SỞ GD & ĐT VĨNH PHÚC
TRƯỜNG THPT LIỄN SƠN

ĐỀ THI KSCL CHUYÊN ĐỀ KHỐI 10 LẦN 1
MÔN NGỮ VĂN. NĂM HỌC 2017 – 2018
Thời gian làm bài: 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)

I. PHẦN ĐỌC- HIỂU (3,0 điểm)
Đọc văn bản dưới đây và trả lới các câu hỏi:
Mười nén nhang ở ngã ba Đồng Lộc
(Mai Văn Phấn)
Tháng ngày gương lược về đâu
Chân trời để xõa một màu cỏ non
Các cơ nằm lại trên cồn
Những chùm bồ kết khơ giịn trong cây
Khăn thêu những dấu tay gầy
Thành mây Đồng Lộc bay bay trắng trời
Người ơi, tôi lại gặp người
Hơi bom cịn thổi rụng rời cát khơ
Nhang này quặn nỗi đau xưa
Tôi nay, tôi của cơn mưa về nguồn
(Cầu nguyện ban mai, NXB Hải Phòng, 1997)
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên?
Câu 2. Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ "Tháng ngày gương lược về
đâu"?
Câu 3. Những câu thơ nào hàm ý chỉ sự hi sinh của các cô gái trẻ? Anh/chị hiểu như thế
nào về những câu thơ ấy?
Câu 4. Bài thơ nhắn gửi điều gì?
II. PHẦN LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm)

Từ bài thơ trích trong phần Đọc – hiểu anh chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 100 chữ)
trình bày suy nghĩ của anh chị về lòng biết ơn đối với những chiến sĩ đã hi sinh trong hai
cuộc kháng chiến kháng chiến chống Pháp và Mĩ?
Câu 2 (5,0 điểm)
Phân tích ý nghĩa hình ảnh “Ngọc trai – Giếng nước” trong Truyện An Dương Vương và
Mị Châu Trọng Thủy.
Họ và tên học sinh:....................................................Lớp 10A............
(Học sinh không được sử dụng tài liệu
Giám thị coi thi không giải thích gì thêm)


SỞ GD & ĐT VĨNH PHÚC
TRƯỜNG THPT LIỄN SƠN

Phầ
n
I

Câ
u

Ý
1
2
3

4

II


1

ĐÁP ÁN ĐỀ THI KSCL CĐỀ KHỐI 10 LẦN 1
MÔN NGỮ VĂN. NĂM HỌC 2017 – 2018
Thời gian làm bài: 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)
Nội dung
Điể
m
Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm
0,5
Biện pháp tu từ: Nhân hóa, hốn dụ
0,5
Những câu thơ hàm chỉ sự hi sinh của các cô gái trẻ: Chân trời
để xõa một màu cỏ non/ Các cô nằm lại trên cồn
+ Câu thơ Chân trời để xõa một màu cỏ non chỉ cái chết đẹp 0,5
của các cô gái, họ chết để sự sống được hồi sinh.
+ Cịn câu "Các cơ nằm lại trên cồn" chỉ nơi hi sinh của các cơ 0,5
gái trẻ.
Có thể trình bày theo những cách khác nhau, nhưng cần hướng
đến một số nội dung như sau:
- Bài thơ là nén nhang thơm đầy thành kính của tác giả trước 0,5
mộ của các cô thanh niên xung phong hi sinh tại ngã ba Đồng
Lộc.
- Bài thơ là lời tự nhủ tác giả cũng như là lời nhắn nhủ đến bao 0,5
người, bao thế hệ trẻ về thái độ sống "Uống nước nhớ nguồn".
Từ bài thơ trích trong phần Đọc – hiểu anh chị hãy viết 01
đoạn văn (khoảng 100 chữ) trình bày suy nghĩ của anh chị
về lòng biết ơn đối với những chiến sĩ đã hi sinh trong hai
cuộc kháng chiến kháng chiến chống Pháp và Mĩ?

- Nêu vấn đề: Kế thừa truyền thống yêu nước, bất khuất, kiên 0,5
cường qua hai cuộc kháng chiến khốc liệt biết bao chiến sĩ dũng
cảm đã hi sinh cho đất nước.
- Bàn luận:
1,0
+ Là những người được hưởng thành quả từ sự hi sinh chúng ta
cần ghi lịng tạc dạ cơng lao của những thế hệ đi trước đã ngã
xuống cho đất nước.
+ Cần trân trọng và tự hào về lịch sử dân tộc.
+ Mỗi thế hệ thanh niên hiện nay cần ra sức giữ gìn nền hịa
bình, độc lập mà biết bao người đã đổi xương máu mới có được.
Phải sống xứng đáng với sự hi sinh của thế hệ cha anh đi


2

trước...
- Bài học nhận thức và hành động:
+ Góp sức xây dựng đất nước tươi đẹp hơn.
+ Nỗ lực học tập để xây dựng một đất nước giàu mạnh.
+ Sẵn sàng đứng lên khi đất nước kêu gọi, cầm chắc tay súng để
bảo vệ hịa bình cho dân tộc Việt Nam.
Phân tích ý nghĩa hình ảnh “Ngọc trai – Giếng nước” trong
Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thủy.
1 Dẫn dắt, giới thiệu đến hình ảnh “Ngọc trai – Giếng nước”.
2 Cơ sở có hình ảnh “Ngọc trai – Giếng nước”.
- Để hiểu được sâu sắc ý nghĩa của hình ảnh ngọc trai - giếng
nước chúng ta cần gắn nó với cốt truyện: Lợi dụng sự cả tin,
ngây thơ của Mị Châu, Trọng Thuỷ nắm được bí mật quốc gia
nên đã dùng mưu đánh tráo lẫy nỏ thần. Cơ đồ Âu Lạc sụp đổ,

rùa vàng kết tội Mị Châu là giặc, vua cha tuốt kiếm chém chết
nàng. Trước khi chết Mị Châu khấn Thiếp là phận gái … rửa
sạch nhục thù. Lời khấn của nàng đã linh ứng, cái chết chưa
chấm dứt hoàn toàn số phận của Mị Châu. Nàng được hóa thân
trong một hình hài khác. Máu nàng chảy xuống nước trai sò ăn
được đều biến thành hạt châu. Trọng Thuỷ đến thấy Mị Châu
chết lòng thương tiếc khơn cùng, khi tắm tưởng như thấy bóng
dáng nàng bèn lao đầu xuống giếng mà chết. Người đời sau đem
ngọc trai mị được ở biển Đơng rửa vào nước giếng thì thấy
ngọc trai sáng thêm.
3 Ý nghĩa hình ảnh ngọc trai - giếng nước
a Về mặt nội dung:
- Hình ảnh ngọc trai tượng trưng cho Mị Châu. Hình ảnh này
được sáng tạo trong mối tương quan với lời Mị Châu khấn trước
lúc chết, nó chứng thực cho tấm lịng trong sáng của nàng.
Nàng Mị Châu bởi nhẹ dạ, cả tin làm nên nỗi “cơ đồ đắm biển
sâu”. Nàng đã phải nhận lấy cái chết cho danh nghĩa một kẻ bất
hiếu, phản nghịch.. Nhưng sâu xa, tác giả dân gian đã thấu hiểu
nỗi lòng một người con gái ngây thơ, trong trắng vì tình u đã
vơ tình gây nên tội mà đã cho nàng được hoá thành những viên
ngọc trai. Những viên ngọc trai lấp lánh như đáp lại lời cầu
nguyện của nàng trước khi vua cha chém đầu. Nàng không phải

0,5

0,5
0,5

0,5



là người có lịng phản nghịch muốn hại cha, nàng là người có
lịng trung hiếu nhưng vơ tình bị người ta lừa dối. Những viên
ngọc ấy ẩn sâu trong lớp vỏ trai dưới làn nước đầy bụi bẩn vẫn
thanh lọc để sáng lên như chính tâm hồn ngây thơ trong trắng
của Mị Châu. Ánh sáng ngọc trai ám ảnh tâm trí người đọc, tìm
sự chia sẻ, đồng cảm.
- Hình ảnh giếng nước kia chính là tấm gương phản chiếu
những tội lỗi mà Trọng Thủy mắc phải, là sự chứng nhận cho
mong muốn hóa giải tội lỗi của Trọng Thuỷ. Suy cho cùng thì
Trọng Thủy cũng vì hiếu với cha cho nên đã lừa dối nàng Mị
Châu chứ trong thật tâm chàng cũng yêu thương Mị Châu một
cách thật lòng. Sau những gì mà Trọng Thủy đã làm cũng như
chứng kiến cái chết của người vợ mình, Trọng Thủy đã vơ cùng
ân hận.
- Hình ảnh ngọc trai - giếng nước thể hiện sự tha thứ của Mị
Châu dành cho chàng Thủy. Chi tiết ngọc trai đem rửa trong
giếng nước này lại càng sáng đẹp hơn nói lên rằng Trọng Thuỷ
đã tìm được sự hóa giải trong tình cảm của Mị Châu ở thế giới
bên kia. Đó chính là ý nghĩa biểu trưng của hình ảnh ngọc trai giếng nước trong câu chuyện.
- Hình ảnh ngọc trai - giếng nước cịn thể hiện tấm lòng nhân
đạo sâu sắc của nhân dân. Tác giả dân gian đã có tấm lịng vơ
cùng độ lượng khi thấu hiểu và cảm thông với nàng Mị Châu.
Để nàng được toại nguyện biến thành ngọc trai. Sự hoá thân ấy
mang theo một ước mơ của nhân dân về những Mị Châu sáng
suốt sau này, “vừa say đắm yêu thương vừa ln ln cảnh
giác”. Và cũng phải có một trái tim độ lượng cao cả dân gian
mới đem trí tuệ của mình mà sáng tạo nên một kết cục hồn mĩ
duy nhất hợp lí cho số phận Mị Châu - Trọng Thuỷ
- Cũng có người cho rằng hình tượng ngọc trai - giếng nước

thể hiện sự gắn bó thủy chung trong mối tình Mị Châu - Trọng
Thuỷ. Ý kiến ấy là không xác đáng bởi lẽ những người dân Âu
Lạc yêu nước không bao giờ lại sáng tạo nghệ thuật để ca ngợi
những ai đã đưa họ đến bi kịch mất nước. Trong tâm thức của
nhân dân dù vô tình nhưng Mị Châu vẫn là kẻ có tội, cịn với

0,5

0,5

0,5

0,5


Trọng Thuỷ thì điều đó là hiển nhiên. Hình tượng ngọc trai giếng nước là một sáng tạo nghệ thuật đẹp đến hồn mĩ, nhưng
vẻ đẹp ấy khơng thuộc về mối tình Mị Châu - Trọng Thuỷ mà
thuộc về thái độ nghiêm khắc nhưng cũng rất nhân ái của nhân
dân ta, ở cách ứng xử vừa thấu lí vừa đạt tình đã trở thành
truyền thống của dân tộc ta.
b Về mặt nghệ thuật
- Hình ảnh “ngọc trai - giếng nước” vừa là hình ảnh có giá trị
thẩm mĩ cao, vừa là một tình tiết đắt xét về phương diện tổ chức
cốt truyện. Nó là sự kết thúc duy nhất hợp lí cho số phận của
đơi trai gái Mị Châu, Trọng Thủy, cùng với sự thể hiện tư
tưởng, tình cảm, cách đánh giá của nhân dân đối với bi kịch tình
yêu này nói chung, nhân vật Mị Châu nói riêng.
- Hình ảnh ngọc trai - giếng nước là một yếu tố kì ảo đã góp
phần mang lại sự li kì hấp dẫn cho câu chuyện. Tước bỏ đi hình
tượng này chắc chắn truyền thuyết chỉ đơn thuần là chuyện

giảng sử, và như vậy thì giá trị thẩm mĩ của nó sẽ giảm sút ít
nhiều.
4 Đánh giá
- Nói đến hình tượng nghệ tḥt là nói đến những dấu ấn, hình
ảnh có sức khái quát tư tưởng chủ đề của tác phẩm, có sức đeo
bám trong tâm hồn người tiếp nhận. Với những ý nghĩa đó ngọc
trai- giếng nước xứng đáng là hình tượng nghệ thuật đẹp nhất
tiêu biểu nhất của truyền thuyết này.
- Như vậy qua đây ta có thể thấy rằng hình ảnh ngọc trai –
giếng nước mang nhiều ý nghĩa sâu sắc của mối tình Trọng
Thủy Mị Châu. Cả hai người đều có lỗi nhưng cái lỗi ấy suy cho
cùng cũng vì sự trung hiếu, vì tình cảm, sự ngây thơ dại khờ.
Thật tâm trong lịng họ đều khơng toan tính gì cả, lịng họ sáng
như ngọc trai, trong như giếng nước kia vậy
Người ra đề
Người thẩm định

TRẦN THỊ HỒNG NHUNG

HÀ TRỌNG HUY

0,5

0,5

0,25

0,25