ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA CÔNG TÁC XÃ HỘI

TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
MÔN HỌC: HÀNH VI CON NGƯỜI VÀ MƠI TRƯỜNG

ĐỀ TÀI: VAI TRỊ CỦA CƠNG TÁC XÃ HỘI
TRONG QUÁ TRÌNH CAN THIỆP ĐỐI VỚI
NGƯỜI BỊ KHỦNG HOẢNG TÂM LÝ

GVHD: PGS.TS. ĐỖ HẠNH NGA
HV

: CHU THỊ BIÊN

MSSV :19876010108

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 08 năm 2020


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng tiểu luận môn Hành vi con người và môi trường với đề tài:
“Vai trị của Cơng tác xã hội trong q trình can thiệp đối với người bị khủng hoảng tâm
lý” là công trình nghiên cứu của cá nhân tơi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học
của Phó Giáo sư - Tiến sĩ Đỗ Hạnh Nga.
Các số liệu, kết quả nghiên cứu được trình bày trong bài tiểu luận là trung thực, được
trích nguồn và trích dẫn đầy đủ.
Tơi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Tác giả

Chu Thị Biên


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt q trình học tập bộ mơn Hành vi con người và môi trường, em cũng như
các bạn trong lớp đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của cơ để có thể hồn thành
mơn học này. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô – người đã chia sẻ, truyền đạt cho
chúng em những kiến thức sâu rộng và bổ ích về bộ môn Hành vi con người và môi trường.
Trong cuộc sống hàng ngày hay trong quá trình làm việc với thân chủ, những kiến thức cô
dạy giúp chúng em có thể nhìn nhận, tìm hiểu cũng như phân tích hành vi của mỗi người
để từ đó có thể đưa ra giải pháp giúp họ giải quyết khó khăn của mình, hướng đến cuộc
sống tốt đẹp hơn.
Tuy đã cố gắng tìm hiểu, nghiên cứu song bài tiểu luận của em vẫn cịn nhiều thiếu
sót. Em mong nhận được ý kiến đóng góp của cơ để bài làm của em được hồn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn cơ!


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

.………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN…………………………………………………………………………..i
LỜI CẢM ƠN……………………………………………………………………………..ii
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN……………………………….………iii
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................... 1
2. Case study ................................................................................................................... 2
3. Phân tích vấn đề của thân chủ.................................................................................... 4
3.1. Những đặc điểm cá nhân của thân chủ................................................................. 4
3.1.1. Con người sinh học........................................................................................... 4
3.1.2. Con người tâm lý .............................................................................................. 5
3.1.3. Con người tinh thần.......................................................................................... 5
3.2. Phân tích vấn đề của thân chủ dựa trên các quan điểm lý thuyết về hành vi con

người ............................................................................................................................ 6
3.2.1. Quan điểm hệ thống.......................................................................................... 6
3.2.2. Quan điểm xung đột.......................................................................................... 6
3.2.3. Quan điểm lựa chọn hợp lý............................................................................... 7
3.2.4. Quan điểm xây dựng xã hội .............................................................................. 8
3.2.5. Quan điểm tâm lý năng động ............................................................................ 8
3.2.6. Quan điểm phát triển ........................................................................................ 9
3.2.7. Quan điểm hành vi xã hội ................................................................................. 9
3.2.8. Quan điểm nhân văn....................................................................................... 10
3.3. Các công cụ sử dụng trong quá trình làm việc với thân chủ ............................... 11
3.3.1. Cây vấn đề...................................................................................................... 11
3.3.2. Sơ đồ phả hệ ................................................................................................... 13
3.3.3. Biểu đồ sinh thái............................................................................................. 15
4. Các giải pháp hỗ trợ thân chủ giải quyết vấn đề ..................................................... 18


4.1. Tham vấn tâm lý giải tỏa mâu thuẫn giữa thân chủ và chồng của mình ............ 19
4.2. Kết nối gia đình thân chủ với các cơ sở y tế ........................................................ 20
4.3. Kết nối, giới thiệu Trung tâm can thiệp trẻ tự kỷ cho gia đình thân chủ ............ 20
4.4. Kết nối gia đình thân chủ với giáo viên can thiệp trẻ tự kỷ ................................. 21
4.5. Khuyến khích thân chủ tham gia Câu lạc bộ gia đình có trẻ tự kỷ ..................... 21
4.6. Thực hiện công tác tuyên truyền về hội chứng rối loạn phổ tự kỷ trong cộng
đồng ............................................................................................................................ 22
5. Kết luận ..................................................................................................................... 23
6. Tài liệu tham khảo .................................................................................................... 24


1. Lý do chọn đề tài
Con người là một trong những yếu tố quyết định sự phát triển của xã hội. Mọi người
có thể nhận xét, đánh giá mức độ văn minh hay lạc hậu của một cộng đồng, một quốc gia

khi nhìn vào mối quan hệ, cách ứng xử giữa con người với con người, giữa con người với
thiên nhiên hoặc giữa con người với xã hội mà họ đang sống.
Hành vi của con người có thể tạo ra của cải, giá trị vật chất tinh thần hoặc tạo nên một
sự thay đổi nhất định cho thế giới xung quanh, đồng thời hành vi của con người cũng có
thể khiến họ bị căng thẳng, thậm chí khủng hoảng tâm lý. Qua đây, ta có thể thấy hành vi
của con người khá phức tạp, nó phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố môi trường xã hội. Do vậy,
đối tượng mà Cơng tác xã hội hướng đến đó là giúp đỡ các nhóm yếu thế trong cộng đồng.
Bởi vai trị của nghề Công tác xã hội là hỗ trợ và giúp đỡ những cá nhân, gia đình có hồn
cảnh khó khăn, giúp họ vươn lên tái hịa nhập cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng
cuộc sống cho nhân dân. Ngày nay, Công tác xã hội dần trở thành một lĩnh vực khơng thể
thiếu trong q trình phát triển xã hội nói chung, trong đó Cơng tác xã hội với gia đình và
trẻ em được đặc biệt chú trọng.
Với niềm yêu thích ngành Cơng tác xã hội và với ước mơ trở thành giáo viên, người
viết đã có cơ hội được trải nghiệm và trở thành giáo viên dạy trẻ tự kỷ sau khi tốt nghiệp
Đại học. Ngày ngày đi làm, tiếp xúc với mỗi em là với mỗi câu chuyện, hồn cảnh gia đình
khác nhau. Nhưng tựu trung lại, đa phần gia đình có con mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ
đều trở nên xáo trộn, phụ huynh học sinh rơi vào trạng thái tâm lý hoang mang, lo lắng vì
thiếu kiến thức, kỹ năng về cách chăm sóc và giáo dục trẻ tự kỷ.
Trong suốt quá trình đi dạy cho đến bây giờ, khi đã trở thành tu sĩ, người viết vẫn
được nghe những câu chuyện Phật tử chia sẻ, tâm sự về gia đình mình khi có con bị tự kỷ.
Với mong muốn có thể hỗ trợ, giúp đỡ cho những gia đình có trẻ mắc hội chứng rối loạn
phổ tự kỷ và mang lại niềm vui, niềm an lạc cho mọi người nên người viết chọn đề tài: “Vai
trị của Cơng tác xã hội trong q trình can thiệp đối với người bị khủng hoảng tâm
lý”.

1


2. Case study
Chị Liên là một người phụ nữ hiền lành và đảm đang. Chị thường hay tới chùa Dược

Sư (nơi tôi đang tu học) lễ Phật. Qua những lần gặp gỡ, trị chuyện, tơi và chị Liên dần quen
nhau. Chị kể cho tôi nghe về bản thân và gia đình mình. Thơng qua sự chia sẻ của chị, tơi
được biết năm nay chị Liên 30 tuổi, đang làm công nhân tại xưởng may Ken tại địa chỉ 480
Đường Bình Quới, Phường 28, Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. Còn chồng chị
là anh Tiến, 35 tuổi, làm nghề gia cơng cơ khí tại xưởng cơ khí Minh Việt trên đường Xơ
Viết Nghệ Tĩnh, Phường 24, Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh.
Anh chị gặp gỡ và kết hơn cách đây 4 năm. Hiện vợ chồng chị có một người con trai
năm nay 3 tuổi, cháu tên là Quân. Gia đình chị Liên ở Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ
Chí Minh.
Trước khi có con, cuộc sống gia đình chị diễn ra bình yên như bao cặp vợ chồng khác.
Cho đến một ngày, chị nhận thấy con có nhiều biểu hiện khác thường như: cháu Quân hay
đi nhón chân; ít giao tiếp mắt với mọi người; luôn tỏ ra thờ ơ mỗi khi ông bà, ba mẹ quan
tâm; khi chơi luôn xếp đồ chơi thành hàng dài,… vợ chồng chị đưa con đến Bệnh viện Nhi
đồng Thành phố Hồ Chí Minh khám và nhận được kết quả đánh giá từ bác sĩ là con chị mắc
hội chứng rối loạn phổ tự kỷ. Thông báo của bác sĩ giống như tiếng sét ngang tai đối với
chị. Bởi với chị Liên, hội chứng rối loạn phổ tự kỷ quá xa lạ, chị không biết nhiều thông tin
về hội chứng này. Do vậy, chị hoang mang, lo lắng, căng thẳng chưa biết phải làm gì để tốt
cho con.
Kể từ khi biết cháu Quân mắc hội chứng tự kỷ, cuộc sống gia đình chị có nhiều xáo
trộn, hàng xóm xung quanh dị nghị. Cũng giống với chị Liên, gương mặt ba mẹ chồng chị
đượm buồn khi biết cháu nội bị tự kỷ. Ba chồng chị năm nay 70 tuổi, mẹ chồng chị Liên
68 tuổi. Hai ông bà đều đã cao tuổi, lại chỉ có mình anh Tiến là con nên ba mẹ chồng chị
hết sức vui mừng khi có cháu Qn. Nhìn thấy những bé hàng xóm lên 3 tuổi vui vẻ nói
cười, ca hát mỗi khi đi nhà trẻ về, mẹ chồng chị khơng giấu được những giọt nước mắt khi
nhìn về cháu Quân. Bởi đã lên 3 tuổi mà vốn từ của cháu rất ít, cháu mới chỉ nói được một
số từ đơn như: ba, bà, bánh. Tuy nhiên chỉ khi nào thích cháu mới nói, cịn bình thường
cháu ln im lặng, khơng quan tâm đến mọi người xung quanh. Chính vốn từ ít dẫn đến
2



khả năng giao tiếp của cháu Quân hạn hẹp, không biết cách tương tác và tạo lập mối quan
hệ với những người xung quanh. Khi muốn đồ vật gì, cháu luôn kéo tay ba mẹ hay ông bà
tới đồ vật đó, chứ bé Qn chưa biết chỉ tay về phía đồ vật mình muốn. Nếu những người
xung quanh khơng hiểu ý, cháu thường tức giận, thậm chí khóc, “ăn vạ”. Những biểu hiện
hành vi tiêu cực của cháu Quân khiến chị Liên lo lắng, phần vì thương con, phần vì chưa
biết dạy con như thế nào nên nhiều lúc chị cảm thấy bị căng thẳng. Những lúc như vậy chị
thường không muốn ăn cơm, do ăn uống thất thường nên chị bắt đầu bị đau bao tử.
Bên cạnh đó, điều khiến chị buồn rầu nữa đó là mối quan hệ giữa vợ chồng chị ngày
càng trở nên xa cách, thậm chí mâu thuẫn, bất đồng quan điểm trong cuộc sống gia đình.
Kể từ khi biết cháu Quân mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ, anh Tiến đổ lỗi tại chị Liên
khơng biết chăm sóc con nên cháu Qn mới bị như vậy. Bây giờ, sau khi tan làm anh Tiến
thường đi nhậu cho đến say mới về, khi về là lơi chị ra trách móc. Chị Liên ít có cơ hội trò
chuyện với chồng bởi anh đi làm từ sáng sớm cho đến tối muộn mới về. Khi về là say xỉn
nên chị khơng có cơ hội chia sẻ, trao đổi để anh Tiến hiểu con bị tự kỷ không phải lỗi do
chị. Và cứ như vậy, khoảng cách khiến anh chị ngày càng xa nhau. Mặc dù giữa hai vợ
chồng có mâu thuẫn nhưng chị Liên biết anh Tiến vẫn yêu thương bé Quân.
Nhà ít người, ba mẹ chồng chị lại cao tuổi nên chị phải vừa đi làm kiếm tiền, vừa lo
chăm sóc bé Quân và ba mẹ chồng. Qua tìm hiểu thơng tin cũng như được sự giới thiệu của
bạn bè đồng nghiệp chị Liên đưa cháu Quân đi can thiệp tại các trung tâm dành cho trẻ tự
kỷ. Hễ ai mách ở đâu khám, trị liệu cho trẻ tự kỷ hay là chị lại đưa con đến đó khám. Thế
nhưng trải qua một thời gian mà chị thấy cháu Quân chưa tiến bộ nên đôi khi chị nản lịng.
Tuy nhiên với tình thương của người mẹ dành cho con, chị khơng cho phép mình bỏ cuộc.
Thương chị Liên vất vả nên ba mẹ chồng chị tự chăm sóc cho nhau và giúp chị làm
cơng việc nhà để chị có thời gian nghỉ ngơi mỗi khi đi làm về cũng như có thêm thời gian
chăm sóc bé Qn. Chăm sóc trẻ bình thường đã khó, để chăm sóc trẻ tự kỷ lại càng khó
hơn. Kể từ khi biết cháu Quân mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ chị dành nhiều thời gian
chăm sóc và lo chữa chạy cho con nên chị thường xuyên xin về sớm và xin nghỉ tại xưởng
may. Do vậy xưởng may cắt tiền thưởng và giảm lương của chị. Điều đó khiến cho tình
hình kinh tế của chị khó khăn hơn. Từ ngày vợ chồng chị có mâu thuẫn, anh Quân không
3



còn đưa tiền chi tiêu hàng tháng cho chị như trước. Nhận thấy anh Quân hay đi nhậu, bỏ bê
gia đình, ba mẹ chồng chị nhiều lần khuyên ngăn mà anh Quân chưa thay đổi.
Ba chị Liên mất sớm, mẹ chị năm nay 65 tuổi, hiện đang ở cùng với gia đình em trai
của chị. Em trai chị năm nay 27 tuổi, tên là Hưng và đã lấy vợ. Vợ chồng em trai chị cũng
đi làm công nhân, lại đang nuôi con nhỏ nên không khá giả về kinh tế. Do vậy, họ khơng
hỗ trợ được gì cho chị. Mỗi khi gặp hay nói chuyện qua điện thoại, mẹ và em trai ln động
viên chị vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống.
Do tính chất cơng việc làm may nên khoảng thời gian gần đây, chị Liên hay bị đau
lưng, mỏi vai, nhức cột sống. Chị tính đi khám nhưng chưa sắp xếp được thời gian. Những
lúc chị Liên cảm thấy mệt mỏi, chị thường lên chùa lễ Phật. Chị Liên là Phật tử, chị theo
đạo Phật từ khi chưa lập gia đình. Mỗi tháng chị ăn chay bốn ngày (30, mùng 1, 14 và 15).
Dù bận rộn với công việc nhưng cứ mỗi khi rảnh là chị lên chùa lễ Phật để cầu cho gia đình
và bé Quân được khỏe mạnh, bình an.
Cuộc sống đang yên bình, đột nhiên mọi thứ xảy đến khiến chị chưa biết phải giải
quyết ra sao, thậm chí đã có lúc chị rơi vào trạng thái bế tắc, khủng hoảng tâm lý. Trong
khi trò chuyện, tôi ghi chép lại câu chuyện của chị Liên và tiến hành thu thập thêm một số
thông tin từ gia đình, bà con họ hàng và những người hàng xóm xung quanh nhằm có cơ sở
để hỗ trợ chị Liên tốt hơn.
3. Phân tích vấn đề của thân chủ
3.1. Những đặc điểm cá nhân của thân chủ
3.1.1. Con người sinh học
- Giới tính sinh học: Nữ
- Tuổi 30
- Sức khỏe: Hiện chị Liên đang gặp một số vấn đề liên quan đến cơng việc, chăm sóc,
giáo dục con và khó khăn tâm lý.
➢ Hệ thần kinh: Những vấn đề xảy ra trong gia đình khiến chị Liên bị căng thẳng,
stress nên cơ thể bị suy nhược và sụt cân.
➢ Hệ tiêu hóa: Chị bị đau bao tử do ăn uống thất thường.


4


➢ Hệ cơ xương: Do làm việc tại xưởng may phải ngồi nhiều nên chị bị đau lưng, mỏi
vai và nhức cột sống.
3.1.2. Con người tâm lý
Nhận thức
Căn cứ theo lý thuyết xử lý thông tin cho thấy, chị Liên chưa từng trải qua hoàn cảnh
nào giống như hiện tại nên chị thiếu các sơ cấu cần thiết để thích ứng.
Chị Liên nhận thức được vai trò, trách nhiệm của mình đối với gia đình. Đến đây,
người viết có thể phỏng đốn rằng chị Liên muốn làm trịn vai trị của mình đối với ba mẹ
chồng, với con trai, chị nhận thức được các tình huống xảy ra trong đời sống hàng ngày
nhưng chị chưa tìm ra cách để giải quyết các tình huống đó. Ví dụ: Khi biết con trai mắc
hội chứng rối loạn phổ tự kỷ chị nhận thức được cần phải đưa con đi can thiệp để con tiến
bộ hơn. Tuy nhiên bản thân chị lại chưa biết cách phải chăm sóc, giáo dục con như thế nào,
nhất là khi nhìn thấy con có những biểu hiện hành vi tiêu cực như khóc, “ăn vạ” mỗi khi
khơng vừa ý. Chính điều này tạo ra cho chị Liên phản ứng xúc cảm lo lắng, hoang mang.
Tình cảm
Chị Liên ln u thương gia đình, thân thiện với những người xung quanh và thân
thiết với bạn bè. Nhưng kể từ khi cháu Quân được bác sĩ chẩn đoán mắc hội chứng rối loạn
phổ tự kỷ, trong gia đình chị có nhiều xáo trộn. Chồng chị đổ lỗi do chị không biết cách
chăm sóc nên con mới bị tự kỷ; hàng xóm xung quanh dị nghị; cơng ty cắt thưởng, giảm
mức lương do chị Liên hay xin về sớm và xin nghỉ để chăm con. Những vấn đề xảy ra trong
cuộc sống khiến chị Liên cảm thấy buồn rầu, lo lắng. Việc xuất hiện nỗi buồn là điều có
thể hiểu đối với chị Liên khi chị sống trong gia đình, cộng đồng nơi mà chị có mối quan hệ
gắn bó với những người chị biết và những người đó có sự quan tâm với chị.
Bản ngã
Cái tôi cảm xúc sống trong sự giằng xé, đau khổ khi bị chồng đổ lỗi, trách móc con
trai tự kỷ là do chị.

3.1.3. Con người tinh thần
Chị Liên là Phật tử, chị theo đạo Phật từ khi chưa lập gia đình. Mỗi tháng chị ăn chay
4 ngày (30, mùng 1, 14 và 15). Mỗi khi rảnh là chị lên chùa lễ Phật để cầu cho gia đình và
5


bé Quân được bình an. Gác lại những lo toan, bộn bề của cuộc sống, mỗi phút giây lễ Phật
khiến chị Liên cảm thấy lịng mình thanh thản.
3.2. Phân tích vấn đề của thân chủ dựa trên các quan điểm lý thuyết về hành vi con
người
3.2.1. Quan điểm hệ thống
Mỗi thành viên trong gia đình là một mắt xích để tạo thành hệ thống gia đình. Tuy
nhiên nếu hệ thống này gắn bó, u thương nhau thì các thành viên có được hạnh phúc và
nhiều cơ hội phát triển. Ngược lại, nếu hệ thống gia đình lỏng lẻo thì các thành viên xa cách
và ít quan tâm nhau. Trong trường hợp này, hệ thống gia đình chị Liên đang gặp vấn đề.
Bởi theo quan điểm của thuyết hệ thống mỗi phần của hệ thống ảnh hưởng đến tất cả các
phần khác và tồn bộ hệ thống đó. Khi phân tích câu chuyện của chị Liên, ta nhận thấy kể
từ khi bé Quân mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ đã ảnh hưởng đến tâm lý, cảm xúc, hành
vi của các thành viên trong gia đình. Ba mẹ chồng chị buồn rầu khi biết cháu bị tự kỷ.
Chồng chị đổ lỗi, trách móc chị khơng biết cách chăm con. Anh phóng chiếu cảm xúc và
cho rằng chị Liên là nguyên nhân dẫn đến con trai bị tự kỷ. Sau đó, anh thường đi nhậu cho
đến say mới về và ít quan tâm đến gia đình hơn. Vợ chồng chị có mâu thuẫn nên khoảng
cách ngày càng xa nhau. Còn về phần chị Liên, kể từ khi biết con trai mình bị tự kỷ chị đã
lo lắng rất nhiều. Vì chị thiếu thông tin, kiến thức về hội chứng này nên chưa biết làm gì để
tốt cho con. Như vậy ta có thể thấy hiện nay hệ thống gia đình chị Liên đang bị xáo trộn.
Bên cạnh đó, thuyết hệ thống còn cho ta thấy mối quan hệ, sự tương tác giữa gia đình
chị Liên và các hệ thống khác trong xã hội như: trường học, bệnh viện, gia đình bên ngoại,
bạn bề đồng nghiệp, hàng xóm xung quanh, chính sách an sinh xã hội của Nhà nước, chính
quyền địa phương và các dịch vụ xã hội. Mối quan hệ tương tác này sẽ góp phần tạo nên
sự ổn định và sự thay đổi cho gia đình chị. Do vậy trong quá trình can thiệp người viết sẽ

tìm kiếm nguồn lực từ các hệ thống trong xã hội để giúp đỡ chị Liên giải quyết vấn đề của
mình.
3.2.2. Quan điểm xung đột
Dựa trên quan điểm hệ thống, ta nhận thấy sự tương tác giữa các thành viên trong gia
đình để từ đó tìm ra mối quan hệ xung đột, mâu thuẫn giữa chị Liên và anh Tiến. Từ khi
6


mâu thuẫn giữa vợ chồng chị nảy sinh, anh Tiến thường đi nhậu và bỏ bê gia đình. Anh
cùng khơng còn đưa tiền chi tiêu hàng tháng cho chị Liên như trước đây. Trong đời sống
hàng ngày, chị Liên vừa phải đi làm kiếm tiền; vừa phải chăm sóc con, chăm sóc ba mẹ
chồng, mọi việc đặt trên đơi vai của chị mà thiếu đi sự chia sẻ, gánh vác của chồng. Điều
này làm cho vợ chồng chị ngày càng trở nên xa cách và đôi lúc mệt mỏi khiến chị Liên bị
căng thẳng, suy nhược cơ thể dẫn đến bị sụt cân.
Qua q trình thu thập thơng tin và qua sự chia sẻ của chị Liên, người viết nhận thấy
bên cạnh những mâu thuẫn, bất đồng quan điểm ở cấp độ gia đình. Hiện nay nhà chị Liên
đang có mối quan hệ xa cách với những người hàng xóm xung quanh. Nguyên nhân của
mối quan hệ xa cách này xuất phát từ khi biết bé Quân mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ,
hàng xóm xung quanh thường xuyên bàn tán, dị nghị nhất là khi thấy mẹ con chị đi ra ngoài
mọi ánh mắt đều đổ dồn lên bé Qn. Điều đó khiến chị Liên cảm thấy khơng thoải mái
nên hạn chế tiếp xúc với mọi người xung quanh.
3.2.3. Quan điểm lựa chọn hợp lý
Trong đời sống hàng ngày, trước mỗi tình huống mọi người sẽ có cách lựa chọn, xử
lý riêng của mình và các thành viên trong gia đình chị Liên cũng vậy.
Thương con dâu vất vả, vừa phải chăm con, vừa phải đi làm kiếm tiền nên ba mẹ
chồng chị quyết định tự chăm sóc cho nhau và phụ giúp chị làm các công việc nhà để chị
có thời gian nghỉ ngơi mỗi khi đi làm về và có thêm thời gian chăm sóc bé Quân.
Về phần chị Liên, từ khi biết con trai mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ chị tìm hiểu,
hỏi bạn bè đồng nghiệp những Trung tâm can thiệp hỗ trợ cho trẻ tự kỷ để đưa con đến học
với mong muốn con sẽ tiến bộ hơn. Nhận thức được việc can thiệp sớm cho con sẽ tốt nên

chị dành nhiều thời gian để chăm sóc con.
Khác với chị Liên, anh Tiến vẫn chưa chấp nhận được sự thật bé Quân mắc hội chứng
tự kỷ. Thay vì cùng vợ chia sẻ trách nhiệm, cùng chăm sóc bé Qn thì anh lại đổ lỗi, trách
móc chị khơng biết cách chăm con. Anh tìm kiếm niềm vui trong những cuộc nhậu để rồi
bỏ bê gia đình. Thậm chí anh cũng khơng đưa tiền chi tiêu hàng tháng cho vợ. Những việc
anh làm khiến chị Liên buồn phiền.

7


Như vậy, thông qua cách mọi thành viên trong gia đình xử lý vấn đề ta nhận thấy nếu
mỗi thành viên có cách xử lý đúng đắn, sáng suốt sẽ giúp gia đình trở nên bền vững, ngày
càng gắn bó. Ngược lại, nếu bất kỳ thành viên nào đưa ra những lựa chọn không hợp lý sẽ
khiến cho vấn đề không được giải quyết và mối quan hệ giữa các thành viên cũng trở nên
căng thẳng.
3.2.4. Quan điểm xây dựng xã hội
Gia đình chị Liên đang đương đầu với sự thay đổi to lớn trong gia đình và bên ngồi
cộng đồng. Trong gia đình chị xảy ra mối quan hệ mâu thuẫn, bất hòa giữa chị Liên và anh
Tiến. Thấy anh Tiến thường xuyên đi nhậu, bỏ bê gia đình ba mẹ chồng chị nhiều lần
khuyên ngăn mà không được. Do vậy trong quá trình can thiệp, người viết sẽ cùng chị Liên
tìm kiếm giải pháp, thống nhất một buổi trị chuyện để mọi thành viên trong gia đình có thể
thảo luận, trao đổi, chia sẻ những vấn đề còn khúc mắc. Từ đó thỏa thuận vai trị để có
những hành động phù hợp trong gia đình.
Bên cạnh đó, gia đình chị Liên đang có mối quan hệ xa cách với những người hàng
xóm xung quanh. Bởi hàng xóm xung quanh hay bàn tán, dị nghị về bé Quân khi biết bé
mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ. Để giải quyết vấn đề này trong quá trình can thiệp hỗ trợ
chị Liên, người viết sẽ vận động các cơ sở y tế tại địa phương thực hiện công tác tun
truyền để mọi người trong cộng đồng có cách nhìn nhận đúng về hội chứng rối loạn phổ tự
kỷ.
3.2.5. Quan điểm tâm lý năng động

Cuộc sống gia đình chị đang yên bình, đột nhiên mọi vấn đề xảy đến khiến chị Liên
chưa biết giải quyết ra sao. Vì thương con, chị dành thời gian, công sức để chạy chữa, can
thiệp với mong muốn con có được cuộc sống bình thường như bao đứa trẻ khác. Bên cạnh
đó là những áp lực về vấn đề kinh tế, mối quan hệ bất hòa với chồng, mối quan hệ xa cách
với những người hàng xóm xung quanh. Tất cả những điều đó khiến chị Liên bị căng thẳng,
khủng hoảng tâm lý. Những lúc mệt mỏi trong cuộc sống hàng ngày, chị thường lên chùa
lễ Phật để tìm thấy sự bình n trong lịng và cũng để cầu cho gia đình và bé Quân được
khỏe mạnh, bình an.

8


3.2.6. Quan điểm phát triển
Dựa vào cấu trúc gia đình chị Liên ta nhận thấy, ba mẹ chồng chị đều đã cao tuổi, lại
chỉ có mình anh Tiến là con trai nên hai ơng bà rất vui khi có cháu. Đến khi biết bé Quân
mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ thì ba mẹ chồng chị buồn rầu. Nhất là mỗi khi nhìn thấy
những đứa trẻ hàng xóm đi học về vui vẻ nói chuyện, ca hát là mẹ chồng chị lại không cầm
được nước mắt khi nghĩ đến bé Quân bởi đã lên 3 tuổi mà cháu vẫn chưa biết giao tiếp với
mọi người xung quanh.
Vợ chồng chị Liên đang ở trong độ tuổi lao động và đều có việc làm để tạo ra thu
nhập chăm lo cho gia đình. Chị Liên làm ở xưởng may. Cịn anh Tiến làm ở xưởng gia cơng
cơ khí. Đến giai đoạn này, vợ chồng chị phải thực hiện hai vai trò: Thứ nhất là chăm sóc,
phụng dưỡng cho ba mẹ vì ông bà nội bé Quân đều đã cao tuổi. Thứ hai là chăm sóc, giáo
dục cho bé Qn.
Cịn bé Qn năm nay 3 tuồi, cháu được bác sĩ chẩn đoán mắc hội chứng rối loạn phổ
tự kỷ. Đáng lẽ ở độ tuổi này cháu đã biết nói chuyện, ca hát, đọc thơ, biết cách giao tiếp với
những người xung quanh, biết kể cho mẹ nghe những sự việc đơn giản diễn ra khi ở trường
như: hôm nay con được ăn gì và thực hiện những hoạt động gì trong lớp. Thế nhưng đã lên
3 tuổi mà vốn từ của cháu rất ít, bé Qn mới chỉ nói được một số từ đơn như: ba, bà, bánh.
Khi muốn đồ vật gì là kéo tay ba mẹ, ông bà tới lấy chứ cháu chưa biết chỉ tay về phía đồ

vật mình muốn, cháu thờ ơ với mọi thứ xung quanh mình. Như vậy ta thấy mức độ trí tuệ,
khả năng nhận thức của bé đều thấp hơn so với tuổi thực. Nhận thấy con chậm tiến bộ và
có nhiều hành vi tiêu cực đã có khi chị Liên nản lịng nhưng với tình u thương của người
mẹ chị khơng cho phép mình bỏ cuộc. Chị tìm hiểu và hỏi bạn bè đồng nghiệp để tìm kiếm
Trung tâm can thiệp hỗ trợ cho bé Qn với mong muốn con mình có thể hịa nhập cộng
đồng.
3.2.7. Quan điểm hành vi xã hội
Trong quá trình trao đổi, chia sẻ với chị Liên, người viết nhận thấy tình u thương
gia đình, sự kính trọng của chị dành cho ba mẹ chồng. Đặc biệt là tình yêu thương vô điều
kiện của chị dành cho bé Quân. Người viết hiểu là những chuyện xảy ra gần đây khiến chị
Liên buồn phiền, luôn ở trong trạng thái lo lắng nhất là khi chị nhìn thấy những hành vi tiêu
cực của bé Quân mỗi khi không vừa ý.
9


Bên cạnh đó, thơng qua quan sát và qua q trình thu thập thơng tin người viết cịn
nhận thấy sự yêu thương mà ba mẹ chồng chị dành cho con dâu và bé Quân. Khi thấy con
trai mình hay đi nhâu, bỏ bê gia đình, ơng bà đã có những lời khuyên dành cho anh Tiến.
Kể từ khi biết con trai mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ anh Tiến đã có những hành
vi tiêu cực như đổ lỗi, trách móc chị khơng biết cách chăm sóc nên con mới bị tự kỷ. Do
đó, anh thường đi nhậu sau mỗi giờ làm, khi về đến nhà là say xỉn. Vậy nguyên nhân của
những hành vi tiêu cực này do anh thiếu thơng tin nên chưa có cách nhìn nhận và chưa hiểu
đúng đắn về hội chứng rối loạn phổ tự kỷ. Do vậy trong quá trình can thiệp, hỗ trợ chị Liên
giải quyết vấn đề người viết sẽ cùng chị tìm ra giải pháp để giúp anh Tiến có nhận thức
đúng về hội chứng rối loạn phổ tự kỷ. Qua đó, giúp anh thay đổi những hành vi tiêu cực trở
thành những hành vi tích cực hơn và cùng chị Liên chăm sóc, giáo dục cho bé Quân.
Theo sự chia sẻ của chị Liên, bé Quân thường khóc, “ăn vạ” mỗi khi không vừa ý. Và
để giúp bé Quân giảm thiểu những hành vi tiêu cực này cũng như giúp chị Liên có cách
giáo dục bé, trong qua trình hỗ trợ, người viết sẽ kết nối chị với các Trung tâm và giáo viên
can thiệp để chị được tư vấn, tham gia những buổi tập huấn về phương pháp dạy trẻ. Qua

đó chị sẽ biết cách giảm thiểu hành vi tiêu cực ở bé Quân.
3.2.8. Quan điểm nhân văn
Thông qua câu chuyện của chị Liên ta nhận thấy chị là người con hiếu thảo, biết chăm
sóc và có cách cư xử lễ phép với ba mẹ chồng. Với vai trị người vợ, chị làm trịn trách
nhiệm của mình và cố gắng chăm lo cho gia đình. Với vai trị người mẹ, chị hết mực yêu
thương con mình và chị kiên trì đồng hành cùng với con trên chặng đường giúp bé Qn
hịa nhập cộng đồng.
Tóm lại, thơng qua những phân tích trên ta có thnhận thấy hiện nay, chị Liên đang
phải đối mặt với rất nhiều vấn đề. Thứ nhất là, sự đổ lỗi trách móc của chồng khi biết bé
Quân mắc hội chứng tự kỷ. Thứ hai là, chị chưa biết cách chăm sóc, giáo dục bé Quân. Thứ
ba là, chị Liên bị cắt thưởng và giảm lương ở xưởng may điều này làm cho tình hình kinh
tế của chị trở nên khó khăn hơn. Thứ tư là, hàng xóm xung quanh dị nghị. Như vậy tất cả
những vấn đề trên đã khiến chị Liên bị căng thẳng và khủng hoảng tâm lý. Đến đây ta có
thể sử dụng các cơng cụ trong q trình làm việc để hỗ trợ chị giải quyết vấn đề của mình.
10


3.3. Các cơng cụ sử dụng trong q trình làm việc với thân chủ
3.3.1. Cây vấn đề

Khủng hoảng tâm lý

Mâu thuẫn
với chồng

Chồng
hay đi
nhậu, bỏ
bê gia
đình


Con mắc
hội chứng
tự kỷ nên
buồn chán

Bất đồng
quan
điểm
trong đời

sống gia
đình

Chồng
trách móc,
đổ lỗi con
trai bị tự
kỷ là do
chị

Chưa biết cách chăm
sóc, giáo dục bé Quân

Thiếu sự
hiểu biết
về hội
chứng tự
kỷ


Thiếu
kiến
thức, kỹ
năng
chăm sóc
trẻ tự kỷ

Chưa tìm
được
Trung tâm
can thiệp
hiệu quả
cho con

Con trai mắc hội chứng
rối loạn phổ tự kỷ

11

Hàng xóm

Điều kiện kinh tế

xung quanh dị nghị

của chị khó khăn

Thiếu kiến
thức, hiểu
biết về hội

chứng tự
kỷ

Chồng
không
đưa tiền
chi tiểu
hàng
tháng

Bị cắt
thưởng,
giảm
lương tại
chỗ làm

Mâu thuẫn
giữa chị
Liên và
anh Tiến

Hay xin về
sớm, xin
nghỉ để có
thời gian
chăm sóc
bé Quân


→ Nhận xét:

Dựa vào cây vấn đề trên, chúng ta có thể nhận thấy những khó khăn cũng như những
nguyên nhân trực tiếp và nguyên nhân gián tiếp dẫn đến vấn đề mà chị Liên đang gặp phải.
Nhìn vào cây vấn đề ta thấy:
- Tầng 1: Vấn đề cần quan tâm nhất mà thân chủ đang gặp phải đó là chị Liên bị khủng
hoảng tâm lý.
- Tầng 2: Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến việc chị Liên bị khủng hoảng tâm lý.
+) Nguyên nhân đầu tiên đó là chị Liên có mâu thuẫn với anh Tiến. Mặc dù chị rất
yêu thương chồng nhưng chính mâu thuẫn khiến anh chị ngày càng xa nhau.
+) Nguyên nhân thứ hai, chị chưa biết cách chăm sóc, giáo dục bé Quân.
+) Nguyên nhân trực tiếp thứ ba dẫn đến việc chị bị khủng hoảng tâm lý đó là: điều
kiện kinh tế khó khăn. Chị vừa phải ni con, vừa phải chăm sóc ba mẹ chồng, trong gia
đình có nhiều khoản phải chi tiêu do vậy điều kiện kinh tế khó khăn là thứ khiến chị phải
suy nghĩ nhiều.
+) Nguyên nhân thứ tư đó là, hàng xóm xung quanh dị nghị. Kể từ khi biết bé Quân
mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ những người hàng xóm xung quanh hay bàn tán, nhất là
khi thấy mẹ con chị đi ra ngoài, mọi ánh mắt đổ dồn lên bé Quân. Người thì tỏ ra thương
cảm, người thì nói: “Con bị như vậy chắc là do ăn ở”. Những suy nghĩ, cách nhìn của mọi
người khiến chị cảm thấy mệt mỏi và căng thẳng hơn.
- Tầng 3 và 4 là những nguyên nhân gián tiếp khiến chị Liên bị khủng hoảng tâm lý.
+) Chị Liên và anh Tiến có mâu thuẫn bắt đầu từ khi biết bé Quân mắc hội chứng rối
loạn phổ tự kỷ anh Tiến hay đi nhậu, bỏ bê gia đình. Khi về đến nhà là say xỉn nên chị ít có
cơ hội trò chuyện với chồng để giải tỏa mâu thuẫn.
+) Mặc dù thương con nhưng chị Liên lại thiếu sự hiểu biết, thông tin về hội chứng
rối loạn phổ tự kỷ. Từ đó dẫn đến sự thiếu kiến thức, kỹ năng trong việc chăm sóc và giáo
dục bé Quân. Đồng thời chị Liên cũng chưa tìm được Trung tâm can thiệp hiệu quả để cho
con theo học. Điều này khiến chị băn khoăn, lo lắng.

12



+) Bên cạnh đó, từ khi hai vợ chồng chị nảy sinh mâu thuẫn, anh Tiến khơng cịn đưa
tiền chi tiêu hàng tháng cho chị. Và bản thân chị thì bị cắt thưởng, giảm mức lương tại chỗ
làm nên giờ đây chi tiêu trong gia đình trở nên eo hẹp.
+) Ngoài ra, nguyên nhân gián tiếp ảnh hưởng đến tâm lý chị Liên đó là sự thiếu kiến
thức, hiểu biết của hàng xóm xung quanh về hội chứng rối loạn phổ tự kỷ dẫn đến nhữn lời
bàn tán về bé Quân. Điều này khiến chị cảm thấy buồn và hạn chế tiếp xúc với người ngồi.
Như vậy, thơng qua cây vấn đề giúp người viết xác định được vấn đề ưu tiên để giúp
thân chủ hướng đến giải quyết khó khăn của mình.
3.3.2. Sơ đồ phả hệ
Dựa trên câu chuyện chị Liên chia sẻ và qua quá trình thu thập thơng tin, chúng ta có
thể khái qt sơ đồ phả hệ của gia đình chị như sau:

Mẹ
chồng
(68 tuổi)

Ba chồng
(70 tuổi)

Mẹ đẻ
(65
tuổi)

Anh Tiến
(35 tuổi)

Chị
Liên (30
tuổi)


Bé Quân
(3 tuổi)

13

Hưng
(27 tuổi)


*) Chú thích:
Nam

Quan hệ thân thiết

Nữ

Quan hệ hai chiều

Đã mất

Quan hệ xa cách

Đã kết hơn

Quan hệ mâu thuẫn

→ Nhận xét:
Nhìn vào biểu đồ gia đình chị Liên, ta nhận thấy gia đình chị là gia đình mở rộng,
gồm có 3 thế hệ.
Về phía nhà chồng, ba mẹ chồng chị chỉ có mình anh Tiến là con nên ơng bà rất thương

bé Quân. Nhận thấy chị Liên vất vả, chăm lo gia đình nên ba mẹ chồng cũng thương chị.
Vì thế đây có thể coi là nguồn lực hỗ trợ mà người viết có thể huy động trong các hoạt động
nhằm giúp đỡ chị Liên. Tuy nhiên nhìn vào biểu đồ gia đình ta thấy chị Liên đang có mối
quan hệ mâu thuẫn với chồng do hiểu lầm và bất đồng quan điểm trong cuộc sống. Vì vậy
cần thiết phải cải thiện mối quan hệ này.
Về phía nhà chị Liên, ba mẹ chị sinh được hai người con là chị Liên và cậu Hưng. Ba
chị mất sớm. Hiện nay, chị và em trai đều đã lập gia đình. Tuy bộn bề chăm lo cho cuộc
sống riêng của mình nhưng hai chị em luôn yêu thương và động viên nhau trong cuộc sống.
Gia đình hạt nhân của chị Liên giờ đây nảy sinh một số vấn đề. Anh Tiến đổ lỗi, trách
móc chị Liên vì cho rằng con trai bị tự kỷ là do chị khơng biết cách chăm sóc con. Vì thế
sau mỗi giờ tan làm anh thường đi nhậu với bạn bè cho đến say mới về. Do vậy chị Liên ít
có cơ hội trị chuyện với chồng, khoảng cách khiến anh chị ngày càng xa nhau. Và đây là
điều khiến chị Liên rất buồn.

14


3.3.3. Biểu đồ sinh thái

Gia đình
bên
ngoại

Bệnh
viện

Bạn bè
đồng
nghiệp


Xưởng
may
Ken

Gia đình
chị Liên
Trường
học

Chính
sách
ASXH của
Nhà nước

Dịch vụ
xã hội

Chính
quyền địa
phương

Hàng
xóm xung
quanh

*) Chú thích:
Nam

Quan hệ hai chiều


Nữ

Quan hệ một chiều

Kết hôn

Quan hệ xa cách

15


→ Nhận xét:
Biểu đồ sinh thái là công cụ nhằm mơ hình hóa các mối quan hệ của cá nhân thân chủ
với các yếu tố xã hội của môi trường xung quanh. Qua đó cũng thể hiện mối quan hệ của
gia đình hạt nhân với các thiết chế xã hội xung quanh.
Nhìn vào biểu đồ ta có thể nhận thấy các nguồn lực hỗ trợ gia đình chị Liên như: gia
đình bên ngoại, bệnh viện, bạn bè đồng nghiệp của chị Liên.
+) Bệnh viện là nguồn lực quan trọng trong q trình hỗ trợ gia đình chị Liên nói
chung và bé Qn nói riêng. Hơn nữa bệnh viện cịn là nơi thăm khám, đánh giá, chẩn đốn
mức độ trí tuệ, khả năng nhận thức cho bé Quân; đồng thời cung cấp thông tin về hội chứng
rối loạn phổ tự kỷ để gia đình chị có thêm hiểu biết về hội chứng này.
+) Gia đình bên ngoại là chỗ dựa tinh thần, mẹ và em trai luôn động viên chị vượt qua
mọi khó khăn trong cuộc sống.
+) Trường học: Trong quá trình hỗ trợ trẻ tự kỷ, nhà trường đóng vai trò quan trọng.
Bởi giáo viên can thiệp là những người đánh giá, chẩn đoán và trực tiếp áp dụng các phương
pháp giảng dạy như:
➢ Phương pháp ABA: ABA là 3 chữ viết tắt của từ tiếng Anh: Applied Behaviour
Analysis (Ứng dụng phân tích hành vi). Đây là chương trình nhằm cải thiện nhiều
mặt của trẻ tự kỷ như: nhận thức, quan hệ xã hội, ngôn ngữ, tự phục vụ… đồng thời
chương trình này cũng nhấn mạnh việc loại bỏ những hành vi tiêu cực và thay thế

bằng những hành vi tích cực, giúp trẻ có ứng xử phù hợp với cuộc sống.
➢ Phương pháp PECS: PECS được viết tắt bởi bốn chữ trong tiếng Anh là: Picture
Exchange Communication System (Hệ thống giao tiếp trao đổi hình ảnh). Khi trẻ tự
kỷ chưa có ngơn ngữ hoặc ngơn ngữ bị hạn chế, hình ảnh sẽ giúp trẻ yêu cầu người
khác và thực hiện yêu cầu của người khác. Hình ảnh lúc này là trung gian để chuyển
tải thông tin diễn ra mối quan hệ tương tác giữa trẻ tự kỷ và người lớn. Theo các
chuyên gia về phương pháp này thì tình trạng giao tiếp của trẻ khá lên rất nhiều khi
sử dụng phương pháp PECS.
➢ Phương pháp TEACCH: TEACCH là chữ viết tắt của Treatment Education
Autism Children Communication Handicape. Teacch là phương pháp giáo dục dành
16


cho trẻ tự kỷ và những người có rối loạn trong việc diễn tả tư tưởng tình cảm và tạo
mối quan hệ tiếp xúc qua lại với người khác. Các phần mà Teacch quan tâm trong
dạy trẻ tự kỷ là bắt chước, nhận thức, vận động thô, vận động tinh, kỹ năng tự lập,
kỹ năng xã hội,…
Ngoài các phương pháp trên, còn rất nhiều các phương pháp khác được áp dụng trong
quá trình hỗ trợ trẻ tự kỷ. Căn cứ theo mức độ, khả năng của bé Quân, giáo viên hỗ trợ sẽ
lựa chọn phương pháp can thiệp phù hợp để giúp bé tiến bộ. Khi bé Quân tiến bộ sẽ góp
phần làm cho chị Liên được giải tỏa tâm lý, bớt căng thẳng, lo âu.
+) Chính sách an sinh xã hội của Nhà nước: Chính sách an sinh xã hội của Nhà nước:
Tại Điều 44 chương VIII của Luật Người khuyết tật đã quy định cụ thể về vấn đề trợ cấp
xã hội, hỗ trợ kinh phí chăm sóc hàng tháng. Tuy nhiên theo các quy định này, chỉ những
trẻ tự kỷ được xếp vào nhóm khuyết tật đặc biệt nặng thì hộ gia đình mới thuộc diện được
hỗ trợ kinh phí chăm sóc ni dưỡng. Cịn đối với trường hợp trẻ tự kỷ chưa được xếp loại
hoặc đã được xác định mức độ khuyết tật nhẹ hay nặng thì hộ gia đình khơng được hỗ trợ
kinh phí chăm sóc.
+) Bạn bè đồng nghiệp là những người chia sẻ với chị về những vấn đề xảy ra trong
gia đình. Thông qua sự giới thiệu, chia sẻ của họ chị biết thêm một số Trung tâm can thiệp

dành cho trẻ tự kỷ để chị đưa bé Quân tới đó đánh giá, can thiệp.
Bên cạnh những nguồn lực kể trên, thông qua biểu đồ sinh thái ta nhận thấy chị Liên
nói riêng và gia đình chị nói chung đang có mối quan hệ xa cách với chính quyền địa
phương, các dịch vụ xã hội và hàng xóm xung quanh.
+) Gia đình chị có mối quan hệ xa cách với hàng xóm xung quanh. Bởi vì kể từ khi
biết bé Quân mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ, những người hàng xóm xung quanh ln
bàn tán, dị nghị, điều đó khiến chị Liên cảm thấy không thoải mái và hạn chế tiếp xúc với
họ.
+) Hiện nay gia đình chị Liên chưa biết và chưa nhận được các dịch vụ hỗ trợ trong
cộng đồng.
+) Chính quyền địa phương chưa có chế độ, chính sách hỗ trợ dành riêng cho trẻ tự
kỷ và gia đình trẻ.
17


Như vậy thông qua biểu đồ sinh thái giúp cho người viết phân tích được sự tương tác
giữa các hệ thống trong xã hội để từ đó tìm kiếm nguồn lực giúp đỡ chị Liên giải quyết vấn
đề.
4. Các giải pháp hỗ trợ thân chủ giải quyết vấn đề
Chiến lược đương đầu với căng thẳng, khủng hoảng tâm lý của chị Liên
Thông qua câu chuyện chị Liên chia sẻ, chúng ta hiểu là chị đã đi đến một thời điểm
khủng hoảng. Điều đó đến từ những vấn đề chị gặp phải trong cuộc sống hàng ngày.
Thậm chí tệ hơn, chị đang có mối quan hệ mâu thuẫn, bất đồng quan điểm với chồng
trong cách chăm sóc và giáo dục con. Chị nhớ về khoảng thời gian bình yên của gia đình
trước khi biết con trai mắc hội chứng rối loạn phổ tự kỷ. Chị buồn rầu, lo lắng và mong
muốn những điều tốt đẹp hơn cho tương lai phía trước. Để giúp chị Liên đương đầu với
căng thẳng, khủng hoảng tâm lý, người viết thu thập thông tin, xác định vấn đề và cùng
chị đề ra các giải pháp để giải quyết vấn đề của mình. Đầu tiên là, tham vấn tâm lý giải
tỏa mâu thuẫn giữa chị Liên và anh Tiến. Thứ hai là, kết nối gia đình chị Liên với cơ sở
y tế trên địa bàn. Thứ ba là, kết nối, giới thiệu trung tâm can thiệp trẻ tự kỷ hiệu quả để

gia đình chị có thể tham khảo, lựa chọn và đưa con đến học. Thứ tư là, kết nối gia đình
chị Liên với giáo viên can thiệp của bé Quân để vợ chồng chị được tư vấn về cách chăm
sóc, giáo dục cũng như giảm thiểu hành vi tiêu cực ở bé. Đồng thời chị Liên và gia đình
sẽ kết hợp dạy bé Quân ở nhà theo giáo án cuả cô để cháu nhanh tiến bộ hơn. Thứ năm
là, khuyến khích chị tham gia Câu lạc bộ gia đình trẻ tự kỷ để chị học hỏi thêm kinh
nghiệm chăm sóc, giáo dục con của những phụ huynh khác. Cuối cùng là, thực hiện công
tác tuyên truyền trong cộng đồng để nâng cao nhận thức, hiểu biết của người dân về hội
chứng rối loạn phổ tự kỷ. Với những giải pháp hỗ trợ này sẽ góp phần giúp chị Liên
đương đầu và vượt qua căng thẳng, khủng hoảng tâm lý của mình.
Trên cơ sở vận dụng các lý thuyết, người viết sẽ phân tích giải pháp hỗ trợ trong quá
trình giúp đỡ chị Liên giải quyết các vấn đề của mình.

18


4.1. Tham vấn tâm lý giải tỏa mâu thuẫn giữa thân chủ và chồng của mình
Dựa trên thuyết quan hệ đối tượng (nghĩa là quan hệ giữa các cá nhân với nhau) ta
nhận thấy mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình là nguồn lực quan trọng để đương
đầu với sự căng thẳng. Tuy nhiên trong gia đình chị Liên đang xảy ra mối quan hệ mâu
thuẫn, bất đồng quan điểm giữa chị Liên và anh Tiến. Từ khi có mâu thuẫn xảy ra, anh
thường đi nhậu cho đến say mới về, ít quan tâm đến gia đình hơn và anh cũng không đưa
tiền chi tiêu hàng tháng cho chị Liên như trước. Mối quan hệ bất ổn này khiến chị Liên bị
căng thẳng và thiếu đi sự chia sẻ trách nhiệm kinh tế, chăm sóc, giáo dục con của người
chồng ở trong gia đình. Do vậy, cần thiết phải cải thiện mối quan hệ này trước để mâu thuẫn
giữa vợ chồng chị được giải tỏa và xây dựng mối quan hệ tích cực giữa các thành viên. Hơn
nữa, theo thuyết quan hệ đối tượng nếu sự tương tác giữa các thành viên trong gia đình ổn
định sẽ tạo nên khả năng hình thành mối quan hệ vững chắc, từ đó có sự tin tưởng và cùng
nhau vượt qua khó khăn trong cuộc sống.
Bên cạnh đó, trong câu chuyện chị Liên chia sẻ ta nhận thấy khi biết bé Quân mắc hội
chứng rối loạn phổ tự kỷ anh Tiến đổ lỗi, trách móc chị Liên khơng biết cách chăm sóc nên

con mới bị tự kỷ. Thay vì nhìn nhận vấn đề một cách khách quan, tìm hiểu nguyên nhân và
cách can thiệp cho con thì anh quy chụp mọi chuyện đều do chị. Như vậy trong quá trình
tham vấn tâm lý cho anh Tiến người viết sẽ sử dụng thuyết nữ quyền của các mối quan
hệ, trong đó có khía cạnh nữ quyền về giới tính để anh Tiến thấy rằng vai trị, vị trí của
người phụ nữ cũng ngang bằng với nam giới. Trong gia đình mọi thành viên đều có những
giá trị riêng biệt, là một mảnh ghép để tạo thành bức tranh gia đình hài hịa. Do vậy các
thành viên đều phải có sự hỗ trợ lẫn nhau để cùng vượt qua khó khăn trong cuộc sống chứ
khơng phải đổ lỗi, trách móc các thành viên khác.
Thơng q q trình tham vấn tâm lý, anh Tiến và chị Liên sẽ có những chia sẻ, trao
đổi thẳng thắn để giải tỏa mâu thuẫn. Sau khi mâu thuẫn giữa vợ chồng chị được giải quyết,
anh Tiến sẽ cùng với chị Liên tìm hiểu cách chăm sóc, giáo dục tốt nhất cho con. Mối quan
hệ giữa vợ chồng chị được cải thiện sẽ giúp chị Liên giảm bớt căng thẳng và mệt mỏi.

19