Nghệ thuật thời lý1009 1225
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (28.58 KB, 3 trang )
Nghệ thuật Thời Lý (1009-1225)
sơ lược về mĩ thuật thời lý
1. Nghệ
thuật kiến trúc
a. Kiến trúc cung đình (Kinh thành Thăng Long)
Hoàng thành
Là nơi ở, làm việc của vua và hồng tộc; có nhiều cung điện như điện Càn Ngun, điện Tập
Hiền, điện Giảng Võ. Ngồi ra cịn có điện Trường Xuân, điện Thiên An và điện Thiên Khánh...
Kinh thành
Là nơi ở và sinh hoạt của các tầng lớp xã hội. Đáng chú ý là những nơi:
Phía Bắc có hồ Dâm Đàm (Hồ Tây), đền Quán Thánh, cung Từ Hoa để công chúa và các cung
nữ trồng dâu, nuôi tằm và các làng hoa Nghi Tàm, Quảng Bá...
Phía Nam có Văn Miếu - Quốc Tử Giám và các trại lính.
Phía Động là nơi bn bán nhộn nhịp, có hồ Lục Thuỷ, tháp Báo Thiên; sơng Hồng
Phía Tây là khu nơng nghiệp với nhiều trang trại trồng trọt.
b. Kiến trúc phật giáo
Thời Lý, nhiều cơng trình kiến trúc Phật giáo được xây dựng là do Phật giáo rất thịnh hành. Kiến
trúc Phật giáo thường to lớn và đặt ở nơi có cảnh quan đẹp.
Kiến trúc phật giáo gồm có:
- Tháp Phật
Tháp thời Lý là đền thờ Phật giáo, gắn với chùa. Các tháp tiêu biểu là tháp Phật Tích (Bắc Ninh),
tháp Chương Sơn (Nam Định), tháp Báo Thiên (Hà Nội)
Chùa
Hiện nay chỉ cịn nền móng của các ngơi chùa, song qua các thư tịch và các di vật tìm được cũng
đủ khẳng định quy mô to lớn của các ngôi chùa và nghệ thuật xây dựng của các nghệ nhân thời
Lý
Một số chùa tiêu biểu:
Chùa Một Cột (Hà Nội), Chùa Phật Tích (Bắc Ninh), chùa Dạm (Bắc Ninh), chùa Hương Lãng
(Hưng Yên), Chùa Long Đọi (Hà Nam)
Chùa Long Đọi
Chùa Một Cột
2. Nghệ
thuật điêu khắc và trang trí
a. Tượng
Tượng trịn thời Lý gồm những pho tuợng Phật, tượng người chim, tượng Kim Cương và tượng
thú.
Đặc điểm:
Nhiều pho tượng có kích thước lớn (như tượng A-di-đà, tượng thú, tượng chim chùa Phật Tích)
Các pho tượng đã thể hiện sự tiếp thu nghệ thuật của các nước láng riềng, sự giữ dìn bản sắc dân
tộc độc đáo và đã chứng minh tài năng tạc tượng đã tuyệt vời của các nghệ nhân thời Lý.
Tượng A-di-đà
Tượng đầu ngựa
thường thức mĩ thuật
b. Chạm khắc
Các tác phẩm chạm khắc trang là những bức phù điêu đá, gỗ để trang trí cho các cơng trình kiến
trúc.
Rồng là hình tượng trang trí phổ biến trong hình lá đề, trong cánh hoa sen, ở bệ tượng, trong
cánh cửa đền chùa...
Hoa văn hình móc câu như một thứ hoa văn vạn năng. thứ hoa văn ấy đã tạo nên nhiều bộ phận
cho con sư tử, con rồng hoặc hoạ tiết về mây , hoa lá trên các con vật, trên quần áo giáp trụ...
3. Nghệ
thuật gốm
Gốm là sản phẩm chủ yếu phục vụ đời sống con người
Thời Lý đã có các trung tâm sản xuất gốm nổi tiếng như Thăng Long, Bát Tràng, Thổ Hà, Thanh
Hoá...
Đặc điểm của gốm thời Lý:
Chế tác được gốm men ngọc, men da lươn, men lục, men trắng ngà.
Xương gốm mỏng, nhẹ ; nét khắc chìm, men phủ đều. Hình dáng thanh thoát, trau chuốt và mang
vẻ đẹp sang trọng.
đặc điểm của mĩ thuật thời lý
Các cơng trình có quy mơ to lớn, đặt tại các nơi có địa hình thuận lợi, đẹp.
Đạo Phật được đề cao, sớm giữ được địa vị quộc giáo vì vua quan rất sùng đạo Phật
Tượng trịn và phù điêu: Có nhiều tượng và phù điêu bằng đá, nghệ thuật chạm khắc tinh vi, chau chuốt.
- Đã có những trung tâm sản xuất nổi tiếng, chế tác được gốm men ngọc, men da lươn, men lục, men trắng ngà.
Hình dáng thanh thốt, trau chuốt và mang vẻ đẹp sang trọng
khái quát điêu khắc thời Lý
: Đại Việt trở thành quốc gia độc lập, hùng cường sau khi Lý Công Uẩn lên ngôi và dời đô từ Hoa Lư về Thăng
Long. Phật giáo trở thành quốc đạo phát triển tới mức, như sử gia Lê Văn Hưu nói: "nhân dân quá nửa là sư sãi,
trong nước chỗ nào cũng có chùa chiền". Các trung tâm Phật giáo ở Quảng Ninh, Hà Nam Ninh và đặc biệt ở
Bắc Ninh, quê hương Nhà Lý được xây dựng đồ sộ theo kiểu thức kiến trúc Đông Nam Á, kéo theo một nền
điêu khắc Phật giáo. Các chùa thời Lý thường có 4 cấp, ăn sâu và cao dần theo triền núi, hoặc có mặt bằng hình
vng, hình trịn, trung tâm là tháp cao có tượng Phật đặt trong. Tượng A Di Đà chùa Phật Tích làm năm 1057 là
tác phẩm đầu tiên của thế giới Phật giáo vĩnh hằng ở Bắc Bộ. Các tượng Kim Cương chùa Long Đọi, tượng đầu
người mình chim, chạm khắc chùa Bà Tấm, chùa Chương Sơn đều thống nhất một tinh thần viên mãn, cá tính bị
tan biến sau lớp đăng ten trang trí hoa văn dầy đặc trên bề mặt. Cột biểu chùa Dạm (1086) vay mượn từ biểu
tượng Linga - Yoni Champa, là tác phẩm đồ sộ cao 5,4m có tính hồnh tráng. Tinh thần Thiền Nhà Lý đã chi
phối tính ơn hồ và mạnh mẽ bên trong của các tác phẩm điêu khắc vừa khái quát về tổng thể, kỹ lưỡng về chi
tiết ở các cơng trình kiến trúc kỳ vỹ mà từ đó các bậc Thiền sư có thể "Hú lên một tiếng lạnh cả trời" (Đạo
Hạnh).
