Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8

NHỮNG THAY ĐỔI TRONG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC
THỜI ĐẠI 4.0 VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI
VỚI VIỆC DẠY, HỌC CÁC MƠN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
Nguyễn Thị Anh
Trường Đại học Thủy lợi, email:

1. GIỚI THIỆU CHUNG

Cùng với sự phát triển của kinh tế-xã hội,
cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang
tạo ra những thay đổi lớn diện mạo nền giáo
dục Việt Nam nói chung, giáo dục đại học
nói riêng. Bài viết trên cơ sở phân tích, dự
báo những thay đổi đối với giáo dục đại học,
từ đó nghiên cứu làm rõ một số vấn đề đặt ra
đối với việc dạy và học các mơn Lý luận
chính trị ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã
sử dụng một số phương pháp như: lịch sử,
logic, phân tích, tổng hợp... để hoàn thành bài
báo này.
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Những thay đổi trong giáo dục đại
học thời đại cách mạng công nghiệp 4.0
Đầu thế kỷ XXI, cụm từ cách mạng cơng
nghiệp 4.0 xuất hiện để dự đốn về một cuộc

thay đổi lớn chưa từng có trong cấu trúc chuỗi
giá trị tồn cầu, thơng qua các cơng nghệ như
Internet kết nối vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo
(AI), thực tế ảo (VR), tương tác thực tại ảo
(AR), mạng xã hội, điện tốn đám mây, di
động, phân tích dữ liệu lớn (SMAC)... để
chuyển hóa tồn bộ thế giới thực thành thế
giới số. Theo giáo sư Klaus Schwab - Người
sáng lập và Chủ tịch điều hành Diễn đàn Kinh
tế thế giới, việc áp dụng thành tựu của cuộc
cách mạng công nghiệp 4.0 là một phần của
quá trình dạy và học hiện đại.

Ở nước ta, cùng với mạng internet ngày
càng phổ biến và di động, công nghệ kỹ thuật
số với phần cứng, phần mềm máy tính và hệ
thống mạng trong cấu trúc của nó đang làm
biến đổi mơ hình giáo dục đại học hiện nay.
Sự biến đổi này thể hiện các khía cạnh sau:
3.1.1. Lớp học truyền thống sẽ thay đổi,
người học có thể học mọi lúc, mọi nơi, với
nhiều hình thức học tập khác nhau
Hiện nay, việc học tập của sinh viên nói
chung ngày càng dễ dàng và thuận tiện hơn
khi có các cơng cụ học tập trực tuyến hỗ trợ.
Sinh viên có thể lựa chọn lớp học, truy cập
vào bài giảng của giảng viên thông qua các
thiết bị điện tử, di động, điện toán đám mây,
thực hiện trên hệ thống Internet qua các trang
Web... Sinh viên có thể học tập trong những

khoảng thời gian và ở các địa điểm khác
nhau. Do đó, trong tương lai khơng xa, lớp
học truyền thống sẽ có sự thay đổi. Xu thế
chung, phần lý thuyết, kiến thức hàn lâm có
sẵn trong sách vở, sinh viên có thể học trực
tuyến bên ngồi lớp học. Phần thực hành,
thảo luận sẽ diễn ra trên lớp dưới sự hướng
dẫn của giảng viên.
Ở Việt Nam, sự thay đổi này đang bắt đầu
diễn ra. Trong trường học, mặc dù các lớp
học truyền thống cơ bản vẫn được duy trì,
nhưng bên cạnh đó, mơ hình lớp học trực
tuyến cũng bắt đầu xuất hiện với các môn
học ngoại ngữ, tin học, kỹ năng sống, phổ
biến kiến thức pháp luật... Các lớp học này
được đánh giá bước đầu mang lại hiệu quả
nhất định, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh

287


Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8

viên bổ sung thêm kiến thức và kỹ năng
ngoài giờ học trên lớp.
3.1.2. Mục tiêu, phương pháp dạy và học,
các kỳ thi sẽ thay đổi căn bản
Hiện nay, ở nước ta mục tiêu của giáo dục
đại học có sự thay đổi căn bản, chuyển mạnh
từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện

năng lực người học, phương pháp đào tạo
cũng thay đổi theo nguyên tắc lấy người học
làm trung tâm. Các phương pháp dạy học
hiện đại, các công nghệ được ứng dụng rộng
rãi trong thiết kế bài giảng, truyền đạt và tiếp
nhận kiến thức, tạo ra sự thay đổi lớn trong
phương pháp dạy và học. Sự thay đổi trong
phương pháp, cách thức, mục tiêu giáo dục
tất yếu dẫn đến sự thay đổi nội dung, hình
thức, phương pháp thi, kiểm tra đánh giá trên
các ứng dụng khoa học công nghệ. Thực tiễn
đó cho thấy, giáo dục đại học Việt Nam đang
từng bước thay đổi, phù hợp với xu thế chung
của thời đại.
3.1.3. Sinh viên có quyền tham gia nhiều
hơn vào xây dựng chương trình đào tạo và
vai trị của giảng viên có sự thay đổi
Trong nền giáo dục đại học hiện đại, một
chương trình đào tạo phù hợp, cập nhật và
hữu ích chỉ có khi có sự tham gia đồng thời
của các chuyên gia, nhà đào tạo, nhà tuyển
dụng và sinh viên – người được đào tạo trong
mơ hình giáo dục ấy. Thực tế ở nhiều nước
trên thế giới, sinh viên tham gia ngày càng
nhiều vào quá trình xây dựng chương trình
đào tạo của mình. Nội dung này đang được
các trường đại học ở Việt Nam rất quan tâm
thực hiện khi xây dựng, thiết kế những
chương trình đào tạo mới.
Sự thay đổi mang tính hiện đại của giáo

dục đại học làm cho vị trí, vai trị của đội ngũ
giảng viên thay đổi. Sự thay đổi này thể hiện
ở cả chất lượng (trình độ chun mơn, nghiệp
vụ) và số lượng (số lượng giảng viên đứng
lớp). Giảng viên đứng trước nguy cơ thất
nghiệp nếu các lớp học trực tuyến trên các
trang mạng trở nên phổ biến hơn, hoặc giảng
viên không đáp ứng được các yêu cầu giảng
dạy trong thời kỳ mới.

Như vậy, cuộc cách mạng 4.0 đang và sẽ
buộc giáo dục đại học Việt Nam phải thay đổi
nhiều thứ, từ tầm nhìn, nội dung chương trình,
phương pháp đến kỹ năng đào tạo. Do đó, việc
thay đổi cách dạy và học ở bậc đại học là một
yêu cầu khách quan của sự phát triển.
3.2. Một số vấn đề đặt ra đối với việc dạy
và học các mơn khoa học lý luận chính trị
Cũng như nhiều môn khoa học khác, việc
dạy và học các mơn Lý luận chính trị trong
các trường đại học ở nước ta đang chịu tác
động sâu sắc bởi cuộc cách mạng 4.0. Để
thực hiện tốt công tác giảng dạy, học tập các
môn học trước xu thế của thời đại, về cơ bản,
chúng ta cần chú ý những vấn đề sau:
3.2.1. Đối với công tác giảng dạy của
giảng viên
Các môn khoa học Lý luận chính trị là bộ
phận quan trọng trong kho tàng lý luận của
nhân loại. Với một khối lượng kiến thức rất

rộng, được chắt lọc, kết tinh từ thực tiễn cuộc
sống con người và quá trình nghiên cứu tri
thức lý luận của nhân loại, những mơn học
này có ý nghĩa hết sức to lớn trong việc giáo
dục thế giới quan khoa học, giúp cho sinh
viên có cái nhìn khách quan về thế giới, xã
hội và con người. Khoa học lý luận chính trị
giúp sinh viên rèn luyện bản lĩnh chính trị
vững vàng, lập trường tư tưởng, đạo đức
trong sáng, lối sống lành mạnh, tránh được
những cám dỗ trong cuộc sống.
Kiến thức các mơn khoa học Lý luận chính
trị cơ bản là kiến thức hàn lâm, lý thuyết.
Trong thời đại 4.0 với sự phát triển mạnh mẽ
của công nghệ thông tin, internet kết nối vạn
vật... hệ thống tri thức này dần được chuyển
sang lưu trữ trên máy tính điện tử, điện toán
đám mây... Việc khai thác kiến thúc các mơn
học trở nên dễ dàng, hiệu quả. Do đó, giảng
viên có thể và cần thiết phải điều chỉnh hoạt
động trên lớp học. Giờ học trên lớp, giảng
viên hướng dẫn sinh viên tự nghiên cứu
những vấn đề đã có trong tài liệu, giáo trình,
dành nhiều thời gian cho việc đánh giá kết
quả nghiên cứu, thực hiện của sinh viên. Qua
đó khích lệ, động viên tinh thần tự học, khả

288



Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8

năng nắm bắt kiến thức, kỹ năng làm việc
độc lập ở các em. Hướng đến thực hiện
phương châm lấy người học làm trung tâm.
Để thích ứng với sự thay đổi, địi hỏi giảng
viên phải khơng ngừng nâng cao kỹ năng sử
dụng phương tiện kỹ thuật hiện đại, sử dụng
tốt các công nghệ, phần mềm để thiết kế bài
giảng, thường xuyên đưa bài giảng lên các
trang mạng xã hội như facebook, youtube, các
trang web... tạo điều kiện cho sinh viên tiếp
cận tri thức một cách dễ dàng bằng các công
nghệ. Trong giảng dạy, giảng viên sử dụng
công nghệ thiết kế video, hình ảnh minh họa
cho bài giảng, tránh sự nhàm chán, lý thuyết
sng. Nói cách khác, để làm tốt các cơng
việc, mỗi giảng viên phải được chun nghiệp
hóa, có khả năng sáng tạo cao, thuần thục kỹ
năng nghề, trên cơ sở tiêu chuẩn nhà giáo.
3.2.2. Đối với việc học tập của sinh viên
Với sự phát triển của khoa học công nghệ,
sinh viên có nhiều thuận lợi trong việc học tập
các mơn Lý luận chính trị. Tuy nhiên, sự thay
đổi của mục tiêu, hình thức, phương pháp dạy
học thời kỳ này cũng đặt ra những yêu cầu
mới đối với sinh viên. Sinh viên phải có tinh
thần tự giác cao trong học tập, có kỹ năng làm
việc độc lập và tự chủ, phải biết lựa chọn nội
dung học tập phù hợp với trình độ của mình;

phải có năng lực ngoại ngữ tốt để tiếp cận
được với các tài liệu từ nước ngoài. Đặc biệt,
nguồn tài liệu trên mạng tuy phong phú, đa
dạng nhưng có những tài liệu chưa được kiểm
duyệt... rất dễ dẫn đến cách nhìn lệch lạc, xa
rời mục tiêu của các mơn học. Do đó, người
học phải ln nắm vững những vấn đề mang
tính ngun tắc của các mơn khoa học Lý luận
chính trị, vận dụng linh hoạt kiến thức để giải
quyết những vấn đề diễn ra trong cuộc sống.
Trong q trình học tập, cần mạnh dạn
đóng góp ý kiến vào việc xây dựng nội dung
chương trình đào tạo khi được trưng cầu ý
kiến; biết sử dụng công nghệ vào mục đích
học tập phù hợp; phải kết hợp hài hịa việc
học tập trên lớp với học trực tuyến trên các
trang mạng xã hội sao cho hiệu quả...
3.2.3. Đối với Nhà trường
Về phía nhà trường, cần ứng dụng mạnh
mẽ thành tựu của khoa học công nghệ vào

công tác quản lý, giáo dục - đào tạo. Tăng
cường đầu tư trang bị cơ sở vật chất trường
học, nhằm tạo sự linh hoạt, thích ứng với
thay đổi của khoa học công nghệ và yêu cầu
của xã hội; xây dựng hạ tầng công nghệ
thông tin hiện đại, có thư viện điện tử, có
phịng học đa phương tiện... Tất cả để tạo ra
một môi trường giáo dục hiện đại, giúp sinh
viên học tập tốt hơn.

4. KẾT LUẬN

Nói tóm lại, trong thời đại cách mạng cơng
nghiệp 4.0 mọi thứ đều đang thay đổi theo
hướng hiện đại. Giáo dục đại học là một
trong những ngành tiên phong trong việc thay
đổi để tiếp cận với sự tiến bộ của nhân loại.
Q trình dạy và học khơng chỉ diễn ra trên
lớp, mà cả trong cuộc sống hàng ngày. Nội
dung chương trình, mục tiêu, phương pháp
dạy và học; vị trí, vai trị của thầy và trị cũng
đang có sự thay đổi. Trong hồn cảnh đó,
việc giảng dạy, học tập các mơn khoa học Lý
luận chính trị đứng trước nhiều vấn đề mới.
Để có kết quả tốt hơn trong việc giảng dạy,
học tập đòi hỏi cả người dạy và học phải đổi
mới mạnh mẽ phương pháp, cách thức tiếp
cận các môn học; khơng ngừng nâng cao
trình độ chun mơn và kỹ năng sử dụng
công nghệ trong giảng dạy, học tập. Nhà
trường cần tăng cường ứng dụng, quan tâm
đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ q
trình đào tạo... Có như vậy, mới phát huy
được hết lợi thế của cuộc cách mạng 4.0, làm
cho q trình dạy và học các mơn khoa học
Lý luận chính trị ngày một tốt hơn.
5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Anh Hào (2017), Nhìn lại định nghĩa cơng
nghiệp 4.0 và cách Việt Nam đón nhận xu
hướng

này,
11/12/2017,
http://
ictnews.vn/cntt/cach-mang-40/nhin-lai-dinhnghia-cong-nghiep-4-0-va-cach-viet-namdon-nhan-xuhuong-nay-162188.ict.
[2] Nguyễn Đắc Hưng (2017), Cuộc cách mạng
công nghiệp lần thứ tư và vấn đề đặt ra với
giáo dục Việt Nam, NXB Quân đội nhân dân.
[3] Klaus Schwab (2018), Cách mạng công
nghiệp lần thứ tư, Bộ ngoại giao dịch,
NXB CTQG.

289