LỜI MỞ ĐẦU

Mỗi một người, khi sinh ra đều mang trong mình một cá tính, một sở
thích và một quan điểm riêng. Trải qua quá trình học tập và tu dưỡng rèn
luyện, con người sẽ dần dần phát triển những điểm mạnh của bản thân để hình
thành một phong cách cá nhân cho riêng mình. Đó chính là bản ngã riêng biệt
của mỗi người, khơng thể lẫn vào bất kì ai. Người làm báo cũng vậy, mỗi
người đều tự tạo cho mình một phong cách riêng biệt để in sâu vào lịng cơng
chúng. Làm báo mà nhạt nhịa, thì người làm báo ấy chưa thể thành cơng.
Nói một cách khách quan, phong cách cá nhân của nhà báo phải trải
qua thời gian cầm bút thì mới có thể định hình được. Làm báo cũng như viết
văn, làm thơ hay bất cứ một ngành nghệ thuật nào khác, đều đòi hỏi những
người làm nó phải biết tìm tịi, phát hiện ra cái mới, khắc sâu cái bản ngã của
riêng mình để tạo nên một dấu ấn riêng biệt. Nhưng người làm báo lại khác ở
chỗ, họ là đại diện cho sự thật, là sứ giả đem tin tức đến cho công chúng, nên
lời lẽ của họ, phần nào cũng phải ngắn gọn, dễ hiểu, cô đọng để tất cả người
dân đều có thể tiếp nhận được. Hạn chế những lối nói ẩn dụ, những cách chơi


chữ, nên việc hình thành phong cách cá nhân của nhà báo lại có phần hơi khác
so với viết văn hay làm nghệ thuật.
Có người, đã phải dùng cả đời để đi tìm cái tơi cho riêng mình. Và
trong suốt chặng đường đó, đã có những yếu tố tác động khơng nhỏ đến việc
hình thành đó.
Hồng Tùng là một cây bút chính luận nổi tiếng của làng báo chí Việt
Nam. Những tác phẩm của ông đã để lại tiếng vang rất lớn với nền báo chí
trong nước lúc bấy giờ. Giá trị thời đại của những tác phẩm đó rất lớn.
Phân tích một vài tác phẩm của ơng, ta cũng sẽ hiểu rõ hơn được những
giá trị ấy.
I. Những yếu tố tác động đến việc hình thành phong cách cá nhân
của nhà báo.

Ở góc độ thực tiễn, sáng tạo tác phẩm báo chí là q trình chuyển hóa
những quan sát, ghi chép, nhận thức, tình cảm, lý tưởng, huyết mạch của nhà
báo thành những “văn bản” vừa mang nội dung thơng tin thời sự vừa có tính
thẩm mỹ. Ở góc độ lý luận truyền thông, sáng tạo tác phẩm báo chí thực chất
là q trình sắp xếp, tổ chức các sự kiện, tư liệu thu thập được thành một dạng
vật chất cụ thể theo một cấu trúc và hệ thống phương tiện, chất liệu nhất định,
chứa đựng thông tin tiềm năng và có giá trị giả định. Đó là quá trình chuyển
hóa từ sự kiện bản thể thành sự kiện nhận thức. Ở góc độ tâm lý học, sáng tạo
tác phẩm báo chí là một trạng thái tinh thần đặc biệt, phong phú và phức tạp.
Ở đó địi hỏi có sự thống nhất, hài hòa giữa hiện thực khách quan và khát
vọng chủ quan; giữa bổn phận nghề nghiệp và sở thích cá nhân; giữa trách
nhiệm cơng dân và nhu cầu biểu hiện bản ngã; giữa những áp lực bên ngồi
và những thơi thúc bên trong của nhà báo. Như vậy có thể nói, sáng tạo tác
phẩm vừa là bổn phận, trách nhiệm, vừa là nhu cầu nội tại của nhà báo. Ở đó


có sự tập trung lý trí và tình cảm của nhà báo để cho ra đời những đứa con
tinh thần tồn vẹn nhất.
Mỗi một nhà báo, có thể chọn cho mình một lĩnh vực để hoạt động
riêng, Ví dụ có người sẽ chọn cho mình mảng chính luận, nhưng có người lại
chọn mảng văn hóa hay giải trí. Với mỗi một mảng, người đọc có một cách
tiếp nhận riêng, chính vì vậy cách viết của nhà báo cũng phải riêng. Khơng
thể nào mà viết về giải trí, lại mang những lí luận, những phân tích chính trị ra
để nói, và ngược lại, nếu viết chính luận mà dùng những từ ngữ hợp “mốt”
bây giờ thì cũng khơng thể nào chấp nhận được. Như vậy, việc chọn lựa một
lĩnh vực của báo chí để hoạt động cũng rất quan trọng trong việc hình thành
phong cách cá nhân của nhà báo.
Điển hình như trên trang báo Vnexpress chẳng hạn, họ cũng sẽ phân ra
rất nhiều mảng để khai thác thông tin.


Như ta thấy ở đó, trang báo mạng điện tử này đã phân chia nhỏ các
mảng tin tức để khai thác thông tin. Và mỗi một mảng, sẽ tập trung khai thác
thông tin theo hướng mà cơng chúng quan tâm. Từ đó, nhà báo ở mỗi mảng
phải lựa chọn cho mình một cách viết riêng, lối dùng từ riêng để phù hợp với
thị hiếu của công chúng.


Ngay ở phần tiêu đề của mỗi mảng, đã thấy sự khác biệt rõ ràng. Về
mảng giải trí, có thể dễ dàng bắt gặp những dịng “tít” như “ Ba mối tình thủa
hàn vi của anh trai Thành Lộc” hay “ Tài tử Dư Văn Lạc cưới con gái đại
gia”. Nhưng sang đến mảng thời sự, thì cách đặt tiêu đề của người viết cũng
là tiêu đề ngắn gọn, dễ hiểu và hàm xúc nhất như “ Trạm BOT Khánh Hịa
miễn phí cho người dân địa phương” hay một cái tên rất đơn giản như là “
Hàng chục người vây bắt cá sấu trong vng tơm”.
Như vậy, hồn tồn có thể khẳng định, việc chọn đề tài, lĩnh vực để làm
báo, cũng ảnh hưởng không nhỏ đến phong cách cá nhân của nhà báo.
Một yếu tố nữa tác động đến phong cách cá nhân của nhà báo đó chính
là việc cơng chúng tiếp nhận những tác phẩm báo chí của người viết như thế
nào. Đặc trưng của người làm báo chính là cung cấp thơng tin, hướng tới cơng
chúng. Nên cơng chúng sẽ có những tác động khơng nhỏ đến cách viết của
nhà báo. Một nhà báo giỏi chính là nhà báo đưa được những suy nghĩ, đánh
giá của mình đến công chúng, khiến cho công chúng hiểu và thay đổi theo nó.
Đã rất nhiều nhà báo, chỉ vì dùng những lời lẽ mà cơng chúng cho rằng đó là
khơng phù hợp mà tác phẩm của họ đã bị công chúng “ghẻ lạnh”. Báo chí viết
ra mà khơng hướng về cơng chúng, thì tác phẩm đó dù có hay đến đâu, cũng
sẽ bị đào thải. Vì vậy, người cầm bút ln phải mày mị, quan tâm đến thị hiếu
của cơng chúng, quan tâm đến cảm nhận của công chúng trước khi đặt bút
viết nên một vấn đề gì đó. Việc phong cách bị ảnh hưởng từ cơng chúng cũng
khơng có gì khó hiểu.
Trong cùng một đề tài, trong cùng một sự việc, nhưng mỗi nhà báo lại

chọn cho mình một hướng khai thác riêng để tạo nên sự khác biệt của riêng
mình. Nếu ai cũng viết cùng một ý tưởng thì chắc chắn sẽ rất nhàm chán và
khơng tạo được dấu ấn. Vì vậy việc lựa chọn hướng khai thác một vấn đề nào
đó cũng có ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành phong cách của nhà báo.
Trong cùng một sự việc như bạo hành trẻ em, thì có nhà báo sẽ hướng
đến việc khai thác về nỗi đau của những đứa trẻ khi bị bạo hành, có người lại


đi tìm ngun nhân lí giải cho những hành động bạo hành đó. Một vấn đề
được khai thác từ nhiều chiều, thì cơng chúng lại có cái nhìn rõ hơn về vấn đề
đó, tránh việc hiểu lầm đáng tiếc có thể xảy ra.

Đây là hình ảnh của tử tù Nguyễn Hải Dương, người đã gây ra vụ thảm
sát đau lòng tại Bình Dương. Xoay quanh câu chuyện này, có rất nhiều nhà
báo hướng mũi nhọn vào việc xét xử, về hành vi phạm tội của hắn. Tuy nhiên
có một số nhà báo lại hướng ngòi bút vào những nạn nhân, vào gia đình của
nạn nhân, về nỗi đau của những người ở lại. Viết như vậy không phải để khoét
sâu thêm vào nỗi đau mất mát ấy mà là để thức tỉnh những con người ngoài
kia, để giáo dục con người tránh mắc phải những sai lầm như thế. Và cả khi
Nguyễn Hải Dương chính thức thi hành án tử của mình, thì các nhà báo cũng
chĩa ngịi bút của mình về nhiều hướng. Một vài người đưa tin về ngày giờ
hành quyết, một vài người lại viết về gia đình của hắn, và cũng có một vài
người khác lại viết về sự hối lỗi của Hải Dương. Phạm sai lầm thì phải trả giá,
nhưng cái hay của báo chí chính là qua ngịi bút của mình, các nhà báo có thể
hướng người đọc của mình đến sự vị tha, sự khoan dung. Một người làm báo


giỏi, sẽ biết dùng cái tài cái tâm của mình để hướng con người đến những gì
tốt đẹp hơn.
Trên đây là một vài yếu tố khách quan để hình thành nên phong cách cá

nhân của nhân của nhà báo. Tuy nhiên cũng không thể phủ nhận rằng một nhà báo
cũng cần đến những tài năng riêng của mình. Có những người sinh ra đã có tài
năng thiên bẩm. Dù khơng cần phải học qua bất cứ trường lớp nào thì họ vẫn có
thể trở thành một nhà báo giỏi. Với vốn ngơn ngữ có sẵn trong đầu, cùng với việc
trải nghiệm chiêm nghiệm trong cuộc sống họ đã có thể viết nên những tác phẩm
báo chí cho riêng mình một cách riêng biệt.
Mọi người chắc hẳn đều biết đến Trác Thúy Miêu, một trong những cây bút
sắc của làng Báo chí Việt Nam. Bà là cây bút số 1 của làng thời trang, song lại
khơng hề có chứng chỉ tốt nghiệp THPT.

Thế nhưng, khi nhắc đến bà, ai cũng đều có phần ngả mũ kính trọng.
Bà đã tạo cho mình một phong cách riêng, khiến người đọc mỗi khi đọc tác
phẩm của bà, đều có thể nhận ra ngay ngịi bút của Trác Thúy Miêu.


Nếu Trác Thúy Miêu là một cây bút kinh điển của nền thời trang Việt
Nam, thì Hồng Tùng lại là một người đại diện cho thể loại chính luận của
nước ta.
Những vấn đề mà tác giả phân tích, bình luận rất phong phú, luôn là
những chủ đề quan trọng đang được nhân dân cả nước quan tâm theo dõi.
Bằng bút pháp riêng và độc đáo, lời văn hào hùng, sáng sủa, điêu luyện, các
bài viết sắc sảo của nhà báo Hồng Tùng khơng những trình bày sinh động
quan điểm của Đảng ta đối với những vấn đề đặt ra mà còn cho người đọc
thấy được xu thế và bước đi của cách mạng trong những điều kiện và hoàn
cảnh lịch sử cụ thể.
II. Giá trị thời đại trong phong cách chính luận của nhà báo Hồng
Tùng
1. Chính

luận là gì?


Trong tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại, báo chí là một hiện
tượng xã hội. Báo chí ra đời do nhu cầu thơng tin giao tiếp, giải tí và nhận
thức của con người. Mặc dù ra đời chậm hơn so với các hình thái xã hội khác,
nhưng báo chí đã nhanh chóng trở thành một trong những lĩnh vực xung kích
bởi khả năng phản ánh hiện thực của nó. Từ khi xuất hiện báo chí ln năng
động trong việc phản ánh hiện thực đa dạng, sinh động và luôn luôn vận
động, phát triển. Báo chí là một bộ phận khơng thể thiếu trong đời sống tinh
thần của mọi người, mọi dân tộc.
Trương Vĩnh Ký là người đầu tiên làm báo ở Việt Nam và tờ báo tiếng
Việt đầu tiên của nước ta là tờ Gia Định Báo ra số đầu tiên vào ngày 15 tháng
4 năm1865 tại Nam Kỳ. Ngày 21 tháng 6 năm 1925 Hồ Chí Minh cho thành
lập tờ báo cách mạng đầu tiên có tên là Thanh Niên, phục vụ cách mạng, mở
đầu cho nền báo chí cách mạng nước ta. Vì thế Đảng ta quyết định chon ngày
này là ngày báo chí, tơn vinh các nhà báo, nhề báo.
Báo chí là một loại hình đặc biệt, nó là cơng cụ để phản ánh hiện thực
cuộc sống một cách nguyên mẫu bản thể. Tôn trọng hiện thực khách quan là


quy tắc nghề nghiệp của mỗi nhà báo. Các tác phẩm báo chí là người thật,
việc thật thậm chí đúng từng li một, khơng có chủ quan tác giả mà cái tôi ấy
nhường chỗ cho nhân chứng để đảm báo tính khách quan thơng tin.
Làm báo mang tính chính trị cao có nghĩa là nhà báo đồng thời cũng là
nhà chính trị, phải nắm vững chủ trương, đường lối, định hướng của Đảng
cũng như tơn chỉ mục đích hoạt động tờ báo, khơng có báo chí tự do tuyệt đối,
báo chí phi chính trị, phi giai cấp.
Báo chí có nhiều loại hình khác nhau, mỗi thể loại có một đặc trưng
riêng đối tượng và cách thể hiện riêng.
Bởi báo chí là diễn đàn của nhân dân nên hiện nay bên cách tờ báo in
các tòa soạn phát triển song song các tờ báo mạng điện tử thuận lợi cho việc

tiếp nhận thông tin của công chúng đồng thời là diễn đàn đóng góp trao đổi
của dân.
Báo chí nước ta chịu ảnh hưởng nhiểu bởi cách thể hiện của báo chí
nước ngồi. Dĩ nhiên trong q trình hoạt động, các thế hệ nhà báo Việt Nam
đã vận dụng cách thức, phương pháp thể hiện lý luận báo chí thế giới một
cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với phong tục, tập qn văn hóa, lối sống,
trình độ nhận thức của nhân dân, cả những chủ trương, đường lối, quan điểm
của Đảng và Nhà nước trong từng giai đoạn. Trong thực tiễn khách quan của
đời sống xã hội báo chí ln là tấm gương phản chiếu những vấn đề, hiện
tượng xã hội cập nhật nhất.
Từ khi ra đời và phát triển đến nay, báo chí ln vận động đổi mới nội
dung và hình thức nhằm đáp ứng nhu cầu thơng tin của công chúng. Một tác
phẩm được thể hiện đúng theo những yêu cầu của nội dung và hình thức thể
loại thì sẽ tăng thêm tính hấp dẫn đối với người đọc, vì thế khả năng tác động
của tác phẩm sẽ tăng lên, mạng lại kết quả tốt hơn cho công tác thơng tin.
Báo chí Việt Nam hiện nay đang sử dụng hầu hết các thể loại như tin,
phỏng vấn, tường thuật, bài phản ánh, xã luận, bình luận, tiểu luận, phê bình
và giới thiệu tác phẩm, điều tra, …Cùng với sự phát triển của báo chí định kỳ,


phạm vi các vấn đề và các lĩnh vực mà tin đề cập đã hình thành nên hình thức
văn chính luận.
Báo chí với tư cách là một phương tiện truyền thông đại chúng truyền
tải các nội dung văn bản tác phẩm mang tính chính trị- tư tưởng- xã hội nhất
định. Các tờ báo, chương trình phát thanh, truyền hình đều sử dụng linh hoạt
và phong phú các thể loại báo chí để thể hiện nội dung với mức độ giá trị
khác nhau về từng vấn đề, sự kiện, con người cụ thể của đời sống xã hội. Các
tờ báo hay chương trình phát thanh, truyền hình khơng thể sử dụng cùng lúc
tất cả các thể loại báo chí hiện có song trên thực tế các loại hình báo chí đều
sử dụng các thể loại khác nhau để nâng cao hiệu quả và sức hấp dẫn của báo

chí.
Với thể loại báo chí chính luận gồm: xã luận, bình luận, phản ánh, phê
bình, điều tra, chun luận. Đặc điểm của nhóm chính luận là trên cơ sở các
tư liệu, sự kiện, hiện tượng, q trình có hệ thống để phân tích, đánh giá,
bình luận một vấn đề nào đó tùy theo ý đồ và mục đích nhất định. Nhà báo
lão thành Hồng Tùng- cây bút viết chính luận tên tuổi của báo chí nước ta
cho rằng” luận là hướng dẫn tư tưởng, hướng dẫn suy nghĩ phân tích tình
hình, sự kiện trên một dịng biến đổi, phát triển khơng ngừng”.
Người viết thể loại trong nhóm này phải huy động trí tuệ, kinh nghiệm
và kiến thức xã hội, kết hợp tư duy khoa học và tư duy lôgic, các luận cứ,
luận chứng kết hợp chặt chẽ với nhau trong mạch tư duy nhất quán để lý
giải vấn đề “Người viết phải nắm được đường lối, chính sách, lý luận,
am hiểu sâu cơng việc. Mỗi ý kiến khái quát đều dựa trên vốn tri thức được
rút ra từ các hoạt động xã hội. Viết luận phải sáng tạo, không lặp lại. Phải
truyền sức sống vào những điều mà mình cho là nguyên lý”.
Khi xem xét, đánh giá hay bình luận một sự kiện, vấn đề địi hỏi người
viết khơng chỉ nêu hiện tượng bên ngồi mà cịn phải chỉ ra ngun nhân và
bản chất bên trong của vấn đề đó. Thái độ, quan điểm, chính kiến của người
viết cũng phải thể hiện rõ ràng, nhất quán và công khai trước vấn đề mà


mình đề cập. Đặc biệt, với những vấn đề xã hội phức tạp, người viết phải có
những đề đạt, gợi mở, hướng dẫn tháo gỡ vấn đề. Điều này thể hiện tính xây
dựng, đạo đức nghề nghiệp, trách nhiệm, xã hội và nghĩa vụ cơng dân của
nhà báo.
Có thể nói, mục đích của các thể loại trong nhóm này là thuyết phục
công chúng, giúp công chúng hiểu sự thật bằng luận cứ, luận chứng và lý lẽ.
Hay nói cách khác, thơng tin lý lẽ là tính trội của nhóm chính luận.
Thể loại chính luận là một thể loại có ưu thế riêng trong việc thể hiện
các vấn đề mang tính cấp bách, thể hiện quan điểm, ý kiến của quần chúng.

Nhà báo Hoàng Tùng là một trong số cây đại thụ trong làng báo chí, là
nhà báo bậc thầy, người thầy giỏi nghề. Ơng có 30 năm làm Tổng Biên tập
Báo Nhân Dân và gần 30 năm làm Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam. Ơng viết
hàng nghìn bài báo, các bài báo của ông chủ yếu viết về xã luận, bình luận,
mang hơi thở nóng bỏng của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất
đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Bài viết của ông mang đầy chất lửa,
đanh thép, sắc sảo, lay động lòng người, bởi lập luận chặt chẽ, giàu hình ảnh,
ngơn ngữ đặc sắc, có dấu ấn riêng.

“Hình ảnh nhà báo Hồng Tùng”


2. Phong

a.

cách chính luận là gì?

Một số khái niệm cơ bản về phong cách chính luận
Có nhiều quan điểm khác nhau về “phong cách” nhƣng nhìn chung đều
thống nhất rằng: Thuật ngữ “phong cách” là một khái niệm chung của nhiều
địa hạt khác nhau. Nó chỉ những đặc điểm riêng của con ngƣời trong các hoạt
động, hành động sống. Nó cũng có thể chỉ về hình thức và nội dung của từng
sản phẩm trong từng lĩnh vực hoạt động sáng tạo khác nhau mà ở đó dấu ấn
cá nhân tác giả đƣợc thể hiện đậm nét.

b.

Chính luận
Chính luận là loại văn bản bàn luận đến các vấn đề thời sự nóng hổi,

bức xúc của đời sống xã hội thu hút sự quan tâm, theo dõi của đông đảo công
chúng, đồng thời hướng cơng chúng có suy nghĩ đúng, nhận thức đúng và
hành động đúng.

c.

Phong cách chính luận
Phong cách chính luận được dùng trong văn bản chính luận để bày tỏ
chính kiến của tác giả về một vấn đề nào đó thuộc lĩnh vực chính trị, xã hội
nhằm tạo dư luận xã hội và định hướng dư luận xã hội

d.

Báo chí chính luận


Báo chí chính luận là một thể loại báo chí có nội dung phản ánh những
vấn đề thời sự trong cuộc sống mang tính chính tri sâu rộng như: chính trị,
kinh tế, văn hóa, tư tưởng, văn nhệ … Các bài báo chí chính luận hướng tới
mục đích tác động đến dư luận xã hội đương thời, đến lối sống, các quyền lợi
chính trị hiện hành; đề xuất việc củng cố hoặc thay đổi chúng cho phù hợp với
quyền lợi giai cấp hoặc với lý tưởng xã hội, đạo đức. Đối tượng phản ánh của
báo chí chính luận là tồn bộ những cuộc sống quá khứ và hiện tại, cuộc sống
cá nhân trong đời sống xã hội, đời sống thực. những bức tranh về thực tại,
tính cách và só phận con người biểu hiện trong các tờ báo chính luận như
những chứng cứ lấy từ chính đời sống, như một hệ thống những luận cứ,
những đối tượng của sự phân tích hoặc được dùng làm cơ sở cho xúc cảm,
làm tác nhân kích thích, làm nguyên cớ để lên án, tố cáo, hoắc chất án các
hữu quan để khẳng định lý tưởng.Đặc điểm của báo chí chính luận ln là
hành vi tranh đấu về chính trị, tơn giáo, xã hội, triết học, tư tưởng , kinh tế,

văn hóa, xã hội…nó ln mang tính định hướng, ý thức cho con người việt
nam xã hội chủ nghĩa phát triển toàn diện các mặt trong đời sống cộng đồng.
phong cách báo chí chính luận nổi bật tính khuynh hướng, tính luận chiến,
tính cảm xúc, rất gần gũi với đời sống đời thời của người dân. Báo chí chính
luận có vai trị đặc biệt trong lịch sử văn hóa, trong các phong trào xã hội và
là một trong những phong cách sáng tác tiêu biểu nhất thể hiện được giọng
điệu, phong cách và ý thức hệ của người cầm bút.
3. Khái

quát về sự nghiệp làm báo của Hoàng Tùng

Hoàng Tùng (1920-2010), Nhà báo Việt Nam; ngun Bí thư Ban
Chấp hành Trung ương khóa V; Tổng Biên tập Báo Nhân dân; Giám đốc Nhà
xuất bản Sự thật của Ðảng Cộng sản Việt Nam; Đại biểu Quốc hội nước Cộng
hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam các khóa III, IV, V, VI, VII.
Khơng qua một trường lớp đào tạo bài bản, con đường đến với nghề
báo của Hoàng Tùng thật tự nhiên ngay từ những ngày bị giam tại nhà tù Sơn
La. Khi ấy ông cùng các bậc đàn anh như Trần Huy Liệu, Xuân Thủy... làm


báo Suối reo (1941) vừa để rút ngắn thời gian chờ đợi, vừa để tuyên truyền,
giữ lửa cách mạng ở trong ngục. Về sau này, các bạn đồng nghiệp của ông
đều nhận xét rằng, Hoàng Tùng là một trong số ít những nhà báo cuối cùng
còn lại được Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp dạy bảo và đồng chí Trường
Chinh dìu dắt vào con đường báo chí cách mạng Việt Nam.
Nói đến Hồng Tùng, khơng thể khơng nói đến sự nghiệp báo chí của
ơng. Phần lớn cuộc đời hoạt động của ơng gắn bó mật thiết với mặt trận tư
tưởng, văn hóa và báo chí của Đảng, trong đó ông vừa là chiến sĩ vừa là người
chỉ huy. Ông viết báo Suối Reo (ở nhà tù Sơn La), làm báo Sự thật (1947), và
từ khi báo Nhân Dân ra đời (1951) thì làm Tổng Biên tập suốt 30 năm. Thời

kỳ làm báo Nhân Dân là thời kỳ sự nghiệp báo chí của ơng thăng hoa. Ơng để
lại dấu ấn sâu sắc của một người lãnh đạo đồng thời là người cầm bút trực
tiếp. Học Bác Hồ, học đồng chí Trường Chinh về tư tưởng báo chí và cách
làm báo là điều ơng ln ghi nhớ.
Trong nghiệp báo của mình, nhà báo Hoàng Tùng đã viết hàng trăm bài
xã luận, bình luận. Văn chính luận của ơng đăng trên báo thường ngắn gọn,
hàm súc, có sức thuyết phục người đọc bằng lập luận vững vàng, ngôn từ sắc
nét, lại đậm phong cách dân gian. Các bài viết của ông không chỉ trình bày
sinh động quan điểm của Đảng ta đối với những vấn đề đặt ra mà còn cho
người đọc thấy được xu thế và bước đi của cách mạng trong những điều kiện
và hoàn cảnh lịch sử cụ thể.
Nhà báo Hồng Tùng, trong cuộc đời 91 tuổi của mình (1-1920 – 62010), đã có tới 75 năm hoạt động cách mạng. Nhà báo từng bị thực dân Pháp
bắt giam ở nhà tù Sơn La (1940) rồi cùng các đồng chí khác phá nhà tù, tham
gia chuẩn bị tổng khởi nghĩa Tháng Tám ở địa phương. Sau Cách mạng
Tháng Tám, có những lúc ở đầu sóng ngọn gió, đã trải qua nhiều chức vụ
quan trọng trong Đảng. Bí thư Thành ủy Hà Nội tháng 10-1945, khi mới 25
tuổi; sau đó là Bí thư Thành ủy Hải Phịng, Xứ ủy viên Bắc Kỳ, Phó Trưởng
Ban Tổ chức Trung ương, Chánh văn phòng Trung ương, Trưởng Ban Tuyên


huấn Trung ương và Bí thư Trung ương Đảng. Hồng Tùng được làm việc gần
gũi nhiều năm với Bác Hồ và các Tổng Bí thư Trường Chinh, Lê Duẩn.
Hồng Tùng là nhà chính luận bậc thầy. Báo Nhân Dân là cơ quan
Trung ương của Đảng, là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Xã luận,
bình luận, hay chính luận nói chung, ln là linh hồn sống của tờ báo. Những
bài chính luận của ơng trực tiếp đề cập những vấn đề chính trị, xã hội rộng lớn
nhất, nóng bỏng nhất. Giọng văn của ông hùng hồn, ngôn ngữ vừa hiện đại lại
vừa rất dân gian, giàu hình tượng, đơi khi pha lẫn điển tích, rực lửa chiến đấu
và đặc biệt hấp dẫn. Phong cách viết của ông rất riêng, đến nỗi không chỉ
những người làm báo Nhân Dân, mà cả giới báo chí của ta, qua những bài

viết có ký tên hay khơng ký tên, đều nhận ra rằng đó là bài của Hồng Tùng.
Trong nhiều năm tham gia lãnh đạo hoặc trực tiếp làm Trưởng Ban Tuyên
huấn Trung ương, kiêm cả Chủ tịch Hội Nhà báo, ông đều chuyển ngọn lửa
chiến đấu ấy cho đội ngũ những người làm cơng tác tư tưởng, văn hóa và báo
chí của ta.
Hoàng Tùng là nhạc trưởng của dàn đồng ca Báo Nhân Dân, và báo
Đảng lại là người lĩnh xướng dàn đồng ca báo chí nước nhà. Báo Nhân Dân,
với sự tiếp sức của nhiều cơ quan truyền thông đại chúng và báo chí khác, đã
sơi nổi cổ vũ nhiều phong trào hành động cách mạng: Thanh niên “Ba sẵn
sàng”, Phụ nữ “Ba đảm đang”, “Đại Phong” trong nông nghiệp, “Dun Hải”
trong cơng nghiệp, “Ba nhất” trong qn đội...
Hồng Tùng là người có cơng lớn trong xây dựng đội ngũ những người
làm báo Nhân Dân, là bà đỡ cho các tài năng trẻ.
Những năm đầu sau khi Báo Nhân Dân về Hà Nội, lực lượng còn mỏng
và yếu. Sau mấy đợt bổ sung, số anh chị em có học vấn khá tăng lên, phần lớn
ở bậc thành chung, tú tài, nhưng ở trình độ đại học thì cịn rất hiếm.
Trong cuộc đời làm báo của mình, khi đương chức cũng như lúc đã
về hưu, Hồng Tùng khơng chỉ viết cho Báo Nhân Dân, Tạp chí Cộng sản mà
cịn viết cho nhiều tờ báo và tạp chí khác, khơng câu nệ lớn nhỏ. Riêng với
báo Nhân Dân, kể những bài ông viết, có ký tên hay khơng ký tên, cũng đã tới


con số nghìn. Nếu tính cả những bài ơng sửa, có khi viết lại, thì con số đó cịn
gấp tới hai, ba lần. Ông viết nhiều thể loại, chủ yếu là chính luận: xã luận,
bình luận, chun luận, tiểu luận, tiểu phẩm...
Các bút danh ơng đã dùng: Chính Nghĩa, Chiến Hữu, Kim Bằng, Chân
Lý, Trương Lương, Tiểu Linh, Tuyết Hồng, Tuyết Phong, Yên Chi và Người
bình luận, Người quan sát…Tên thật Hồng Tùng rất ít khi được ký, và chỉ ký
trong trường hợp thật cần thiết, không thể không ký.
Với Hoàng Tùng, Nhà báo, là một chiến sĩ cách mạng, đồng nghĩa

với Tài năng và Đức độ, Phẩm giá và Lương tri, Vinh dự và Trách nhiệm.
4.Giá trị thời đại
Đặc điểm nổi bật của phong cách báo chính luận Hồng Tùng là nắm
chắc vấn đề và thể hiện rất nhanh ý đồ của tập thể lãnh đạo. Ở cương vị trọng
yếu tại một tờ báo Đảng uy tín, ơng ln chịu những sức ép hiện hữu: Đó là
đa số các cuộc họp của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị đều kết thúc muộn
vào cuối ngày, mà nội nhật sáng mai báo nhất thiết phải có bài. Sức ép ấy
cũng là một thử thách và rèn luyện tài năng. Một số bài ông viết thời kỳ
kháng chiến chống Mỹ, về Đảng, về Bác Hồ... vẫn được bạn bè, báo giới xếp
vào hàng “kim cổ hùng văn”: hùng hồn mà không sáo rỗng nhờ lập luận chặt
chẽ, cứ liệu không ai phản bác nổi. Tính cổ động và sức tập hợp cao, khơng
ngờ văn chính luận những tưởng khơ khan, hóa ra vẫn có khả năng đi thẳng
vào lịng người. Ngơn luận của báo Đảng có sứ mệnh thơng tin, thuyết phục
cơng chúng đã đành, đơi khi nó cịn đồng thời là lời cảnh cáo những ai đó có
toan tính ngược vịng quay lịch sử, viết khơng “kín nhẽ” sao xi...
Cịn một mảng chủ đề quan trọng trong sự nghiệp của nhà báo Hồng
Tùng, đó là chân dung các nhân vật lịch sử đương đại có cơng đầu với nước,
với dân. Những tác phẩm này đa phần được ông thực hiện sau khi nghỉ cơng
tác quản lý, khơng cịn chịu áp lực của việc ra báo hằng ngày. Đó là thời điểm
phù hợp để ơng có điều kiện đi sâu vào tìm hiểu, nghiền ngẫm và đúc rút
những vấn đề liên quan đến lịch sử gắn liền với tên tuổi của những nhân vật


tiêu biểu. Nhắc đến những tác phẩm thuộc mảng chủ đề này của nhà báo
Hồng Tùng, khơng thể khơng kể đến chùm 12 bài viết về Chủ tịch Hồ Chí
Minh cũng như hàng chục bài viết khác về các đồng chí Trần Phú, Lê Hồng
Phong, Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Văn Cừ, Ngô Gia Tự, Phạm Hồng
Thái, Tô Hiệu, Trường Chinh, Lê Duẩn, Tơn Đức Thắng, Hồng Quốc Việt...
đã từng được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật ấn hành trong một
tuyển tập bao gồm trên 120 bài báo chính luận của ơng...

Lối sống giản dị, thanh bạch, liêm khiết, chí cơng vơ tư của nhà báo lão
thành Hồng Tùng chính là tấm gương sáng cho các thế hệ học trò, đồng
nghiệp hậu bối noi theo. Nhờ sự dìu dắt, đào tạo, chỉ bảo, uốn nắn của ông, đã
có rất nhiều các nhà báo trưởng thành, vững vàng trong nghề, giữ những
cương vị quan trọng trong hệ thống chính trị và báo chí nước nhà.
Ấn tượng cịn lưu lại sâu sắc trong suy nghĩ của các thế hệ cán bộ, đồng
nghiệp đã từng gắn bó với nhà báo Hồng Tùng là bên cạnh vai trị của một
nhà quản lý có tầm, có tâm, ơng cịn là một nhà báo tài ba, có kiến thức
chun mơn un bác, có nhân cách cao thượng, gần gũi mọi người, nhất là
đối với lớp trẻ và những trí thức bình dân, không phân biệt sang, hèn, địa vị
cao, thấp, không hề lên mặt “quan cách mạng” ngay cả khi đang tại vị ở
những trọng trách cơ yếu. Ơng là hình mẫu tiêu biểu của một thế hệ các nhà
báo yêu nước, sẵn sàng phụng sự Tổ quốc cho đến hơi thở cuối cùng, là biểu
tượng đẹp cho cốt cách của một người chiến sĩ cách mạng luôn tận tụy, liêm
khiết, khiêm tốn. Không chỉ là một nhà báo lão luyện, một nhà quản lý báo
chí danh tiếng, ơng cịn là một nhà chính trị có uy tín với những đóng góp
khơng nhỏ ở những vị trí như: Trưởng Ban Tuyên huấn Trung ương, Bí thư
Ban Chấp hành Trung ương khóa V; Tổng Biên tập Báo Nhân dân; Giám đốc
- Tổng Biên tập Nhà xuất bản Sự thật; đại biểu Quốc hội nước Cộng hịa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam các khóa III, IV, V, VI, VII... Phần thưởng dành cho
ông sau cả cuộc đời cống hiến thầm lặng, không mệt mỏi là những Huân
chương Sao vàng, Huân chương Kháng chiến, Huân chương Độc lập... và hơn


hết là lòng biết ơn, ngưỡng mộ của các thế hệ người thân, bạn bè, đồng
nghiệp.
III. Phân tích một số tác phẩm
Trong tập hồi ký "Những kỷ niệm về Bác Hồ" có một số thơng tin có
giá trị trong những thâm cung bí sử của ĐCSVN, nhưng một số sự kiện lại
không được các nhà cách mạng lão thành xác nhận tính chân thực.

Mới đây, ở Hànội lại xuất hiện một tập tài liệu dày gần 50 trang ký tên Hoàng
Tùng với nhan đề "Thời Đại Mới, Tư Tưởng Mới," (Thử suy nghĩ về tiền đồ
chủ nghĩa Mác), với chú thích: bản thảo đầu tiên chưa sửa - Hànội 2004.
Tài
1)

liệu
Cuộc

2)

hành
Chủ

này
trình

có
2

5

nghĩa

3
triệu
Mác

phần
năm


của
vào

chính:
nhân

loại
cuộc

3) Bài học
Trong phần thứ nhất, tác giả phác họa lại lịch sử tiến hoá của nhân loại
theo đúng tinh thần và lời văn trong các sách giáo khoa xã hội chủ nghĩa, rất
khơng có gì mới với những ai từng sống trong những nước cộng sản. Phần thứ
hai, nói về chủ nghĩa Mác và sự hình thành trào lưu cộng sản thế giới thì, tiếc
thay, trên đại thể lại giống những lời nói mê nói sảng của một giảng viên
trường đảng Nguyễn Ái Quốc khi còn thời kỳ cực thịnh (tạm thời) của chủ
nghĩa Mác ở nước ta.
Tuy nhiên, bài viết của Hồng Tùng có ý nghĩa nhất định ở chỗ nó nói
lên nhận thức hiện nay của một viên chức cao cấp bậc nhất trong bộ máy cầm
quyền của ĐCS, của một chuyên gia thượng thặng về lý thuyết Mác, về số
phận và tương lai của chủ nghĩa Mác sau cuộc sụp đổ hồnh tráng của Liên
bang Xơ Viết và phe xã hội chủ nghĩa.
Thực tế đã điều chỉnh đơi chút nhận thức của nhà mác-xít Hồng Tùng
khi ơng rút ra bài học: "Sự can thiệp của con người không thể phá bỏ quy luật,
một chế độ kinh tế xã hội chỉ có thể thay đổi do sự phát triển đến hạn của kỹ
thuật sản xuất và một nền văn hố phù hợp. Cái con người có thể thay đổi là


thế lực và thể chế quyền lực, song [cái thay đổi ấy] cũng có giới hạn, quá khứ

sẽ giành lại nếu đi quá xa. Tuân theo qui luật vận động khách quan khơng
phải là sùng bái sự tự phát. Thốt ly, bất chấp qui luật vận động khách quan
thì cái giá phải trả rất cao, dẫn đến những thảm hoạ lịch sử. Cũng có những cơ
hội tạo ra được những bước ngoặt đi lên, con người phải sẵn sàng tranh thủ
nhưng

khơng

thể

đi

xa

khỏi

giới

hạn."

Tất cả giá trị của bài viết có lẽ là ở kết luận ấy: "Chớ đi ngược lại các quy luật
thiên nhiên và xã hội!"
Gần đây, nhiều học giả phương Tây đã đi tới một nhận định chung rằng
chủ nghĩa Mác tuy có ý nghĩa nhân văn trong mục đích xố bỏ tệ người bóc
lột người, xây dựng thế giới đại đồng trong đó mọi thành viên đều bình đẳng,
nhưng lại chứa đựng nhiều ảo tưởng chủ quan không khoa học, biện pháp đấu
tranh lại trái ngược với mục đích nói trên. Quan điểm đấu tranh giai cấp như
động lực của tiến hố, cũng như chun chính vơ sản, được dung tục hố bởi
những học trị yếu kém về trí tuệ và thảm hại về nhân cách đã gây ra những
thảm hoạ cho một bộ phận của nhân loại. Tội ác chồng chất được phanh phui

sau khi hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới sụp đổ đã xoá bỏ hồn tồn hào
quang của mục đích mà Mác theo đuổi, chứng minh hùng hồn rằng chính chủ
nghĩa Mác và sự ứng dụng nó là "một sự ngộ nhận khổng lồ" và là "một tai
họa khủng khiếp trong lịch sử nhân loại."
Sự tỉnh ngộ của nhà báo Hoàng Tùng là một sự tỉnh ngộ vừa muộn
màng vừa hời hợt. Ông vẫn sử dụng những tài liệu do Liên Xô soạn thảo
trong cái nhìn một chiều đối với thế giới trước và trong đại chiến thế giới lần
thứ II để hết lời ca ngợi cống hiến to lớn của Liên xô trong việc "tiêu diệt phát
xít Đức Ý Nhật, gây dựng nên một phe xã hội chủ nghĩa hùng mạnh, tạo điều
kiện cho sự nghiệp giải phóng các nước thuộc địa...."
Tuy nhiên, khác với các đồng nghiệp thuộc thế hệ nối tiếp cho đến hơm
nay vẫn cịn kiên trì chủ nghĩa Mác-Lênin "xây dựng kinh tế thị trường theo
định hướng xã hội chủ nghĩa," Hồng Tùng đã nhìn ra những ngun nhân


sinh ra những khuyết điểm và thiếu sót của chủ nghĩa xã hội hiện thực, thấy
được tình hình thực tế là giai cấp công nhân hiện đại trong các nước tư bản
phát triển không theo chủ nghĩa Mác, giai cấp vô sản thế giới dửng dưng với
lời kêu gọi "vô sản tồn thế giới liên hiệp lại," mà chỉ có các nước phong kiến
thuộc địa lạc hậu đi theo chủ nghĩa Mác mà thôi.
Đáng tiếc là sự nhận ra sự thật và lẽ phải của nhà lý luận Hoàng Tùng
chỉ dừng lại ở đó. Bài viết của ơng chứa đầy những mâu thuẫn khơng thể điều
hồ. Ơng vẫn cịn bị q khứ cầm tù; nói xi rồi lại nói ngược; tự mình phủ
định mình.

Sống đến đầu thế kỷ 21 rồi, nhìn thấy đủ điều rồi, vậy mà ơng vẫn nhìn cuộc
đấu tranh giải phóng dân tộc như cơng việc của một đảng cộng sản, vẫn khẳng
định: "chưa có học thuyết nào hơn học thuyết Mác" (!). Để rồi cao ngạo chỉ ra
rằng tư tưởng mới trong thời đại mới phải dựa trên giá trị của trí tuệ mới,
bằng tư duy mới... Và tất cả những cái đó phải được xây dựng trên nền tảng

của... tư tưởng Hồ Chí Minh!
Khơng thể không bật cười khi đọc đoạn kết cực kỳ và hàm hồ như thế
trong tác phẩm này của Hoàng Tùng. Tác giả lú lẫn hay cố tinh lờ đi rằng
chính trong đại hội ĐCSVN lần thứ II ở Việt Bắc năm 1951 ông Hồ đã chỉ lên


ảnh Staline và Mao Trạch Đông mà rằng: "Ai cũng có thể sai, nhưng Bác bảo
đảm rằng hai vị lãnh tụ này của chúng ta không bao giờ sai"(!). Khi tơn vinh
tư tưởng Hồ Chí Minh, tác giả khơng nên qn câu nói nổi tiếng đó của ơng
Hồ. Cho nên việc ông chỉ ra tệ cực quyền khi ứng dụng chủ nghĩa Mác, phê
phán khá quyết liệt Staline (mà ông cho là vượt thành tích bất hảo của Hitler)
và Mao Trạch Đơng (mà ơng cho là vượt Tần Thuỷ Hồng), hoặc cha con
Kim Nhật Thành (theo kiểu cha truyền con nối)... thì ơng đã làm ra một
nghịch đề. Nhưng là một nghịch đề đáng khen.
Chính vì những nhận thức nửa mùa, lẩm cẩm như trên mà Việt nam đến
nay vẫn chỉ đổi mới nửa vời, đổi mới tà tà, đổi mới mà vẫn rất cũ, rất hủ lậu,
các vị cai trị vẫn cứ bắt nhân dân phải sùng bái cụ Mác và học thuyết Mác
mặc cho thiên hạ đã rước Mác vào nằm yên trong bảo tàng. Và tại các đại hội
đảng các cấp sắp bắt đầu để đi đến đại hội đảng toàn quốc lần thứ X người ta
vẫn phải khai mạc bằng cách đứng dậy nghiêm chỉnh chiêm ngưỡng 2 bức
ảnh to tướng hai ông tây râu xồm ngự trị trên đầu bức tượng lớn ông Hồ, mặc
dù hai ông này chẳng hề biết đất nước Việt nam tròn méo ra sao, chưa hề đặt
chân đến châu Á xa xôi và cũng chẳng hề viết một cuốn sách nào, một dòng
chữ nào về Việt nam để chỉ đường dẫn lối cho mấy ơng học trị đang bắt nhân
dân ta tiến lên theo con đường "duy nhất đúng" của mấy ơng.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Hồng Tùng, “Những bài báo chính luận”, Nxb chính trị quốc gia


2.

Hà Nội- 2001
Trần Quang (2005), Các thể loại báo chí chính luận, Nxb Đại học
Quốc gia Hà Nội.

3. Vũ Quang Hào (2009), “Ngôn ngữ báo chí”, Nxb Thơng Tấn.
4. Đinh Trọng Lạc (2001), Phong cách học tiếng Việt, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
5. Cù Đình Tú (2002), Phong cách học và đặc điểm tu từ tiếng Việt, Nxb Giáo
dục, Hà Nội.


6. Nguyễn Như Ý (chủ biên) (2003), Hồ Chí Minh tác giả, tác phẩm, nghệ
thuật ngôn từ, Nxb Giáo dục.
7. Cơng trình nghiên cứu Phê bình tác phẩm văn học nghệ thuật trên báo chí
của TS Nguyễn Thị Minh Thái.
8. Nhà báo Hoàng Tùng: Nhân cách cao thượng, tư duy đặc sắc, báo Hà Nội
mới.
9. Hoàng Tùng - Cây đại thụ trong làng tư tưởng - báo chí, báo Tuyên giáo
10. Nhà báo Hoàng Tùng - một bậc thầy, một đại thụ của nền báo chí cách
mạng Việt Nam, báo Nhân dân
11. Nhà báo Hoàng Tùng- Nhà tuyên huấn nổi tiếng, nhà báo ở tầm cao, báo
điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam
12. Nhớ nhà báo Hoàng Tùng- Cây bút chính luận vẹn tâm, tài, Nhà xuất bản
chính trị quốc gia – Sự thật.


MỤC LỤC