ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
…………….***…………….
BÀI TIỂU LUẬN CUỐI KÌ
BỘ MƠN: NHẬP MÔN NGHỆ THUẬT ĐIỆN ẢNH
Đề bài: Dựa vào khái niệm phong cách phim của David Bordwell và
Kristin Thompson, hãy phân tích phong cách phim của phim Listen
to me.
Họ và tên:
Nguyễn Thị Thanh Huyền
Lớp:
K64 Văn Học
Mã sinh viên:
19032432
Giảng viên :
Th.s Nguyễn Thị Bích
Email:
1
BÀI LÀM
Trước khi đi vào phân tích phong cách phim chúng ta điểm xuyến qua nội dung của
Listen To me: Đây là một bộ phim ngắn đoạt giải, nội dung kể về một cơ gái bị
khiếm thính bị bắt nạt ở trường học đến mức suy sụp hoàn toàn và quyết định kết
liễu cuộc đời mình. Một nhân viên sinh viên đã nhìn thấy cơ gái và cố gắng cứu
sống cơ ấy thơng qua ngơn ngữ kí hiệu. Một bộ phim ngắn về nạn bạo lực học
đường ý mang lại nhiều ý nghĩa. Cuộc trò chuyện về tác động của bắt nạt và cách
chúng ta nên đón nhận sự khác biệt độc đáo của mình bởi vì một thế giới đầy màu
sắc là một thế giới tươi đẹp.
Dựa vào khái niệm phong cách phim của David Bordwell và Kristin chúng ta chia
phong cách phim ra làm bốn phần chính:
1. Dàn Cảnh
Theo khái niệm phong cách phim dàn cảnh có nghĩa là “ Đặt vào một cảnh”
khái niệm dàn cảnh để biểu thị sự kiểm soát của đạo diễn về mọi thứ trong
khn hình.
a. Bối cảnh
- Bối cảnh là thơng tin dẫn dắt khán giả giúp họ có thể hiểu được cốt truyện
một cách chi tiết, cũng như giúp bộ phim dễ dàng thấu hiệu được tất cả
những cảm xúc mà các nhà làm phim truyền tải thông điệp. Bước vào bộ
phim Listen To Me là một bối cảnh trường học trong khoảng thời gian cuối
ngày, một không gian tĩnh lặng khiến người xem cảm thấy hồi hộp và tăng
tính tị mị chăm chú vào những tình tiết của bộ phim về nạn bạo lực học
đường của cơ bé khiếm thính đang rơi vào khủng hoàng tinh thần khi bị
châm chọc, việc sắp xếp những bàn học với màu sắc lộn xộn và trống trơn
ngồi bàn học của nữ chính lột tả đi sự cô lập của cô gái bị khiếm thính khi
2
bị trêu chọc bởi sự hiếu động của lứa tuổi học sinh cũng như sự thờ ơ, lãnh
cảm và vô tâm của nhà trường và các học sinh vì đã bỏ mặc sự đau khổ của
nữ chính, khiến người xem thấu hiểu được nỗi đau mà cô gái đang phải chịu
đựng, một khơng gian kín đầy đủ các vật dụng bàn ghế làm cho người xem
cảm giác chật chội và bế tắc giống như cơ gái đang trong hồn cảnh đó. Việc
trực tiếp gây dựng bối cảnh trường học trong một không gian nhỏ giúp cho
những bộ phim ngắn tuy khơng có nhiều thời gian nhưng đã mang lại đầy đủ
thông tin cung cấp cho người xem, dẫn người xem đi sâu vào cốt truyện.
- Ngồi bối cảnh trong phịng học thì bối cảnh trên tầng thượng trường học
mang lại cảm xúc hoàn toàn trái ngược khi hầu hết là hình ảnh bầu trời cũng
như lấy mặt trời làm nền mang lại cảm xúc tươi sáng khi nữ chính nhận ra
được ý nghĩa của cuộc sống, một khơng gian thống và lấy mặt trời là ánh
sáng dẫn đường giúp cho cảm xúc người xem ăn nhập với cô gái hơn khi
nhìn nhận thống hơn về cuộc sống và biết được nét đẹp riêng của mỗi sự
vật, sự việc, chấm dứt đi không gian u tối xung quanh cô gái trước đó để
vững vàng bước tiếp trên con đường sắp tới.
- Các nhân vật trong phim đa số đều không di chuyển nhiều như cơ gái ngồi
một mình n lặng trong căn phịng và bước đi chậm chạm của chàng trai
khơng làm chậm đi bộ phim, thay vào đó là giúp người xem cảm giác thu hút
và tò mò về những tình tiết tiếp theo, việc cơ gái ngồi một mình bên cửa sổ
hay chàng trai với bước đi chậm chạp cũng mang ý nghĩa hai luồng suy nghĩ
3
trái ngược là sự bế tắc, bất lực và sự điểm tĩnh và trưởng thành của hai nhân
vật. Hình ảnh đối mặt của hai người cũng như diễn tả sự chấp nhận đương
đầu với những thách thức mà cô gái sẽ phải chấp nhận và vượt qua để thấu
hiểu đi những điều tốt đẹp khác trong cuộc sống.
- Màu sắc là yếu tố quan trọng gây ấn tượng đối với người xem, ở bộ phim
này sử dụng hai gam màu đối lập, màu nóng tượng trưng cho sự ấm áp đối
với cảnh chàng trai đầu phim và gam màu lạnh tượng trưng cho sự u sầu đối
với cô gái. việc sử dụng gam màu đối lập sẽ là sự trung hòa tuyệt vời khi
chàng trai sẽ là người giúp đỡ cơ gái vượt qua khó khăn hiện tại khi mà màu
sắc ấm áp sẽ chiến thắng bầu trời tăm tối của cô gái qua sự thuyết phục của
chàng trai trên tầng thượng, việc này được diễn tả hợp lý khi màu chủ đạo
của bộ phim là màu vàng cam - màu của sự ấm áp
“ Hai gam màu đối lập”
b. Ánh Sáng
Ánh sáng tạo nên bầu khơng khí cho từng khn hình và tồn bộ bộ phim. Mỗi
khn hình sử dụng ánh sáng khác nhau sẽ tạo nên những cảm xúc khác nhau. Tính
gợi cảm của khn hình phụ thuộc vào việc xử lí ánh sáng của nhà quay phim và
đạo diễn. Ở bộ phim này đạo diễn sử dụng 3 kiểu chiếu sáng khác nhau ở 3 hoàn
cảnh khác nhau và mỗi cảnh đều mang một ý nghĩa riêng.
4
- Ở đầu phim, việc sử dụng cách chiếu sáng ánh sáng tối - sáng đối lập tạo
cảm giác thật với thời gian trường học vào cuối ngày cũng như thể hiện màu
sắc rùng rợn, bí ẩn ngay đầu phim cũng như tạo cảm giác tị mị bởi màu bí
ẩn, đồng thời sử dụng ánh sáng phụ chiếu ánh sáng hồng hơn ở bên cạnh mà
khơng phải chính diện tạo sự tương phản làm cho chủ thể trở nên nổi bật và
có chiều sâu.
- Tiếp đến là bối cảnh cơ gái ngồi trong phòng, vẫn sử dụng ánh sáng bên làm
nổi bật chủ thể và tạo chiều sâu nhưng không có ánh sáng mặt trời chiếu vào
khiến khung hình giảm đi độ tương phản đối lập và khiên khung hình tồn
cảnh có màu lạnh hơn, mơi trường xung quanh được chiếu sáng nhiều hơn
ngoài trừ chủ thể tạo cảm xúc u uất, bi ai, điều này hợp lý khi người xem có
thể đồng cảm được những áp lực mà cơ gái đang chịu phải bởi nạn áp lực
học đường,
- Cảnh cuối phim là một cảnh với bố cục ánh sáng khác hồn tồn khi một
khung hình sáng và ấm áp hơn khi sử dụng 100% nguồn sáng từ mặt trời
trong giai đoạn hồng hơn, việc khung hình sáng khiến người xem cảm thấy
sảng khoải hơn phù hợp với đoạn kết của bộ phim, một gam màu ấm áp và
thoáng đãng như mở ra không gian khác cho cô gái khi nhận biết được nét
đẹp của cuộc sống sau cuộc trò chuyện của chàng trai, rất phù hợp cho cái
kết hạnh phúc.
c. Trang Phục
Phục trang là thông tin quan trọng giúp người xem hiểu rõ hơn về nhân vật trong bộ
phim, thơng qua đó họ có thể biết được tính cách, hồn cảnh, cũng như mơi trường
diễn ra trong phim.
- Trong bộ phim khơng sử dụng trang phục và hóa trang đậm đà lịe loẹt, các
diễn viên khốc lên mình những trang phục đơn giản như quần jean, áo
5
phơng, sơ mi hay áo khốc, mơ ta lên sự đơn giản trong môi trường học
đường, tôn lên vẻ đẹp ngây thơ trong sáng của lứa tuổi học sinh. Điểm khác
biệt ở trang phục ở 2 nhân vật chính đối lập nhau hoàn toàn, tuy mang vẻ bề
ngoài thoải mái, tự do của tuổi trẻ, nhưng cô gái lại phối thêm chiếc áo màu
hồng bên trong, đại diện cho phái nữ, tâm hồn bé gái ngây thơ trong sáng,
một tuổi thơ màu hồng nhưng lại khốc bên ngồi chiếc áo khốc màu xám,
hịa trộn với khơng gian u tối trong căn phòng, người xem lập tức nhận ra
được những áp lực đang vây quanh một tâm hồn mong manh non nớt có thể
vỡ tan bất cứ lúc nào. Trái lại chàng trai lại phối 2 chiếc áo trong và ngoài
với màu đen và xám,màu tối đại diện cho sự trưởng thành, chững chạc của
phái nam, nhưng với chi tiết chiếc áo trong của nam chính và màu xám của
nữ chính thể hiện cô gái đang đối mặt với những thứ hỗn độn và sự trưởng
thành của nam chính mặc bên trong, chắc hẳn nam chính cũng đã trải qua
khoảng thời gian giống với cơ gái và đã vượt qua nó. Hai chi tiết tuy khác mà
giống này tạo nên sự khác nhau ở hai nhân vật. Tạo tiền đề cho sự dẫn lối
của nam chính dành cho nữ chính.
d. Diễn Xuất
6
Một bộ phim có thành cơng hay khơng ngồi trừ nội dung thì diễn xuất của diễn
viên cũng chiếm tỷ lệ lớn để quyết định. Vì là một tác phẩm phim “câm” nên diễn
xuất của diễn viên sẽ đi sâu hơn vào ấn tượng của người xem. Hai diễn viên đã
đóng đúng vai trị của mình ở hai vị trí khác nhau, nữ chính đã rất xuất sắc khi diễn
xuất vẻ mặt u buồn, sợ hãi, lúc diễn viên nữ khóc đã tạo ấn tượng mạnh cho người
xem và đã thấu hiểu được cảm xúc mà cô gái ấy đã nếm trải lại càng cao trào hơn
với nét diễn xuất bất lực khi đứng trên sân thượng, điều này khiến rất nhiều khán
giả khơng kìm được cảm xúc mà phải thốt lên khi chứng kiến được nỗi đau của
những nạn nhân của bạo lực học đường. Trái lại với sự hoảng loạn, chàng trai lại có
nét diễn xuất trầm tính, bình tĩnh bước vào câu chuyện khiến người đối diện đặt sự
tin tưởng của một người dẫn dắt, nét chuyển biến cảm xúc khi nhận ra được sự
nguy hiểm của cơ gái rồi lại trở về vẻ mặt bình tĩnh khuyên nhủ cô gái được diễn ra
một cách uyển chuyển nhịp nhàng, cho người xem cảm giác chân thật nếu được đặt
vai trong hồn cảnh đấy.
2. Quay phim
Quay phim có vai trò quan trong trong việc thể hiện bối cảnh và nhân vật trong bộ
phim, có nhiều kiểu quay phim khác nhau, mỗi loại đều mang một giá trị nhất định
cho người xem.
- Về bố cục của khn hình thì bộ phim đã rất thành công khi sử dụng hầu hết
quy tắc 1/3 khung hình giúp tạo chiều sâu cho khung hình, làm nổi bật nhân
vật khiến khán giả phải tập trung nhìn theo chủ thể và nhận rõ được những
nét cảm xúc của nhân vật nữ chính và nam chính. Tuy nhiên cũng có một vài
góc quay lấy nhân vật nữ chính làm trung tâm giúp nét cảm xúc của cô gái
được chọn làm trung tâm và đập thẳng vào mắt khán giả giúp nhận rõ được
vấn đề, lúc đối diện với chàng trai đã sử dụng bố cục trung tâm làm điểm
7
nhấn, tạo cảm giác cô gái phải chấp nhận đối mặt với khó khăn hiện tại của
mình.
-
- Về góc quay sử dụng góc quay vng góc và góc quay nghiêng, về phần cơ
gái sử dụng góc quay nghiêng trong phịng học tạo cảm giác lộn xộn mất trật
tự, gây khó chịu cho người xem nhưng đây là thể hiện tâm tư rối bời của cô
gái một cách chân thực, hay đối với chàng trai thì sử dụng góc quay vng
góc có cảm giác nghiêm túc, thoải mái đối với người xem, kết hợp với sự
thay đổi với góc quay vng góc làm cho sự đa dạng trong cảm xúc của
người xem về cô gái và chàng trai.
- Bộ phim sử dụng khoảng cách máy quay từ viễn cảnh cho tới đặc tả, mở đầu
bằng hình ảnh viễn cảnh của ngơi trường giúp người xem định hình được câu
8
chuyện diễn ra tại đâu chuyển nhịp nhàng sang trung cảnh và cận cảnh, và
đặc biệt là đặc tả cảnh cơ gái đang trong trạng thái khóc lóc hoảng sợ, việc
này giúp dẫn dắt khán giả đi thẳng hiểu vào câu chuyện về nhân vật, cảm xúc
hiện tại của nhân vật là đang khóc lóc lo sợ của nữ chính hay sự tò mò, lo
lắng của chàng trai đã thể hiện đầy đủ trong từng cảnh quay.
- Bộ phim cũng đã sắp xếp chuyển động của máy quay đứng yên khi quay viễn
cảnh giúp người xem có cảm giác thoải mái vào đầu phim nhưng từ lúc
chuyển sang toàn cảnh tới cận cảnh, máy quay đã chuyển động thường xuyên
tạo cảm giác chân thật theo sát với nhân vật chính, không bị nhàm chán khi
thể hiện nhân vật, cứ như khán giả được cuốn theo và chứng kiến toàn bộ câu
chuyển thông qua từng chuyển động của máy quay, việc thay đổi cách
chuyển đông xen kẽ giúp người xem vừa thoải mái vừa hồi hộp dõi theo toàn
bộ của câu chuyện.
- Điểm nhấn nhất của bộ phim là cảnh quay tái tạo khn hình lúc chàng trai
bước vào phịng thơng qua động tác lia máy quay, việc này giúp tiết kiệm
thời gian trong các bộ phim ngắn cũng như tạo tính tị mị mà chuyển cảnh
một cách uyển chuyển, đồng thời giúp người xem đồng thời cảm nhận rõ
song song được hai cảm xúc của hai nhân vật khác nhau cùng một lúc không
bị gián đoạn ngắt quãng, cách sự dụng máy quay ở cảnh này đã tạo cho khán
giả sự cuốn hút và tò mò để tiếp tục hiểu cốt truyện và dõi theo bộ phim.
3. Dựng phim
Dựng phim là yếu tố rất quan trọng trong điện ảnh, qua dựng phim đạo diễn
cũng có thể truyền tải được những ý nghĩa, thông điệp tới người xem và Listen
To Me là một bộ phim đã vận dụng gần như hiệu quả nhất của việc dựng phim
trong việc diễn tả mục đích và truyền tải thơng điệp của mình tới khán giả.
9
Trong phim chúng ta bắt gặp được hai cảnh dựng song song, dựng luân phiên
các sự kiện khác nhau ở các vị trí khác nhau diễn ra trong cùng một thời điểm.
Với cách dựng này sẽ khiến cho khán giả nắm được nhiều thông tin hơn, kể
nhiều câu chuyện trong một thời điểm khiến người xem cảm thấy sự hồi hộp và
thâu tóm được ý nghĩa của tồn bộ câu chuyện của phim.
- Cảnh đầu là giữa phân cảnh chàng trai bước vào lớp học và nhặt tờ giấy thực tại
song song cảnh quay cơ gái khóc lóc vì bị trêu chọc => Tạo ra mục đích nhằm cho
chàng trai hiểu được nỗi đau khổ của cô gái, chàng trai nhìn được song song hồn
cảnh từng giọt nước mắt và hành động của cô gái để thấy được và cảm nhận được
cảm xúc mà khơng cần giọng nói. Buồn bã, thất vọng và cô đơn…
- Cảnh thứ hai là cảnh chàng trai như biết trước bạn học ấy sẽ tự tử nên đã chạy
nhanh lên tầng thượng, cùng cảnh đó cơ gái dần chậm bước về phía trước, và ở đó
có một cái ghế như ngầm ý hiểu của bộ phim là cô gái sẽ bước lên và nhảy xuống
=> Mục đích cách dựng song song ở đây cũng tạo ra sự trì hỗn khiến cho người
xem cảm thấy hồi hộp khơng biết chàng trai có kịp ngăn cản cơ gái tự tử hay
không?.
- Các cảnh mở đầu phim cùng với cảnh cuối phim là giữa cô gái và chàng trai ở
trên sân thượng dường như bắt đầu bằng những trò chuyện được quay đảo hướng
theo lối truyền thống cách dựng nối tiếp. Nối tiếp về nhịp điệu và thời gian, các
cảnh quay có độ dài, nhịp điệu chuyển động của của cả hai, nhịp điệu chuyển động
10
máy quay, nhịp điệu âm thanh tương đương nhau và thời gian mô tả được nối tiếp
nhau => Để tạo nên đối xứng hành động nối tiếp nhịp nhàng của cốt truyện.
Các nhân vật, được quay ở trung cảnh, chệch hẳn sang bên phải hoặc bên trái của
máy quay. Khi cuộc trò chuyện với nhau máy quay chệch hướng nhân vật thâu tóm
cả hai nhân vật trong cuộc đối thoại khiến nó trở nên gần gũi và thân tình hơn, vị trí
của máy quay đến gần mỗi người hơn và nhẹ nhàng hướng theo trục hành động cho
đến khi mỗi người được nhìn thắng trong ống kính. Điều này với tư cách người
xem chúng ta sẽ cảm thấy được nối tiếp diễn biến và dễ hiểu hơn.
4. Âm Thanh: Đây là bộ phim “Câm” nên âm thanh trong Listen To me
càng quan trọng và nổi bật. Nó dẫn người xem hiểu vấn đề nội dung mà không cần
thông qua lời nói nhân vật. Trong Listen To me mở phân cảnh đầu với âm thanh
khá rợn cho người xem một cảm giác tối tăm, bí ẩn và gây tị mị.
- Âm thanh của tiếng ném giấy vào vai cô gái và tiếng khóc nức nở khiến ta có cảm
thấy sự bất lực và sợ hãi trong vấn nạn bạo lực học đường.
- Âm thanh cao trào với âm lượng cao nhất làm cho người xem cảm thấy hồi hộp lo
lắng là cảnh chàng trai chạy lên tầng thượng và cô gái bước lên ghế để kết liễu cuộc
đời. Đó là âm thanh đi cùng hình ảnh, nhận vật chạy theo cùng âm thanh cao trào.
Để cho ta cùng lo lắng liệu chàng trai có kịp ngăn cản cơ gái kia khơng?.
- Âm thanh truyền cảm hứng nhẹ nhàng và mang lại sự ngạc nhiên chính là phân
cảnh trên tầng thượng, khi chàng trai trai bảo cô gái “ Này - hãy nhìn lên bầu trời ,
bầu trời thật đẹp…thế giới sẽ khơng đẹp nếu khơng có bạn …” và sự đồng cảm,
can đảm, ấm áp đã làm cho cô gái được thuyết phục từ ngơn ngữ kí hiệu của mình.
Nhờ âm thanh của sự sâu lắng nhẹ nhàng đưa người xem từ kịch bản bí ẩn và ngạc
nhiên với nhịp độ của chính mình với cơ gái ấy và sau đó là cú sốc khi nhìn thấy
một cánh tay giả của chàng trai, để người xem như tiếp tục tự hỏi sự khác biệt là gì
vậy?
11
=> Âm thanh trong Listen to me đưa người xem từ bí ẩn, sợ hãi, tị mị cho đến cao
trào kịch bản và cuối cùng là truyền cảm hứng với cái kết thật tuyệt. Âm thanh đi
xuyên suốt với hành động của nhân vật và như sợi chỉ nối tiếp câu chuyện.
5. Kết luận: Tác dụng của phong cách làm hồn thiện một bộ phim. Đơi khi
khái niệm phong cách được dùng để định giá, hàm ý rằng một cái gì đó vốn đã tốt
rồi. Chúng ta đang dùng thuật ngữ này một cách sống động. Từ hình dung của
chúng ta, tất cả các bộ phim đều có phong cách, vì tất cả các bộ phim đều tận dụng
các kỹ thuật trung gian, và những kỹ thuật đó chắc chắn sẽ được tổ chức theo cách
nào đó. Khái niệm phong cách phim của David Bordwell và Kristin Thompson
mang hệ thống hình thức. Với tư cách người xem, nếu muốn hiểu những hiệu quả
này được nhận biết ra sao, chúng ta cần xem và lắng nghe chăm chú hơn. Thông
qua Listen To Me ta thấy tác dụng của phong cách làm cho ý nghĩa của bộ phim
nói rõ về vấn nạn bạo lực học đường và sự khác biệt, điều này làm cho người xem
hiểu rõ nội dung và cảm nhận được cảm xúc câu chuyện mà khơng cần giọng nói.
12