SÁNG KIẾN CẢI TIẾN KỸ THUẬT
ĐỀ TÀI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC TÍNH TỰ LẬP CHO TRẺ
MẪU GIÁO 3-4 TUỔI”
1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết, mục tiêu của Chương trình Giáo dục mầm non là giúp
trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân
cách, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kĩ năng sống cần thiết phù
hợp với lứa tuổi. Khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền
tảng cho việc học tập ở các cấp học tiếp theo. Muốn đạt được những mục tiêu giáo
dục đó người làm nhiệm vụ giáo dục cần chú trọng đến vấn đề giáo dục tính tự lập
cho trẻ.
Tính tự lập là một trong những tính cách cơ bản, đóng vai trò quan trọng giúp
trẻ sau này khi trưởng thành có thể bản lĩnh hơn, tự tin hơn, vững vàng hơn, thành
công hơn trong cuộc sống và đặc biệt là trẻ có thể tự làm những việc của mình thật
tốt mà khơng có người thân bên cạnh hay gặp bất kỳ tình huống khó khăn nào.
Giáo dục tính tự lập cho trẻ ngay từ khi cịn bé khơng những tạo ra cho trẻ khả
năng tự lập trong sinh hoạt hằng ngày mà còn là một trong những điều kiện quan
trọng để hình thành sự tự tin, năng động, sáng tạo, làm cơ sở hình thành các kĩ
năng sống sau này.
Hiện nay, đối với mỗi gia đình, chủ yếu là các bậc phụ huynh cịn có nhiều sai
lầm về cách giáo dục con cái nói chung và giáo dục tính tự lập cho trẻ nói riêng.
Phụ huynh thường nng chiều q mức, trẻ muốn làm nhưng thấy trẻ làm lóng
ngóng, chậm chạp thì tỏ ra khó chịu, nên người lớn thường làm thay trẻ, dẫn đến
trẻ có thái độ bướng bỉnh dần dần tạo ra sự ỉ lại, lười biếng mất tự tin.
Đối với giáo viên, đa số đã nhận thức đầy đủ và có thái độ đúng đắn trong giáo
dục tính tự lập cho trẻ. Song về hướng dẫn trẻ hoạt động để hình thành tính tự lập
cho trẻ lại rất hạn chế. Nguyên nhân là do người giáo viên cho rằng trẻ cịn q nhỏ
để rèn tính tự lập, bên cạnh đó điều quan trọng là cơ giáo ngại khó, sợ tốn thời gian
và có tư tưởng làm ln cho xong. Vì vậy, để hình thành và phát triển tính tự lập
cho trẻ nói chung và trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi nói riêng giáo viên mầm non phối kết

hợp với phụ huynh có những biện pháp giáo dục phù hợp nhằm phát huy khả năng
tự lập, làm cơ sở cho sự hình thành nhân cách của trẻ sau này. Đó cũng là lí do mà
tơi lựa chọn, nghiên cứu đề tài: “Một số giải pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu
giáo 3- 4 tuổi”.
*Điểm mới của đề tài:
Giáo dục tính tự lập cho trẻ 3 - 4 tuổi thông qua việc áp dụng lồng ghép các
hoạt động, hình ảnh, video có thực trong cuộc sống hằng ngày nhằm giúp giáo viên
thực hiện các nội dung giáo dục một cách nhạy bén, linh hoạt, không trùng lặp,
không gây quá tải, để trẻ thực hành và trải nghiệm một cách thoải mái.
1


Mặt khác, kết hợp cùng phụ huynh tham gia nhiều ý kiến đóng góp, chia sẻ
kinh nghiệm để phụ huynh hiểu được ý nghĩa của việc giáo dục tính tự lập cho trẻ.
Đây là điều kiện thuận lợi để bản thân tơi nghiên cứu và hồn thành đề tài,
mang lại kết quả thiết thực qua một năm thực hiện.
1.2 Phạm vi áp dụng đề tài:
Đề tài được thực hiện trong năm học 2020-2021, trong phạm vi của đề tài, bản
thân chỉ tập trung nghiên cứu vấn đề “Một số giải pháp giáo dục tính tự lập cho
trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi” ở trường mầm non nơi tôi đang công tác và thực hiện có
hiệu quả cao.
Vì thế, đề tài này có khả năng áp dụng rộng rãi đối với các trường mầm non
trong toàn huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình nói riêng và có thể áp dụng rộng rải
đối với các trường mầm non trên tồn quốc nói chung. Hy vọng rằng, từ giải pháp
tôi đưa ra sẽ giúp cho hoạt động học trong trường mầm non đạt kết quả tốt hơn.
2. PHẦN NỘI DUNG:
2.1 Thực trạng của nội dung nghiên cứu:
Năm học 2020- 2021, bản thân tôi được nhà trường phân công giảng dạy lớp
Mẫu giáo Bé 3 - 4 tuổi. Tổng số cháu lớp tôi phụ trách là 33 cháu, trong số đó có
cháu chưa học qua độ tuổi Nhà trẻ. Phần lớn, gia đình các cháu đều làm nghề nơng,

một số thì bố mẹ đi làm ăn xa, một số thì q nng chiều con nên tính tự lập của
trẻ dần dần bị mai một. Bên cạnh đó, dịch bệnh Covid - 19 kéo dài làm ảnh hưởng
đến cơng tác chăm sóc và giáo dục trẻ. Do đó, giáo dục tính tự lập cho trẻ bị gián
đoạn, chưa đạt kết quả như mong muốn.
Trong quá trình thực hiện, tơi gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau:
* Thuận lợi:
Nhà trường luôn quan tâm tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất, đầu
tư các tài liệu tham khảo và ln khuyến khích giáo viên tìm tịi, sáng tạo các hình
thức, biện pháp, nội dung mới trong việc giáo dục tính tự lập cho trẻ.
Chun đề giáo dục tính tự lập ln được sự chỉ đạo sát sao của Phòng
GD&ĐT, Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo mọi điều kiện để giáo viên được tham
gia tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, tổ chức các lớp học về ứng
dụng công nghệ thông tin và tiếp cận các phương tiện giáo dục hiện đại.
Giáo viên trong lớp nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của việc giáo dục
tính tự lập cho trẻ, giáo viên ln suy nghĩ tìm tịi để tạo hứng thú, sự tập trung chú
ý, khuyến khích, khen ngợi, động viên để trẻ tích cực tham gia các hoạt động rèn
tính tự lập hàng ngày.
Mơi trường lớp học rất khang trang, sạch sẽ, thoáng mát, cơ sở vật chất đầy
đủ, tạo cho trẻ ln có cảm giác hứng thú đi học.
Trẻ đi học chuyên cần cao nên quá trình dạy và học của cơ và trẻ rất thuận lợi.

2


Phụ huynh học sinh quan tâm, giúp đỡ và cùng phối hợp với giáo viên trong
cơng tác chăm sóc ni dưỡng, giáo dục trẻ.
* Khó khăn:
Trong lớp, một số trẻ chưa học qua độ tuổi nhà trẻ nên các kỹ năng tự phục vụ
của trẻ hầu như khơng có mà hồn tồn phụ thuộc vào bố mẹ và cơ giáo. Nhận thức
của trẻ còn chậm dẫn đến việc rèn kỹ năng tự lập cho trẻ chưa đạt kết quả cao.

Do bố mẹ của trẻ thường là những gia đình làm nơng, một số thì đi làm ăn ở
xa. Với những bộn bề lo toan cho công việc, cho đời sống kinh tế nên việc chú
trọng, quan tâm giáo dục cho con cái nhất là việc dạy trẻ tính tự lập vẫn còn hạn
chế. Mặt khác, một số phụ huynh còn quá nuông chiều con, chưa thực sự phối hợp
với cô để giáo dục tính tự lập cho trẻ.
Để thấy rõ được thực trạng hiện nay, tôi đã khảo sát ngay từ đầu năm học tại
lớp của mình, để từ đó có các biện pháp phù hợp rèn luyện cho trẻ. Qua khảo sát
đầu năm tôi thấy ý thức tự lập của các cháu trong lớp tôi như sau:
Trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động 18/33 cháu đạt tỷ lệ 54,5%.
Trẻ biết tự phục vụ bản thân 18/33 cháu đạt tỷ lệ 54,5%.
Trẻ biết tự cất, lấy đồ dùng cá nhân 17/33 cháu đạt tỷ lệ 51,5%
Trẻ biết giữ gìn vệ sinh cơng cộng, vệ sinh trường lớp 15/33 cháu đạt tỷ lệ
45,5%.
Trẻ biết giúp đỡ người khác 12/33 đạt tỷ lệ 36%.
Khả năng hợp tác và giải quyết vấn đề 12/33 đạt tỷ lệ 36%.
* Nguyên nhân của thực trạng:
Qua khảo sát, đánh giá kết quả tơi tìm ra một số nguyên nhân dẫn tới tỷ lệ đạt
được của trẻ cịn thấp đó là:
Hình thức tổ chức chưa linh hoạt, chưa chú ý lồng ghép nội dung giáo dục
tính tự lập vào các hoạt động giáo dục và hoạt động chăm sóc sức khỏe mà chủ yếu
là chú ý nhiều đến hiệu quả hoạt động.
Do trẻ thiếu hụt kiến thức về tính tự lập từ lứa tuổi nhà trẻ.
Do chưa thường xuyên cho trẻ tham gia kỹ năng tự phục vụ bản thân với các
hoạt động trải nghiệm thực tế hằng ngày.
Trước thực trạng của lớp, tôi đã nghiên cứu, tìm ra “Một số giải pháp giáo
dục tính tự lập cho trẻ Mẫu giáo 3 - 4 tuổi” như sau:
2.2 Các giải pháp thực hiện đề tài:
* Giải pháp thứ nhất: Tổ chức lồng ghép giáo dục tính tự lập cho trẻ vào
các hoạt động học và chơi.
- Hoạt động đón trả trẻ:

Như chúng ta đã biết đặc điểm tâm lí của trẻ 3-4 tuổi là “ Mau nhớ nhưng
cũng chóng qn”. Vì vậy việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ cần phải thường xuyên
liên tục khi trẻ đến lớp tôi nhắc trẻ chào cô, chào bố mẹ, cất đồ dùng cá nhân đúng
3


nơi quy định, đến khi cần lấy gì trẻ tự lấy được mà không cần đến sự giúp đỡ của
cô giáo, đến giờ về tôi cho các trẻ ở từng tổ vào lấy đồ dùng cá nhân của mình vào
chỗ ngồi và tự kiểm tra trẻ xem có thiếu gì không, ngày nào tôi cũng nhắc nhở trẻ
và cho trẻ thực hiện các thao tác đó nên bây giờ trẻ biết cất và lấy đồ dùng cá nhân
của mình rất chủ động, thành thạo, khơng cịn bị nhầm đồ dùng cá nhân của bạn
nữa.
- Lồng ghép trong các hoạt động học trên lớp:
Để giáo dục tính tự lập cho trẻ trong các giờ hoạt động học trên lớp tôi
thường cho trẻ tự lấy và cất đồ dùng học tập của mình qua đó tơi thấy trẻ rất vui vẻ,
hứng thú và luôn muốn học hỏi khám phá xem hôm nay được học những gì từ các
đồ dùng mà cơ giáo đã chuẩn bị cho mình.
Tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ theo hướng đổi mới thể hiện được
mối quan hệ hợp tác giữa cô với trẻ, giữa trẻ với nhau, phù hợp với đặc điểm tâm
sinh lí, đặc biệt là nhu cầu và hứng thú của trẻ. Trong quá trình trẻ tham gia hoạt
động cần tạo cho trẻ có hứng thú và niềm say mê khám phá thế giới thơng qua các
trị chơi và các hoạt động tìm tịi khám phá. Trẻ chủ động tích cức tham gia các
hoạt động trải nghiệm, các tình huống khác nhau của cuộc sống. Dần dần trẻ trở
nên tích cực chủ động, linh hoạt và tự tin hơn trong mọi hồn cảnh.
Tính tự lập của trẻ được trải nghiệm trong các hoạt động, trong sinh hoạt hàng
ngày ở gia đình và nhà trường. Đối với trẻ 3 - 4 tuổi đã bắt đầu có khả năng làm
một số việc đơn giản, trẻ đã có ý thức về điều đó và ln chứng tỏ khả năng của
mình trong sinh hoạt hàng ngày. Trong giờ học hoạt động, cô chỉ chuẩn bị đồ dùng
đặt sẵn trên bàn sau đó cho trẻ tự lên lấy đồ dùng học tập về vị trí ngồi của mình và
kết thúc tiết học cho trẻ tự cất đồ dùng học tập đúng nơi qui định.

Ví dụ: Trong giờ học làm quen với toán, các đồ dùng như rổ, bảng đặt chung
vào một bàn, sau đó cho mỗi trẻ lên lấy một rổ và một bảng về chỗ của mình để
học. Khi học xong, cho trẻ tự cất đồ dùng gọn gàng ở trên kệ.
Trẻ tự mình được lấy đồ dùng học tập như vậy trẻ sẽ rất tích cực, hứng thú
học và ln muốn khám phá xem mình được học gì ở các đồ dùng đó đem lại kết
quả học tập cao. Qua đó, rèn luyện cho trẻ thói quen gọn gàng ngăn nắp.
- Lồng ghép trong hoạt động chơi ngồi trời:
Tơi thường xun tổ chức cho trẻ tham gia một số hoạt động như: Nhặt lá
rụng sân trường, nhặt rác bỏ vào thùng rác, nhổ cỏ, tưới nước cho cây…tơi chia trẻ
ra thành các nhóm nhỏ cho trẻ tự chọn cơng việc mà mình thích mỗi nhóm 5-6 trẻ,
nếu trong q trình trẻ thực hiện tơi quan sát thấy trẻ nào cịn lúng túng thì tơi lại
gần hướng dẫn và cùng làm với trẻ trò chuyện với trẻ về mục đích, ý nghĩa và cơng
việc trẻ đang làm …từ đó trẻ them hiểu và yêu quý cây xanh, u thiên nhiên, biết
giữ gìn bảo vệ mơi trường xanh - sạch - đẹp hơn…khi trẻ làm tốt công việc được

4


giao cô tuyên dương, khen ngợi, trẻ cảm thấy hứng thú, tự tin hơn và từ đó thích
tham gia vào các hoạt động tập thể của lớp hơn.
- Lồng ghép trong hoạt động chơi ở các góc:
Với trẻ mầm non hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo qua đó“ trẻ học mà
chơi, chơi mà học”. Vì vậy trong giờ hoạt động chơi ở các góc tơi gợi ý để trẻ tự
chọn góc chơi vai chơi mà trẻ thích hướng dẫn trẻ cách sử dụng đồ chơi, tôi quan
sát có lúc tơi tạo ra các tình huống để trẻ tự giải quyết, tôi chơi cùng trẻ giúp trẻ
khám phá những điều mới lạ, hấp dẫn…khi hết giờ chơi tôi cho trẻ tự cất đồ chơi ở
các góc mà trẻ chơi, ngăn nắp, gọn gàng động viên, khuyến khích trẻ để giờ sau trẻ
chơi tốt hơn.
Là một giáo viên mầm non chắc hẳn ai cũng biết mỗi khi đến giờ hoạt động
góc và hoạt động ngồi trời trẻ đều tỏ ra rất thích thú, phấn khởi, mong chờ nhất.

Khơng những vậy hoạt động vui chơi là hoạt động quan trọng nhất nó giữ vai trị
chủ đạo ở lứa tuổi này. Vì vậy, đối với trẻ 3 - 4 tuổi , đồ vật không phải là thứ để trẻ
nghịch như trước đây mà bây giờ qua chơi với đồ vật, đồ chơi giúp trẻ khám phá về
chức năng và phương thức sử dụng tương ứng (như cái bát dùng để đựng thức ăn
…). Chính vì vậy, cần chú trọng việc tạo điều kiện cho trẻ được chơi với đồ vật, đồ
chơi và chơi các bạn với nhau. Ngoài ra, trong quá trình chơi với đồ vật trẻ cịn bắt
chước thao tác của người lớn. Trị chơi phân vai chính là một hoạt động phản ánh
thực cuộc sống xã hội thu nhỏ. Khi tham gia chơi thì trẻ được đứng ở vị trí chủ thể
của hành động chơi, trẻ có thể được tự mình quyết định làm lấy những gì mà mình
thích chứ khơng phải là những gì người khác ép buộc. Vì vậy, trong khi chơi xuất
hiện ở trẻ sự tích cực tự nguyện. Hoạt động vui chơi đối với trẻ là hoạt động để rèn
luyện các chức năng tâm lý, sinh lý. Chơi là để phát triển các mặt thể chất và tinh
thấn. Chơi là để học hỏi làm người là để phát triển nhân cách một cách toàn diện.
Với những ý nghĩ to lớn đó, có thể khẳng định rằng: “Chơi cũng lá cách để rèn
luyện và phát huy khả năng tự lập”. Trong trò chơi, trẻ được thể hiện khả năng tự
lập của mình. Trẻ ln ln mong muốn mình được tự giải quyết lấy mọi tình
huống mà khơng cần sự giúp đỡ của người khác. Trẻ có thể tự tiến hành trò chơi và
chơi một cách vui vẻ, hăng say, thích thú.
Ví dụ: Trong giờ hoạt động góc có rất nhiều góc chơi, trong mỗi góc lại có
nhiều nhóm chơi nhỏ. Khi cơ giới thiệu các góc chơi, nhiệm vụ của từng vai chơi,
trẻ bắt đầu tự chọn hoạt động của mình. Có trẻ chọn góc phân vai, có trẻ chọn góc
xây dựng… Lần đầu tiên trẻ được đóng làm chú cơng nhân xây dựng, được đóng
vai bố mẹ, bác sĩ, giáo viên… Khi trẻ được làm những chú cơng nhân xây dựng thì
trẻ biết phải xây nhà, xây hàng rào và xây nhiều cơng trình khác. Khi đó, trẻ sẽ
nghĩ ra cách làm cho đẹp, cho nhanh. Hay khi được đóng vai bố mẹ trẻ sẽ tự làm
công việc của bố là đi làm để kiếm nhiều tiền còn làm mẹ là biết bế em, cho bé ăn,
quét dọn nhà cửa, nấu cơm. Hoặc trẻ được đống vai bác sĩ trẻ sẽ khám bệnh, kê đơn
5



thuốc, tiêm thuốc. Cịn làm giáo viên thì dạy cho học sinh biết múa, hát, kể chuyện.
Khi trẻ tham gia hoạt động cơ giáo tạo tình huống để trẻ tự giải quyết vấn đề. Khi
trẻ tự chơi với các đồ chơi thì trẻ cũng lĩnh hội được những qui tắc hành vi ứng xử
trong xã hội ẩn chứa trong quá trình hành động đó. Từ đó, trẻ học được cách tự lập
trong các thao tác hành động với đồ vật, giúp trẻ tự tin, tự lập hơn trong cuộc sống
- Lồng ghép trong hoạt động ăn, ngủ, vệ sinh các nhân:
Đầu năm học trẻ mới đến lớp vẫn còn bỡ ngỡ tôi thường phải giúp đỡ trẻ rất
nhiều như: Chia ăn, bón cơm, vệ sinh cá nhân cho trẻ…Sau một thời gian được cơ
rèn luyện tính tự lập trẻ lớp tôi nhanh nhẹn hẳn lên trẻ đã biết giúp cô chia cơm, tự
xúc ăn hết xuất, khi ăn xong trẻ biết tự cất bát, thìa, ghế đúng nơi quy định…khi trẻ
thực hiện tất cả các thao tác tơi đều có mặt quan sát động viên nhưng chỉ giúp đỡ
khi thực sự cần thiết mà thơi từ đó trẻ lớp tơi có tính tự lập cao và chủ động, nhanh
nhẹn trong các cơng việc của mình, dần dần những việc đó trở thành thói quen, trẻ
trở nên tự lập, khơng cịn sợ hãi khi khơng có người lớn giúp đỡ đồng thời trẻ cũng
có những kĩ năng tự phục vụ bản thân rất tốt.
- Giáo dục, rèn luyện tính tự lập cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi.
Giáo dục, rèn luyện tính tự lập cho trẻ mọi lúc mọi nơi là việc làm thường
xuyên, hết sức quan trọng trong hình thành nhân cách ban đầu cho trẻ.
Ở độ tuổi này, khả năng tự lập đã phát triển. Trẻ thường thích tự làm mọi việc,
Tuy nhiên, các thao tác còn vụng về, lúng túng dễ làm hỏng việc, cần phải có sự
hướng dẫn trẻ trong công việc để trẻ làm đúng theo yêu cầu của người lớn. Trẻ làm
sai người lớn chỉ dẫn trẻ làm lại thì sẽ làm được, có như vậy trẻ mới được trải
nghiệm cơng việc mình là như thế nào. Cơ giáo có thể giúp đỡ bằng các câu hỏi gợi
ý, khuyến khích trẻ tích cực hoạt động và sử dụng những kinh nghiệm sẵn có của
mình vào trong quá trình hoạt động. Việc làm này được lặp đi, lặp lại trong ngày,
dần dần khả năng tự lập của trẻ càng phát triển.
Ví dụ: Hằng ngày, tơi thường chú trọng dạy trẻ những hành vi văn hóa trong
ăn uống qua đó rèn kỹ năng lao động tự phục vụ và kỹ năng giúp đỡ người khác
như: Biết rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng trong ăn
uống một cách đúng đắn, biết mời trước khi ăn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi,

không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, ăn hết suất... Hoặc biết giúp cô
giáo dọn dẹp, xếp đồ dùng đồ chơi đúng chỗ, ngồi ngay ngắn không làm ảnh hưởng
đến người khác.... Khi thực hiện các hoạt động này tôi cùng làm với trẻ và tôi
thường giải thích cho trẻ hiểu ý nghĩa tác dụng của từng hoạt động. Từ đó trẻ sẽ
hiểu và học tập theo cơ, dần dần hoạt động có ý thức đó sẽ trở thành kỹ năng giúp
trẻ thực hiện hoạt động một cách tự nguyện mà khơng có cảm giác ép buộc sai
khiến. Trẻ còn cảm thấy vui và phấn khởi khi được làm tất cả mọi việc.
*Giải pháp thứ hai: Luôn kiên nhẫn, cho trẻ thời gian để hoàn thành
nhiệm vụ:
6


Trước kia là một giáo viên trẻ mới vào nghề tôi chưa hiểu rõ tâm sinh lý của
trẻ, tôi thường hay mất kiên nhẫn hay nóng nảy mắng trẻ khi thấy trẻ chưa làm
đúng yêu cầu như: “Sao con chậm chạp vậy?” hay : “ Cơ nói mãi mà con vẫn
không hiểu ư?”…khi bị tôi mắng như vậy trẻ rất buồn ngày hơm đó trẻ khơng hứng
thú tham gia vào vào bất cứ việc gì của lớp, trẻ tự ti mặc cảm với các bạn…từ đó
tơi hiểu ra rằng với trẻ nhỏ khơng nên nóng vội, khi hướng dẫn trẻ làm việc gì tơi
hướng dẫn tỉ mỉ, cẩn thận, thấy trẻ làm được thao tác này rồi tôi mới chuyển sang
hướng dẫn thao tác khác. Tôi luôn tự nhắc với lịng mình hãy kiên trì, hãy trao cho
trẻ cơ hội để trẻ có được thành cơng, tơi ln động viên, cổ vũ giúp trẻ tự tin vào
việc mình đang làm.
Tùy vào năng lực của từng trẻ, nhanh hay chậm không quan trọng mà quan
trọng là trẻ học được những gì. Nên mọi hoạt động cần cho trẻ làm thường xuyên
liên tục từ đó trở thành kĩ năng của trẻ, đem đến cho trẻ sự tự lập, tự tin và luôn
nghĩ rằng trẻ cũng giỏi như các bạn.
Ví dục: Trong tiết “ Tô màu trang phục của bé” lúc đầu trẻ tô chưa đẹp, tôi
chấp nhận trẻ tô nghuệc ngoạc, chờm ra ngồi…tơi bình tĩnh quan sát, để biết trẻ
yếu ở điểm nào rồi uốn nắn chỉnh sửa cho trẻ ở điểm đó và từ đó trẻ tự tin tiến bộ
từng ngày.

Rèn luyện kỹ năng cho trẻ là điều rất cần thiết. Việc hình thành các kỹ năng
cơ bản trong học tập và sinh hoạt là yếu tố quyết định đến quá trình hình thành và
phát triển nhân cách sau này của trẻ. Khi xảy ra vấn đề nào đó, nếu không được
trang bị những kỹ năng cần thiết, trẻ sẽ khơng đủ kiến thức để xử lý các tình huống
bất ngờ. Vì thế, rèn luyện những kỹ năng cần thiết, đặc biệt là kỹ năng tự lập sẽ
giúp trẻ sớm có ý thức làm chủ bản thân, sống tích cực và hướng đến những điều
lành mạnh cho chính mình cũng như xã hội. Để hình thành tính tự lập, cần phải tin
tưởng trẻ, động viên và khuyến khích trẻ làm những cơng việc trong khả năng. Nếu
như kiểm sốt trẻ quá chặt để trẻ phụ thuộc quá lâu thì trẻ sẽ bám riết lấy cha mẹ,
cơ giáo, có thể trở thành những đứa trẻ lười biếng và mọi việc đối với trẻ đều trở
nên khó khăn. Xuất phát từ điều này, cơ giáo và cha mẹ nên dạy con tính tự lập,
làm việc bằng đơi tay của mình ngay từ nhỏ. Với mỗi độ tuổi khác nhau hãy đặt ra
mục tiêu và cách thực hiện các bước khác nhau để dạy trẻ về tính tự lập theo lời
Bác Hồ dạy “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình”. Vì vậy, ngay từ đầu
năm học tơi đã đặt ra các mục tiêu để rèn luyện các kỹ năng cho trẻ lớp mình như
sau:
Kỹ năng tự phục vụ bản thân: Tự nhặt đồ chơi, tự cởi và mặc quần áo, tự rửa
mặt, rửa tay, tự đi dép, tự cất dép, lấy và cất đồ dùng cá nhân của mình khi đến lớp
và khi ra về, tự ăn, tự đi lên xuống cầu thang, tự lấy và cất gối.

7


Kỹ năng giữ gìn vệ sinh: Tự thay quần áo khi thấy bẩn, tự xúc miệng, xả
nước sau khi đi vệ sinh, đi vệ sinh đúng nơi qui định, rửa tay bằng xà phòng khi tay
bẩn, nhặt rác, bỏ rác vào đúng nơi qui định, biết tự đi vệ sinh khi thấy có nhu cầu.
Kỹ năng hỗ trợ người khác: Lấy, cất đồ dùng học tập, chuẩn bị bàn ăn,
giường ngủ cùng cô, lấy ly nước uống khi được nhờ, xách phụ đồ, tưới cây….
Việc xác định được những kỹ năng trên đã giúp tôi định hướng được nhiệm vụ
của mình trong cơng tác chăm sóc trẻ nói chung và việc thực hiện đề tài nghiên cứu

nói riêng, dần dần phát triển toàn diện về nhân cách của trẻ.
*Giải pháp thứ ba: Giáo dục tính tự lập cho trẻ thơng qua khích lệ, nêu
gương.
Tâm lý của con người thích được khen hơn là chê. Nhất là đối với trẻ lúc nào
cũng muốn được khen và khen nhiều. Hằng ngày, vào giờ nêu gương ở các thời
điểm, trước khi tặng hoa, tặng cờ, tơi cho trẻ tự nhận xét về mình, về bạn. Trẻ nào
năng nổ tích cực biết phụ giúp cô làm một số công việc, tôi nêu gương ra cho cả
lớp cùng biết và tặng trẻ một bông hoa. Cuối ngày trẻ nào nhận được ba bông hoa
sẽ được tặng một cờ. Để trẻ cắm hoa, cắm cờ đúng chỗ tôi luôn tập cho trẻ ghi nhớ
được dấu hiệu riêng của mình. Qua đó, hình thành cho trẻ biết ghi nhớ có chủ định.
Cuối tuần, bao giờ cũng có tiết mục kể chuyện về gương bạn tốt, tuần nào tơi cũng
thực hiện như vậy, chính vì thế mà trẻ rất thích được cơ khen và trẻ có những hành
vi đúng đắn, những hành động đẹp...
Ví dụ: Hơm nay, bạn Quân thấy bạn Bống đang loay hoay để kê bàn nên bạn
Quân và bạn Bi đã cùng nhau kê bàn đúng vị trí. Hoặc bạn Nhân mở tủ hành lý để
lấy sữa nhưng mãi vẫn không mở được, thấy thế bạn Bông đến giúp đỡ...
Tôi thường xuyên quan sát động viên khen ngợi trẻ kịp thời mỗi khi trẻ
làm tốt công việc được giao, nêu gương trẻ trước cả lớp cho các ban học tập, trẻ rất
hứng khởi và luôn cố gắng phấn đấu để được cơ khen, tính tự lập của trẻ từ đó cũng
ngày càng phát triển tốt hơn.
Ví dụ: Trong giờ ăn cơm bạn Như Quỳnh ăn cơm xong trước được tôi khen:
Bạn Như Quỳnh giỏi quá bạn tự xúc ăn hết xuất rồi cuối tuần cô sẽ thưởng bé
ngoan cho bạn Như Quỳnh nhé. Vậy là các bạn khác trong lớp cũng cố gắng tự xúc
ăn nhanh hết xuất để được cô giáo khen giống bạn…Hoặc khi ở giờ học: Dạy trẻ kĩ
năng tự mặc và cởi áo khoác bạn Minh trang thực hiện rất tốt nên được cô giáo
tuyên dương trước lớp…cháu tỏ ra rất vui vẻ và ham học hỏi hơn nữa.
Có thể đơi khi trẻ trẻ chưa làm tốt nhiệm vụ được như mong đợi nhưng thay
vì trách mắng trẻ tơi thường xun động viên khuyến khích trẻ để trẻ thêm tự tin, tự
lập và làm tốt hơn vào lần sau.
*Giải pháp thứ tư: Giáo dục tính tự lập cho trẻ thơng qua sử dụng công

nghệ thông tin.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ đã đưa
lại kết quả thiết thực và hiệu quả. Đặc biệt, là các giờ hoạt động có chủ định trở nên
8


sinh động và hấp dẫn, lơi cuốn trẻ tích cực khám phá, trải nghiệm nhiều hơn.
Thông qua bài giảng điện tử trẻ lĩnh hội các kiến thức, kỹ năng một cách nhẹ
nhàng. Trong các giờ học có chủ định, tơi ln lựa chọn lồng ghép tích hợp nội
dung giáo dục tính tự lập để trẻ biết được một số kỹ năng tự phục vụ cho bản thân,
kỹ năng giữ gìn vệ sinh qua các hình ảnh, câu chuyện, bài thơ, video do tơi sưu tầm
được. Hình thức này gây hấp dẫn, trẻ tiếp thu một cách dễ dàng và khắc sâu trong
trẻ lâu hơn.
Các nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ được lựa chọn để phù hợp theo từng
độ tuổi, đặc điểm tâm sinh lí của trẻ. Phải xây dựng các nội dung giáo dục tính tự
lập một cách sinh động để lôi cuốn sự chú ý của trẻ.
Khi cho trẻ xem các hình ảnh, video trên máy, tôi yêu cầu trẻ quan sát và chỉ
ra đâu là hành động tự phục vụ, đâu là hành động có sự giúp đỡ của người khác và
gợi hỏi: Cháu sẽ học tập bạn nào? Vì sao cháu học tập bạn đó? Qua đó, hình thành
cho trẻ kỹ năng quan sát các sự vật xung quanh một cách tích cực.
Ví dụ: Cho trẻ quan sát một trẻ tự vào lớp và lấy ghế ra ngồi và một trẻ khóc
địi mẹ lấy ghế cho đã rồi mới chịu ngồi, tôi gợi hỏi trẻ: Cháu học tập bạn nào? Vì
sao? Qua đó, giáo dục cho trẻ một số kỹ năng tự lập.
*Giải pháp thứ năm: Giáo dục tính tự lập cho trẻ thơng qua việc luyện tập
các công việc tự phục vụ vừa sức.
Trẻ 3-4 tuổi trẻ rất hứng thú tích cực tìm hiểu các sự vật, hiện tượng xung
quanh, trẻ rất muốn tự làm mọi việc để khẳng định mình. Ý thức này chi phối phần
lớn các hoạt động trong ngày của trẻ. Vì vậy, tơi ln tơn trọng và thỏa mãn nhu
cầu tự lập của trẻ kết hợp sử dụng phương pháp khích lệ động viên trẻ.
Ví dụ: Khi trẻ đến lớp, trẻ rất thích được tự cởi giày, dép và tự cất đồ vào tủ

của mình mà khơng cần đến sự giúp đỡ của người khác, mặc dù mỗi lần trẻ làm
cơng việc đó rất lâu, nhưng những lần như vậy tôi luôn đứng bên cạnh chờ đợi trẻ
kết hợp động viên trẻ. Hay một số trẻ lớp tôi rất thích được tự xúc cơm nhưng rất
lâu mới xúc được một miếng vào miệng có khi cịn rơi vãi ra bàn, tơi thường xun
dùng lời nói động viên trẻ, khuyến khích trẻ xúc cơm vào miệng khi đã nhai hết
cơm trong miệng. Tôi thiết nghĩ nếu như thấy trẻ làm lâu mà làm hộ trẻ, thì dẫn đến
trẻ sẽ ỉ lại, không tự làm và luôn chờ đợi sự giúp đỡ của cô trong mỗi công việc.
Trẻ ở độ tuổi này đã bắt đầu có khả năng tự mình làm một số cơng việc đơn
giản, trẻ cũng có ý thức về điều đó và cũng có mong muốn được làm. Giáo dục tính
tự lập cho trẻ bắt đầu từ thói quen tự phục vụ, thói quen vệ sinh cá nhân, thói quen
giúp đỡ người khác, những thói quen đó địi hỏi phải tác động đến trẻ một cách lâu
dài vì trẻ dễ nhớ nhưng cũng chóng qn. Vì vậy, việc luyện tập thường xuyên các
công việc tự phục vụ vừa sức cho trẻ là rất quan trọng và cần thiết.
Ví dụ: Đầu năm học, tôi vừa làm mẫu vừa kết hợp phân tích các kỹ năng cần
thiết, sau đó cho trẻ tự làm, chỉ nhắc nhở bằng lời đối với những trẻ nhút nhát, cho
9


trẻ thường xuyên được thực hành các kỹ năng đó như: Tự rửa tay, rửa mặt, xúc
miệng, tự cởi và gấp quần áo, tự cất và lấy dép đúng nơi qui định…
*Giải pháp thứu sáu: Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong cơng
tác giáo dục tính tự lập cho trẻ.
Trong giáo dục mầm non thì sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường là vơ cùng
quan trọng, bởi không phải phụ huynh nào cũng hiểu được giáo dục tính tự lập cho
trẻ là rất cần thiết, vì vậy tôi thường xuyên chia sẻ các nội dung về giáo dục tính tự
lập cho trẻ qua góc tun truyền của lớp hay qua giờ đón, trả trẻ, qua các buổi họp
phụ huynh,…Tơi trị chuyện với phụ huynh để biết được đặc điểm tính cách và
cách giáo dục tính tự lập cho trẻ ở gia đình, dần dần tơi giúp phụ huynh hiểu rằng
việc bao bọc con là đang làm hạn chế sự phát triển tính tư duy, tính tự lập, sẽ khiến
trẻ trở nên thụ động, trẻ khơng có các kĩ năng cần thiết. Dù đó là việc đơn giản

nhất, nên ngay từ khi trẻ còn nhỏ cha mẹ hãy để trẻ tự lập như: Việc tự xúc ăn từ
khi trẻ có thể cầm thìa, trẻ tự ăn món ăn mà trẻ thích. Hay khi trẻ chơi xong cha mẹ
hãy giáo dục cho con thói quen tự cất đồ .Việc để con tự lập của các bậc phụ
huynh, không chỉ giúp cho trẻ tự tin, chủ động, thể hiện năng lực của mình đồng
thời cha mẹ hãy xây dựng cho trẻ một môi trường giáo dục tốt để giúp trẻ hình
thành và phát triển tính tự lập một cách hiệu quả nhất
Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong cơng tác giáo dục tính tự lập là
một biện pháp không thể thiếu khi giáo dục cho trẻ.
Để công tác chăm sóc giáo dục trẻ ở trường đạt kết quả tốt nhất, tránh trường
hợp cơ giáo ở lớp thì giáo dục trẻ tính tự lập, cịn về nhà cha mẹ lại ln làm giúp
trẻ mọi việc. Chính vì khơng muốn tình trạng đó xảy ra nên tơi thường xun trao
đổi với phụ huynh trong những giờ đón trả trẻ, trong các buổi họp phụ huynh về
mọi vấn đề có liên quan đến trẻ ở trường và đặc biệt là giáo dục tính tự lập cho trẻ.
Bởi khơng phải phụ huynh nào cũng có nhận thức đúng đắn về vấn đề đó.
Tuyên truyền với phụ huynh quan sát ý thức của trẻ trong các điều kiện và
tình huống hàng ngày như quan sát xem trẻ có biết tự đi rửa tay bằng xà phòng khi
thấy tay bẩn chưa, hay sau khi đi vệ sinh đã biết xả nước chưa, sau khi chơi xong
có biết tự đi cất đồ chơi gọn gàng hay cần bố mẹ nhắc nhở, giúp đỡ, khi người lớn
nhờ trẻ lấy giúp ly nước, bật ti vi, hay tắt quạt thì biểu hiện của trẻ ra sao. Trẻ có
thích tự xúc cơm, tự mặc chuẩn bị quần áo khốc, khẩu trang khi đi ra đường hay
khơng….để từ đó có những biện pháp rèn luyện và giáo dục trẻ thêm. Nhờ có sự
phối kết hợp chặt chẽ giữa giáo viên với phụ huynh mà tôi thấy trẻ của lớp tơi ln
có tính tự lập cao, trẻ mạnh dạn tự tin, các kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng giữ gìn vệ
sinh, kỹ năng giúp đỡ người khác ln thành thạo và rất vui vẻ nhiệt tình khi được
tự lập.
* Kết quả đạt được:

10



Sau khi áp dụng và thực hiện đề tài “Một số giải pháp giáo dục tính tự lập
cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi” bản thân tôi và trẻ đã thu được một số kết quả như
sau:
- Đối với trẻ
Trẻ hứng thú tham gia tích cực vào các hoạt động, phát triển khả nawg tư duy,
khả năng chủ động cao trong mọi hoạt động
Trẻ mạnh dạn tự tin khi tham gia vào các hoạt động
Trẻ đã có một số kỹ năng trong việc tự cất và lấy đồ dùng cá nhân, đồ dùng đồ chơi trong
các hoạt động, biết hỗ trợ cùng bạn và cô cất đồ dùng sau khi kết thúc các hoạt động.

Hoạt động

Đầu năm
SL
Tỷ lệ
18/33
54,5%

Cuối năm
SL
Tỷ lệ
33/33 100%

Trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động
Trẻ thực hiện được những kỹ năng tự phục
18/33
54,5% 33/33 100%
vụ
Trẻ biết tự cất, lấy đồ dùng cá nhân
17/33

51,5
33/33 100%
Trẻ biết giữ gìn vệ sinh cơng cộng, vệ sinh
15/33
45,5
33/33 100%
trường lớp
Trẻ biết giúp đỡ người khác
12/33
36%
33/33 100%
Khả năng hợp tác và giải quyết vấn đề
12/33
36%
33/33 100%
- Đối với giáo viên
Qua việc thực hiện, áp dụng giải pháp “Một số giải pháp giáo dục tính tự
lập cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi”
Bản thân đã đúc kết rất nhiều kinh nghiệm về phương pháp giáo dục tính tự
lập cho trẻ. Biết lựa chọn nội dung dạy, các hoạt động trong lớp hợp lý, đầy đủ và
logic để làm sao giúp trẻ có ký năng tốt nhất. Thơng qua việc giáo dục tính tự lập
cho trẻ giáo viên hiểu hơn về đặc điểm tâm sinh lý của từng trẻ trong lớp nhiều
hơn.
3. PHẦN KẾT LUẬN.
3.1. Ý nghĩa của đề tài.
Qua các giải pháp đã triển khai và thực hiện trên trẻ, sau thời gian áp dụng tại
lớp đã đem lại hiệu quả rất tốt 100 % trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động Trẻ
thực hiện được những kỹ năng tự phục vụ Trẻ biết tự cất, lấy đồ dùng cá nhân Trẻ
biết giữ gìn vệ sinh cơng cộng, vệ sinh trường lớp Trẻ biết giúp đỡ người khác Khả
năng hợp tác và giải quyết vấn đề

Sau khi thực hiện đề tài này, bản thân tôi đã rút ra được một số bài học kinh
nghiệm như sau
Với vai trò là người làm công tác giáo dục, tôi nhận thức đúng đắn về vai trị
và tầm quan trọng của cơng tác giáo dục tính tự lập cho trẻ.
Nâng cao nhận thức của phụ huynh thông qua công tác tuyên truyền và vận
động mỗi một phụ huynh hãy để cho trẻ có cơ hội để thể hiện mình, được bộc lộ
bản thân mình trước mọi người. Chúng ta cần giáo dục trẻ có ý thức đúng đắn đối
11


với việc giáo dục tính tự lập ngay từ khi cịn nhỏ, giúp trẻ có khả năng tự lập và
phối hợp vận động tốt, trẻ có ý thức giữ gìn sức khoẻ bản thân, thích tham gia các
hoạt động, ln mạnh dạn, tự tin, có ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần đoàn kết khi
tham gia các hoạt động tập thể, biết quan tâm giúp đỡ những người xung quanh.
Công tác này sẽ đạt được hiệu qủa cao hơn khi có sự tham mưu của Ban Giám
Hiệu nhà trường, sự phối hợp của các giáo viên trong tổ về ý nghĩa của việc giáo
dục tính tự lập cho trẻ.
Bản thân tôi được trau dồi nhiều kiến thức kỹ năng nghiệp vụ sư phạm về giáo
dục tính tự lập cho trẻ qua các hoạt động hằng ngày. Với vai trò là người giáo viên,
là người hướng dẫn trẻ tôi đã được tham gia tập huấn đầy đủ, nắm chắc nội dung
giáo dục tính tự lập cho trẻ. Để từ đó, tơi đã tìm ra những phương hướng, giải pháp
tích cực và triệt để nhất để giúp trẻ tự lập, vận dụng được các phương pháp phù
hợp gắn với cuộc sống thực của trẻ. Hình thành cho trẻ những thói quen tự lập
thường xuyên và liên tục.
Phụ huynh đã quan tâm hơn đến cơng tác này và trao đổi nhiệt tình, phối hợp
chặt chẽ với giáo viên trong việc dạy trẻ các kỹ năng sống bằng nhiều hính thức
khác nhau. Giao tiếp giữa cha mẹ và con cái tốt hơn, đa số cha mẹ dịu dàng, ít quát
mắng trẻ, thay đổi trong cách rèn kỹ năng cho trẻ.
3.2 Kiến nghị, đề xuất:
Để giúp trẻ 3-4 tuổi hình thành tốt những kỹ năng tự phục vụ, tơi có một số

kiến nghị, đề xuất sau:
* Đối với nhà trường
Tiếp tục chỉ đạo, Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên về nội
dung, phương pháp và hình thức giáo dục tính tự lập cho trẻ mầm non.
Nên tổ chức nhiều hơn những buổi thảo luận và chuyên đề để giáo viên có
nhiều cơ hội trao đổi những kinh nghiệm, chia sẽ những giải pháp hay trong việc
giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi nói riêng.
Trên đây là một số biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi.
Qua thời gian tìm tịi nghiên cứu khơng tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong sự
góp ý xây dựng của đồng nghiệp, các cấp Lãnh đạo để bản thân tơi có nhiều sáng
kiến kinh nghiệm thiết thực hơn nữa trong chăm sóc giáo dục trẻ, đáp ứng ngày
càng cao của sự nghiệp giáo dục trong thời kỳ Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất
nước.
Xin chân thành cảm ơn./.

12