I.

Tác giả:
Họ Và tên: Trơng Thị Dơng
Chức danh : Giáo viên
Địa chỉ : Trờng THCS Phú Long

II.

Nội dung
A/ Đặt vấn đề
1. Lí do chọn đề tài:
Đối với mỗi ngời giáo viên việc giảng dạy và giáo dục

học sinh có thuận lợi và đạt đ ợc kết quả tốt hay không
phụ thc rÊt nhiỊu vµo viƯc øng xư cđa ng êi thày đối với
các học trò của mình. Tôi chọn đề tài này để nghiên cứu
vì thiết nghĩ đây là vấn đề có yếu tố quyết định
đến quan hệ thày trò - mối quan hệ luôn gắn bó với cuộc
đời mỗi ngời thày giáo. Dạy học là một nghệ thuật, và
trong môn nghệ thuật này những ứng xử giữa thày trò
luôn có một vị trí đặc biệt quan trọng.
2. Mục đích nghiên cứu:
Ngoài những quan hệ trong cuộc sống gia đình
hàng ngày ngời học sinh cũng nh ngời giáo viên phải tiÕp
xóc víi kh¸ nhiỊu c¸c quan hƯ cã tÝnh chÊt xà hội ở nhà tr ờng, ở xà hội. Những quan hƯ gi÷a häc sinh víi häc sinh,
gi÷a häc sinh với thày giáo, không phải là quan hệ ruột
thịt mà là quan hệ xà hội, quan hệ chức năng ... do vậy
nó có những nét riêng trong cách ứng xử. Đi sâu nghiên
cứu đề tài này tôi nghĩ không nhằm mục đích gì khác
ngoài việc rút ra những kinh nghiệm, những cách ứng xử

để cho bản thân là một ng ời giáo viên, cũng nh các đồng
nghiệp của mình ngày càng khéo léo gần gũi học sinh

Ngời thực hiện: Trơng Thị Dơng. Đơn vị: THCS Phú Long

1


hơn, cố gắng để không mắc phải những sai lầm không
đáng có trong ứng xử thày trò.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Xuất phát từ mục đích trên. Tác giả nghiên cứu vấn
đề "ứng xử của giáo viên với học sinh" nhằm làm rõ hơn
mối quan hệ thày - trò là quan hệ giữa ng ời dạy và ngời
học. Nhiệm vụ trọng đại của ng ời thày giáo là giáo dục,
rèn luyện häc sinh trë thµnh ng êi cã Ých cho x· hội. Trong
quá trình giáo dục học sinh ng ời thày cần phải có sự khéo
léo ứng xử. Do đó đề tài này nhằm thực hiện nhiệm vụ:
tìm hiểu các tình huống thực tế, kinh nghiệm ứng xử và
từ đó rút ra những bài học cho bản thân và đồng nghiệp
4. Đối t ợng nghiên cứu:
Trong mối quan hệ thày - trò, ở đây đối t ợng cần đợc nghiên cứu là ngời giáo viên - những kỹ s tâm hồn - ng ời ơm những mầm xanh cho tổ quốc và học sinh - những
thế hệ măng non, những ng ời chủ tơng lai của đất n ớc,
chủ của những kiến thức và khoa học kỹ thuật tiến bộ;
Những giao tiếp và cách giải quyết những vấn đề giữa
thày và trò, những tình huống ứng xử s phạm đà mang lại
những kết quả tốt, thậm chí có thể làm nên b ớc ngoặt
mở lối cho cuộc đời một con ng ời. Cũng có những tình
huống do ứng xử không tốt gây nên những chuyện đáng
buồn. Trong đề tài này ta sẽ nghiên cứu về vấn đề đó.

5. Phạm vi nghiên cứu:
Cũng không có tham vọng nhiều. Tôi thấy đây là một
vấn đề lớn nhng vì điều kiện thực tế nên luôn xác định
phạm vi chính là giữa mình, giữa các đồng nghiệp trong
Ngời thực hiện: Trơng Thị Dơng. Đơn vị: THCS Phó Long

2


cơ quan với học sinh của địa ph ơng mình và những gì
nghe thấy, gặp thấy ở các tr ờng xung quanh.
B/ Giải quyết vấn đề
1/ Cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu
Từ lâu vấn đề ứng xử trong quan hÖ ng êi – ngêi
trong x· héi, nhÊt là trong quan hệ thày trò đ ợc nhiều
nhà tâm lí học và giáo dục quan tâm. Để có đ ợc thành
công trong các quan hệ đó, các nhà tâm lí học cho rằng
mỗi chúng ta cần có sự khÐo lÐo øng xư. Bµn vỊ sù khÐo
lÐo øng xư K.D.Uskinxki nhà s phạm vĩ đại ng ời Nga đÃ
khẳng định rằng Sự khéo léo ứng xử về s phạm mà nếu
không có nó thì các nhà giáo dục học dù có giỏi đến mức
nào cũng không bao giờ trở thành nhà giáo dục tốt. Sự
khoé léo ứng xử có nghĩa là sự tiếp xúc là cảm giác về
mức độ nhờ đó mà có khả năng giữ mình một cách
đúng đắn. vậy ứng xử là gì ? ứng xư lµ mét tõ ghÐp cđa
tõ “øng” vµ “xư”, mµ ứng và xử lại bao gồm nhiều
nghĩa khác nhau nh : ứng phó, ứng đáp, ứng đối và ứng
biến; và xö: xö sù, xö lÝ, xö thÕ … nh vËy ứng xử là sự
phản ứng của con ngời với sự tác động của ng ời khác đến
mình trong một tình huống cụ thể nhất định. Nó thể

hiện ở chỗ con ngời không chủ động giao tiếp mà chủ
động trong phản øng cã lùa chän, cã tÝnh to¸n, thĨ hiƯn
qua th¸i độ, hành vi cử chỉ, cách nói năng tuỳ thuộc
vào tri thức, kinh nghiệm và nhân cách của mỗi ng ời
nhằm đạt kết quả giao tiếp cao nhất.
ứng xử đợc thể hiện trong một tình huống giao tiếp
cụ thể, song không phải mọi sự giao tiếp đều có sự ứng
xử xảy ra.
Ngời thực hiện: Trơng Thị Dơng. Đơn vị: THCS Phó Long

3


Thiết nghĩ nghiên cứu sự ứng xử Thày trò là rất cần
thiết để phản ánh sự tác động của một tình huống giao
tiếp cụ thể, lựa chọn thái độ, hành vi, cử chỉ, cách nói
năng thích hợp nhằm đạt kết quả trong sự giao tiếp giữa
thày và trò.
2/ Cơ sở thực tế của vấn đề nghiên cứu:
D ân tộc ta từ xa x a đà có truyền thống tôn s trọng
đạo. Trong con mắt ngời học trò ngời thày có một vị trí
vô cùng quan trọng là hình ảnh mẫu mực để các trò noi
theo nên trong ứng xử với thày các trò luôn luôn tôn kính;
ngợc lại ngời thày cũng luôn hết lòng hết sức không quản
vất vả để bằng mọi cách giúp những ng ời học trò của
mình ngày càng tiến bộ.
Ngày nay, ảnh hởng của cơ chế thị tr ờng đời sống
kinh tế đà tác động không nhỏ đến mối quan hệ thày
trò . Nhiều học sinh vô lễ xúc phạm các thày cô giáo,
những ngời thày đà đánh mất mình, không nghiêm túc

trong đánh giá kết quả học sinh, đánh chửi học sinh
gây ra nhiều chuyện buồn lòng.
Với thực trạng học sinh ở Phú Long, đa số các em đ ợc
cha mẹ quan tâm, thày cô nhiệt tình dạy dỗ chỉ bảo hầu
hết các em đều lễ phép, chăm ngoan. Tuy nhiên cá biệt
cũng có những học sinh nghịch ngựm, vô lễ với các thày
cô giáo mà ở đó có một phần lỗi của ng ời thày, bắt đầu
xuất phát từ vấn đề ứng xử Thày trò , ch a tạo đợc cho
học sinh sự kính phục, niềm tin, động cơ học tập.
3/ Các giải pháp, ý kiến của tác giả

Ngời thực hiện: Trơng Thị Dơng. Đơn vị: THCS Phú Long

4


ứng xử của ngời thày chỉ có kết quả khi hiểu đ ợc đặc
điểm của tạp thể, của lứa tuổi, của từng em và cần phải
nắm đợc hoàn cảnh của từng em. Trên cơ sở đó có cách
ứng xử phù hỵp víi tõng häc sinh , víi tËp thĨ líp. Mặt khác
ngời thày phải thực sự là tấm g ơng sáng về trí tuệ và
đạo đức đối với học sinh. Nếu ng ời thày không có uy tín
về đạo đức và trí tuệ đối với học sinh thì mọi cố gắng
trong ứng xử của thày đều kém hiệu quả.
Ngời thày bị mất tác dụng tr ớc học sinh thờng do những
nguyên nhân sau:
+ Thoả mÃn với những tri thức đà có, không v ơn lên trong
học tập chuyên môn
+ Trong quan hệ hàng ngày th ờng là ngời thờ ơ, thiếu
trách nhiệm với công việc chung.

+ Trong quan hệ với đồng nghiệp, với những ng ời xung
quanh thiếu chân tình.
+ Trong gia đình là ng ời là ngời thiếu trách nhiệm với ng ời thân.
ứng xử của thày với trò trong quan hệ Thày trò đ ợc
thể hiện trong công tác giảng dạy, công tác giáo dục học
sinh
a/ Trong công tác giảng dạy: Ngời thày giáo hầu
nh đứng giữa một vòng chằng chịt những mảnh g ơng
hàng trăm con mắt sắc sảo, dễ cảm xúc, biết ghi lại một
cách kì diệu tất cả những u khuyết điểm của họ –
Kalinin.
TÝnh tÝch cùc cđa häc sinh trong giê lªn líp không
chỉ phụ thuộc vào trình độ tinh thông khoa học và nghệ
Ngời thực hiện: Trơng Thị Dơng. Đơn vị: THCS Phó Long

5


thuật s phạm của giáo viên mà còn phụ thuộc vào thái độ
của giáo viên đối với học sinh. Sự dịu dàng, khéo léo tế
nhị, sự nghiêm khắc khi cần thiết, sự ân cần thể hiện
qua ánh mắt, nụ cời ®Ịu cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh ®èi víi
häc sinh. Trong giờ lên lớp, giáo viên cần giữ thái độ nhịp
độ vừa phải. Không nên gay gắt, nói to nhất là khi vấn
đáp học sinh, khi giả thích và củng cố kiến thức. Sự
bình tĩnh, kiên trì là rất cần thiết đối với giáo viên trong
giờ lên lớp, nhất là đối víi häc sinh tr¶ lêi Êp óng, ch a râ
vÊn đề. Giáo viên phải kiên trì lắng nghe học sinh trình
bày cho dù việc đó làm mát thời gian. Không nên nóng nảy
mạt sát học sinh. Làm nh vậy sẽ đa đến chỗ ghét giáo

viên và ghét bộ môn của giáo viên dạy.
Khi tiếp xúc với học sinh cũng nh khi giao tiếp với học
sinh trong giờ lên lớp giáo viên cần chú ý mấy điểm sau:
- Nhịp điệu của làm việc của giáo viên nên vừa phải
không nên tỏ ra vội vàng luống cuống.
- Cần coi học sinh là nhân vật trung tâm trong quá
trình dạy học. Mọi hoạt động của ng ời thày, từ việc
xác định mục tiêu của bài dạy đến việc sắp xếp nội
dung, lựa chọn phơng pháp, hình thức dạy học phải
căn cứ vào đặc điểm phát triển tâm lí nói chung và
khả năng nhận thức của học sinh. Cần tạo điều kiện
cho học sinh tự giác, tích cực hoạt động nhằm chiếm
lĩnh kiến thức. Kalinin, nhà giáo dục ng ời Nga nói:
Ngời thày giáo tồi là ng ời mang chân lí đến cho học
sinh, ngời thày giáo giỏi là ngời tổ chức cho học sinh
tự tìm kiếm chân lí.
Ngời thực hiện: Trơng Thị Dơng. Đơn vị: THCS Phú Long

6


- Khi giáo viên sai lầm thì thành thật xin lỗi học sinh.
- Vẻ mặt của giáo viên quá lạnh lùng, hoặc sự vồn và quá
mức sẽ gây lúng túng cho học sinh, điều đó sẽ không
tạo ra không khí làm việc thâm mật trong lớp. Theo
Makarencô (nhà giáo dục Nga), để có không khí làm
việc thâm mật trong giờ lên lớp thì khi vào lớp ng ời
thày phải có bộ mặt rạng rỡ, nhiệt tình khi nhìn
toàn lớp, nhìn từng ngời, ai cũng thấy đợc thày để ý,
đợc thày quan tâm, tất cả đều ở trong tầm mắt của

thày.
- Khi vào lớp , quan sát cả lớp rồi chào các em, và có
thái độ gần gũi với học sinh từ đầu đến cuối giờ lên
lớp.
- Quan sát học sinh, thấy em nào vắng mặt cần nhẹ
nhàng hỏi: Bạn Hoa còn ốm à ?, Chắc bạn Huy có
việc nên đến muộn.
- Trớc khi kiểm tra bài nên nói: Tất cả đà sẵn sàng rồi
chứ nhng kìa trên bàn của A còn bề bộn những gì
thế kia.
- Khi giáo viên trả bài kiểm tra, học sinh nào điểm tốt
nên nêu gơng, học sinh nào điểm thấp nên động
viên. Tuỳ từng em mà giáo viên đề ra những yêu cầu
phù hợp. Khi nhận xét học sinh, giáo viên nên tế nhị
khéo lÐo khÝch lƯ tÝnh tÝch cùc cđa häc sinh : ồ,
em trả lời có nhiều ý đúng (gần đúng), em xem còn
thiếu gì nữa không ? hoặc tôi cho em điểm 6,
đáng lẽ ra em còn khá hơn, hÃy cố gắng lên hy vọng
lần sau em sẽ đạt điểm cao hơn Xỉ vả học sinh
Ngời thực hiện: Trơng Thị Dơng. Đơn vị: THCS Phú Long

7


không có lợi ích gì, chỉ làm cho học sinh thêm ngại
học, chán học mà thôi
Sự khéo léo ứng xử của giáo viên, làm tăng uy tín các
giáo viên đối với học sinh, làm cho các em lạc quan tin t ởng vào sự cố gắng của mình và quý trọng giáo viên
hơn.
Lạc quan, tin tởng vào sự tiến bộ của học sinh là rất cần

thiết, không nên định kiến với học sinh. Trong cuộc
họp hội đồng giáo viên ng êi ta nªu tªn em B, mét häc sinh
lu ban lớp 8 đà xúc phạm cô giáo. Hội đồng quyết định kỷ
luật em. Nhng nguyên nhân nào đà dẫn đến sự xúc phạm
này ? Cô giáo trả bài kiểm tra, B vui mừng đ ợc điểm 8,
em rất sung síng víi thµnh tÝch hiÕm cã nµy, nh ng niỊm
vui cha đợc mấy chốc: - B, có lẽ nào em tự làm đ ợc bài? Cô
giáo nói em hÃy lên bảng giải một bài khác. B không giải
đợc, kết quả là trong sổ điểm, điểm 1 lập tức thay cho
điểm 8, cậu bé tức giận không làm chủ đ ợc đà văng tục
với cô giáo.
b/ Trong công tác giáo dục
Công tác giáo dục là một vấn đề phức tạp đối với giáo
viên, nhất là giáo viên chủ nhiệm. Cũng nh trong công tác
giảng dạy, việc ứng xử của giáo viên đối với học sinh chỉ
có hiệu quả khi có sự hiểu biết học sinh, tôn trọng nhân
cách các em, khi có uy tín về chuyên môn, về đạo đức và
lối sống đối với học sinh, và chỉ khi có kinh nghiệm nghề
nghiệp.
Trong quan hệ ứng xử ngời thày cần nhìn nhận, ứng xử
vứi học sinh nh con cháu anh em và bạn bè. Tuy nhiên với
Ngời thực hiện: Trơng Thị Dơng. Đơn vị: THCS Phú Long

8


mỗi lứa tuổi, mỗi cấp học, mỗi học sinh cần phải có cách
ứng xử riêng.
Đối với học sinh trung học cơ sở các em đà có những
biến đổi đáng kể trong đời sống tâm lý: ch a phải là ngời lớn nhng cũng không còn là trẻ con nữa. Các em có xu h ớng làm ngời lớn, muốn đợc ngời lớn tôn trọng và xác nhận

những việc các em đà làm cho tập thể và xà hội. Chúng ta
(các thày cô giáo) không thể ứng xử với các em nh với học
sinh tiểu học, mà cần thay đổi cách ứng xử phù hợp với lứa
tuổi các em: tôn trọng, yêu cầu cao, và sự cảm thông.
Trớc giờ học, một cô giáo dạy lớp 9 thu tiền học phí của
học sinh và kẹp vào một cuốn sách để trên bàn. Trong giờ
giải lao cô đếm lại tiền để nộp cho nhà tr ờng thì thấy
thiếu 50.000đ. Những học sinh có mặt tại lớp đều đồng
thanh:
- Chắc bạn nào lấy trộm.
- Rõ ràng cô mất tiền không thể nào khác đ ợc. Cô giáo
bình tính nói trớc lớp. Sau giờ học một cậu học sinh
đến tìm cô giáo và nói thầm:
- Tha cô ! Em đà lấy tiền của cô. Em xin lỗi cô, em sẽ
không bao giờ làm nh thế nữa. Khi nào có tiền em
xin hoàn trả lại cho cô.
- Em lấy để làm gì ? Cô giáo hỏi.
- Em muốn chạy tiền thuốc cho mẹ vì mẹ em đang bị
ốm nặng.
Cô giáo đà không tiết lộ bí mật này, cô giáo còn tặng
em ít tiền mua thuốc cho mẹ và còn đến thăm mẹ của
Ngời thực hiện: Trơng Thị Dơng. Đơn vị: THCS Phú Long

9