MIỄN DỊCH GHÉP
Trường Đại học Nha Trang
Học phần: Miễn dịch học.
Giảng viên: TS. Nguyễn Thị Anh Thư

NHĨM 9
• Lê Mai Nhả
• Trịnh Thị Mỹ Ngà


NỘI DUNG THUYẾT TRÌNH
1. Miễn dịch ghép
1.1. Những cột mốc đầu tiên của ghép.
1.2. Phân loại ghép.
1.3. Hệ thống HLA
1.4. Cơ chế thải ghép
1.5. Định type mô
1.6. Cơ chế chống thải ghép.
2. Dung nạp miễn dịch.
2.1. Sơ lược về dung nạp miễn dịch
2.2. Cơ chế dung nạp miễn dịch.
3. Tương lai của kỹ thuật ghép


1. MIỄN DỊCH GHÉP
-

-

-

-

Năm 1939, ca cấy ghép đầu tiên từ người hiến tặng đã qua
đời được thực hiện bởi Russion Yurii Voronoy, bệnh nhân
chỉ sống được vài ngày.
Năm 1953, ca cấy ghép thận người tạm thời thành công đầu
tiên được thực hiện bởi Jean Hamburger ở Paris. Một cậu bé
16 tuổi đã nhận được quả thận của mẹ mình để ghép từ
người hiến tặng còn sống.
Năm 1954, tại thành phố Boston (Mỹ), bác sĩ phẫu thuật
Joseph Muray đã cứu sống một bệnh nhân tên là Ronal
Richard bị suy thận rất trầm trọng, qua việc cấy ghép thành
công vào cơ thể anh ta một quả thận của người anh trai
Ronal Herrich.
Kể từ mốc thời gian lịch sử này, kỹ thuật cấy ghép đã tiến
bộ không ngừng. Ngày càng có nhiều ca ghép thành cơng
đánh dấu bước phát triển của lồi người
(Hình ảnh ca ghép thận năm 1954)


PHÂN LOẠI GHÉP DỰA TRÊN CƠ THỂ CHO VÀ NHẬN
-

Dựa vào mối quan hệ giữa cơ thể cho và cơ thể nhận mảnh
ghép, người ta chia ra:
+ Ghép tự thân (Autograft) là sự ghép mơ của chính người
đó lên vị trí khác của cơ thể. Ví dụ lấy da vùng mơng của cơ
thể ghép lên da tay để tạo hình trong điều trị bỏng.

+ Ghép cùng gen (Isograft, syngeneic graft) là ghép giữa

hai cơ thể phù hợp tổ chức hoàn toàn ( ở cặp song sinh
cùng trứng). VD: cá ghép thận năm 1954 của cặp song sinh
cùng trứng.


PHÂN LOẠI GHÉP DỰA TRÊN CƠ THỂ CHO VÀ NHẬN
+ Ghép cùng loại hay khác gen cùng loài (Homograft,
allograft) là ghép mô của cá thể này sang cá thể khác trong
cùng lồi nhưng khơng phù hợp tổ chức, tức là khác biệt về
mặt di truyền. Mức độ thành công của loại ghép này là
khác nhau.
+ Ghép khác loài (Xenograft, heterogaft) là ghép giữa hai
cá thể của hai loài khác nhau. Mức độ thành công là rất
hiếm.


PHÂN CHIA DỰA TRÊN VỊ TRÍ GHÉP
+ Ghép đúng chỗ (Orthoropic graft) là ghép mô hoặc cơ quan
vào đúng vị trí thơng thường về cơ thể học.
+ Ghép khác chỗ (Heteropic graft) là ghép mơ hoặc cơ quan
vào vị trí khác của cơ thể.

 Hầu hết ca cấy ghép hiện nay đều
thuộc ghép đồng loại
 Mô ghép sẽ bị thải loại nếu hệ
thống miễn dịch của người nhận
phát hiện kháng nguyên lạ trên mặt
tế bào ghép và đáp ứng miễn dịch
qua trung gian tế bào hoặc đáp ứng
miễn dịch dịch thể.


Hình 1: Hình ảnh ghép khí quản giữa người cho và người nhận.

Hình 2: Hình ảnh ghép thận vào hố chậu.


HỆ THỐNG HLA (Human Leukocyte Antigen)
• Hệ thống HLA là kháng ngun phù hợp tổ chức chính
(MHC) có mặt với mật độ khác nhau ở hầu hết các tế
bào có nhân.
• Đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào đối với kháng
nguyên này là nguyên nhân chính của phần lớn các
phản ứng thải ghép.
• Hệ thống kháng nguyên HLA được mã hóa bởi phức hệ
gen MHC nằm trên một đoạn của nhiễm sắc thể số 6 ở
người.


HỆ THỐNG HLA (Human Leukocyte Antigen)

- Bao gồm 4 locus khác nhau (A,B C,D). Nhiễm sắc thể ở người ở
dạng cặp nên các tế bào có thể có đến 8 locus gen HLA (MHC).
- MHC – Nhân tố quyết định sự tiếp nhận hay thải loại mảnh ghép.
Kháng nguyên MHC càng phù hợp thì cơ hội ghép càng thành
cơng.

MHC lớp I

Cấu trúc tương
tự nhau và xếp

vào MHC lớp I.

Có trên tế bào B,
tế bào tua, đại
thực bào đã được
kích thích bởi
interferon.


CƠ CHẾ THẢI GHÉP

Cơ chế thứ nhất:
• Tiền tế bào T độc ( CD8) của túc chủ sau khi
nhận mặt và gắn với phân tử MHC-I trên mặt tế
bào ghép => hoạt hóa để trở thành lympho T
độc.
• Tế bào này sau khi được kích thích bởi
interleukin - 2 do lympho T – CD4 tiết ra sẽ tăng
sinh, tiết ra lymphokin để tấn công và làm tan
các tế bào mang kháng nguyên lớp 1 của mảnh
ghép.


CƠ CHẾ THẢI GHÉP

Cơ chế thứ hai:
• Tế bào CD4 (TH) của túc chủ nhận mặt và gắn với
MHC-II trên mặt tế bào ghép (tế bào trình diện kháng
ngun).
• Tế bào ghép được hoạt hóa sẽ tiết ra interleukin - 1 để

kích thích tế bào TH biệt hóa và giải phóng γ - IFN và
các lymphokin khác. Các chất này kích thích các tế bào
làm nhiệm vụ thực bào đi vào mơ ghép, tiết enzym tiêu
hóa mơ, làm cho mơ bị khô và dày lên kiểu phản ứng
quá mẫn typ IV. => Tế bào mô bị chết hoặc hoại sinh.

 Các lympho TH cũng tiết nhân tố trợ giúp tế bào B ( IL - 4, IL - 5, IL - 6 )
tạo kháng thể chống kháng nguyên ghép và do đó phá hủy tế bào ghép.



CÁC KIỂU THẢI GHÉP THẢI GHÉP
Kiểu thải ghép

Thời gian cấy ghép

Thải bỏ tối cấp

Diễn ra sau vài phút

Thải bỏ rất cấp
Thải bỏ cấp tính
Thải bỏ kéo dài

Từ 1-5 ngày
Sau tuần thứ 2
Nhiều tháng đến nhiều
năm

Cơ chế miễn dịch có thể

xảy ra
Các kháng thể mới hình
thành
Các lympho T
Các lympho T
Các kháng thể, bổ thể


ĐỊNH TUÝP MÔ


CƠ CHẾ CHỐNG THẢI GHÉP
Việc tìm kiếm người cho mảnh ghép có
kháng ngun MHC hồn tồn phù hợp
hầu như khơng thể có được (trừ cặp song
sinh).

Định type mơ và lựa chọn MHC phù hợp
chỉ giúp làm giảm thải ghép, nhưng khơng
loại bỏ được hồn tồn.

Muốn loại trừ thải ghép, cần phải ức chế
hoạt động của hệ thống miễn dịch.

Dùng thuốc chống phân
bào, ngăn cản sự phân
chia và hoạt hóa của tế
bào lympho trong hạch
lympho.


Cyclosporine A


CƠ CHẾ CHỐNG THẢI GHÉP

Cyclosporine A
Cyclosporine A ngăn cản sự phân
chia tế bào TH bằng cách ức chế sự
tạo thành interleukin 2 - nhân tố kích
thích sinh trưởng và phân chia tế
bào.


CƠ CHẾ CHỐNG THẢI GHÉP
Một số chất ức chế phân bào khác thường được sử dụng như:
Azathioprine (Imuran), cyclophosphamide hay methotrexate,…
Các corticosteroid
• Những corticosteroid là những yếu tố chống lại sự viêm
xưng, được sử dụng ở rất nhiều mức độ của đáp ứng miễn
dịch.
• Những thuốc này thường được sử dụng cùng với
azathioprine để ngăn cản sự loại bỏ mảnh ghép.


2. DUNG NẠP MIỄN DỊCH

1953, Medawar chứng minh thực nghiệm
hiện tượng dung nạp miễn dịch



DUNG NẠP MIỄN DỊCH
• Dung nạp miễn dịch là trạng thái cơ thể không sinh đáp ứng miễn dịch đặc hiệu đối với một kháng nguyên.
• Dung nạp miễn dịch chỉ không đáp ứng với kháng nguyên gây dung nạp, không phải với tất cả các loại kháng
nguyên.
Dung nạp tự nhiên hay dung nạp sơ sinh là loại
dung nạp miễn dịch với các kháng nguyên đã
được tiếp xúc ngay từ thời kỳ bào thai.
HAI LOẠI
Dung nạp tiếp thu là loại dung nạp miễn dịch có
ở cơ thể trưởng thành khi đưa một lượng rất lớn
hoặc rất nhỏ kháng nguyên dung nạp vào cơ
thể .

Cả tế bào B và tế bào T đều có thể dung
nạp với kháng nguyên, tuy nhiên khác
nhau ở:
 Liều lượng kháng nguyên dung nạp.
 Thời gian.
 Loại kháng nguyên.


CƠ CHẾ DUNG NẠP MIỄN DỊCH
• Hàng 1: Tiền tế bào T bắt nguồn từ tủy xương.
• Hàng 2: Thụ thể tế bào T phát triển trên bề mặt tế
bào T ở tuyến ức.
• Hàng 3: Chọn lọc dương tính- tế bào T tương tác
với MHC trong truyến ức, phân chia và tăng sinh
(giữa và phải).
• Hàng 4: Chọn lọc âm tính: Tế bào T tương tác với
kháng bản thân sẽ bị chết- Dịng thối hóa giữa.

• Hàng 5: Tế bào T tương tác với kháng nguyên lạ,
sau đó rời tuyến ức vào hạch lympho.



3. TƯƠNG LAI CỦA KỸ THUẬT GHÉP
• Kỹ thuật ghép đã mang lại cuộc sống mới cho hàng ngàn người, nhưng vẫn có hàng ngàn người khác
đang chờ đợi, vì việc tìm kiếm các cơ quan ghép tương đồng gặp rất nhiều khó khăn. Để giải quyết
vấn đề này người ta tìm cách ghép khác lồi.

Kỹ thuật nhân bản từ tế bào soma có thể nhân dịng tạo nên
các cơ quan của người dùng làm nguyên liệu ghép. Nếu vượt
qua khải niệm về đạo đức và nếu kỹ thuật thành cơng thì vấn
đề ghép khơng cịn đáng lo ngại


Cảm ơn cô và các bạn đã chú ý lắng nghe