Tuần 4
13/09/2017
Tiết 14 + 15
18,20/09/2017

NS :
ND:

LÃO HẠC
- Nam CaoA. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT :
Giúp học sinh :
- Biết đọc-hiểu một đoạn trích trong tác phẩm hiện thực tiêu biểu của nhà văn Nam Cao.
- Hiểu được tình cảnh khốn cùng, nhân cách cao quý, tâm hồn đáng trân trọng của người nơng dân qua hình
tượng nhân vật lão Hạc; lịng nhân đạo sâu sắc của nhà văn Nam Cao trước số phận đáng thương của người
nông dân cùng khổ.
- Thấy được nghệ thuật viết truyện bậc thầy của nhà văn Nam Cao qua truyện ngắn Lão Hạc.
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ :
1. Kiến thức :
- Nhân vật,sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm truyện viết theo khuynh hướng hiện thực.
- Sự thể hiện tinh thần nhân đạo của nhà văn.
- Tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn Nam Cao trong việc xây dựng tình huống truyện, miêu tả, kể
chuyện, khắc họa hình tượng nhân vật.
2. Kĩ năng :
- Đọc diễn cảm, hiểu, tóm tắt được tác phẩm truyện viết theo khuynh hướng hiện thực.
- Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm tự sự
viết theo khuynh hướng hiện thực.
3. Thái độ :
Giúp HS biết đồng cảm, chia sẻ với những số phận đáng thương, khốn cùng trong xã hội.
C. PHƯƠNG PHÁP:
Nêu vấn đề, vấn đáp, bình giảng.
D.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :

1. Ổn định :
2. Kiểm tra bài cũ :
- Nêu tình thế của gia đình chị Dậu khi cai lệ ập đến .
- Phân tích hình ảnh cai lệ, qua đó em có thể khái qt điều gì về bản chất của chế độ thực dân nửa phong
kiến?
3. Bài mới :
Nét đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn Lão Hạc là truyện được kể từ ngôi thứ nhất khá tự nhiên thoải mái
nhưng rất chặt chẽ, tập trung khắc hoạ nhân vật khơng phải bằng ngoại hình, hành động mà tập trung vào thế
giới nội tâm. Qua đó tác giả gửi gắm những tình cảm và suy nghĩ của mình về người nơng dân nghèo khổ-lối
kể tỉnh táo trữ tình, đậm màu sắc triết lí .Bài học hơm nay các em sẽ rõ điều đó.
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH

NỘI DUNG BÀI DẠY
I. Giới thiệu chung :
H. Nêu vắn tắt vài nét về tác giả và tác phẩm?
1. Tác giả : sgk.
- Nam Cao (1915-1951) là nhà văn đã đóng góp cho nền văn học dân 2. Tác phẩm :
tộc các tác phẩm hiện thực xuất sắc viết về đề tài người nơng dân - Hồn cảnh ra đời : Năm 1943.
nghèo và người trí thức nghèo sống mòn mỏi trong xã hội .
- Thể loại : Truyện ngắn.
- Lão Hạc là một tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nam Cao được đăng II. Đọc – Hiểu văn bản :
báo lần đầu năm 1943.
1. Đọc, tìm hiểu nghĩatừ khó :
+ GV hướng dẫn cách đọc tác phẩm cho HS.
- Nhân vật ông giáo - người kể chuyện - đọc giọng chậm, buồn, cảm
thơng, có lúc xót xa, đau đớn, suy tư và ngẫm nghĩ.


- Lão Hạc : có biến đổi khá phong phú ( khi đau đớn, ân hận, dằn vặt,
khi năn nỉ, giãi bày, khi chua chát tự mỉa mai).

- Vợ ông giáo : lạnh lùng, khô khan, coi thường.
- Giọng Binh Tư : nghi ngờ, mỉa mai.
2. Tìm hiểu văn bản :
H. Cho biết phương thức biểu đạt chính trong văn bản ? Ngoài ra, tác a. Phương thức biểu đạt chính: Tự sự.
giả cịn vận dụng những phương thức biểu đạt nào nữa ?
H. Xác định ý chính trong đoạn trích mà chúng ta sẽ tìm hiểu.
- Đoạn trích kể lại tâm trang đau xót dằn vặt của lão Hạc khi bán con
chó vàng, việc lão chu đáo chuẩn bị cho cái chết của mình, về cái
chết đau đớn của lão Hạc. Qua đó tác giả cho chúng ta thấy số phận
của những người nông dân nghèo sống trong xã hội cũ và phẩm chất
cao quý của họ.
H. Đoạn trích có thể chia ra làm mấy đoạn nhỏ?
b.Bố cục :
- Chia 3 đoạn.
Đoạn 1: Lão Hạc sang nhờ ông giáo.
a-Lão Hạc kể chuyện bán chó. Ơng giáo cảm thơng và an ủi.
b-Lão Hạc nhờ ông giáo hai việc :Giữ hộ ba sào vườn và ba mươi
đồng bạc.
Đoạn 2: Cuộc sống của lão sau đó, thái độ của Binh Tư và của ơng
giáo sau khi biết việc lão xin bả chó.
Đoạn 3: Cái chết của lão Hạc
H. Em hãy tóm tắt lại nội dung đoạn trích?
* Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết .
H. Cho biết nhân vật chính của truyện ?
H. Em hãy cho biết lão Hạc đối xử với con chó vàng ra sao?
- Vơ cùng u q chó vàng.
H. Vì sao lão lại u q con chó vàng như vậy ?
- Vì đó là kỉ vật cuối cùng của con trai lão để lại trước khi ra đi, lão
Hạc cũng chỉ có nó để làm bạn.
H. Vì sao lão Hạc rất yêu thương “cậu Vàng” mà phải đành lòng bán

cậu?
-Vì hồn cảnh bất đắc dĩ : Lão q nghèo, sau trận ốm nặng, lão yếu
mệt, khơng có việc làm, không ai giúp đỡ, nuôi thân chẳng nổi, làm
sao nuôi được chó.

c. Tóm tắt :
d. Phân tích :
d1. Nhân vật lão Hạc :
* Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán con
chó vàng :

- Khơng nỡ để nó gầy, nó đói.
H. Em hãy tìm những từ ngữ, hình ảnh miêu tả thái độ, tâm trạng của
lão Hạc khi lão kể chuyện bán “cậu Vàng” với ông giáo ? Từ ầng ậng
có nghĩa gì? Em chỉ ra cái hay trong cách miêu tả của tác giả?
- Qua nhiều lần lão Hạc nói đi, nói lại ý định bán “cậu Vàng” với
ơng giáo, có thể thấy lão đã suy tính, đắn đo nhiều lắm. Lão coi việc
này rất hệ trọng. Bởi “ cậu Vàng “ là người bạn thân thiết, là kỷ vật
của anh con trai mà lão rất thương yêu. Lão “cố làm ra vui vẻ, lão
cười như khóc, đơi mắt ầng ậng nước … mặt lão đột nhiên co rúm lại,
những vết nhăn xơ lại,.. khóc.”
H.Vì sao lão lại đau đớn như vậy?
- Vì lão nghĩ : già bằng này tuổi đầu cịn đi lừa một con chó.
H. Chung quanh việc lão Hạc bán con chó vàng, em thấy lão Hạc là
người như thế nào?
- Lão vô cùng đau đớn, xót xa, ân hận lương tâm dày vị. Điều đó đã
nói lên vẻ đẹp tâm hồn của lão Hạc. Phải là một con người có lịng

- Lão cố…vui vẻ. Nhưng trông …cười như
mếu…đôi mắt …ầng ậng nước…

- Mặt …co rúm lại…nước mắt chảy ra…
đầu ngoẹo về một bên…miệng móm mém
mếu như con nít. Lão hu hu khóc.
-> Từ ngữ gợi hình, gợi cảm: Sự day dứt,
dày dị, đau đớn của lão Hạc khi bán con
chó vàng. Lão Hạc là người nhân hậu,
lương thiện, sống tình nghĩa, trung thực.


nhân hậu, ln sống có tình có nghĩa theo đạo lí truyền thống của
người Việt Nam mới có sự dày vò lương tâm, đau đớn đến như vậy.

HẾT TIẾT 1
H. Lão Hạc đã nhờ ơng giáo việc gì ?
H. Lão Hạc nhờ ông giáo cho gởi 3 sào vườn. Theo em, mảnh vườn
đó có nguồn gốc từ đâu? Vì sao lão Hạc lại nhờ ông giáo cho gởi 3
sào vườn?
- Đây là mảnh vườn do bà vợ lão hồi còn sống đã thắt lưng buộc
bụng, dè sẵn mãi mới mua được. Lão nghĩ “Cái vườn là của con ta
… nó hưởng”. Lão tự bảo mình như thế và làm như thế. Hoa lợi của
khu vườn lão để dành cho con. Sau trận ốm nặng tiêu sạch tiền dành
dụm, nhưng lão quyết giữ mảnh vườn cho con nên lão quyết định tìm
đến cái chết. Vì vậy, lão nhờ cậy ơng giáo đứng tên mảnh vườn “để
khơng ai cịn tơ tưởng, dịm ngó đến”. Khi nào con lão về thì nó nhận
vườn làm.
H. Qua những chi tiết trên, em thấy lão Hạc là người như thế nào ?
- Cẩn thận, chu đáo, rất mực thương con, giàu lòng tự trọng.
H. Lão Hạc gởi lại ông giáo ba mươi đồng bạc để làm gì ? Điều đó
nói lên vẻ đẹp gì ở tâm hồn lão ? Tại sao lão thà chịu khổ chứ không
tiêu xu nào vào số tiền dành dụm được ?

- Lão thà chịu khổ chứ không quỳ luỵ, van xin, từ chối sự giúp đỡ
của người khác và không tiêu ba mươi đồng bạc vì khơng muốn phiền
luỵ đến làng xóm về cái chết của mình.
- Sau khi nhờ ơng giáo xong, Lão sống khổ cực, đói nghèo. Kiên
quyết từ chối mọi sự giúp đỡ của người khác, ngay cả của ông giáo.
Lão sống lay lất trong những ngày sống cuối đời nhưng không đụng
đến tiền dành dụm cho con. Từ đó cho thấy, lão Hạc là người có lịng
tự trọng rất cao. Đó là nét đẹp nguyên sơ, mộc mạc, sẵn có trong mỗi
người lao động việt Nam.
H. Cái chết của lão Hạc diễn ra “dữ dội” như thế nào? -…vật vã ở
trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc.
Lão tru tréo, khắp người chốc chốc lại bị giật mạnh một cái.
H.Tại sao lão Hạc lại chọn cái chết như vậy?
- Lão Hạc chọn cái chết đáng sợ như vậy như là một cách để tạ lỗi
cùng cậu Vàng. Lão Hạc yêu thương con chó như con trai, nhưng lão
lại nỡ lừa bán chó để bọn thằng Mục giết thịt , thì lão cũng phải tự
trừng phạt mình, tự chịu hình phạt như một con chó chết vì ăn bả.
H. Ngun nhân và cái chết của lão Hạc ? Nêu suy nghĩ của em về số
phận của những người nông dân nghèo trong xã hội cũ ?
- Nguyên nhân lão Hạc tìm đến cái chết là do lão khơng cịn con
đường nào khác để tiếp tục sống mà không ăn vào tiền của con, hoặc
bán mảnh vườn. Lão đành chọn cái chết, đành chấp nhận tự giải thoát
cho tương lai của đứa con trai được đảm bảo.
- Cái chết của lão Hạc có ý nghĩa : Một mặt, góp phần bộc lộ rõ số
phận và tính cách của lão Hạc, cũng là số phận và tính cách của người
nơng dân nghèo trong xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám :
nghèo khổ, bế tắc cùng đường, giàu tình yêu thương và giàu lịng tự
trọng. Mặt khác, nó cịn tố cáo hiện thực xã hội thực dân nửa phong
kiến : cái xã hội nô lệ, tăm tối, buộc những người nghèo, đưa dẫn họ
đến bước đường cùng.


* Việc lão Hạc nhờ cậy ông giáo :
- Trông giúp ba sào vườn cho anh con trai.
- Giữ giúp ba mươi đồng bạc để lỡ lão có
chết thì nhờ ơng giáo lo ma chay, khơng
phải phiền hà bà con làng xóm.

-> Cẩn thận, chu đáo, rất mực thương con,
giàu lòng tự trọng.

* Cái chết của lão Hạc :
-…vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi,
quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc.
Lão tru tréo, khắp người chốc chốc lại bị
giật mạnh một cái.
- …vật vã đến hai giờ đồng hồ mới chết.
- Cái chết thật dữ dội.

-> Số phận đáng thương của người nông
dân nghèo trong xã hội cũ và những phẩm
chất cao quý của họ.

c2. Thái độ của ông giáo đối với lão Hạc:


H. Tìm những từ ngữ, chi tiết thể hiện thái độ của ơng giáo đối với
lão Hạc. Đó là thái độ gì ?
-Khi thấy nỗi đau đớn của lão Hạc sau khi bán con chó vàng :
…muốn ơm chồng lấy lão mà ịa lên khóc…
-> Sự đồng cảm, u thương.

- Tìm cách giúp đỡ lão Hạc.
-> Sự cảm thơng, chia sẻ.
- Suy nghĩ của ơng giáo về vợ.
-> Xót xa, cảm thơng, thấu hiểu nỗi lịng của người nghèo khổ, giàu
tình cảm.
- Khi nghe Binh Tư kể chuyện lão Hạc xin bả chó đánh bẫy chó của
người ta để có cái ăn.
-> Buồn, thất vọng.
- Khi chứng kiến cái chết của lão Hạc
-> đau đớn, bất lực trước nỗi thống khổ của người nông dân nghèo;
luôn tin tưởng vào phẩm chất tốt đẹp của con người.
H.Cái chết của lão Hạc đã khiến cho ơng giáo có những ý nghĩ gì ?
- Suy nghĩ của ông giáo: “Cuộc đời ngày một thêm đáng buồn …”
nhưng sau cái chết, ông suy nghĩ khác : Cuộc đời chưa hẳn đã đáng
buồn. Có đáng buồn về nghĩa khác. Đó là số phận đau thương cùng
khổ của người nông dân. Để giữ được nhân phẩm, họ phải hi sinh tính
mạng mình
H. Thơng qua những hành vi cử chỉ và ý nghĩ của nhân vật tôi, nhà
văn Nam Cao bộc lộ những tình cảm, suy nghĩ gì qua truyện ngắn này
?
- Nhà văn cảm thơng với tấm lòng của người cha rất mực thương yêu,
muốn vun đắp, dành dụm tất cả những gì có thể có để con có cuộc
sống hạnh phúc.
- Đồng thời tác giả còn trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tiềm ẩn của người
nơng dân trong cảnh khốn cùng vẫn giàu lịng tự trọng, khí khái .
H. Theo em nghệ thuật truyện có gì đặc sắc?
- Sử dụng ngơi kể thứ nhất, người kể là nhân vật hiểu, chứng kiến
tòan bộ câu chuyện và cảm thông với lão Hạc.
- Kết hợp nhuần nhuyễn tự sự, trữ tình, miêu tả, lập luận, thể hiện
được chiều sâu tâm lí nhân vật với diễn biến tâm trạng phức tạp, sinh

động.
- Sử dụng ngôn ngữ hiệu quả, tạo được lối kể khách quan, xây dựng
được hình tượng nhân vật có tính cá thể hóa cao.
H. Qua đoạn trích, em hiểu thế nào về tính cách và cuộc đời người
nơng dân trong xã hội cũ? Tình cảm của nhà văn đối với những người
nông dân nghèo như thế nào ?
* Ghi nhớ : sgk.
H. Thơng qua phân tích văn bản, em hãy rút ra ý nghĩa của văn
bản ?
- Văn bản thể hiện phẩm giá của người nông dân không thể bị hoen ố
cho dù phải sống trong cảnh khốn cùng.
* Gv hướng dẫn Hs trả lời câu hỏi 6,7 / sgk.
Câu 6: Đây là triết lí lẫn cảm xúc trữ tình xót xa của Nam Cao.
Với triết lí này, Nam Cao khẳng định một thái độ sống, một cách ứng
xử mang tính nhân đạo : cần phải quan sát, suy nghĩ đầy đủ về những
con người hằng ngày sống quanh mình, cần phải nhìn nhận họ bằng
lịng đồng cảm,bằng đơi mắt của tình thương.

- Khi thấy nỗi đau đớn của lão Hạc sau khi
bán con chó vàng :
…muốn ơm chồng lấy lão mà ịa lên
khóc…
-> Sự đồng cảm, yêu thương.
- Tìm cách giúp đỡ lão Hạc.
-> Sự cảm thông, chia sẻ.
- Suy nghĩ của ông giáo về vợ.
-> Xót xa, cảm thơng, thấu hiểu nỗi lịng
của người nghèo khổ, giàu tình cảm.
- Khi nghe Binh Tư kể chuyện lão Hạc xin
bả chó đánh bẫy chó của người ta để có cái

ăn.
-> Buồn, thất vọng.
- Khi chứng kiến cái chết của lão Hạc :
-> Đau đớn, bất lực trước nỗi thống khổ
của người nông dân nghèo; luôn tin tưởng
vào phẩm chất tốt đẹp của con người.

3. Tổng kết :
a. Ghi nhớ : sgk.

b. Ý nghĩa :
- Văn bản thể hiện phẩm giá của người
nông dân không thể bị hoen ố cho dù phải
sống trong cảnh khốn cùng.
4. Luyện tập :


Nam Cao đã nêu lên một phương pháp đúng đắn, sâu sắc khi đánh giá
con người : Ta cần biết tự đặt mình vào cảnh ngộ cụ thể của họ thì
mới có thể hiểu đúng, cảm thơng đúng.
Câu 7 :
+ Giống :
- Cuộc đời của họ vô cùng nghèo khổ bế tắc.
-Nhưng họ lại có vẻ đẹp tâm hồn cao q, lịng tận tụy hi sinh vì
người thân…
+ Khác :
- Ở đoạn trích Tức nước vỡ bờ là sức mạnh của tình thương. Cịn
trong truyện ngắn Lão Hạc là ý thức về nhân cách, về lòng tự trọng.
* GV hướng dẫn HS tự học :
- Đọc diễn cảm đoạn trích.

- Tóm tắt đoạn trích.
- Nắm nghệ thuật, nội dung, ý nghĩa của văn bản .
- Chuẩn bị bài “ Từ tượng hình, từ tượng thanh”

III. Hướng dẫn tự học :
- Đọc diễn cảm đoạn trích.
- Tóm tắt đoạn trích.
- Nắm nghệ thuật, nội dung, ý nghĩa của
văn bản .
- Chuẩn bị bài “ Từ tượng hình, từ tượng
thanh”.

E. RÚT KINH NGHIỆM :
……………………………………………………………………………………………………………………
……
……………………………………………………………………………………………………………………
……
_____________________________