chuyen de hoa hoc

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TRƯỜNG THCS NGUYỄN THỊ ĐỊNH TỔ TỰ NHIÊN CHUYÊN ĐỀ: RÈN VÀ NÂNG CAO KĨ NĂNG THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM HÓA HỌC CHO HỌC SINH LỚP 8 I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: HS biết được: - Một số quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm. - Các bước tiến hành một buổi thực hành thí nghiệm. - Một số dụng cụ thí nghiệm và cách sử dụng. - Cách sơ cứu tai nạn xảy ra trong phòng thí nghiệm. 2. Kĩ năng: - Kĩ năng sử dụng hóa chất, dụng cụ thí nghiệm. - Kĩ năng quan sát, mô tả thí nghiệm, rút ra kết luận và vận dụng để giải bài tập thí nghiệm. - Kĩ năng phân tích, hoạt động nhóm. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức học tập, tính nghiêm túc, cẩn thận, kiên trì trong thực hành. - Có tính tiết kiệm, ý thức bảo vệ đồ dùng. II. Chuẩn bị của GV và HS: 1. Chuẩn bị của GV: - Phiếu học tập. - Dụng cụ: ống nghiệm, giá ống nghiệm, kẹp sắt, kẹp gỗ, đèn cồn, ống hút nho giọt, bình nón, cốc thủy tinh, nút cao su gắn ống dẫn, chậu thủy tinh, muôi sắt, muỗng thủy tinh, đũa thủy tinh, đèn cồn, kiềng 3 chân, lưới amiang, chén sứ, đũa thủy tinh, phễu lọc, đế sứ, giấy lọc. - Hóa chất: Zn viên, dd HCl, muối ăn, cát, nước cất. 2. Chuẩn bị của HS: III. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định tổ chức: 2. Báo cáo, dạy chuyên đề: GV giới thiệu, nêu lí do chọn chuyên đề, thực trạng vấn đề hiện nay của học sinh lớp 8 trường THCS Nguyễn Thị Định, xã IaRve, huyện Easup, tỉnh ĐakLak. Hóa học là môn học khá mới đối với các em học sinh lớp 8 và là một môn học khó, trừu tượng, nhiều hiện tượng phức tạp nên phần lớn các em có tâm lí sợ học bộ môn. Chương trình hóa học THCS có vai trò cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến thức hóa học cơ bản, ở trình độ này, bước đầu hình thành ở học sinh những kĩ năng thực.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> hành thí nghiệm cơ bản và thói quen làm việc khoa học, góp phần tạo ra ở các em năng lực nhận thức, thực hành và các phẩm chất nhân cách mà mục tiêu giáo dục đề ra. Thí nghiệm hóa học là nguồn gốc, xuất xứ của kiến thức, qua quan sát thí nghiệm, học sinh thấy được hiện tượng, từ đó có nhận xét và rút ra kết luận vấn đề đang nghiên cứu. Qua thí nghiệm tạo cho học sinh hứng thú học tập, nâng cao lòng yêu khoa học, phát huy được khả năng sáng tạo, tính tò mò ham học hoi. Thí nghiệm hóa học còn giúp học sinh có khả năng vận dụng những kiến thức đã học được trong nhà trường, trong phòng thí nghiệm vào các lĩnh vực hoạt động của con người, giúp học sinh hình thành những đức tính tốt của con người mới: làm việc khoa học, thận trọng, ngăn nắp, gọn gàng. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tăng cường hướng dẫn học sinh thực hành thí nghiệm, sẽ phát huy tốt tính tích cực chủ động lĩnh hội tri thức ở học sinh Tuy nhiên, khi quan sát các em làm thí nghiệm theo nhóm, chúng tôi nhận thấy còn một số bất cập, kĩ năng thực hiện các thao tác còn lúng túng, tính khoa học chưa cao và còn thiếu chính xác. Các em làm thí nghiệm rất chậm đôi khi còn không theo đúng trình tự thí nghiệm dẫn đến kết quả thí nghiệm chưa được chính xác, làm mất nhiều thời gian, ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng của tiết học. Bên cạnh đó, khi phân chia nhóm thực hành thí nghiệm còn mất thời gian sắp xếp vị trí, học sinh còn mất trật tự, đôi khi làm việc riêng. Thông qua việc kiểm tra sự làm việc của mỗi cá nhân nhận thấy đa số học sinh kĩ năng thực hành chưa cao, thao tác chưa gọn, thậm chí một số em còn chưa biết thực hành thí nghiệm. Nhiều giáo viên giảng dạy chưa giúp đỡ học sinh tháo gỡ khó khăn về mặt tâm lý ngay từ khi mới nhập môn, vì học sinh chưa có dịp tiếp xúc với những dụng cụ, hoá chất mới lạ nên e ngại không muốn tiếp xúc sợ làm hong dụng cụ, hoặc sợ hoá chất tác dụng không tốt cho bản thân nên các em chỉ muốn các bạn khác làm để theo dõi, do đó khi tự tiến hành thì không thao tác được. Vì vậy việc hướng dẫn học sinh kĩ năng thực hành trong môn hóa học ở trường THCS, khi các em mới bước đầu làm quen với môn hóa học là nhiệm vụ hết sức quan trọng của người thầy. Để học sinh bước đầu làm quen với môn hóa học và nhằm tạo học sinh sự hứng thú, yêu thích môn học ngay từ đầu, tôi xin mạnh dạn tổ chức lớp dạy chuyên đề “Rèn và nâng cao kĩ năng thực hành thí nghiệm hóa học cho học sinh lớp 8”. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1: Một số quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm: - GV giới thiệu, đưa ra một số quy tắc an - Lắng nghe, ghi nhớ. toàn trong phòng thí nghiệm. + Nội quy phòng thực hành của nhà trường ? Em nào đã từng đọc nội quy phòng thực - HS trả lời, giơ tay để GV lấy số liệu khảo hành trước khi bước vào phòng thực hành. sát. * GV liên hệ, nhắc nhở HS kĩ năng sống: - Lắng nghe, vận dụng vào thực tiễn. Khi tham gia hay bước vào 1 nơi nào đo nên đọc nội quy nơi đo trước rồi hãy bước vào. Hoạt động 2: Một số dụng cụ thí nghiệm.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - GV cho HS quan sát một số dụng cụ thí - HS quan sát dụng cụ thí nghiệm, phát nghiệm, y/c HS cho biết tên dụng cụ. biểu trả lời: cho biết tên dụng cụ. * GV lưu ý chất liệu các dụng cụ: hầu hết là thủy tinh dễ vỡ nên cần cẩn thận khi sử dụng. Hoạt động 3: Cách sử dụng hóa chất. Sơ cứu tai nạn xảy ra trong phòng thí nghiệm 1. Cách sử dụng hóa chất: - GV cho HS quan sát một số lọ đựng hóa - Quan sát lọ đựng hóa chất, tìm hiểu thông chất. Y/c HS cho biết cách bảo quản hóa tin và trả lời: hóa chất đựng trong lọ được chất. đậy kín, ngoài có dán nhãn, chú thích. GV cung cấp thông tin về một số hình vẽ, - Chú ý theo dõi. chú thích trên nhãn. - ? Nêu cách sử dụng hóa chất mà em biết - HS liên hệ trả lời: để đảm bảo an toàn? Gợi ý đáp án: + Không dùng tay trực tiếp cầm hóa chất. + Không đổ hóa chất này vào hóa chất kia + Hóa chất dùng xong nếu còn thừa không đổ lại bình chứa. + Không dùng hóa chất không rõ nhãn. * GV cho ví dụ hóa chất độc hại: S, P, tinh + Không nếm hoặc ngửi trực tiếp hóa chất. thể Iot, dd brom , khí clo, dd axit HCl, - Chú ý, ghi nhớ. H2SO4 đặc, thủy ngân, chì, hidro sunfua, cacbon oxit.... 2. Sơ cứu tai nạn xảy ra trong phòng thí - GV nêu, cho HS quan sát hình ảnh một số nghiệm: trường hợp tai nạn xảy ra trong phòng thí - HS theo dõi, ghi bài và nhớ. nghiệm, cách sơ cứu, giảng giải: * Trường hợp bị bong: + Bong vì nóng: đắp lên vết bong miếng - HS quan sát hình, đưa ra cách sơ cứu. bông tẩm thuốc tím 1%, sau đó bôi vazolin và băng lại. Không được làm vỡ nốt phồng. + Bong vì axit đặc: xối nước, rửa nhiều lần. Nên dùng nước vôi xối mạnh từ 3-5 phút. Sau đó rửa bằng dd natri hidrocacbonat 10% (thuốc muối) hoặc dd amoniac loãng. Tránh rửa bằng xà phòng. + Bong vì Photpho: nhúng vết thương vào dd thuốc tím hoặc dd đồng sunfat 5%. Không bôi vazolin hay thuốc mỡ. + Bong vì brom long: dội nước ngay rồi rửa bằng dd natri thiosunfat 5%, sau đó bôi vazolin. * Trường hợp bị ngộ độc: + Do hút phải kiềm (amoniac, xút ăn da...): cho uống giấm loãng, nước chanh. + Do hút phải axit: uống nước đá, vo trứng.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> nghiền hoặc bột magie oxit trộn nước. + Do ăn phải thủy ngân: cho nôn ra rồi uống sữa ra pha lòng trắng trứng. Sau đó cho uống than hoạt tính. + Hít nhiều khí clo, brom...:cần ra nơi thoáng, cho thở 1 lượng nho amoniac hoặc dùng cồn 90 độ với amoniac. + Hít khí hidro sunfua, cacbon oxit...: nằm chỗ thoáng, thở bằng oxi nguyên chất.. + Hít nhiều amoniac: cho hít nước hơi nước nóng, cho uống nước chanh hoặc giấm loãng. ..... Tất cả các trường hợp trên - Chú ý ghi nhớ, liên hệ áp dụng vào thực - GV liên hệ chất độc hại thường gặp trong tiễn đời sống. đời sống, lưu ý HS cẩn thận, biết cách phòng tránh cũng như cách cứu chữa tạm thời. Hoạt động 4: Một số kĩ năng và thao tác cơ bản trong thực hành thí nghiệm - GV trình bày, mô tả một số kĩ năng cơ - Theo dõi, ghi nhớ. bản trong thực hành thí nghiệm: 1. Cách sử dụng ống nghiệm, lấy hoa chất: - Lượng hóa chất cho vào ống không quá ¼ ống nghiệm. - Lấy hóa chất nên dùng kẹp ống nghiệm hoặc để ống nghiệm lên giá đỡ. Kẹp ống nghiệm nên kẹp ở khoảng 2/3 ống tính từ dưới lên. - Cách lấy hóa chất rắn vào ống nghiệm mà không dính thành ống. - Cách lấy hóa chất long. 2. Cách trộn, hòa tan chất: - Hòa tan chất rắn trong ống nghiệm, cốc, bình nón. - Trộn chất long trong ống nghiệm, cốc, bình nón. 3. Cách đun nong: - Đun nóng ống nghiệm - Đún nóng cốc, bình + Lưu ý: không được để đáy vật chạm bấc đèn, để ở vị trí 2/3 ngọn lửa từ dưới lên. - Không được đun 2 dụng cụ trên cùng 1 ngọn lửa đèn cồn. - Cách tắt đèn cồn, không được thổi. 4. Cách lọc: * GV giới thiệu khái niệm lọc: là pp tách chất rắn ra khỏi chất lỏng..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Cách gấp giấy lọc, cách đặt giấy lọc vào phễu lọc. - Cách lọc: Hoạt động 5: Các bước tiến hành buổi thực hành - GV y/c HS nhớ lại một tiết thực hành và - Thảo luận, nhớ lại và nêu các bước tiến nêu các bước thực hiện trong tiết đó. hành. Đáp án: Bước 1: HS nêu các thí nghiệm cần làm. Bước 2: HS mô tả, trình bày cách tiến hành. Bước 3: GV y/c HS dự đoán hiện tượng thí nghiệm. Bước 4: GV hướng dẫn HS tiến hành làm thí nghiệm. Bước 5: HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm, ghi lại hiện tượng. GV theo dõi hoạt động các nhóm. Bước 6: Đại diện các nhóm báo cáo kết quả, viết tường trình thí nghiệm. Bước 7: GV nhận xét, đánh giá nhóm, cá nhân. Bước 8: Các nhóm rửa dụng cụ, dọn vệ sinh khu vực thực hành. - GV nhận xét, chốt lại kiến thức. - Theo dõi, ghi bài. Hoạt động 6: Thực hành kĩ năng, thao tác cơ bản qua thí nghiệm cụ thể: - Chia nhóm, tổ chức hoạt động tiến hành - Các nhóm sắp xếp lại vị trí ngồi chuẩn bị thí nghiệm theo nhóm, theo khu vực thực tiến hành thí nghiệm. hành đã chuẩn bị trước. - Theo dõi thông tin, trả lời các câu hoi: - GV giới thiệu một số thí nghiệm cụ thể trong chương trình Hóa học 8 cho HS thực hành thí nghiệm làm quen thao tác thí nghiệm cơ bản. (Thí nghiệm kèm hình vẽ mô tả, hướng dẫn) 1. Thí nghiệm 1: Tách muối ra khoi hỗn hợp muối và cát. (SGK trang 18) 2. Thí nghiệm 2: Điều chế khí hidro trong phòng thí nghiệm (SGK trang 114). Bước 1: ? Có bao nhiêu thí nghiệm cần tiến hành? Bước 2: ? Nêu nguyên liệu, cách tiến hành mỗi thí nghiệm? Bước 3: ? Dự đoán hiện tượng mỗi thí nghiệm. Bước 4: - GV hướng dẫn HS cách lắp dụng cụ, tiến hành thí nghiệm. (Theo hình vẽ đã giới.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> thiệu) - GV phát mẫu bản tường trình cho các nhóm. GV hướng dẫn các nhóm phân chia nhiệm vụ cụ thể. Cử thư kí ghi vào tường trình. Bước 5: - Tổ chức các nhóm tiến hành các thí nghiệm theo thứ tự. Bước 6: - Gọi đại diện các nhóm báo cáo kết quả.. - Hs chú ý theo dõi, ghi nhớ những điểm GV lưu ý.. - Các nhóm tiến hành thí nghiệm. Thư kí ghi hiện tượng vào bản tường trình. - Đại diện các nhóm báo cáo kết quả, nộp tường trình. - GV thông báo kết quả thí nghiệm. Y/c HS - Thảo luận đánh giá, cho điểm kết quả theo dõi, kiểm tra kết quả nhóm khác và nhóm khác. đánh giá, cho điểm. (GV phát tường trình chéo giữa các nhóm). - Gọi các nhóm báo cáo kết quả nhóm bạn. - Nhóm báo cáo kết quả của nhóm bạn. Bước 7: - Lắng nghe. - GV kiểm tra, đánh giá rồi nhận xét. - Các nhóm tiến hành rửa dọn dụng cụ, vệ Bước 8: sinh khu vực thực hành. - GV y/c các nhóm phân công rửa dọn dụng cụ, khu vực thực hành thí nghiệm. Hoạt động 7: Kết thúc chuyên đề - GV đánh giá, nhận xét hoạt động của HS Lắng nghe. tham gia buổi học chuyên đề. PHIẾU HỌC TẬP (Thời gian hoạt động nhóm: 15 phút) Nhóm:…………………………………………………………… Stt 1 2. Tên thí nghiệm Cách tiến hành. Hiện tượng. Phương trình phản ứng (nếu có).

<span class='text_page_counter'>(7)</span>