Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

MỤC LỤC
Chƣơng I: DẪN NHẬP .................................................................................. 2
Chƣơng II: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ................................................... 3
1.

Giới Thiệu ......................................................................................... 3

2.

Lịch Sử Nghiên Cứu ........................................................................ 4

3.

Đối Tượng, Phạm Vi Nghiên Cứu .................................................. 5

Chƣơng III: KHÁI NIỆM CƠ BẢN ............................................................. 6
1.

Mạng xã hội ...................................................................................... 6

2.

Thời kỳ công nghệ số ....................................................................... 6

3.

Quan điểm sử dụng công nghệ số trong Phật giáo ....................... 7

4.

Tạm kết ........................................................................................... 10

Chương IV: PHẬT GIÁO TRONG THỜI KỲ CÔNG NGHỆ SỐ ............. 11
1.

Thực trạng sử dụng mạng xã hội trong Tăng Ni ........................ 12

2.

Vai trò của Tăng, Ni Phật Giáo sử dụng mạng xã hội................ 13

3.

Ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của sự truyền bá phật pháp qua
mạng lưới internet.......................................................................... 14

4.

Tạm kết ........................................................................................... 15

Chƣơng V: THUẬN LỢI, THÁCH THỨC THÍCH NGHI CỦA PHẬT
GIÁO TRONG THỜI KỲ CƠNG NGHỆ SỐ......................... 17
1.

Mặt thuận lợi .................................................................................. 17

2.


Mặt thách thức ............................................................................... 19

3.

Phật giáo thích nghi trong thời kỳ cơng nghệ số ........................ 19

Chƣơng VI: KẾT LUẬN.............................................................................. 22
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 23

Nguyễn Thanh Hải

Trang 1 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

Chương I: DẪN NHẬP
Hiện nay, thế giới đang trong giai đoạn bản lề của cuộc Cách mạng công
nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0) với trung tâm là sự phát triển của trí tuệ nhân
tạo, internet kết nối vạn vật (IoT)1, rô-bốt, công nghệ na-nô, công nghệ sinh
học… đang và đã diễn ra, đƣa nhân loại đang tiến vào kỷ nguyên thông tin
và hệ thống mạng. Nhân loại bƣớc vào kỷ nguyên- kỷ nguyên mạng ảo.
Trong kỷ nguyên này, kết nối mọi sự hoạt động của mọi ngƣời trên thế giới
với quy mơ rộng khắp tồn cầu. Chỉ cần một máy tính sách tay hay một
chiếc điện thoại di động thơng minh (smart phone), có thể thực hiện đàm
thoại, gửi và nhận thông điệp từ hàng tỷ ngƣời trên thế giới trong nháy mắt.
Với khoảng trên dƣới hai tỷ ngƣời đang truy cập internet hàng ngày, đã

hình thành nên thói quen “đi lại và giao lƣu” tức thời trên khắp thế giới.
Thông qua các bộ kết nối IoT, hàng tỷ ngƣời ngồi trƣớc máy tính để quan
hệ, giao lƣu tinh thần, học tập, trao đổi các quan niệm, liên lạc với nhau trên
khắp thế giới một cách tích cực.
Với những tiến bộ công nghệ chế tạo các bộ vi xử lý và giá thành ngày càng
hạ, các gia đình sẽ có thêm nhiều cơ hội truy cập mạng internet để mở rộng
tầm quan hệ, sự hiểu biết, giải trí và khai thác các mặt tích cực của mạng
này thơng qua các dịch vụ thông tin.
Tôn giáo đứng trƣớc sự cạnh tranh khóc liệt với một tơn giáo - tơn giáo ảo,
tơn giáo Facebook. Tơn giáo nói chung và Phật giáo nói riêng làm cách nào
để kéo những “con nghiện thế giới ảo” đó về với chánh đạo. Câu hỏi đó
cũng chính là động cơ để thực hiện bài luận này “Phật giáo trong bối cảnh
công nghệ số”.
1

Kết nối Internet vạn vật (Internet of Thing -IoT ) là một hệ thống các thiết bị máy tính, máy móc, vật thể,
động vật hoặc ngƣời đƣợc kết nối với nhau, đƣợc định danh, và có khả năng truyền dữ liệu qua mạng mà
không cần đến sự can thiệp con ngƣời. IoT bao gồm sự hội tụ đến đỉnh cao của công nghệ không dây, hệ
thống cơ điện vi mô (MEMS) , microservice và Internet.

Nguyễn Thanh Hải

Trang 2 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

Chương II: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU

1. Giới Thiệu
Trong thế giới kỹ thuật thay đổi nhanh và có nhiều ngƣời bị căng thẳng,
chúng ta phải chấp nhận hiệu ứng của những loại hình căng thẳng này và
áp lực đó đè nặng lên tâm trí của con ngƣời. Ở đây khơng muốn nói rằng
chúng ta hãy tạo ra một “khơng gian tƣởng ảo”, vì giáo lý nhà Phật đã dạy
rằng khơng có cái gì trƣờng tồn mãi mãi, mọi sự mọi vật đều có bản chất
phù du và khơng thật có. Trí tuệ chứng nghiệm này giúp chúng ta bng bỏ
và vƣợt khỏi sự ràng buộc vào sự vật, và giúp chúng ta đi xi dịng với
cuộc đời một cách nhẹ nhàng, an lạc2. Sự chấp nhận tính biến dịch và khả
năng hợp tác với nó là ý tƣởng đƣợc hàm chứa trong bài giảng Alan Watts3
“trí tuệ của sự vô thƣờng”. Trong sự trống rỗng về mặt tâm linh đang
chiếm ƣu thế trong thế giới đƣơng đại, vốn chỉ nghĩ đến việc chiếm hữu tất
cả, ngƣời ta cần phải đƣợc biết về những gì mà văn hóa tâm linh Phật giáo
có thể cống hiến. Một thí dụ là những kỹ thuật thiền qn có thể đƣợc giải
thích và minh họa trên mạng qua phƣơng diện nghe và nhìn, với ngƣời học
đƣợc hƣớng dẫn qua một vị thầy trên mạng (online teacher). Đặc điểm của
internet là sự tƣơng liên, tƣơng thuộc tồn cầu. Đây chính là lý nhân dun,
một tri kiến cốt tủy, một chân lý phổ quát trong Đạo Phật. Khi hiểu rõ chân
lý này ngƣời ta sẽ tỉnh ngộ, thốt khỏi tính ngã chấp và nối kết với nhau,
biết cảm thông với những đau khổ của nhau.
2

Ven. Pannyavaro | Thích Nguyên Tạng dịch Việt; “tƣơng lai của phật giáo trên internet”; Nguồn
/>3
Alan Wilson Watts (1915 - 1973) là một triết gia , nhà văn, và diễn giả ngƣời Anh, là một thông dịch
viên và phổ biến triết học phƣơng Đông cho ngƣời phƣơng Tây. 1938 ông bắt đầu tập thiền ở New York.
Theo đuổi sự nghiệp, ông đã tham dự khóa học Seabury-Western Theological Seminary và nhận bằng thạc
sĩ thần học. Watts trở thành một linh mục giám mục vào năm 1945, sau đó rời khỏi vào năm 1950 và gia
nhập khoa của Học viện Nghiên cứu Châu Á Hoa Kỳ . Watts đã viết hơn 25 cuốn sách và bài viết về các
chủ đề quan trọng đối với tôn giáo phƣơng Đông và phƣơng Tây, giới thiệu nền văn hoá thiếu niên đang

phát triển đến The Way of Zen (1957), một trong những quyển sách bán chạy nhất về Phật giáo. Trong trị
liệu tâm lý Đông và Tây (1961), Watts đề xuất rằng Phật giáo có thể đƣợc coi là một hình thức trị liệu tâm
lý chứ khơng phải là một tơn giáo. Ơng coi Nature, Man and Woman (1958) là "từ quan điểm văn học cuốn sách hay nhất tơi từng viết". Ơng cũng khám phá ý thức con ngƣời, trong tiểu luận "The New
Alchemy" (1958), và trong cuốn The Joyous Cosmology (1962).

Nguyễn Thanh Hải

Trang 3 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

2. Lịch Sử Nghiên Cứu
Thời đại của chúng ta là thời đại khoa học, văn minh của nhân loại đã tiến
bộ vƣợt bậc. Nền khoa học tiên tiến phát triển với tốc độ vũ bão tại các
nƣớc văn minh. Phật giáo cũng thế, Phật giáo khơng đứng ngồi xã hội,
Phật giáo đã tiếp cận khoa học công nghệ và thích nghi với bối cảnh cơng
nghệ số nhƣ thành lập học viện Phật giáo Việt Nam và hơn thế nửa là học
viện Phật giáo Việt Nam tại TP.HCM đƣợc đào tạo tiến sĩ vào 20184.
Những bài giảng của Giáo Thọ sƣ không đơn thuần là giáo lý nhà Phật mà
lồng ghép vào những hệ tƣ tƣởng cải tiến và luôn hƣớng đến tiệm cận của
khoa học công nghệ. Những buổi thuyết pháp, cơng trình nghiên cứu khoa
học tiêu biểu nhƣ “Phật giáo với khoa học và xã hội”5; “Tu sĩ Phật Giáo
và các mạng xã hội”6; “Tăng Ni Trẻ Và Mạng Xã Hội Facebook”7; “Vấn
Đề Sử Dụng Facebook Của Tăng Ni Hiện Nay”8; “Sự tương tác của Phật
giáo với thời đại kỷ thuật số”9; “Phật giáo trong bối cảnh phát triển của
cuộc cách mạng thông tin lần thứ 5”10… Đã minh chứng, Phật giáo không
thụ động hay phớt lời về khoa học công nghệ


4

Thông tin đƣợc nghe tƣ bài giảng của HT Thích Trí Quảng, TT. Nhật Từ Học viện Phật giáo Việt Nam
tại TP.HCM.
5
Quảng Đạt (2011), Phật giáo với khoa học và xã hội, NXB Phƣơng Đông
6
Nguồn internet />7
HT. Thích Trí Quảng; Tăng ni trẻ và mạng xã hội facebook; Nguyệt San Giác Ngộ số 256 - 07/2017 (PL
2561); Nguồn />8
Thích Nữ Liên Trí; Vấn Đề Sử Dụng Facebook Của Tăng Ni Hiện Nay; trình bày tại khóa "Bồi dƣỡng
trụ trì 2017[Hệ phái Khất sĩ]"; tại Pháp viện Minh Đăng Quang ngày 13- 19.5.2017
/>9
Thanh Hòa; Sự tƣơng tác của Phật giáo với thời đại kỷ thuật số; Giác Ngộ online;
/>10
Bùi Biên Hòa; “Phật giáo trong bối cảnh phát triển của cuộc cách mạng thông tin lần thứ 5” Chƣơng
Trình Hội Thảo Phật Giáo Trong Thời Đại Mới Cơ Hội Và Thách hức, Viện Nghiên cứu Phật học Việt
Nam thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức. Nguồn />
Nguyễn Thanh Hải

Trang 4 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

3. Đối Tượng, Phạm Vi Nghiên Cứu
Với tƣ cách là một hệ tƣ tƣởng lớn của nhân loại với một bề dày lịch sử hơn

2500 năm, Phật giáo để bổ sung cho nhân loại kho tàng tri thức vĩ đại. Giới
hạn đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu là cần thuyết. Đƣợc giới hạn nhƣ sau:
- Phật Gíao Trong Thời Kỳ Công Nghệ Số
- Thuận lợi, Thách Thức và Thích nghi của Phật Giáo Trong Thời Kỳ Cơng
Nghệ Số

Nguyễn Thanh Hải

Trang 5 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

Chương III: KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1. Mạng xã hội
Dịch vụ mạng xã hội (social networking service) là dịch vụ nối kết các
thành viên cùng sở thích trên Internet lại với nhau với nhiều mục đích khác
nhau khơng phân biệt không gian và thời gian. Những ngƣời tham gia vào
dịch vụ mạng xã hội còn đƣợc gọi là cƣ dân mạng.
Dịch vụ mạng xã hội có những tính năng nhƣ chat, e-mail, phim ảnh, voice
chat, chia sẻ file, blog và xã luận. Mạng đổi mới hoàn toàn cách cƣ dân
mạng liên kết với nhau và trở thành một phần tất yếu của mỗi ngày cho
hàng trăm triệu thành viên khắp thế giới11. Các dịch vụ này có nhiều
phƣơng cách để các thành viên tìm kiếm bạn bè, đối tác: dựa theo group (ví
dụ nhƣ tên trƣờng hoặc tên thành phố), dựa trên thông tin cá nhân (nhƣ địa
chỉ e-mail hoặc screen name), hoặc dựa trên sở thích cá nhân (nhƣ thể thao,
phim ảnh, sách báo, hoặc ca nhạc), lĩnh vực quan tâm: kinh doanh, mua
bán...

Hiện nay thế giới có hàng trăm dịch vụ mạng xã hội khác nhau, với
MySpace và Facebook nổi tiếng nhất trong thị trƣờng Bắc Mỹ và Tây Âu;
Orkut và Hi5 tại Nam Mỹ; Friendster tại châu Á và các đảo quốc Thái Bình
Dƣơng. Dịch vụ mạng xã hội khác gặt hái đƣợc thành công đáng kể theo
vùng miền nhƣ Bebo tại Anh Quốc, CyWorld tại Hàn Quốc, Mixi tại Nhật
Bản và tại Việt Nam xuất hiện rất nhiều các dịch vụ mạng xã hội nhƣ: Zing
Me, YuMe, Tamtay...
2. Thời kỳ công nghệ số
Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ diễn ra trên 3 lĩnh vực chính: công nghệ sinh
học, kỹ thuật số và vật lý. Trong đó, những yếu tố cốt lõi của cơng nghệ số
11

“International Network for Social Network Analysis”. Truy cập 7 tháng 2 năm 2015; nguồn
/>
Nguyễn Thanh Hải

Trang 6 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Cơng Nghệ Số

đƣợc tác động trực tiếp, cịn đƣợc coi là bộ khung của CMCN 4.0, đó là: trí
tuệ nhân tạo (AI)12, Internet of Things (IoT), Big Data13.
3. Quan điểm sử dụng công nghệ số trong Phật giáo
Phƣơng hƣớng hoạt động Phật sự của Đại hội Phật giáo toàn quốc khố VIII
“Thế giới ảo của truyền thơng đã đi vào cuộc sống thường ngày và ảnh
hưởng toàn diện đến toàn nhân loại. Mạng xã hội đã chính thức trở thành
quyền lực số 5, Phật giáo khơng thể đứng ngồi”14

Quan điểm của Hịa Thƣợng Thích Trí Quảng15 “thực tế cho thấy những
pháp thoại và bài viết của Đức Đạt Lai Lạt Ma, Thiền sư Nhất Hạnh... đã
dùng Facebook để hỗ trợ cho trang Phật giáo cố định, để bài pháp được
Phật tử tiếp nhận nhanh nhất trên Facebook và sau đó, họ sẽ theo đường
dẫn này mà về với trang chuyên Phật giáo. Nếu Tăng Ni trẻ dùng Facebook
đúng cách và hợp lý để trao đổi tài liệu học tập, cập nhật thơng tin trường
lớp, Facebook cũng góp phần lợi ích.”16
Thƣợng tọa Bhante Uttamo17 chia sẻ “sự phát triển của công nghệ, đặc biệt
là Internet đã giúp các phật tử có thể nghiên cứu thêm nguồn thơng tin rộng

12

Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence -AI)
Big Data là thuật ngữ dùng để chỉ một tập hợp dữ liệu rất lớn và rất phức tạp đến mức những công cụ,
ứng dụng xử lý dữ liệu truyền thống không thể nào đảm đƣơng đƣợc
14
Tánh Tuệ; TT.TS.Thích Minh Nhẫn trao đổi về chiến lƣợc phát triển truyền thơng Phật giáo nhƣ một
kênh Hoằng pháp; Khóa tập huấn về chủ đề “Chiến lƣợc phát triển truyền thơng Phật giáo nhƣ một kênh
Hoằng pháp; Nguồn />15
Hịa thƣợng Thƣợng Trí Hạ Quảng thế danh là Ngơ Văn Giáo, sinh ngày 15 tháng 1 năm 1938 tại huyện
Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. Hồ thƣợng là một bậc Đạo sƣ lỗi lạc, một Cao tăng chân tu
đắc đạo của Phật giáo Việt Nam, một nhà Hoằng pháp vĩ đại, một dịch giả và tác gia nổi tiếng về Phật học.
Hòa thƣợng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong Đệ nhất Phó Pháp chủ, Giám luật Hội đồng
Chứng minh Hội đồng Chứng minh; Hội đồng Trị sự Trung ƣơng Giáo hội Phật giáo Việt Nam; Viện
trƣởng Viện nghiên cứu Phật học Việt Nam;Viện trƣởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.HCM.Tổng
Biên tập Báo Giác Ngộ. Nguồn />16
HT.TS. Thích Trí Quảng; Tăng Ni Trẻ Và Mạng Xã Hội Facebook; Nguồn
/>17
Thƣợng tọa Bhante Uttamo, Phó Chủ tịch Giáo hội tăng già nguyên thủy Indonesia, kiêm Phó Trƣởng
Ban Tăng sự tăng già nguyên thủy Indonesia

13

Nguyễn Thanh Hải

Trang 7 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

rãi về Phật pháp”18, Và Thƣợng tọa cũng chia sẽ thêm do khó khăn trong
việc tiếp cận Phật pháp, Thƣợng tọa Bhante Uttamo mới nghĩ ra cách truyền
bá Phật pháp thông qua trang web www.samaggi-phala.or.id 19.
Sƣ Wor Wachiramethi, ngƣời thành lập website www.dhammatoday.com 20
- một website truyền bá Chánh pháp ở Thái Lan cũng có quan điểm: “Ảnh
hưởng lớn nhất của thế giới ngày nay không phải quyền lực hay bạc tiền mà
là cơng nghệ. Có nhiều người đã dùng cơng nghệ vì các mục đích xấu xa,
vậy tại sao chúng ta không áp dụng công nghệ để phục vụ giáo pháp. Vì
vậy, chúng tơi và các tình nguyện viên đã thành lập trang Dhammatoday
thành một kênh dành cho những người học Phật pháp”. Sƣ Wor nói nhờ có
cơng nghệ và các trang mạng xã hội mà mọi ngƣời thích học Phật pháp hơn
và có thể tiếp cận giáo pháp ở mọi lúc mọi nơi. “Chúng ta không thể từ chối
cơng nghệ, iPhone hay máy tính mà trái lại chúng ta nên sử dụng công
nghệ như một công cụ để mở rộng tiềm năng của chúng ta. Công nghệ đóng
một vai trị quan trọng trong việc phổ biến Phật giáo”
Theo TT.TS Thích Minh Nhẫn21 trong buổi chia sẻ với các học viên Khóa
tập huấn về chủ đề “Chiến lƣợc phát triển truyền thông Phật giáo nhƣ một
kênh Hoằng pháp”: “…do đó nếu người con Phật cịn chậm trễ, thờ ơ với
việc ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội để làm công tác truyền

thông Phật giáo một cách nỗ lực và tích cực hơn thì xem như đã bỏ ngỏ cơ

18

Vân Tuyền; “Indonesia: Kêu gọi sử dụng mạng xã hội để truyền bá Phật giáo”; Nguồn
/>19
Vân Tuyền; “Indonesia: Kêu gọi sử dụng mạng xã hội để truyền bá Phật giáo”; Nguồn
/>20
Trang Dhammatoday đã có trên 30.000 thành viên trên Facebook sau một tháng ra đời và 7.000 ngƣời
dùng Twitter trong 2 tuần đầu tiên
21
TT. Thích Minh Nhẫn – Phó Ban kiêm chánh Thƣ ký Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Kiên Giang; giáo sƣ
danh dự trƣờng đại học Apollos, Hòa Kỳ

Nguyễn Thanh Hải

Trang 8 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

hội, nhường thị phần cho kẻ xấu thuận lợi vô tư khai thác tuyên truyền,
xuyên tạc, làm tổn hại uy tín Đạo Phật và gây bất an trong xã hội”22
Sƣ Pannyavaro, ngƣời sáng lập website BuddhaNet, về vấn đề tu sĩ và cơng
nghệ thơng tin: “Những gì đang xảy ra bây giờ là chúng ta đã có một công
cụ mới và một cách thức tinh vi hơn để truyền bá Phật pháp. Các nhà sư,
với tư cách là nhà giáo, học giả càng phải có hiểu biết nhiều hơn về cơng
nghệ mới này. Vì vậy, các “nhà sư mạng”, có kỹ năng trong mơi trường

internet, sẽ giúp ích trong việc đưa Phật pháp vào thế kỷ XXI và xa hơn
nữa”.
Cũng cần phải nói thêm rằng hai bậc đạo sƣ hàng đầu của Phật giáo hiện
nay là Đức Dalai Lama23 và Thầy Thích Nhất Hạnh24 cũng sử dụng các
trang mạng xã hội làm phƣơng tiện truyền pháp. Trang mạng mới nhất mà
Đức Dalai Lama vừa tham gia là Google+ của Google. Trƣớc đó, Ngài đã
sở hữu tài khoản Twitter với hơn 2.5 triệu ngƣời theo và trang Facebook với
hơn 2 triệu ngƣời yêu thích25.

22

Tánh Tuệ; Chiến lƣợc phát triển TTTT Phật giáo nhƣ một kênh Hoằng pháp; Nguồn
/>23
Đăng-châu Gia-mục-thố (tiếng Tạng: Tenzin Gyatso,
; sinh ngày 6 tháng 7 năm 1935) là tên
của Đạt-lại Lạt-ma thứ 14, là nhà lãnh đạo thế quyền và giáo quyền của nhân dân Tây Tạng. Theo cơng
trình nghiên cứu cá nhân vừa qua của giáo sƣ Eric Sharp thuộc Đại học Sydney, Úc thì trong số những
thánh nhân của thế kỷ thứ 20 này, có ba thánh nhân ngƣời châu Á, đó là cố thi hào Ấn Độ Rabindranath
Tagore (1861-1941), Mahātma Gandhi (1869-1948) và chính vị Đạt-lại Lạt-ma thứ 14 này. Nguồn
/>24
Thích Nhất Hạnh (tên khai sinh Nguyễn Xuân Bảo, sinh ngày 11 tháng 10 năm 1926) là một thiền sƣ,
giảng viên, nhà văn, nhà thơ, nhà khảo cứu, nhà hoạt động xã hội, và ngƣời vận động cho hịa bình ngƣời
Việt Nam. Là nhà lãnh đạo Phật giáo có ảnh hƣởng lớn thứ hai ở phƣơng Tây chỉ sau Đạt-lại Lạt-ma. Ông
là ngƣời đƣa ra khái niệm "Phật giáo dấn thân" (engaged Buddhism) trong cuốn sách Vietnam: Lotus in a
Sea of Fire của ông. Ông đã viết hơn 100 cuốn sách, trong số đó hơn 40 cuốn bằng tiếng Anh và là ngƣời
vận động cho phong trào hịa bình, với các giải pháp không bạo lực cho các mâu thuẫn. Nguồn
/>25
Văn Công Hƣng; Tu sĩ Phật giáo với internet & mạng xã hội;
/>
Nguyễn Thanh Hải


Trang 9 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Cơng Nghệ Số

4. Tạm kết
Nói chung, các trang mạng xã hội đã tạo điều kiện thuận lợi cho mọi ngƣời
chia sẻ những tâm tƣ, tình cảm, cập nhật những thơng tin sinh hoạt của cá
nhân, chia sẻ hình ảnh, video, kiến thức, quan điểm… đến với bạn bè, ngƣời
thân và nhiều ngƣời khác thông qua mạng lƣới liên kết tuyệt vời do các nhà
mạng cung cấp. Nhờ các trang mạng xã hội mà nhiều ngƣời tìm đƣợc niềm
vui trong cuộc sống, tìm đƣợc bạn bè, thậm chí tìm đƣợc ngƣời bạn đời,
hoặc ngƣời tri âm tri kỷ cho mình… Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có khơng
ít ngƣời gánh chịu phiền lụy khi tham gia các trang mạng xã hội, hoặc giết
hầu hết thời gian trong ngày của cá nhân để rồi bỏ bê cơng việc, khơng hồn
thành trách nhiệm, hoặc có ngƣời buồn khổ, sầu bi vì những vấn đề “ảo”…
Thậm chí có ngƣời sử dụng các trang mạng xã hội để phát tán những tài
liệu, những thông tin, hình ảnh khơng lành mạnh. Có thể nói, các trang
mạng xã hội nhƣ một con dao hai lƣỡi, nếu sử dụng đúng cách thì nó sẽ
đem lại lợi ích rất nhiều, nếu khơng biết sử dụng thì nó cũng gây hại khơng
ít. Để nâng cao hiệu quả và phát huy tính tích cực, thế mạnh khi sử dụng,
tham gia các trang mạng xã hội. Đối với ngƣời Phật tử26, sử dụng các trang
mạng xã hội một cách có chánh niệm sẽ đƣợc nghiên cứu ở phần tiếp.

26

Phật tử là con Phật bao gồm các Tăng sĩ xuất gia và cƣ sĩ tại gia


Nguyễn Thanh Hải

Trang 10 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Cơng Nghệ Số

Chương IV: PHẬT GIÁO TRONG THỜI KỲ
CƠNG NGHỆ SỐ
Xin đƣợc mở đầu bài viết bằng ý kiến của Sƣ Pannyavaro, ngƣời sáng lập
website BuddhaNet, về vấn đề tu sĩ và cơng nghệ thơng tin: “Những gì đang
xảy ra bây giờ là chúng ta đã có một cơng cụ mới và một cách thức tinh vi
hơn để truyền bá Phật pháp. Các nhà sư, với tư cách là nhà giáo, học giả
càng phải có hiểu biết nhiều hơn về cơng nghệ mới này. Vì vậy, các “nhà sư
mạng”, có kỹ năng trong mơi trường internet, sẽ giúp ích trong việc đưa
Phật pháp vào thế kỷ XXI và xa hơn nữa”27.
Nhân loại bƣớc vào thiên niên kỷ mới cùng những tiến bộ khoa học của
thời đại kỹ thuât số (Digital era) nên xung quanh chúng ta thấy đủ loại dây
nhợ nối liền chúng ta với các thiết bị thông tin, mạng internet và máy vi tính
hiện đại là những tiện ích mới, một phƣơng cách truyền bá Phật pháp nhanh
nhất và rộng khắp toàn cầu so với ngày xa xƣa Đức Phật và đệ tử Lên Trời
Thuyết Pháp để cho toàn thể chƣ Phạm thiên và toàn thể 1.000 thế gian giới
nghe28
“Rồi Tỷ-kheo Abhibhū bạch Thế Tôn Sikhī, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng
Giác:
"-- Bạch Thế Tôn, con xác nhận với lời nói này giữa chúng Tỷ-kheo Tăng:
"Ðứng ở Phạm thiên giới, con có thể khiến cho ngàn thế giới nghe được

tiếng của con."”29

27

Văn Công Hƣng; Tu sĩ Phật giáo với internet & mạng xã hội; Giác ngộ online;
/>28
Phỏng vấn nhanh TT. Thích Pháp Chất: Ứng Dụng PalTalk Nguồn
/>29
Kinh ARUṆAVATĪ; Tƣơng Ƣng Bộ Kinh, Chƣơng 6, Tƣơng Ƣng Phạm Thiên

Nguyễn Thanh Hải

Trang 11 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

1. Thực trạng sử dụng mạng xã hội trong Tăng Ni
Tại thời điểm đƣa ra công bố tháng 8/2017, trang We Are Social và
Hootsuite cho biết trên thế giới hiện có hơn 3,02 tỷ ngƣời sử dụng mạng xã
hội, chiếm 51% dân số thế giới. Trong sự lên ngơi của mạng xã hội, khơng
có gì ngạc nhiên khi Facebook có quyền lực lớn nhất. Theo We Are Social
và Hootsuite, hiện ƣớc tính Facebook đang có trung bình hơn 2,04 tỷ ngƣời
dùng hàng tháng30. Độ tuổi 25 – 34 chiếm 29,7% ngƣời dùng, là độ tuổi phổ
biến nhất31. Theo The Next Web, Việt Nam nằm trong Top 10 quốc gia có
nhiều ngƣời dùng Facebook nhất thế giới. Việt Nam xếp thứ 7 với 64 triệu
ngƣời dùng, chiếm 3% tổng số tài khoản Facebook toàn cầu. Thái Lan đứng
ngay sau Việt Nam, ở vị trí số 8 với 57 triệu ngƣời dùng. Indonesia và

Philippines lần lƣợt xếp vị trí số 4 và số 6 với 126 triệu và 69 triệu tài
khoản. Cịn nếu xếp hạng theo cấp thành phố thì TP.HCM đứng thứ 10
trong nhóm 10 thành phố có số ngƣời dùng Facebook đông đảo nhất thế
giới với 14 triệu tài khoản hoạt động, chiếm 0,6% tổng số ngƣời dùng mạng
xã hội này32. Trong số đó, lƣợng Phật tử (Tăng, Ni và cƣ sĩ) chiếm không
nhỏ sử dụng facebook.
Trào lƣu sử dụng mạng xã hội đã xâm thực vào đời sống nhà chùa. Nó mời
gọi, dụ dỗ và có sức hút mãnh liệt đối với khá nhiều Tăng Ni, nhất là Tăng
Ni trẻ – những vị đã, đang và sẽ bƣớc chân vào các ngôi trƣờng Phật học và
thế học nhƣ các bạn trẻ ở thế tục, họ sử dụng công cụ này một cách cuồng
nhiệt. Nhƣ các bạn cùng lứa tuổi, các vị ấy hăng say trong chia sẽ, bình luận
những vấn đề “thời sự nóng” trong đạo pháp và thế tục. Chƣa xem xét việc
đúng hay sai, hợp lý hay bất hợp lý thì thời gian vào mạng xã hội sẽ làm

30

Thông tin internet; />31
Thông tin internet; nguồn />32
Thông tin internet; nguồn />
Nguyễn Thanh Hải

Trang 12 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

cảng trở trong tu học và sức khỏe. Cũng nhƣ các bạn ở thế tục, các vị ấy cần
đƣợc sự hƣớng dẫn của Thầy Tổ trong việc sử dụng mạng xã hội.

2. Vai trò của Tăng, Ni Phật Giáo sử dụng mạng xã hội
Để có thể an tồn và tự tại hơn khi sống chung với “thời đại công nghệ số”,
thiết nghĩ ai sử dụng mạng xã hội cũng cần nhìn lại bản thân mình để kịp
thời định hƣớng trong việc tiếp cận với mạng xã hội hấp dẫn này. Ngƣời tu
sĩ Phật giáo vào thời đại mới cần quan tâm đến những khía cạnh sau:
Thấy đƣợc mặt lợi trong việc truyền bá phật pháp qua mạng nhất là đối với
những tu sĩ trẻ đang thực tập thuyết giảng giáo lý hay những tu sĩ ít có khả
năng thuyết giảng trƣớc đại chúng.
Phải có ý thức và phải cẩn thận trong tất cả mọi vấn đề từ nội dung đến hình
thức.
Các nhà sƣ, với tƣ cách là nhà giáo, học giả càng phải có hiểu biết nhiều
hơn về cơng nghệ mới này. Vì vậy, các “nhà sƣ mạng”, có kỹ năng trong
mơi trƣờng internet, sẽ giúp ích trong việc đƣa Phật pháp vào thế kỷ 21 và
xa hơn nữa
Các nhà sƣ nên dùng các trang mạng xã hội để giao tiếp với các tín đồ trẻ
nên nói chuyện nhiều hơn với họ nếu không họ sẽ dần dần gạt bỏ tơn giáo
nhƣ một cái gì đó lỗi thời33. Tuy nhiên vẫn lấy châm ngôn “Cận sự hơn cận
thân”
Công nghệ chỉ là một phƣơng tiện truyền thông. Tốt hay xấu phụ thuộc vào
ngƣời sử dụng. Nếu dùng nó bằng trí tuệ, cơng nghệ sẽ trở thành một cơng

33

Văn Cơng Hƣng; Tu sĩ Phật giáo với internet & mạng xã hội;
/>
Nguyễn Thanh Hải

Trang 13 / 23



Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

cụ để nâng cao tiềm năng của nhà sƣ đó với Chánh pháp. Ngƣợc lại, nhà sƣ
đó sẽ tự làm hỏng chính mình.
Tăng Ni - Phật Tử nên tránh xa những trang web đen, phản động, và nên ý
thức rõ dùng diễn đàn Paltalk là để học hỏi trao đổi kinh nghiệm tu học và
giúp ích cho Đạo pháp dân tộc34
Trong giao tiếp phải thể hiện những chuẩn mực đạo đức theo giới luật,
không rƣờm rà, không câu nệ, khơng logic hình thức nặng nề mà cần tạo
một mối quan hệ gần gũi để hƣớng dẫn, để ngộ đạo, để định hƣớng cho
ngƣời nghe theo tinh thần Phật giáo là một nếp sống chứ không phải là một
tôn giáo với những giáo điều và những vị giáo chủ xa vời.
Trụ trì chùa hay các tự viện nơi nào có nhiều tăng ni trẻ hay những chùa
ni trẻ mồ cơi, riêng trẻ mồ cơi dù hình thức là đƣợc cho mặc áo lam, đề
chỏm nhƣng chƣa có tâm tu thì cần phải ra sức giáo dục ý thúc sử dụng
internet và các trang mạng khơng để tình trạng do sơ xuất mà “ Một con sâu
làm rầu nồi canh”, ảnh hƣởng chung đến uy nghi của nhà sƣ và tính đại
chúng của Đạo Phật. Ngƣời xƣa từng dạy: “Giáo bất nghiêm, Sư chi đọa,
dưỡng bất giáo Phụ chi quá”.
3. Ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của sự truyền bá phật pháp qua
mạng lưới internet
Ngày nay là thời đại của thông tin. Mạng lƣới internet đã trở thành một
nguồn thuận lợi nhất để tìm kiếm thơng tin và cũng là một phƣơng tiện
nhanh nhất để truyền bá Phật pháp. Do đó, việc sử dụng hệ thống Internet
để phổ biến giáo lý là một sức mạnh to lớn đối với sự phát triển của Phật
giáo. Những pháp sƣ cũng nên biết sử dụng email trong việc liên lạc thông

34


Phỏng vấn nhanh TT. Thích Pháp Chất: Ứng Dụng PalTalk; />
Nguyễn Thanh Hải

Trang 14 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Cơng Nghệ Số

tin. Bên cạnh đó, nếu có thể, vị ấy có thể chuyển tải những tài liệu giảng
dạy của họ vào mạng Internet. Điều này cho phép việc truyền dạy Phật pháp
nhanh hơn và thuận lợi hơn. Vì vậy, những hiểu biết và cách sử dụng
Internet đã trở thành một địi hỏi cần thiết ở những ngƣời có trách nhiệm
truyền bá giáo lý Phật Đà.
Việc sử dụng hệ thống Internet từ trƣớc đến nay để truyền bá Phật pháp có
thể đạt đến tốc độ và hiệu quả ở phạm vi toàn cầu. Tuy vậy, qua hệ thống
thƣ điện tử (e-mail) cũng có thể đạt đƣợc một cách dễ dàng để chuyển tải
giáo lý mà học trị khơng cần phải ở gần gũi pháp sƣ và lãng phí thời gian
để đi tới một địa điểm xa xôi để nghe giảng. Kết quả là Internet có thể giúp
truyền bá頧iáo lý, nhƣng lại khơng thể ni dƣỡng lịng tơn kính của tín đồ
đối với pháp sƣ và hết lịng hộ trì Phật pháp. Đó là vấn đề quan trọng cho
chúng ta quan tâm, hoặc thế hệ dùng email sẽ lại xa lánh những tu viện và
vì thế loại truyền thơng này sẽ ảnh hƣởng đến sự phát triển của Phật giáo.
4. Tạm kết
Bƣớc qua thế kỷ 21, sự tiến bộ của nền khoa học kỹ thuật phải nói là đạt
đến mức cao độ và luôn luôn phát triển không ngừng nghỉ. Tuy nhiên, sự
tiến bộ đó đã khơng giải quyết đƣợc cội gốc khổ đau của nhân loại và cũng
không làm cho con ngƣời đƣợc thanh bình, an lạc. Bởi thế, Phật giáo cần

phải thích nghi và phát triển trong đời sống hiện đại để cung ứng về mặt
tâm linh cho nhân loại, vì Phật giáo là ánh sáng của từ bi và trí huệ. Do đó,
Tăng sĩ Phật giáo có nhiệm vụ thiêng liêng là truyền bá lời Phật dạy đến
mọi ngƣời, nhằm đem lại lợi ích cho tất cả và cho chính bản thân. Trong
đời sống xã hội hiện nay, máy vi tính điện tốn (computer) là cơng cụ
quan trọng đƣợc đa số ngƣời sử dụng hằng ngày. Cũng không ngoại lệ,
hầu hết Tăng sĩ đã sử dụng computer để làm các công việc hoằng pháp,

Nguyễn Thanh Hải

Trang 15 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Cơng Nghệ Số

văn phịng và hành chánh; trình bày và trang trí sách, báo, hình ảnh, thƣ từ
v.v...cho giáo hội, cơ quan và tổ chức Phật giáo.
Trong Đại Hội Tăng Già Thế Giới lần thứ 7, Ngài Ching Hsin35, với chủ đề
"Hướng đến một kỷ nguyên mới về việc truyền bá lời Phật dạy qua phương
tiện truyền thông điện tử" (Heading towards a new era for the propagation
of Buddha's teachings through electronic media). Với nhận định “Nếu thế
kỷ 20 được gọi là “thế kỷ của khoa học” thì thế kỷ 21 là “thế kỷ của tôn
giáo””36.Cho thấy chủ đề nầy có ý nghĩa rất quan trọng trong việc sử dụng
đạo Phật để dẫn dắt nhân loại trong thế kỷ thứ 21.
Đối với Phật tử sử dụng các trang mạng xã hội một cách có chánh niệm. Có
bảy trạng thái tâm lý mà chúng ta có khi tham gia các trang mạng xã hội, đó
là: sự cám ơn, chú ý, tán thành, đánh giá đúng, ca ngợi, tự tin và quán xét
tồn diện37. Vì vậy ngƣời Phật tử chúng ta tự biết những chủ ý, cách thể

hiện bản thân, nội dung của mình trƣớc khi đăng tải thơng tin gì đó lên
mạng và những ảnh hƣởng của mạng xã hội lên cộng đồng.

35

Phó Chủ Tịch Hội Đồng Tăng Già Phật Giáo Thế Giới
Ven. Ching Hisn-Thích Nguyên Tạng (dịch); Tăng Già Trong Thế Kỷ thứ 21; Đại Hội Tăng Già Thế
Giới lần thứ 7 (the Seventh General Conference of World Buddhist Sangha Council); ngày 13-16/11/2000;
Nguồn />37
Lori Deschene – Minh Nguyên (Dịch); 10 phƣơng thức chánh niệm khi tham gia các mạng xã hội;
nguồn />36

Nguyễn Thanh Hải

Trang 16 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Cơng Nghệ Số

Chương V: THUẬN LỢI, THÁCH THỨC THÍCH NGHI CỦA PHẬT
GIÁO TRONG THỜI KỲ CÔNG NGHỆ SỐ
1. Mặt thuận lợi
Với sự phát triển của kỹ thuật số, kinh điển Phật giáo khơng cịn hạn chế
trong khn khổ tự viện của giới xuất gia. Ngày nay, nhiều phiên bản điện
tử Đại tạng kinh đang đƣợc hồn thiện với nhiều ngơn ngữ khác nhau.
Chúng ta có thể gọi đây là một yếu tố làm phẳng quan trọng trong Phật giáo
theo thuyết Thế giới phẳng của nhà báo Mỹ nổi tiếng Thomas L.
Friedman38. Trong Thế giới phẳng, sự ma sát trong những chuyển động của

thế giới đƣợc giảm thiểu tối đa; trong Phật giáo thời đại công nghệ số,
những rào cản đối với nguồn tài liệu cấp một - tức là Tam tạng kinh điển đƣợc xé tan dần. Mọi ngƣời đều có cơ hội truy cập nội dung kinh điển một
cách bình đẳng. Trƣớc đây, bộ Đại tạng kinh Đại Chính tân tu, hoặc nhƣ bộ
Nikaya tạng Pali dƣờng nhƣ xa lạ thậm chí với cả tu sĩ Phật giáo. Vậy mà,
với những phiên bản điện tử trên CD và Internet ngày nay, bất kỳ một ai
biết sử dụng máy vi tính và Internet đều có thể truy cập dễ dàng, cũng nhƣ
tìm kiếm những đoạn kinh nguyên văn theo ý muốn cùng với những thông
tin cụ thể tƣơng ứng với các phiên bản giấy. Đây thực sự là một thế lợi rất
lớn cho Phật giáo, nó mở ra cho mọi ngƣời cánh cổng đi vào lãnh địa
nghiên cứu Phật pháp.
Sự bùng nổ về xuất bản thông tin. Sự bùng nổ xuất bản thơng tin nói ở đây
chính là chức năng mở của Internet. Ngày nay, ngƣời đến với Phật giáo
không cịn chỉ thụ động tiếp nhận thơng tin mà họ có quyền và cơ hội xuất
bản, trình bày những quan điểm và hiểu biết của mình dễ dàng trên mạng
38

Thomas Loren Friedman (1953) là 1 nhà báo, nhà bình luận ngƣời Mỹ về quan hệ chính trị giữa các
nƣớc, bao gồm việc mậu dịch quốc tế, các vấn đề Trung Đơng, tồn cầu hóa và các vấn đề mơi trƣờng
khơng khí. Ơng là chủ 1 chun mục xuất hiện trên báo The New York Times 2 lần 1 tuần. Ông chủ yếu
viết về đề tài đối ngoại bao gồm thƣơng mại tồn cầu, Trung Đơng và các vấn đề mơi trƣờng. Ông đã 3 lần
đoạt giải Pulitzer, 2 lần cho mảng Phóng sự quốc tế "International Reporting" (1983,1988) và 1 lần cho
mảng Bình luận "Commentary"(2002). Kể từ năm 2004, ơng là 1 thành viên của Hội đồng Giải thƣởng
Pulitzer. Đồng thời, ông là tác giả của cuốn sách Thế giới phẳng.

Nguyễn Thanh Hải

Trang 17 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng


Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

lƣới Internet. Nếu trƣớc đây, chúng ta muốn bày tỏ sự phản hồi đối với một
quan điểm nào đó đƣợc ghi trên sách báo, chúng ta chỉ có cách viết thƣ giấy
trực tiếp cho tác giả hoặc nhà xuất bản. Cịn bây giờ, chúng ta có thể tự tạo
một trang web riêng hoặc bất cứ nơi nào trên mạng lƣới ảo để nói vấn đề đó
với tất cả mọi ngƣời trên toàn cầu. Khi đối diện với thế giới ảo của Internet,
mọi ngƣời trình bày quan điểm của mình cởi mở hơn. Thơng tin khơng cịn
là một chiều nhƣ chúng ta đã từng kêu ca, mà nó quy tụ đƣợc hầu nhƣ nhiều
cách nhìn trái ngƣợc nhau. Đây là một thế lợi để mọi ngƣời cùng chia sẻ
những nội dung tu tập trong Phật giáo. Ngoài ra, sự phát triển công nghệ
thông tin cũng giúp cho việc in ấn và chế bản các sách báo Phật giáo bằng
phiên bản giấy cũng thuận lợi hơn rất nhiều.
Với sự tiện lợi của công nghệ số, chúng ta dễ dàng tập hợp các nguồn tài
liệu hơn để phục vụ cho việc học tập và nghiên cứu cũng nhƣ phổ biến
những giá trị tâm linh của Phật giáo. Chúng ta khơng cịn thấy các kho sách
đồ sộ để nói lên tầm vóc của nội dung thơng tin mà ai đó sở hữu. Trên chiếc
máy vi tính nhỏ, chúng ta có thể cất chứa rất nhiều thông tin từ những nơi
mà chúng ta đã một lần lƣớt qua. Rất nhiều từ điển Phật học dạng số đã
đƣợc phát triển và sử dụng. Chúng ta không cần phải lật từng trang của một
pho từ điển dày gần 8.000 trang để tìm một định nghĩa; với cơng nghệ số,
chỉ cần nhập nội dung cần tìm và có ngay lập tức.
Phƣơng tiện trun thơng tiến bộ càng giúp cho hoạt động hoằng pháp đạt
hiệu quả hơn. Ngày nay có rất nhiều diễn đàn cũng nhƣ giảng đƣờng Phật
pháp ảo mở cửa mọi lúc mọi nơi trên mạng toàn cầu. Chúng thực sự chia sẻ
một phần trách vụ của ngƣời làm công tác hoằng pháp. Nếu ngày trƣớc,
việc nghe pháp chỉ xảy ra ở những pháp hội cụ thể một cách khó khăn, thì
ngày nay, ngƣời sử dụng máy vi tính và Internet có thể nghe cùng một nội
dung ấy tùy theo thời điểm thích hợp cho bản thân.


Nguyễn Thanh Hải

Trang 18 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

2. Mặt thách thức
Tuy nhiên, sự phát triển nào trong phạm vi thế gian cũng đều có mặt trái
của nó. Bên cạnh cái tốt ln tiềm ẩn cái xấu nguy hiểm. Công nghệ thông
tin làm bùng nổ thông tin trên mạng lƣới ảo Internet, khiến cho ngƣời sử
dụng ln có nguy cơ bị xâm nhiễm nếu khả năng phịng hộ căn mơn khơng
đúng mức.
Sự tràn ngập thơng tin có nhiều ảnh hƣởng khơng tốt đến đời sống tu tập,
đặc biệt đối với ngƣời xuất gia. Thế giới ảo ln hứa hẹn nhiều chuyện hấp
dẫn, hay có, dở có. Trong cuộc sống đời thƣờng, ranh giới giữa cái xấu và
cái tốt đã khó phân định, trong thế giới ảo, ranh giới đó càng mờ ảo gấp bội
lần. Phật tử sử dụng Internet dễ bị lôi cuốn bởi những thông tin vơ bổ, vừa
anh hƣởng đến tiến trình tu tập làm ơ nhiễm thân tâm vừa phí phạm thời
gian.
Thế giới ảo rất thuận lợi cho chúng ta truyền bá Chánh pháp của Đức Phật,
nhƣng đồng thời cũng là vũ khí đắc dụng của những thành phần bất hảo
trong xã hội cũng nhƣ của những thế lực đối kháng. Chẳng hạn có những
trang web chỉ chuyên đăng tải những nội dung chê bai Phật giáo thơng qua
hình ảnh của những cá nhân bất thủ quy giới làm ảnh hƣởng đến diện mạo
chung, bóp méo sự thật về bản chất thanh tịnh hịa hợp của Tăng già. Có
nhiều kẻ lợi dụng mạng lƣới tồn cầu để truyền bá các thơng tin xun tạc,

làm mất đi nét đẹp truyền thống của Phật giáo đối với những ngƣời chƣa
biết đạo.
3. Phật giáo thích nghi trong thời kỳ công nghệ số
Chƣa bao giờ con ngƣời một lúc đứng giữa những cơ hội và thách thức lớn
đến vậy. Tác động rõ rệt nhất của CMCN 4.0 là sự xuất hiện của robot có
trí tuệ nhân tạo, với những tính năng có thể thay thế con ngƣời, thậm chí
Nguyễn Thanh Hải

Trang 19 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Cơng Nghệ Số

cịn tối ƣu hơn nhƣ khả năng tính tốn, phân tích, ghi nhớ, cùng sức lao
động bền bỉ, năng suất cao. Nhƣ vậy, trong một thị trƣờng việc làm vốn đã
rất gay gắt bởi những cuộc cạnh tranh giữa ngƣời với ngƣời, bây giờ ngƣời
ta còn phải cạnh tranh thêm với cả robot. Có thể hình dung, cách mạng 4.0
sẽ tiến tới loại bỏ những công việc phổ thơng hoặc mang tính chất lặp đi
lặp lại, thay thế tồn bộ bằng máy móc. Nhƣng đồng thời, nhu cầu về
nguồn lao động có tay nghề cao, tƣ duy sáng tạo, thực hiện những công
việc phức tạp, làm chủ máy móc lại tăng lên, áp lực cơng việc nhiều hơn và
đồi hỏi cao hơn về chất cũng nhƣ về lƣợng.
Phật giáo nói riêng và các tơn giáo khác cùng vậy, phải thích nghi với điều
kiện đó. Tín đồ sẽ có ít thời gian đến các cơ sở thờ tự tôn giáo nhƣ chùa,
nhà thờ, đình miếu, v.v… và thay vào đó là những trang web, những phần
mềm để thực hiện nghi thức tôn giáo nhƣ:
- Thiên chúa đã đƣa ra phần mềm quản lý giáo xứ (QLGX) và “xưng
tội online” từ năm 2011, tác giả Mat-thêu Nguyễn Đức Khoan:

“Mong ước trong tương lai khơng xa, các giáo phận có thể áp dụng
thành công việc ứng dụng công nghệ thông tin vào việc thống nhất
quản lý trong các giáo xứ, để tiến tới việc thực hiện "giáo hội điện
tử" trên đất nước Việt nam chúng ta”39, tải về và hƣớng dẫn sử dụng
trên web Hoặc Năm 2013, Nhà thờ
Công giáo La mã cũng cho ra đời ứng dụng Pope App, sau khi có
ứng dụng Xƣng tội (Confession app) giúp ngƣời sử dụng ghi lại tội
lỗi của mình40.
- Phật giáo, Ngày 15 12 2017, Đức Dalai Lama 41 vừa công bố một
39

/>Theo BBC Vietnamese ngày 15/12/2017
41
Đăng-châu Gia-mục-thố (tiếng Tạng: Tenzin Gyatso,
; sinh ngày 6 tháng 7 năm 1935) là tên
của Đạt-lại Lạt-ma thứ 14, là nhà lãnh đạo thế quyền và giáo quyền của nhân dân Tây Tạng. Theo cơng
trình nghiên cứu cá nhân vừa qua của giáo sƣ Eric Sharp thuộc Đại học Sydney, Úc thì trong số những
thánh nhân của thế kỷ thứ 20 này, có ba thánh nhân ngƣời châu Á, đó là cố thi hào Ấn Độ Rabindranath
Tagore (1861-1941), Mahātma Gandhi (1869-1948) và chính vị Đạt-lại Lạt-ma thứ 14 này.
40

Nguyễn Thanh Hải

Trang 20 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Cơng Nghệ Số


ứng dụng điện thoại di động cho tín đồ để cập nhật với lịch đi lại và
những lời giảng của ơng, App miễn phí này, mang tên Dalai Lama,
hiện chỉ có trên iPhone. Ứng dụng này đăng tin tức, video và ảnh về
Đức Dalai Lama42. Hoặc nếu vào tìm kiếm trên app ở các điện thoại
thơng minh ta sẽ thấy có nhiều phần mền để các Phật tử có thể tìm
hiểu và học hỏi giáo lý nhƣ: Dalai Lama quotes; Buddha Quotes with
music; teaching of Tibetan Buddhism, Phật giáo v.v…Hoăc "thầy
chùa robot" Xian'er đƣợc phát triển bởi các chuyên gia trí tuệ nhân
tạo và các nhà sƣ tại chùa Long Tuyền ở Bắc Kinh - ngôi chùa nổi
tiếng dùng công nghệ mới để truyền bá giáo lý đạo Phật43. Hoặc nhƣ
các trang web www.daophatngaynay.com/; /> … đã giúp các Phật tử có thể tự học tập giáo lý,

có ý nghĩa rất to lớn trong việc hoằng dƣơng Phật pháp, từng bƣớc
thích nghi với cuộc CMCN 4.0.
Và nhiều app tôn giáo khác cũng mọc lên, cho phép các lãnh đạo tôn
giáo giữ liên hệ với giáo hội, giáo chúng và giúp tín đồ tìm món ăn tinh
thần phù hợp với tơn giáo của mình khi họ đi lại.

42

Theo BBC Vietnamese ngày 15/12/2017
Thông tin trên internet />43

Nguyễn Thanh Hải

Trang 21 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng


Phật Giáo Trong Bối Cảnh Công Nghệ Số

Chương VI: KẾT LUẬN
Đạo Phật đi vào cuộc đời để giúp ngƣời sống an vui, hạnh phúc với nguồn
tuệ giác từ lời Phật dạy. Do đó, trong thời đại ngày nay, ở thời đại mà nhà
nhà đều dùng internet, ngƣời ngƣời đều sử dụng các ứng dụng mạng thì
ngƣời xuất gia cũng cần phải hiểu biết trong lãnh vực này để việc hoằng
pháp trở nên hiệu quả và thực tế hơn. Nếu chúng ta sử dụng một cách có ý
thức, ở mức độ vừa phải, phục vụ cho mục đích chia sẻ giáo pháp thì
Facebook là một ứng dụng tuyệt vời. Thế nhƣng, cái gì “nhiều quá” sẽ đi xa
mức trung đạo và dễ dàng lạc lối. Một khi chúng ta lạm dụng việc sử dụng
công nghệ số, mạng xã hội và khơng làm chủ đƣợc mình, thì phần công
dụng của công nghệ số hầu nhƣ ta không nhận đƣợc nhiều, mà tác hại của
mạng xã hội này thì khơng phải nhỏ.
Cuộc sống của một đời ngƣời vốn có nhiều giới hạn, trong đó quỹ thời gian
đƣợc sống và sức khỏe là các yếu tố vô cùng quan trọng cần phải chắt chiu.
Đức Phật từng tuyên bố, những gì đức Phật biết là lá trong rừng, những gì
Ngài dạy cho chúng đệ tử là lá trong tay. Ngài cũng nói rõ những gì Ngài
nói là những điều liên hệ đến mục đích, là căn bản cho phạm hạnh, đƣa đến
yếm ly, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết-bàn44. Chúng ta
cũng có thể xem những gì trên mạng xã hội là lá trong rừng, chúng ta cần
phải tỉnh táo và khôn ngoan để nắm trong tay những chiếc lá thật sự cần
thiết cho việc tu học và chia sẻ giáo pháp mà thôi.
Chúng ta nên sử dụng nó nhƣ một cơng cụ hỗ trợ cuộc sống, đừng để nó trở
thành một phần cuộc sống của mình. Hãy sử dụng mạng xã hội thật mà ảo,
ảo mà thật này một cách hợp lý và đúng mục đích để phát huy các ứng dụng
ƣu việt của mạng xã hội này góp phần làm cho đạo Phật trong thời đại ngày
nay trở thành một tôn giáo tƣơi trẻ, năng động và đầy sức sống.
44


Tƣơng ƣng bộ kinh, chƣơng XII, phẩm IV, kinh số 31.1: Simsapa

Nguyễn Thanh Hải

Trang 22 / 23


Tiểu Luận: Phật Giáo Ứng Dụng

Phật Giáo Trong Bối Cảnh Cơng Nghệ Số

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Ven. Pannyavaro | Thích Nguyên Tạng dịch Việt; “tƣơng lai của phật giáo trên
internet”; Nguồn />[2]. Quảng Đạt (2011), Phật giáo với khoa học và xã hội, NXB Phƣơng Đơng
[3]. HT. Thích Trí Quảng; Tăng ni trẻ và mạng xã hội facebook; Nguyệt San Giác Ngộ
số 256 - 07/2017 (PL 2561); Nguồn />[4]. Thích Nữ Liên Trí; Vấn Đề Sử Dụng Facebook Của Tăng Ni Hiện Nay; trình bày tại
khóa "Bồi dƣỡng trụ trì 2017[Hệ phái Khất sĩ]"; tại Pháp viện Minh Đăng Quang
ngày 13- 19.5.2017; />[5]. Thanh Hòa; Sự tƣơng tác của Phật giáo với thời đại kỷ thuật số; Giác Ngộ
online; />[6]. Bùi Biên Hòa; “Phật giáo trong bối cảnh phát triển của cuộc cách mạng thơng tin
lần thứ 5” Chƣơng Trình Hội Thảo Phật Giáo Trong Thời Đại Mới Cơ Hội Và
Thách hức, Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam
tổ chức. Nguồn />[7]. HT.TS. Thích Trí Quảng; Tăng Ni Trẻ Và Mạng Xã Hội Facebook; Nguồn
/>[8]. Vân Tuyền; “Indonesia: Kêu gọi sử dụng mạng xã hội để truyền bá Phật giáo”;
Nguồn />[9]. Tánh Tuệ; Chiến lƣợc phát triển TTTT Phật giáo nhƣ một kênh Hoằng pháp; Nguồn
/>[10]. Văn Công Hƣng; Tu sĩ Phật giáo với internet & mạng xã hội; Giác ngộ online;
/>[11]. Hòa thƣợng Thích Minh Châu (dịch); Kinh ARUṆAVATĪ; Tƣơng Ƣng Bộ Kinh,
Chƣơng 6, Tƣơng Ƣng Phạm Thiên
[12]. Ven. Ching Hisn-Thích Nguyên Tạng (dịch); Tăng Già Trong Thế Kỷ thứ 21;
Đại Hội Tăng Già Thế Giới lần thứ 7 (the Seventh General Conference of World
Buddhist

Sangha
Council);
ngày
13-16/11/2000;
Nguồn
/>[13]. Hịa thƣợng Thích Minh Châu (dịch); Tƣơng ƣng bộ kinh, chƣơng XII, phẩm IV,
kinh số 31.1: Simsapa

Nguyễn Thanh Hải

Trang 23 / 23