Tiết 77 +
78 :
Tình cảnh lẻ loi của
NGI chinh phụ
(Trích chinh phụ ngâm
)
Nguyên tác chữ hán : đặng trần côn
Bản diễn nôm :
đoàn thị điểm
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả và dịch giả :
a. Tác giả : Đặng Trần Côn
-Sống khoảng nửa đầu thế kỷ XVIII, cha rõ năm sinh và năm mất.
-Quê quán: Nhân Mục -Nhân Chính _Thanh Xuân Hà Nội.
-Danh sĩ nổi tiếng hiếu học và tài ba ,tính tình phóng túng không
muốn ràng buộc trong việc khoa cử .
- Sáng tác : Chinh phụ ngâm và thơ, phú chữ Hán .
b. Dịch giả : Đoàn Thị Điểm (1705 -1748 )
-Hiệu: Hồng Hà nữ sĩ .
-Quê: Giai Phạm Văn Giang Kinh Bắc ( Hng Yên )
-T chất thông minh, tài sắc vẹn toàn.
- Sáng tác: Truyện Truyền kỳ tân phả, dịch Chinh phụ ngâm .
- Có thuyết cho rằng dịch giả là Phan Huy ch (1750 -1822)
2. Tác phẩm Chinh phụ ngâm:
a. Hoàn cảnh ra đời:
- Đầu đời vua Lê Hiển Tơng có nhiều
cuộc khởi nghĩa nơng dân nổ ra
quanh kinh thành.
- Triều đình cất qn đánh dẹp.
Đặng Trần Côn “cảm thời thế mà
làm ra”.
2. Tác phẩm Chinh phụ ngâm:
b. Nguyên tác - Bản dịch
* Nguyên tác
- Viết bằng chữ Hán, gồm 476 câu thơ
- Thể: trường đoản cú (các câu dài ngắn không đều nhau)
* Bản dịch
- Viết bằng chữ Nôm, gồm 408 câu
- Chuyển thành thể: song thất lục bát
2. Tác phẩm Chinh phụ ngâm:
c. Nội dung – ý nghĩa
- Sự oán ghét chiến tranh phong kiến phi
nghĩa
- Tâm trạng khao khát tình u, hạnh phúc lứa
đơi của người chinh phụ.
3. Đoạn trích:
- Gồm 24 câu, trích từ câu 193-216
- Chủ đề: viết về tình cảnh và tâm trạng người chinh
phụ phải sống cô đơn, buồn khổ trong thời gian dài
khi người chồng đi đánh trận (không tin tức, không
rõ ngày trở về)
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc, tìm hiểu chú thích
2. Bố cục:
- 16 câu đầu: Nỗi cơ đơn, buồn, nhớ, khao khát hạnh phúc
lứa đôi.
- 8 câu sau: Mong muốn nhờ gió đơng gửi nỗi lịng mình
đến người chồng nơi biên ải xa xôi mà ko được, nỗi cô
đơn, buồn sầu càng thêm da diết.
3. Tìm hiểu văn bản :
3.1: 16 cõu th u
a. 8 câu thơ đầu :
- Không
gian :
-Hành
động :
-Hiên vắng .
- Trong phòng
-Dạo từng bc
-Rủ thác đòi
phen
- Hp
vắng
lặng, hắt
hiu
-Lặp đi lặp
lại, không
mục đích,
vô nghĩa
-Tâm trạng khắc khoải,
bế tắc tù túng
Lẻ loi, đợi chờ, khát
khao đoàn tụ .
Ngồi rèm rủ thác đòi phen
Dạo hiên vắng thầm gieo từng bưc,
(Cảnh lẻ loi ngoài hiên )
Ngồi rèm tha rủ thác đòi phen.
(Cảnh lẻ loi trrong nhà )
Ngoài rèm thưc chẳng mách tin,
( Cảnh lẻ loi ban ngày )
Trong rèm, dưng đà có đèn biết chăng ?
(Cảnh lẻ loi ban đêm )
Cô đơn tuyệt đối
- Không
gian:
-Hiên
vắng.
- Hẹp
vắng
lặng,
hắt hiu.
- Trong
phòng
-Hành
động :
- Do tng bc
-Rủ thác đòi
phen
- Hình
ảnh : - Ngọn đèn
-Tâm trạng khắc
khoải, bế tắc tù
túng.
-Lặp đi lặp lại,
không mục
đích, vô nghĩa
Không gian mênh mông.
Cực tả nỗi cô đơn,vô vọng.
Lẻ loi,đợi chờ
,khao khát oàn
tụ .
Thủ pháp đêm
tàn đối bóng
- Hoa đèn (Tàn lụi)
=
Bóng ngi (Mất hết sức sống)
=> Con ngi bị vật hóa tựa tàn đèn
- Ngôn ngữ :
-Bi thiết .
-Buồn rầu .
Chiếc bóng câm lặng ,tuyệt
vọng bế tắc .
Với lối miêu tả gián tiếp và trực tiếp , đoạn thơ đà khắc
họa tâm trạng tuyệt vọng bế tắc , cô đơn đến cùng cực của
ngời chinh phụ.
Nghệ thuật tả nội tâm.
Hành
động
Ngoại
cảnh
Ngoại
hình
Sự cơ đơn, lẻ loi, đau buồn, nhớ nhung.
Đề cao quyền sống, sự trân trọng khát vọng về hạnh phúc
lứa đơi, ốn ghét chiến tranh phi nghĩa.
Giá trị hiện thực, nhân đạo.
b. 8 câu thơ tip :
- Thi gian: ờm khuya trời đêm chuyển dần về sáng
chuyển sang ngày mới.
- Cảnh vật:
+ gà “eo óc” gáy: âm thanh thưa thớt, văng vẳng
+ hịe “phất phơ” rủ bóng
đốt hương miễn cưỡng, khơng chú tâm,
Gượng
soi gương mong thốt khỏi nỗi sầu muộn
(điệp từ) gảy đàn
càng gợi lên nỗi cô đơn, buồn
nhớ.
Miêu tả tâm trạng qua hành động, cử chỉ.
17
=>Gảyđàn,soigương,đốthươngthơm...vốnlànhữngthú
vuitaonhã,nhữngthóiquenuthíchcủangườiphụnữ.
Nhưngvớichinhphụnótrởnênmiễncưỡng,gượnggạo,
chánnản.
- Phép so sánh:
“Khắc giờ đằng đẵng như niên
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa”
+ Cụ thể hoá nỗi buồn sầu, nhớ thương, trằn trọc của người
chinh phụ.
+ Nhấn mạnh sự lầm lũi, cơ đơn, mong ngóng kéo dài từ năm
này sang năm khác.
Chinh phụ phải sống trong đau khổ, buồn bã nhiều ngày;
nhưngvẫnchưatìmđượclốithốtchocuộcsốngcơđơncủa
mình, bao mơ uớc, khát vọng hạnh phúc khơng thực hiện
được.