Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

Tuần 19
Tiết 73,74

Ngày soạn: 01/1/2019
Ngày dạy : / 01 / 2019
Văn bản
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
( Trích “Dế Mèn phiêu lưu kí” - Tơ Hồi )

A. Mục tiêu cần đạt.
1. Kiến thức
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một văn bản truyện viết cho thiếu nhi.
- Hướng dẫn HS tìm hiểu những nét chính về tác giả, tác phẩm (đoạn trích )
- Tóm tắt được đoạn trích .
- Dế Mèn : một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ sơi nổi nhưng tính tình bồng bột và kiêu
ngạo.
- Một số biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc trong đoạn trích.
2. Kĩ năng :
- Văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả.
- Phân tích các nhân vật trong đoạn trích.
- Vận dụng các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hoá khi viết văn miêu tả.
- Nhận xét, đánh giá về nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của bài văn .
3. Thái độ:
- Giáo dục HS không nên kiêu ngạo, cần khiêm tốn giúp đỡ người khác.
4. Những năng lực chủ yếu cần hình thành
- Năng lực giải quyết vấn đề; Năng lực tự học; Năng lực hợp tác; Năng lực cảm thụ
văn học
B. Chuẩn bị
- GV: SGV, SGK, tranh ảnh minh họa.

- HS: Đọc và tìm hiểu trước nội dung bài.
C.Tổ chức các hoạt động
Hoạt động 1: Khởi động (4 phút)
* Ổn định lớp
* Kiểm tra bài cũ : Không
* Giới thiệu bài
Trên thế giới và nước ta có những nhà văn nổi tiếng gắn bó cả cuộc đời viết của
mình cho đề tài trẻ em, một trong những đề tài khó nhưng cũng thú vị bậc nhất. Tơ Hồi
là một trong những tác giả như thế. Truyện đồng thoại đầu tay của Tô Hồi là: “Dế Mèn
phiêu lưu kí” (1941). Dế Mèn là ai? Chân dung và tính nết nhân vật này như thế nào, bài
học đường đời đầu tiên mà anh ta nếm trải ra sao? Đó chính là nội dung bài học đầu tiên
của học kì hai này?
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới (41 phút)
.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
I.Giới thiệu chung (15’)
? Những hiểu biết của em về tác giả Tơ Hồi . 1. Tác giả
HS trình bày-GV bổ sung thơng tin , giới thiệu Tơ Hồi tên khai sinh là Nguyễn Sen.
tranh ảnh
- Sinh năm 1920.
1


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

-Viết văn từ trước CM Tháng Tám GV Giới thiệu thêm:
1945.
- Giải thích bút danh của Tơ Hồi: Tên Tô( lấy - Giữ nhiều chức vụ trong PT văn
từ chữ Tơ trong tên sơng Tơ Lịch) tên Hồi( lấy nghệ.

từ chữ Hoài trong tên huyện Hoài Đức)
- Tên khai sinh là Nguyễn Sen sinh 1920, huyện
Hoài Đức, Hà Đơng. Tự học mà thành tài.
- Ngồi “ Dế Mèn phiêu lưu kí”, Tơ Hồi cịn
nhiều truyện thiếu nhi đặc sắc khác: Võ sĩ bọ
ngựa, Đàn chim gáy, Chú bồ nông ở Samácan,
cá đi ăn thề,…Đồng thời ông cũng là nhà văn
viết nhiều truyện cho người lớn về các đề tài
miền núi và Hà Nội: Vợ chồng A Phủ, miền
Tây, Người ven thành, Cát bụi chân ai, Chiều
chiều,…
- Ông là nhà văn hiện đại Việt Nam có số lượng
tác phẩm nhiều nhất: hơn 150 cuốn
? Nêu xuất xứ của đoạn trích ?
Gv giới thiệu:
- DMPLK là tác phẩm nổi tiếng đầu tiên của Tơ
Hồi, được ơng sáng tác năm 21 tuổi, dựa vào
những kỉ niệm của tuổi thơ ở vùng Bưởi quê
hương.
- Tên thể loại của tác phẩm là kí nhưng thực chất
đay vẫn là một truyện, một tiểu thuyết đồng
thoại, một st với 2 bp NT chủ đạo là tưởng tượng
và nhân hoá. Tp được in lại nhiều lần nhất, được
chuyển thể thành phim hoạt hình, múa rối, được
các khán giả, độc giả các lứa tuổi trong , ngoài
nước hâm mộ.

2. Văn bản
- Văn bản “ Bài học…” tên đoạn trích
do người biên soạn đặt. Trích từ

chương I của tác phẩm
“ Dế Mèn phiêu lưu kí” xuất bản lần
đầu tiên năm 1941

GV gọi HS đọc văn bản.
HS nhận xét, bổ sung. GV
nhận xét, bổ sung.

II.Đọc hiểu văn bản:
1.Đọc, chú thích ( 10’)
a. Đọc
- Đọc từ đầu đến “…đứng đầu thiên hạ rồi .”
b. Chú thích:
GV hướng dẫn HS hiểu một số SGK
chú thích SGK
2. Tóm tắt ( 2’)
?Tóm tắt ngắn gọn nội dung
+ Dế Mèn coi thường Dế Choắt
văn bản ?
+ Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt.
HS tóm tắt , GV nhận xét và
+ Sự ân hận của Dế Mèn.
tóm tắt.
3.Bố cục ( 3’)
2


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

? VB kể về ai ? ai kể ? Ngôi

-Truyện kể về Dế Mèn, dế Mèn tự kể chuyện
kể ? Tác dụng của ngơi kể đó? mình, ngơi kể thứ nhất
=> Có tác dụng thuyết phục người nghe tin vào sự
việc mang tính chủ quan
*2 phần:
? VB có thể chia thành mấy
P1 : Từ đầu - “đứng đầu thiên hạ rồi” : Miêu tả vẻ
phần? giới hạn và nội dung?
đẹp cường tráng của Dế Mèn.
P2 : Còn lại : Bài học đường đời đầu tiên đối với
Dế Mèn.
4.Phân tích (15’)
a. Vẻ đẹp ngoại hình và hành động của Dế Mèn
? Dế Mèn được giới thiệu ấn
Ngoại cường tráng, càng mẫm bóng, vuốt nhọn
tượng nhất ở phương diện
hình hoắt, đầu nổi tảng, răng đen nhánh như 2
nào?
lưỡi liềm máy,râu dài uốn cong, cánh dài
? Tìm những chi tiết miêu tả
chấm đi
hình dáng và hành động của
Hành - co cẳng đạp phanh phách,đi bách bộ cả
Mèn ?
động người rung rinh một màu nâu…
GVk ẻ bảng gọi 2 HS lên bảng
nhai ngoàm ngoạp, trịnh trọng khoan thai
điền vào bảng
đưa chân lên vuốt râu,đi oai vệ nhún nhảy,
GV và HS nhận xét , kết luận

cà khịa với mọi người.., quát mấy chị cào
cào, ghẹo mấy anh gọng vó.
=> NT miêu tả : Từ khái qt đến cụ thể, từ hình
? Em có nhân xét gì về nghệ
dáng chung đến các chi tiết tiêu biểu phù hợp.
thuật miêu tả của Tơ Hồi ?
- Miêu tả ngoại hình kết hợp với cử chỉ hành động
(Cách miêu tả từ ngữ sử dụng bộc lộ tính cách nhân vật một cách sinh động từ đó
)
làm nổi bậtvẻ đẻpất sống động , cường tráng và cả
tính nết của Dế Mèn.
- Từ ngữ giàu màu sắc chính xác sinh động, phù hợp
với đặc điểm của nhân vật. ( Tác giả sử dụng một loạt
tính từ)

? Qua nghệ thuật miêu tả của
nhà văn em thấy Mèn hiện ra
là một chú dế như thế nào ?
( hình dáng , tính cách của Dế
Mèn)

* Mèn là chú dế có vẻ đẹp cường tráng hùng dũng,
mang sức sống mạnh mẽ của tuổi trẻ.
- Mang nét tính cách của chàng Dế mới lớn: tự phụ
kiêu căng về vẻ đẹp và sức mạnh của mình,hung hăng
xốc nổi ( nét chưa đẹp) , nhưng đáng u bởi thích
sống độc lập, thích đi đây đó và biết lo xa ( nét đẹp )
- Tơ Hồi am hiểu về lồi vật, u lồi vật

?Qua đó em có nhận xét gì về

nhà văn Tơ Hồi ?
GV bình: Đây là đoạn văn đặc sắc, độc đáo về nghệ thuật miêu tả vật. Bằng cách nhân
hoá cao độ, dùng nhiều tính từ, động từ từ láy, so sánh rất chọn lọc và chính xác, Tơ Hồi
3


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

đã để cho Dế Mèn tự tạo bức chân dung của mình vơ cùng sống động khơng phải là một
con Dế Mèn mà là một chàng Dế cụ thể.
TIẾT 74
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
I.
I Giới thiệu chung
II.
II. Đọc, hiểu văn bản
4. Phân tích
a. Hình ảnh Dế Mèn
b. Bài học đường đời đầu tiên (17’)
? Bài học đường đời đầu tiên của * Hình ảnh Dế Choắt.
Mèn liên quan tới ai?
- Trạc tuổi D. Mèn
? Tìm những chi tiết miêu tả hình - Người gầy gò…..như gã nghiện thuốc phiện.
ảnh Dế Choắt ?
- Cánh ngắn củn.
- Càng bè bè, râu một mẩu, mặt mũi ngẩn ngơ.
- Hơi như cú mèo, có lớn mà khơng có khôn.
? Nhận xét về cách dùng từ, miêu tả - NT: Dùng từ gợi cảm, từ láy, so sánh, nhân hố.
của tác giả về Dế Choắt ?

-> Xấu xí, yếu đuối. Choắt là hình ảnh tương phản
? Em có cảm nhận gì về hình ảnh với Mèn.
Choắt?
* Thái độ của Mèn với Choắt
? Tìm những chi tiết nói lên thái độ - Đặt tên là Choắt (chế giễu và trịch thượng )
của Mèn với Choắt qua lời nói, cử - Xưng hô : chú mày.
chỉ, hành động?
- Không giúp đỡ Choắt “ Hếch răng lên xì một hơi
rõ dài”
- Lớn tiếng mắng mỏ
- Bỏ về không chút bận tâm.
? Qua những chi tiết này em nhận xét -> Hách dịch, kẻ cả, coi thường, khơng đồng cảm,
gì về thái độ của Mèn với Choắt?
ích kỉ.
? Tranh vẽ trong SGK minh hoạ
cho chi tiết nào?
- Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Choắt
?Mục đích của việc này là gì ?
- Mục đích thỏa mãn tính nghịch ranh
? Hãy kể lại ngắn gọn sự việc ấy ?
HS kể. GV nhận xét, bổ sung
? Em hãy nhận xét cách Dế Mèn - Qua câu hát ta thấy DM xấc xược, ác ý, chỉ nói
gây sự với chị Cốc bằng câu hát: cho sướng miệng, không nghĩ đến hậu quả.
"Vặt lông ... tao ăn"?
? Việc Dế Mèn dám trêu chị Cốc - Việc trêu chị Cốc không phải dũng cảm mà
lớn khoẻ hơn mình có phải là hành ngơng cuồng vì nó gây ra hậu quả nghiêm trọng
động dũng cảm khơng? Vì sao?
cho D. Choắt .
* Diễn biến tâm trạng của Mèn sau khi trêu chị
? Diễn biến tâm lí của Dế Mèn

Cốc :
được Tơ Hồi miêu tả như thế nào - Lúc bắt đầu trêu : mắng Choắt “ sợ gì,mày bảo
qua từng sự việc?
tao sợ cái gì , tao cịn biết sợ ai hơn tao nữa,
4


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

HS thảo luâjn theo cặp và trình
bày

giương mắy lên mà xem tao trêu con mụ Cốc đây
này => huênh hoang
- Sau khi hát trêu xong : “ Chui tọt vào hang nằm
khểnh”=> thỏa mãn, đắc ý, yên trí về sự an tồn
của mình
- Choắt bị Cốc mổ : nằm im thin thit => sợ sệt
- Cốc bay đi: mon men bị lên,hỏi ngớ ngẩn sao,
sao ?

-Choắt thoi thóp : “ …tôi biết làm thế nào bây
? Việc làm của Dế Mèn đã để lại
giờ…Anh mà có làm sao …hối hận lắm”=>lo
lắng hốt hoảng hối hận
hậu quả gì cho Dế Choắt ?
+ Mèn ân hận, ăn năn về hành động của mình và
?Trước cái chết của Choắt, Mèn có “ đem xác Choắt đi chôn đắp cho một nấm mộ cẩn
hành động và thái độ gì ? Tâm trạng thận ,đứng lặng giờ lâu nghĩ về bài học đường đời
ấy cho em hiểu gì về Dế Mèn?

đầu tiên ”=> DM cịn có tình cảm đồng loại, biết
ăn năn hối lỗi.
? Ở đoạn này nghệ thuật miêu tả
của Tơ Hồi có gì đáng chú ý ?

- Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế ,tỉ mỉ
, biệ pháp nhân hóa

?Theo em Dế Mèn có đáng trách
khơng vì sao ?

- Mèn có nét tính cách vừa tốt vừa xấu, đáng
trách mà cũng đáng tha thứ, Mèn đã có cách nhìn
nhận lại bản thân (Từ hung hăng , hống hách, coi
thường người khác đến biết thương người ân hận
về việc làm của mình..nét tâm lí trẻ con hiếu
thắng nhưng dễ sợ hãi )

? Theo em bài học đường đời đầu
tiên của Mèn là bài học gì ?

? Em hãy nêu những nét đặc sắc về
nghệ của đoạn trích?
? Em học tập được gì từ nghệ thật
miêu tả và kể chuyện của Tơ Hồi
trong văn bản này?
? Qua đó em có nhân xét gì về giá
trị nội dung của văn bản ?

*Bài học đường đời đầu tiên:

Là bài học về tác hại của tính nghịch ranh, ích kỉ,
vơ tình giết chết DC... tội lỗi của DM thật đáng
phê phán nhưng dù sao anh ta cũng nhận ra và hối
hận chân thành.
5. Tổng kết ( 7’)
a. Nghệ thuật ;
- Miêu tả thế giới lồi vật sinh động,ngơi kể thứ
nhất tự nhiên,hấp dẫn, ngơn ngữ cảm xúc giàu
chất tạo hình,hóm hỉnh.
- Miêu tả tâm lí nhân vật chính xác phù hợp với
tâm lí trẻ thơ.
b. Nội dung :
- Tơ Hồi đã khắc họa sinh động hình ảnh Dế
Mèn có vẻ đẹp cường tráng ưa nhìn, thích sống
độc lập, nhưng cịn kiêu căng xốc nổi
5


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

- Mèn đã gây ra cái chết của Choắt nhưng chú tự
ăn năn hối hận, nhận ra bài học đường đời cho
mình.
? Bài học rút ra từ câu chuyện này -Bài học : Phê phán thói kiêu ngạo,ngỗ nghịch,
là gì?
hung hăng, bắt nạt kẻ yếu, sống phải biết người
biết mình, khiêm tốn, hịa nhã với mọi người xung
quanh
Hoạt động 3 : Luyện tập (7’)
Bài tập 1:

GV hướng dẫn HS đọc phân vai: 3 HS đọc phân vai
Bài tập 2 :
GV hướng dẫn HS làm bài. HS làm bài. Nhận xét và có thể sửa mẫu
- “ DM phiêu lưu kí” của Tơ Hồi là truyện đồng thoại chứ không phải là truyện
ngụ ngôn . Những con vật : Mèn, Trũi, Choắt … Chúng được miêu tả thành những nv có
suy nghĩ, hành động, tình cảm giống như con người .Tơ Hồi am hiêủ tập tính của lồi vật
kết hợp tài năng, tưởng tưởng phong phú của một nhà văn bậc thầy làm cho TG loài vật
bỗng trở thành thế giới con người .
”
Hoạt động 4: Vận dụng (9 phút)
Hãy viết đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận của em về nhân vật Dế Mèn.
Gợi ý:
- Hình thức : đoạn văn ngắn
- Nội dung: cảm nhận của em: yêu thích nhân vật hay khơng? Vì lí do gì?
Hoạt động 5: Mở rộng (2 phút)
- Nguyễn Đình Thi cũng có truyện đồng thoại tương tự như truyện này: “Cái Tết của
Mèo Con”
GV giới thiệu với HS tác phẩm.
Hoạt động 6: Củng cố- Hướng dẫn về nhà (3 phút)
* Củng cố
- Đọc thêm.
- Qua câu chuyện em học được gì về nghệ thuật miêu tả của Tơ Hồi?
* Hướng dẫn về nhà
- Tìm đọc truyện “ Dế mèn phiêu lưu kí”
- Học thuộc nội dung và những nét NT đặc sắc của tác phẩm
- Viết đoạn văn: Hình dung tâm trạng của Dế Mèn khi đứng lặng hồi lâu trước nấm mộ
của Dế Choắt.
- Soạn bài : Phó từ . Đọc phần đọc thêm.
Tuần 19
Tiết 75


Ngày soạn: 02/ 1 / 2019
Ngày dạy : / 01/ 2019
Tiếng Việt
PHÓ TỪ

A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
6


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

- Khái niệm phó từ:
+ Ý nghĩa khái quát của phó từ.
+ Đặc điểm ngữ pháp của phó từ ( khả năng kết hợp của phó từ, chức vụ ngữ pháp
của phó từ)
- Các loại phó từ.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết phó từ trong văn bản.
- Phân biệt cá loại phó từ.
- Sử dụng phó từ để đặt câu.
3. Thái độ:
- Có ý thức sử dụng phó từ trong nói và viết.
4. Những năng lực cần hình thành:
Năng lực giao tiếp, tự học, sáng tạo, vấn đáp, tự giải quyết vấn đề, hợp tác, .
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên: soạn giáo án, bảng phụ.
-Học sinh: học bài cũ, đọc trước bài mới.
C.Tổ chức các hoạt động dạy học:

Hoạt động 1: Khởi động (4 phút)
* Ổn định lớp:
* Bài cũ:
? Kể tên các loại từ em đã được học? Xác định các từ loại đã học trong ví dụ ?
- Dế Choắt là tên tơi đã đặt cho nó một cách trịch thượng và chế giễu.
- Đầu tôi to ra và nổi từng tảng, rất bướng.
* Giới thiệu bài
GV gắn kết phần kiểm tra bài cũ với phần giới thiệu bài và đặt vấn đề: Ngoài
những từ loại các em vừa tìm được, ttrong các câu trên cịn các từ: đã, ra, rất… Chúng
là những từ loại gì? Đặc điểm của chúng ra sao? Phân loại ntn? Để hiểu rõ hơm nay
chúng ta cùng tìm hiểu bài : Phó từ.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới (15’)
Hoạt động của thầy và trị
Nội dung cần đạt
I. Phó từ là gì?
1. Ví dụ:
-GV: Treo bảng phụ đã viết VD
SGK
- HS đọc VD
2. Nhận xét
a) Đã đi; cũng ra; vẫn chưa thấy
? Các từ in đậm bổ sung ý nghĩa cho
những từ nào?
Thật lỗi lạc.
b Soi gương được; rất ưa nhìn; to ra;
rất bướng.
- Từ loại:
?Những từ được bổ sung ý nghĩa thuộc + Động từ: đi, ra, thấy, soi...
7



Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

từ loại nào?

+ Tính từ: lỗi lạc, a, to, bướng...
- Mơ hình:
? Nếu gọi mơ hình X + Y là một cụm X + Y đã đi, cũng ra, thật lỗi lạc.
từ, nhận xét về vị trí và vai trò của X? Y + X soi gương được, to ra
=> X có thể đứng trước hoặc sau Y trong mơ
hình X + Y.
Những từ bổ sung ý nghĩa đó gọi là * Ghi nhớ 1: SGK - tr12
phó từ. Phó từ là gì?
* GV chốt: Những từ chun đi kèm
theo động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa
cho động từ, tính từ gọi là phó từ
* Bài tập nhanh: (Bảng phụ)
? Xác định mơ hình X + Y hoặc Y +X Đáp án:
trong 2 ngữ cảnh sau:
a. X + Y: đã từng, đừng quên.
a. Ai ơi chua ngọt đã từng
b. X + Y: không trêu
Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau
Y + X: thương lắm
(Ca dao)
b. Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương
lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình.
Giá tơi khơng trêu chị Cốc thì đâu đến
nỗi Choắt việc gì.
(Tơ Hồi)

Hoạt động của thầy và trị
GV treo bảng phụ
HS đọc ví dụ

Nội dung cần đạt
II. Các loại phó từ
1. Ví dụ: (SGK -Tr13)
2. Nhận xét

? Những phó từ nào đi kèm với các từ: - Các phó từ: đừng, khơng, đã, đang, lắm.
Chóng, trêu, trơng thấy, loay hoay?
* Mơ hình:
? Mơ hình hố từng trường hợp cụ thể - X + Y: đừng trêu, không trông thấy, đang loay
hoay, đã trông thấy.
- Y + X : chóng lớn lắm
? Điền các phó từ ở mục I và II vào
bảng? (GV dùng bảng phụ đã chuẩn bị
trước)
- Gv chia 3 nhóm
- HS thảo luận nhóm trong 3 phút sau đó
các nhóm trình bày. Các nhóm khác
nghe, bổ sung, nhận xét.

ý nghĩa

Phó từ
Phó từ
đứng trước đứng sau
Chỉ quan hệ thời gian đã, đang
Chỉ mức độ

thật, rất
lắm
Chỉ sự tiếp diễn tương cũng, vẫn
tự
Chỉ sự phủ định
không,
8


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

Chỉ sự cầu khiến
Chỉ kết quả và hướng
Chỉ khả năng

chưa
đừng
vào, ra
được

? Vậy phó từ chia làm mấy loại?
Ghi nhớ 2: SGK- tr14
- HS đọc ghi nhớ.
? Em hãy đặt câu có phó từ và cho biết
ý nghĩa của phó từ ấy?
Hoạt động 3: Luyện tập (18’)
III. Luyện tập
Bài 1
Tìm và nêu tác dụng của các phó từ a.
trong đoạn văn

- Đã: phó từ chỉ quan hệ thời gian.
HS đọc và xác định y/c của bài tập
- Không: sự phủ định
? Em hãy tìm phó từ và nêu tác dụng - Cịn: sự tiếp diền tơng tự
của phó từ?
- Đã: thời gian
- HS làm việc cá nhân. GV gọi HS lần - Đều: sự tiếp diễn
luợt trả lời.
- Đương, sắp: thời gian
- Lại: tiếp diễn
- Ra: kết quả và hướng
- Cũng sự tiếp diễn
- Sắp : thời gian
b.
- Đã: thời gian
- Được: kết quả

Viết đoạn văn “Thuật lại sự việc Dế
Mèn trêu chị Cốc” trong đó có sử
dụng phó từ và nêu ý nghĩa của phó
từ đó
GV: Hướng dẫn HS viết đoạn văn
- ND: Thuật lại việc DM trêu chị Cốc
dẫn đến cái chết của Dế Choắt.
- Độ dài: 3 đến 5 câu
- Kĩ năng : có ý thức dùng PT
- HS viết đoạn văn trong 5 phút sau
đó đọc , nhận xét

Bài 2

VD: Một hơm tơi nhìn thấy chị Cốc đang rỉa cánh
gần hang mình. Tơi nói với Choắt trêu chọc chị
cho vui. Choắt rất sợ chối đây đẩy. Tôi hát cạnh
khoé khiến chị Cốc điên tiết và tìm ra Dế Choắt.
Chị Cốc đã mổ cho Choắt những cú trời giáng
khiến cậu ta ngắc ngoải vô phương cứu sống.
- Phó từ
+ Đang: thời gian hiện tại
+ Rất : mức độ
+ Ra: kết quả

Hoạt động 4 : Vận dụng (4’)
9


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

Bài 3:HS thi đặt câu nhanh có dùng phó từ.
GV nêu đề tài để HS đặt câu. Chia nhóm và thi đua giữa các nhóm.
Hoạt động 5: Mở rộng-(2’)
GV mời 2 HS lên bảng tạo lập 1 tình huống giao tiếp ngắn, sử dụng phó từ.
- HS lắng nghe, nhận xét.
Hoạt động 6: Củng cố, hướng dẫn về nhà (2’)
* Củng cố
GV khái quát nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy, yêu cầu HS về nhà tập vẽ và học
bài bằng sơ đồ tư duy.
* Hướng dẫn về nhà
- Hiểu phó từ và các loại phó từ.So sánh việc sử dụng phó từ và khơng sử dụng phó từ
để dùng cho phù hợp.
- Viết đoạn văn có sử dụng phó từ.

- Chuẩn bị bài: Tìm hiểu chung về văn miêu tả.

Tuần 19
Tiết 76

Ngày soạn: 02/ 1 / 2018
Ngày dạy : / 01/ 2019

Tập làm văn
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ
A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
- Mục đích của văn miêu tả.
- Cách thức miêu tả.
2. Kĩ năng:
- Nhận diện được đoạn văn, bài văn miêu tả.
- Bước đầu xác định được nội dung của 1 đoạn văn hay bài văn miêu tả, xđ đ/đ nổi
bật của đối tượng được miêu tả trong đoạn văn hay bài văn miêu tả.
3. Thái độ:
- Rèn cho HS thói quen u văn, thích làm văn miêu tả.
4. Những năng lực cần hình thành:
Năng lực tự học, sáng tạo, vấn đáp, tự giải quyết vấn đề, hợp tác.
B. Chuẩn bị:
-.Giáo viên: - Soạn giáo án, bảng phụ.
- Học sinh: - Học bài cũ, soạn bài mới.
C.Tổ chức các hoạt động dạy học:
Hoạt động 1: Khởi động (3’)
* Ổn định lớp
* Bài cũ:
? Nêu các phương thức biểu đạt mà em đã học?

? Em đã được học cách tạo lập văn bản theo phương thức biểu đạt nào?
10


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

? Đoạn đầu của văn bản “Bài học đường đời ...” được viết theo phương thức biểu đạt
nào?
*Giới thiệu bài.
Ở Tiểu học các em đã được học về văn miêu tả. Các em đã viết 1 bài văn miêu tả:
tả người, vật, phong cảnh thiên nhiên... Vậy văn miêu tả có đặc điểm ntn? Tác dụng ra
sao? Làm thế nào để viết tốt bài văn miêu tả? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học hơm nay .
Hoạt động 2:Hình thành kiến thức mới (17’)
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
I. Thế nào là văn miêu tả?
HS đọc và thảo luận cặp về 3 tình 1. Tình huống
huống trong SGK.
SGK
2. Nhận xét
? Ở tình huống nào cần sử dụng văn - Cả 3 tình huống đều cần sử dụng văn miêu tả vì
miêu tả? Vì sao?
căn cứ vào các hồn cảnh và mục đích giao tiếp:
+ Tình huống 1: Tả con đường và ngôi nhà để
người khách nhận ra, khơng bị lạc.
+ Tình huống 2: Tả cái áo cụ thể để người bán hàng
không lấy lẫn đỡ mất thời gian.
+ Tình huống 3: Tả chân dung người lực sỹ.

11



Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

? Em hãy nêu thêm một vài tình
huống tương tự cần sử dụng văn
miêu tả?
- Học sinh thảo luận -> trả lời.
? Vậy em hiểu sự cần thiết phải sử
dụng văn miêu tả như thế nào?

BT nhanh.
?Chỉ ra 2 đoạn văn miêu tả Dế Mèn
& Dế Choắt trong văn bản “Bài học
đường đời đầu tiên”?
HS xác định đoạn văn
? Hai đoạn văn này giúp em hình dung
được điều gì?
? Những chi tiết và hình ảnh nào đã
giúp em hình dung được điều đó?

- VD các tình huống:
+ Em mất cái cặp và nhờ các chú cơng an tìm hộ.
+ Bạn không phân biệt được con ếch và con nhái.
- Việc sử dụng văn miêu tả ở đây là rất cần thiết.
- Giúp người đọc, người nghe hình dung ra được những
đặc điểm, tính chất nổi bật của một sự vật, hiện
tượng nào đó.
- Đoạn tả Dế Mèn: "Bởi tôi ăn uống điều độ...đưa
cả hai chân lên vuốt râu..."

- Đoạn tả Dế Choắt: "Cái anh chàng DC...nhiều
ngách như hang tơi..."
- Hai đoạn văn trên giúp ta hình dung đặc điểm của
hai chàng Dế rất dễ dàng.
*Những chi tiết và hình ảnh:
- Dế Mèn : Càng, chân, khoeo, vuốt, đầu, cánh,
răng, râu... những động tác ra oai khoe sức khoẻ.
- Dế Choắt: Dáng người gầy gò, dài lêu
nghêu...những so sánh, gã nghiện thuốc phiện, như
người cởi trần mặc áo ghi-lê...những động từ, tính
từ chỉ sự yếu đuối.

? Qua đó em hiểu để viết được - Quan sát, tưởng tượng, liên tưởng, so sánh, lựa
những câu, đoạn… miêu tả hay thì chọn từ ngữ... -> nêu lên những đặc điểm, tính chất
nổi bật của sự vật...
người viết cần phải làm gì?
(GVgiới thiệu: Một số kinh nghiệm
viết văn miêu tả của Tô Hồi).
* Kết luận: SGK.
? Từ đó em hiểu thế nào là văn
miêu tả?
- HS đọc ghi nhớ.
Hoạt động 3: Luyện tập (13’)
-

- GV: Gọi HS đọc bài tập
- Gọi hs làm bài tập
- 3 em mỗi em làm 1 đoạn

II. Luyện tập

Bài 1:
Đoạn 1: Chân dung DM được nhân hoá: khoả, đẹp,
trẻ trung, càng mẫm bóng, vuốt cứng, nhọn hoắt...
- Đoạn2: Hình ảnh chú Lượm gầy, nhanh, vui, hoạt
bát, nhí nhảnh như con chim chích...
- Đoạn 3: Cảnh hồ ao, bờ bãi sau trận mưa lớn. Thế
giới loài vật ồn ào, náo động kiếm ăn..
Bài 2:
a.Đặc điểm của mùa đông.
12


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

* GV: Gọi HS đọc bài tập a.
- GV hướng dẫn HS làm
Nếu phải viết bài văn tả cảnh mùa
đông đến ở quê hương em, ta cần
phải nêu: Sự thay đổi của trời,
mây, cây cỏ, mặt đất, gió mưa,
khơng khí, con người...
- Sau khi HS trình bày ý kiến, GV
kết luận những điều cần lưu ý khi
viết 2 đoạn văn

- Lạnh lẽo, ẩm ướt, mưa phùn.
- Đêm dài, ngày ngắn .
- Bầu trời luôn âm u, như thấp xuống, ít thấy trăng,
sao, nhiều mây và sướng mù.
- Cây cối trơ trọi, khẳng khiu, lá vàng rụng nhiều.

Mùa cỏ hoa : đào, mai, mận, mơ, hoa hồng, nhiều
loài khác chuẩn bị cho mùa xuân đến.
b. Có thể nêu vài đặc điểm khuôn mặt mẹ :
- Sáng và đẹp.
- Hiền hậu và nghiêm nghị .
- Vui vẻ hay lo âu, trăn trở

Hoạt động 4 : Vận dụng (7’)
Viết đoạn văn ngắn tả cảnh mùa đông ở quê hương em (dựa theo bài tập 2)
- HS viết nhanh
- GV kiểm tra, chữa bài.
Hoạt động 5: Mở rộng(3’)
Đọc đoạn văn “Lá rụng” của Khái Hưng: Cảnh lá rụng mùa đông được tác giả
miêu tả kĩ lưỡng như thế nào? Biện pháp nghệ thuật nổi bật? Cảm nhận của em về
đoạn văn ấy?
Hoạt động 6: Củng cố, hướng dẫn về nhà (2’)
* Củng cố
- Miêu tả là gì ? Những điều cần lưu ý khi miêu tả ?
* Hướng dẫn về nhà
- Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thiện bài tập.
- Soạn bài: Sông nước Cà Mau

13


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

Tuần 20
Tiết 77, 78


Ngày soạn:
Ngày dạy :

5/01 /2019
/ 01 /

2019
Văn bản
SƠNG NƯỚC CÀ MAU
( Đồn Giỏi )
A. Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức
- Sơ giản về tác giả và tác phẩm” đất rừng phương Nam”
- Vẻ đẹp của thiên nhiên sông nước Cà Mau qua ấn tượng ban đầu của tác giả.
- Tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích.
2. Kĩ năng
- Nắm bắt nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố miêu tả kết hợp thuyết minh.
- Đọc diễn cảm phù hợp với nôị dung văn bản.
- Nhận diện các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản.
3. Thái độ
- Bồi dưỡng HS niềm tự hào quê hương đất nước, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp .
4. Những năng lực chủ yếu cần hình thành
- Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực tự học
- Năng lực hợp tác
- Năng lực cảm thụ văn học
B. Chuẩn bị
- GV : Giáo án, tài liệu tham khảo.
- HS : Soạn bài

C.Tổ chức các hoạt động
Hoạt động 1: Khởi động (5 phút)
* Ổn định lớp
* Kiểm tra bài cũ : Không
* Giới thiệu bài: Cảnh sắc của Việt Nam q hương ta vơ cùng tươi đẹp, đó là vẻ đẹp
của non sơng gấm vóc, ở mỗi thành phố, mỗi tỉnh thành lại có những vẻ đẹp đa dạng
khác nhau, mang đặc trưng của vùng quê ấy. Là vùng đất nằm ở vị trí cuối cùng của
mảnh đất hình chữ S, vùng sông nước Cà Mau không chỉ là một vùng địa lí của đất nước
mà nó cịn là một cảnh quan tươi sắc thu hút nhiều ngòi bút của thi nhân viết về nơi đây.
Tiêu biểu lên trong số đó chính là tác phẩm “Sơng nước Cà Mau” của nhà văn Đoàn
Giỏi. Đây là tác phẩm viết về cảnh tượng tươi đẹp và hùng vĩ của sông nước Cà Mau,
đồng thời cũng thể hiện được tình cảm của tác giả Đồn Giỏi dành cho nơi đây.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới (65 phút)
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt
I. Giới thiệu chung (5’)
14


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

? Nêu những hiểu biết của em về tác giả 1. Tác giả: (1925 – 1989)
Đoàn Giỏi?
-Đoàn Giỏi thường viết về cuộc sống,
* GV: giới thiệu chân dung nhà văn Đoàn thiên nhiên & con người ở Nam Bộ.
Giỏi
2. Tác phẩm:
? Hãy nêu những hiểu biết của em về tác - “Đất rừng phương Nam” - 1957.
phẩm Sông nước Cà Mau?

- “Sơng nước Cà Mau” – trích từ chương
XVIII của tác phẩm.
GV giới thiệu:ất rừng phương Nam là tác
phẩm xuất sắc nhất của văn học thiếu nhi
nước ta. Từ khi ra mắt bạn đọc nó đã có
sức hấp dẫn lâu bền với nhiều thế hệ bạn
đọc nhỏ tuổi cho đến tận nay. Tác phẩm
được in lại nhiều lần, được dựng lại thành
phim khá thành công- Bộ phim cùng tên
- Giới thiệu bộ phim “Đất rừng phương
Nam”
II Đọc – hiểu văn bản
- GV giới thiệu cách đọc sau đó 1. Đọc, chú thích (15’)
đọc mẫu đoạn 1.
- Yêu cầu đọc: giọng hăm hở, liệt
kê, giới thiệu nhấn mạnh các tên
riêng.
- GV cho HS tìm hiểu chú thích
3,5,10,11,12,15.
? VB viết theo ngôi kể nào? Tác - Ngôi kể thứ nhất: nhân vật bé An đồng thời là người
dụng của ngôi kể đó?
kể chuyện, kể những điều mắt thấy, tai nghe.
- Tác dụng : thấy được cảnh quan vùng sông nước Cà
Mau qua cái nhìn và cảm nhận hồn nhiên, tị mị của
một đứa trẻ thơng minh ham hiểu biết.
? Nêu bố cục của đoạn trích ?
? Hãy nhận xét về bố cục miêu
tả của từng đoạn trích?
- Tả cảnh theo trình tự: ấn tượng
ban đầu về tồn cảnh, sau đó giới

thiệu lần lượt từng cảnh kênh,
rạch, sơng, ngịi, cảnh chợ Năm
Căn.

2. Bố cục : 3’
Đoạn trích chia làm 4 đoạn
+ Đoạn 1: khái quát về cảnh sông nước Cà Mau.
+ Đoạn 2: Cảnh kênh rạch, sông nước được giới thiệu
tỉ mỉ, cụ thể, thấm đậm màu sắc địa phương.
+ Đoạn3: Đặc tả cảnh dịng sơng Năm Căn.
+ Đoạn 4: Cảnh chợ Năm Căn.
3. Phân tích
a. Cảnh khái quát ( 10’)

? Cảnh hiện lên qua cái nhìn và
cảm nhận của bé An, có những - Một vùng sơng ngịi kênh rạch rất nhiều, bủa giăng
ấn tượng gì nổi bật?
chằng chịt như mạng nhện. So sánh sát hợp.
15


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

? Những từ ngữ hình ảnh nào
làm nổi bật rõ màu sắc riêng biệt
của vùng đất ấy?
?Qua những âm thanh nào?

- Màu sắc riêng biệt: Màu xanh của trời nước, cây, lá
rừng tạo thành một thế giới xanh, xanh bát ngát nhưng

chỉ toàn một màu xanh phong phú, vui mắt.
- Âm thanh rì rào của gió, rừng, sóng biển đều ru vỗ
triền miên.

? Các ấn tượng đó được diễn tả - Cảm nhận bằng thị giác, thính giác.
qua những giác quan nào?
? Tác giả dùng nghệ thuật gì
?Tác dụng ?
? Em hình dung như thế nào về
cảnh sơng nước Cà Mau qua ấn
tượng ban đầu của tác giả?

-NT: Nghệ thuật so sánh
=> Không gian rộng, hùng vĩ, đa dạng màu sắc âm
thanh . Một thiên nhiên hoang sơ đầy hấp dẫn và bí
ẩn

GV bình:
Đó là một vùng thiên nhiên cịn ngun sơ, đầy bí ẩn, hấp dẫn với nhiều sơng, ngịi,
cây cối & tất cả được phủ kín bằng một màu xanh.Thiên nhiên vùng Cà Mau có một vẻ
đẹp rộng lớn, hùng vĩ đầy sức sống.
- HS đọc phần 2

b. Cảnh kênh rạch, sơng ngịi ( 10’)
? Nhiều ý kiến cho rằng cảnh ở + Độc đáo.
đây rất độc đáo. Vậy đó là những - Cách đặt tên sơng, tên đất: Theo đặc điểm riêng.
- Trong dịng chảy Năm Căn.
nét độc đáo nào?
( HS thảo luận theo cặp và trình - Trong rừng đước Năm Căn.
bày )

? Cách đặt tên như vậy có đặc * Cách đặt tên dân dã, mộc mạc theo lối dân gian.
điểm gì?
? Và từ đó những địa danh này đã - Thiên nhiên vùng sơng nước Cà Mau có vẻ đẹp
gợi ra đặc điểm gì về thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã.
- Thiên nhiên và cuộc sống lao động của con người
và cuộc sống Cà Mau?
gắn bó với nhau.
? Ngồi những nét độc đáo của tên * Dịng sơng NC:
- Nước ầm ầm.
sơng, tên đất, dịng chảy và rừng
- Cá hàng đàn đen trũi như…
đước Năm Căn cũng có rất nhiều
nét hấp dẫn. Hãy tìm những chi * Rừng đước NC:
- Dựng cao ngất như ...
tiết miêu tả hình ảnh này?
- Ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia
ơm lấy dịng sơng, đắp từng bậc màu xanh.
? Theo em, cách tả cảnh ở đây có NT: Tả trực tiếp bằng thị giác, thính giác
gì độc đáo?Tác dụng của cách tả - Dùng tính từ, động từ gợi tả.
16


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

này?

- Dùng nhiều so sánh.
=> Cảnh cụ thể, sinh động mang vẻ đẹp hùng vĩ,
trù phú, lên thơ, một vẻ đẹp như chỉ có ở trong thời
xa xưa.


c. Cảnh dịng sơng Năm Că ( 10’)
? Em hình dung ntn về cảnh sơng - Dịng sơng: Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như
và đước Năm Căn?
thác; cá hàng đàn đen trũi như người bơi ếch giữa
những đầu sóng trắng.
- Rừng đước: Dựng cao ngất như hai dãy trường
thành vô tận; cây
đước ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia
ơm lấy dịng sơng, đắp từng bậc màu xanh..
? Em có nhận xét gì về cách dùng
động từ của tác giả ở câu văn: - Một câu văn dùng tới 3 động từ (thốt, đổ, xi)
"Thuyền .... sông cửa lớn, xuôi về chỉ các trạng thái hoạt động khác nhau của con
Năm Căn".
thuyền trong những không gian khác nhau. Cách
dùng từ như vậy vừa tinh tế, vừa chính xác.
? Em có nhận xét gì về nghệ tuật
miêu tả của tác giả?
NT: Tác giả tả trực tiếp bằng thị giác, thính giác.
Dùng nhiều so sánh Khiến cảnh hiện lên cụ thể, sinh
động, người đọc dễ hình dung.
=> Con sơng đẹp, rộng mênh mơng có vẻ hoang dã,
hùng vĩ .
?Quang cảnh chợ Năm Căn vừa
quen thuộc, vừa lạ lùng hiện lên
qua các chi tiết điển hình nào?
- GV nhấn mạnh cái quen – lạ
của chợ, so sánh với chợ vùng
xuôi, vùng núi để thâý được cái
độc đáo riêng.

? Em có nhận xét gì về nghệ thuật
miêu tả của tác giả ?

d.Cảnh chợ Năm Căn ( 5’)
- Quen thuộc: Giống các chợ kề bên vùng Nam Bộ,
lều lá nằm cạnh nhà tầng; gỗ chất thành đống, rất
nhiều thuyền trên bến.
- Lạ lùng: Nhiều bến, nhiều lò than hầm, gỗ đước;
nhà bè như những khu phố nổi, như chợ nổi trên
sông; bán đủ thứ, nhiều dân tộ.
-> Quan sát tinh tế, vừa bao quát vừa cụ thể, tả hình
khối, màu sắc, âm thanh .

? Cảm nhận của em về cảnh chợ
Năm Căn ?
=> Cảnh tượng đông vui, tấp nập, trù phú, hấp dẫn.
4. Tổng kết(7’)
? Nêu những nét nghệ thuật đặc a. Nghệ thuật
sắc của đoạn trích ?
- Miêu tả từ bao quát đấn cụ thể. Lựa chọn từ ngữ
gợi hình, chính xác kết hợp với việc sử dụng các
phép tu từ. Sử dụng ngơn ngữ địa phương.
? Qua đoạn trích Sông nước Cà - Kết hợp miêu tả và thuyết minh.
Mau, Em cảm nhận được gì về b. Nội dung:
vùng đất này ?
17


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9


“ SNCM” là đoạn trích độc đáo và hấp dẫn thể hiện
? Em học tập được gì từ nghệ sự am hiểu, tấm lịng gắn bó của nhà văn với thiên
thuật tả cảnh của tác giả. - HS bộc nhiên con người vùng đất Cà Mau.
lộ
- Gọi HS đọc ghi nhớ

Hoạt động 3 : Luyện tập (9’)
III. Luyện tập
Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về vùng Cà Mau .
- Yêu cầu HS đọc , GV nhận xét cho điểm.
Hoạt động 4: Hướng dẫn tự học
’
Hoạt động 4: Vận dụng (5 phút)
?Trong 3 đoạn văn miêu tả 3 khung cảnh khác nhau về vùng đất Cà Mau, em thấy
khung cảnh nào đẹp ? Vì sao ?
Hoạt động 5: Mở rộng(3’)
Em hãy đọc vài câu văn hoặc đoạn thơ miêu tả vẻ đẹp của quê hương đất nước?
Hoạt động 6: Củng cố- hướng dẫn về nhà (3’)
* Củng cố
? Em hãy lịêt kê những hình ảnh so sánh, nhân hoá hay trong bài văn. Cảm nhận của em
về những hình ảnh đó ?
* Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc nội dung bài, hoàn thiện bài tập
- Soạn bài Bức tranh của em gái tôi
- Chuẩn bị bài bài: So sánh (tiết sau học)
Tuần 20
Tiết 79

Ngày soạn: 3/ 1/ 2019
Ngày dạy :

/ 01/ 2019
QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT
TRONG VĂN MIÊU TẢ

A. Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức
- Mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn
miêu tả.
- Vai trò, tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu
tả.
2. Kĩ năng
- Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét khi miêu tả.
- Nhận diện và vận dụng được những thao tác cơ bản:quan sát, tưởng tượng, so sánh,
nhận xét trong đọc và viết văn miêu tả.
3. Thái độ
18


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

- HS có thái độ học tập tốt.
4. Những năng lực cần hình thành:
Năng lực tự học, sáng tạo, vấn đáp, tự giải quyết vấn đề, hợp tác.
B. Chuẩn bị:
-.Giáo viên: - Soạn giáo án, bảng phụ.
- Học sinh: - Học bài cũ, soạn bài mới.
C.Tổ chức các hoạt động dạy học:
Hoạt động 1: Khởi động (4’)
* Ổn định lớp
* Bài cũ:

? Thế nào là văn miêu tả ? Văn miêu tả có vai trị như thế nào ?
* Giới thiệu bài
Để làm được bài văn miêu tả hay, phải vận dụng rất nhiều phương pháp, trong đó các
phương pháp: Quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét được coi là những phương pháp
cơ bản, cần thiết. Vậy, các phương pháp này có vai trị, tác dụng như thế nào , chúng ta
cùng tìm hiểu nội dung bài học hơm nay
.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới (16’)
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt
I.Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét.
- Gọi HS đọc đoạn văn
1.Ví dụ:
(SGK - 27 -28)
2. Nhận xét
* Đoạn 1:
? Ba đoạn văn trên người viết tả -Tả chàng Dế Choắt gầy ốm, đáng thương.
gì?
- Thể hiện qua các từ ngữ:, hình ảnh: Gầy gị, lêu
? Điểm nổi bật của đối tượng nghêu, bè bè, nặng nề, ngẩn ngẩn ngơ ngơ...
miêu tả là gì và được thể qua
những từ ngữ hình ảnh nào?
* Đoạn 2:
HS thảo luận theo nhóm 2 bàn / - Tả cảnh đẹp thơ mộng và hùng vĩ của sơng nước
nhms-> trình bày-> GV hướng Cà Mau - Năm Căn.
dẫn HS nhẫn ét và chốt kiến thức - Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện: giăng chi chít như
mạng nhện, trời xanh, nước xanh, rừng xanh,rì rào
bất tận, mênh mông, ầm ầm như thác...
* Đoạn 3:

- Tả cảnh mùa xuân đẹp, vui, náo nức như ngày hội.
- Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện:
Chim ríu rít, cây gạo, táp đèn khổng lồ, ngàn hoa lửa
ngàn búp nõn, nến trong xanh...
? Để tả được như trên người viết => Các năng lực cần thiết: quan sát, tưởng
cần có được những năng lực gì? tượng, so sánh và nhận xét ...cần sâu sắc, dồi dào,
tinh tế.
? Tìm những câu văn có sự liên
19


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

tưởng, so sánh trong mỗi đoạn?

- Các câu văn có sự liên tưởng, tưởng tượng so sánh
và nhận xét:
+ Như gã nghiện thuốc phiện
+ Như mạng nhện, như thác, như người ếch, như dãy
trường thành vô tận...
- Như tháp đèn, như ngọn lửa, như nến xanh.

? Sự liên tưởng và so sánh ấy có
gì đặc sắc?
=> Các hình ảnh so sánh, tưởng tượng, liên tưởng
trên nhìn chung đều rất đặc sắc vì nó thể hiện đúng,
rõ hơn, cụ thể hơn về đối tượng và gây bất ngờ, lí
thú cho người đọc.
?So sánh với đoạn nguyên văn ở
trên để chỉ ra đoạn này đã bỏ đi - Tất cả những chữ bị bỏ đi đều là những động từ,

những chữ gì? Những chữ bị bỏ đi tính từ, những so sánh, liên tưởng và tưởng tượng
đã làm ảnh hưởng đến đoạn văn làm cho đoạn văn trở nên chung chung và khô khan.
miêu tả này như thế nào?
* GV cho HS đọc bài 3
- HS trao đổi theobàn
? Quan sát, tưởng tượng , so sánh
và nhận xét có vai trị tác dụng gì - Quan sát giúp chọn được những chi tiết nổi bật của
trong văn miêu tả?
đối tượng miêu tả.
- Tưởng tượng, so sánh giúp người đọc hình dung
được đối tượng miêu tả một cách cụ thể, sinh động,
hấp dẫn.
- Nhận xét giúp người đọc hiểu được tình cảm của
người viết.
- Phải biết quan sát rồi từ đó nhận xét, liên tưởng,
tưởng tượng, so sánh để làm nổi bật những đặc điểm
? Muốn miêu tả được người viết tiêu biểu của sự vật.
cần phải làm gì ?
*Ghi nhớ : (SGK - tr280)
Hoạt động 3: Luyện tập(10’)
II. Luyện tập
Bài 1
HS đọc BT.
a. 1. gương bầu dục 2. Cong cong
- Chia nhóm hoạt động : 3 nhóm.
3. lấp ló
4. cổ kính 5. xanh um
Thời gian 5 phút
b. Miêu tả cảnh Hồ Gươm, tác giả đã quan sát và lựa
- Các nhóm trình bày. Nhóm chọn được những hình ảnh rất tiêu biểu đặc sắc.

khác nhận xét, bổ sung.
Những hình ảnh đó là : Mặt hồ sáng long lanh, Cầu
- Gv kết luận.
Thê Húc màu son; đền Ngọc Sơn, gốc đa già rễ lá xum
xuê, tháp rùa xây trên gò đất giữa hồ. Đó là những đặc
điểm nổi bật mà các hồ khác khơng có.
20


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

- Những từ ngữ trong dấu ngoặc đều là những từ ngữ
chỉ tính chất đặc điểm của Hồ Gươm.
Bài 2
- HS xác định yêu cầu BT
Những hình ảnh tiêu biểu và đặc sắc miêu tả chú Dế
- GV cho HS HĐ cá nhân, lần Mèn có thân hình đẹp, cường tráng nhưng tính chất
lượt trả lời câu hỏi.
rất ương bướng kiêu căng.
+ người… màu nâu bóng mỡ soi gương được… ưa
nhìn.
+ Đầu to nổi từng tảng rất bướng
+ Hai cái răng đen nhánh
+ Râu dài uốn cong
GVhướng dẫn HS làm
+ Trịnh trọng và khoan thai… vuốt râu.
Tuỳ vào quan sát ghi chép của Bài 3
từng HS . Chỉ nêu cáchình ảnh - vị trí, hướng, mái, tường, cửa, trang trí....
tiêu biểu, nổi bật nhất và vì sao
đó lại là đặc điểm nổi bật.

- GV hướng dẫn
+ Lựa chọn những hình ảnh so
sánh.
+ Viết đoạn văn
- GV gọi HS trình bày, HS khác
nghe, nhận xét. Gv kết luận.

Bài4
- Mặt trời như một chiếc mâm lửa.
- Bầu trời sáng trong và mát mẻ như khuôn mặt của
bé sau một giấc ngủ dài.
- Hàng cây như bức tường thành cao vút .
- Núi như ngọn tháp
- Những ngôi nhà mọc lên như nấm

Hoạt động 4 : Vận dụng (7’)
Bài 5: GV hướng dẫn HS viết đoạn văn miêu tả. Chú ý tìm những đặc điểm nổi bật.Tả
cảnh sơng vào thời điểm nào.
Vào những buổi sáng sớm, gió lặng, nước sơng trong vắt như nhìn được tới tận
đáy, mặt sơng phẳng lì như chiếc gương soi. Dịng sơng chảy lúc này dường như không
ai nhận ra được. Những cánh bèo, những chiếc lá vàng rơi trên dịng sơng khơng trơi, mà
dường như đứng lặng như tờ để cảm nhận cái yên ả của một làng quê thanh bình. Trên
những vườn nhãn hay bụi tre, trên những lá cây hay ngọn cỏ, tất cả vẫn còn in dấu của
một buổi sớm mai trĩu nặng những giọt sương đêm. Tơi có cảm giác chỉ cần một tiếng
động nhỏ là tất cả sự im lặng ấy sẽ tan biến, bị phá vỡ hết.
Hoạt động 5: Mở rộng (5 phút)
GV đưa ra chủ đề: mùa xuân trên quê hương em.
Chia lớp thành 3 nhóm, mỗi nhóm cử 2 đại diện, đặt câu có sử dụng phép tu từ so sánh
để miêu tả mùa xuân cho phù hợp.
Hoạt động 6: Củng cố và HDVN (3’)

* Củng cố
21


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

? Nêu vai trò của kĩ năng quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu
tả.
? Khi làm văn miêu tả để cho lời văn hấp dẫn cần chú ý các năng lực nào ?
*Hướng dẫn về nhà
- Hoàn thành các bài tập
- Soạn bài: Phương pháp tả cảnh
- Chuẩn bị : Chủ đề: Các biện pháp tu từ từ vựng

Tuần 22
Tiết 85,86

Ngày soạn:
Ngày dạy :

21/01 /2019
/ 01 /

2019
Văn bản
BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI
( Tạ Duy Anh )
A. Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức
- Tình cảm của người em có tài năng đối với người anh.

- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện và miêu tả tâm lí nhân vật
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện : Không khô khan,
giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính.
2. Kĩ năng
- Đọc diễn cảm, giọng đọc phù hợp với tâm lý nhân vật.
- Đọc- hiểu VB truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lí nhân vật.
- Kể tóm tắt câu chuyện trong 1 đoạn văn ngắn.
- Rèn KNS : Tự nhận thức, xác định cách ứng xử, giao tiếp ......
3. Thái độ
- GD HS thái độ và cách ứng xử đúng đắn, không nên ghen tị trước tài năng hay
thành công của người khác.
4. Những năng lực chủ yếu cần hình thành
- Năng lực; đọc – hiểu, giải quyết vấn đề, tự học, cảm thụ văn học.
B. Chuẩn bị
22


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

- GV : Giáo án, tài liệu tham khảo.
- HS : Soạn bài
C.Tổ chức các hoạt động
Hoạt động 1: Khởi động (5’)
* Ổn định lớp
* Kiểm tra bài cũ :
? Qua đoạn trích “Sơng nước Cà Mau”, em cảm nhận được gì về vùng đất này?
? Em học tập được tác giả điều gì khi viết văn miêu tả?
* Bài mới:
Giới thiệu chung
Đã bao giờ em cảm thấy mình tồi tệ , xấu xa khơng xứng đáng với anh chị em của

mình chưa ? Đã bao giờ em ân hận vì thái độ cư xử của mình với người thân trong gia đình
chưa ?Có những sự ân hận hối lỗi làm cho tâm hồn ta trong trẻo , lắng dịu . Truyện ngắn
Bức tranh của em gái tôi viết về anh em Kiều Phương đã rất thành công trong việc thể hiện
chủ đề đó .
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
Hoạt động của thầy và trò
? Nêu hiểu biết của em về tác giả,?

HS trình bày -> GV bổ sung thông tin
và giới thiệu chân dung nhà văn cùng
1 số hình ảnh của nàh văn trong
chuyên mục “ Hầu chuyện thượng
đế” của VHTT

Nội dung cần đạt
I. Giới thiệu chung (5’)
1. Tác giả
- Tạ Duy Anh sinh 9/9/1959 quê ở huyện
Chương Mĩ, tỉnh Hà Tây( nay thuộc Hà Nội) là
cây bút trẻ nổi lên trong thời kì đổi mới văn học
những năm 1980.
Tạ Duy Anh là hội viên hội nhà văn VN; hiện
công tác tại nhà xuất bản Hội Nhà văn. Ông đã
từng nhận giải thưởng truyện ngắn nông thôn do
báo Văn nghệ, báo Nông nghiệp và Đài tiếng nói
VN tổ chức; giải thưởng truyện ngắn của tạp chí
Văn nghệ qn đội...

2. Tác phẩm:
? Trình bày những hiểu biết của em về - Truyện ngắn Bức tranh của em gái tơi đạt giải

tác phẩm?
nhì trong cuộc thi viết “ Tương lai vẫy gọi” của
báo Thiếu niên tiền phong năm 1998
II. Đọc -hiểu văn bản
1. Đọc, chú thích (10’)
- Yêu cầu đọc: Phân biệt rõ giữa lời
kể, các đối thoại diễn biến tâm lí
của nhân vật người anh.
GV đọc mẫu 1 đoạn- HS đọc
-Giải nghĩa 4 chú thích SGK
2. Kể tóm tắt (10)
.* GV: Yêu cầu HS kể tóm tắt theo - Chuyện về hai anh em Mèo - Kiều Phương anh
23


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

bố cục

trai bực vì em nghịch.
- Mèo bí mật học vẽ, tài năng hội hoạ bất ngờ được
phát hiện. Tâm trạng và thái độ của người anh trước sự việc ấy.
- Em gái thành công, cả nhà mừng vui.
- Người anh hối hận vô cùng

- Ngôi kể thứ nhất.
? Theo em truyện được kể theo - Ngôi kể: ngôi thứ nhất, người anh xưng tôi.
ngôi thứ mấy? Ai là người kể - Tác dụng : dễ dàng để nhân vật xưng “tôi “ vừa
chuyện? Tác dụng của ngôi kể đó? thể hiện diễn biến sự việc vừa bộc lộ diễn biến nội
tâm nhân vật chân thực giàu sức gợi cảm . Mặt khác

qua cái nhìn của nhân vật xưng “tơi” Hình ảnh
người em gái hiện lên với đầy đủ vẻ đẹp : tài năng,
hồn nhiên , độ lượng , nhân hậu. Tạo nên sự tin cậy
thuyết phục
? Xác định nhân vật chính trong
truyện có 3 ý kiến khác nhau:
1. Kiều Phương.2. Người anh
trai.3. Cả hai nhân vật này. Ý kiến
của em ntn ?

- 2 nhân vật này là nhân vật chính vì được nói nhiều
nhất và hoạt động suốt trong tác phẩm. Trong đó
nhân vật trung tâm là người anh, mang chủ đề
chính của truyện: sự thất bại của lịng đố kị.

3.Phân tích
? Nhân vật người anh được miêu a. Nhân vật người anh (15’)
tả chủ yếu ở đời sống tâm trạng.
Em thấy tâm trạng người anh diễn
biến trong các thời điểm nào?
HS trình bày
? Trong cuộc sống thường ngày, * Trong cuộc sống thường ngày với cô em gái:
người anh đối xử với em gái như
thế nào?
- Gọi Kiều Phương là Mèo, ngầm theo dõi việc làm
bí mật của em, trê bai em gái bẩn thỉu, nghịch
ngợm, trẻ con.
?Theo em đằng sau cử chỉ , thái độ
không bình thường ấy là tâm trạng => Thái độ coi thường, khó chịu.Q mên thân mật
gì của người anh ?

? Bản thân em có đồng tình với thái
độ này của người anh khơng?
- Hs bộc lộ: Khơng đồng tình
? Nếu là em, em sẽ khuyên hoặc nói - Anh em thì phải yêu thương, đùm bọc lẫn nhau
gì với người anh ?
Gv chốt lại và rút ra cho HS những
bài học bổ ích về tình anh em trong
đời sống thường ngày
TIẾT 86
24


Giasutienbo.com – Chia sẻ kiến thức THCS các lớp 6, 7, 8, 9

HS đọc: Nhưng mọi bí mật ... khơng
chấp trẻ em
? Thái độ của mọi người trong nhà ra
sao khi tài năng của Mèo được phát
hiện?
? Riêng thái độ của người anh ra sao?

b. Khi bí mật về tài vẽ của Mèo được chú
Tiến Lê phát hiện (5’)
- Mọi người: xúc động, mừng rỡ, ngạc nhiên
(Bố, mẹ, chú Tiến Lê)
- Người anh: cảm thấy mình bất tài nên bị đẩy
ra ngồi. những lúc ngồi bên bàn học, tơi chỉ
muốn gục đầu xuống khóc.

? Vì sao người anh lại buồn rầu như - Không thể thân với Mèo như trước.

vậy?
=> Tâm trạng mặc cảm, tự ti, lòng ghen tị
trước tài năng của em vì mình khơng có năng
khiếu gì..
?Tìm những chi tiết nói về tâm trạng
của người anh khi lén lút xem tranh
của em ?
? Tại sao người anh lại "lén trút ra một
tiếng thở dài" sau khi xem tranh của
em gái?( Nghĩ rằng em có tài thật cịn
mình thì kém cỏi)
?Từ đó thái độ của anh với em thế nào ?

+ Khơng nén nổi sự tị mị về thành công của
em gái - trút tiếng thở dài nhận ra sự thật đáng
buồn với mình

Người anh càng trở nên hay gắt gỏng bực bội,
xét nét vô cớ với em.

? Nếu cần nói lời khun em sẽ nói gì
với người anh lúc này?
- HS bộc lộ
HS đọc đoạn còn lại
? Bức chân dung được miêu tả như thế
nào?
- HS tìm.
? Tại sao tác giả viết: "Mặt chú bé như
toả ra một thứ ánh sáng rất lạ." Theo
em đó là thứ ánh sáng gì?

?Tìm những từ ngữ tả cảm xúc và tâm
trạng của người anh lúc đó?
Tại sao người anh lại có tâm trạng ấy?

c. Khi bất ngờ đứng trước bức chân dung rất
đẹp của mình do em gái vẽ (8’’)

- ánh sáng của thơng minh, lịng nhân hậu mà
người em đã thể hiện qua bức tranh
+ Ngạc nhiên: vì hồn tồn khơng ngờ em gái
Mèo vẽ bức tranh đẹp q, ngồi sức tưởng
tượng của người anh.
+ Hãnh diện: tự hào cũng rất đúng và tự nhiên
vì hố ra mình đẹp đẽ nhường ấy. Đây chính
là niềm tự hào trẻ thơ chính đáng của người
anh.
- Xấu hổ: vì mình đã xa lánh và ghen tị với
em gái, tầm thường hơn em gái.

? Theo em nhân vật người anh đáng
25