Lịch sử địa phơng:
BI 2: PHONG TRO YấU NC CHNG THỰC DÂN PHÁP
Ở BẮC NINH TRƯỚC KHI CÓ ĐẢNG CỘNG SN RA I
I. Mục tiêu bài học
- 1. Kiến thức: Giúp HS nắm bối cảnh chung của Bắc Ninh cuối thế kỷ XIX đầu
thế kỷ XX. Nắm được những mâu thuẫn dân tộc, mâu thuẫn giai cấp. Những
mâu thuẫn này là nguyên nhân xuất hiện các phong trào yêu nước ở Bắc Ninh.
- HS nắm được những phong trào yêu nước, những hoạt động hưởng ứng các cuộc
khởi nghĩa, trào lưu mới của nhân dân trong tỉnh trước khi có Đảng Cộng sản.
2. Gi¸o dơc t tëng: - Các phong trào yêu nước ở Bắc Ninh phản ánh ý chí kiên cường
chống giặc ngoại xâm, chống áp bức cường quyền, chống tư tưởng bảo thủ lạc hậu để
xây dựng một xã hội văn minh tiến bộ.
- Giáo dục cho HS tình u q hương đất nước, lịng khâm phục và kính trọng lãnh tụ
phong trào. Niềm tự hào về truyền thống văn hiến và cách mạng của quê hương.
3. Kü năng: Bồi dỡng, rèn luyện cho học sinh kỹ năng phân tích, nhận định đánh giá,
liên hệ so sánh, từng bớc làm quen và biết sử dụng các tài liệu học lịch sử địa phơng
cho học sinh
II. Đồ dùng và phơng tiện dạy học
- Lịch sử Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh
- Bản đồ, sơ đồ, ảnh minh hoạ
III. Tiến trình d¹y häc
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ

:

3. Bài mới
a. Giới thi ệu vào bài :Trong những năm cuối thế kỷ XIX, chế độ phong kiến nhà
Nguyễn bước vào giai đoạn suy tàn. Khi thực dân Pháp xâm lược, triều đình nhà
Nguyễn đầu hàng, câu kết chặt chẽ với thực dân Pháp để bóc lột nhân dân ta. Nơng
dân Bắc Ninh lâm vào tình trạng khốn cùng do ách áp bức bóc lột nặng nề của phong

kiến, đế quốc. Trước tình hình đó, nhân dân địa phương đã nổi dậy và hưởng ứng các
cuộc khởi nghĩa chống lại phong kiến, quc tn bo, thi nỏt.
b. Noọi dung
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
? Nêu thực trạng BN cuối V chính trị:
TK XIX ?
Dưới thời Nguyễn nơng
dân Bắc Ninh lâm vào tình
trạng khốn cùng, quan lại
tham nhũng, sưu thuế phu

Néi dung cần đạt
I- Tỡnh hỡnh Bc Ninh cui
th k XIX đầu thế - Về
chính trị:
Dưới thời Nguyễn nơng
dân Bắc Ninh lâm vào tình


dịch nặng nề. Mâu thuẫn
(Liên hệ địa phương hoặc xã hội ngày càng gay gắt.
kể
chuyện)
Khi thực dân Pháp mở
rộng xâm Bắc Ninh giai
cấp địa chủ phong kiến đã
đầu hàng, làm tay sai cho
Pháp.


trạng khốn cùng, quan lại
tham nhũng, sưu thuế phu
dịch nặng nề. Mâu thuẫn
xã hội ngày càng gay gắt.
Khi thực dân Pháp mở
rộng xâm Bắc Ninh giai
cấp địa chủ phong kiến đã
đầu hàng, làm tay sai cho
Về
kinh
tế: Pháp.
Thực dân Pháp duy trì nền
kinh tế nơng nghiệp lạc
Về
kinh
tế:
hậu, tăng cường chiếm đất Thực dân Pháp duy trì nền
lập đồn điền, đặt ra nhiều kinh tế nông nghiệp lạc
thứ thuế nhằm vơ vét của hậu, tăng cường chiếm đất
cải nhân dân. (Liên hệ địa lập đồn điền, đặt ra nhiều
phương).
thứ thuế nhằm vơ vét của
Nông nghiệp, nông thôn, cải nhân dân. (Liên hệ địa
nông dân Bắc Ninh vốn đã phương).
nghèo nàn, lạc hậu lại càng Nông nghiệp, nông thôn,
xơ xác, tiêu điều, cơ cực nông dân Bắc Ninh vốn đã
trăm bề.
nghèo nàn, lạc hậu lại càng
- Về văn hóa- xã hội: xơ xác, tiêu điều, cơ cực
Thực dân Pháp khuyến trăm bề.

khích các hoạt động vui - Về văn hóa- xã hội:
chơi, mê tín dị đoan... Cơ Thực dân Pháp khuyến
sở giáo dục, y tế chữa bệnh khích các hoạt động vui
khơng được xây dựng và chơi, mê tín dị đoan... Cơ
coi trọng, nhân dân trong sở giáo dục, y tế chữa bệnh
tỉnh phần lớn mù chữ. không được xây dựng và
coi trọng, nhân dân trong
tỉnh phần lớn mù chữ.

GV
kết
luận:
à Dưới chế độ thực dân,
phong kiến mâu thuẫn giữa
nông dân với địa chủ và
thực dân Pháp ngày càng
gay gắt, quyết liệt là những
nguyên nhân dẫn đến phon
g trào đấu tranh
? Khi TD Pháp đánh chiếm
Bắc Kì, Bắc Ninh ND Bắc HS: trình bày diễn biến, Mục II- Những phong trào
Ninh chiến đấu như thế kết quả
đấu tranh trước khi có
nào?
Đảng Cộng sản ra đời


? Em biết gì về Nguyễn
Cao và phong trào Tam
tỉnh nghĩa đoàn?

- GV: giới thiệu gương
chiến đấu và hi sinh của
Nguyễn Cao; giới thiệu
đền thờ Nguyễn Cao…
(GV sưu tầm những tư liệu
về Nguyễn Cao)

- Mặc dù thất bại, nhưng
phong trào Tam tỉnh nghĩa
đoàn, thể hiện tinh thần
đoàn kết chống giặc ngoại
xâm của nhân dân Bắc
Ninh và nhân dân các tỉnh
thành đồng bằng Bắc Bộ
cuối thế kỷ XIX. Để lại
nhiều bài học quý báu cho
cuộc đấu tranh chống thực
dân Pháp xâm lược.

? Ngồi phong trào Tam - Tr¶ lêi
tỉnh nghĩa đồn ND Bắc
Ninh còn hưởng ứng và
tham gia những phong trào
nào?
Nghe gi¶ng
GV trình bày sơ qua về địa
bàn (Văn Lâm, Văn Giang,
Khoái Châu, Yên Mĩ,…
tỉnh Hưng Yên), thủ lĩnh
(Đinh Gia Quế, Nguyễn

Thiện Thuật) tham khảo
lược đồ cuộc khởi nghĩa và
nhân vật LS trong SGK
lớp 8.
Địa bàn hoạt động là vùng
đồng bằng Bắc Bộ, trong

1. Phong trào Tam tỉnh
nghĩa đoàn
- Mặc dù thất bại, nhưng
phong trào Tam tỉnh nghĩa
đoàn, thể hiện tinh thần
đoàn kết chống giặc ngoại
xâm của nhân dân Bắc
Ninh và nhân dân các tỉnh
thành đồng bằng Bắc Bộ
cuối thế kỷ XIX. Để lại
nhiều bài học quý báu cho
cuộc đấu tranh chống thực
dân Pháp xâm lược.
2. Những hoạt động hưởng
ứng và tham gia đấu tranh
chống thực dân Pháp cuối
thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX
a. Hoạt động hưởng ứng
cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy
(1883- 1892)
- Khởi nghĩa Bãi Sậy là
cuộc khởi nghĩa tiêu biểu
thể hiện tinh thần đoàn kết

chống giặc ngoại xâm của
nhân dân đồng bằng Bắc
Bộ cuối thế kỷ XIX. Cuộc
khởi nghĩa đã để lại nhiều
bài học bổ ích, nhất là về
phương thức hoạt động và
hình thức tác chiến (du
kích).
b. Hoạt động hưởng ứng
cuộc khởi nghĩa Yên Thế


đó có Bắc Ninh. Nhân dân
địa phương hưởng ứng,
nghĩa quân tổ chức đánh
thắng nhiều trận ở Lang
Tài, G ia Bình tiêu hao
nhiều sinh lực địch
Nguyên nhân, diễn biến,
địa bàn hoạt động (4 tỉnh:
Bắc Giang, Bắc Ninh, Thái
Nguyên, Phúc Yên)
- Về thành phần lãnh đạo
GV nhấn mạnh: khác với
các cuộc khởi nghĩa trong
phong trào Cần vương,
không phải do văn thân sỹ
phu phát động, mà là do
các thủ lĩnh địa phương
đứng đầu, h u xut phỏt

t nụng dõn.
? Đông Kinh nghĩa thục là
gì?
- Do s hot ng ca
Nguyn Quyn v nhiu
nhõn s khác như Ngô Gia
Du (Tam Sơn), Nguyễn
Văn Châu, Nguyễn Văn
Duyên (Phù Khê), Hồng
Tích Phụng (Phù Lưu) mà
con em Bắc Ninh theo học
trường Đông Kinh nghĩa
thục ngày càng đông và
hưởng ứng tích cực các
phong trào học chữ quốc
ngữ, cắt tóc ngắn, thực
hiện nếp sống mới... Nhà

Nghe gi¶ng

- Đơng Kinh nghĩa thục là
trường tư hoạt động vì lợi
ích chung (Đơng Kinh là
tên cũ của Hà Nội, nghĩa
thục là trường tư hoạt động
vì lợi ích chung) do Lương
Văn Can làm Thục trưởng
(hiệu trưởng), Nguyễn
Quyền làm Giám học.
Hoạt động tiêu biểu là mở

trường dạy học.

(1884- 1913)
- Trong quá trình hoạt
động: nghĩa quân chủ
trương chia nghĩa quân
thành những toán nhỏ di
chuyển hoạt động xuống
Bắc Ninh. Nhân dân Bắc
Ninh ra nhập nghĩa quân
ngày càng đông đảo.

c. Hoạt động hưởng ứng
phong trào Đông Kinh
nghĩa thục
- Tuy hoạt động hưởng
ứng phong trào Đông Kinh
nghĩa thục ở Bắc Ninh chỉ
tồn tại trong một thời gian
ngắn nhưng đã để lại dấu
ấn lớn về truyền thống yêu
nước, hiếu học, tư tưởng
canh tân, tiếp thu văn hóa
nhân loại.


trường cịn cử hội viên của
mình đi diễn thuyết ở
nhiều địa điểm khác nhau.
Ở Bắc Ninh, tại huyện Gia

Lâm và Tiên Du cũng tổ
chức được phân hiệu nghĩa
thục tương đối quy c.
? Việt Nam Quốc dân đảng
là tổ chức ntn?
- Bắc Ninh là một trong
những địa bàn hoạt động
của Việt Nam Quốc dân
đảng. Nhờ hoạt động tích
cực của những người lãnh
đạo như Nguyễn Thái Học,
Nguyễn Khắc Nhu mà ở
Bắc Ninh, nhiều thanh niên
đã hưởng ứng và tham gia.
Việt Nam Quốc dân đảng
đã tổ chức nhiều cuộc tập
kích vào đồn Pháp ở Bắc
Ninh, Đáp Cầu; ám sát,
khủng bố, tống tiền bọn
thực dân, quan lại phong
kiến.

- Việt Nam Quốc dân đảng
là một tổ chức chính trị d. Hưởng ứng và tham gia
theo khuynh hướng cách hoạt động của Việt Nam
mạng dân chủ tư sản ở Quốc dân đảng
Việt Nam, mục tiêu là
nhằm đánh đuổi thực dân
Pháp, thiết lập chế độ dân
quyền.


Tr¶ lêi

Giáo viên đặt câu hỏi:
“Nêu nguyên nhân thất bại,
ý nghĩa lịch sử của những
phong trào đấu tranh ở Bắc
Ninh trước khi có Đảng
Cộng sản?”,

4- Sơ kết vµ cđng cè

Mục III- Ngun nhân thất
bại, ý nghĩa lịch sử
- phong trào đấu tranh giai
đoạn này tuy thất bại,
nhưng có ý nghĩa vơ cùng
quan trọng, là những cơ sở,
tiền đề để nhân dân Bắc
Ninh vận dụng trong giai
đoạn tiếp theo, dưới sự
lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam.


-

Tình hình Bắc Ninh cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX: về chính trị, kinh tế và
văn hóa- xã hội.
- Những phong trào đấu tranh, hoạt động hưởng ứng các trào lưu mới của

nhân dân trong tỉnh trước khi có Đảng
5- Híng dÉn vỊ nhµ
Häc vµ lµm bµi tËp, chuẩn bị nội dung cho giờ học sau

Ngày dạy: 25/3/2013

Tiết 57: Lịch sử địa phơng:
BI 3: phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân Bác
ninh dới sự lÃnh đạo của đảng cộng sản việt nam(1930- 1945)
I. Mục tiêu bài häc
- 1. KiÕn thøc: Giúp HS nắm bối cảnh chung của Bắc Ninh cuối thế kỷ XIX đầu
thế kỷ XX. Nắm được những mâu thuẫn dân tộc, mâu thuẫn giai cấp. Những
mâu thuẫn này là nguyên nhân xuất hiện các phong trào yêu nước ở Bắc Ninh.
- HS nắm được những phong trào yêu nước, những hoạt động hưởng ứng các cuộc
khởi nghĩa, trào lưu mới của nhân dân trong tỉnh trước khi có Đảng Cộng sản.
2. Gi¸o dơc t tëng: - Các phong trào yêu nước ở Bắc Ninh phản ánh ý chí kiên cường
chống giặc ngoại xâm, chống áp bức cường quyền, chống tư tưởng bảo thủ lạc hậu để
xây dựng một xã hội văn minh tiến bộ.


- Giáo dục cho HS tình yêu quê hương đất nước, lịng khâm phục và kính trọng lãnh tụ
phong trào. Niềm tự hào về truyền thống văn hiến và cách mng ca quờ hng.
3. Kỹ năng: Bồi dỡng, rèn luyện cho học sinh kỹ năng phân tích, nhận định đánh giá,
liên hệ so sánh, từng bớc làm quen và biết sử dụng các tài liệu học lịch sử địa phơng
cho học sinh
II. Đồ dùng và phơng tiện dạy học
- Lịch sử Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh
- Bản đồ, sơ đồ, ảnh minh hoạ
III. Tiến trình dạy học
1. On ủũnh

2. Kieồm tra bài cũ

:

3. Bài mới
a. Giới thi ệu vào bài :Trong những năm cuối thế kỷ XIX, chế độ phong kiến nhà
Nguyễn bước vào giai đoạn suy tàn. Khi thực dân Pháp xâm lược, triều đình nhà
Nguyễn đầu hàng, câu kết chặt chẽ với thực dân Pháp để bóc lột nhân dân ta. Nơng
dân Bắc Ninh lâm vào tình trạng khốn cùng do ách áp bức bóc lột nặng nề của phong
kiến, đế quốc. Trước tình hình đó, nhân dân địa phương đã nổi dậy và hưởng ứng các
cuộc khởi nghĩa chống lại phong kiến, đế quốc tàn bạo, thối nỏt.

b. Noọi dung
Hoạt động của thầy
GV giới thiệu qua về
bối cảnh Băc Ninh đầu
TK XX: Pháp : Tách
tỉnh thành Bắc Ninh và
Bắc Giang, Bóc lột áp
bức nhân dân ta, Thực
hiện chính sách ngu
dân..
? Em hÃy nêu hiểu biết
của em về Ngô Gia Tự?
? Trình bày hiểu biết
của em về Nguyễn Văn
Cừ?
u thỏng 7-1929,
ng chớ Ngụ Gia T,
u viờn Ban Chp

hnh Trung ương
lâm
thời
Đơng
Dương cộng sản
Đảng đã chọn Phạm
Văn Chất, Hồ Ngọc

Ho¹t động của trò

Nội dung cần đạt

I- Quá trình truyền bá chủ
nghĩa Mác lê nin và sự ra
đời của hội Việt Nam cách
mạng thanh niên ở tỉnh BN
trong những năm 19261929
Năm 1925: VN TN
- Nêu theo hiểu biết của bản -CMĐCH
thành lập
thân
- Sinh 1912, quê Phù Khê- Tiên
Sơn, bị đuổi học vì ý thức bài
Pháp, đợc kết nạp tại HN cuối - Một số thanh niên tiêu
1928.
biểu của Bắc Ninh tham
Nghe giảng
tổ chức: Nguyễn Tuân,
Dựa vào kiến thức đà học và t gia
Nguyễn

Sơn, Trần T
liệu lịch sử trả lời
Chính, Nguyễn Hữu Căn,
Ngô Gia Tự, Nguyễn Văn
Cừ, Hoàng Quốc Việt.
II- Sự ra đời của đảng bộ
BN- Bắc Giang và phong
Chi b nh mỏy gch Hng trào cách mạng thời kì
Ký Du Lâm – Từ Sơn, 3 1930- 1939
1- Sù ra ®êi của Đảng bộ
ng viờn vụ sn hoỏ (m Đồng dơng cộng sản đảng


Lân, Nguyễn Hữu
Căn thành lập chi bộ
cộng sản đầu tiên ở
hai tỉnh Bắc Ninh,
Bắc Giang, giao cho
họ nhiệm vụ tuyên
truyền chính cương,
điều lệ và tun ngơn
của Đơng Dương
cộng sản Đảng trong
các chi hội Việt Nam
cách mạng thanh
niên.
Việc ra đời Chi bộ
cộng sản đầu tiên
của hai tỉnh là mốc
quan trọng trong

bước phát triển mới
của phong trào cách
mạng Bắc Ninh –
Bắc Giang, tạo ra
nhân tố mới cho sự
biến đổi về chất của
phong trào. Sự ra đời
chi bộ cộng sản đã
dẫn đến sự kiện ngày
4-8-1929 tại núi Hồng
Vân (Lim, Tiên Du)
hơn 20 hội viên tiên
tiến của Hội Việt
Nam cách mạng
thanh niên hai tỉnh,
đã được triệu tập để
thành lập Đảng bộ
Đông Dương cộng
sản Đảng Bắc Ninh –
Bắc Giang (sau hội
nghị hợp nhất ba tổ
chức cộng sản ở
Hương Cảng (Trung
Quốc), tháng 2-1930

B¾c Ninh- B¾c Giang
Đức Hồ, Ngơ Gia Chỉ (tức
Ngơ Gia Trinh), Vương Văn chi bộ cộng sản đầu tiên ở
Bắc Ninh
Tr).

thỏng 7-1929, ng chớ
Ngụ Gia Tự, uỷ viên
Đứng đầu Ban Tỉnh uỷ là
Ban Chấp hành Trung
đồng chí Bí thư Phạm Văn
ương lâm thời Đơng
Chất, các đồng chí Hồ Ngọc
Dương cộng sản Đảng
Lân, Nguyễn Hữu Căn,
đã chọn Phạm Văn
Nguyễn Xuân Hồng, Trần
Chất, Hồ Ngọc Lân,
Nhu là uỷ viên Ban Tỉnh uỷ.
Nguyễn Hữu Căn thành
Đảng bộ có 4 chi bộ với 18
lập chi bộ cộng sản đầu
đảng viên
tiên ở hai tỉnh Bắc Ninh,
Bắc Giang,
Kỷ niệm 80 năm ngày ra đời
của Đảng bộ Đông Dương
cộng sản Đảng Bắc Ninh –
Bắc Giang (4-8-1929 – 4-82009), chúng ta những
người cộng sản và tồn thể
nhân dân Bắc Ninh, Bắc
Giang vơ cùng tự hào về
truyền thống vinh quang
của Đảng bộ; nguyện phát
huy truyền thống đó, ra sức
xây dựng Đảng bộ và xây

dựng quê hương Bắc Ninh
để trở thành một tỉnh công
nghiệp vào năm 2015.

nhiệm vụ tuyên truyền
chính cương, điều lệ và
tuyên ngôn của Đông
Dương cộng sản Đảng

* ý nghÜa: là mốc quan
trọng trong bước phát
triển mới của phong trào
cách mạng Bắc Ninh
2- Phong trào cách mạng
trong những ănm 19301939
- Phong trào đấu tranh của
công nhân đòi tăng lơng
giảm giờ làm


chuyển thành Đảng
bộ Đảng Cộng sản
Việt Nam Bắc Ninh –
Bắc Giang).
Đảng
bộ
Đông
Dương cộng sản
Đảng Bắc Ninh – Bắc
Giang được thành

lập chứng tỏ mối
quan hệ khăng khít
về truyền thống đấu
tranh của hai tỉnh, tạo
ra điều kiện cơ bản
quyết định những
bước phát triển nhảy
vọt, mở đường cho
những thắng lợi vĩ
đại của phong trào
cách mạng Bắc NinhBắc Giang từ đó về
sau.
Chi bộ thị xã Bắc
Ninh, 5 đảng viên
(Trần Văn Quảng,
Thái Bá San, Trần
Đức Minh, Trần Văn
Thìn, Phạm Đình
Th).
Chi bộ trại lính khố
đỏ Bắc Ninh, 7 đảng
viên
(Phạm
Văn
Thắm, Dương Quang
Chiểu, Nguyễn Văn
Khá, Đinh Văn Đạt,
Đinh
Văn
Nhẫn,

Nguyễn Văn Cẩm,
Nguyễn Văn Hách).
Chi bộ Lạc Thổ, 3
đảng viên (Nguyễn
Ngọc Hoành, Nguyễn


Hu Chp, Nguyn
Ngc Quý).
4- Sơ kết và củng cố:
- HS làm một số bài tập trắc nghiệm theo yêu cầu của giáo viên
- Nhắc lại những kiến thức cơ bản đà học về quê hơng Bắc Ninh.
5- Hớng dẫn về nhà:
- Học, tìm hiểu thêm về truyền thống quê hơng. - ChuÈn bÞ néi dung tiÕt häc sau