BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ NÀNG HƯƠNG
XÁC ĐỊNH CHI PHÍ ĐƯỢC BỒI THƯỜNG CHO NGƯỜI
CÓ SỨC KHỎE BỊ XÂM PHẠM

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

XÁC ĐỊNH CHI PHÍ ĐƯỢC BỒI THƯỜNG CHO NGƯỜI
CÓ SỨC KHỎE BỊ XÂM PHẠM

Chuyên ngành Luật Dân sự và Tố tụng dân sự
Mã số chuyên ngành: 8380103

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN XUÂN QUANG
Học viên: NGUYỄN THỊ NÀNG HƯƠNG
Lớp: Cao học luật Khố 2 Bình Thuận

TP. HỒ CHÍ MINH - 2021


LỜI CẢM ƠN
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tập thể các thầy, cô giáo đang công

tác giảng dạy tại Trường Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh đã cung cấp cho em
những kiến thức pháp lý nâng cao, tài liệu và tạo điều kiện cho em trong suốt chặng
đường học tập vừa qua. Đặc biệt, em xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến TS.
Nguyễn Xuân Quang là người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ em hoàn
thành luận văn thạc sỹ này.
Qua đây, em xin kính chúc các thầy cơ giáo thật nhiều sức khỏe, thành công
trong công việc và hạnh phúc trong cuộc sống.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hồ Chí Minh, ngày

tháng

năm 2021

Học viên

Nguyễn Thị Nàng Hương


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự hướng
dẫn khoa học của TS.Nguyễn Xuân Quang. Các số liệu, kết quả trong luận văn là
trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Nàng Hương


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BTTH

Bồi thường thiệt hại

BLDS

Bộ luật Dân sự 2015

TNDS

Trách nhiệm dân sự

TAND

Tòa án nhân dân dân

PLDS

Pháp luật dân sự

HĐXX

Hội đồng xét xử


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
Chương 1. XÁC ĐỊNH CHI PHÍ CHO VIỆC CỨU CHỮA, BỒI
DƯỠNG CHO NGƯỜI BỊ THIỆT HẠI DO SỨC KHỎE BỊ XÂM PHẠM ....... 7

1.1. Quy định của pháp luật về xác định chi phí cho việc cứu chữa, bồi
dưỡng cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm ............................................. 8
1.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về xác định chi phí cho việc cứu chữa, bồi
dưỡng cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm ........................................... 11
1.3. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về xác định chi phí cho việc cứu chữa,
bồi dưỡng cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm ..................................... 19
Kết luận chương 1 .......................................................................................... 21
Chương 2. XÁC ĐỊNH CHI PHÍ CHO VIỆC PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
BỊ MẤT, BỊ GIẢM SÚT CHO NGƯỜI BỊ THIỆT HẠI DO SỨC KHỎE BỊ
XÂM PHẠM ............................................................................................................ 22
2.1. Quy định của pháp luật về xác định chi phí cho việc phục hồi chức năng
bị mất, bị giảm sút cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm ....................... 22
2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về xác định chi phí cho việc phục hồi chức
năng bị mất, bị giảm sút cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm .............. 26
2.3. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về xác định chi phí cho việc phục hồi
chức năng bị mất, bị giảm sút cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm ...... 34
Kết luận chương 2 .......................................................................................... 37
KẾT LUẬN ................................................................................................... 38
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một trong những chế
định quan trọng, được hình thành và phát triển sớm nhất trong các chế định luật dân
sự của Nhà nước ta. Đặc biệt khi xã hội ngày càng phát triển thì những tranh chấp
về quyền và lợi ích nói chung, tranh chấp liên quan đến bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng nói riêng xảy ra ngày càng nhiều, tính chất các vụ việc ngày càng phức
tạp. Trong bồi thường thiệt hại ngồi hợp đồng thì bồi thường thiệt hại do sức khỏe
bị xâm phạm có tính phổ biến, chiếm tỉ lệ cao và cũng là dạng trách nhiệm bồi

thường ngoài hợp đồng phức tạp nhất.
So với những quy định của pháp luật dân sự trước đây thì BLDS năm 2015
đã có nhiều quy định mới về bồi thường thiệt hại cho sức khỏe bị xâm phạm, trong
đó có nội dung xác định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm
phạm đã góp phần bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người bị xâm hại sức khỏe, là cơ
sở pháp lý chặt chẽ để cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt là tòa án giải quyết vụ án,
vụ việc một cách toàn diện, đúng pháp luật, xác định chính xác các chi phí được bồi
thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm. Mặc dù vậy, sau khi BLDS năm 2015
được ban hành mới cho đến nay nhà làm luật vẫn chưa xây dựng, ban hành văn bản
hướng dẫn mới về lĩnh vực bồi thường thiệt hại cho sức khỏe bị xâm phạm, cũng
như hướng dẫn về xác định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm
phạm. Trên thực tế, khi giải quyết những vụ việc liên quan đến vấn đề này thì cơ
quan tố tụng và các bên liên quan đều tham khảo quy định của Nghị quyết số
03/2006/NQ-HĐTP ngày 08/7/2006 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối
cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của BLDS năm 2005 về bồi thường thiệt
hại ngoài hợp đồng nhưng một số quy định của Nghị quyết này khơng cịn phù hợp,
nhiều quy định mới của BLDS năm 2015 chưa được hướng dẫn cụ thể, dẫn đến thực
tiễn áp dụng pháp luật vẫn thiếu sót, chưa đảm bảo tốt nhất quyền lợi của người
tham gia tố tụng.
Thực tiễn xét xử của TAND các cấp thời gian qua nói chung và của TAND
hai cấp tỉnh Bình Thuận nói riêng cho thấy các tranh chấp về bồi thường thiệt hại về
sức khỏe, trong đó nội dung xác định chi phí cho việc cứu chữa, bồi thường, chi phí
cho việc phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người có sức khỏe
bị xâm phạm đều được xét xử đúng căn cứ, đúng pháp luật, bảo đảm tốt quyền lợi
1


cho người có sức khỏe bị xâm phạm. Tuy nhiên, qua khảo sát một số bản án của
TAND xét xử về nội dung trên cho thấy vẫn còn một số vụ án mà nhận thức pháp
luật của các cơ quan tố tụng còn chưa thống nhất về xác định tư cách đương sự

tham gia tố tụng, cịn sai sót trong xác định chi phí được bồi thường do sức khỏe bị
xâm phạm như chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và
chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại, xác định mức bồi thường chưa
đầy đủ, chưa phù hợp, chưa đúng căn cứ… đây là những thiếu sót, hạn chế dẫn đến
bản án bị sửa, nặng hơn là bị hủy về phần trách nhiệm dân sự trong vụ án hình sự
hoặc sửa, hủy bản án trong vụ án dân sự về bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm
phạm của TAND. Thực trạng này xuất phát chủ yếu do quy định của pháp luật hiện
hành về bồi thường thiệt hại vẫn cịn một số thiếu sót, hạn chế, một số quy định mới
chưa có hướng dẫn kịp thời để áp dụng; năng lực, trình độ và phẩm chất đạo đức
của một bộ phận người tiến hành tố tụng, đặc biệt là đội ngũ Thẩm phán, Hội thẩm
nhân dân còn hạn chế..... điều này đã làm ảnh hưởng đến chất lượng giải quyết các
vụ án, ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan tiến hành tố tụng hai cấp, đặc biệt là tòa án
nhân dân.
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn trên, tác giả đã chọn đề tài: “Xác định chi
phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm” để làm để tài nghiên cứu
cho luận văn Thạc sĩ.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Liên quan tới đề tài tác giả nghiên cứu, cũng đã có nhiều cơng trình nghiên
cứu dưới góc các góc độ, phạm vi và các hướng nghiên cứu khác nhau, mà điển
hình như một số cơng trình sau đây:
Nhóm sách, giáo trình, sách chuyên khảo
Trường Đại học Luật Hà Nội (2013), Giáo trình Luật dân sự Việt Nam, Nxb
Cơng an nhân dân, Hà Nội; Phùng Trung Tập (2009), Bồi thường thiệt hại ngồi
hợp đồng về tài sản, sức khoẻ và tính mạng, Nxb Tư pháp, Hà Nội; Trường Đại học
luật Thành phố Hồ Chí Minh (2012), Giáo trình những quy định chung về luật dân
sự, Nxb Hồng Đức – Hội Luật gia Việt Nam; v.v…Nhận xét: Các cơng trình nêu
trên nghiên cứu về bồi thường thiệt hại cho sức khỏe bị xâm phạm và xác định chi
phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm cùng với các quy định
khác của BLDS; khơng phân tích những tồn tại, hạn chế trong quy định của pháp
luật hiện hành và văn bản hướng dẫn thi hành cũng như thực tiễn áp dụng pháp luật

về xác định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm.
2


Đỗ Văn Đại (2016); Luật bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng Việt Nam –
Bản án và bình luận bản án (tập 1 và tập 2) Nxb. Hồng Đức – Hội luật gia Việt
Nam. Sách là cơng trình nghiên cứu các vấn đề chung về Luật bồi thường thiệt hại
ngoài hợp đồng, phân tích những bản án thực tế, có so sánh đối chiếu với pháp luật
nước ngoài. Sách đem đến giá trị tham khảo lớn trong việc phân tích những tồn tại,
hạn chế trong quy định của pháp luật hiện hành cũng như thực tiễn áp dụng pháp
luật về xác định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm.
Nhóm các luận án, luận văn
Lê Mai Anh (1997), Những vấn đề cơ bản về trách nhiệm bồi thường thiệt
hại ngoài hợp đồng trong Bộ luật dân sự, luận văn thạc sĩ luật học, Trường Đại học
Luật Hà Nội. Nhận xét: Luận văn đã phân tích làm rõ được những vấn đề cơ bản về
trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngồi hợp đồng trong đó có nội dung liên quan đến
việc xác định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm; qua đó
luận văn kiến nghị một số giải pháp hồn thiện pháp luật về chế định bồi thường
thiệt hại ngoài hợp đồng. Tuy nhiên, cơng trình trên nghiên cứu trong phạm vi
không gian và thời gian khác với đề tài tác giả nghiên cứu, trong phạm vi BLDS
năm 1995 đã hết hiệu lực thi hành, phạm vi nội dung nghiên cứu bao gồm nhiều nội
dung khác nhau của chế định bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, chưa đi sâu phân
tích nội dung cụ thể là xác định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị
xâm phạm.
Lê Thị Bích Lan (1999), Một số vấn đề về trách nhiệm bồi thường thiệt hại
do xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và uy tín, luận văn thạc sĩ
luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội. Nhận xét: Luận văn đã phân tích làm rõ
được những vấn đề cơ bản về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngồi hợp đồng do
xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và uy tín, trong đó có nội dung
liên quan đến việc xác định chi phí được bồi thường do sức khỏe bị xâm phạm. Tuy

nhiên, cơng trình trên nghiên cứu trong phạm vi không gian và thời gian khác với đề
tài tác giả nghiên cứu, trong phạm vi BLDS năm 1995 đã hết hiệu lực thi hành,
phạm vi nội dung nghiên cứu bao gồm nhiều nội dung khác nhau của chế định bồi
thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Phạm Thị Hương (2014), Bồi thường thiệt hại do xâm phạm tính mạng, sức
khỏe theo pháp luật Việt Nam, luận văn thạc sĩ luật học, Trường Đại học Luật Hà
Nội. Nhận xét: Luận văn đã phân tích làm rõ được những vấn đề cơ bản về bồi
thường thiệt hại ngoài hợp đồng do xâm phạm tính mạng, sức khỏe bị xâm phạm
3


trong đó có nội dung liên quan đến việc xác định chi phí được bồi thường do sức
khỏe bị xâm phạm. Tuy nhiên, cơng trình trên nghiên cứu trong phạm vi không gian
và thời gian khác với đề tài tác giả nghiên cứu, trong phạm vi BLDS năm 2005 đã
hết hiệu lực thi hành, phạm vi nội dung nghiên cứu bao gồm nhiều nội dung khác
nhau bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm.
Nhóm hội thảo, tạp chí
Hồng Quảng Lực (2008), Về trách nhiệm bồi thường thiệt hại sức khoẻ bị
xâm phạm khi người bị thiệt hại có hành vi trái pháp luật, Tạp chí Tồ án nhân dân
số 8/2008; Ths Đinh Văn Quế (2009), Một số ý kiến về khoản tiền bù đắp về tinh
thần do bị xâm phạm về tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín quy định
tại Bộ luật dân sự, Tạp chí Tịa án nhân dân, số 20-2009; Đỗ Văn Chỉnh (2009),
Bàn về bồi thường do tính mạng bị xâm phạm quy định tại Điều 610 Bộ luật dân sự;
Nguyễn Văn Hợi (2011), Những hạn chế và bất cập trong việc xác định thiệt hại khi
sức khoẻ bị xâm phạm theo quy định của pháp luật dân sự Việt Nam hiện hành, Tạp
chí Tịa án nhân dân, số 14/2011; v.v…Nhận xét: Các cơng trình nghiên cứu trên
chủ yếu nghiên cứu về bồi thường thiệt hại cho sức khỏe bị xâm phạm và xác định
chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm với khía cạnh nhỏ về
mặt lý luận hoặc từ thực tiễn mà chưa đi sâu nghiên cứu quy định của pháp luật và
thực tiễn.

Nhận xét chung: Liên quan trực tiếp đến đề tài tác giả nghiên cứu khơng có
nhiều cơng trình nghiên cứu chun sâu về mặt lý luận và thực tiễn về xác định chi
phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm. Tính đến nay, sau khi
BLDS năm 2015 có hiệu lực thì chưa có cơng trình khoa học nào nghiên cứu về xác
định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm, một cách cụ thể,
chuyên sâu, trong phạm vi từ năm 2016 đến 2020. Do vậy, đề tài “Xác định chi phí
được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm” đảm bảo tính cấp thiết và có
ý nghĩa lớn về lý luận và thực tiễn.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu một số vấn đề lý luận, các quy định của pháp luật và
phân tích thực tiễn xét xử về bồi thường thiệt hại cho sức khỏe bị xâm phạm và xác
định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm tại TAND, giai
đoạn từ năm 2016 đến năm 2020, luận văn đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện
pháp luật dân sự cũng như bảo đảm áp dụng đúng các quy định của pháp luật về bồi
4


thường thiệt hại và xác định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm
phạm.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Từ mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn đặt ra những nhiệm vụ nghiên
cứu cụ thể như sau:
- Phân tích những vấn đề lý luận và pháp luật về xác định chi phí cho việc
cứu chữa, bồi dưỡng, chi phí phục hồi chức năng bị mất, bị giảm sút cho người bị
thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm.
- Phân tích thực tiễn xét xử các vụ án, vụ việc liên quan đến xác định chi phí
cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, chi phí phục hồi chức năng bị mất, bị giảm sút cho
người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm mà trọng tâm là TAND hai cấp tỉnh
Bình Thuận. Từ đó luận văn kiến nghị một số giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng

pháp luật về nội dung này.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các quy định của pháp luật về xác định
chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm và một số nội dung
liên quan đến xác định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm
phạm.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu và giải quyết những vấn đề
xung quanh việc xác định chi phí chi phí cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi
chức năng bị mất, bị giảm sút cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm. Kết
hợp với việc nghiên cứu đánh giá hoạt động này trong thực tiễn xét xử tại Tòa án
nhân dân (luận văn sử dụng nhiều bản án của TAND hai cấp tỉnh Bình Thuận), phân
tích những thiếu sót, hạn chế, từ đó kiến nghị những giải pháp hoàn thiện pháp luật.
Về địa điểm: Phạm vi Việt Nam.
Về thời gian: Trong giai đoạn 05 năm từ năm 2016 – đến nay.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận

5


Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở sử dụng phương pháp luận duy vật biện
chứng, phương pháp luận duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh về Nhà nước và Pháp luật, quan điểm, định hướng của Đảng và Nhà nước
về xây dựng nhà nước pháp quyền.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, để hoàn thành đề tài luận văn tác giả sử dụng
các phương pháp nghiên cứu khoa học truyền thống như: phương pháp phân tích;
phương pháp tổng hợp; phương pháp so sánh, đối chiếu; phương pháp diễn giải, quy

nạp… để thực hiện những nội dung đã đặt ra. Cụ thể:
Tại chương 1: Tác giả áp dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, đánh giá,
so sánh kết hợp với việc sử dụng một số bản án thực tiễn để làm rõ các vấn đề lý
luận, pháp luật về xác định chi phí cho việc cứu chữa, bồi dưỡng cho người bị thiệt
hại do sức khỏe bị xâm phạm và thực tiễn áp dụng pháp luật. Tác giả sử dụng
phương pháp diễn giải, quy nạp để đưa ra những giải pháp nhằm hồn thiện pháp
luật về xác định chi phí cho việc cứu chữa, bồi dưỡng sức khỏe cho người bị thiệt
hại do sức khỏe bị xâm phạm.
Tại chương 2: Tác giả áp dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, đánh giá,
so sánh, kết hợp với việc sử dụng một số bản án thực tiễn để làm rõ các vấn đề lý
luận, pháp luật về xác định chi phí cho việc phục hồi chức năng bị mất, bị giảm sút
cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm như quy định của pháp luật, và thực
tiễn áp dụng pháp luật. Tác giả sử dụng phương pháp diễn giải, quy nạp để đưa ra
những giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về xác định chi phí cho việc việc phục
hồi chức năng bị mất, bị giảm sút cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Về mặt lý luận : Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần hoàn thiện lý
luận về bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm, với trọng tâm là nội dung
xác định chi phí được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm.
Về mặt thực tiễn: Các kết quả nghiên cứu của luận văn có thể là tài liệu tham
khảo cho các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành, xây dựng hoàn thiện các
quy định về bồi thường thiệt hại cho sức khỏe bị xâm phạm và xác định chi phí
được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm. Ngoài ra, kết quả đạt được
trong nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong
công tác nghiên cứu khoa học chuyên ngành và tài liệu tham khảo đối với người
6


làm công tác nghiên cứu, giảng dạy. Tổng kết thực tiễn rút ra những nhận định,
đánh giá có ý nghĩa góp phần nâng cao chất lượng xét xử các vụ án về bồi thường

thiệt hại cho sức khỏe bị xâm phạm và xác định chi phí được bồi thường cho người
có sức khỏe bị xâm phạm tại Tịa án nhân dân, đặc biệt đội ngũ Thẩm phán, Hội
thẩm nhân dân.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm
hai chương:
Chương 1. Xác định chi phí cho việc cứu chữa, bồi dưỡng cho người bị thiệt
hại do sức khỏe bị xâm phạm.
Chương 2. Xác định chi phí cho việc phục hồi chức năng bị mất, bị giảm sút
cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm.

7


Chương 1. XÁC ĐỊNH CHI PHÍ CHO VIỆC CỨU CHỮA,
BỒI DƯỠNG CHO NGƯỜI BỊ THIỆT HẠI DO SỨC KHỎE BỊ XÂM PHẠM
1.1. Quy định của pháp luật về xác định chi phí cho việc cứu chữa, bồi
dưỡng cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm
1.1.1. Quy định của pháp luật về xác định chi phí cho việc cứu chữa cho
người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm
Cứu chữa cho người bị thiệt hại khi sức khỏe bị xâm phạm là hoạt động
mang tính cấp thiết, là giai đoạn mà các bác sỹ, nhà chuyên môn thực hiện các biện
pháp y học giúp cho người bị xâm phạm hồi phục lại sức khỏe của bản thân, trong
q trình đó người bị xâm phạm sức khỏe phải chi trả những chi phí như cấp cứu tại
cơ sở y tế, tiền thuốc và tiền mua các thiết bị y tế, chi phí chiếu, chụp cộng hưởng
từ, chụp X quang, chụp cắt lớp, siêu âm, xét nghiệm, mổ, truyền máu,...theo chỉ
định của bác sỹ; tiền viện phí, để khơi phục lại trạng thái về thể chất, tinh thần. Tuy
nhiên những chi phí hợp lý khơng nhất thiết là những chi phí phát sinh từ yêu cầu
của bệnh viện. Chỉ cần đó là những chi phí thực tế cần thiết để chữa bệnh là được
bồi thường.1

Theo quy định của pháp luật, người bị xâm phạm về sức khỏe sẽ được bồi
thường những chi phí cho việc cứu chữa đó là những chi phí hợp lý thực tế cần
thiết, phù hợp với tính chất, mức độ của thiệt hại, phù hợp với giá trung bình ở từng
địa phương tại thời điểm. Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi
sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại.2
Nhằm thống nhất trong nhận thức và xét xử Hội đồng thẩm phán Tòa án
Nhân dân Tối cao đã ban hành văn bản hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ
luật Dân sự năm 2005 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng3. “Chi phí hợp lý cho
việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của
người bị thiệt hại bao gồm: Tiền thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đi cấp cứu
tại cơ sở y tế; tiền thuốc và tiền mua các thiết bị y tế, chi phí chiếu, chụp X-quang,
chụp cắt lớp, siêu âm, xét nghiệm, mổ, truyền máu, vật lý trị liệu... theo chỉ định của
bác sỹ; tiền viện phí…”. Như vậy, căn cứ quy định trên có thể thấy, chi phí hợp lý
cho việc cứu chữa cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:
Đỗ Văn Đại (2016), Luật bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng Việt Nam – Bản án và bình luận bản án (tập
1), Nxb. Hồng Đức – Hội luật gia Việt Nam, Trang 413.
1

2

Khoản 1 Điều 590 BLDS năm 2015.

3

Điểm a; mục 5; phần I; Nghị quyết số 03/2006/NQ-HĐTP ngày 08/7/2006.

8


Tiền thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đi cấp cứu tại cơ sở y tế: Có thể

nói, đây là chi phí thường xuất hiện trong các vụ án, vụ việc tranh chấp yêu cầu bồi
thường thiệt hại cho người có sức khỏe bị xâm phạm. Vì thơng thường thì người bị
thiệt hại phải thuê phương tiện để đến cơ sở khám chữa bệnh để điều trị hoặc tái
khám, đi lại. Trong trường hợp, ở những địa phương vùng sâu vùng xa, do phương
tiện đi lại khó khăn, chủ yếu bằng xe máy, xe thô sơ…, khi thuê các phương tiện
này khơng thể có hóa đơn, chứng từ, nhưng mặc dù vậy nếu người bị thiệt hại đưa
ra chứng cứ chứng minh yêu cầu này thì theo tác giả đây phải được coi là chi phí
hợp lý. Trong thực tế xét xử tại Tịa án nhân dân trong đó có tỉnh Bình Thuận, một
số vụ việc liên quan đến chi phí thuê phương tiện nhưng người bị hại hoặc gia đình
bị hại khơng kịp lấy hóa đơn thì Tịa án vẫn chấp nhận nếu phù hợp với thực tế tại
địa phương (Tác giả sẽ trình bày cụ thể tại phần thực tiễn áp dụng pháp luật).
Tiền thuốc và tiền mua các thiết bị y tế, chi phí chiếu, chụp cộng hưởng từ,
chụp X quang, chụp cắt lớp, siêu ấm, xét nghiệm, mổ, truyền máu, vật lý trị
liệu...theo chỉ định của bác sỹ; tiền viện phí. Đây là những chi phí liên quan đến cứu
chữa người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm. Tùy thuộc vào mức độ tổn hại sức
khỏe của người bị xâm phạm mà các chi phí mà người bị hại bỏ ra là nhiều hay ít.
Hiện nay nước ta có nhiều cơ sở y tế tư nhân hoạt động, khi người bị thiệt hại được
đưa vào những cơ sở này cấp cứu, điều trị thì những chi phí này cũng là chi phí hợp
lý và được xem xét bồi thường. Tuy nhiên, có những trường hợp sức khỏe bị xâm
hại mà cơ sở y tế ở địa phương có đủ điều kiện cấp cứu, chữa trị nhưng người bị
thiệt hại lại chuyển viện vượt tuyến và u cầu bồi thường thì những chi phí này
phải được coi là chi phí khơng hợp lý.
Ngồi ra cịn có những chi phí mà người bị thiệt hại yêu cầu vượt quá hoặc
không liên quan đến việc chữa trị thương tích thì cũng khơng được bồi thường.
Ví dụ: Một người bị gãy chân nếu chữa trị ở trong nước thì chỉ tốn khoảng 67 triệu đồng, nhưng người bị thiệt hại yêu cầu phải được đưa ra nước ngồi điều trị
với chi phí lên đến hàng ngàn đơla, thì những chi phí này khơng thể coi là hợp lý.
Các yếu tố chi phối đến việc xác định chi phí cứu chữa:
Mức độ thiệt hại của người bị xâm phạm sức khỏe: Đây chính là yếu tố quan
trọng nhất để xác định chi phí cứu chữa được bồi thường cho người có sức khỏe bị
xâm phạm. Nếu thiệt hại gây ra cho người bị xâm phạm sức khỏe càng lớn thì chi

phí cứu chữa ban đầu cho họ càng cao nhằm bù đắp lại những tổn thất mà họ phải
gánh phải. Thực tế xem xét qua hoạt động xét xử thấy rằng người bị thiệt hại
9


thường phải gánh chịu mức độ tổn hại sức khỏe với tỷ lệ thương tật khác nhau từ
1% đến hơn 90%. Người bị thiệt hại bị thương tích ở nhiều dạng khác nhau, phải
cấp cứu điều trị, phẫu thuật, phải chịu nhiều đau đớn về thân thể (phải giải phẫu, vết
thương nặng gây đau đớn.... ). Đối với những trường hợp này rõ ràng chi phí để cứu
chữa cho họ sẽ cao hơn rất nhiều so với trường hợp thông thường.
Sự thỏa thuận giữa người bị thiệt hại và chủ thể có nghĩa vụ bồi thường thiệt
hại: Đây là biểu hiện của nguyên tắc tự định đoạt của các đương sự trong pháp luật
dân sự. Là một trong những yếu tố chi phối lớn đến việc xác định chi phí cứu chữa
được bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm phạm. Thực tế có nhiều trường hợp
mặc dù thiệt hại gây ra cho sức khỏe của người khác là rất lớn nhưng chi phí bồi
thường lại khơng lớn do người bị xâm phạm chấp nhận với mức bồi thường nhất
định, bỏ qua một số chi phí và được Tịa án chấp nhận hoặc các bên thỏa thuận tự
giải quyết với nhau. Ngược lại, có những trường hợp người xâm phạm chấp nhận
một số chi phí bồi thường lớn hơn cho người bị xâm phạm, và được Tịa án cơng
nhận với thỏa thuận này.
Điều kiện kinh tế, xã hội của từng địa phương: Đây là một trong những yếu
tố chi phối đến việc xác định chi phí bồi thường cho người có sức khỏe bị xâm
phạm. Thực tế cho thấy tùy thuộc vào tình hình kinh tế, xã hội của từng địa phương
mà ảnh hưởng đến việc xác định các chi phí thiệt hại. Ví dụ: Tiền thuê phương tiện
đưa người bị thiệt hại đi cấp cứu tại cơ sở y tế, chi phí chiếu, chụp X-quang, vật lý
trị liệu… ở mỗi địa phương khác nhau, địa phương các phát triển thì chi phí trên
càng lớn. Do vậy việc xác định chi phí cũng sẽ khác nhau.
1.1.2. Quy định của pháp luật về xác định chi phí bồi dưỡng cho người bị
thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm
Chi phí hợp lý cho việc bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe là những chi phí liên

quan đến việc hồi phục sức khỏe cho người có sức khỏe bị xâm phạm, thơng thường
đó là các chi phí như: Tiền mua thuốc bổ, tiếp đạm, tiền bồi dưỡng phục hồi sức
khỏe cho người bị thiệt hại theo chỉ định của bác sỹ và các chi phí thực tế, cần thiết
khác cho người bị thiệt hại.
Đây là những chi phí thơng thường phát sinh sau khi người bị xâm phạm sức
khỏe đã được cứu chữa. Sau khi cứu chữa thì tình trạng chung của những người này
thường là cơ thể mệt mỏi, chán ăn, tinh thần khơng minh mẫn... Đó là lý do vì sao
họ cần được bồi dưỡng và chăm sóc đúng cách để có thể phục hồi sức khỏe tốt nhất.
Để có thể nhanh chóng hồi phục cơ thể từ thể chất lẫn tinh thần, người bị xâm phạm
10


sức khỏe sau khi được cứu chữa cần kết hợp điều trị theo hướng dẫn của bác sỹ,
tuân thủ chế độ ăn uống khoa học, luyện tập cũng như sử dụng thực phẩm tốt cho
sức khỏe. Trong đó, có việc uống các loại thuốc bổ, hoặc khi người có sức khỏe bị
xâm phạm mắc một số vấn đề về sức khỏe như chỉ số trung bình trong máu của các
chất đạm, đường, muối, các chất điện giải thấp hơn mức độ chỉ số bình thường cho
phép hoặc khi cơ thể bị suy kiệt, mất máu, bị ngộ độc, suy dinh dưỡng nặng và sau
khi phẫu thuật thì có thể phải tiếp đạm, hoặc phải bổ sung những thực phẩm có chất
dinh dưỡng tăng cường hệ miễn dịch, tăng cường sức khỏe: sữa, gừng nấm, củ cải
đường, trứng gà....
Đối với khoản chi phí này theo chỉ định của bác sỹ thì cũng được xem xét
bồi thường vì thực tế là cần thiết, phù hợp với tính chất, mức độ của thiệt hại, phù
hợp với giá trung bình ở từng địa phương nếu có hóa đơn, chứng từ thể hiện.
Những chi phí này được pháp luật quy định là “Chi phí hợp lý cho việc bồi
dưỡng, phục hồi sức khỏe …”4. Thể chế hóa quy định này Nghị quyết của HĐTP đã
quy định “Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe bao
gồm:...tiền mua thuốc bổ, tiếp đạm, tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bị
thiệt hại theo chỉ định của bác sỹ; các chi phí thực tế, cần thiết khác cho người bị
thiệt hại (nếu có)…”.5 Như vậy, căn cứ quy định trên có thể thấy, chi phí hợp lý cho

bồi dưỡng cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm tất cả chi phí
nhằm phục hồi lại sức khỏe ban đầu cho người bị thiệt hại.
Các yếu tố chi phối đến việc xác định chi phí cho việc bồi dưỡng, phục hồi
sức khỏe cũng phụ thuộc vào mức độ thiệt hại của người bị xâm phạm sức khỏe, sự
thỏa thuận giữa người bị thiệt hại và chủ thể có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại, điều
kiện kinh tế, xã hội của từng địa phương.
1.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về xác định chi phí cho việc cứu chữa;
bồi dưỡng cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm.
Thực tiễn áp dụng pháp luật liên quan đến xác định chi phí cho việc cứu
chữa; bồi dưỡng cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm cho thấy có sự
khơng thống nhất trong việc xác định thiệt hại được bồi thường nói chung và chi phí
cho việc cứu chữa bồi dưỡng cho người bị thiệt hại nói riêng. Nhiều bản án được
xét xử hợp lý, hợp tình nhưng cũng cịn những bản án để lại sự không thuyết phục.

4

Khoản 1 Điều 590 BLDS năm 2015.

5

Tiểu mục 1, Mục II, Nghị quyết số 03/2006/NQ-HĐTP ngày 08/7/2006.

11


Khảo sát các kết quả giải quyết các vụ án, tranh chấp liên quan đến bồi
thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm giai đoạn từ năm 2016 đến 2020 của Tòa
án nhân dân cho thấy các Tòa án nhân dân đã vận dụng các quy định của BLDS
năm 2015 và văn bản hướng dẫn là Nghị quyết 03/2006/NQ- HĐTP ngày 08 tháng
7 năm 2006 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để giải quyết đạt kết

quả tốt các yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm, đặc biệt là
việc xác định chi phí cho việc cứu chữa; bồi dưỡng cho người bị thiệt hại do sức
khỏe bị xâm phạm, góp phần khắc phục những tổn thất mà người có sức khỏe bị
xâm phạm phải gánh chịu, giúp họ dần dần ổn định cuộc sống, duy trì hoạt động
bình thường sản xuất kinh doanh.
Kết quả xét xử các vụ án liên quan đến xác định chi phí được bồi thường cho
người có sức khỏe bị xâm phạm, trong đó có TAND hai cấp tỉnh Bình Thuận xét xử
nhiều bản án đạt kết quả tích cực, tun án có căn cứ, đúng pháp luật.6
Nội dung: Khoảng 09 giờ ngày 05/3/2020, ông Trung dùng tay đánh mạnh
vào mặt bà Thắm và cùng bà Bé vật, đè bà xuống đất một lúc thì chấm dứt. Giấy
chứng nhận thương tích của Bệnh viện đa khoa khu vực La Gi kết luận thương tích
của bà Thắm: Xuất huyết kết mạc 02 mắt (P) và (T) và tiếp tục vào Bệnh viện mắt
thành phố Hồ Chí Minh khám điều trị. Sau sự việc xảy ra, bà Mai Thị Thắm u
cầu Tồ án buộc ơng Trung bồi thường thiệt hại cho bà Mai Thị Thắm số tiền
12.111.291 đồng (Mười hai triệu một trăm mười một nghìn hai trăm chín mươi mốt
đồng) trong đó có các khoản liên quan đến chi phí cứu chữa, bồi dưỡng: Chi phí
điều trị là 3.161.291 đồng, chi phí đi lại vào thành phố Hồ Chí Minh khám điều trị
mắt: 04 chuyến x 150.000 đồng/chuyến = 600.000 đồng. Trên cơ sở tài liệu, chứng
từ thì HĐXX đã xác định các chi phí hợp lý: Chi phí điều trị có hóa đơn số tiền là:
2.786.623 đồng (Hai triệu bảy trăm tám mươi sáu nghìn sáu trăm hai mươi ba
đồng). Chi phí đi lại số tiền là: 04 chuyến x 150.000 đồng/chuyến = 600.000 đồng
(Sáu trăm nghìn đồng). TAND huyện Hàm Thuận Nam đã chấp nhận một phần yêu
cầu của bà Mai Thị Thắm. Buộc ông Trương Văn Trung phải có trách nhiệm bồi
thường cho bà Mai Thị Thắm số tiền 8.756.623 đồng (Tám triệu bảy trăm năm
mươi sáu nghìn sáu trăm hai mươi ba đồng).
Nhận xét: Có thể thấy trong vụ án nêu trên nguyên đơn đưa ra các yêu cầu
được bồi thường cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe; TAND huyện
Hàm Thuận Nam đã căn cứ trên cơ sở hóa đơn, chứng từ về các chi phí hợp lý cho
6


Bản án số 18/2021/DS-ST ngày 02/6/2021 của TAND huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận.

12


việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe như tiền khám chữa bệnh, chi phí thuê
phương tiện đi lại mà bà Thắm bỏ ra để buộc ông Trung phải bồi thường một cách
hợp lý.
Hoặc vụ việc:7 Khoảng 8 giờ ngày 15/4/2017, bà Phạm Thị Ánh T dùng tay
đánh bà Đỗ Thị P do mâu thuẫn về tiền bạc. Cùng ngày 15/4/2017, bà P đến trạm y
tế P khám được cấp cho 01 toa thuốc; sau đó bà P đã đến khám chữa bệnh tại Bệnh
viện đa khoa tỉnh B 04 ngày, quá trình khám chữa bệnh thì bà Đỗ Thị P không mua
toa thuốc ngày 15/4/2017, bệnh viện cũng không chỉ định cho bà Đỗ Thị P điều trị
theo toa thuốc ngày 15/4/2017. Sau khi ra viện bà Đỗ Thị P khai còn điều trị thời
gian 6 ngày, tổng cộng 10 ngày nhưng khơng có chứng từ hóa đơn. Nay bà Đỗ Thị
P yêu cầu bà Phạm Thị Ánh T phải bồi thường thiệt hại sức khỏe cho bà
là 6.842.000đ, trong đó có chi phí cho việc cứu chữa, bồi dưỡng sức khỏe gồm:
Tiền thuốc viện phí 2.199.000đ; tiền khám cấp giấy chứng thương 100.000đ; tiền
toa thuốc ngày 15/4/2017 là 256.000đ; tiền toa thuốc ngày 18/4/2017 là 257.000đ,
tiền xăng cho chồng bà đi lại là 20.000đ x 4 ngày = 80.000đ.
Ngày 25/8/2017, Tòa án nhân dân huyện H đã đưa vụ án ra xét xử tại bản án
số 50/2017/DS-ST. Chấp nhận một phần yêu cầu của bà Đỗ Thị P, buộc bà
Phạm Thị Ánh T phải bồi thường thiệt hại sức khỏe cho bà Đỗ Thị P số
tiền 3.926.000đ (Ba triệu chín trăm hai mươi sáu ngàn đồng).
Nhận xét: TAND huyện Hàm Thuận Bắc chỉ chấp nhận một phần yêu cầu
của bà P các khoản tiền trên, theo tác giả là hồn tồn có căn cứ, phù hợp với quy
định của pháp luật bởi căn cứ tình tiết vụ án cho thấy: Sau khi sự việc xảy ra, bà P
chỉ nhập viện và điều trị 4 ngày từ ngày 15/4/2017 đến ngày 18/4/2017, ngày
18/4/2017 thì bệnh viện đa khoa tỉnh B mới cho đơn thuốc ngày 18/4/2017, đối với
đơn thuốc ngày 15/4/2017 của bà P được trạm xá cho trước khi nhập viện và bà P

không mua toa thuốc ngày 15/4/2017 mà nhập viện điều trị theo chỉ định của bác sỹ
bệnh viện, toa thuốc ngày 15/4/2017 bà P khai sau khi ra viện bà mới mua là không
phù hợp với chỉ định điều trị của bệnh viện nên khơng chấp nhận đơn thuốc ngày
15/4/2017 là hồn tồn có căn cứ. Đối với khoản tiền mất thu nhập, theo giấy xuất
viện thì bà P chỉ điều trị tại bệnh viện 4 ngày, tiền ăn được tính từ khoản tiền mất
thu nhập nên Tịa sơ thẩm khơng tính tiền ăn là đúng quy định của pháp luật. Bà P
trình bày sau khi về nhà tiếp tục điều trị nhưng bà P khơng chứng minh được. Do
đó, u cầu được thanh toán khoản tiền của đơn thuốc ngày 15/4/2017 là 256.000đ,
7

Bản án số 11/2018/DS-PT ngày 17/01/2018 của TAND tỉnh Bình Thuận.

13


tiền mất thu nhập 10 ngày: 2.000.000đ, tiền ăn 120.000đ là khơng có căn cứ chấp
nhận.
Tuy nhiên, BLDS năm 2015 mới chỉ quy định những vấn đề chung nhất liên
quan đến bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm, Nghị quyết 03/2006/NQHĐTP ngày 08 tháng 7 năm 2006 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao
hướng dẫn về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong BDS năm 2005 đã hết hiệu
lực thi hành; một số quy định mới chưa được hướng dẫn… dẫn tới một số vụ án, vụ
việc hội đồng xét xử tại các Tòa án địa phương hiểu và vận dụng khác nhau, chưa
nhất qn, theo đó quyền, lợi ích của các chủ thể một số trường hợp không được
đảm bảo.
Nghị quyết số 03/NQ-HĐTP ngày 08/7/2006 của Hội đồng Thẩm phán
TANDTC hướng dẫn giải quyết bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm thì
chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe cho người bị thiệt
hại gồm: tiền thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đi cấp cứu tại cơ sở y tế; tiền
thuốc và tiền mua các thiết bị y tế, chi phí chiếu, chụp X quang, chụp cắt lớp, siêu
âm, xét nghiệm, mổ, truyền máu, vật lý trị liệu... theo chỉ định của bác sĩ; tiền viện

phí; tiền mua thuốc bổ, tiếp đạm, tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bị
thiệt hại theo chỉ định của bác sỹ. Các khoản chi phí này dựa trên cơ sở hóa đơn
chứng từ hợp lệ theo chỉ dẫn của bác sỹ hoặc yêu cầu của bệnh viện, cơ quan trực
tiếp cứu chữa cho nạn nhân. Cịn những trường hợp điều trị khơng theo sự hướng
dẫn của bác sĩ, dùng thuốc để điều trị bệnh khác, nằm điều trị ở những phòng dịch
vụ đắt tiền... thì chi phí này khơng được coi là “hợp lý”.
Thực tế, việc xác định tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bị thiệt
hại theo chỉ định của bác sỹ hiện nay pháp luật chưa có hướng dẫn cụ thể, việc vận
dụng của Thẩm phán trong mỗi vụ án còn tùy nghi khi cho người bị thiệt hại được
hưởng khoản tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe8.
Nội dung: Khoảng 20 giờ, ngày 28/5/2017, Trần Văn P, Nguyễn Thành Q,
Võ Kim H, Đặng Tấn T và Phan Hữu Ph đến nhà Nguyễn Trọng Th, ở khu phố B,
phường P, thành phố T để ăn nhậu, do không thống nhất với nhau trong việc tính
tiền nên P dùng tay phải cầm ly thủy tinh đang uống bia đánh một cái vào mặt của
Q gây thương tích. Q điều trị tại bệnh viện từ ngày 28 đến ngày 30/5/2017 thì xuất

8

Bản án số17/2018/DS-ST ngày 17/01/2018 của TAND huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận.

14


viện. Theo kết luận giám định pháp y tỷ lệ tổn thương cơ thể của Nguyễn Thành Q
là 12%.
HĐXX buộc bị cáo P phải bồi thường chi phí hợp lý cho việc cấp cứu điều
trị, tiền xét nghiệm, tiền thuốc; ngoài ra tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe từ ngày
28 đến ngày 30 tháng 5 năm 2017 và sau khi hết thời gian chữa trị là 30 ngày, tương
ứng mỗi ngày 100.000 đồng là 3.600.000 đồng.
Hoặc vụ việc9 nội dung: Vào khoảng 12 giờ ngày 12/10/2019, Nguyễn Văn

Q có tổ chức uống rượu tại nhà với Trần Văn Đ, trong lúc uống rượu thì Q có kể
cho Đ biết gia đình bị mất một con chó và Q nghi ngờ Trần Văn N bắt trộm chó của
mình, Q nói sẽ đi tìm N để hỏi rõ sự việc. Sau khi uống rượu xong, Đ đi ra đầu làng
thì gặp N, Đ hỏi N “Mày có trộm chó của anh Q khơng?”, N trả lời “khơng”, thì cả
hai dùng lời lẽ thô tục chửi nhau. Đ dùng đá ném vào đầu N gây thương tích 13%.
HĐXX buộc bị cáo Đ phải bồi thường chi phí hợp lý cho việc cấp cứu điều
trị, tiền xét nghiệm, tiền thuốc; ngoài ra tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe từ ngày
12 đến ngày 13 tháng 5 và sau khi hết thời gian chữa trị là 7 ngày, tương ứng mỗi
ngày 80.000 đồng là 720.000 đồng.
Nhận xét: Trong 2 ví dụ nêu trên đều xảy ra tại tỉnh Bình Thuận, và việc
TAND buộc các bị cáo phải bồi thường tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe là đúng
pháp luật, tuy nhiên số tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe của hai vụ án lại chênh
lệch khá nhiều. Ngoài ra, việc chấp nhận thời gian bồi dưỡng phục hồi sức khỏe của
mỗi vụ án và mỗi loại thương tích cũng khác nhau và khơng thống nhất.
Trong thực tiễn xét xử các vụ án có yêu cầu xác định chi phí bồi thường cho
sức khỏe bị xâm phạm thì việc cung cấp các chứng cứ (các khoản chi phí có hóa
đơn) để xác định mức bồi thường thiệt hại trong các vụ tai nạn giao thông là khó
khăn bởi trên thực tế, khi người nhà của nạn nhân đưa nạn nhân đi cấp cứu, chạy
chữa nhằm giữ lấy mạng sống cho nạn nhân thường không quan tâm đến việc lấy
hóa đơn cũng như giữ lại hóa đơn của các khoản tiền đã chi trả cho các dịch vụ,
cũng có vụ tai nạn thời gian chữa trị kéo dài hàng năm. Trong khi theo quy định của
pháp luật tố tụng dân sự, khi muốn yêu cầu tòa án giải quyết việc bồi thường thiệt
hại giữa các bên thì bên yêu cầu phải cung cấp chứng cứ chứng minh u cầu của
mình là có căn cứ và phù hợp. Nên cũng có vụ án, một trong các bên khơng đồng ý
quyết định bản án của tịa án cấp sơ thẩm phát sinh kháng cáo yêu cầu xem xét lại

9

Bản án số 28/2018/DS-ST ngày 17/04/2019 của TAND huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận.


15


vụ án theo trình tự phúc thẩm. Cũng có vụ, việc điều tra lập hồ sơ của Cơ quan công
an khơng đầy đủ chứng cứ, khơng xác định chính xác, đầy đủ các chủ thể phải bồi
thường, dẫn đến việc không xác định được mức độ thiệt hại để làm căn cứ buộc bồi
thường cho từng chủ thể phải bồi thường. Gây khó khăn cho cơng tác xét xử.
Có rất nhiều bản án mà khi xét xử các Thẩm phán hầu như không đề cập đến
chi tiết từng vấn đề mà người bị thiệt hại, người đại diện người bị thiệt hại yêu cầu
bồi thường, những yêu cầu nào hợp lý thì được chấp nhận, những u cầu nào
khơng được chấp nhận mà chỉ đưa ra tổng cộng số tiền phải bồi thường, không đưa
ra tên từng khoản cụ thể dẫn đến cả những người gây thiệt hại, người bị thiệt hại,
người đại diện hợp pháp của người bị thiệt hại khơng hiểu những khoản nào mình
đưa ra đã được các cấp tịa chấp nhận, những khoản nào khơng được chấp nhận
hoặc tòa án xác nhận các bị cáo đã bồi thường cho những người bị hại là chưa đầy
đủ và thiếu chính xác. Trong đó có ngun nhân là pháp luật chưa bao quát, đầy đủ.
Ví dụ:10 Bị cáo Nam gây thương tích cho anh Lê Thành Hiển, phần trách
nhiệm dân sự chỉ ghi: Toàn bộ chi khám chữa bệnh, tiền thuê phương tiện đi lại, thu
nhập giảm sút... tổng cộng: 25.000.000 đồng (không ghi rõ từng khoản là bao
nhiêu). Chính vì khơng có sự cụ thể, chi tiết này mà dẫn đến sự hiểu lầm của người
gây thiệt hại nên khơng khỏi có những băn khoăn từ phía người gây thiệt hại.
Việc xác định chi phí giám định trong trường hợp người bị thiệt hại do sức
khỏe bị xâm phạm tự đi giám định sức khỏe.
Trong các vụ án, vụ việc liên quan đến thiệt hại về sức khỏe thì việc giám
định trong nhiều trường hợp là cần thiết để xác định tỷ lệ tổn hại sức khỏe, cơ chế
hình thành vết thương... nếu do cơ quan tiến hành tố tụng trưng cầu giám định thì
việc người bị xâm phạm u cầu thanh tốn chi phí giám định khơng đặt ra vì Luật
Giám định tư pháp đã quy định trách nhiệm thanh tốn chi phí giám định thuộc về
Cơ quan trưng cầu giám định. Tuy nhiên, đối với vụ việc mà bị hại tự mình giám
định tại các cơ sở y tế có thẩm quyền thì việc thanh tốn vẫn khơng có sự thống

nhất.
Ví dụ: Nội dung11: Khoảng 19 giờ 23 phút ngày 29/11/2016, ông Trần Thanh
N và bà Nguyễn Thị T bị bà Võ Thị K đánh dẫn đến thương tích. Ơng Trần Thành
N u cầu bà Võ Thị K bồi thường cho ông N số tiền thuốc, tiền giám định là

10

Bản án số 12/2017/HSST ngày 20/2/2017 của Tịa án nhân dân huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận.

11

Bản án số 44/2020/DS-PT ngày 22/07/2020 của TAND tỉnh Bình Thuận.

16


1.592.000đ, tiền tổn thất tinh thần 2.730.000đ, tổng cộng 4.322.000đ. Bà Nguyễn
Thị T yêu cầu bà Võ Thị K bồi thường cho bà T số tiền thuốc, tiền giám định
1.591.000đ, tiền tổn thất tinh thần 2.730.000đ, tiền xúc phạm nhân phẩm của người
phụ nữ Việt Nam với số tiền 10.000.000đ, tổng cộng 14.321.000đ. Tiền bù đắp tổn
thất tinh thần ông N và bà T đều yêu cầu là 2.730.000 đồng/người. Tại Bản án dân
sự sơ thẩm số 29/2019/DS-ST, ngày 20/9/2019, của Tòa án nhân dân huyện M đã
quyết định: Bác yêu cầu khởi kiện của ông Trần Thành N, bà Nguyễn Thị T vì cho
rằng sự việc xảy ra ngày 29/11/2016 nhưng đến ngày 01/8/2018 ông N, bà T mới
nhập viện điều trị rồi mới lấy giấy chứng nhận thương tích là khơng hợp lý và do
ơng Trần Thành N và bà Nguyễn Thị T có lỗi nên bà Võ Thị K không phải chịu
trách nhiệm bồi thường. Tại cấp phúc thẩm TAND tỉnh Bình Thuận có nhận định:
Tiền khám và tiền cấp giấy chứng thương là những chi phí hợp lý nên cần chấp
nhận; tiền chi phí giám định là do đương sự tự ý thực hiện, khơng có chỉ định của
cơ quan có thẩm quyền nên khơng được chấp nhận. HĐXX đã chấp nhận một phần

kháng cáo của ông Trần Thành N và bà Nguyễn Thị T: Buộc bà Võ Thị K phải bồi
thường cho ông Trần Thành N 1.732.000 (một triệu bảy trăm ba mươi hai nghìn)
đồng và bồi thường cho bà Nguyễn Thị T 1.726.000 (một triệu bảy trăm hai mươi
sáu nghìn) đồng.
Nhận xét: Như vậy trong vụ án trên thì tiền chi phí giám định là do đương sự
tự ý thực hiện, khơng có chỉ định của cơ quan có thẩm quyền nên khơng được chấp
nhận. Nhưng cũng tình tiết tương tự thì có Tịa lại chấp nhận chi phí giám định pháp
y và chụp XQ cho nguyên đơn dân sự.
Cụ thể vụ việc12. Nội dung: Vào khoảng 17 giờ ngày 27/9/2015, ông N, ông
M, ông Đ và T dùng tay đánh nhiều cái vào người của ông P làm ông P bất tỉnh và
phải cấp cứu tại Bệnh viện đa khoa trung ương Cần Thơ. Ơng P về nhà và đến ngày
01/10/2015 thì ơng P tiếp tục đến Bệnh viện đa khoa huyện K để điều trị thương
tích. Ngày 09/10/2015 thì ơng P xuất viện. Theo đơn khởi kiện ngày 20/6/2017, ông
P khởi kiện yêu cầu Toà án giải quyết buộc các bị đơn Nguyễn Hoàng T, Phạm
Hoàng M, Nguyễn Văn Đ, Phạm Văn N bồi thường các khoản chi phí điều trị
11.314.660 đồng (số đúng 11.382.160 đồng), trong đó có mục: Chi phí giám định
pháp y: 535.000 đồng + 680.000 đồng = 1.215.000 đồng. Hội đồng xét xử căn cứ
vào các Điều 584, 585, 586, 590 của Bộ Luật Dân sự 2015, chấp nhận một phần u
cầu khởi kiện của ơng Võ Hồng P, buộc ơng Phạm Hồng M và ơng Nguyễn Văn

12

Bản án số 83/2017/DS-ST ngày 31/10/2017 của TAND huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng.

17


Đ bồi thường thiệt hại về sức khỏe cho ông P các khoản được xem xét hợp lý tổng
cộng là: 6.848.878 đồng, trong đó có khoản: Chi phí giám định pháp y: 535.000
đồng + 680.000 đồng = 1.215.000 đồng + 46.000 đồng = 1.261.000 đồng.

Như vậy, qua vụ án trên cho thấy sự chưa thống nhất trong việc xác định chi
phí giám định pháp y để bồi thường cho người bị xâm phạm tại các Tòa án.
Việc người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm yêu cầu bồi thường thiệt hại
trong đó có những chi phí cho việc cứu chữa, bồi dưỡng khi bị thiệt hại phải có
nghĩa vụ nêu rõ từng khoản thiệt hại thực tế đã xảy ra, mức yêu cầu bồi thường và
phải có chứng từ hoặc giấy biên nhận hợp lệ về các khoản chi phí hợp lý, về thu
nhập của người bị thiệt hại (theo Khoản 5, mục I Nghị quyết 03/2006). Tuy nhiên,
nhiều vụ án chi phí cho việc xe vận chuyển đi lại để cứu chữa cho người bị thiệt hại
mặc dù khơng có hóa đơn, chứng từ thể hiện nhưng vẫn được Tòa án chấp nhận. Cụ
thể theo vụ việc13: Bà Phượng đã u cầu thanh tốn chi phí tiền xe chuyển viện:
1.500.000 đồng. Trong quá trình giải quyết nguyên đơn khai do th xe ngồi nên
khơng có hóa đơn chứng từ. Tuy nhiên, xét thấy bà Phượng có điều trị tại bệnh viện
Chợ Rẫy TP. Hồ Chí Minh nên yêu cầu tiền xe chuyển viện là hợp lý nên có căn cứ
chấp nhận. Hoặc vụ việc14 về tranh chấp bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm
phạm: Nội dung: Ngày 31/5/2013, ông Nguyễn Văn H cùng vợ là bà Hồ Thị Út E,
con là ông Nguyễn Văn H2, bà Võ Thị Ng cùng chồng là ông Nguyễn Văn U cùng
một số người xông vào nhà ông đánh ông, bà Võ Thị Ng là người trực tiếp dùng
gạch xi măng đánh vào đầu ơng chảy máu gây thương tích (tỷ lệ thương tích là 2%).
Lúc đó ơng Giang Văn Hải là bí thư ấp 4, và ơng Võ Văn Khải phụ trách an ninh ấp
có mặt tại nơi xảy ra vụ việc đưa ơng đi cấp cứu. Ơng nằm viện một tuần chi phí
điều trị là 3.188.000 đồng. Nay ông yêu cầu các bị đơn là: bà Võ Thị Ng, ông
Nguyễn Văn H, bà Hồ Thị Út E, ông Nguyễn Văn H2 và ông Nguyễn Văn U bồi
thường chi phí điều trị là 3.188.000 đồng, bồi thường tiền cơng lao động 03 tháng
là 9.000.000 đồng, tổng cộng hai khoản là 12.188.000 đồng. Tòa án nhận định một
trong các nội dung đó là: Đối với u cầu chi phí xe ôm đi lại từ nhà đến bệnh viện
và ngược lại: ngày 10/9/2017 và 12/9/2017 tổng cộng bằn 50.000 đồng. Mặc dù
khơng có hóa đơn chứng từ nhưng đây là khoản chi phí thực tế và hợp lý nên có cở
sở để Hội đồng xét xử chấp nhận.

13


Bản án số 61/2019/DSST ngày 28/11/2019 của TAND thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận.

14

Bản án số 22/2018/DS-ST ngày 16/11/2018 của TAND thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận.

18


Nhận xét: Thông qua vụ án trên cho thấy, trong nhiều trường hợp đưa nạn
nhân đi cấp cứu, người nhà bệnh nhân khơng quan tâm đến việc lấy hóa đơn, chứng
từ hoặc vì lý do nào khác mà khi thuê các phương tiện này khơng thể có hóa đơn,
chứng từ. Nhưng có thể thấy đây là chi phí hợp lý, thực tế mà mà các vụ việc, vụ án
nào các nạn nhân đều phải chi ra, do vậy cần thiết phải chấp nhận cho họ là hợp lý.
Tuy nhiên, nội dung này lại không phù hợp với hướng dẫn tại Nghị quyết
03/2006/NQ- HĐTP ngày 08 tháng 7 năm 2006 của Hội đồng thẩm phán Tòa án
nhân dân tối cao.
1.3. Kiến nghị hồn thiện pháp luật về xác định chi phí cho việc cứu
chữa, bồi dưỡng cho người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm
Khoản tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bị thiệt hại chỉ được quy
định một cách chung chung trong BLDS năm 2015, trong Nghị quyết hướng dẫn chỉ
mang tính liệt kê, chưa có tính tồn diện. Thực tiễn cho thấy, việc xác định khoản
tiền bồi dưỡng khơng có sự thống nhất, có bản án Tòa án xác định tiền bồi dưỡng
tương ứng 80.000 đồng/ngày; có Tịa án xác định 100.000 đồng/ngày như tác giả
phân tích tại mục 1.2. của luận văn. Ngồi ra, việc chấp nhận thời gian bồi dưỡng
phục hồi sức khỏe của mỗi vụ án và mỗi loại thương tích cũng khác nhau và khơng
thống nhất. Do đó, tác giả kiến nghị cơ quan có thẩm quyền tiếp tục hướng dẫn nội
dung này theo hướng quy định cách thức xác định chi phí bồi dưỡng, định mức
khoản bồi dưỡng, thời gian bồi dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bị thiệt hại do

sức khỏe bị xâm phạm cụ thể, rõ ràng hơn. Ví dụ: Có thể ấn định mức bồi dưỡng tối
thiểu theo mức lương tối thiểu vùng nơi người bị thiệt hại cư trú chia cho 30 ngày
trong tháng đó và tính trịn thành mức tiền bồi dưỡng (mức tối đa cần phụ thuộc vào
tích chất thương tích, mức độ tổn hại sức khỏe...).
Bên cạnh đó, việc liệt kê nêu trên có những điểm chưa phù hợp với thực tiễn
xét xử và giải quyết tranh chấp bồi thường thiệt hại cho người có sức khỏe bị xâm
phạm. Cụ thể: Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm được bồi thường bao gồm: Chi
phí hợp lý cho việc cứu chữa... bao gồm: Tiền thuê phương tiện đưa người bị thiệt
hại đi cấp cứu tại cơ sở y tế...”. Bởi thực tiễn đa phần các trường hợp bồi thường
thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm không phải trường hợp nào cũng phải cấp cứu,
mà có thể chỉ thuê phương tiện đi lại để khám bệnh, tái khám....Tại hướng dẫn bồi
thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo BLDS năm 2015 trong dự thảo (năm 2021)
Nghị quyết hướng dẫn bồi thường thiệt hại ngồi hợp đồng của Hội đồng thẩm phán
Tịa án nhân dân tối cao vẫn giữ nguyên là chưa hợp lý. Do vậy, tác giả kiến nghị
hướng dẫn trên cần được sửa đổi, bổ sung theo hướng: 1.1. Chi phí hợp lý cho việc
19