NGOẠI GIAO VĂN HĨA ẤN ĐỘ
I.

Tìm hiểu về ngoại giao văn hóa.
1. Khái niệm ngoại giao văn hóa

- Ngoại giao văn hóa là một thuật ngữ để chỉ một hình thức ngoại giao với
một loạt những phương sách làm cơ sở cho hoạt động thực tiễn một cách
hiệu quả, những phương sách này bao gồm sự thừa nhận và hiểu biết rõ ràng
về động lực văn hóa của nước ngồi và sự tuân thủ những nguyên lý phổ
biến chỉ đạo quá trình đối thoại cơ bản.
- Nhà nghiên cứu Simeo Adebolu, thành viên Hiệp hội các nhà ngoại giao
thương mại Anh cho rằng: “Ngoại giao văn hóa là một hình thức ngoại
giao nhấn mạnh tới sự thừa nhận văn hóa và hiểu biết lẫn nhau như là
một cơ sở của đối thoại.”
- Ở Việt Nam, khái niệm ngoại giao văn hóa vẫn cịn mới mẻ. Các nhà học giả,
các nhà hoạch định chính sách đều có những định nghĩa riêng của mình về
ngoại giao văn hóa.Tuy nhiên, hầu hết các học giả đều cơng nhận rằng, ngoại
giao văn hóa là một trong những trụ cột của ngoại giao Việt Nam. Theo
ngun Ủy viên Bộ chính trị, ngun Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại
giao Nguyễn Mạnh Cầm: gắn kết cùng ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh
tế, ngoại giao văn hóa tạo nên một mặt trận chung, đưa lại kết quả chung của
ngoại giao.
- Nguyên Phó Thủ tướng Nguyễn Khánh cho rằng: “Ngoại giao văn hóa là một
trong những trụ cột của ngoại giao chứ không phải là bộ phận của văn hóa
đối ngoại. Đó là việc thực hiện chính sách đối ngoại để đạt được mục tiêu
chính trị bằng cơng cụ văn hóa, biện pháp văn hóa. Trong đó các giá trị văn
hóa sẽ là chỗ dựa tinh thần bền vững cho các hoạt động ngoại giao, làm áp

1

lực đối với các đối tác để thực hiện có kết quả các chính sách chính trị, kinh
tế và văn hóa quốc gia.”
2. Mục đích của ngoại giao văn hố
- Mục đích của ngoại giao văn hóa là để ảnh hưởng đến quần chúng nước
ngoài và sử dụng ảnh hưởng đó, được xây dựng trong thời gian dài, như là dự
trữ lòng tốt để đạt được sự hỗ trợ cho các chính sách. Nó tìm cách khai thác
các yếu tố văn hóa để tác động lên người nước ngồi:
- Có một cái nhìn tích cực về người dân, văn hóa và chính sách của đất
nước
- Tạo ra sự hợp tác lớn hơn giữa hai quốc gia.
- Giúp đỡ trong việc thay đổi chính sách hoặc mơi trường chính trị của
quốc gia nhắm tới.
- Ngăn chặn, quản lý và giảm thiểu xung đột với quốc gia nhắm tới.
- Đổi lại, ngoại giao văn hóa có thể giúp một quốc gia hiểu rõ hơn về nước
ngồi mà nó có liên hệ với và tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau. Ngoại giao
văn hóa là một cách để thực hiện quan hệ quốc tế mà khơng mong nhận lại
điều gì như cách ngoại giao truyền thống thường hy vọng. Chương trình trao
đổi văn hóa làm việc như là một phương tiện để tăng cường một ấn tượng tốt
của nước ngoài để đạt được sự hiểu biết bên ngoài và được chấp nhận trong
các hoạt động văn hóa của họ và tự nhiên hóa các tiêu chuẩn xã hội của họ
trong các nền văn hóa khác.
- Nói chung, mục đích của ngoại giao văn hóa là để người dân của một quốc
gia nước ngồi mở mang một sự hiểu biết về những lý tưởng và các tổ chức
của quốc gia trong một nỗ lực để gầy dựng hỗ trợ rộng rãi cho các mục tiêu
kinh tế và chính trị. Bản chất "ngoại giao văn hóa tiết lộ tâm hồn của một dân
tộc", đổi lại nó tạo ra ảnh hưởng. Mặc dù thường bị coi nhẹ, ngoại giao văn
2



hóa có thể và đang đóng một vai trị quan trọng trong việc đạt được các mục
tiêu an ninh quốc gia.
- Trong thời đại tồn cầu hóa và với sự nổi trội của xu hướng “đối thoại
thay cho đối đầu”, ngoại giao văn hóa được xem là một trong 3 trụ cột
chính của hoạt động ngoại giao, bên cạnh ngoại giao chính trị và ngoại
giao kinh tế, ngoại giao văn hoá là một trong những sức mạnh mềm
được Ấn Độ sử dụng thành công trong lịch sử đấu tranh giành tự do độc
lập và trong suốt quá trình xây dựng, phát triển, đặc biệt là trong thời kì
Narendra Modi làm thủ tướng.

II.

Tìm hiểu về Ấn Độ và ngoại giao văn hóa của Ấn Độ
1. Vài nét về đất nước Ấn Độ
• Vị trí địa lý:
- Ấn Độ là một quốc gia Nam Á, chiếm hầu hết bán đảo Ấn Độ. Ấn Độ
có ranh giới với Pakistan, Trung Quốc, Myanma, Bangladesh, Nepal,
Bhutan và Afghanistan. Ấn Độ là nước đông dân thứ nhì trên thế giới,
với dân số trên một tỉ người, và đồng thời lớn thứ bảy về diện tích.

3


- Cộng hoà Ấn Độ xuất hiện trên bản đồ thế giới vào ngày 15 tháng 8
năm 1947. Sự thiết lập nhà nước Ấn Độ là đỉnh cao của cuộc đấu tranh
của những người tại Nam Á để thoát khỏi ách thống trị của Đế quốc Anh.
Ấn Độ có nền văn minh sông Ấn phát triển rực rỡ cách đây 5 nghìn
năm. Ấn Độ là nơi sinh trưởng của bốn tôn giáo quan trọng trên thế giới:
Ấn Độ giáo, Phật giáo, đạo Jaini và đạo Sikh.
- Đất nước Ấn Độ có một vị thế địa lý rất đặc biệt. Đó là có lưng dựa

vào dãy Hy Mã Lạp Sơn hùng vĩ bậc nhất thế giới, mặt nhìn ra Ấn Độ
Dương đại dương mênh mơng, mà cịn sở hữu 2 con sơng lớn là Ấn Hà và
Hằng Hà như hai dịng sữa mát trong ni một bình ngun bao la và
cũng là cái nôi của nền văn minh nông nghiệp thời cổ đại. Chính ở chốn
địa linh nhân kiệt đó nhiều vĩ nhân ra đời như đức Phật Thích Ca Mâu Ni,
Thánh Mahatma Gandhi, hiền triết Jiddu Krishnamurti, thi hào
4


Rabindranath Tagore, v.v… và các tôn giáo, trường phái triết học lớn và
lâu đời nhất thế giới được hình thành như Vệ Đà, Áo Nghĩa Thư, Ấn Độ
Giáo, Phật Giáo, Kỳ Na Giáo, Đạo Sikh, v.v…
• Kinh tế:
- Nền kinh tế Ấn Độ lớn thứ 5 thế giới xét theo GDP danh nghĩa
(năm 2018), được dự báo trở thành nền kinh tế thứ 4 thế giới vào
năm 2021. Sau các cải cách kinh tế dựa trên cơ sở thị trường vào năm
1991, Ấn Độ trở thành một trong số các nền kinh tế lớn có mức tăng
trưởng nhanh; và được nhận định là một nước công nghiệp mới.
- Ấn Độ có thế mạnh về nơng nghiệp. 2/3 lực lượng lao động làm trong
ngành này. Loại cây lương thực chính là lúa mì và lúa nước. Cây cơng
nghiệp ngày càng được trồng nhiều tại các đồn điền lớn, gồm có chè,
bơng gai, mía... Vốn là những sản phẩm nơng nghiệp xuất khẩu chủ yếu
của quốc gia.
- Là một trong 10 cường quốc cơng nghiệp trên tồn cầu. Nơi trữ lượng
than tương đối lớn là cơ sở năng lượng cho công nghiệp, Ấn Độ cịn có
kim cương, bơ-xít, ti-tan, đồng và sắt.
- Sở hữu một lượng đáng kể dầu mỏ và khí tự nhiên.
- Các ngành dệt, sản xuất xe cộ, sắt, thép, dược liệu và ngành điện có đóng
góp quan trọng cho nền kinh tế Ấn Độ còn là một trong những cường
quốc sản xuất và xuất khẩu phần mềm máy tính có tín nhiệm.

- Tuy nhiên, quốc gia này vẫn tiếp tục phải đối diện với những thách
thức từ nghèo đói, nạn tham nhũng, tình trạng suy dinh dưỡng của
trẻ em nông thôn, giáo dục và y tế công thiếu thốn, và chủ nghĩa
khủng bố.
• Về chính trị:
5


- Ấn Độ được xem là nền dân chủ đông dân nhất trên thế giới. Đây là
một nước cộng hòa nghị viện với một hệ thống đa đảng, có sáu chính
đảng cấp quốc gia được cơng nhận và trên 40 chính đảng cấp địa
phương. Đảng Quốc đại được nhận định là có tư tưởng trung-tả hay là "tự
do" trong văn hóa chính trị Ấn Độ, cịn Đảng Bharatiya Janata có tư
tưởng trung-hữu hay là "bảo thủ".
- Ấn Độ là một liên bang với một hệ thống nghị viện nằm dưới sự
khống chế của Hiến pháp Ấn Độ. Đây là một nước cộng hòa lập hiến
với chế độ dân chủ đại nghị, trong đó "quyền lực đa số bị kiềm chế bởi
các quyền thiểu số được bảo vệ theo pháp luật". Chế độ liên bang tại Ấn
Độ xác định rõ sự phân chia quyền lực giữa chính phủ liên bang và các
bang. Chính phủ tuân theo sự kiểm tra và cân bằng của Hiến pháp.
- Hiến pháp Ấn Độ có hiệu lực vào ngày 26 tháng 1 năm 1950, trong lời
mở đầu của nó có viết rằng Ấn Độ là một nước cộng hịa có chủ
quyền, xã hội, thế tục, dân chủ. Mơ hình chính phủ của Ấn Độ theo
truyền thống được mô tả là "bán liên bang" do trung ương mạnh và các
bang yếu, song kể từ cuối thập niên 1990 thì Ấn Độ đã phát triển tính liên
bang hơn nữa do kết quả của các thay đổi về chính trị, kinh tế và xã hội.
2. Quan điểm ngoại giao văn hóa của Ấn Độ
- Ngoại giao văn hóa là một trong những sức mạnh mềm được Ấn Độ sử
dụng thành công trong lịch sử đấu tranh giành tự do, độc lập và trong suốt
quá trình xây dựng, phát triển, đặc biệt là trong thời kỳ Narendra Modi

làm Thủ tướng.
- Ngoại giao văn hóa đã được Thủ tướng Ấn Độ - Narendra Modi sử
dụng rất thành cơng trong q trình phát triển đất nước và nâng tầm
6


ảnh hưởng của Ấn Độ đối với khu vực và thế giới. Chính sách ngoại
giao văn hóa của Narendra Modi với các đặc điểm
+ (1) Ấn Độ trên hết;
+ (2) Trước hết, ưu tiên vùng lân cận;
+ (3) Vượt qua những chướng ngại lịch sử;
+ (4) Từ người thực hiện quy tắc đến nhà tạo ra quy tắc;
+ (5) Ấn kiều của Ấn Độ;
+ (6) Tăng cường kết nối văn hóa.

 Nhờ đó, từ một nước loay hoay tìm đường phát triển, Ấn Độ đã trở
thành một quốc gia lãnh đạo, từ một nước tuân thủ các quy tắc đã
trở thành quốc gia đưa ra các quy tắc và thiết lập các chương trình
nghị sự trên trường quốc tế.
• (1) “Ấn Độ trên hết”
- Chính sách đối ngoại của Ấn Độ dưới thời Narendra Modi làm Thủ tướng
được thúc đẩy bởi quan điểm trung tâm trong tầm nhìn của Modi về vấn
đề quản trị - sự thịnh vượng của Ấn Độ. Chính sách đối ngoại của Modi
được bắt đầu từ trong nước với nhiều phương cách tiếp cận và triển khai
quyết liệt. Là thị trường tự do phát triển nhanh và nền dân chủ đông dân
nhất thế giới, ấn tượng của Ấn Độ về các vấn đề quốc tế là một thực tế,
cũng tương tự như sự thật rằng, đói nghèo là thách thức lớn nhất của Ấn
Độ. Trong tình thế đó, Modi đã linh hoạt liên kết chính sách đối ngoại của
Ấn Độ với công cuộc chuyển đổi trong nước. Một mặt, nhằm thu hút
được vốn đầu tư nước ngồi, cơng nghệ và mở cửa thị trường nước ngồi

cho các sản phẩm của Ấn Độ, mặt khác, hướng tới sự ổn định, hịa bình
và thịnh vượng ở khu vực. Ông đã theo đuổi các chương trình hàng đầu
của Liên minh Dân chủ quốc gia (NDA) như “Made in India” (Sản xuất
tại Ấn Độ), Digital India (Ấn Độ số hóa), Smart Cities (Những thành phố
7


thông minh), Clean Ganga (Làm sạch sông Hằng), Swachh Bharat (Ấn
Độ sạch), Skill India (Ấn Độ tay nghề cao) và Startup India (Phong trào
khởi nghiệp ở Ấn Độ). Đó là những chương trình có ấn tượng trong chính
sách đối ngoại của Modi.
- Trên các lĩnh vực chính trị, quốc phịng, an ninh và nhiều lĩnh vực khác,
nhờ chính sách ngoại giao văn hóa năng động, vị thế của Ấn Độ trên
trường quốc tế được nâng cao.
• (2) “Trước hết, ưu tiên vùng lân cận”
- Đặc điểm thứ hai trong chính sách đối ngoại của Modi là xác định rõ tầm
quan trọng của các nước láng giềng, khu vực lân cận của Ấn Độ..
- Chính sách ngoại giao coi trọng ưu tiên vùng lân cận của Modi đã được
triển khai quyết liệt trong thực tế, làm cho quan hệ với các nước hòa dịu
nhờ những hoạt động về ngoại giao văn hóa
• (3) “Vượt qua những chướng ngại lịch sử”
- Chính sách ngoại giao văn hóa quyết đốn, mạnh mẽ của N.Modi đã vượt
qua sự cầm chừng, do dự - những đặc điểm cố hữu trong chính sách đối
ngoại của Chính phủ Ấn Độ trước đây.
- Để tìm kiếm hịa bình, Ấn Độ phải đối mặt với các tổ chức khủng bố
xuyên biên giới ở Pakistan hoặc giải phóng Hiệp hội Hợp tác khu vực
Nam Á khỏi sự phủ quyết của Islamabad. N. Modi đã mạnh mẽ hơn
những người tiền nhiệm. Ông chỉ rõ bản chất bạo lực, coi chủ nghĩa
khủng bố là mối đe dọa nghiêm trọng nhất kể từ sau Chiến tranh Thế giới
thứ hai. Gạt bỏ mọi ảo tưởng, ông bác bỏ bất kỳ gợi ý thỏa hiệp nào, vạch

rõ rằng, khơng thể có quan niệm khủng bố tốt hay khủng bố xấu, tất cả
những kẻ khủng bố đều là ác quỷ. Việc máy bay của N. Modi hạ cánh
trong thời gian ngắn tại Lahore cuối năm 2015, các cuộc đột kích của binh
8


lính Ấn Độ qua tuyến kiểm sốt tạm thời nhằm vào những căn cứ khủng
bố ở vùng Kashmir do Pakistan chiếm đóng cuối tháng 9-2016 và việc
thúc đẩy hợp tác tiểu vùng Nam Á kể từ cuối năm 2014, v.v. đều là một
phần trong chiến lược rộng lớn hơn của N. Modi nhằm khôi phục vị thế
đứng đầu tự nhiên của Ấn Độ ở tiểu lục địa bằng cách giải quyết những
xung đột và mở rộng những lĩnh vực hợp tác nếu có thể, và đối mặt với
các lực lượng chống đối nếu cần thiết.
- Sự khác biệt trong chính sách ngoại giao văn hóa của N. Modi với quá
khứ cịn là khả năng làm cho người ta ít tranh luận về chính sách này và
tập trung nhiều hơn vào việc giải quyết vấn đề bằng cách rà soát một loạt
các lựa chọn thay thế và đưa ra các quyết định tối ưu.
- Sự khác biệt này còn là phong cách ngoại giao có sức lơi cuốn, khả năng
làm tan băng trong quan hệ với các đối tác. Modi đã khéo léo tạo dựng
mối quan hệ cá nhân tốt với Tổng thống Mỹ Barack Obama, các nhà lãnh
đạo khác trên thế giới như Angela Merkel, Shinzo Abe,... Điều đó góp
phần nâng cao đáng kể vị thế của Ấn Độ.
- Việc tăng cường tham gia của Ấn Độ trên phạm vi tồn cầu với những ý
tưởng, chương trình nghị sự mới gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu phát
triển bền vững; ủng hộ giải pháp công bằng cho thỏa thuận về chống biến
đối khí hậu tồn cầu, loại trừ nghèo đói và ủng hộ cuộc sống hịa hợp với
thiên nhiên cũng là điểm sáng khác biệt của N. Modi với những người
tiền nhiệm.
• (4) “Từ người thực hiện quy tắc đến nhà tạo dựng quy tắc”
- Một trong những nỗ lực lớn của ngành ngoại giao Ấn Độ để thực hiện ý

tưởng ngoại giao văn hóa của N. Modi là “khám phá những ý tưởng phổ
quát và định vị nó trong bối cảnh văn hóa truyền thống của Ấn Độ”(2).
9


- Việc xây dựng và thực hiện học thuyết đối ngoại của riêng mình có tên là
Panchamrit xoay quanh năm trụ cột: nhân phẩm, đối thoại, chia sẻ sự
thịnh vượng, an ninh khu vực và toàn cầu và các liên kết văn hóa và văn
minh bằng tư tưởng chủ đạo, hướng đến mục tiêu cuối cùng là đưa Ấn Độ
giành được vị thế cường quốc thế giới thay vì chỉ là người “quan sát tầm
thường”(3) cho thấy sự vươn mình của Ấn Độ để trở thành “nhà tạo dựng
quy tắc”. Tham vọng này được N. Modi khẳng định trong bài phát biểu tại
Đại học Bamaras Hindu: “Trong thời đại hiện nay, có thể được coi là một
kỷ nguyên của kiến thức, vai trò và trách nhiệm của chúng ta đã tăng lên.
Chúng ta phải nổi lên như một Guru Vishwa, không chỉ để cung cấp
hướng đi mới cho thế giới, mà cịn để bảo vệ di sản của chúng ta”(4).
• (5) “Ấn kiều của Ấn Độ”
- Trong chính sách đối ngoại, Chính quyền N. Modi rất coi trọng Ấn kiều
và đã có những hành động thiết thực tăng cường quan hệ sâu với Ấn kiều
như gia tăng các cam kết với cộng đồng Ấn kiều, tăng cường mối quan hệ
của họ với quê hương và nâng cao vị thế của họ tại nước sở tại.
- Bằng những cuộc gặp gỡ, trao đổi thân tình với các Án kiều trong các
chuyến thăm nước sở tại, Modi ln khuyến khích họ n tâm làm ăn, gia
tăng quan hệ với Đất Mẹ. Cách tiếp cận và ứng xử của N. Modi đã thúc
đẩy nhiều Ấn kiều trở về với Đất Mẹ thường xuyên, đầu tư nhiều hơn,
góp phần nhiều hơn vào sự nghiệp phát triển của Ấn Độ.
• (6) “Tăng cường kết nối văn hóa”
- Chính sách ngoại giao văn hóa của Ấn Độ trong gần một nhiệm kỳ Thủ
tướng N. Modi cầm quyền thể hiện rõ tư tưởng, tầm nhìn tồn cầu của
người hoạch định chính sách và lãnh đạo thực thi chính sách. Modi đã

tiến hành với số lượng chưa từng có các chuyến thăm, các cuộc gặp cấp
10


cao với các nhà lãnh đạo nước ngoài trên khắp năm châu. Tới đâu ông
cũng giới thiệu, thể hiện, truyền bá giá trị văn hóa Ấn Độ.
- Ngoại giao văn hóa thời N. Modi thể hiện rõ trong việc ơng tích cực thúc
đẩy giá trị truyền thống và hiện đại của Ấn Độ ra toàn thế giới. Tác giả
Ted Piccone từng nói rằng: “Ơng thể hiện rõ tầm nhìn về thế giới quan
tâm linh về triết học sâu sắc và coi đây là những đóng góp độc đáo của
Ấn Độ cho thế giới. Ông giới thiệu, quảng bá về nền dân chủ sôi động của
Ấn Độ, giới thiệu về đặc điểm “thống nhất trong đa dạng”, không chỉ là
phần không thể thiếu cho việc quản lý xã hội phức tạp của mình mà cịn là
con đường cần thiết cho hịa bình và cùng tồn tại trên thế giới, một thế
giới cho phép đất nước mình mức độ phát triển và thịnh vượng, bền
vững”(8).
- “Là một người Hindu mộ đạo, N. Modi khơng ngần ngại khi giảng những
đức tính mà ơng coi không phải là một tôn giáo mà là một lối sống bao
gồm tất cả các quy tắc gắn kết xã hội...”(9).
- Ngoại giao Yoga là những nỗ lực đầu tiên của ơng Modi. Ơng sử dụng
ngày lễ Yoga để thúc đẩy bản sắc văn hóa Ấn Độ ra thế giới.
- Ngoại giao Phật giáo cũng được N. Modi hết sức chú trọng. Ơng đã từng
nói: “Người ta nói rằng, thế kỷ XXI sẽ là thế kỷ châu Á, điều đó khơng có
gì phải bàn cãi” và ơng khẳng định: “Nếu khơng có Phật giáo thì thế kỷ
này khơng thể là thế kỷ của châu Á”(11). Ông đã sử dụng lịch sử hình
thành phát triển và lan tỏa Phật giáo để quan hệ với Trung Quốc, Nhật
Bản, Việt Nam, Myanma, Nepal,... Ơng đã khơn khéo tiếp cận ngoại giao
văn hóa bằng cách liên kết tâm linh và triết học của Ấn Độ với phần còn
lại của châu Á. Ấn Độ đang thực hiện kế hoạch biến Ấn Độ trở thành một
nơi hành hương của Phật tử thế giới. Modi đã xúc tiến để Ấn Độ và Nhật

Bản ký hiệp định, trong đó Banaras và Kyoto trở thành những thành phố
11


di sản văn hóa Phật giáo, cam kết sẽ cùng tham gia vào việc bảo tồn di
sản, hiện đại hóa và hợp tác trong các lĩnh vực nghệ thuật, văn hóa và học
thuật.
- Các giá trị văn hóa truyền thống và hiện đại được N. Modi sử dụng để
giới thiệu, kết nối, tăng cường quan hệ với các nước..
- N. Modi cũng chủ trương đẩy mạnh ngoại giao trên lĩnh vực phim ảnh,
truyền thơng, truyền hình. Ơng đã vận động Trung Quốc cùng Ấn Độ ký
bản ghi nhớ về hợp tác sản xuất phim, ký thỏa thuận với Việt Nam về hợp
tác phát sóng giữa “Prasar Bharti” của Ấn Độ và Đài Tiếng nói Việt Nam.
Một sáng kiến mới mang tên “Cộng hịa truyền hình” đã được triển khai
và dần trở thành một kênh truyền thơng tồn cầu song song với CNN và
BBC(13).
- Đánh giá về thành tựu ngoại giao văn hóa của Ấn Độ trong giai đoạn đầu
N. Modi cầm quyền. Ngài Arun Jaitley, Bộ trưởng Tài chính và các vấn
đề doanh nghiệp Chính phủ Ấn Độ khẳng định: “...Dấu ấn toàn cầu của
Ấn Độ cho thấy, từ một nước loay hoay tìm đường phát triển, quốc gia
này đang trở thành một quốc gia lãnh đạo, từ một nước tuân thủ các quy
tắc đã trở thành một quốc gia đưa ra các quy tắc và thiết lập các chương
trình nghị sự trên trường quốc tế”(14).
- Ngoại giao văn hóa đã góp phần rất quan trọng, có tính quyết định
trong việc phát triển quốc gia dân tộc.
3. Cách thức hoạt động và cơ cấu tổ chức.
• Cách thức hoạt động:
(1) Xuất khẩu sản phẩm điện ảnh (Bollywood)
- Tên gọi Bollywood được ghép từ chữ Bombay (tên gọi cũ của thành phố
Mumbai ngày nay) và Hollywood (ngành công nghiệp điện ảnh Hoa Kì).

Thế kỉ XXI chứng kiến sự phổ biến rộng rãi của điện ảnh Bollywood.
12


Những bộ phim của Bollywood thu hút khán giả ở mọi lứa tuổi. Trên
phương tiện truyền thơng tồn cầu, Bollywood đã được nhắc đến như nền
công nghiệp 3,5 tỉ USD.
- Chính sự thành cơng của nền điện ảnh Bollywood đã giúp nhiều
người biết đến văn hóa truyền thống của Ấn Độ. Khi xem các thể loại
phim Bollywood, khán giả thường bắt gặp các nghi lễ, lễ hội lớn ở Ấn
Độ. Đặc biệt, ca hát và nhảy múa là một phần không thể thiếu trong các
bộ phim. Nhiều người trở nên thích thú với các điệu nhảy Bollywood cực
kì đẹp mắt được trình diễn thơng qua các bộ phim. Nền cơng nghiệp điện
ảnh Ấn hỗ trợ cho nền âm nhạc rất lớn khi những bài hát trong phim
chiếm hơn 70% thị phần âm nhạc nước này.
- Ngày nay, ngành công nghiệp sản xuất phim tiếng Hindi đã tự mình vươn
xa ra tầm thế giới và bắt đầu được công nhận trong nền giải trí quốc tế.
Bollywood đã trở thành một phần quan trọng của văn hóa khơng chỉ
ở Ấn Độ, tiểu lục địa Ấn Độ mà còn lan rộng sang Trung Đông, một
phần của châu Phi, một phần khu vực Đông Nam Á và cộng đồng
người Nam Á trên toàn thế giới. Bollywood có lượng khán giả đơng
nhất tại các nước như Anh, Canada, Úc, Mĩ - nơi có một lượng lớn người
nhập cư gốc Ấn.
(2) Khôi phục và truyền bá các giá trị Phật giáo
- Ấn Độ là một trong những trung tâm khởi phát của nền văn minh châu
Á, và là một trong những nền văn minh lớn nhất trên thế giới.
+ Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ trên thế giới rất rộng lớn. Sự phát triển của
Phật giáo được xem như mối dây liên kết thế giới với văn hóa Ấn Độ, và
giúp văn hóa Ấn Độ mở rộng ảnh hưởng của mình ra tồn thế giới.
+ Hơn một ngàn năm sau khi Phật giáo suy giảm và tưởng chừng như đã

biến mất ở Ấn Độ, Phật giáo đã trở lại vùng đất sinh ra mình và trở thành
13


một phần không thể thiếu của các hoạt động ngoại giao phục vụ cho sức
mạnh mềm của đất nước này.
+ Phật giáo ngày càng trở nên phổ biến với hình ảnh là một tơn giáo hịa
bình. Điều này đã giúp nó trở thành một cơng cụ hữu ích của quyền lực mềm
mà một số nước châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc triệt để sử
dụng trong chính sách đối ngoại của họ.
- Tăng cường quan hệ với các nước: Nhằm tránh sự gia tăng ảnh hưởng của
Trung Quốc, các nhà hoạch định chính sách Ấn Độ đã tăng cường quan hệ
với các nước láng giềng của Ấn Độ như Pakistan, Bangladesh, Sri Lanka,
Nepal và Myanmar, cũng như hợp tác với Trung Quốc, Nhật Bản và
Singapore.
- Tổ chức các tour du lịch hành hương:
+ Đối với Ấn Độ, loại hình du lịch tâm linh với các tour hành hương thực sự
là nhân tố chính yếu trong việc tái cân bằng quyền lực ở khu vực Đông Nam
Á và Đông Á.
+ Các hoạt động ngoại giao liên quan đến Phật giáo hiện đang được coi là
một cơng cụ có sức thuyết phục cao trong chính sách đối ngoại.
+ Chính phủ Ấn đang đẩy mạnh hoạt động của các địa điểm có di sản Phật
giáo đã từng bị lãng quên trong quá khứ đồng thời đầu tư nhiều hơn vào
những địa điểm như vậy để bảo tồn và phát huy thế mạnh của chúng.
+ Sự phát triển nhanh chóng của các tour du lịch hành hương trong và ngoài
nước đã gợi trí tị mị cho du khách về các nơi Bihar, Madhya Pradesh,
Maharashtra và Orissa cũng như thể hiện nỗ lực của chính phủ Ấn mang hình
ảnh của một đất nước rộng lớn, sặc sỡ và lôi cuốn đến với mọi người dân trên
thế giới.
- Thực hiện các chuyến công du chính thức nước ngồi:

14


+ Dưới sự lãnh đạo của chính phủ mới, “Chính sách hướng Đông” của Ấn
Độ đã chuyển thành “Hành động phía Đơng”, thể hiện sự chủ động hơn của
Ấn Độ trong tăng cường quan hệ giữa hai cực tăng trưởng trong một châu Á
đang nổi lên.
+ Ấn Độ đã sử dụng Phật giáo để thu hút cũng như tạo ảnh hưởng ở các quốc
gia trong và ngồi khu vực. Thơng qua các hoạt động “ngoại giao Phật giáo”,
Ấn Độ hi vọng có thể kết nối với người dân ở các khu vực có ảnh hưởng
truyền thống của Ấn Độ trong lịch sử: Nam Á, Đông Á và đặc biệt là Đông
Nam Á.

 Ngoại giao Phật giáo là một công cụ hiệu quả trong việc triển khai
sức mạnh mềm của Ấn Độ đối với các khu vực kể trên.
(3) Phổ biến nghệ thuật Yoga
- Thơng qua các chính sách và các hoạt động ngoại giao, Thủ tướng Narendra
Modi đã nỗ lực khơng ngừng để mang đến thế giới hình ảnh về một đất nước
Ấn Độ - một người chơi mang tầm quốc tế cũng như cố gắng tái khẳng định
thương hiệu Ấn Độ với một truyền thống về triết học và tơn giáo lâu đời
thơng qua các chính sách đối ngoại. Với mục đích này, yoga trở thành
phương tiện nhằm thúc đẩy hình ảnh về một nhà lãnh đạo tinh thần
mang tính tồn cầu, một Vishwa Guru hay một “Guru” (nhà lãnh đạo/ bậc
thầy tôn giáo) của thế giới.
- Sự thừa nhận của quốc tế đối với yoga thực sự cũng là sự thừa nhận
những nỗ lực của thủ tướng Modi, lấy yoga làm công cụ trong các hoạt
động ngoại giao để củng cố quyền lực mềm của Ấn Độ.
- Bộ trưởng Mơi trường Prakash Javadekar cho biết yoga chính là quyền lực
mềm của Ấn Độ. Ông đã lập ra một ban điều hành yoga tại trụ sở của Viện
Nghiên cứu Công nghiệp rừng. Trong bài phát biểu ngắn gọn của mình, Bộ

15


trưởng Javadekar kêu gọi mọi người hãy yêu quý yoga và làm cho nó trở
thành một thói quen hàng ngày của họ để đạt được sức khỏe thể chất và tinh
thần. Ơng nói: “Thủ tướng Narendra Modi đã làm cho khoảng hai tỉ
người Ấn Độ ngày hôm nay cảm thấy tự hào vì yoga đã được biết đến
trên phạm vi toàn cầu với hơn 170 quốc gia ủng hộ và luyện tập yoga.
Đây chính là quyền lực mềm của Ấn Độ”.

 Là một trong những cái nôi của nền văn minh cổ đại, Ấn Độ - với một
bề dày về văn hóa và lịch sử - ngày càng có ảnh hưởng sâu rộng tới
các nước trong khu vực và trên toàn thế giới. Những nỗ lực trong
NGVH (xuất khẩu sản phẩm điện ảnh (Bollywood), khôi phục và
truyền bá các giá trị Phật giáo, phổ biến nghệ thuật yoga) đã tạo hiệu
quả rõ nét trong việc xây dựng và phát triển sức mạnh mềm của Ấn
Độ. Việc tồn tại các hạn chế là điều không thể tránh khỏi nhưng phải
thừa nhận rằng Ấn Độ đã thành công trong việc tạo nên sức hấp dẫn
cho riêng mình.
III.

Ngoại giao văn hóa Ấn Độ và Việt Nam
Mối quan hệ giữa Ấn Độ và Việt Nam kéo dài hơn 2000 năm. Hai
nước có quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời.

- Ấn Độ tích cực ủng hộ Việt Nam trong các cuộc kháng chiến giành độc
lập, thống nhất trước đây, cũng như trong sự nghiệp đổi mới và phát
triển kinh tế sau này. Năm 1954, Ấn Độ mở Tổng Lãnh sự quán tại Hà Nội.
- Năm 1956, Việt Nam lập Tổng lãnh sự quán tại Niu Đê-li. Ngày 07/01/1972,
hai nước nâng quan hệ lên cấp Đại sứ.

- Ngày nay, mối quan hệ này đã phát triển thành “đối tác chiến lược toàn
diện”. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, trong chuyến thăm chùa Quán Sứ
16


vào tháng 9/2016, tuyên bố rằng, một số nước khác đến Việt Nam với mục
tiêu gây chiến, nhưng từ xưa đến nay, người Ấn Độ đến đây với thơng điệp
hịa bình.
Văn hóa từ lâu đã đóng một vai trị then chốt trong việc nâng cao
nhận thức và thúc đẩy quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia. Điều này càng
góp phần tăng cường hợp tác song phương, đảm bảo hòa bình và thịnh
vượng của hai dân tộc. Ấn Độ và Việt Nam cũng đã thiết lập một số cơ
chế nhất định để thúc đẩy giao lưu văn hóa. Hiệp định hợp tác văn hóa
giữa hai nước được ký năm 1976, là cơ sở cho Chương trình trao đổi văn
hóa giữa hai nước, được gia hạn định kỳ. Năm 2017 đã được chọn là
“Năm của tình hữu nghị” giữa hai nước.
• Hiện đã có Chương trình trao đổi văn hóa (CEP) giữa hai nước. Trung
tâm văn hóa Ấn Độ (ICC) tại Hà Nội, được khánh thành năm 2017, tiếp
tục củng cố sự hiện diện văn hóa Ấn Độ tại Việt Nam. Nơi đây là một trung
tâm văn hóa với các hoạt động từ Yoga đến các lớp khiêu vũ và âm nhạc Ấn
Độ. Với tinh thần mang hai nền văn hóa lại với nhau, một nhóm múa cổ
truyền Bhangra của Ấn Độ, gồm 12 thành viên, do ông Kanwarpreet Singh
Shetra làm trưởng nhóm, đã tham gia Lễ hội trái cây miền Nam (Việt Nam)
từ ngày 31/5 đến ngày 3/6/2016. Một nhóm nhạc 6 thành viên là nhóm
Dementia, do ơng Inakhu A Ayeh đã biểu diễn nghệ thuật nhân dịp lễ Diwali
từ 19 đến 24/10/2016. Nhóm nhảy Kuchipudi gồm 6 thành viên, do Đạo sư
Jayrama Rao làm trưởng nhóm, đã đến biểu diễn văn nghệ nhân kỷ niệm 45
năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Ấn Độ và Việt Nam vào tháng 4/2017.
Một nhóm nhảy Kathak có tên gọi là Nadam, gồm 10 thành viên, do bà
Nadini K Mehta làm trưởng nhóm đã đến Việt Nam tham gia Lễ hội bãi biển

Khánh Hòa từ ngày 10 đến 14/6/2017.
17


•

Năm 2018, trong khuôn khổ các sự kiện Ngoại giao Văn hóa phục vụ
chuyến thăm song phương của Chủ tịch nước Trần Đại Quang tới Ấn Độ, Bộ
Ngoại giao đã phối hợp với các cơ quan liên quan chủ trì tổ chức 03 sự kiện:

- Khơng gian Văn hóa Việt Nam tại Ấn Độ;
- Giao lưu họa sỹ giữa Việt Nam và Ấn Độ;
- Tuần lễ Phim Việt Nam tại Ấn Độ.
• Các nhóm biểu diễn nghệ thuật Việt Nam cũng đã được đón nhận ở Ấn Độ
và đã đóng vai trò thúc đẩy việc kết nối hai dân tộc. Vào tháng 1/2015, một
nhóm ca múa nhạc gồm 15 nghệ sĩ Việt Nam đã đến Ấn Độ để tham gia Liên
hoan Âm nhạc và Khiêu vũ Quốc tế lần thứ 7 tại Phịng nghệ thuật Kamani,
New Delhi. Ngồi Delhi, nhóm cũng đã biểu diễn tại Bengaluru và
Trivandrum. Một nhóm khác, nhóm “The Legacy” gồm 12 nghệ sĩ của một
trường Trung cấp Nghệ thuật Việt Nam đã đến Ấn Độ biểu diễn từ 21/2 đến
1/3/2017. Nhóm đã biểu diễn ở Delhi, Guwahati và Kolkata.
• Nhân dịp kỷ niệm 45 năm thành lập Quan hệ ngoại giao Việt Nam - Ấn Độ,
trong tháng 1/2017, Hội đồng Quan hệ Văn hóa Ấn Độ (ICCR) hỗ trợ cho
một nhóm họa sĩ Việt Nam thăm Delhi và Kolkata. Hội đồng cũng đã gửi tác
phẩm của nghệ sĩ Benoy Behl tới Việt Nam để tổ chức một triển lãm ảnh về
“Thánh tích và Di sản Phật giáo”.
• Lễ hội Ấn Độ được Viện Nghiên cứu Văn hóa Himalaya tổ chức tại Việt
Nam vào tháng 3/2014, và các hoạt động lễ hội ẩm thực, múa dân gian,
nghệ thuật vẽ trên tay và Yoga, đã nhận được sự hưởng ứng nhiệt liệt tại
các thành phố Đà Nẵng, Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh vào tháng

12/2015. Trong lễ hội này, tám bộ phim tiếng Hindi có phụ đề tiếng Việt đã
được trình chiếu.Một cuộc hội thảo về “Hợp tác sản xuất phim và vai trò của
điện ảnh trong quảng bá du lịch” đã được tổ chức vào ngày 19/12/2015, tại
18


Hà Nội. Lễ khai mạc Liên hoan phim và Hội thảo có sự tham gia của 11 nhà
sản xuất và đạo diễn phim Ấn Độ, và nhiều nhà quản lý và đạo diễn phim
Việt Nam. Ấn Độ là một trong những quốc gia đối tác trong Liên hoan phim
quốc tế Hà Nội tháng 11/2016.Một số bộ phim Ấn Độ đã được chiếu trong
Liên hoan phim.Tuy nhiên, cần phải có một lịch chiếu phim Ấn Độ thường
xuyên, chứ không chỉ chiếu trong Lễ hội Ấn Độ.
• Bollywood, ngành cơng nghiệp điện ảnh Ấn Độ, và các nền điện ảnh khác
trong khu vực, đã đóng góp rất lớn trong việc làm chiếc kính vạn hoa
phản chiếu đời sống Ấn Độ. Bên cạnh mục tiêu giải trí, mang lại cảm giác
vui vẻ và hạnh phúc, những bộ phim cịn mơ tả chiến thắng của cái thiện
trước cái ác, và là công cụ tuyệt vời trong việc phá vỡ các rào cản xã hội.
Những bộ phim truyền hình dài tập Ấn Độ chính là một phần mở rộng
của văn hóa Ấn Độ, đang được yêu thích và thưởng thức ở Việt
Nam.Người xem vẫn sẽ nhớ bộ phim nổi tiến “Cô dâu 8 tuổi” (Balika
Badhu) được chiếu ở Việt Nam.Anandi, nhân vật chính trong phim trở thành
một cái tên quen thuộc.Thông qua những bộ phim như vậy, người dân
Việt Nam biết đến các lễ hội Ấn Độ. Cần có các dự án chung có thể đồng
hóa các câu chuyện và văn hóa của cả hai quốc gia. Phim và khiêu vũ Ấn
Độ đang trở nên phổ biến trong giới trẻ Việt Nam, và có thể là một lĩnh
vực khác về mặt văn hóa cần được củng cố và khai thác.
• Yoga, theo nghĩa là một môn khoa học tổng hợp, rèn luyện cả thế chất, tinh
thần được hỗ trợ bởi yếu tố tâm linh, đã được xã hội Việt Nam chấp nhận
và thích nghi. Theo lời của Thủ tướng Modi: “Yoga là món quà Ấn Độ đã
tặng cho thế giới, bằng cách thực hành Yoga, một tinh thần thế giới đồng

nhất được tạo ra. Ngày nay, cả thế giới đều muốn hịa bình, khơng những
thốt khỏi các cuộc chiến tranh và xung đột, mà còn có sự tĩnh tâm sau
những căng thẳng trong cuộc sống, và vì thế, chúng ta có Yoga”.Bắt đầu từ
19


năm 2015, ngày quốc tế Yoga (IDY) đã được tổ chức thành công vang dội tại
Việt Nam. IDY được tổ chức bởi Phái đoàn Ngoại giao Ấn Độ tại Việt Nam,
phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, Bộ Cơng an
và Bộ Quốc phịng Việt Nam, Văn phòng Liên hợp quốc tại Hà Nội và Ủy
ban Nhân dân Thành phố Hà Nội. Tăng đoàn Phật giáo Việt Nam, Đài Tiếng
nói Việt Nam (VOV) đã hỗ trợ cho sự kiện này, và kể từ năm 2016, Công ty
bảo hiểm Bảo Việt đã trở thành đối tác thường xuyên của Đại sứ quán. Ngày
Quốc tế Yoga lần thứ 3 đã được tổ chức tại Hà Nội vào tháng 6/2017 tại
Quảng trường Lý Lý Tổ gần Hồ Hoàn Kiếm.Khoảng 4000 người tham gia
tập biểu diễn Yoga trong ngày này.
• Du lịch giữa hai nước có tiềm năng rất lớn để thu hẹp khoảng cách và
đưa mọi người lại gần nhau. Việt Nam, cũng như Ấn Độ, có nhiều danh
lam thắng cảnh ngoạn mục, như Vịnh Hạ Long, ngoài việc là một điểm đến
hấp dẫn khách du lịch Ấn Độ, cịn có thể đóng vai trị là địa điểm có chi phí
thấp hơn để quay các bộ phim điện ảnh và phim truyền hình Ấn Độ. Tuy
nhiên, du lịch giữa hai nước chưa bùng nổ. Ngành du lịch cần tăng
cường nhận thức và kết nối tất cả các bên liên quan, gồm các hãng hàng
không, hiệp hội khách sạn, công ty lữ hành và những nhà quản lý sự kiện. Về
phần mình, Ấn Độ cần có những hoạt động sáng tạo hơn nữa để quảng bá du
lịch đến mọi thành phần trong xã hội như thanh niên, sinh viên, giáo viên,
chuyên gia, nghệ sĩ, giới tăng lữ, thương nhân, doanh nhân và những người
chỉ đơn giản là tò mị khám phá chương trình du lịch “Kinh ngạc Ấn Độ”
(Incredible India). Mỗi năm, một số lượng lớn các nhà sư và chuyên gia
nghiên cứu Phật giáo người Việt Nam đến Ấn Độ để nghiên cứu tôn giáo và

tham quan các thánh địa Phật giáo linh thiêng ở Ấn Độ. Những chuyến đi
này nâng cao hiểu biết và cung cấp kiến thức sâu sắc, mới mẻ về Phật giáo
20


cho người Việt Nam. Những tri thức đó sẽ được người Việt Nam học hỏi,
trân trọng, và truyền lại cho các thế hệ mai sau.
• Về Việt Nam:
- Ngoại giao văn hóa, giao lưu nhân dân diễn ra sơi động chưa từng có, khơng
chỉ phủ sóng Thủ đơ New Delhi mà các thành phố khác của Ấn Độ. Hàng
loạt sự kiện văn hóa đã được tổ chức trong những năm qua như triển
lãm tranh, ảnh, liên hoan phim, quảng bá ẩm thực, lập Góc Việt Nam…
Các hoạt động được đổi mới liên tục nhằm đáp ứng nhu cầu tiếp cập đa dạng
của công chúng Ấn Độ.
- Đại sứ quán muốn mở rộng biên giới của các hoạt động ngoại giao văn
hóa, giao lưu nhân dân, khơng chỉ tập trung vào Thủ đô mà các bang khác
của đất nước rộng lớn này. Chẳng hạn như lễ kỷ niệm ngày sinh nhật Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã được tổ chức tại Bhubaneswar, bang Odissa; Roadshow
du lịch tại các thành phố như Kolkata, Mumbai…
- Các hoạt động cũng không dừng lại ở các lĩnh vực truyền thống như điện
ảnh, âm nhạc mà mở rộng ra các lĩnh vực mới. Đó là lý do mà năm qua có
nhiều dấu ấn “lần đầu tiên” như Chủ tịch nước nói chuyện với giới tinh
hoa Ấn Độ; chương trình Những ngày Việt Nam với Triển lãm tranh ảnh,
Liên hoan phim và Hội trại tranh; mở Phòng sách Việt Nam với hàng trăm
đầu sách; lập Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam nhằm tăng cường trao đổi học
thuật; chương trình Đại sứ tương tác với học sinh Ấn Độ; Hội thảo Truyền
thơng văn hóa; Giao lưu Y học cổ truyền….
- Những chương trình như thế đã góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam
với bạn bè Ấn Độ, giúp bạn bè Ấn Độ hiểu hơn về Việt Nam và ngược
lại, cũng giúp chúng ta hiểu hơn về bạn. Trên thực tế, hai bên vẫn chưa có

thơng tin đúng và nhiều về nhau, làm hạn chế sự hợp tác song phương. Do
21


đó, việc tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau sẽ giúp hai bên xích lại gần nhau
hơn, tạo ra các cơ hội hợp tác không giới hạn…
Về thúc đẩy ngoại giao văn hóa, ngoại giao nhân dân, kết nối con
người, các học giả đưa ra kiến nghị về việc
(1) thành lập Trung tâm Văn hóa Việt Nam tại Ấn Độ;
(2) khuyến khích Trung tâm Việt Nam học mở các lớp tiếng Việt cho người
Ấn;
(3) nâng cao tiếng Anh cho sinh viên Việt Nam thơng qua việc tăng số lượng
khóa học tiếng Anh trong chương trình ITEC;
(4) phía Việt Nam cấp cho sinh viên Ấn Độ một số học bổng về ngơn ngữ và
văn hóa;
(5) mở kênh truyền hình về Ấn Độ trên truyền hình Việt Nam, thay đổi lựa
chọn phim Ấn Độ chiếu tại Việt Nam, lựa chọn những phim phù hợp với thị
hiếu của giới trẻ;
(6) thúc đẩy nghiên cứu về Ấn Độ tại Việt Nam và về Việt Nam tại Ấn Độ
thông qua các cơ quan nghiên cứu như ICWA và VASS.

22