1

MỤC LỤC

1

1


2

MỘT SỐ CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU DÙNG TRONG ĐỀ TÀI

- TDTT: Thể dục thể thao
- GV: Giáo viên
- HS: Học sinh
- HKPĐ: Hội khỏe Phù Đổng
- KNKX: Kỹ năng kỹ xảo
- GDTC: Giáo dục thể chất
- VĐV: Vận động viên
- HCV: Huy chương vàng
- GD-ĐT: Giáo dục - Đào tạo

2

2


3

Đề tài:

CÁC GIẢI PHÁP BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG BẬT XA
NÂNG CAO THÀNH TÍCH CHO HỌC SINH KHỐI 4-5 TIỂU HỌC

Phần thứ nhất: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Ngày 27/03/1946. Bác Hồ đã ra lời kêu gọi toàn dân tập thể dục: “Giữ gìn
dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới, việc gì cũng cần có sức khỏe mới
thành công. Xuất phát từ mục tiêu, nhiệm vụ của chương trình đổi mới phương pháp
dạy học. Với đặc trưng của mơn Giáo dục thể chất là nhằm hồn thiện và nâng cao
sức khỏe, đào tạo, rèn luyện tác phong con người mới Xã hội chủ nghĩa, góp phần xây
dựng nhân cách con người, đáp ứng với sự phát triển của đất nước.
Điền kinh là một môn học cơ bản nó chiếm vị trí quan trọng trong chương
trình dạy học chính khóa ở các trường phổ thơng và các kỳ thi đấu HKPĐ các cấp,
đại hội TDTT trong nước, Olympíc Quốc tế và trong đời sống hàng ngày của con
người, nó rất phong phú và đa dạng, khơng những có tác dụng tăng cường sức
khỏe cho con người mà còn là cơ sở để phát triển các tố chất thể lực như: Sức
nhanh, sức mạnh, sức bền, mềm dẻo và khéo léo… Để phát triển được thành tích
các mơn thể thao nói chung và điền kinh nói riêng thì chúng ta phải có phương
pháp huấn luyện đối với từng nội dung cụ thể.
Hiện nay, việc học tập, huấn luyện và tham gia thi đấu điền kinh đối với HS
Tiểu học đã trở thành hoạt động thể dục thể thao thường niên, thu hút đông đảo học
sinh tham gia tập luyện và thi đấu. Nội dung giảng dạy thể dục trong nhà trường
cũng rất phong phú và đa dạng, trong đó có nội dung bật xa.
Đây là nội dung có kỹ thuật tương đối phức tạp, hoạt động không mang tính
chu kỳ, địi hỏi người học phải nắm vững những tư duy động tác đồng thời thực
hiện động tác một cách đúng, nhịp nhàng động tác để trở thành kỷ năng, kỷ xảo.
Như chúng ta đã biết, thành tích của bật xa phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố
như tốc độ bay ban đầu và góc độ bay, nhưng khơng thể bỏ qua hai yếu tố đó là kỹ
3


3


4

thuật và thể lực. Hai yếu tố này có mối quan hệ khăng khít, có tác dụng thúc đẩy để
đạt thành tích cao. Đặc biệt là yếu tố kỹ thuật, qua kinh nghiệm thực tế của bản
thân cho thấy rằng kỹ thuật động tác càng hồn hảo, chính xác thì càng tiết kiệm
được sức, vận dụng và phát huy được khả năng dùng sức của cơ thể giúp nâng cao
thành tích của người tập. Bật xa là một trong những nội dung học chính khóa của
mơn Điền kinh trong trường tiểu học và là nền tảng nâng thành tích cho các nội
dung nhảy cao, nhảy xa là các nội dung thi chính thức trong các kỳ Đại hội
Olympic và các cuộc thi đấu lớn. Tại các kỳ Hội khỏe Phù đổng các cấp đều có
mơn Điền kinh bậc Tiểu học trong đó các nội dung bật xa nam, nữ được đưa vào
nội dung thi đấu chính thức. Thành tích đạt được trong nội dung bật xa phụ thuộc
rất nhiều vào các yếu tố thể lực như: Sức mạnh tốc độ, sức mạnh bột phát…Tuy
nhiên trong quá trình tham gia Hội khỏe Phù Đổng (HKPĐ) các cấp, tôi nhận thấy
rằng kỹ thuật của các em chưa hoàn thiện, sức bật của chân và sự phối hợp nhịp
nhàng các bộ phận của cơ thể là chưa chưa thật được hoàn hảo nên thành tích mà
các em đạt được chưa cao.
Là một giáo viên giảng dạy môn Giáo dục thể chất vừa phân công làm công
tác bồi dưỡng đội tuyển của trường, tôi luôn trăn trở làm thế nào để nâng cao được
thành tích của nội dung bật xa trong q trình học tập của học sinh và đặc biệt là
nâng cao thành tích tại các kỳ tham gia HKPĐ các cấp. Vì vậy, tôi chọn đề tài
“Các giải pháp bồi dưỡng kỹ năng bật xa nâng cao thành tích cho học sinh khối
4-5 Tiểu học”. Nghiên cứu nhằm tìm ra những giải pháp mới tổ chức thực nghiệm,
để các bài tập hoàn hảo hơn nhằm nâng cao thành tích mơn bật xa qua các cuộc thi
HKPĐ các cấp.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu những yếu tố đặc trưng quyết định thành tích trong

nội dung bật xa đề tài nghiên cứu nhằm xác định các bài tập hợp lý nhằm phát triển
sức mạnh trong bật xa. Từ đó nâng cao hiệu quả công tác giáo dục thể chất trong
nhà trường cũng như nâng cao thành tích thi đấu của các em học sinh trong đội
tuyển điền kinh của nhà trường.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đội tuyển Điền kinh của trường, chủ yếu là học sinh khối 4-5 để nghiên cứu
nhằm tìm ra những giải pháp mới tổ chức thực nghiệm, đúc kết các bài tập hoàn
4

4


5

hảo hơn để nâng cao thành tích của nội dung bật xa qua các cuộc thi HKPĐ các
cấp.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu tìm giải pháp cho đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp
sau:
- Nghiên cứu thực trạng
+ Tìm hiểu nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế trong công tác luyện
tập đội tuyển, về các vấn đề ảnh hưởng đến thành tích của đội tuyển khi tham gia
thi đấu do các cấp tổ chức.
+ Nghiên cứu, xây dựng một số giải pháp phù hợp cũng như một số bài tập
hỗ trợ nhằm nâng cao thành tích khi tham gia thi đấu.
- Phương pháp đàm thoại
Nắm bắt thực tế công tác giảng dạy, luyện tập của giáo viên và tham khảo ý
kiến đóng góp của đồng nghiệp trong công tác tập luyện.
- Thực nghiệm
Vận dụng giải pháp mới vào quá trình bồi dưỡng chuyên sâu để rút ra những

kinh nghiệm trong quá trình thực hiện để bổ sung, hồn thiện các giải pháp mới.
- Phân tích
Nhằm tìm ra nguyên nhân của thực trạng và tìm hiểu khả năng vận dụng, lợi
ích của việc thực hiện giải pháp mới trong luyện tập chuyên sâu các hoạt động
TDTT.
- Thống kê
Tổng hợp, so sánh đối chiếu kết quả khi chưa thực hiện giải pháp mới với
khi thực hiện giải pháp mới để thấy được tính hiệu quả của đề tài.
5. Phạm vi và thời gian nghiên cứu
Trong quá trình vừa cơng tác, vừa nghiên cứu tìm tịi các giải pháp cùng
những bài tập hỗ trợ phù hợp cho môn bật xa, do thời gian có hạn nên tơi chỉ tập
trung tìm hiểu những nguyên nhân, hạn chế và đề xuất một số giải pháp, bài tập bỗ
trợ mới và kết quả đạt được trong lĩnh vực TDTT chủ yếu là nội dung bật xa mà
bản thân đã áp dụng, thử nghiệm với đối tượng học sinh được tuyển chọn lớp 4-5
5

5


6

để bồi dưỡng kỹ năng bật xa tham gia dự thi điền kinh cấp Tiểu học trong thời gian
qua để nghiên cứu.
- Tìm hiểu thực trạng, thu thập số liệu, thông tin đầu năm học 2017-2018.
Học kỳ I năm học: 2018-2019
- Áp dụng thực nghiệm các giải pháp mới trong kỳ II năm học 2018-2019
và năm học 2019-2020. Đầu năm học 2020-2021
- Tổng kết kinh nghiệm, viết đề cương tháng 12/2020
- Hoàn thành đề tài tháng 02/2021.
Phần thứ II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

I. Cơ sở lý luận
Mục tiêu của hệ thống giáo dục quốc dân nước ta là hướng tới sự phát triển
tồn diện cả về: Đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và lao động. Hoạt động giáo
dục thể chất trong nhà trường phổ thông là nhân tố quan trọng ảnh hưởng tới các
hoạt động giáo dục khác. Mục tiêu môn học Thể dục ở bậc Tiểu học hướng tới là
rèn luyện, giữ gìn, bảo vệ và nâng cao sức khỏe, thể chất cho học sinh.
Nghị quyết Đại hội Đảng tồn quốc lần thứ VI (1986) trong cơng tác thể dục
thể thao nói chung và cơng tác giáo dục thể chất trong các trường học luôn luôn
được Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư, chất lượng giáo dục thể chất trong các
trường học là một yêu cầu cấp bách để bồi dưỡng đội ngũ cán bộ khoa học kỹ
thuật, quản lý kinh tế, an ninh quốc phòng trong điều kiện và nhiệm vụ mới của đất
nước trên con đường đổi mới.
Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến mục tiêu giáo dục toàn diện cho thế
hệ trẻ. Trong đó, trí dục, đức dục được coi là những vấn đề hệ trọng nhằm giáo dục
hình thành nhân cách người học sinh là chủ tương lai của đất nước, những người
lao động phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần,
trong sáng về đạo đức.
Định hướng về công tác giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ trong
những năm tới. Nghị quyết Trung ương khóa VII đã khẳng định: “Giáo dục đào
tạo cùng với khoa học và công nghệ phải thực sự trở thành quốc sách hàng đầu...
Chuẩn bị tốt hành trang cho thế hệ trẻ đi vào thế kỷ XXI... Muốn xây dựng đất
nước giàu mạnh, văn minh phải có con người phát triển tồn diện, khơng chỉ phát
triển về trí tuệ trong sáng, về đạo đức lối sống mà phải là con người cường tráng
6

6


7


về thể chất. Chăm lo cho con người về thể chất là trách nhiệm của toàn xã hội, của
tất cả các ngành, các đồn thể, trong đó có giáo dục - đào tạo, y tế và TDTT”.
II. Cơ sở thực tiễn
Trường Tiểu học Châu Quang nằm trên địa bàn xóm Hoa Thành, xã Châu
Quang, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An. Trường khá khang trang, có đủ phịng học
và các phịng chức năng, địa bàn khá rộng, đối tượng học sinh dân tộc thiểu số
nhiều, cịn nhiều học sinh có hồn cảnh khó khăn. Việc trang bị cho học sinh mặc
trang phục đúng quy định còn nhiều hạn chế, việc giảng dạy hàng ngày của giáo
viên cũng như việc tập luyện đội tuyển của học sinh cịn gặp khơng ít khó khăn.
Những năm qua do điều kiện cơ sở vật chất cịn gặp nhiều khó khăn thiếu
tranh ảnh, trang thiết bị, dụng cụ tập luyện, cơ sở vật chất, nên ảnh hưởng rất nhiều
đến công tác giảng dạy, học tập của giáo viên và học sinh, chưa phát huy hết được
kĩ thuật động tác. Học sinh luyện tập chưa nhiệt tình, tinh thần luyện tập của các
em chưa cao, kết quả kiểm tra ít em có thành tích tốt… nhất là khi học sinh tham
gia Hội khỏe Phù Đổng cấp huyện nội dung bật xa tại chỗ ở hố cát chưa tự tin.
Trong chương trình thể dục lớp 4 và lớp 5 các em đã được học đầy đủ các
nội dung như: Đội hình đội ngũ, bài thể dục phát triển chung, nhảy dây, phối hợp
chạy, nhảy… Trong đó nội dung bật xa cũng góp phần khơng ít đến sự phát triển
của các em để tham gia tập luyện một số môn khác.
Nắm vững đặc điểm, yêu cầu của nội dung giảng dạy như: kỹ thuật động
tác, khối lượng vận động của bài tập, dự kiến những sai lầm có thể xảy ra ở học
sinh, đề hướng dẫn, sửa chữa, định ra lượng vận động cho từng nội dung.
III. Thực trạng
1. Đặc điểm tình hình của địa phương, của nhà trường:
- Thuận lợi: Châu Quang là một xã nằm trong vùng trung tâm huyện quỳ
hợp, có diện tích tự nhiên 2.650,24 ha. Dân số khoảng 11.869 người, gồm các
dân tộc Thái, Kinh… chủ yếu là sản xuất nông, lâm nghiệp, cơ sở hạ tầng được
đầu tư xây dựng dần được ổn định tạo điều kiện cho việc phát triển kinh tế xã
hội của địa phương. Sự nghiệp giáo dục của xã nhà nói chung, chất lượng của
học sinh trường Tiểu học nói riêng đã được các cấp lãnh đạo Đảng, Chính

quyền địa phương và một số phụ huynh học sinh quan tâm.
7

7


8

Tháng 11 năm 2018 trường được công nhận là trường chuẩn quốc gia mức
độ II. Khuôn viên khá khang trang, sạch đẹp, có đầy đủ các phịng học…trang thiết
bị cơ sở vật chất tương đối đầy đủ thuận lợi cho việc giảng dạy mơn GDTC được
hiệu quả hơn.
- Khó khăn:
+ Tỷ lệ các em học sinh của trường là con em người dân tộc thiểu số chiếm
khá nhiều, nên khi giáo viên truyền đạt, hướng dẫn hoặc dùng một số khẩu lệnh
chun mơn cịn một số em chưa hiểu dẫn đến việc giảng dạy việc tập luyện của
học sinh còn hạn chế.
+ Trang phục của các em học sinh không đồng đều vì hồn cảnh gia đình
cịn gặp khó khăn dẫn đến việc tập luyện của các em không được tự tin, thoải mái,
ảnh hưởng nhiều khi thực hiện động tác.
2. Thực trạng
Những năm trước đây, việc bồi dưỡng đào tạo đội tuyển học sinh giỏi môn
Giáo dục thể chất hầu như không được chú trọng. Chủ yếu dựa vào thành tích sẵn
có của học sinh, nếu có thì cũng mang tính thời vụ tức thời và hồn tồn bị động
chủ yếu là dựa vào kế hoạch của cấp trên: Nghĩa là lúc nào có kế hoạch tổ chức các
giải thi đấu thì khi đó nhà trường mới có kế hoạch triển khai tập luyện, chưa có kế
hoạch mang tính chiến lược. Bên cạnh đó các em học ngày 2 buổi nên khơng có
thời gian để tổ chức luyện tập thường xun, chỉ luyện tập có tính chất thời vụ một
số ngày liên tục đẫn đến khối lượng quá nặng với các em, ngược lại nếu chúng ta
không cho học sinh thực hiện thường xun liên tục thì thành tích không thể đạt

cao được. Do vậy thời gian để các em nghỉ hồi phục hầu như khơng có, nên các em
càng tập càng mệt mỏi, dẫn đến ảnh hưởng nhiều đến thành tích.
Mặt khác do thời gian ngắn nên việc chọn lựa, sàng lọc đội tuyển chưa được
chu đáo. Giáo viên chỉ căn cứ vào thành tích ở trong một thời điểm sau kì thi hội
khỏe cấp trường để tuyển chọn mà chưa nhìn thấy tới nhiều yếu tố khác liên quan
đến công tác tập luyện nhằm nâng cao thành tích sau này như: Phải nâng cao thể
lực, để ổn định về thành tích của từng học sinh. Vì chưa nhìn thấy sự bất cập, mà
kết quả tập luyện hầu như biến chuyển chậm, thậm chí một số em thành tích có
phần kém đi.
8

8


9

Trong những năm gần đây được sự quan tâm của UBND huyện, phòng Giáo
dục và Đào tạo huyện Quỳ Hợp nên mỗi trường tiểu học đã có một đến hai giáo
viên giảng dạy môn giáo dục thể chất, được đào tạo chính quy đáp ứng nhu cầu
nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục thể chất trong nhà trường và cũng là
đội ngũ để bồi dưỡng cho các em có năng khiếu đạt thành tích chưa cao.
Cụ thể thành tích trung bình của các em trong đội tuyển trong những năm
học trước của nhà trường như sau:
Các năm điều tra

Thành tích trung bình
nam

nữ


Năm học 2017 -2018(chưa áp dụng)

1m 70

1m 65

Học kỳ I 2018 -2019 (chưa áp dụng)

1m 72

1m 68

Năm học 2019 -2020

1m 88

1m89

Đầu năm học 2020-2021

1m 85

1m 80

3. Nguyên nhân
- Sức bật của chân của học sinh chưa mạnh,
- Các em chưa biết tạo đà và tư thế khi chuẩn bị bật xa, cách phối hợp các
động tác chưa nhịp nhàng.
- Chưa tìm hiểu và nắm được tâm lý lứa tuổi của học sinh tập luyện (chủ yếu
là học sinh lớp 4-5)

- Chưa đưa ra những bài tập mang tính bổ trợ chun mơn mà những bài tập
này mang tính quyết định đến thành tích của người tập.
- Chưa quan tâm đến góc độ bay trong q trình thực hiện động tác bật xa.
- Chưa quan tâm đến vấn đề dinh dưỡng cho những đối tượng tham gia
luyện tập.
- Phần lớn chưa được gia đình và các cấp ngành quan tâm đúng mức và đầu
tư về bộ môn này.
IV. Các giải pháp
9

9


10

* Công tác tuyển chọn xây dựng đội tuyển:
Việc chọn lựa học sinh vào đội tuyển được xem là nội dung hết sức quan
trọng nên phải xem xét, theo dõi cơng phu, chính xác thơng qua nhiều tiết học, kỳ
HKPĐ cấp trường. Phải chọn những em có thành tích tốt và ổn định, ngồi ra cịn
căn cứ những đặc điểm sau:
+ Thể hình, thể lực:
Phải cân đối, khoẻ mạnh, có chiều cao, sải chân dài, không mắc bệnh truyền
nhiểm, tim mạch …
+ Sự phát triển cơ:
Cơ bắp chưa phát triển hồn tồn, đặc biệt cơ đùi, cơ bắp chân trịn đều đang
phát triển đều (Nếu được tập luyện sẽ phát triển nhanh).
+ Sự phát triển của hệ thần kinh: sự thăng bằng tốt, có tâm lý tự tin vững
vàng trong tập luyện và thi đấu.
* Xây dựng nguyên tắc lựa chọn các giải pháp bài tập
Xuất phát từ cơ sở thực tiễn nêu trên nên giáo viên cần nghiên cứu, xây

dựng một giáo án, đưa một số giải pháp thiết thực thông qua các bài tập để áp dụng
cho công tác bồi dưỡng nội dung bật xa cho học sinh một cách khoa học, đảm bảo
an tồn, mang tính chun sâu và đạt hiệu quả cao.
Để đảm bảo tính khoa học trong quá trình tổ chức luyện tập thì cần phải lựa
chọn được các bài tập phù hợp với đối tượng tập luyện. Qua thực tế giảng dạy và
làm làm công tác luyện tập đội tuyển bật xa nhiều năm, tham khảo các tài liệu
chuyên môn, giáo viên cần xây dựng, đưa ra nguyên tắc lựa chọn giải pháp, bài tập
như sau:
- Thứ nhất: Bài tập phải có tác dụng đến sự phát triển sức bật của chân.
- Thứ hai: Bài tập phải có tác dụng đến sự phát triển các cơ và nhóm cơ của
cơ thể.
- Thứ ba: Bài tập có tác dụng hỗ trợ góc độ bay khi thực hiện động tác
- Thứ tư: Bài tập huấn luyện chun mơn tác dụng đến thành tích thi đấu
- Thứ năm: Bài tập có tình chất thi đua, thi đấu, dưới dạng trò chơi vận động
tác dụng đến tâm lý thi đấu
10

10


11

Các bài tập này phải dựa vào nguyên tắc dạy học vận động từ dễ đến khó, từ
đơn giản đến phức tạp, cố gắng rút ngắn thời gian lan toả để nhanh chóng hình
thành kỹ năng vận động. Bài tập phải phù hợp với khả năng, trình độ, thể lực của
học sinh, mặt khác phải phù hợp với điều kiện tập luyện như CSVC, sân bãi, dụng
cụ...
1. Giải pháp một số bài tập tác động đến sức bật của chân
a. Mang chì chân thực hiện các bài tập nhảy dây cá nhân
Đây là một số bài tập tương đối đơn giản cho học sinh, bọc bao chì vào chân

rồi sau đó yêu cầu các em thực hiện các động tác nhảy dây như: Chụm hai chân bật
lên cao chủ yếu dùng lực từ hai nửa bàn chân trước (hình 1); nhảy dây kiểu ngồi
xổm tức là yêu cầu học sinh thu ngắn dây nhảy thực hiện tư thế ngồi xổm cũng
dùng lực của hai nửa bàn chân trước thực hiện động tác (hình 2); nhảy dây kiểu bật
nhảy đá chân ra phía sau hai gót chân chạm mơng (hình 3). Khi thực hiện động tác
nhảy cần phối hợp hít thở nhịp nhàng. Tất cả những kiểu nhảy này không nên yêu
cầu các em tập cùng một lúc mà mỗi kiểu nhảy trên có thể cho các em thực hiện từ
khoảng 8-10 lần, cứ như thế lặp đi, lặp lại nhiều lần trong nhiều buổi tập. Tùy theo
thể lực và sự vận động của HS, ta có thể tăng dần số lần tập lên khoảng 20-25 lần.

11

11


12

(Hình 1)

12

12


13

(Hình 2)
b. Mang chì vào chân thực hiện động tác bật cao với tư thế ưỡn thân

(Hình 3)

Đây là bài tập tại chỗ dùng chì bọc vào hai chân sau đó thực hiện động tác
tạo đà khụy gối, hai tay đưa ra sau, chân kiễng gót mắt ngước lên.
Động tác: Dùng hai nửa bàn chân trước đạp mạnh xuống đất đồng thời đánh
mạnh hai tay ra trước thẳng lên cao qua đầu, ngực ưỡn về trước, chân đá ra sau,
đầu ngửa (cơ thể tạo thành hình cánh cung). Rơi xuống tại chỗ hoặc lao về phía
trước đầu gập mạnh về trước, tay hạ từ trên xuống dưới, đưa ra sau, đồng thời đưa
chân về phía trước (tư thế cong người về phía trước), khụy gối để giảm chấn động
các khớp (hình 4).
Với bài tập này có thể cho học sinh thực hiện 4-6 lần đối với nữ, 5-7 lần đối
với nam rồi nghỉ 30 giây, tiếp tục thực hiện lượt tiếp theo và cứ như thế lặp lại
nhiều lần trong nhiều buổi tập và tăng dần số lần qua các buổi tập.
c. Mang chì bật cầu thang

13

13


14

(Hình 4)
Bài tập bật cầu thang là bài tập có độ khó, nguy hiểm cao có thể dễ gây chấn
thương cho người tập nên giáo viên cần hướng dẫn, nhắc nhở cho học sinh khi tập
cần phải tuyệt đối nghiêm túc không được đùa giỡn và giáo viên phải theo sát học
sinh để đảm bảo an toàn cho các em.
Động tác: Đứng hai bàn chân cách nhau khoảng 5-7cm kiễng gót đồng thời
hai tay đưa ra trước lên cao, hít mạnh vào bằng mũi, khuỵu gối hai tay từ từ hạ
xuống phía trước ra sau gót kiễng, người hơi lao về trước; đạp mạnh hai nửa bàn
chân trước xuống đất, đồng thời đánh mạnh hai tay lên cao lao về phí trước; thở ra
khi rơi xuống hai chân khụy gối hai tay đưa về trước hoặc đánh ra sau giữ thăng

bằng. Tuần đầu cho các em bật ba bậc cầu thang, sang tuần thứ hai yêu cầu các em
bật tăng lên bốn bậc, tập trong nhiều tuần khi nào cảm thấy các em thực hiện được
4 bậc một cách nhẹ nhàng thì tiếp tục cho các em thực hiện lên bậc thứ năm. Sau
khi các em bậc lên bật thứ năm rồi thì cho các em tháo bỏ chì ở chân ra khơng nên
bật chì nữa. Đối với những học sinh chưa lên bậc thứ năm được thì vẫn mang chì
bật ở bật thứ 4. Đây là một bài tập hỗ trợ rất tốt cho sức bật của chân (Hình 5).
d. Bật cao thu chân nhanh tại chỗ

(Hình 5)
14

14


15

Động tác: Tại chỗ cho học sinh khuỵu gối, đồng thời kiễng gót, hai tay đưa
ra sau; dùng lực hai nửa bàn chân bật mạnh lên cao, tay đánh mạnh lên trên, đồng
thời thu chân nhanh, mạnh lên cao. Khi rơi xuống, chân tiếp đất bằng nửa bàn chân
trước, gót chạm đất sau đồng thời khuỵu gối để giảm chấn động các khớp, tay từ
trên cao hạ xuống phía trước để giữ thăng bằng (hình 6).
* Tác dụng: Các loại bài tập nêu trên mang tính hỗ trợ sức mạnh của đôi bàn
chân nhất là hai nửa bàn chân trước và sức bật của cơ thể, đồng thời phối hợp với
hít thở nhịp nhàng khi thực hiện động tác để khi vào thực hiện động tác bật xa các
em có đủ sức mạnh của chân, sức bật của cơ thể và biết cách hít thở khi bật.
Bên cạnh việc luyện tập các bài hỗ trợ sức bật của chân thì mơn thể thao này
có sự tham gia của nhiều nhóm cơ trong cơ thể nên việc luyện tập các bài tập bổ
trợ cho các nhóm cơ thì khơng thể thiếu đặc biệt là cơ đùi, cơ lưng, cơ hông và cơ
bụng.
2. Giải pháp một số bài tập hỗ trợ các nhóm cơ trong cơ thể ảnh hưởng

trực tiếp và tiên quyết đến sức bật của người tập
a. Bài tập nằm ngửa đưa hai tay ra sau gập khủy tay, hai khủy tay chạm đất,
đồng thời hai bàn chân duỗi thẳng

15

15


16

(Hình 6)

(Hình 7)
Động tác: Lưng và mặt đất tạo thành góc khoảng 25 0-300, hai tay chống phía
sau, hai chân áp sát vào nhau, đầu gối và bàn chân duỗi thẳng nâng lên cao, đùi
vng góc với hơng, hạ hai chân từ từ xuống gót bàn chân khơng chạm đất mà
song song với mặt đất 5-7 giây, sau đó nâng lên cao như lúc ban đầu. Lúc đầu động
tác này tập với thời gian ngắn, về sau tập tăng dần và cứ như thế lặp lại nhiều lần.
(Hình 8)
b. Nằm ngửa gập thân trên

16

16


17

Tư thế nằm ngửa, duỗi thẳng hai chân, hai bàn tay đan chéo các ngón lại với

nhau và đặt sau đầu, nhờ 1 người ngồi giữ hai cổ chân sau đó thực hiện động tác
gập thân trên ngồi dậy, cúi đầu mạnh về trước (chạm đầu gối càng tốt). Khi ngã ra
không cho gáy và hai tay chạm đất rồi tiếp tục gập lên trở lại, cứ như thế tập lặp lại
nhiều lần (hình 8), (hình 9).

(Hình 9)
c. Bài tập với tạ
Đứng tư thế hai chân mở rộng vừa phải, đùi và bụng tạo thành một góc
khoảng 350-400, lưng thẳng hơi hướng về trước, đầu ngửa, sau đó đặt địn tạ trên
vai sau gáy sao cho hai tạ cân bằng hai bên, hai tay nắm lấy đòn tạ, bàn tay quay ra
hướng về trước.
Động tác: Từ từ nâng tạ đứng thẳng chân và thân trên thẳng hướng với nhau,
sau đó lại từ từ hạ xuống giống như tư thế ban đầu cứ như thế thực hiện với số lần
tăng lên sau mỗi buổi tập và tuần tập. Bài tập này phải có người hỗ trợ để đảm bảo
an tồn.
d. Đứng trên bục cao gập người về phía trước, hai tay đưa thẳng xuống
dưới
17

17


18

Động tác: Cho học sinh đứng trên bục cao, hai bàn chân khép và thẳng gối,
yêu cầu học sinh từ từ gập mạnh người về phía trước, đồng thời đưa hai tay thẳng
xuống dưới bục, tay càng sâu xuống bục càng tốt. Tập nhiều lần, cứ mỗi lần tập
yêu cầu HS cố gắng gập sâu hơn lần trước và động tác này thường tập sau khi khởi
động xong hoặc cuối buổi tập.


(Hình 10)
Tác dụng: Các loại bài tập nêu trên mang tính chất hỗ trợ tích cực cho các
nhóm cơ của cơ thể, đặc biệt là cơ hông, cơ lưng, cơ bụng, cơ đùi. Khi thực hiện
động tác bật xa thì các nhóm cơ này sẽ tham gia trực tiếp đến q trình hồn chỉnh
động tác. Khi các nhóm cơ này khỏe và có đủ sức mạnh thì khi hồn chỉnh kĩ thuật
động tác chắc chắn thành tích sẽ được nâng cao.
Tuy nhiên yếu tố ảnh hưởng đến thành tích bật xa của HS là góc độ bay nên
cần phải chú ý đến việc luyện tập góc độ bay trong khi thực hiện động tác bật xa.
3. Giải pháp một số bài tập hỗ trợ góc độ bay khi thực hiện động tác bật
18

18


19

xa
Về mặt lý thuyết, trong điều kiện khơng có sức cản của mơi trường khơng
khí, điểm bay và điểm rơi cùng trên một mặt phẳng thì độ bay xa của một vật thể
được phóng ra tỷ lệ thuận với bình phương tốc độ bay ban đầu và sin2α lần góc
bay, tỷ lệ nghịch với gia tốc rơi tự do được tính theo cơng thức:
V02 sin 2α
S=

g

Trong đó:
S:
V 2 là độ bay xa của quỹ đạo bay trọng tâm cơ thể
0


: là tốc độ bay ban đầu

α : là góc độ bay ban đầu
g: là gia tốc rơi tự do = 9,8m/giây2
Qua phân tích cơng
V02 thức trên ta thấy sự ảnh hưởng của g là không đổi luôn
bằng 9,8m/giây2, nên và α là 2 yếu tố quyết định đến độ bay xa.
Tuy nhiên trong thực tế, ta cũng có thể nhận thấy rằng nếu một học sinh thực
hiện kĩ thuật hoàn chỉnh, thực hiện động tác bật xa có góc bay nhỏ (hẹp) so với
một học sinh cũng thực hiện hoàn chỉnh kĩ thuật mà thực hiện động tác có góc bay
lớn (rộng) hơn thì thành tích lúc nào cũng cao hơn. Vì vậy, góc độ bay có tính chất
rất quan trọng nên cần phải luyện tập góc độ bay cho các em. Sau đây là một số bài
tập hỗ trợ cho góc độ bay khi thực hiện động tác bật xa.
*. Dùng các chướng ngại vật cao khoảng 30cm-35cm đặt thẳng hàng, vật
này cách vật kia khoảng 1,5m-1,7m.
Động tác: Cho học sinh đứng hai chân cách vật khoảng 0,4m thực hiện động
tác bật nhảy qua lần lượt từng vật, khi rơi xuống chùn chân để giảm chấn động các
khớp đặc biệt là khớp chân. Bài tập này cần được tập đi tập lại nhiều lần trong
nhiều buổi tập. (Hình 11)
*. Dùng chướng ngại vật đặt cách ván bật khoảng 0,4, có chiều cao khoảng
30cm-35cm

19

19


20


Động tác: tương tự như trên yêu cầu HS thực hiện động tác bật qua vật cản
và rơi xuống hố cát hoặc nệm (xốp), tập nhiều lần trong các buổi tập. (Hình 11)
Tác dụng: Khi tập các dạng bài tập này sẽ hỗ trợ rất tốt sức bật và đặt biệt là
khắc phục được góc độ bay hẹp khi thực hiện động tác.

20

20


21

(Hình 11)
21

21


22

(Hình 12)
4. Giải pháp huấn luyện chun mơn
Trên cơ sở cuối các buổi chiều (sau khi học xong) hoặc ngày nghỉ được tập
luyện theo 4 giai đoạn như sau:
a. Giai đoạn huấn luyện ban đầu:
Mục tiêu cần đạt của giai đoạn này: Thơng qua các tiêu chí đánh giá giáo
viên xác định khả năng sức bật của từng cá nhân học sinh để áp dụng hệ thống bài
tập phát triển sức bật phù hợp.
Để huấn luyện sức bật trong môn bật xa cho học sinh, vấn đề đặt ra cho
chúng ta là phải có các tiêu chí đánh giá. Để giải quyết vấn đề trên tôi tiến hành

các bước sau:
Bước 1: Thu thập tài liệu liên quan và các chỉ tiêu được sử dụng để đánh giá
sức bật trong môn bật xa
Bước 2: Tuyển chọn những bài tập có tác dụng cao và có tính khả thi trong
thực tiễn giảng dạy.
Bước 3: Kiểm định độ tin cậy của bài tập bổ trợ cũng như sự phát triển tố
chất cho học sinh.
Giai đoạn này giáo viên sử dụng các bài tập sau: Bật cao, bật xa tại chỗ,
Bật cóc 20m, Lị cò 40m, Chạy đạp sau 30m, Nhảy dây (trong 30 giây), Bật bục
cao 0,4m, bật cầu thang (theo kinh nghiệm cá nhân)
Giai đoạn này chủ yếu nhằm rèn luyện sức khoẻ, nâng cao thể lực, tập phản
xạ, tăng cường sức nhanh, sức mạnh cho từng học sinh.
- Thời gian tập: từ 5 -6 buổi, mỗi buổi cách nhau 2-3 ngày.
- Nội dung tập luyện:
+ Các bài tập phát triển thể lực, sức nhanh mạnh và tập phản xạ: ngoài nội
dung không thể thiếu trong mỗi buổi tập là phần khởi động. Trong thời gian này
cho học sinh tăng cường tập thể lực bằng các bài tập như: chạy nhanh tiếp sức
chuyền vật, trị chơi cướp cờ, hồng anh hồng yến…tập bật cóc, đi vịt, chạy cầu
thang …
22

22


23

- Lượng vận động này được tăng lên hợp lý trong từng buổi tập (tránh tình
trạng tập quá tải hoặc quá hời hợt). Cuối buổi tập giáo viên kiểm tra lại thành tích
của từng em và có biện pháp điều chỉnh. Giáo viên phải có nhật kí của từng buổi
tập, từ đó xác định giai đoạn tập luyện phù hợp với các giai đoạn tập luyện, đảm

bảo nguyên tắc tăng tiến về thể lực.
b. Giai đoạn chun mơn hố ban đầu (tập kĩ thuật)
Giai đoạn tập luyện nâng cao trong kỹ thuật bật xa. Trước khi tập luyện giai
đoạn này giáo viên cần phân tích, đánh giá cụ thể, chi tiết và khoa học một loạt các
vấn đề sau:
+ Phân tích cụ thể, chi tiết học sinh của mình (những tiến bộ, thành tích
trong năm qua; những điểm mạnh cần khai thác; các chỉ tiêu về lượng vận động mà
học sinh đã thực hiện; những nguyên nhân hạn chế sự phát triển của học sinh;
những tiềm năng có thể phát huy được; đối chiếu năng lực của học sinh với cấu
trúc thành tích cần phải đạt về mặt thể lực, kỹ thuật, chiến thuật, tâm lý, trí tuệ…).
+ Phân tích các điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho cơng tác huấn
luyện.
+ Phân tích điều kiện khí hậu, thời tiết.
+ Kế hoạch về thời gian tập (giờ nào, ngày nào)…
+ Xác định mục đích cần phải đạt được cho từng học sinh.
• Luyện tập sức bật và tư thế chuẩn bị lấy đà:
Đây là giai đoạn quan trọng trong bật xa, với các nội dung như sau:
- Tiếp tục sử dụng các bài tập bổ trợ tăng sức bật cổ chân: Chạy đạp sau,
chạy nâng cao đùi, chạy bước tới…
- Sử dụng các trò chơi phát triển sức nhanh: Trị chơi chạy nhanh tiếp sức
tạo khơng khí thi đua sôi nổi trong học tập.
- Học sinh tập tư thế chuẩn bị lấy đà để giáo viên sửa chữa kỹ thuật, điều
chỉnh tư thế lấy đà, góc độ thân trên, điểm tiếp đất của bàn chân…
•

Luyện tập giai đoạn bật nhảy:
Đây là giai đoạn quan trọng nhất trong bật xa vì nó quyết định lớn đến thành
tích của các em:
23


23


24

- Thực hiện lặp lại bật nhảy chạm đầu vào vật chuẩn treo trên cao (bóng).
- Tiếp tục tập bật bục cao và bật lên cầu thang để tạo góc bật cao và hợp lý
nhất cho giai đoạn trên không.
- Luyện tập lặp lại kỹ thuật bật nhảy với tốc độ nhanh nhằm giúp học sinh
tạo cảm giác bật đúng ván.
•

Luyện tập giai đoạn trên khơng:
Sau khi giai đoạn kỹ thuật chuẩn bị lấy đà, giai đoạn trên không cũng rất
quan trọng nó quyết định tới thành tích của các em với các nội dung như sau:
- Xuất phát vào hố cát: tập cảm giác dướn thân về phía trước.
- Tập bật cao đập bóng trên khơng để tạo cảm giác ưỡn thân về phía trước.

•

Tập giai đoạn tiếp đất:
Ở giai đoạn này cũng hết sức quan trọng vì đây là một kỹ thuật hay còn gọi
là giai đoạn bảo vệ thành tích của các giai đoạn trước. Về mặt kỹ thuật còn cạnh
tranh nhau về kỹ thuật tiếp đất để được xếp hạng cao hơn. Vì việc giữ thăng bằng
thân trên khi kết thúc bật nhảy hết sức quan trọng nếu như không giữ được thăng
bằng thân trên các em dễ chống tay lại phía sau và làm ảnh hưởng lớn đến kết quả
của lần bật vì vậy giáo viên cần cho học sinh một số bài tập như:
- Bật cầu thang lên tục 4 -5 lần.
- Bật xa sờ vật trước mặt sau khi tiếp đất nhằm giúp các em vươn xa hơn sau
khi tiếp đất và tránh lùi lại hay chống tay về phía sau.

c. Giai đoạn hoàn thiện sẵn sàng thi đấu:
Nhiệm vụ của giai đoạn này là hoàn thiện về thể lực cũng như kỹ thuật trong
bật xa để chuẩn bị cho vận động viên thi đấu.
Đặc điểm của giai đoạn này là tính chuyên mơn hố được thể hiện rõ hơn.
Tỷ trọng huấn luyện chuyên môn về thể lực, kỹ thuật, tâm lý được tăng lên đáng
kể. Khối lượng và cường độ của các phương tiện chủ yếu tăng nhiều hơn so với
giai đoạn trước. Điều này diễn ra không chỉ do huấn luyện chung mà còn do ưu
tiên tăng số lượng các bài tập huấn luyện chun mơn và thi đấu. Vì vậy chúng ta
cần đặc biệt thận trọng điều hoà mối quan hệ giữa khối lượng và cường độ của
lượng vận động trong huấn luyện.
24

24


25

Khối lượng chủ yếu của các bài tập trong giai đoạn này là nhằm nâng cao
thành tích của học sinh.
• Huấn luyện sức nhanh tốc độ:
Trong giai đoạn này, để huấn luyện sức nhanh nên sử dụng các bài tập:
Chạy trong các điều kiện khó khăn như chạy lên dốc (40 - 80).
Chạy trong các điều kiện dễ dàng hơn như chạy xuống dốc, chạy có sử dụng
sức kéo nhân tạo.
•
Huấn luyện thể lực:
- Chạy đạp sau 60m

: 02 lần.


- Bật cóc 25m

: 02 lần.

- Bài tập về cơ lưng, cơ bụng, cơ gấp bàn chân, cơ gấp và duỗi cẳng chân, cơ
gấp và duỗi đùi (mỗi bài tập: Nam15 lần; Nữ 10 lần).
Áp dụng các bài tập khối lượng với toàn bộ kỹ thuật.
- Bật bục 0,5 m
- Bật cầu thang
- Bật hố hoặc đệm
Giai đoạn này được luyện tập từ 8-10 tiết với trình tự như sau:
+ Tiếp tục ơn giai đoạn Bật nhảy: bật liên tục có tải lên bục Giai đoạn này
tập liên tục, buổi sau cách buổi trước 1 ngày.
- Ôn tư thế chuẩn bị.
- Chuẩn bị - bật nhảy - trên không – Tiếp đất.
- Tổ chức thi đấu kiểm tra. rèn luyện ý chí tâm lý và trí tuệ…
Một trong những điều cần chú ý là sau khi hồn thành q trình huấn luyện
cần cho học sinh nghỉ 1 - 2 tuần trước khi thi đấu.
Trong các buổi tập, giáo viên kết hợp cho học sinh nghỉ ngơi hợp lý. Sau khi
tổ chức thi đấu kiểm tra, giáo viên nhận xét cụ thể, chi tiết kết quả tập luyện của
từng học sinh, ghi nhật ký hàng ngày để theo dõi điều chỉnh.
5. giải pháp thi đua, thi đấu dưới dạng trò chơi vận động tạo tâm lý thi
25

25