NGHIÊN CỨU QUY TRÌNH KIỂM TỐN KHOẢN MỤC NỢ PHẢI THU
KHÁCH HÀNG TRONG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
TẠI CƠNG TY TNHH KIỂM TOÁN U&I
Trịnh Nguyễn Phƣớc Thịnh, Nguyễn Thị Kiều Trang,
Nguyễn Thị Thúy Kiều, Võ Thị Thu Thảo, Nguyễn Thùy Linh
Khoa Kế tốn - Tài chính - Ngân hàng, trường ĐH Cơng nghệ Tp.HCM, HUTECH

TĨM TẮT
Phải thu của khách hàng: là các khoản phải thu phát sinh trong quá trình cung cấp hàng hóa, dịch vụ khi
thời điểm bán hàng và thu tiền diễn ra không đồng thời. Các khoản phải thu của khách hàng là loại tài sản
của doanh nghiệp bị người mua chiếm dụng, doanh nghiệp có trách nhiệm thu hồi trong tương lai. Các
khoản ứng trước cho người bán: là khoản phải thu mà doanh nghiệp ứng trước cho người bán để mua
hàng hóa dịch vụ. Các khoản ứng trước cho người bán có thể xem như phần đặt cọc để có sự đảm bảo
doanh nghiệp sẽ được cung cấp hàng hóa dịch vụ trong tương lai.
Từ khóa: Báo cáo tài chính, cơng ty TNHH Kiểm toán U&I, kiểm toán, nợ phải thu khách hàng, quy trình

1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Khi kiểm tốn khoản mục nợ phải thu khách hàng, kiểm toán viên cần phải đáp ứng được các cơ sở dẫn
liệu như sau:
Kiểm toán viên phải xác định được tất cả các khoản nợ phải thu khách hàng đã ghi chép đều có thực tại
thời điểm lập báo cáo. Điều này đáp ứng cơ sở dữ liệu “Hiện hữu”. Đây cũng là mục tiêu kiểm toán quan
trọng nhất đối với khoản mục nợ phải thu khách hàng. Tiếp theo, kiểm toán viên phải đảm bảo rằng tất cả
các khoản nợ phải thu khách hàng có thực đều phải được ghi nhận đầy đủ. Điều này nhằm đáp ứng cơ
sở dẫn liệu “Đầy đủ”. Kế đến. kiểm toán viên phải xác định được các khoản nợ phải thu khách hàng vào
ngày lập báo cáo thuộc về sở hữu của đơn vị, điều này đáp ứng cơ sở dẫn liệu “Quyền và nghĩa vụ”. Để
đáp ứng cơ sở dẫn liệu “Chính xác”, kiểm tốn viên cần kiểm tra để chắc chắn rằng những khoản nợ phải
thu khách hàng đã được ghi chép phù hợp giữa chi tiết và sổ cái cũng như đúng với số tiền gộp trên
BCTC. Kiểm toán viên cũng cần đảm bảo rằng khoản dự phịng phải thu khó địi đã được tính tốn và
trích lập hợp lý để đáp ứng cơ sở dẫn liệu “Đánh giá”. Cuối cùng, để thoả mãn cơ sở dẫn liệu “Trình bày
và cơng bố” , kiểm tốn viên cẩn kiểm tra tính đúng đắn trong việc trình bày và công bố khoản mục nợ
phải thu khách hàng và những vấn đề có liên quan như các khoản cầm cố, thế chấp,… trên BCTC.

2. NỘI DUNG
2.1. Quy trình kiểm tốn Báo cáo tài chính tại Cơng ty TNHH Kiểm tốn U&I
2.1.1 Lập kế hoạch kiểm tốn
Tìm hiểu khách hàng và đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán.
Thực hiện ký hợp đồng kiểm tốn với khách hàng.
Lựa chọn nhóm kiểm tốn.
Tìm hiểu hoạt động của khách hàng: Bằng việc trao đổi với KTV tiền nhiệm, xem xét hồ sơ kiểm toán
chung và kết quả kiểm toán năm trước, yêu cầu khách hàng cung cấp hồ sơ pháp lý liên quan đến hoạt
động sản xuất kinh doanh, quan sát trực tiếp hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng…
362


Thiết kế chương trình kiểm tốn cho từng khoản mục; chương trình kiểm tốn sẽ chỉ ra các bước cơng
việc và thủ tục cần thiết áp dụng để tiến hành kiểm tốn cho từng khoản mục đó.
2.1.2 Thực hiện kiểm tốn
Thực hiện các thử nghiệm kiểm sốt:
– Thu thập tồn bộ tài liệu và thông tin cần thiết (như các quy định, chính sách, quy trình kiểm sốt…)
liên quan đến hệ thống KSNB của khách hàng.
– Soát xét hệ thống KSNB của khách hàng.
– Thiết kế và thực hiện các thử nghiệm kiểm soát.
Thử nghiệm cơ bản:
– Thủ tục phân tích:
+ Phân tích ngang: Phân tích sự biến động của các chỉ tiêu trong báo cáo tài chính.
+ Phân tích dọc: Xem xét sự thay đổi tỉ trọng của từng bộ phận cụ thể trong tổng thể chung.
+ Phân tích một số chỉ tiêu khách: Thiết lập và đưa ra nhận xét về một số tỉ suất tài chính chủ yếu,
khả năng thanh tốn, và năng lực tài chính của công ty khách hàng.
Qua việc tiến hành các thủ tục phân tích sơ bộ, Kiểm tốn viên sẽ thấy được sự biến động của các chỉ
tiêu là hợp lý hay khơng. Từ đó giúp kiểm tốn viên khoanh vùng kiểm toán trọng tâm.
– Thủ tục kiểm tra chi tiết:

Thực hiện các thủ tục kiểm toán chi tiết dựa trên chương trình kiểm tốn đã được thiết lập cho từng
khoản mục đối với số dư và nghiệp vụ trong các trường hợp cần thiết để đảm bảo thu thập đầy đủ bằng
chứng thích hợp làm căn cứ đưa ra ý kiến kiểm toán đúng đắn.
2.1.3 Kết thúc kiểm toán
Tổng hợp kết quả kiểm tốn tại cơng ty khách hàng.
Giải quyết các vấn đề phát sinh trong q trình kiểm tốn.
Thảo luận với cơng ty khách hàng về kết quả kiểm tốn.
Lập báo cáo kiểm toán và thư quản lý dự thảo.
Gửi báo cáo kiểm toán và thư quản lý dự thảo cho đơn vị khách hàng.
Hồn chỉnh báo cáo kiểm tốn, thư quản lý và phát hành bản chính thức BCTC đã được kiểm toán và
thư quản lý.

2.2 Minh họa quy trình kiểm tốn khoản mục phải thu khách hàng tại Cơng ty TNHH ABC
do Cơng ty TNHH Kiểm tốn U&I thực hiện
2.2.1 Chuẩn bị kiểm toán
Giai đoạn tiền kế hoạch
– Tiếp nhận khách hàng:
– Vì Cơng ty ABC là khách hàng cũ của Cơng ty Kiểm tốn U&I. Do đó, Cơng ty kiểm tốn khơng tiến
hành khảo sát đơn vị như đối với khách hàng mới mà đi vào phân cơng nhóm KTV thực hiện. Dựa vào
hồ sơ kiểm tốn năm trước, nhóm KTV được phân cơng sẽ tiếp tục theo dõi, cập nhật những thông tin
mới nhất về khách hàng nhằm đánh giá lại khả năng thực hiện kiểm tốn.
– Phân cơng KTV: Khi được mời kiểm tốn, cơng ty phải phân công cho những KTV nhiều kinh nghiệm
để thẩm định về khả năng đảm nhận công việc, cũng như dự kiến về thời gian và mức phí kiểm toán.
363


Theo dự kiến, cuộc kiểm toán sẽ được tiến hành từ ngày 07/03/2019 đến ngày 08/03/2019, nhóm kiểm
tốn gồm các thành viên sau:
1. Nguyễn Thị Thuỳ Linh
2. Phạm Minh Tân


Chủ nhiệm kiểm tốn
Trưởng nhóm kiểm tốn

3. Huỳnh Thanh Thuỷ

Trợ lý kiểm toán

4. Trịnh Nguyễn Phước Thịnh

Trợ lý kiểm toán

Giai đoạn lập kế hoạch:
– Tìm hiểu chu trình bán hàng, phải thu và thu tiền:
– Kiểm tốn viên phải tìm hiểu về chu trình bán hàng, phải thu , thu tiền. Bước công việc này được
ghi nhận vào hồ sơ kiểm tốn tại trang A410. Đối với Cơng ty TNHH ABC, các bước công việc cụ
thể được mô tả như sau:
– Hiểu biết về khía cạnh kinh doanh chủ yều liên quan tới bán hàng, phải thu và thu tiền:
– Sản phẩm và dịch vụ chính của đơn vị là sản xuất gia công xe đạp nguyên chiếc, khung sườn và
bộ phận rời của xe đạp, xe gắn máy, xa lăn móc, xe em bé, ghế có bánh xe, dụng cụ thể thao linh
kiện máy may,…
– Doanh thu bán thành phẩm và gia công được đơn vị theo dõi riêng; theo dõi riêng doanh thu gia
công nội địa và xuất khẩu.
– Khách hàng của đơn vị rất đa dạng, cả trong nước lẫn ngồi nước… Đơn vị bán hàng theo hình
thức trả chậm.
– Hiểu biết về chính sách kế tốn áp dụng:
– Kế toán ghi nhận lại doanh thu khi xuất hàng giao cho khách hàng. Kế toán đối chiếu lại cơng nợ và
xuất hố đơn. Cuối kỳ, các khoản cộng nợ có gốc ngoại tệ khơng được đánh giá lại theo quy định
hiện hành.
– Quy trình ghi nhận có sự tách biệt chức năng phân nhiệm cho các cá nhân, các bộ phận khác nhau

phu trách.
2.2.2 Thực hiện Kiểm toán
– Tìm hiểu hệ thống KSNB, hệ thống kế tốn và đánh giá rủi ro kiểm soát
– Đánh giá rủi ro kiểm soát:
– Thực hiện thử nghiệm cơ bản:
– Thủ tục phân tích
KTV thu thập số liệu các khoản phải thu từ Bảng Cân đối kế toán (số đầu năm và cuối năm), doanh
thu từ Bảng Kết quả hoạt động kinh doanh sau đó áp dụng cơng thức có sẵn trên Excel tính ra được
vịng quay các khoản phải thu và số ngày thu tiền bình quân.
– Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết:
– Thủ tục 1: Kiểm tra số dư chi tiết TK 131 và đối chiếu với sổ chi tiết và sổ cái:
– Thủ tục 2: Gửi thư xác nhận và thủ tục thay thế:
– Thủ tục 3: Đọc lướt Sổ cái để phát hiện những nghiệp vụ bất thường
– Thủ tục 4: Kiểm tra việc áp dụng tỷ giá quy đổi, xác định và hạch toán chênh lệch tỷ giá:
2.2.3 Kết thúc kiểm toán
Soát xét lại các giấy tờ làm việc của KTV và đánh giá các bằng chứng kiểm toán:
364


Sau khi KTV tiến hành xong cơng việc của mình, chuyển cho trưởng nhóm kiểm tốn rà sốt lại các giấy
tờ nhằm xem xét lại tổng thể công việc đã thực hiện đối với khoản mục PTKH nhằm đảm bảo rằng các
thủ tục kiểm tốn có đạt được những thủ tục đề ra hay không. Kiểm tra việc đánh tham chiếu, trình bày
giấy tờ làm việc, kết luận kiểm tốn có căn cứ cụ thể hay khơng. Trưởng nhóm kiểm toán cũng cân nhắc
lại các bằng chứng kiểm toán và xem xét bằng chứng kiểm toán đã phù hợp hay chưa, có cần thu thập
thêm hay khơng, việc đánh giá bằng chứng đã chính xác chưa. Tại Cơng ty TNHH ABC, sau khi kiểm tra
các giấy tờ làm việc của KTV về khoản mục PTKH, trưởng nhóm đánh giá khơng cần bổ sung thêm các
thủ tục, tham chiếu được đánh rõ ràng, công việc tiến hành tốt.
Thống nhất báo cáo kiểm toán với khách hàng:
Sau khi thảo luận với khách hàng về cơng việc kiểm tốn thực hiện, khách hàng đồng ý điều chỉnh theo
kiến nghị của KTV. Do vậy đối với khoản mục phải thu khách hàng, số liệu sau khi điều chỉnh đã phản

ánh hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu tình hình tài chính của Cơng ty TNHH ABC tại thời điểm ngày 31
tháng 12 năm 2018, kết quả hoạt động kinh doanh và lưu chuyển tiền tệ cho năm tài chính kết thúc cùng
ngày, đồng thời phù hợp với các Chuẩn mực, Chế độ Kế toán Doanh nghiệp Việt Nam hiện hành và các
quy định pháp lý có liên quan.

3. KẾT LUẬN
Có thể nói, khoản mục nợ phải thu khách hàng là một khoản mục rất quan trọng trong q trình kiểm
tốn. Thơng qua đó, kiểm tốn viên có thể đánh giá một cách chung nhất về tình hình hoạt động của cơng
ty khách hàng. Từ đó, kiểm tốn viên có thể đưa ra ý kiến đánh giá về công ty khách hàng và đưa ra
những kết luận kiểm toán trong cuộc kiểm toán.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]

Bộ tài chính – Hệ thống chuẩn mực kế tốn Việt Nam

[2]

Bộ tài chính – Chế độ kế tốn doanh nghiệp Việt Nam theo thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày
22/12/2014

[3]

TS. Dương Thị Mai Hà Trâm 2015 - Giáo trình Kế tốn tài chính phần 1 - Trường Đại học Cơng
Nghệ TP.HCM

[4]

Quốc hội 2003 – Luật kế toán số 03/2003/QH11 thoong qua ngày 13/6/2003


[5]

www.ketoanthienung.com.vn

365