BÀI TẬP LỚN KINH TẾ VĨ MÔ
CHỦ ĐỀ: THAO TÚNG TIỀN
TỆ


I.

Thao túng tiền tệ là gì?

- Thao túng tiền tệ là khi các quốc gia thao túng tỷ giá hối đoái giữa
tiền tệ của họ so với các loại tiền tệ khác nhằm mục đích ngăn chặn
điều chỉnh cán cân thanh toán hiệu quả, hoặc đạt được lợi thế cạnh
tranh không lành mạnh trong thương mại quốc tế.

Thương mại xảy ra thơng qua trao đổi tiền và hàng hóa. Vì vậy, tiền
tệ có thể có ảnh hưởng quan trọng đến thương mại như chính phẩm
chất của hàng hóa hoặc dịch vụ được giao dịch.
Khi các chính phủ can thiệp vào thị trường tiền tệ để trợ cấp cho
xuất khẩu của họ, là họ đã vi phạm các quy tắc thương mại tự do và
buộc thị trường bỏ qua các quy luật thông thường của Cung và Cầu.
Sự can thiệp của chính phủ vào thị trường tiền tệ sẽ làm biến dạng
dòng chảy thương mại, và làm suy yếu các hiệp định thương mại tự
do.
Thao túng tiền tệ là chính sách được chính phủ và ngân hàng
trung ương của một quốc gia nào đó sử dụng để hạ thấp giá
trị tiền tệ của họ một cách giả tạo. Mục đích của việc này nhằm
làm giảm chi phí xuất khẩu của họ để đạt được lợi thế cạnh tranh
không công bằng.


Nếu đồng tiền của một quốc gia mạnh lên, hàng hóa xuất khẩu của

quốc gia này ra nước ngồi sẽ đắt đỏ hơn và hàng hóa nhập khẩu sẽ
rẻ hơn. Ngược lại, một đồng tiền yếu sẽ làm cho hàng hóa xuất khẩu
của một quốc gia rẻ hơn và nhập khẩu đắt hơn ở thị trường nước
ngoài.

II.

Cách thức thao túng tiền tệ thường gặp

Một cách đơn giản, để làm suy yếu đồng tiền riêng của mình, một
quốc gia sẽ tăng bán đồng tiền riêng của mình, và tăng thu mua
ngoại tệ - thường là đô la Mỹ.
Theo quy luật Cung - Cầu, việc bơm tiền quá nhiều sẽ làm cho giá
trị đồng tiền bị suy yếu. Kết quả là quốc gia làm giảm nhu cầu đối
với đồng tiền của chính họ - đồng thời tăng nhu cầu đồng ngoại tệ.

III.

Làm thế nào để nhận biết một quốc gia có thao túng
tiền tệ hay không?

International Monetary Fund - Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và World
Trade Organization - Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) có các điều
khoản cấm các quốc gia thao túng tiền tệ để đạt được lợi thế thương
mại. Ta có thể sử dụng một bài kiểm tra gồm ba phần (theo định
nghĩa của IMF và WTO) để xác định một quốc gia có đang thao túng
tiền tệ hay khơng:
•

Thứ nhất: Quốc gia X có xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu trong

khoảng thời gian 06 tháng khơng?

•

Thứ hai: Quốc gia X có thêm vào dự trữ ngoại hối của mình
trong cùng khoảng thời gian 06 tháng đó khơng?


•

Thứ ba: Dự trữ ngoại hối của Quốc gia X có q dư thừa so với
nhu cầu nhập khẩu bình thường của quốc gia này trong khoảng
03 tháng hay không?

Tuy nhiên, hiện tại Mỹ đang sử dụng 3 tiêu chuẩn riêng để xác định
một quốc gia có đang thao túng tiền tệ hay khơng:
•

Thứ nhất: Thặng dư tài khoản vãng lai lớn hơn 3% GDP. Thặng
dư tài khoản vãng lai được hiểu là khi quốc gia xuất khẩu nhiều

hơn nhập khẩu.
• Thứ hai: Thặng dư thương mại với Mỹ lớn hơn 20 tỷ USD.
• Thứ ba: Can thiệp một chiều trên thị trường ngoại hối vượt 2%
IV.

GDP trong 12 tháng.
Điều gì sẽ xảy ra khi một quốc gia thao túng tiền tệ?

Giả sử hai quốc gia A và quốc gia B đang giao thương quốc tế với

nhau. Quốc gia A sử dụng một vài thủ thuật nhằm thao túng đồng
tiền giữa 2 quốc gia này, nhằm lấy lợi thế thương mại cho quốc gia
A. Điều này sẽ dẫn tới 03 tác động:
Tác động thứ nhất
Khi quốc gia A tiến hành thao túng tiền tệ, giá trị đồng tiền A sẽ
giảm đi (trở nên yếu hơn). Điều này khiến cho hàng hóa nhập từ


quốc gia B trở nên đắt đỏ hơn, người dân ở A sẽ hạn chế mua hàng
nhập từ B.
Hệ quả là sản lượng xuất khẩu tại quốc gia B giảm mạnh (do không
xuất khẩu được sang A), dẫn tới người dân tại B sẽ bị mất việc làm.
Tác động thứ hai
Khi A tiến hành thao túng tiền tệ, hàng hóa của A khi được nhập
khẩu sang B sẽ trở nên rẻ hơn. Người dân tại B sẽ chuyển sang mua
hàng hóa của quốc gia A, khiến cho doanh số bán sản phẩm của
quốc gia B giảm mạnh. Một lần nữa, người dân tại B sẽ lại bị mất
việc làm.
Tác động thứ ba
Khi đồng tiền của A trở nên rẻ hơn, khi đó hàng hóa xuất khẩu của A
sẽ rẻ hơn trên tất cả các thị trường tồn cầu. Khi đó sẽ có khả năng
người tiêu dùng tồn cầu sẽ hạn chế mua hàng của quốc gia B (do
hàng hóa ở A trở nên rẻ hơn ở B).
Kết quả vẫn là xuất khẩu tại B sẽ giảm, và người dân ở B lại chịu
cảnh mất việc làm.
V.

Tình trạng thao túng tiền tệ:

1. Thực trạng:


Ngày 16/12/2020 , Bộ Tài chính Hoa Kỳ kết luận Việt Nam là quốc gia
có hành vi thao túng tiền tệ trong báo cáo định kỳ 6 tháng về chính
sách kinh tế vĩ mơ và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn của
Hoa Kỳ.
Theo đó, bộ Tài chính Hoa Kỳ xác định Việt Nam và Thụy sỹ là những
quốc gia thao túng tiền tệ, dựa theo Đạo luật Cạnh tranh và Thương
mại Omnibus năm 1988 (Đạo luật 1988).


Đối với mỗi quốc gia, bộ Tài chính Mỹ xem xét các bằng chứng cho
thấy một phần của việc hình thành tỷ giá hối đoái và đặc biệt là can
thiệp ngoại hối trong bốn quý, tính tới tháng 6 năm nay, có mục đính
tăng lợi thế cạnh tranh khơng lành mạnh trong thương mại quốc tế,
thơng cáo báo chí từ bộ Tài chính Hoa Kỳ cho biết.
Cơ quan này cũng kết luận Việt Nam và Thụy Sỹ đáp ứng cả 3 tiêu
chí theo Đạo luật Tạo thuận lợi Thương mại năm 2015 (Đạo luật năm
2015) trong giai đoạn được xem xét.
Trước đó, Việt Nam đã xuất hiện trong danh sách giám sát của Bộ Tài
chính Mỹ về hành động thao túng đồng nội tệ trong các báo cáo hồi
tháng 5/2019 và tháng 1 năm nay.
Ba tiêu chí để xác định là thao túng tiền tệ, các quốc gia phải có
thặng dư thương mại song phương với Hoa Kỳ hơn 20 tỉ USD, can
thiệp bằng ngoại tệ vượt quá 2% tổng sản phẩm quốc nội và thặng
dư tài khoản vãng lai tồn cầu vượt q 2% GDP.
Phản hồi lại thơng tin từ Bộ Tài chính Hoa Kỳ, ngân hàng Nhà nước
Việt Nam đưa ra thông cáo khẳng định việc điều hành tỷ giá những
năm qua trong khn khổ chính sách tiền tệ chung, nhằm thực hiện
mục tiêu nhất quán là kiểm sốt lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mơ,
khơng nhằm tạo lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế không công

bằng.
“Việc Ngân hàng Nhà nước mua vào ngoại tệ trong thời gian qua
nhằm đảm bảo hoạt động thông suốt thị trường ngoại tệ và củng cố
dự trữ ngoại hối Nhà nước vốn đang ở mức thấp hơn trung bình trong
khu vực”, thông cáo cho biết.
Trao đổi với Forbes Vietnam, ông Vũ Tú Thành, phó giám đốc Hội
đồng kinh doanh Hoa Kỳ-ASEAN nhận xét việc xác định Việt Nam là


quốc gia thao túng tiền tệ mang yếu tố chính trị nhiều hơn là xét
trên các yếu tố kỹ thuật. “Nếu xét riêng các yếu tố kỹ thuật, tôi nghĩ
rằng các đại diện từ phía Mỹ hồn tồn hiểu rằng Việt Nam khơng hề
và cũng khó có thể phá giá tiền đồng đẻ tăng lợi thế thương mại”,
ơng nói.
Tuy nhiên, ông Thành cho rằng thặng dư thương mại giữa Việt Nam
và Hoa Kỳ

hiện tại đang ở con số xấp xỉ 70 tỉ USD tính tới tháng 11

năm nay, cùng với hai cuộc điều tra gần đây theo điều khoản 301 về
gian lận thương mại đối với hai ngành hàng đồ gỗ và dệt may là điều
đáng lo ngại đối với các doanh nghiệp Việt Nam.
Trong một báo cáo về hàm ý đằng sau các biện pháp điều tra về
phòng vệ thương mại của văn phòng đại diện Thương mại Hoa Kỳ
(USTR), nhóm nghiên cứu kinh tế từ ngân hàng HSBC cho rằng phần
thặng dư thương mại gia tăng đến từ nhóm các mặt hàng điện tử
được sản xuất ở Việt Nam ngày càng tăng, kết quả của dòng vốn FDI
được duy trì trong nhiều năm qua. Điều này trái ngược với các hành
vi giao thương bất hợp pháp hoặc phá giá tiền tệ.
“Các doanh nghiệp Việt Nam đang có hoạt động giao thương với Hoa

Kỳ sẽ phải tiếp tục theo dõi sát sao những động thái từ phía các cơ
quan như Bộ Tài chính và USTR. Đồng thời phối hợp và làm việc chặt
chẽ với những đối tác là doanh nghiệp tại Hoa Kỳ để hạn chế những
tổn thất cố thể xảy ra từ các biện pháp áp thuế trừng phạt, nếu có”,
ơng Thành khuyến cáo.
Trong thơng cáo báo chí phát đi sáng nay, Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam cũng khẳng định “sẽ phối hợp với các Bộ, ngành hữu quan để
trao đổi, làm việc về các vấn đề mà Hoa Kỳ quan tâm trên tinh thần
hợp tác, hai bên cùng có lợi, tiến đến quan hệ thương mại hài hịa,
cơng bằng theo Kế hoạch hành động hợp tác giữa hai nước.”


Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước khẳng định tiếp tục điều hành chính
sách tiền tệ nhằm kiểm sốt lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ
tăng trưởng kinh tế một cách hợp lý, điều hành tỷ giá linh hoạt, phù
hợp với các cán cân vĩ mô, diễn biến thị trường và mục tiêu chính
sách tiền tệ, khơng nhằm tạo lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế
không công bằng.
Bộ Tài chính Hoa Kỳ cũng cho biết “danh sách giám sát” của họ về
các quốc gia, vùng lãnh thổ đáp ứng một số tiêu chí thao túng tiền
tệ đã tăng lên 10, bao gồm Đài Loan, Thái Lan và Ấn Độ. Những
nước khác trong danh sách là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức,
Ý, Singapore và Malaysia.
Báo cáo của Bộ Tài chính Hoa Kỳ cũng cho biết Ấn Độ và Singapore
đã can thiệp thị trường ngoại hối theo cách “bền vững, bất đối xứng”
nhưng không đáp ứng các yêu càu khác để đảm bảo được chỉ định là
kẻ thao túng.
2. Việt Nam cần làm gì để tháo mác “thao túng tiền tệ”?

Các biện pháp can thiệp từ NHNN:

Trong tương lai thông tin này sẽ ảnh hưởng đáng kể tới mức độ
linh hoạt trong sử dụng công cụ điều hành của NHNN liên quan
đến tăng cường dự trữ ngoại hối và điều chỉnh tỷ giá. Cụ thể,
NHNN nhiều khả năng sẽ hạn chế hơn việc mua ồ ạt và liên tục
lượng lớn USD trên thị trường và đồng thời cần cân nhắc hạ giá
mua USD tại một số thời điểm. Theo đó, Phịng Phân tích dự báo
sẽ có thời điểm trong năm 2021 VND sẽ lên giá so với USD. Biên
độ dao động của tỷ giá được dự báo trong khoảng + hoặc – 0.5%.
Theo chúng tôi, việc đồng VND đang chịu áp lực mạnh lên sẽ
không ảnh hưởng quá nhiều lên xuất khẩu do (1) xuất khẩu được
đóng góp chủ yếu bởi khối FDI và (2) đồng tiền của nhiều quốc gia
khác trên thế giới cũng đang chịu áp lực tăng giá so với USD. Hơn


thế nữa, việc VND mạnh cũng được nhìn nhận là thơng tin tích cực
trên góc nhìn của nhà đầu tư nước ngồi.
Cùng với đó, nhìn từ góc độ lãi suất, NHNN có thể sẽ uư tiên sử
dụng nhiều hơn các cơng cụ lãi suất điều hành nhằm đảm bảo
hồn thành mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mơ. Nói cách khác, điều
này sẽ củng cố cho kỳ vọng lãi suất điều hành có thể sẽ giảm
thêm trong thời gian tới, phần nào giảm bớt áp lực mạnh lên của
đồng nội tệ VND.
Theo thạc sĩ Trần Kim Long, những việc Việt Nam cần làm là:
•

Thứ nhất, tiếp tục minh bạch hóa thơng tin với phía Mỹ. Cần
giải thích Việt Nam khơng sử dụng can thiệp vào tỉ giá để
tạo ra lợi thế cạnh tranh về xuất khẩu và mục đích dự trữ
ngoại hối để ổn định chính sách vĩ mơ.
Sự hợp tác chặt chẽ với phía Mỹ có thể tạo điều kiện để giải


quyết vấn đề thông qua đối thoại song phương.
• Thứ hai, giảm bớt thặng dư thương mại với Mỹ bằng các
nhóm giải pháp: đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, phòng
chống gian lận xuất xứ để ngăn chặn nước thứ ba lợi dụng
xuất xứ Việt Nam để né tránh các biện pháp trừng phạt của
Mỹ.
Cịn theo ơng Trương Văn Phước, đừng quá bi quan khi Mỹ dán
nhãn “thao túng tiền tệ”. Việt Nam sẽ nỗ lực hết sức cung cấp
các thông tin khách quan, chi tiết để thuyết phục họ.
Đương nhiên trong bối cảnh hiện nay, một số doanh nghiệp, kể
cả nhà đầu tư, khơng tránh khỏi tình trạng lo ngại, hoang
mang.
Tuy nhiên, với quan hệ đối tác quan trọng giữa hai nước cùng
chia sẻ nhiều lợi ích tương đồng, theo ông Phước, khả năng Mỹ
áp thuế lên hàng xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ là rất thấp.
Việt Nam cũng đang xúc tiến nhanh việc giải trình với Mỹ.