Ngày soạn: 07/03/2019
Ngày giảng: 09/03/2019
Giáo viên hướng dẫn: Trần Thị Minh Hiền
Giáo sinh thực tập: Trần Thị Phương Thảo
Tiết: 89
CHIỀU TỐI
(Mộ)
- Hồ Chí Minh A. Mục tiêu cần đạt
1. Về kiến thức
- Cảm nhận được hình tượng thiên nhiên và bức tranh cuộc
sống con người trong bài thơ
- Vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh: dù trong hồn cảnh khắc nghịêt
đến đâu vẫn luôn hướng về ánh sáng, sự sống và tương lai.
- Hiểu được vẻ đẹp cổ điển và tinh thần hiện đại của bài thơ.
2. Về kỹ năng
- Rèn kỹ năng phân tích tác phẩm thơ trữ tình.
3. Về thái độ:
- Củng cố thêm lòng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống lao động
của con người.
- Bồi đắp thêm tinh thần lạc quan, yêu đời.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực đọc hiểu văn thơ hiện đại Việt Nam theo đặc trưng
thể loại.
- Năng lực trình bày, cảm nhận, phân tích tác phẩm thơ.
- Năng lực hợp tác trao đổi thảo luận.
- Năng lực thu thập thông tin.
B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. Chuẩn bị của giáo viên
- sách giáo khoa Ngữ Văn
lớp 11
- giáo án sách giáo viên

2. Chuẩn bị của học sinh


- sách giáo khoa Ngữ Văn
lớp 11
- đọc bài và soạn bài ở nhà.
C.Phương

pháp

thực

hiện
- sử dụng kết hợp các
phương pháp:
+ Phương pháp đọc - hiểu.
+ Phương pháp đàm thoại.
+ Phương pháp giảng bình.
+ Phương pháp thuyết trình
+ Phương pháp nêu vấn đề
+.........
D. Tiến trình dạy học
1.Ổn định sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ
- Nêu nội dung bài thơ “ Đây thôn Vĩ Dạ”
3.Giới thiệu bài mới:
Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt


HĐ 1: Khởi động
GV: nhắc lại đôi nét về tác giả
Hồ Chí Minh, một số tác phẩm đã
được học ở THCS: Tức cảnh Pác
Pó, Ngắm trăng, Đi đường
HĐ 2: Hình thành kiến thức

I. Tìm hiểu chung

GV cho HS đọc tiểu dẫn trong

1. Hoàn cảnh sáng tác:

SGK.

+ 2.Vị trí của bài thơ:

- Nêu hồn cảnh ra đời của bài

- Chiều tối là bài thơ thứ 31

thơ Chiều tối và vị trí của nó

trong tập

trong tồn bộ tập thơ Nhật ký

Nhật ký trong tù, sau bài

trong tù?


thơ Đi đường (Tẩu lộ).
3.Thể loại
- Bài thơ được viết theo thể
thơ thất ngôn tứ tuyệt.


4.Bố cục: 2 phần
- Hai câu đầu (thiên nhiên
vùng sơn cước lúc chiều tà)
-Hai câu cuối (bức tranh
sinh hoạt của con người).
- Bài “ Chiều tối” được viết theo
thể thơ nào?

II. Đọc – hiểu văn bản
1. Hai câu thơ đầu:

- Nêu nội dung từng phần của

Thiên nhiên vùng sơn

bài thơ?

cước lúc chiều tà.
- Cánh chim: mệt mỏi, bay
về rừng
+ bay về tổ: dấu hiệu của
chiều tối nhịp sống gần gũi
yên bình

+

cánh chim “mỏi”: sự

GV cho HS đọc hai khổ thơ đầu

cảm thông cảnh ngộ giữa

và cho biết:

người tù với thiên nhiên
-> khắc họa thiên nhiên núi

- Bức tranh thiên nhiên vùng sơn rừng lúc chiều tà âm u
vắng vẻ, gợi nên nỗi nhớ
cước được tác giả miêu tả bằng
những chi tiết, nét vẽ nào?

nhung quê hương sâu sắc
mong một bến dừng chân
để nghỉ ngơi của người lữ

- Phân tích ý nghĩa biểu đạt của

thứ tha hương

hình ảnh cánh chim và chịm

- Chịm mây:


mây?

+ “cơ vân”: mang tâm
trạng cơ đơn, lẻ loi, lặng lẽ.
+ “mạn mạn”: trôi nổi, lững
lờ, bất định.
->Mang

nỗi

niềm

thân

phận chốn ngục tù, quan ải
và tương lai vô định, chưa
rõ đi đâu về đâu.


- Vẻ đẹp tâm hồn của Bác:
+ Lòng yêu thiên nhiên,
hịa mình vào thiên nhiên.
+ Khát vọng tự do và ước
mong sum họp của Bác.
- Ngoài tả cảnh vật thiên nhiên

+ Tinh thần lạc quan, bản

tác giả gửi vào đây niềm tâm sự


lĩnh kiên cường vượt lên

gì?

trên hồn cảnh.

*Tiểu kết:
- Thấm thía nỗi buồn vì
cảnh và người buồn, gợi
niềm ước mơ sum họp,
khát khao tự do thể xác.
- Thể hiện bản lĩnh kiên
cường, phong thái ung
- Cảm nhận của em về cảnh trong
dung và sự tự do hoàn toàn
hai câu thơ đầu qua bút pháp về mặt tinh thần của người
chiến sĩ cách mạng.
của Hồ Chí Minh.
b. Hai câu cuối: Bức
GV chốt ý

tranh

sinh

hoạt

của

con người.

- cơ gái đang xay ngơ:
+ hình ảnh đời thường,
chân thực giản dị.
+ Vẻ đẹp trẻ trung, khỏe

GV: mời 1 HS đọc hai câu cuối

khoắn, tươi tắn.

HS đọc, phát hiện và trả lời.

-> Con người trở thành

ngữ, hình ảnh nào?

- Lị than rực hồng:

- Bức tranh sinh hoạt của con người trung tâm của bức tranh,
làm chủ lao động
được tác giả thể hiện qua từ
+ Sự dịch chuyển của thời
gian từ chiều đến tối
+ Đem lại ánh sáng, hơi
ấm cho cảnh vật, đem lại
niềm vui bình dị cho người


lao động
- Vẻ đẹp của câu kết qua chữ “


+ Niềm tin, lạc quan hướng

hồng”?

đến tương lai về sự sống,
về tự do
-> Từ “hồng” – nhãn tự
của bài thơ
- Vẻ đẹp tâm hồn:
+ Vượt qua hoàn cảnh
khắc nghiệt để cảm thơng,
chia sẻ niềm vui bình dị với
người lao động

- Qua sự vận động của hình tượng

+ Thể hiện tình yêu cuộc

thơ, em cảm nhận được điều gì

sống, yêu con người tha

về tâm trạng và vẻ đẹp tâm hồn

thiết

trong thơ Bác ?

+ Thể hiện niềm lạc quan,
yêu đời của một tâm hồn

luôn hướng về sự sống,
ánh sáng, tương lai.
=> Tiểu kết: Bằng nghệ
thuật lấy ánh sáng để tả
bóng tối tác giả đã vẽ nên
một khung cảnh sinh hoạt
rất sinh động. Đồng thời
thể hiện niềm tinh mạnh
mẽ vào tương lai, vào
cách mạng.
III. Tổng kết
1. Nội dung

- Nêu nội dung và nghệ thuật của
bài thơ ?

- Vẻ đẹp con người Bác.
+ Tinh thần kiên cường, lạc
quan;

phong

thái

ung

dung, tự tại trong mọi hoàn
cảnh.
+ Tâm hồn tinh tế, nhạy



cảm, yêu cuộc sống, yêu
thiên nhiên, yêu con người
thiết tha.
-> Sự hồ quyện giữa chất
thép và chất tình trong con
người Hồ Chí Minh.
2. Nghệ thuật
- Bút pháp trữ tình tinh tế.
HĐ 3: Luyện tập, củng cố

Ngơn ngữ hàm xúc, hình

Câu 1:

tượng thơ luôn vận động.

Hai câu thơ đầu trong bài Chiều

- Kết hợp hài hồ màu sắc

tối của Hồ Chí Minh gợi lên trong

cổ điển và tinh thần hiện

lòng người đọc cảm giác gì rõ

đại.

nhất?

A. Sự bâng khuâng, buồn bã.

HS trả lời:

B. Sự cô đơn, trống vắng.

Câu 1:

C. Sự mệt mỏi, cô quạnh.

C

D. Sự buồn chán, hiu hắt.
Câu 2: Bài thơ Chiều tối của Hồ
Chí Minh cho thấy chiều đang
xuống và bóng tối bỗng bao trùm
lên mọi cảnh vật. Người đọc nhận
ra điều đó là nhờ yếu tố nào?
A. Cảnh đàn chim gấp gáp
tìm chỗ ngủ.
B. Cảnh cơ em xóm núi xay
ngô tối.
C. Cảnh đám mây trôi lững lờ
trên không.
D. Cảnh chiếc lò than đỏ rực
ở cuối bài.

Câu 2:
A


Câu 3:

Câu 3:

Nguyên văn chữ Hán, tên bài

B

Chiều tối của Hồ Chí Minh là:


A. Hồng hơn.
B. Mộ.
C. Tảo giải.
D. Vãn cảnh.
Câu 4:

Câu 4:

Hình ảnh "sơn thôn thiếu nữ"

B

trong bài thơ Chiều tối của Hồ Chí
Minh có ý nghĩa như thế nào?
A. Cảnh vật con người phải sống
quanh quẩn, mờ nhạt nơi núi rừng
khiến nhân vật trữ tình động lịng
thương xót.
B. Vẻ đẹp của sự sống con người

làm cho bức tranh chiều tối đang
buồn bỗng trở nên tươi vui, ấm
áp.
C. Khơng có tác động gì đến
khung cảnh.
D. Sự xuất hiện của hình ảnh con

Câu 5:

người quá nhỏ bé, làm cho cảnh

C

thêm lạnh lẽo, hoang vu.
Câu 5:
Bản dịch bài thơ Mộ của Hồ Chí
Minh chưa dịch được hình ảnh
nào?
A. "Quyện điểu".
B. "Thiên khơng".
C. "Cơ vân".
D. "Sơn thơn thiếu nữ".
HĐ 4: Vận dụng
Câu hỏi: Phân tích vẻ đẹp tâm
hồn Hồ Chí Minh qua bài thơ
“Chiều tối”?
HĐ 5: Nâng cao


Câu hỏi: Người ta nói thơ Hồ Chí

Minh bài nào cũng có “chất thép”.
Theo anh (chị), “chất thép” trong
bài Chiều tối thể hiện như thế nào
?

IV. Dặn dò
- Học thuộc lòng bài thơ.
- Chuẩn bị bài mới “ Từ ấy”.