BỘ TƯ PHÁP
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI
------

BÀI TIỂU LUẬN
MÔN: TÂM LÝ HỌC TƯ PHÁP
Họ và tên
MSSV
Lớp

:
:
:

Đề bài: Phân tích các phương pháp tác động tâm lý đến bị can trong
hoạt động hỏi cung thông qua những vụ án cụ thể.

HÀ NỘI – 2021


MỤC LỤC
A. LỜI MỞ ĐẦU..................................................................................................................... 1
B. NỘI DUNG............................................................................................................................ 1
I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG HỎI CUNG BỊ CAN....................................1
1. Khái niệm hỏi cung bị can................................................................................................1
2. Đặc điểm tâm lý của hoạt động hỏi cung bị can...............................................................2
3. Nguyên tắc và nhiệm vụ của tác động tâm lý trong hoạt động hỏi cung bị can................2
II. CÁC PHƯƠNG PHÁP TÁC ĐỘNG TÂM LÝ TRONG HOẠT ĐỘNG HỎI CUNG
BỊ CAN VÀ LIÊN HỆ THỰC TIỄN....................................................................................2
1. Phương pháp truyền đạt thông tin.....................................................................................3
2. Phương pháp thuyết phục.................................................................................................4

3. Phương pháp đặt vấn đề và thay đổi tư duy......................................................................5
4. Phương pháp ám thị gián tiếp...........................................................................................7
5. Phương pháp giao tiếp tâm lý có điều khiển.....................................................................7
III. THỰC TRẠNG VIỆC ÁP DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP TÁC ĐỘNG TÂM LÝ
TRONG HOẠT ĐỘNG HỎI CUNG BỊ CAN VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO
HIỆU QUẢ ÁP DỤNG...........................................................................................................8
1. Thực trạng việc áp dụng các phương pháp tác động tâm lý trong hoạt động hỏi cung bị
can........................................................................................................................................ 8
2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả áp dụng các phương pháp tác động tâm lý trong
hoạt động hỏi cung bị can.....................................................................................................9
C. KẾT LUẬN....................................................................................................................... 10
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................11


BẢNG TỪ VIẾT TẮT
BLHS
BLTTHS
BC
ĐTV

Bộ luật Hình sự
Bộ luật Tố tụng hình sự
Bị can
Điều tra viên


A. LỜI MỞ ĐẦU
Hỏi cung bị can là một biện pháp điều tra đặc biệt quan trọng trong công tác điều
tra vụ án hình sự. Thu được lời khai trung thực, đầy đủ, chính xác của bị can sẽ giúp cho
hoạt động điều tra chứng minh sự thật của vụ án được nhanh chóng, thuận lợi. Tuy nhiên

trên thực tế, không dễ để một bị can chịu khai và khai trung thực về hành vi phạm tội
của mình. Khi đó, việc áp dụng các phương pháp tác động tâm lý nhằm tiếp cận sự thật
khách quan về vụ án là cần thiết.
Để có cái nhìn rõ ràng hơn về những phương pháp tác động tâm lý trên, trong
phạm vi bài tập cuối kì em xin chọn đề tài: “Phân tích các phương pháp tác động tâm
lý đến bị can trong hoạt động hỏi cung thông qua những vụ án cụ thể”.
Dưới đây là bài làm của em, do kiến thức cịn hạn chế nên bài làm vẫn cịn nhiều
thiếu sót. Em mong q thầy cơ góp ý để bài làm được hoàn thiện hơn. Em xin chân
thành cảm ơn!

B. NỘI DUNG
I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG HỎI CUNG BỊ CAN
1. Khái niệm hỏi cung bị can
Hỏi cung bị can là biện pháp điều tra được tiến hành nhằm thu thập lời khai của
BC về các tình tiết có liên quan đến vụ án nhằm phục vụ công tác điều tra. Chủ thể tiến
hành hỏi cung BC là điều tra viên, việc hỏi cung BC được quy định cụ thể tại Điều 183
BLTTHS 2015.
Về mặt tâm lý, hỏi cung BC là việc sử dụng các phương pháp tác động tâm lý đến
tư duy, tình cảm, ý chí của BC trong khuôn khổ pháp luật thông qua giao tiếp bằng ngôn
ngữ và các phương tiện viểu cảm khác nhau như ánh mắt, cử chỉ,… nhằm thu thập
chứng cứ góp phần giải quyết vụ án hình sự.1
1 Giáo trình Tâm lý học tư pháp, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2019, tr. 165

1


2. Đặc điểm tâm lý của hoạt động hỏi cung bị can
Hỏi cung BC là hoạt động giao tiếp tâm lý hai chiều giữa điều tra viên và BC. Cơ
sở của quá trình giao tiếp trong hỏi cung BC là sự trao đổi những thơng tin có liên quan
đến vụ án đang tiến hành điều tra mà cả hai bên cùng quan tâm. Trong đó, phía BC ln

đóng vai trị bị động, điều tra viên nắm vai trò chủ động thơng qua tác động, kích thích
tâm lý đối với BC.
3. Nguyên tắc và nhiệm vụ của tác động tâm lý trong hoạt động hỏi cung bị can
Việc hỏi cung BC hướng đến mục đích chính là thu thập đầy đủ, chính xác, khách
quan lời khai của BC về tồn bộ sự thật của vụ án, hành vi phạm tội cũng như các tin
tức, tài liệu khác mà BC biết có ý nghĩa đối với công tác điều tra. Để đạt được mục đích
này, q trình hỏi cung BC cần giải quyết những nhiệm vụ sau:
- Kích thích mong muốn cung cấp thơng tin của BC, từ đó củng cố chứng cứ để xác
định được sự thật khách quan của vụ án, hành vi phạm tội của BC và đồng phạm.
- Xác định, khai thác tư duy BC nhằm làm rõ quá trình hoạt động phạm tội, thu thập
những tài liệu để mở rộng hoạt động điều tra.
- Giúp BC nhớ lại các sự kiện, làm rõ những nguyên nhân và điều kiện làm phát sinh
tội phạm, duy trì trạng thái tâm lý tích cực, ngăn chặn các động cơ tiêu cực.
Quá trình hỏi cung bị can phải tuần thủ các nguyên tắc sau: (i) Phải tuân thủ chặt
chẽ các quy định của pháp luật; (ii) chú ý tới đặc điểm tâm lý của bị can; (iii) đảm bảo
tính tích cực tâm lý ở bị can; (iv) nội dung và phương pháp tác động tâm lý phải phù hợp
với từng bị can; (v) chú ý tới điều kiện, hoàn cảnh tiến hành tác động tâm lý; (vi) điều
tra viên phải là người có phẩm chất tư tưởng chính trị vững vàng, nắm vững chuyên môn
nghiệp vụ.2
II. CÁC PHƯƠNG PHÁP TÁC ĐỘNG TÂM LÝ TRONG HOẠT ĐỘNG HỎI
CUNG BỊ CAN VÀ LIÊN HỆ THỰC TIỄN
Trong hoạt động hỏi cung bị can, điều tra viên thường sử dụng các phương pháp
tác động tâm lý sau:
2 ThS. Đặng Thanh Nga, “Tác động tâm lý trong việc hỏi cung bị can”, Tạp chí Nghề luật, số 6, 2006, tr. 36

2


1. Phương pháp truyền đạt thông tin
Phương pháp truyền đạt thông tin là phương pháp mà điều tra viên đưa ra những

thơng tin có liên quan tới sự kiến phạm tội để tác động đến nhận thức, tình cảm, ý chí,…
của họ. Từ đó làm xuất hiện ở BC những cảm xúc nhất định làm thay đổi động cơ và
khai báo thành khẩn mọi chi tiết của việc phạm tội.
Những thông tin mà điều tra viên sử dụng tác động là những dấu vết, tài liệu, đồ
vật thu được ở hiện trường hoặc do người bị hại, người làm chứng và lời khai báo của
đồng phạm khác cung cấp. Khi sử dụng những thông tin này, ĐTV cần chú ý quan sát
nét mặt, cử chỉ, hành vi, lời nói của BC để nhanh chóng phát hiện những diễn biến thay
đổi trạng thái tâm lý của họ.
Phương pháp truyền đạt thông tin được sử dụng trong các trường hợp sau:
- Tăng sự hiểu biết, kiến thức cho BC, thay đổi hướng tư duy của BC khi họ cung cấp
những thông tin khơng đúng sự thật;
- Khơi phục lại trí nhớ về những tình tiết mà BC quên hoặc nhầm lẫn;
- Làm thay đổi xúc cảm, tình cảm trạng thái tâm lý, quan điểm, lập trường của BC.
Trong trường hợp này, phương pháp truyền đạt thông tin được sử dụng kèm với
phương pháp thuyết phục. Việc điều tra viên cung cấp một số thơng tin nào đó làm
BC mất tự tin, nghi ngờ lập trường của mình nên dễ bị thuyết phục.
Để phương pháp này được sử dụng có hiệu quả, ĐTV cần chú ý đến các yêu cầu
sau đây:
Thứ nhất, nắm bắt tâm lý của bị can trước khi tác động. Đặc biệt là các động cơ
đang kìm hãm hành động khai báo của BC để lựa chọn những thông tin có sức phá vỡ sự
ổn định trạng thái tâm lý của BC, từ đó chuyển thái độ khai báo của họ. Khi BC đang ở
trạng thái liều lĩnh cao độ, phản ứng quyết liệt hay bi quan thì khơng nên sử dụng
phương pháp này mà nên nói chuyện bình thường, kết hợp giải thích, thuyết phục.
Thứ hai, thơng tin tác động phải đảm bảo tính chính xác và có liên quan trực tiếp
đến việc phạm tội và hành vi che giấu tội phạm của BC, buộc BC không thể thờ ơ mà

3


phải suy nghĩ hoặc chắc chắn sẽ gây được phản ứng ở BC khi cần thiết. Tuyệt đối không

dùng thông tin giả để tác động bởi sẽ gây ra sự nghi ngờ từ phía BC.
Thứ ba, đảm bảo tính bất ngờ cả về nội dung thông tin và thời điểm tác động. Yếu
tố bất ngờ có tác dụng gây cảm xúc bàng hoàng, sửng sốt, khiến BC phải lựa chọn giữa
khai báo thành khẩn hoặc gian dối, nhưng thường không có đủ thời gian nên khi khai
báo gian dối, lời khai thường phi logic. Từ đó dễ phát hiện sự mâu thuẫn với tinh tiết vụ
án.

 Liên hệ thực tiễn:
Vụ án “ông trùm” giang hồ Hải “bánh” trừ khử Dung “hà”: ĐTV đã cung cấp
thông tin bằng cách cho Hải “bánh” nghe lại băng ghi âm những gì gã đã trao đổi với
đồng bọn do tổng đài cung cấp theo yêu cầu của cơ quan điều tra. Gã đớ người, ngồi bất
động như trời trồng. Cuối cùng, Hải cúi đầu khai nhận về các mối quan hệ của gã với
Năm Cam, Dung Hà và đồng bọn.3
2. Phương pháp thuyết phục
Phương pháp thuyết phục là dùng những lời lẽ để phân tích, giải thích cho người
bị tác động nhằm giúp họ nhận rõ đúng, sai, phải, trái, thiệt hơn, về các vấn đề có liên
quan tới họ. Từ đó làm cho họ thay đổi cách nhìn nhận và thay đổi thái độ, đồng thời
hình thành cách nhìn mới, thái độ mới phù hợp với yêu cầu của hoạt động hỏi cung.
Phương pháp này được xác định là cơ bản và sử dụng rộng rãi trong mọi trường
hợp và mọi đối tượng. Đây là một trong số các phương pháp được ĐTV đánh giá cao và
thường xuyên sử dụng trong tác động tâm lý.
ĐTV cần tìm hiểu rõ các đặc điểm tâm lý của BC, nhất là những động cơ chi phối
việc BC từ chối khai báo hoặc khai báo gian dối. Nội dung mà ĐTV sử dụng khi thuyết
phục, cảm hoá phải có căn cứ lập luận logic, chặt chẽ, xuất phát từ chính sách khoan
hồng của Đảng và Nhà nước. Khi giải thích chính sách, pháp luật phải chính xác, có sức
thuyết phục, đồng thời phải nhất quán với thực tiễn, không mâu thuẫn với thái độ xử sự

3 Lê Vũ, “Năm Cam (kỳ 29): Bị ông trùm bỏ rơi, Hải 'bánh' sa lưới”
/>
4



của ĐTV, ĐTV phải lấy chính sách của Đảng và pháp luật của nhà nước làm kim chỉ
nam cho mọi hành động của mình.

 Liên hệ thực tiễn:
Vụ án “ơng trùm” giang hồ Hải “bánh” trừ khử Dung “hà”: Năm 2001, sau
khi bị bắt, ròng rã 5 tháng 24 ngày ở trong các trại tạm giam, Hải “bánh” vẫn ngoan cố
không chịu khai báo. Thiếu tá Nên tiếp cận Hải bằng những hành động nhỏ nhưng đầy
tình người như cùng ăn trưa với Hải “bánh”, điều nhỏ nhặt này cũng làm cho Hải “bánh”
suy nghĩ. Bằng kinh nghiệm điều tra, các ĐTV đã đọc hết được suy nghĩ của Hải
“bánh”, kiên trì giáo dục, thuyết phục, động viên Hải “bánh” nên khai ra sự thật để được
hưởng sự khoan hồng và chỉ có như thế, Hải mới tự cứu được bản thân hắn thốt chết.
Chính Hải “bánh” sau này cũng cơng nhận rằng nhờ có sự động viên, thuyết phục của
các ĐTV, Hải “bánh” mới có niềm tin vào chính sách khoan hồng của pháp luật mà khai
báo thành khẩn.4
3. Phương pháp đặt vấn đề và thay đổi tư duy
Đây là phương pháp được sử dụng để định hướng quá trình tư duy của BC bằng
cách ĐTV đưa ra những nhiệm vụ, câu hỏi có liên quan tới sự kiện phạm tội đã xảy ra
hoặc liên quan đến lời khai sai sự thật của BC. Phương pháp này được thực hiện ở 3
dạng sau:
Dạng thứ nhất: ĐTV đặt ra một loạt câu hỏi chi tiết để xác định sự thiếu rõ ràng
về những thông tin mà BC đã khai man về các sự kiện. ĐTV đặt ra các câu hỏi để hỏi
sâu về những tình tiết cụ thể mà nếu các sự kiện đó khơng có thật thì BC sẽ trở nên lúng
túng và đưa ra câu trả lời mâu thuẫn. Từ đó phát hiện ra sự gian dối trong lời khai của
BC.

 Liên hệ thực tiễn:
Vụ án “ông trùm” giang hồ Hải “bánh” trừ khử Dung “hà”: Trong quá trình
hỏi cung Hải “bánh”, ĐTV hỏi xem số điện thoại, gã nghĩ có lẽ cơ quan điều tra chưa

4 Nguyễn Thanh Hải, “6 ngày đấu trí với trùm giang hồ Hải ‘bánh’”
/>
5


tìm được chứng cứ rõ ràng để buộc tội y nên mới hỏi “loanh quanh” như vậy, chứ không
nghĩ đến đó là nghiệp vụ củng cố thêm chứng cứ buộc y phải nhận tội. Kiểm tra hóa đơn
tính cước điện thoại di động số của Hải, phát hiện trước và sau khi Dung “hà” bị bắn, gã
liên tục gọi đến số máy nhân tình của Hải. Những cuộc gọi này diễn ra liên tục trong
thời gian rất ngắn, thể hiện sự phối hợp hành động và mệnh lệnh của Hải “bánh”. Các
câu hỏi được đặt ra cho Hải thấy nhiều chứng cứ gã liên quan đến việc giết Dung Hà,
khiến hắn không biết cách nào để trả lời cho suôn sẻ, buộc hắn phải trả lời đúng sự thật.5
Dạng thứ hai: ĐTV đưa ra câu hỏi mà khi trả lời những câu hỏi đó buộc BC phải
liên tưởng đến sự kiện phạm tội hoặc hành vi che giấu tội phạm của mình. Từ đó, BC
cũng hiểu được rằng cơ quan điều tra đã biết hết về hành vi phạm tội của mình nên cần
phải từ bỏ ý định gian dối mà khai báo thành khẩn.

 Liên hệ thực tiễn:
Vụ giết người, cướp tài sản của băng cướp do Mã Đình cầm đầu: Sáng
20/09/1989, tên cướp khét tiếng Võ Quốc Khải (Khải “xộp”) đến Cơng an huyện Bình
Minh, xin đầu thú dưới tên “Nguyễn Văn Ba” – đàn em của Mã Đình. Hắn tái mặt khi
Đội trưởng Đội Trọng án Phan Vĩnh Lạc hỏi: “Sao bần thần thế, Khải “xộp”? Anh nghĩ
cách đội lốt tên người khác có thể qua mắt được chúng tơi sao?”. Tuy bị nắm thóp, hắn
vẫn khơng thừa nhận danh tính. Trưởng ban chuyên án Nguyễn Văn Ban tiếp lời: “Anh
đừng giả vờ ngây thơ nữa. Anh cần người nhận mặt anh là Khải “xộp” hay anh để tơi nói
về anh khi cịn là chiến sĩ Cơng an huyện Vị Thanh, hay xa hơn nữa là lúc anh làm du
kích xã Vĩnh Điền ở Kiên Giang...”. Biết khơng cịn đường lui, Khải nhận tội.6
Dạng thứ ba: ĐTV đưa ra những câu hỏi khác với sự chuẩn bị của BC, khiến BC
lúng túng không thể sử dụng những câu trả lời giả tạo đã được chuẩn bị trước để ứng
phó.


 Liên hệ thực tiễn:

5 Lê Vũ, “Năm Cam (kỳ 29): Bị ông trùm bỏ rơi, Hải 'bánh' sa lưới”
/>6 Thanh Nghị, “’Đại ca’ Chín Rồng ‘rửa tội’ (kỳ cuối)”
/>
6


Vụ thảm sát gia đình 6 người tại Bình Phước: Ngày đầu tiên khi bị cơ quan điều
tra triệu tập về từ đám tang của các nạn nhân, Nguyễn Hải Dương tỉnh queo, nhất quyết
không khai. ĐTV phủ đầu: “Trông thư sinh thế kia mà sao lại dám sát hại tận 6 người
trong gia đình?”. Dương trả lời ngay: “Chú cứ nói đùa, cháu cắt tiết một con gà cịn
khơng được sao dám giết người”. Tuy nhiên, lúc ấy, nhìn vào ánh mắt chỉ một phút
luống cuống của Dương, với kinh nghiệm nhiều năm làm án, các ĐTV biết rằng họ đang
đi đúng hướng. Từ đó, các ĐTV tiếp tục thu thập, khai thác chứng cứ, buộc Dương thừa
nhận hành vi phạm tội.
4. Phương pháp ám thị gián tiếp
Khi thực hiện phương pháp này, ĐTV đưa ra những thông tin về những sự kiện
không liên quan trực tiếp đến hành vi phạm tội mà liên quan tới các sự kiện về đời tư và
những điều bí mật của BC nhằm làm cho BC ý thức được rằng ĐTV biết những điều này
thì những tình tiết liên quan đến vụ án chắc chắn sẽ biết, điều này khiến tâm lý BC lung
lay và đi đến quyết định khai báo thành khẩn.

 Liên hệ thực tiễn:
Vụ tổ chức đánh bạc và đánh bạc trái phép của Ngô Bá Khá năm 2019: Ngô Bá
Khá là nhân vật “nổi tiếng” trên mạng xã hội. Năm 2019, khi bị triệu tập lên trụ sở Công
an tỉnh Bắc Ninh, Khá không thừa nhận hành vi tổ chức đánh bạc. Trong lần lấy lời khai
đầu tiên, ĐTV không hỏi trực tiếp về hành vi phạm tội mà đưa ra một loạt câu hỏi về
việc làm video clip mang chủ đề đánh bạc của Khá. Một lần lấy lời khai khác, ĐTV hỏi

về việc xây nhà cho mẹ của Khá, sau đó là nhiều câu hỏi khác về nguồn tiền Khá kiếm
được để có thể xây nhà. Sau nhiều lần tác động tâm lý bằng phương pháp ám thị gián
tiếp kết hợp thuyết phục Khá thành khẩn khai báo để nhận được chính sách khoan hồng
của pháp luật, Khá cuối cùng cũng đã chịu nhận tội.7

7 Minh Trang, “Lời khai ban đầu của Khá 'bảnh' sau khi bị bắt”
/>
7


5. Phương pháp giao tiếp tâm lý có điều khiển
Hoạt động hỏi cung bị can là hoạt động giao tiếp tâm lý hai chiều giữa ĐTV và bị
can. Trong mối quan hệ này, ĐTV giữ vai trò chủ động và bị can đứng ở vị thế bị động.
Để đạt được mục đích của hoạt động hỏi cung, ĐTV cần điều khiển các giao tiếp tâm lý
giữa họ và bị can, điều chỉnh các tác động, tổ chức điều hành các cuộc tiếp xúc với bị
can nhằm tìm ra sự thật khách quan. Khi giao tiếp với bị can, ĐTV phải ln quan sát
biểu hiện bên ngồi của họ (nét mặt, cử chỉ, điệu bộ,…) để nắm bắt được đặc điểm tâm
lý của họ, từ đó đưa ra các phương pháp tác động, chiến thuật xét hỏi phù hợp.

 Liên hệ thực tiễn:
Vụ án giết cháu bé 9 tuổi tại Hải Dương: Ngày 05/12/2016, phịng Cảnh sát
Hình sự Cơng an tỉnh Hải Dương, nhận được tin báo, ông Đặng Văn Vững phát hiện ra
cháu nội là Đặng Văn Khang bị kẻ xấu dùng dao chém chết tại chỗ. Quá trình điều tra,
xác định hung thủ gây án là Lương Trọng Th. – đối tượng có nhân thân rất xấu. Tuy
nhiên ngay khi bị cơ quan điều tra triệu tập, Th. đã có thái độ chống đối. Khi xác minh
lấy lời khai, đối tượng Thăng bị bệnh động kinh nên cứ hỏi là sùi bọt mép, co giật, nằm
bất động và không làm việc được. Có lúc, hắn lại chửi bới, lăng mạ trinh sát, phóng uế
ngay tại nơi đang làm việc. Lợi dụng bệnh tật, đối tượng có những lời nói và hành động
xúc phạm cán bộ làm nhiệm vụ. ĐTV nhiều lần đưa đối tượng vào cơ sở tâm thần kinh,
hay phối hợp với bệnh viện Tâm thần của tỉnh để kiểm tra và chăm sóc sức khỏe cho

hắn. Đến khi Th. đủ điều kiện sức khỏe mới lấy lời khai, xét hỏi đối tượng. Cùng với
việc vận động, thuyết phục mẹ đẻ của Th. đồng ý hợp tác, và kết quả điều trị của bệnh
viện khẳng định, bệnh của Th. chỉ ảnh hưởng một phần chứ khơng mất hồn tồn nhận
thức. Bằng những chứng cứ khơng thể chối cãi, Ban Chuyên án buộc đối tượng Th. khai
nhận hành vi.8

8 Nguyễn Hiền, “Cảnh sát Hình sự kể chuyện đấu trí với hung thủ vụ trọng án”
/>
8


III. THỰC TRẠNG VIỆC ÁP DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP TÁC ĐỘNG TÂM
LÝ TRONG HOẠT ĐỘNG HỎI CUNG BỊ CAN VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG
CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG
1. Thực trạng việc áp dụng các phương pháp tác động tâm lý trong hoạt động hỏi
cung bị can
Trong thực tiễn hoạt động điều tra, việc sử dụng các phương pháp tác tâm lý trong
hoạt động hỏi cung bị can đã đạt được một số thành tựu nhất định, điển hình như cơ
quan điều tra bằng chuyên môn nghiệp vụ vững vàng đã thuyết phục và lấy lời khai
thành công từ những tội phạm cộm cán như Nguyễn Tuấn Hải (Hải “bánh”), Trương
Văn Cam (Năm “cam”),… Trên thực tế, song song với việc áp dụng các phương pháp
tác động tâm lý hiệu quả của ĐTV, vẫn còn tồn đọng một số thành phần ĐTV không
tuân thủ và thực hiện tác động tâm lý mà có các hành vi tiêu cực như mớm cung, ép
cung, dùng nhục hình, nhận hối lộ…
Ví dụ như năm 2014, trong quá trình TAND đưa vụ án Nguyễn Thị Nguyệt Nga
cùng đồng phạm về tội mua bán trái phép chất ma túy ra xét xử, bị cáo này tố cáo việc bị
dùng nhục hình, trên người có nhiều vết thâm tím. Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an
tống đạt quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam hai cựu điều tra viên thuộc Phòng Cảnh
sát điều tra tội phạm về ma túy để điều tra về hành vi “Dùng nhục hình”, quy định tại
Điều 298 BLHS.9

2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả áp dụng các phương pháp tác động tâm lý
trong hoạt động hỏi cung bị can
Thứ nhất, trước khi tiến hành hoạt động hỏi cung bị can, ĐTV phải báo cáo cụ
thể, chi tiết nội dung của vụ án, các chứng cứ của vụ án như: chứng cứ buộc tội, chứng
cứ gỡ tội, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự để lãnh đạo, chỉ đạo chi
tiết từng vấn đề trong kế hoạch hỏi cung bị can, nhằm đảm bảo bản hỏi cung bị can của
ĐTV đạt kết quả và có những biện pháp khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong

9 VTC News, “Bắt giam hai điều tra viên dùng nhục hình”
/>
9


quá trình giải quyết vụ án, tránh trường hợp bỏ lọt tội phạm và làm oan người không
phạm tội.
Thứ hai, cần chuẩn bị xây dựng nội dung, kế hoạch xét hỏi trước khi tiến hành hỏi
cung như: xác định vấn đề cần làm rõ trong quá trình hỏi cung, những vấn đề phải chứng
minh trong vụ án hình sự như các tình tiết mà bị can biết liên quan đến vụ án, có thể là
các tình tiết xác định các yếu tố cấu thành tội phạm, tình tiết về nhân thân người phạm
tội, những tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị can, tình tiết xác định
tính chất, mức độ của thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra, nguyên nhân và điều kiện
phát sinh tội phạm và những tin tức, tài liệu có ý nghĩa trong việc điều tra phòng ngừa
tội phạm; dự kiến câu hỏi được đưa ra để bị can trả lời, những vấn đề cần làm rõ trong
quá trình hỏi cung và những tài liệu, chứng cứ đã thu thập được về vụ án và hành vi
phạm tội của bị can….
Thứ ba, khi hỏi cung bị can ĐTV luôn phải giữa thái độ phải kiên quyết, thận
trọng, khách quan và cần bình tĩnh lắng nghe lời trình bày của bị can; sau đó, trên cơ sở
tài liệu, chứng cứ đã có để đưa ra những câu hỏi làm rõ điều kiện, hoàn cảnh bị can
phạm tội; yêu cầu bị can đưa ra những căn cứ để chứng minh cho lời khai của bị can là
có cơ sở.

Thứ tư, tăng cường cơng tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Tăng cường công tác đào
tạo, bồi dưỡng kiến thức để nâng cao trình độ nghiệp vụ của đội ngũ ĐTV về công tác
hỏi cung là yêu cầu cấp thiết. ĐTV phải nắm vững được quy định về quyền và nghĩa vụ
của bị can khi tham gia hoạt động tố tụng hình sự. Đồng thời phải đổi mới nhận thức về
bị can, phải tôn trọng và có biện pháp bảo đảm quyền của họ được thực hiện hiệu quả
nhất, đây cũng là trách nhiệm của người tiến hành tố tụng, phù hợp với tinh thần cải
cách tư pháp hiện nay.

C. KẾT LUẬN
Thông qua hoạt động hỏi cung bị can sẽ góp phần quan trọng trong quá trình giải
quyết các vụ án hình sự được khách quan, toàn diện, chặt chẽ, đúng người, đúng tội,
đúng pháp luật; góp phần hạn chế những thiếu sót vi phạm của điều tra viên trong quá
10


tình điều tra vụ án hình sự. Kết quả của hoạt động hỏi cung bị can phụ thuộc rất nhiều
vào những tác động, kích thích tâm lý đúng đắn của điều tra viên đối với bị can. Quá
trình giao tiếp với bị can cần được lên kế hoạch, có dự đoán từ trước và được thực hiện
bằng những phương pháp nhất định. Việc ứng dụng các phương pháp tác động tâm lý
trong hoạt động hỏi cung hiệu quả sẽ giúp cơ quan điều tra thu thập, mở rộng và khai
thác chứng cứ, tài liệu, thông tin liên quan đến vụ án hình sự một cách nhanh chóng
nhất.

11


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Tâm lý tư pháp Đại học Luật Hà Nội, nxb CAND, 2019;
2. Th.S Đặng Thanh Nga, “Tác động tâm lý trong việc hỏi cung bị can”, Tạp chí Nghề
Luật, Số 6/2006, tr.36;

3.

Lê Vũ, “Năm Cam (kỳ 29): Bị ông trùm bỏ rơi, Hải 'bánh' sa lưới”,
truy cập
ngày 27/10/2021;

4.

Nguyễn Thanh Hải, “6 ngày đấu trí với trùm giang hồ Hải "bánh"”,
truy cập ngày 27/10/2021;

5.

Đinh Hiền, “Một tháng sau ngày bị bắt, Lê Văn Luyện vẫn lạnh lùng”,
truy cập ngày 27/10/2021;

6.

Thiên Long, “Diễn biến tâm lý của Lê Văn Luyện trước khi ra tịa”,
truy cập ngày 27/10/2021;

7.

Minh Khang, “Hành trình truy bắt kẻ sát hại cháu bé 9 tuổi ở Hải Dương”,
truy cập ngày 28/10/2021;

8.

Thanh Nghị, “"Đại ca" Chín Rồng "rửa tội" (kỳ cuối)”, truy cập ngày 28/10/2021;


9.

Thu Hòa, “Hung thủ Nguyễn Hải Dương bị 'hạ gục' như thế nào?”,
truy cập ngày 28/10/2021;

10.

Nguyễn Hiền, “Cảnh sát Hình sự kể chuyện đấu trí với hung thủ vụ trọng án”,
truy cập ngày 28/10/2021;
12


11.

Minh Trang, “Lời khai ban đầu của Khá 'bảnh' sau khi bị bắt”,
truy cập ngày 28/10/2021;

12.

VTC News, “Bắt giam hai điều tra viên dùng nhục hình”, truy cập ngày 28/10/2021.

13