HỌC PHẦN : DU LỊCH LÀNG NGHỀ

Đề tài : TÌM HIỂU VỀ LÀNG LỤA VẠN PHÚC

‫♥ﮪ‬
I.

‫ﮪ‬
Khái niệm làng nghề
-

II.

Làng nghề: là một thuật ngữ dùng để chỉ các cộng đồng cư dân,
chủ yếu ở các vùng ngoại vi thành phố và nơng thơn, có chung
truyền thống sản xuất các sản phẩm thủ công cùng chủng loại
tại Việt Nam. Làng nghề thường mang tính tập tục truyền thống
đặc sắc, đặc trưng, khơng chỉ có tính chất kinh tế mà cịn bao
gồm cả tính văn hóa, đặc điểm du lịch tại Việt Nam.

Làng lụa Vạn Phúc
The La, lĩnh Bưởi, sồi Phùng
Lụa Vân Vạn Phúc , nhiễu vũng Mỗ Bôn
( Ca Dao )
Chiếu Nga Sơn, gạch Bát Tràng
Vải tơ Nam Định, lụa hàng Hà Đông.
(Tố Hữu)
Làng lụa Vạn Phúc đã đi vào thơ ca, ca dao tục ngữ của người dân
đất Việt từ lâu đời. Đây mà một làng nghề dệt lụa, tơ tằm đẹp, nổi
tiếng có từ ngàn năm trước. Nằm bên bờ sông Nhuệ, nơi những
bàn tay tài hoa khéo léo của con người nơi đây vẫn ngày ngày thổi

hồn vào từng dải lụa, khiến nó trở nên tinh xảo, sắc nét, chẳng nơi
nào có được.
1.

Vị trí


-

Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 10km , Làng lụa Vạn Phúc
thuộc phường Vạn Phúc, quận Hà Đông tự hào là làng nghề dệt
lụa tơ tằm đẹp nổi tiếng và có nhiều mẫu hoa văn lâu đời bậc
nhất Việt Nam.

-

Vạn Phúc hiện có 785 hộ dân làm nghề dệt, chiếm gần 60% trên
tổng số hộ sinh sống tại làng nghề. Hàng năm, Vạn Phúc sản
xuất từ 2,5 đến 3 triệu m2 vải, chiếm 63% doanh thu của toàn bộ
làng nghề (khoảng 27 tỷ đồng).

2.

Đặc điểm

-

Làng Vạn Phúc được đánh giá là sản phẩm tinh xảo của vùng
Đông Dương thuộc Pháp. Sản phẩm của làng từng được chọn
may trang phục cho triều đình.


-

Quy trình sản xuất phức tạp, thủ cơng , đòi hỏi sự sáng tạo ,
khéo léo từ thợ lành nghề.

-

Các sản phẩm được tạo ra mang cả giá trị kinh tế lẫn giá tri nghệ
thuật cao. Lụa trơn mịn óng, mềm mại, nuột nã. Hàng dệt hoa
thì màu sắc óng ánh , trang nhã, hoa văn chìm nổi đặc sắc, bắt
mắt.

-

Tổ nghề làng lụa Vạn Phúc là bà Lã Thị Nga, một cô gái làng,
từ thời Cao Biền làm tiết độ sứ ở nước ta, đã đưa đến nghề dệt
thô sơ với sản phẩm là lụa mộc mạc, bình dân. Sau này, bà được
phong là Thành hồng làng. Người dân lấy ngày 10-8 và 25- 12
làm ngày tế lễ và giỗ tổ.

-

Nghệ nhân : Hiện nay nghề dệt ngày càng ít đi, hiện chỉ cịn 6
nghệ nhân được nhà nước công nhận , các nghệ nhân đều là
những người có tuổi cao, sức yếu : Nghệ nhân Nguyễn Hữu
Chỉnh ( gần 80 tuổi ), Nghệ nhân Đỗ Thị Tâm ( 70 tuổi )...

3.


Quy trình tạo ra sản phẩm tơ lụa Vạn Phúc


-

Các sản phẩm của làng lụa Vạn Phúc được biết đến là những tác
phẩm nghệ thuật đạt đến độ hoàn mỹ. Để tạo ra được điều đó,
người thợ phải thực hiện một quy trình sản xuất phức tạp bao
gồm 6 khâu :
+ Khâu tơ : Từ con tơ ( bối tơ ) , trước khi dệt phải quay tơ
thành sợi – thiết bị dùng để quay tơ gọi là xa quay. Người thợ sử
dụng xa quay để quấn sợi tơ vào ống sợi. Trong việc dệt lụa nói
chúng, khâu tơ khơng đơn thuần chỉ có quấn sợi vào ống thật
đều và liên tục như xe sợi, quấn sợi, dệt vải. Tơ lụa dệt đòi hỏi
ngay ở khâu tơ phải chọn sợi, đẽo sợi, để đảm bảo sợi tơ có màu
trắng, bóng nhẵn khơng sùi lơng, trị số tơ phải đều sau đó mắc
sợi , lựa chọn riêng sợi dọc sợi ngang. Cơng việc này địi hỏi sự
cơng phu tỉ mỉ của người làm.
+ Khâu hồ : Hồ sợi được thực hiện đối với sợi dọc. Khâu này
đòi hỏi kỹ thuật đạt đến trình độ cao. Khi Hồ, người làng Vạn
Phúc thường cho thêm một ít sáp ong, đồng thời sử dụng bí
quyết kĩ thuật riêng làm cho sợi hồ vừa dẻo dai, lại vừa bóng.
Kỹ thuật hồ sợi Vạn Phúc, nhất là nghệ nhân bậc thầy ở đây
không bao giờ tiết lộ bí quyết ra ngồi. Chính vì thế, sợi hồ của
Vạn Phúc bao đời nay vẫn đẹp hơn sợi hồ ở nơi khác.
+ Khâu dệt : Dệt là khâu quan trọng nhất của nghề dệt lụa thử
công. Tất cả các loại hàng tơ lụa, có 2 loại là hàng dệt trơn và
hàng dệt hoa .
•


Dệt trơn : Cần phải sử dụng hai loại go : go thẳng và go
vòng. Go thẳng để dệt loại lụa mỏng mịn . Go vịng để
dệt loại lụa mỏng có chấm thủng.

•

Dệt hoa : thao tác cũng tương tương tự như hàng dệt
trơn, nhưng khác ở chỗ trước khi dệt cần phải vẽ trước
kiểu hoa lên giấy. Người thợ dệt đặt mẫu lên bàn khâu
hoa rồi một người dệt, một người cài hoa.Giữ vai trị
chính là người dệt con người cài hoa chỉ kéo go xà lên.


+ Khâu nhuộm : Không phải loại lụa nào cũng đem nhuộm mà
có loại để trắng tinh khiết , ngả màu vàng ngà như lụa nõn. Có
loại được nhuộm màu ngay từ khâu sợi như gấm , vóc, nhưng có
loại như lĩnh, the chỉ nhuộm khi đã dệt xong.
Sản phẩm sau khi đã nhuộm hồn tất thì căng phơi, sẽ cho ra
một sản phẩm bắt mắc và tinh xảo.
III.

Thực trạng làng lụa Vạn Phúc

-

-

Nhờ bàn tay khéo léo, tài giỏi của các nghệ nhân mà họ đã tạo
ra các tác phẩm tơ lụa đẹp, tinh sảo…
Tạo thêm việc làm cho người dân trong vùng.

Tăng thu nhập kinh tế cho người dân làng nghề.
Thu hút khách du lịch tìm hiểu, khám phá nét văn hóa của dân
tộc. Đồng thời quảng bá nét đẹp bản sắc lịch sử lâu đời của nghề
gốm đến mọi người.
Lưu giữ, truyền bá nghề truyền thống cổ xưa của dân tộc.
Hạn chế :
Người dân làng lụa bắt đầu dùng phẩm màu nhuôm vãi gây ô
nhiễm môi trường. Và người dân địa phương chưa nhận thức
được mức độ nghiêm trọng của vấn đề này. Trong quá trình
nhuộm , các phẩm màu xanh đỏ,vàng ... vương vãi khắp nơi ,
nước thải của các cơ sở nhuộm xả thẳng xuống các con mương
chạy quanh làng lụa Vạn Phúc. .. những vấn đề này đã ảnh
hưởng không nhỏ đến môi trường.
Nhiều thợ dệt, thợ nhuộm lâu năm của làng đã bỏ nghề làm lụa
truyền thống để theo nghề khác vì khơng thể sống được với
nghề.


-

-

Tích cực :


-

-

IV.


Thực trạng hàng ngoại lai kém chất lượng nhiều áp đảo mặt
hàng lụa truyền thống cũng đã khiến người tiêu dùng dần mất
niềm tin khi mua sắm tại Vạn Phúc.
Quá trình đơ thị hóa phát triển làm cho quy mơ của làng lụa Vạn
Phúc bi thu hẹp dần.

Phát triển du lịch của làng lụa Vạn Phúc.
-

-

-

Hiện nay, việc gắn kết du lịch với làng nghề là hoạt động khá
phổ biến,nhằm quảng bá và tạo cơ hội phát triển cho các làng
nghề nổi tiếng, và làng lụa Vạn Phúc cũng không ngoại lệ. Từ
năm 1990, sản phẩm của làng lụa được xuất khẩu ra nhiều quốc
gia trên thế giới. Năm 2009, làng có khoảng 1000 khung dệt,
sản xuất nhiều loại lụa cung cấp cho thị trường trong và ngồi
nước trong đó có các loại lụa Vân Quế, Hồng Điệp,.. Năm 2010,
làng lụa Vạn Phúc được Thành phố Hà Nội quy hoạch và đầu tư
xây dựng thành làng nghề du lịch trọng điểm của Thủ đô.
Với những nổ lực nhằm nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm
phục vụ khách tham quan, gắn kết với du lịch và phát huy
thương hiệu tập thể của làng nghề, đồng thời xây dựng lộ trình
tua du lịch riêng cho làng lụa, trong đó trọng tâm là tìm hiểu,
tham quan quy trình dệt lụa, khám phá vẻ đẹp riêng của những
sản phẩm làm từ lụa Vạn Phúc mà gần đây, mỗi năm làng Vạn
Phúc đón trung bình khoảng 15 nghìn lượt khách quốc tế, 120

nghìn lượt khách nội địa, mang về 70 đến 80 tỷ đồng, tăng 30
đến 40% doanh thu nhờ du lịch, tạo điều kiện thuận lợi để nhân
dân địa phương có thể phát triển kinh doanh dịch vụ.
Đặt trong mối quan hệ với hoạt động du lịch làng lụa Vạn Phúc
hội tụ đầy đủ các yếu tố để phát triển du lịch làng nghề nơi đây.
Bản thân làng nghề cũng có một sức hút đặc biệt với du khách
bởi giá trị văn hóa, nghệ thuật, giá trị lao động chứa đựng trong
mỗi sản phẩm thủ công mà người thợ làm ra. Sự nỗ lực, đồng


-

V.

lòng của người dân cùng sự quan tâm, chỉ đạo của chính quyền
địa phương nhằm khắc phục những hạn chế, vướng mắc trong
khuôn khổ làng nghề như trên đã nêu chính là sự thể hiện tích
cực nhất cho “ tính chủ động mời khách về” của tập thể làng
nghề.
Phát triển làng nghề gắn với du lịch là một hình thức để quảng
bá, lưu giữ và phát huy nét đẹp truyền thống có từ lâu đời của
làng lụa. Đồng thời giúp phát triền kinh tế của làng nghề nói
riêng mà kinh tế nhà nước nói chung.

Giải pháp phát triển du lịch làng lụa Vạn Phúc
-

-

Hiệp hội làng nghề dệt lụa Vạn Phúc đã chủ động tham gia các

cuộc hội thảo và hội chợ giới thiệu sản phẩm các mặt hàng thủ
công mỹ nghệ truyền thống ở cả trong và ngoài nước để quảng
bá và giới thiệu sản phẩm lụa Vạn Phúc
Thu hút thêm nhiều lao động bằng cách mở các lớp đào tạo
nghề
Xây dựng các trung tâm trưng bày triển lãm các sản phẩm lụa
Vạn Phúc .
Phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại hơn, khang trang hơn.
Cải tiến phương pháp sản xuất, tăng chất lượng sản phẩm về
nhiều mặt.
Đa dạng hóa các mặt hàng sản xuất cũng như bày bán.
Liên kết với các công ty du lịch tạo tuyến tham quan khám phá
nét văn hóa độc đáo cổ xưa này.
Tham gia trưng bày, quảng bá sản phẩm khắp cả nước cũng như
nước ngoài để mọi người biết đến gốm Bàu Trúc.
Tăng vốn đầu tư cho khu vực sản xuất.
Nâng cao tay nghề của các thợ thủ công. Đồng thời phát huy
khả năng sáng tạo trong nghề.


-

-

VI.

Xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích các cơ quan, cá nhân
trong và ngoài nước tham gia nghiên cứu về các nghề thủ cơng.
Dành nguồn khinh phí thích đáng cho các đề tài nghiên cứu, sưu
tầm về các nghề thủ công.

Tổ chức xét phong tặng danh hiệu Nghệ nhân đối với các nghề
thủ công.

Kết luận
Ngày nay, nhờ giữ được kỹ thuật dệt lụa độc đáo và coi trọng chất
lượng sản phẩm, lụa Vạn Phúc được thị trường tiêu thụ ưa chuộng
dưới nhiều hình thức quà lưu niệm du lịch. Đây là bước phát triển
mới của nghề lụa Vạn Phúc, là nét văn hóa cổ truyền và độc đáo
của làng nghề Việt Nam.