=======  =======

BÀI TIỂU LUẬN

ĐỀ TÀI : NÉT VĂN HÓA VÙNG SÔNG NƯỚC
GẮN VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH Ở CÀ MAU

Thành phố Hồ Chí Minh
1


MỤC LỤC
I. PHẦN TỔNG QUAN………………………………………………………….3
1. Lí do chọn đề tài……………………………………………………………...3
2. Mục đích nghiên cứu…………………………………………………………3
3. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………...3
4. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………..3
5. Dự kiến kết quả sau nghiên cứu……………………………………………...3
II. PHẦN NỘI DUNG…………………………………………………………...4
CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT TỈNH CÀ MAU…………………………………4
1. Lịch sử hình thành và phát triển …………………………………...………..4
2. Vị trí địa lý …………………………………………………………………..6
3. Điều kiện tự nhiên…………………………………………………………....7
4. Hành chính…………………………………………………………………...7
5. Dân cư và kinh tế…………………………………………………………….7
CHƯƠNG II : VĂN HĨA VÙNG SƠNG NƯỚC Ở CÀ MAU ……………....8
1. Đời sống sinh hoạt của người dân vùng sông nước Cà Mau ……………….8
2. Chợ nổi Cà Mau……………………………………………………….…….9
3. Tín ngưỡng sơng nước của người dân Cà Mau………………………..……10
CHƯƠNG III : VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH Ở CÀ MAU……...….….11
1. Khái quát đặc điểm du lịch của Cà Mau…………………………...……….11

2. Vấn đề phát triển du lịch của Cà Mau……………………………….……..14
2.1. Tiềm năng và thách thức của Du lịch Cà Mau……………………….…14
2.2. Giải pháp phát triển du lịch ở Cà Mau…………………………...……..16
III. PHẦN KẾT LUẬN………………………………………………………….16
IV. PHẦN TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………..17

2


I. PHẦN TỔNG QUAN
1. Lí do chọn đề tài
Là mảnh đất thiêng liêng của tổ quốc, là điểm tận cùng Cực Nam của đất nước. Cà
Mau mang trong mình một vị trí đắc địa và quan trọng. Cà Mau có hệ thống sơng
ngịi, kênh rạch chằng chịt. Hệ thống sơng Cà Mau vô cùng rộng lớn tạo thành các
cửa sông lớn và hàng trăm hệ thống sông, kênh, rạch nhỏ khác.Vì thế mà dịng
sơng, con nước có vai trị rất quan trọng trong đời sống và hình thành nên các giá
trị văn hóa sơng nước đặc sắc của người dân Cà Mau. Do đó, Cà Mau có những
đặc trưng văn hóa đặc sắc, riêng biệt và thú vị cùng với việc bản thân tôi cũng là
người con của mảnh đất Cà Mau này nên đề tài được nói đến ngày hơm nay đó
chính là “Văn hóa sơng nước gắn với phát triển du lịch ở Cà Mau”.
2. Mục đích nghiên cứu
Học tập và tìm kiếm những nguồn tri thức mới từ vùng văn hóa sơng nước Cà
Mau. Làm phong phú thêm vốn kiến thức bản thân, từ đó trang bị kĩ năng cần thiết
trong cơng việc và học tập, có cái nhìn đúng đắn và chuyên sâu hơn về các nền văn
hóa dân gian của quê nhà và đất nước.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng được nghiên cứu là những nét văn hóa đặc trưng nổi bật của vùng sơng
nước ở Cà Mau như lối sống, phong tục tập quán, tín ngưỡng tơn giáo,…Cùng với
đó là vấn đề các tiềm năng, giải pháp để có thể phát triển nền du lịch của Cà Mau.
4. Phương pháp nghiên cứu

Kết hợp tìm kiếm thông tin trên các phương tiện sách,báo,… cùng với vốn hiểu
biết của bản thân về đề tài nghiên cứu. Phương pháp tổng hợp, phân tích, chọn lọc
những kiến thức được tiếp thu.
5. Dự kiến kết quả sau nghiên cứu
Nắm rõ được những đặc trưng nổi bật của nét văn hóa sơng nước Cà Mau và
những vấn đề phát triển du lịch ở Cà Mau. Có cái nhìn khách quan đúng đắn trong
việc đánh giá, tiếp cận một vùng văn hóa.Trao dồi, có thêm những kinh nghiệm, kĩ
năng trong việc làm tiểu luận môn học.

3


II. NỘI DUNG
CHƯƠNG I: Khái quát tỉnh Cà Mau

Cà Mau là một tỉnh ven biển ở cực nam của Việt Nam, nằm trong khu vực Đồng
bằng sông Cửu Long, Việt Nam.
Năm 2019, Cà Mau là đơn vị hành chính Việt Nam đông thứ 26 về số dân, xếp thứ
41 về Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP), xếp thứ 38 về GRDP bình quân đầu
người. Với 1.229.600 người dân[3], GRDP đạt 53.229 tỉ Đồng (tương ứng với
2,3118 tỉ USD), GRDP bình quân đầu người đạt 47,1 triệu đồng (tương ứng với
2.028 USD), tốc độ tăng trưởng GRDP đạt 7,00%.
Cà Mau là một vùng đất trẻ, mới được khai phá khoảng trên 300 năm. Vùng đất Cà
Mau ngày xưa được Mạc Cửu dẫn người Hoa đến khai phá. Sau khi Mạc Cửu dâng
toàn đất này thần phục Nhà Nguyễn, Mạc Thiên Tứ con của Mạc Cửu đã vâng lệnh
triều đình Chúa Nguyễn lập ra đạo Long Xuyên. Qua nhiều lần thay đổi về hành
chính, đến ngày 1 tháng 1 năm 1997, tỉnh Cà Mau được tái lập theo Nghị quyết của
Quốc hội khóa IX, kỳ họp thứ 10. Ngày 6 tháng 11 năm 1996 về việc điều chỉnh
địa giới hành chính, chia tách tỉnh Minh Hải thành tỉnh Cà Mau và tỉnh Bạc Liêu.
Tên gọi Cà Mau được hình thành do người Khmer gọi tên vùng đất này là "Tưk

Kha-mau" , có nghĩa là nước đen. Do Nước đen là màu nước đặc trưng do lá tràm
của thảm rừng tràm U Minh bạt ngàn rụng xuống làm đổi màu nước. Cà Mau là xứ
đầm lầy ngập nước, có nhiều bụi lác mọc tự nhiên và hoang dã.
1. Lịch sử hình thành và phát triển
Sách Gia Định Thành Thơng Chí của Trịnh Hồi Đức có chép: “Thời Gia Long,
những giồng đất cao ráo ở ven sơng Ơng Đốc, sơng Gành Hào, sơng Bảy Háp và
một vài phụ lưu mới có người khai khẩn, lập thành xóm, ấp. Tuy vậy, đến thời Tự
Đức, Cà Mau vẫn là vùng rừng đước, vẹt, tràm, không mấy ai đến lập nghiệp vì
thiếu nước ngọt và ruộng quá nhiều phèn”.
4


Cùng với sự phát triển của lịch sử, Nam Bộ được chia thành 6 tỉnh (lục tỉnh Nam
Kỳ): Gia Định, Biên Hoà, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên. Riêng tỉnh
Hà Tiên có 3 phủ, 7 huyện, Cà Mau thuộc huyện Long Xuyên, phủ An Biên (Hà
Tiên), tỉnh Hà Tiên.
Để ổn định về hành chính trong việc khai thác thuộc địa lần thứ nhất, Pháp chia
Nam Kỳ thành 20 tỉnh. Ngày 18/2/1882, một phần đất Bạc Liêu thuộc tỉnh Sóc
Trăng, một phần đất Cà Mau thuộc Rạch Giá được hợp thành tỉnh Bạc Liêu. Ngày
9/3/1956, theo Sắc lệnh 32/VN, chính quyền Sài Gịn lấy quận Cà Mau, quận
Quảng Xun và 4 xã của quận Giá Rai: Định Thành, Hoà Thành, Tân Thành,
Phong Thạnh Tây lập thành tỉnh Cà Mau. Ngày 22/10/1956, chính quyền Sài Gịn
ra Sắc lệnh 143/VN đổi tên tỉnh Cà Mau thành tỉnh An Xuyên.
Sau ngày miền Nam hồn tồn giải phóng, tháng 2/1976, Chính phủ cách mạng
lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam ra Nghị định hợp nhất một số tỉnh ở miền
Nam. Hai tỉnh Cà Mau (An Xuyên) và Bạc Liêu thành tỉnh Minh Hải. Tỉnh Minh
Hải có thị xã Minh Hải, thị xã Cà Mau và 7 huyện: Vĩnh Lợi, Hồng Dân, Giá Rai,
Châu Thành, Thới Bình, Trần Văn Thời, Ngọc Hiển.
Ngày 11/7/1977, Hội đồng Chính phủ nước Cộng hồ xã hội chủ nghĩa Việt Nam
ra Quyết định số 181-CP giải thể huyện Châu Thành. Các xã của huyện này được

nhập vào các huyện Giá Rai, Trần Văn Thời và Thới Bình.Ngày 29/12/1978, Hội
đồng Chính phủ ra Quyết định số 326-CP lập thêm 6 huyện mới: Phước Long, Cà
Mau, U Minh, Phú Tân, Cái Nước, Năm Căn. Số huyện trong tỉnh tăng lên 12
huyện. Ngày 30/8/1983, Hội đồng Bộ trưởng ra Quyết định số 94-HĐBT giải thể
huyện Cà Mau, các xã của huyện này được sáp nhập vào thị xã Cà Mau và các
huyện Giá Rai, Thới Bình, Cái Nước, tỉnh cịn lại 2 thị xã và 11 huyện.

Ngày 17/5/1984, Hội đồng Bộ trưởng ra Nghị định số 75-HĐBT đổi tên thị xã
Minh Hải thành thị xã Bạc Liêu. Hợp nhất huyện Hồng Dân và huyện Phước Long
lấy tên là huyện Hồng Dân. Hợp nhất huyện Cái Nước và huyện Phú Tân thành
huyện Cái Nước.Ngày 17-18/12/1984, với hai quyết định của Hội đồng Bộ trưởng
đổi tên huyện Năm Căn (cũ) thành huyện Ngọc Hiển (mới). Đổi tên huyện Ngọc
Hiển (cũ) thành huyện Đầm Dơi (mới). Chuyển tỉnh lỵ Minh Hải từ thị xã Bạc
Liêu về thị xã Cà Mau. Thời điểm này tỉnh Minh Hải có 2 thị xã (thị xã Cà Mau,
thị xã Bạc Liêu) và 9 huyện: Vĩnh Lợi, Hồng Dân, Giá Rai, Thới Bình, U Minh,
Cái Nước, Trần Văn Thời, Đầm Dơi, Ngọc Hiển.
Ngày 6/11/1996, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá IX đã phê chuẩn việc tách tỉnh
Minh Hải ra làm 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu, thực hiện từ ngày 1/1/1997. Tỉnh Cà
Mau có diện tích 5.211 km2, dân số 1.133.747 người, gồm một thị xã (Cà Mau) và
6 huyện (Thới Bình, U Minh, Trần Văn Thời, Cái Nước, Đầm Dơi, Ngọc
5


Hiển).Ngày 14/4/1999 Chính phủ ban hành Nghị định số 21 thành lập thành phố
Cà Mau trực thuộc tỉnh Cà Mau.Ngày 17/11/2003 Chính phủ ban hành Nghị định
số 138 thành lập huyện Năm Căn và Phú Tân trên cơ sở điều chỉnh địa giới hành
chính huyện Ngọc Hiển và huyện Cái Nước.Ngày 14/4/1999 thị xã Cà Mau được
Thủ tướng Chính phủ công nhận thành phố loại 3, trực thuộc tỉnh.Ngày 02/9/2010,
thành phố Cà Mau được Thủ tướng Chính phủ cơng nhận thành phố loại 2, trực
thuộc tỉnh.

2. Vị trí địa lý
Phần lãnh thổ đất liền của tỉnh Cà Mau nằm trong
tọa độ từ 8o30' - 9o10' vĩ Bắc và 104Đ80' –
105Đ5' kinh Đông.
Điểm cực Đông tại 105Đ24' kinh Đông thuộc xã
Tân Thuận, huyện Đầm Dơi.
Điểm cực Nam tại 8Đ33’ vĩ Bắc thuộc xã Viên
An, huyện Ngọc Hiển.
Điểm cực Tây tại 104Đ43' kinh Đông thuộc xã
Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển.
Điểm cực Bắc tại 9Đ33' vĩ Bắc thuộc xã Biển
Bạch, huyện Thới Bình.
Tỉnh Cà Mau là mảnh đất tận cùng của tổ quốc với 3 mặt tiếp giáp với biển:
Phía Đơng giáp với Biển Đơng
Phía Tây và phía Nam giáp với vịnh Thái Lan
Phía Bắc giáp với các tỉnh Bạc Liêu, Kiên Giang.
Thành phố Cà Mau nằm trên trục đường quốc lộ 1A và quốc lộ 63, cách thành phố
Cần Thơ 180 km, cách thành phố Hồ Chí Minh 380 km. Đường bờ biển của tỉnh
Cà Mau dài gần 254 km, trong đó có 107 km bờ Biển Đơng và 147 km bờ Biển
Tây. Biển Cà Mau tiếp giáp với vùng biển các nước như Thái Lan, Malaysia,
Indonesia, và là trung tâm của vùng biển quốc tế ở Đông Nam Á.

6


3. Điều kiện tự nhiên

Cà Mau là vùng đất thấp, thường xuyên bị ngập nước. Cà Mau có 5 nhóm đất
chính gồm: đất phèn, đất than bùn, đất bãi bồi, đất mặn và đất kênh rạch.
Rừng Cà Mau là loại hình sinh thái đặc thù, rừng sinh thái ven biển ngập mặn được

phân bố dọc ven biển với chiều dài 254 km. Bên cạnh đó, Cà Mau cịn có hệ sinh
thái rừng tràm nằm sâu trong lục địa ở các huyện U Minh, Trần Văn Thời, Thới
Bình quy mơ 35.000 ha. Diện tích rừng ngập mặn ở Cà Mau chiếm 77% rừng ngập
mặn của vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Tỉnh Cà Mau mang đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo, với nền
nhiệt độ cao vào loại trung bình trong tất cả các tỉnh Đồng bằng sơng Cửu Long.
Khí hậu Cà Mau được chia thành 2 mùa là mùa mưa và mùa khơ. Trong đó, mùa
mưa từ tháng 5 đến tháng 11, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Lượng
mưa ở Cà Mau trung bình có 165 ngày mưa/năm, với 2.360 mm. Độ ẩm trung bình
năm là 85,6%, nhiệt độ trung bình hàng năm là 26,50C.
Một số sơng ngịi chính: sơng Cửa Lớn (Cái Lớn), sơng Gành Hào, sơng Bảy Háp,
sơng Ơng Đốc, sơng Trèm Trẹm.
4. Hành chính
Tỉnh Cà Mau có 9 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm 1 thành phố và 8 huyện
bao gồm Thành phố Cà Mau huyện Cái Nước ,huyện Đầm Dơi, huyện Năm Căn,
huyện Ngọc Hiển, huyện Phú Tân, huyện Thới Bình, huyệnTrần Văn Thời, huyện
U Minh. Được phân chia thành 101 đơn vị hành chính cấp xã gồm có 9 thị trấn, 10
phường và 82 xã.
5. Dân cư và kinh tế
Tính đến đầu năm 2017, dân số tỉnh Cà Mau có 1.223.191 người, với 613.042 nam
và 610.149 nữ; tổng số 290.846 hộ.
Cơ cấu lao động theo ngành chủ yếu vẫn là nông nghiệp và thủy sản. Trình độ học
vấn, ngành nghề, trình độ đào tạo, đạt mức trung bình của vùng. Tạp quán, kinh
nghiệm canh tác và kỹ năng nghề nghiệp của lao động Cà Mau được tích lũy qua
7


nhiều thế hệ thuộc loại khá so với các tỉnh khác, nhất là kỹ năng lao động nghề
nuôi trồng, khai thác thủy, hải sản, trồng lúa.
Dân cư sinh sống trên địa bàn tỉnh Cà Mau có 14 thành phần dân tộc, trong đó có 3

dân tộc chính gồm Kinh, Khmer và Hoa.
Thủy sản là ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh Cà Mau và trở thành tỉnh dẫn đầu cả
nước về nuôi trồng, chế biến và xuất khẩu thủy sản trong nhiều năm. Sản xuất
nông nghiệp ở Cà Mau khai thác thế mạnh về lúa ở vùng trọng điểm lúa, Sản xuất
công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn tỉnh đạt tốc độ khá cao.
CHƯƠNG II : VĂN HĨA VÙNG SƠNG NƯỚC Ở CÀ MAU
Cà Mau là một vùng đất trẻ, bởi chỉ mới được khai phá từ những thập niên cuối thế
kỷ 18. Mảnh đất này được thiên nhiên ưu đãi, ban tặng cho những điều kiện mà
nhiều nơi khác khơng có được: Ba mặt tiếp giáp biển và một hệ thống sơng rạch
chằng chịt.
Cà Mau có hệ thống sơng ngịi, kênh rạch chằng chịt với mật độ 1,34 km/km2, tổng
chiều dài hơn 7000 km chiếm 1/3 chiều dài đường thủy ĐBSCL. Hệ thống sông Cà
Mau vô cùng rộng lớn với các sông lớn như Cửa Lớn, Bảy Háp, Ông Đốc, Đồng
Cùng, Tam Giang, Bồ Đề, Bạch Ngưu, Trèm Trẹm… tạo thành các cửa sông lớn
và hàng trăm hệ thống sông, kênh, rạch nhỏ khác.
1. Đời sống sinh hoạt của người dân vùng sông nước Cà Mau

Trước kia, trong đời sống sinh hoạt của người dân Cà Mau mọi yếu tố đều gắn liền
với con nước. Lúc dựng nhà, họ thường chọn đối diện với dịng sơng để tiện bề
mua bán, săn bắt cá tôm, trồng trọt,… Sau đó, sản sinh ra nhiều hình thức lao động
trên sơng như đóng đáy, ghe cào, chày lưới, cất vó, đặt lợp, giăng câu, dựng chà,
đăng,… Thông thường, người Cà Mau sử dụng các phương tiện đi lại như xuồng
ba lá để lưu thông theo những con kênh, rạch nhỏ; võ lãi ra sơng lớn để tránh sóng
8


xơ; bn bán thì chủ yếu là ghe. Các phương tiện đều là một phần quan trọng
không thể thiếu của người dân Cà Mau trước sự mênh mông của sông nước.
2. Chợ nổi Cà Mau
Ngã sông là nơi giao nhau giữa các dịng nước, tàu ghe xi ngược thường phải đi

qua. Thế nên, người ta thường họp chợ tại các ngã sơng để tiện bề mua bán, trao
đổi hàng hóa. Thông thường là các tiểu thương tại đây bày bán các mặt hàng nhu
yếu phẩm cần thiết cho cuộc sống bên cạnh việc mọc lên các hàng quán phục vụ
nhu cầu ăn uống cho khách đường xa.
Chợ nổi Cà Mau như là sự giao hòa của con người và thiên nhiên ở miền sơng
nước hữu tình này. Cà Mau có khá nhiều chợ nổi nhưng có hai chợ được xếp loại
là chợ nổi phường 8, trên sông Gành Hào, Cà Mau và chợ nổi Thới Bình, tại ngã
ba sơng Trẹm - Chắc Băng, huyện Thới Bình.
So với những chợ nổi mua bán trên sông nổi tiếng miền Tây Nam Bộ như: Cái
Răng, Phụng Hiệp - Ngã Bảy, Phong Điền (Cần Thơ), Cái Bè (Tiền Giang)… thì
chợ nổi ở Cà Mau hãy cịn “thua chị, kém em” về quy mơ, cơ sở hạ tầng, số lượng
ghe xuồng neo đậu trao đổi, mua bán hàng hóa.
Chợ nổi nhóm họp, bn bán trên sơng mang tính tự phát. Sản phẩm trao đổi mua
bán chủ yếu là các loại hàng nông sản thực phẩm, trái cây, hoa màu… sản xuất tại
địa phương, các vùng lân cận chuyển tới phục vụ nhu cầu tiêu dùng tại chỗ hoặc
đưa đi tiêu thụ tại các chợ huyện, xã…
Theo đó, nào là bắp cải, khoai lang, bầu, bí, sắn, quýt, cam… treo lủng lẳng trên
mui ghe để giới thiệu, mời gọi khách mua hàng. Trong khu vực ĐBSCL có khơng
ít chợ nổi vừa là đầu mối bn bán sỉ hàng nông sản thực phẩm, vừa là điểm tập
kết xuất khẩu trái cây.
Theo thống kê chưa đầy đủ của ngành chức năng tỉnh Cà Mau, ngày thường tại chợ
nổi phường 8 có trên dưới 200 phương tiện ghe, tàu neo đậu mua bán, trao đổi
hàng hóa. Phần lớn ghe có trọng tải từ 2 - 2,5 tấn, chuyên chở, mua bán nhiều mặt
hàng như: dưa cải, củ cải muối, bắp, khoai, bí bầu…
Đi chợ nổi Cà Mau những ngày sắp Tết này thật lắm chuyện buồn, vui, hàng trăm
ghe tàu vận chuyển, mua bán hàng hóa neo đậu tấp nập, ken đặc cả một khúc sông.
Người mua, kẻ bán rộn ràng, nhộn nhịp. Nhưng có lẽ ấn tượng nhất là những chiếc
ghe dưa hấu từ miệt vườn Long An, Cần Thơ chuyển xuống; nhiều chiếc khác trên
mui chở đầy hoa, kiểng đủ màu tươi tắn từ Sa Đéc - Đồng Tháp, Cái Mơn - Bến
Tre đến góp mặt cho chợ Tết Cà Mau thêm xôm tụ…

Nhiều “hộ ghe hàng” đang neo đậu tại chợ nổi phường 8 đều gặp nhau ở cái chữ
“nghèo” nên phải chọn nghề buôn bán trên sông nước làm kế mưu sinh, bươn chải
9


trong cuộc sống. Dù mỗi người một hoàn cảnh, một quê hương nhưng khi gặp
nhau ở một chợ, neo đậu ghe cùng khúc sơng thì họ sống với trách nhiệm cộng
đồng rất cao. Họ kết nghĩa anh em bầu bạn, tri âm, tri kỷ và khơng ít người kết
nghĩa thơng gia, giúp đỡ nhau lúc hoạn nạn, khó khăn. Hèn gì mà cha ơng ta ngày
xưa đã nói: “Bớ chiếc ghe sau chèo mau tôi đợi. Khúc sông này bờ bụi khó qua”.
Ngồi sự cần cù, chịu thương, chịu khó và phải biết nhẫn nhục còn đòi hỏi sự khéo
léo, nhanh nhạy trong nắm bắt thị trường, nhất là qua từng buổi chợ, ở từng nơi
đều phải biết tích lũy kinh nghiệm sống. Tuy vậy, họ tin vào hên - xui, may - rủi,
tin vào “Bà Cậu” trên sông trong mua bán. Họ quan niệm đầu có xi thì đi mới
lọt, mua nhanh - bán nhanh, mua may - bán đắt nên khi mua hàng xuống ghe bao
giờ họ cũng vui vẻ ra mặt, nhanh nhẹn trong từng động tác. Và, cứ mỗi buổi chợ
sáng ra, họ cúng vái Bà Cậu cầu mong gặp người mở hàng “đắt”. Để lấy may mắn
lúc mở hàng, người bán thường rao sát giá mặt hàng nhưng cũng không bán liền
mà chờ người mua mặc cả một, hai lời để họ nài thêm đôi ba câu. Khi thuận mua,
vừa bán thì họ tạm yên lịng vì đã tìm được người mở hàng may, hy vọng buổi chợ
ấy bán được.

Chính vì thế mà dịng sơng, con nước có vai trị rất quan trọng trong đời sống và
hình thành nên các giá trị văn hóa sơng nước đặc sắc của người dân Cà Mau.
3. Tín ngưỡng sơng nước của người dân Cà Mau
Cà Mau có nhiều tín ngưỡng văn hóa sơng nước. Mỗi tín ngưỡng đều thể hiện rõ
nét niềm tin về một cuộc sống an lành, sung túc và hạnh phúc. Một số tín ngưỡng
nổi bật như: Tín ngưỡng thờ Cá Ơng: hàng năm tổ chức lễ lớn vào ngày 14, 15,16
tháng 2 âm lịch ở các cửa biển như Sông Đốc (huyện Trần Văn Thời), Khánh Hội
(huyện U Minh); thờ Bà Cậu (Thủy Long Thần nữ ( đồng hóa từ Bà Thiên Y Ana)

và Cậu Tài, Cậu Quý con trai của bà) – những vị thần phúc tinh cho những người
dân có cuộc sống gắn liền với sông nước; thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu – Người
10


được xem là người mẹ của biển cả hay cứu giúp người đi biển gặp nạn và đem lại
cuộc sống ấm no cho người dân. Hàng năm vào ngày 23, 24, 25 tháng 3 lễ hội vía
bà diễn ra tại Chùa Bà Thiên Hậu trên địa bàn Thành phố Cà Mau và Huyện Cái
Nước; thờ Bà Chúa Xứ (Tín ngưỡng thờ Mẹ nổi bật nhất của Đồng bằng sông Cửu
Long) tại các ngôi miếu nhỏ ven sông; thờ Bà Chúa Hòn trên đảo Hòn Chuối cũng
thể hiện rõ nét văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của cư dân vùng sơng nước trong những
buổi đầu khai hoang mở đất cho đến ngày nay.
Bên cạnh một số tín ngưỡng nổi trội như trên người dân Cà Mau cịn có một số tập
tục, kiêng kỵ: Cúng, rửa tàu trước khi ra khơi; vẽ mắt cho tàu, ghe; kỵ nói những
điều khơng may rớt, rơi, lật, …; ăn cá không được lật con cá lại; dao bị rớt xuống
sơng phải mị lên nếu khơng thì sẽ khơng may mắn…

Tục thời Cá Ơng ở Cà Mau

CHƯƠNG III : VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH Ở CÀ MAU
1. Khái quát du lịch ở Cà Mau
Cà Mau được biết đến là vùng đất tận cùng của Tổ quốc và luôn là điểm du lịch
Miền Tây nhất định phải đến một lần trong đời của mọi người dân Việt Nam. Tỉnh
thành cuối cùng của Tổ quốc Việt với ba mặt chủ yếu giáp biển, tới đây du khách
sẽ được thăm cột mốc tọa độ quốc gia, ngắm rừng, biển, chiêm ngưỡng ráng chiều
trên vùng trời biển bao la. Cà Mau toát lên một vẻ đẹp nên thơ và trữ tình, bình yên
và mộc mạc làm say đắm bao trái tim của du khách.
Với 2 hệ sinh thái rừng ngập mặn, ngập lợ đan xen giữa những rừng cây là những
dịng sơng uốn lượn. Dưới tán rừng là những đầm tôm, ruộng lúa cùng các vườn
cây ăn trái, sân chim tự nhiên, với nhiều loại chim quý hiếm… tạo nên các tuyến

11


du lịch sinh thái hấp dẫn. Các đảo Hòn Khoai, Hịn Chuối, Hịn Đá Bạc, Hịn
Bng, bãi Khai Long… là những nơi còn giữ được vẻ đẹp nguyên thuỷ của tự
nhiên.
Ngồi ra, Cà Mau cịn có nhiều di tích lịch sử cấp Quốc gia, cấp tỉnh; nhiều lễ hội
truyền thống như lễ hội nghinh Ơng, vía Bà, đua ghe ngo… mang đậm bản sắc văn
hoá của 3 dân tộc anh em Kinh – Hoa – Khmer.
Về Cà Mau du khách còn nghe kể chuyện Bác Ba Phi, đơn ca tài tử, đi thuyền trên
sơng nước, thưởng thức những món ăn đặc sản của rừng, của biển…,
Cà Mau có một nét ẩm thực rất Tây Nam Bộ với điểm đặc trưng của các sản vật
miền sông nước như: gỏi nhộng ong rừng U Minh, chuột đồng chiên sả ớt, ba Khía,
chả trứng mực đất Mũi, rùa rang muối, lẩu mắm U Minh,… Một số đặc sản của địa
phương như Mật ong rừng U Minh; các loại khô, mắm hải sản : Cà Mau có rất
nhiều loại mắm ngon, đặc biệt là mắm cá lóc, mắm cá sặc, mắm cá rơ, mắm ba
khía, mắm tép và mắm tơm. Khơ thì lại có khô cá kèo hay khô cá sặc rằn, khô cá
dứa … đủ các loại cho bạn tha hồ lựa chọn; Rượu trái giác;…
Cà Mau có rất nhiều
điểm tham quan du lịch
tuy nhiên hầu hết đều
nằm khá xa trung tâm
thành phố. Một số địa
điểm du lịch thu hút du
khách như :
1.1. Mũi Cà Mau
Nằm cách thành phố Cà
Mau khoảng 120km, đó
là mũi Cà Mau, mảnh
đất nằm nhô ra ở điểm

tận cùng phía nam của
Tổ quốc, thuộc địa phận
xóm Mũi, xã Đất Mũi,
huyện Ngọc
Hiển.Khung cảnh nên
thơ của rừng cây và
sông nước sẽ mang lại
cho bạn cảm giác bình
yên. Hệ sinh thái rừng
ngập mặn ở đây rất đa
12


dạng và phong phú. Đặc biệt, bạn đừng quên check-in tại cột mốc đánh dấu điểm
cực Nam của Tổ Quốc nhé.
1.2.

Chợ nổi Cà Mau

Chợ nổi Cà Mau nằm trên sông gành Hào, thuộc địa bàn phường 8 TP.Cà Mau.
Những trải nghiệm khi đi chợ nổi Cà Mau như lênh đênh trên sơng nước nghe câu
hị điệu lý của người dân và hịa mình vào cuộc sống bận rộn, tập lập của họ hay
thưởng thức trái cây miệt vườn cùng các đặc sản khác như hủ tiếu…
1.3.

Hòn Đá Bạc

Hòn Đá Bạc thu hút nhiều khách du lịch lui tới bởi vẻ đẹp hoang sơ và kỳ thú. Cây
cầu nối các hòn đảo để việc di chuyển được dễ dàng, bước trên cây cầu, bạn đã như
lạc vào chốn bồng lai tiên cảnh.Những viên đá granit xếp chồng nhau tạo thành các

hình thù đặc biệt như:Giếng Tiên, Bàn Chân Tiên, Bàn Tay Tiên,…
1.4.

Đảo Hòn Khoai

Đảo Hòn Khoai (hay còn được gọi là hòn Giáng Tiên, hòn Độc Lập) thuộc huyện
Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau, nằm cách đất liền 14,6km. Đây được coi là một trong
những hòn đảo đẹp nhất cực Nam Tổ quốc.Được tạo thành từ 5 hòn đảo nhỏ xinh:
hòn Khoai, hòn Đồi Mồi, đảo Khoai, hòn Đá Lẻ, hòn Tương.
Là một bức tranh thiên nhiên kì vĩ với cánh rừng xanh quanh năm, bãi biển xanh
trong và bờ cát trắng mịn. Đây là địa điểm không thể bỏ qua khi du lịch Cà Mau.
1.5.

Khu du lịch biển Khai Long

Khai Long là một trong những điêm du lịch sinh thái ven biển rất hấp dẫn của Cà
Mau. Nơi đây có bãi cát dài, hàng dương xanh mát, trong biển dịu êm, bốn bề là hệ
sinh thái rừng ngập mặn, tạo một khơng gian thống mát rất thích hợp để thư giãn
nghỉ ngơi.
13


1.6.

Rừng Quốc gia U Minh Hạ

Lênh đênh trên chiếc xuồng, tìm hiểu hệ sinh thái đất ngập nước đặc trưng với nhiều
loại động thực vật phong phú. Tận hưởng không khí trong lành của rừng U Minh Hạ
với bạt ngàn những cánh rừng tràm xanh ngát, trải dài hút mắt.Thưởng thức bữa ăn
đậm chất Miền Tây Nam bộ thời khai hoang trong rừng U Minh Hạ cũng là cảm giác

khó quên với mọi du khách khi đến đây. Nào cá lóc nướng chui cuốn bánh tráng; lẩu
mắm ăn với rau choại, đọt xoài, rau đắng đất, rau tàu bay; gỏi nhộng ong…,
1.7.

Rừng ngập mặn Cà Mau

Rừng ngập mặn Cà Mau – khu rừng ngập mặn lớn thứ 2 trên thế giới, sau rừng
Amazon ở Nam Mỹ. Thảm thực vật ở đây phong phú với nhiều loại như: đước,
mắm, dương xỉ, dá, dây leo,…Đã tới rừng ngập mặn bạn không thể không đi
xuồng trên sông, len lỏi vào giữa rừng cây xanh mát.
1.8.

Vườn chim Cà Mau

Cà Mau là nơi duy nhất có sân chim trong thành phố, với nhiều lồi chim cò như
cò trắng, vạc, le le, vịt nước. “Đất lành chim đậu”, chả vậy mà đây là nơi sinh sống
của nhiều lồi chim cị khác nhau. Nơi đây thích hợp cho những ai yêu thiên nhiên,
động vật.
2. Vấn đề phát triển du lịch của Cà Mau
2.1. Tiềm năng và thách thức của Du lịch Cà Mau

Tất cả những nét sinh hoạt, nếp ăn, nếp ở của người dân vùng sông nước đã hình
thành nên những giá trị văn hóa đặc sắc mà chúng ta cần khai thác trong hoạt động
du lịch hiện nay ở Cà Mau. Ngày nay, hệ thống cơ sở hạ tầng ở Cà Mau đang dần
dần hoàn thiện, đường đến các điểm du lịch đã được trải nhựa hoặc bê-tơng hóa, xe
14


du lịch có thể thẳng chỗ đến nơi, nỗi lo lắng về “sơng vắng đị” khơng cịn trong
tâm trí của khách du lịch. Người dân ở nông thôn đã biết lưu thông bằng những

chiếc xe gắn máy nhanh, mau, gọn, lẹ. Thế nhưng, đây cũng là một trong những
yếu tố dần dần làm mai một đi những giá trị văn hóa sơng nước của người dân Cà
Mau. Cho nên đối với hoạt động du lịch, chúng ta cần phải có những định hướng
cụ thể góp phần phát huy các giá trị văn hóa sơng nước của Cà Mau trong hoạt
động du lịch.
Từ việc khai thác các giá trị văn hóa sông nước, Cà Mau đã, đang, lồng ghép và
đưa vào trong một số sản phẩm du lịch đặc sắc của địa phương: Du lịch tham quan
cửa sơng Ơng Đốc để tìm hiểu thêm về hoạt động ra khơi, đánh bắt hoặc tham gia
vào lễ hội Nghinh Ông hàng năm; Du lịch sinh thái biển, đảo tại đảo Hòn Khoai,
Hòn Chuối; Du lịch homestay với các hoạt động khai thác, đánh bắt và nuôi trồng
thủy hải sản tại một số hộ gia đình ở Mũi Cà Mau, rừng U Minh Hạ,… ; Du lịch lễ
hội, tín ngưỡng thơng qua tổ chức các tour du lịch theo sự kiện tại các lễ hội văn
hóa sơng nước hàng năm; hoạt động lướt ván bắt sị trên bùn (bãi bồi ở Đất Mũi,
cồn Ơng Trang,…), tham quan tour du lịch xuyên rừng Vườn Quốc gia Mũi Cà
Mau,…
Cơng viên văn hóa du lịch Mũi Cà Mau và vùng phụ cận thuộc Vườn quốc gia Mũi
Cà Mau là nơi có tài nguyên du lịch tự nhiên hấp dẫn, độc đáo, phong phú thuận
lợi cho việc phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng của rừng ngập mặn, văn hóa của
ngư dân ven biển. Tuy nhiên, việc khai thác, xây dựng sản phẩm gắn với tài
nguyên phục vụ phát triển du lịch sinh thái tại khu vực này còn nhiều hạn chế,
điểm du lịch đã được khai thác với quy mô nhỏ, hiệu quả chưa cao, cơ sở hạ tầng
đầu tư chưa đồng bộ.
Trong khi đó, Vườn quốc gia Mũi Cà Mau và các vùng phụ cận có diện tích rộng
lớn, với lợi thế phần lớn diện tích nằm trong Khu dự trữ sinh quyển thế giới, là
Khu Ramsar thứ 5 của Việt Nam. Nơi đây đã hội tụ nhiều yếu tố đặc trưng về tự
nhiên, về vị trí địa lý, về văn hóa, hệ sinh thái, về sản vật.
Mũi Cà Mau đã được vào quy hoạch phát triển khu du lịch quốc gia, khu du lịch
trọng điểm của vùng đồng bằng sơng Cửu Long. Vì vậy, ngồi những sản phẩm du
lịch hiện có, chúng tơi đang hướng phát triển thêm các loại hình du lịch phù hợp
với tiềm năng như loại hình du lịch tham quan, khám phá cảnh quan tự nhiên như

du lịch cộng đồng (homestay), du lịch nghiên cứu khoa học (học tập), du lịch nghỉ
dưỡng, du lịch kết hợp các hoạt động từ thiện, tình nguyện, du lịch khám phá, du
lịch địa lý và tâm linh...

15


2.2. Giải pháp phát triển du lịch ở Cà Mau
+ Cần đầu tư kết cầu hạ tầng đồng bộ, chú trọng khai thác các loại hình du lịch
sinh thái biển - đảo độc đáo của tỉnh, phát triển du lịch sinh thái xứng tầm với
nguồn tài sản quý hiếm do thiên nhiên ban tặng.
+ Chú trọng đầu tư kết cấu hạ tầng đến các khu, điểm du lịch của địa phương Đầu
tư kết cấu hạ tầng phải phù hợp cảnh quan môi trường du lịch sinh thái tại các khu,
điểm du lịch, các làng nghề truyền thống của địa phương làm tăng giá trị tài
nguyên và môi trường sinh thái cho các khu vực khai thác du lịch.
+ Chủ động liên kết với các thành phố lớn, các tỉnh trong vùng và khu vực để xây
dựng cơ chế hợp tác phát triển du lịch trên cơ sở xây dựng sản phẩm du lịch đặc
trưng, phù hợp với tài nguyên du lịch sinh thái, lịch sử - văn hóa của mỗi vùng.
Tăng cường công tác xúc tiến, quảng bá du lịch, đẩy mạnh liên kết với các tỉnh
trong vùng để tiếp tục đẩy mạnh triển khai các hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch
chung bằng nhiều hình thức, phương thức khác nhau trên các phương tiện thông tin
đại chúng…
+ Xây dựng mới và nâng cấp hệ thống nhà hàng, khách sạn; cải tiến chất lượng
dịch vụ du lịch, nâng cao nhận thức xã hội về du lịch, nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực du lịch.
+ Cần đặc biệt quan tâm, chú trọng đến vấn đề bảo vệ môi trường trong phát triển
du lịch bền vững.
+ Vùng biển Cà Mau có vị trí chiến lược quan trọng kết nối để khai thác kinh tế
biển nói chung và kinh tế du lịch nói riêng, đồng thời là điểm tựa tiền tiêu bảo vệ
Tổ quốc. Vì vậy, việc khai thác biển đảo phục vụ du lịch phải đặc biệt chú ý đến

việc bảo vệ an ninh quốc phòng.

III. PHẦN KẾT LUẬN
Việc xây dựng các sản phẩm du lịch văn hóa sơng nước Cà Mau với tiềm năng sẵn
có, định hướng lâu dài và nhiều giải pháp đồng bộ sẽ tạo điều kiện để giữ gìn và
phát nước huy các giá trị văn hóa sông nước đặc sắc của địa phương. Đây cũng là
một việc làm thiết thực góp phần đa dạng hóa các sản phẩm du lịch của Cà Mau
trong xu thế phát triển chung của du lịch ĐBSCL.

16


IV. PHẦN TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trần Minh Thương. 2015. Đặc điểm văn hóa sơng nước miền Tây Nam
Bộ. Hội văn nghệ dân gian Việt Nam. Nhà xuát bản Mỹ thuật.
2. Đồn Giỏi. Đoạn trích “Sơng nước Cà Mau”. Đất rừng phương Nam.
SGK Ngữ văn 6. Nhà xuất bản Bộ Giáo dục.
3. Dương Kim Chuyển. Các giá trị văn hóa sông nước trong hoạt động du
lịch ở Cà Mau.
/>4. Theo camau.gov.vn. Cà Mau vài nét tổng quan.
/>5. Theo thamhiemmekong.com. Địa điểm du lịch cà mau tuyệt đẹp nhất
định phải đến.
/>
17