, chứ khơng phải để trang bị, nhồi nhét thật nhiều, thật
sâu kiến thức TV. Và khi đánh giá kết quả học TV cũng chỉ thơng qua đọc, viết, nói,
nghe.
PGS.TS Đỗ Ngọc Thống
HN, 26-02-2021
