ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP HCM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
KHOA MÔI TRƯỜNG
Đánh giá sự tồn lưu của DIOXN trong chiến tranh
Đánh giá sự tồn lưu của DIOXN trong chiến tranh
trong môi trường đất vùng Mã Đà –Bình Phước
trong môi trường đất vùng Mã Đà –Bình Phước
Đề tài:
Đề tài:
GVHD. Lê Thị Ngọc Trân
GVHD. Lê Thị Ngọc Trân
NTH. Môi Trường Biển I
NTH. Môi Trường Biển I
Danh sách nhóm:
Danh sách nhóm:
1.Bành Quốc Thạch
1.Bành Quốc Thạch
0517099
0517099
2.Trần Thị Mỹ Tiên
2.Trần Thị Mỹ Tiên
0717110
0717110
3.Võ Quốc Duy Khanh
3.Võ Quốc Duy Khanh
0717040
0717040
4. Nguyễn Thị Đinh Thìn
4. Nguyễn Thị Đinh Thìn
0717096
0717096

5.Vũ Quốc Viễn
5.Vũ Quốc Viễn
0717135
0717135
6.Trần Thị Diễm Loan
6.Trần Thị Diễm Loan
0717055
0717055
7.Nguyễn Thị Lý
7.Nguyễn Thị Lý
0717058
0717058
8.Trần Thị Mai Chi
8.Trần Thị Mai Chi
0617007
0617007


I.TÌM HIỂU
I.TÌM HIỂU
DIOXIN (2,3,7,8 TCDD)
DIOXIN (2,3,7,8 TCDD)
NỘI DUNG

ĐỊNH NGHĨA
ĐỊNH NGHĨA

NGUỒN GỐC PHÁT SINH
NGUỒN GỐC PHÁT SINH


TÍNH CHẤT, ĐỘC TÍNH
TÍNH CHẤT, ĐỘC TÍNH

DIỄN THẾ CỦA DIOXIN TRONG MÔI TRƯỜNG
DIỄN THẾ CỦA DIOXIN TRONG MÔI TRƯỜNG

CÁC ẢNH HƯỞNG CỦA DIOXIN
CÁC ẢNH HƯỞNG CỦA DIOXIN

CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
ĐỊNH NGHĨA
DIOXINS :
DIOXINS :
US EPA (06/2001) :
US EPA (06/2001) :
là một tập hợp của 17 hợp chất hữu cơ gây
là một tập hợp của 17 hợp chất hữu cơ gây
nhiều tác động sinh hóa lên động vật gồm 7 hợp chất đồng
nhiều tác động sinh hóa lên động vật gồm 7 hợp chất đồng
phân của
phân của
TetraChloroDibenzo-p-Dioxin
TetraChloroDibenzo-p-Dioxin
(TCDD) và 10 hợp
(TCDD) và 10 hợp
chất đồng phân của furans.
chất đồng phân của furans.
Châu Âu : Gồm tất cả 210 hợp chất trong nhóm dibenzodioxin,

Châu Âu : Gồm tất cả 210 hợp chất trong nhóm dibenzodioxin,
dibenzofurans, và polychlorinate biphenyls (PCBs).
dibenzofurans, và polychlorinate biphenyls (PCBs).
DIOXIN
DIOXIN


:
:


là hợp chất hữu cơ c
là hợp chất hữu cơ c
ủa
ủa
TCDD có các nguyên tử Chlor
TCDD có các nguyên tử Chlor
kết nối ở các vị trí 2,3,7,8 và có tên là 2,3,7,8-
kết nối ở các vị trí 2,3,7,8 và có tên là 2,3,7,8-
tetrachlorodibenzo-p-Dioxin.
tetrachlorodibenzo-p-Dioxin.
Cl
Cl
Cl
Cl
O
1
46
9
O

NGUỒN GỐC PHÁT SINH

Dioxin là một tạp chất xuất hiện mặc nhiên trong nhiều qui
Dioxin là một tạp chất xuất hiện mặc nhiên trong nhiều qui
trình sản xuất công nghiệp có liên quan đến chất Chlor (Cl):
trình sản xuất công nghiệp có liên quan đến chất Chlor (Cl):

Sản xuất các thuốc trừ sâu, các chất diệt cỏ, phát quang, chủ
Sản xuất các thuốc trừ sâu, các chất diệt cỏ, phát quang, chủ
yếu là chất
yếu là chất
2,4,5-T
2,4,5-T
(2,4,5-Tetrachloro phenoxy acetic acid).
(2,4,5-Tetrachloro phenoxy acetic acid).

Sản xuất bột giấy và tẩy trắng giấy bằng Chlor.
Sản xuất bột giấy và tẩy trắng giấy bằng Chlor.

Sản xuất chất dẻo P.V.C.
Sản xuất chất dẻo P.V.C.

Các quá trình đốt cháy : đốt rác thải, bùn thải,…
Các quá trình đốt cháy : đốt rác thải, bùn thải,…

Ở Việt Nam, một nguồn gốc đáng lưu ý là từ chiến dịch
Ở Việt Nam, một nguồn gốc đáng lưu ý là từ chiến dịch
Ranch Hand
Ranch Hand
(1961 - 1971). Quân đội Mỹ đã rải hơn 44 triệu lít

(1961 - 1971). Quân đội Mỹ đã rải hơn 44 triệu lít
chất da cam có chứa khoảng 170 kg Dioxin xuống khoảng
chất da cam có chứa khoảng 170 kg Dioxin xuống khoảng
30.000 km
30.000 km
2
2
đất thuộc các địa phương ở nam vĩ tuyến 17.
đất thuộc các địa phương ở nam vĩ tuyến 17.


TÍNH CHẤT

Đây là hợp chất nhân tạo. Trong tự nhiên không có TCDD ở dạng
Đây là hợp chất nhân tạo. Trong tự nhiên không có TCDD ở dạng
nguyên chất.
nguyên chất.

Hợp chất 2,3,7,8-TCDD tinh khiết tổng hợp được vào năm 1968.
Hợp chất 2,3,7,8-TCDD tinh khiết tổng hợp được vào năm 1968.
Đó là một chất :
Đó là một chất :

Vi tinh thể rắn,
Vi tinh thể rắn,

Màu trắng,
Màu trắng,

Nhiệt nóng chảy là 295

Nhiệt nóng chảy là 295
0
0
C
C
. Ở
. Ở
750
750
0
0
C bị phân huỷ nhanh, 1.200
C bị phân huỷ nhanh, 1.200
0
0
C bị
C bị
phân huỷ hoàn toàn
phân huỷ hoàn toàn

Không tan trong nước (độ hoà tan ước tính là 1,26 x 10
Không tan trong nước (độ hoà tan ước tính là 1,26 x 10
-5
-5
ppm) và
ppm) và
tan hạn chế trong một vài dung môi hữu cơ,
tan hạn chế trong một vài dung môi hữu cơ,

Bị phá huỷ bởi ánh sáng mặt trời, tia cực tím,

Bị phá huỷ bởi ánh sáng mặt trời, tia cực tím,

Không bị phân huỷ bởi các VSV thông thường,
Không bị phân huỷ bởi các VSV thông thường,

Dioxin bền vững trong điều kiện thường với một thời gian bán
Dioxin bền vững trong điều kiện thường với một thời gian bán
huỷ tạm được thống nhất hiện nay là 15 đến 20 năm,
huỷ tạm được thống nhất hiện nay là 15 đến 20 năm,

Dioxin là ch
Dioxin là ch
ấ
ấ
t đ
t đ
ộ
ộ
c nh
c nh
ấ
ấ
t mà hi
t mà hi
ệ
ệ
n nay ngư
n nay ngư
ờ
ờ

i ta bi
i ta bi
ế
ế
t.
t.
Động vật
Động vật
LD
LD
50
50
Thời gian chết
Thời gian chết
Chuột lang
Chuột lang
0,6 µg/kg
0,6 µg/kg
5 đến 20 ngày
5 đến 20 ngày
Chuột thường
Chuột thường
22 dưới 100 µg/kg
22 dưới 100 µg/kg
9 đến 43 ngày
9 đến 43 ngày
Khỉ
Khỉ
1 đến 20 µg/kg
1 đến 20 µg/kg

12 đến 78 ngày
12 đến 78 ngày
Chó
Chó
30 đến 300 µg/kg
30 đến 300 µg/kg
9 đến 15 ngày
9 đến 15 ngày
Gà
Gà
25 - 30 µg/kg
25 - 30 µg/kg
17 đến 21 ngày
17 đến 21 ngày
ĐỘC TÍNH
ĐỘC TÍNH

Làm cây rụng lá, khô héo và chết
Làm cây rụng lá, khô héo và chết

100 µg/kg (ppm) gây tử vong ở người
100 µg/kg (ppm) gây tử vong ở người

Tác động lên nhiều cơ quan nội tạng : làm teo tuyến ức, tác động
Tác động lên nhiều cơ quan nội tạng : làm teo tuyến ức, tác động
lên hệ lympho, làm suy giảm miễn dịch, gây thương tổn nặng nề
lên hệ lympho, làm suy giảm miễn dịch, gây thương tổn nặng nề
các tế bào gan,…
các tế bào gan,…


Có khả năng gây ung thư ở liều lượng thấp chỉ cỡ ng/kg (ppb)
Có khả năng gây ung thư ở liều lượng thấp chỉ cỡ ng/kg (ppb)
DIỄN THẾ CỦA DIOXIN TRONG MÔI TRƯỜNG
Quang phân
Quang phân
Quang
Quang
phân
phân
Con người
Con người
Khí quyển
Khí quyển
Địa quyển
Địa quyển
Thủy quyển
Thủy quyển
Sinh quyển
Sinh quyển
Tích lũy sinh học
Tích lũy sinh học
- Đốt cháy rác, bùn,…
- Đốt cháy rác, bùn,…
- Sử dụng hóa chất có
- Sử dụng hóa chất có
dioxin
dioxin
- Mưa
- Mưa
- Sa lắng

- Sa lắng
Tích tụ
Tích tụ
Cháy rừng
Cháy rừng
Lắng
Lắng
đọng
đọng
Rửa
Rửa
trôi
trôi
VSV
VSV
phân hủy
phân hủy
Quang phân
Quang phân
ẢNH HƯỞNG CỦA DIOXIN

Đối với thực vật:
Đối với thực vật:
Dioxin làm cây rụng hết lá, bị chết khô,
Dioxin làm cây rụng hết lá, bị chết khô,
hoặc chết từng phần. Tán rừng bị phá vỡ làm thay đổi sự cân
hoặc chết từng phần. Tán rừng bị phá vỡ làm thay đổi sự cân
bằng sinh thái
bằng sinh thái
ẢNH HƯỞNG CỦA DIOXIN


Đối với động vật:
Đối với động vật:
dioxin gây sụt cân, teo tuyến ức, ức chế
dioxin gây sụt cân, teo tuyến ức, ức chế
miễn dịch, sinh ung thư, và gây quái thai.
miễn dịch, sinh ung thư, và gây quái thai.

Đối với người:
Đối với người:

Gây kích thích da, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, có thể gây
Gây kích thích da, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, có thể gây
ngộ độc cấp tính và tử vong.
ngộ độc cấp tính và tử vong.
Viktor Yushchenko
Tổng thống Ukraina
ẢNH HƯỞNG CỦA DIOXIN

Dioxin tác động lên toàn bộ tế bào trong cơ thể của thế hệ F,
Dioxin tác động lên toàn bộ tế bào trong cơ thể của thế hệ F,
chủ yếu các cơ quan có nguồn gốc từ lớp ngoại bì trong quá
chủ yếu các cơ quan có nguồn gốc từ lớp ngoại bì trong quá
trình phát triển của phôi như thần kinh, các giác quan; lên
trình phát triển của phôi như thần kinh, các giác quan; lên
hệ thống miễn dịch, gan, các tế bào mầm, gây ung thư da,
hệ thống miễn dịch, gan, các tế bào mầm, gây ung thư da,
gan vv
gan vv


Các thương tổn do Dioxin gây nên ở thế hệ F1 có thể xuất
Các thương tổn do Dioxin gây nên ở thế hệ F1 có thể xuất
hiện rất sớm trong thời kỳ bào thai, tạo nên các trạng thái
hiện rất sớm trong thời kỳ bào thai, tạo nên các trạng thái
bệnh lí, các dị tật bẩm sinh , và có thể xuất hiện rất chậm
bệnh lí, các dị tật bẩm sinh , và có thể xuất hiện rất chậm
ở thế hệ F1 nhiều năm sau khi sinh.
ở thế hệ F1 nhiều năm sau khi sinh.

Dioxin có trong sữa mẹ nên việc nuôi con bằng sữa sẽ ảnh
Dioxin có trong sữa mẹ nên việc nuôi con bằng sữa sẽ ảnh
hưởng đến con cái
hưởng đến con cái
ẢNH HƯỞNG CỦA DIOXIN

Dioxin có tính gây đột biến
Dioxin có tính gây đột biến

Các thương tổn do Dioxin gây nên không thuyên giảm, có
Các thương tổn do Dioxin gây nên không thuyên giảm, có
thể được coi như vĩnh viễn.
thể được coi như vĩnh viễn.

Tuy nhiên, cho đến nay người ta vẫn chưa tìm thấy
Tuy nhiên, cho đến nay người ta vẫn chưa tìm thấy
những
những
dấu hiệu mang tính đặc trưng
dấu hiệu mang tính đặc trưng
để phân biệt tác hại của dioxin

để phân biệt tác hại của dioxin
với tác hại của một số yếu tố độc hại có thể có trong môi
với tác hại của một số yếu tố độc hại có thể có trong môi
trường.
trường.
CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

Giải pháp xử lý:
Giải pháp xử lý:

Cô lập đất bị nhiễm dioxin bằng vật liệu cách ly HDPE
Cô lập đất bị nhiễm dioxin bằng vật liệu cách ly HDPE

Sử dụng các dung môi hòa tan được dioxin (như
Sử dụng các dung môi hòa tan được dioxin (như
tetradecane và 1-butanol) để dioxin nhanh chóng di
tetradecane và 1-butanol) để dioxin nhanh chóng di
chuyển lên lớp đất mặt
chuyển lên lớp đất mặt

Dùng than hoạt tính hấp thụ dioxin trong nước
Dùng than hoạt tính hấp thụ dioxin trong nước

Phân hủy dioxin bằng nhiệt : đốt trong lò chuyên dụng
Phân hủy dioxin bằng nhiệt : đốt trong lò chuyên dụng
với nhiệt độ 1.500
với nhiệt độ 1.500
0
0
C trong ít nhất 30 phút

C trong ít nhất 30 phút

Phân hủy bằng ánh sáng mặt trời
Phân hủy bằng ánh sáng mặt trời

Phân hủy bằng VSV: Nấm trắng
Phân hủy bằng VSV: Nấm trắng
Phanerochaete
Phanerochaete


chryosporium
chryosporium
khi nuôi cấy trong môi trường thiếu
khi nuôi cấy trong môi trường thiếu
cacbonhydrat sẽ tiết ra men Ligninaza có khả năng phân
cacbonhydrat sẽ tiết ra men Ligninaza có khả năng phân
huỷ được dioxin làm nguồn cung cấp cácbon cho cơ thể.
huỷ được dioxin làm nguồn cung cấp cácbon cho cơ thể.
CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

Xây dựng chương trình nghiên cứu lâu dài:
Xây dựng chương trình nghiên cứu lâu dài:

Tìm được phương pháp ước định mức độ phơi nhiễm độc
Tìm được phương pháp ước định mức độ phơi nhiễm độc
chất cho từng cá nhân trong những vùng từng bị ảnh hưởng
chất cho từng cá nhân trong những vùng từng bị ảnh hưởng
dioxin;
dioxin;


Thiết lập mối liên hệ giữa mức độ phơi nhiễm dioxin với các
Thiết lập mối liên hệ giữa mức độ phơi nhiễm dioxin với các
bệnh như ung thư, dị tật bẩm sinh, tiểu đường, và tỉ lệ giới
bệnh như ung thư, dị tật bẩm sinh, tiểu đường, và tỉ lệ giới
tính;
tính;

Thẩm định tác hại của dioxin đối với cấu trúc di truyền (gen).
Thẩm định tác hại của dioxin đối với cấu trúc di truyền (gen).

Xây dựng tiêu chuẩn :
Xây dựng tiêu chuẩn :

Phân tích tìm dioxin bằng phương pháp US EPA 8290A - phân
Phân tích tìm dioxin bằng phương pháp US EPA 8290A - phân
tích PCDDs và PCDFs bằng sắc ký khí khối phổ độ phân giải
tích PCDDs và PCDFs bằng sắc ký khí khối phổ độ phân giải
cao (Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, 1998)
cao (Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, 1998)

Việt Nam chưa có tiêu chuẩn so sánh.
Việt Nam chưa có tiêu chuẩn so sánh.

Tiêu chuẩn nồng độ dioxin trong đất phi nông nghiệp của Mỹ
Tiêu chuẩn nồng độ dioxin trong đất phi nông nghiệp của Mỹ
là 1.000 ppt (part per trillion)
là 1.000 ppt (part per trillion)
CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG


Xây dựng định mức chấp nhận hấp thụ hằng ngày
Xây dựng định mức chấp nhận hấp thụ hằng ngày
Định mức chấp nhận hấp thụ hàng ngày (tolerable daily
Định mức chấp nhận hấp thụ hàng ngày (tolerable daily
intake – TDI) của dioxins được ước tính bằng pg (10
intake – TDI) của dioxins được ước tính bằng pg (10
-12
-12
g)
g)
như sau:
như sau:

Hà Lan :
Hà Lan :
4 pg/ngày/Kg (cân lượng cơ thể);
4 pg/ngày/Kg (cân lượng cơ thể);

WHO :
WHO :
10 pg/ngày/Kg;
10 pg/ngày/Kg;

Đức :
Đức :
1 pg/ngày/Kg;
1 pg/ngày/Kg;

FDA :
FDA :

0,03 pg/ngày/Kg;
0,03 pg/ngày/Kg;

US EPA :
US EPA :
0,006 pg/ngày/Kg;
0,006 pg/ngày/Kg;

Canada :
Canada :
10 pg/ngày/Kg.
10 pg/ngày/Kg.
CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
Ví dụ:
Ví dụ:

Định mức 1 pg/ngày/Kg
Định mức 1 pg/ngày/Kg

Một người cân nặng 50 Kg có thể hấp thụ 50 pg/ngày.
Một người cân nặng 50 Kg có thể hấp thụ 50 pg/ngày.

Trong một năm sẽ hấp thụ: 18.250 pg hay 18,25 ng.
Trong một năm sẽ hấp thụ: 18.250 pg hay 18,25 ng.

Trong 20 năm 365 ng/20 năm.
Trong 20 năm 365 ng/20 năm.

Nếu ước tính thời gian bán hủy của dioxins là 10 năm, thì
Nếu ước tính thời gian bán hủy của dioxins là 10 năm, thì

tổng lượng dioxins trong cơ thể mỗi người là 182,5 ng,
tổng lượng dioxins trong cơ thể mỗi người là 182,5 ng,
tức
tức
3,65 ng/kg hay pg/g
3,65 ng/kg hay pg/g

So sánh với lượng dioxin trong máu
So sánh với lượng dioxin trong máu
(31 pg/g)
(31 pg/g)
hay trong
hay trong
sữa mẹ
sữa mẹ
(18 pg/g)
(18 pg/g)
cuả cư dân sống ở vùng A Lưới, A So
cuả cư dân sống ở vùng A Lưới, A So
cho thấy người dân bị nhiễm độc quá cao!
cho thấy người dân bị nhiễm độc quá cao!
CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

Giải pháp ngăn ngừa:
Giải pháp ngăn ngừa:

Tìm ra các phương thức sản xuất công nghiệp không tạo
Tìm ra các phương thức sản xuất công nghiệp không tạo
ra tạp chất Dioxin kèm theo sản phẩm hay chỉ tạo ra với
ra tạp chất Dioxin kèm theo sản phẩm hay chỉ tạo ra với

một hàm lượng rất nhỏ không đáng kể và không gây nguy
một hàm lượng rất nhỏ không đáng kể và không gây nguy
hại.
hại.

Không sử dụng các sản phẩm có chứa dioxin. Theo US
Không sử dụng các sản phẩm có chứa dioxin. Theo US
EPA 95% lượng dioxins xân nhập vào cơ thể con người
EPA 95% lượng dioxins xân nhập vào cơ thể con người
qua thức ăn. Các loại thức ăn bị có khả năng nhiễm độc
qua thức ăn. Các loại thức ăn bị có khả năng nhiễm độc
dioxins từ cao xuống thấp là: cá nước ngọt, cá nước mặn,
dioxins từ cao xuống thấp là: cá nước ngọt, cá nước mặn,
heo, bò, gà, vịt, và thực phẩm chế biến từ sữa
heo, bò, gà, vịt, và thực phẩm chế biến từ sữa

Thu gom rác cần tách nhựa, nylon và phân huỷ trên 900
Thu gom rác cần tách nhựa, nylon và phân huỷ trên 900
0
0
C
C

Hợp tác đa quốc gia : giúp đỡ kinh phí, hợp tác nghiên
Hợp tác đa quốc gia : giúp đỡ kinh phí, hợp tác nghiên
cứu
cứu
II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Sơ lược về khu Mã Đà


Thuộc địa bàn tỉnh Đồng Nai và Bình Phước

Đồng bằng vùng cao và đồi núi là đặc trưng của địa
hình vùng Mã Đà

Dân cư ở vùng tỷ lệ này khá thưa thớt

khu vực Mã Đà bị rải 1 lượng lớn chất độc da cam và
rải nhiều lần
Địa bàn nghiên cứu
Địa bàn nghiên cứu
2.Phương pháp nghiên cứu
- Chọn khu vực khảo sát
-
Lấy mẫu
-
Phân tích mẫu
a.Vị trí lấy mẫu
b. Phương pháp phân tích

Phân tích bằng phương pháp “sắc kí khí _phổ khối “ tức
Gas chromatography – mass spectrometry (GC-MS)
3. Nội dung nghiên cứu
1.Đánh giá sự tồn lưu của TCDD trong các lớp đất (của
phẫu diện đất )của các loại đất trong vùng Mã Đà .
2.Đánh giá sự phân hủy và phân tán của TCDD do các
quá trình phong hóa đất ,xói mòn đất ,ảnh hưởng của
các yếu tố khí hậu và của các hoạt động nhân sinh .
3.Đánh giá tác động của mức độ tồn lưu của TCDD đến
hệ sinh thái trong khu vực Mã Đà và vùng phụ cận .