<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>HÌNH TƯỢNG NGƯỜI LÍNH QUA HAI BÀI THƠ “ĐỒNG CHÍ “ VÀ “BÀI THƠ VỀ TIỂU</b>
<b>ĐỘI XE KHƠNG KÍNH”</b>

<b>1. LÝ DO CHỌN CHỦ ĐỀ</b>
<b>1.1. Cơ sở lý luận</b>

Dạy học theo chủ đề là hình thức tìm tòi những đơn vị kiến thức có sự giao thoa, tương đồng
lẫn nhau, dựa trên mối quan hệ về lý luận và thực tiễn được đề cập đến trong bài học và giữa các
môn học ( Tích hợp liên môn)

Dạy học theo chủ đề là sự kết hợp giữa mô hình truyền thống và hiện đại theo định hướng
giáo dục phát triển năng lực học sinh, lấy học sinh làm trung tâm. Trong quá trình dạy học theo chủ
đề học sinh sẽ tự lực tìm kiếm các thông tin phục vụ cho bài học thông qua việc giao nhiệm vụ của
giáo viên. Việc học theo chủ đề giúp học sinh có nhiều cơ hội liên hệ giữa kiến thức được học và
thực tiễn đời sống, góp phần tăng cường hứng thú cho học sinh.

<b>2.2 Cơ sở thực tiễn</b>

Xuất phát từ yêu cầu giáo dục theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh, dạy học theo
chủ đề hướng tới mục tiêu học sinh chiếm lĩnh kiến thức khoa học, hiểu biết tiến trình khoa học và
rèn luyện các kỹ năng, đưa kiến thức học được trở nên gần gũi với đời sống học sinh, giúp các em
nhận thức sâu sắc hơn những điều học được.

Môn Ngữ văn trong nhà trường THCS lâu nay thường được ít đánh giá như một môn khoa
học, khoa học xã hội, vì thế phần lớn học sinh khi tiếp cận với môn học này thường bám vào sách
giáo khoa và các sách tham khảo của bộ môn là chính mà không tiếp cận nhiều với thực tế đời sống
được phản ánh trong văn học, điều này taọ nên áp lực không nhỏ cho người giáo viên dạy văn là phải
làm sao để học sinh có thể liên hệ thực tế đời sống và tác phẩm văn học, phát hiện cái hay cái đẹp
trong các tác phẩm, các hình tượng nhân vật. Việc dạy học theo chủ đề sẽ khiến học sinh tiếp cận với
tác phẩm văn học từ nhiều nguồn, có cái nhìn đa chiều và nhận thức mối quan hệ giữa tác phẩm văn
học và đời sống, giáo dục ý thức và rèn các kỹ năng sống cho học sinh thông qua việc thực hiện các

nhiệm vụ được giao.

Hình tượng Anh bộ đội Cụ Hồ trong văn học Việt Nam hiện đại được tập trung thể hiện qua
các tác phẩm học trong chương trình Ngữ văn 9. Học sinh ở độ tuổi này đã có nhận thức về các vấn
đề xã hội và ý thức về trách nhiệm của bản thân với xã hội. Dạy học theo chủ đề “ Hình tường người
lính trong văn học Việt Nam hiện đại” sẽ giúp học sinh tìm hiểu từ thực tế cuộc sống, từ tài liệu lịch
sử, từ những nhân chứng sống về người lính qua hai cuộc kháng chiến, hiểu và cảm nhận sâu sắc về
phẩm chất người lính và những hy sinh của họ cho hòa bình của đất nước mà hôm nay các em được
hưởng thụ.

<b>2. Mục tiêu cần đạt</b>
2.1 Kiến thức:

- Giúp học sinh hiểu về hoàn cảnh xuất thân của người lính.

- Giúp học sinh cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng anh bộ đội được khắc họa trong 2 bài
thơ: Đồng chí (Chính Hữu), Bải thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật)

- Giúp học sinh hiểu được sự phát triển của hình tượng người lính qua hai cuộc kháng chiến.
2.2 Kỹ năng

- Hiểu các chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong việc xây dựng hình tượng người lính trong thơ ca
hiện đại

- Tìm hiểu nét đặc trưng trong lời thơ viết về người lính qua 2 cuộc kháng chiến.
2.3 Thái độ

- Giáo dục lòng biết ơn đối với những hy sinh của thế hệ cha anh.
- Giáo dục lòng yêu nước, ý chí quyết tâm xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
2.4 Vận dụng liên môn

- Liên hệ kiến thức lịch sử Việt Nam qua 2 gia đoạn: 1945-1954 và 1954-1975.
- Liên hệ kiến thức địa lý về dãy Trường Sơn

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Tiết
theo
chủ đề

Năng lực cần đạt Mức độ nhận thức Phương pháp /kĩ thuật Ghi
chú
01 + Năng lực giao tiếp

+ Năng lực giải
quyết vấn đề được
giao

+ Nắm được các thông
tin trong văn bản
+ Tìm hiểu về người
lính thông qua việc
trao đổi thực tế, tra
cứu thông tin

+ Khám phá những
tình huống đặt ra trong
chủ đề; Biết trình bày
quan điểm cá nhân về
những vấn đề đặt ra
trong chủ đề.

- Đọc văn bản

- Lập phiếu thu thập
thông tin

- Trình bày kết quả thu
thập

02 + Năng lực hợp tác

+ Năng lực sáng tạo

+ Năng lực thưởng
thức văn học

+ Năng lực sáng tạo

+ Năng lực tự quản
bản thân

+ Hợp tác với các
thành viên khác trong
việc giải quyết các vấn
đề đặt ra trong chủ đề.
+ Suy nghĩ, tìm tòi,
phát hiện những ý
tưởng nảy sinh trong
quá trình học chủ đề;
Hiểu và vận dụng
những vấn đề đặt ra

trong chủ đề vào thực
tiễn cuộc sống.

+ Hiểu được tư tưởng
của tác giả gởi gắm
qua các văn bản của
chủ đề. Trình bày cảm
nhận của bản thân về
những vấn đề trong
chủ đề( đồng cảm cùng
tác giả)

+ Khắc họa chân dung
người lính bằng lời
văn của mình. Thấy
được sự phát triển của
hình tượng người lính
qua 2 cuộc kháng
chiến.

+ Lập kế hoạch rèn
luyện cho bản thân từ
những vấn đề đặt ra
trong chủ đề ( ý thức
trách nhiện công dân
trong xây dựng và bảo

- Nêu vấn đề.
- Trình bày.
- Thảo luận

- Động não

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

vệ tổ quốc)
<b>4. Hệ thống câu hỏi và tiến trình dạy học chủ đề</b>

<b>Tiết Hệ thống câu hỏi</b> <b>Hoạt động của GV </b>
<b>và học sinh</b>

<b>Nội dung chủ đê</b>
01 - Hãy trình bày những hiểu

biết của em về anh bộ đội
Việt Nam?

- Theo các em những người
lính trong thời kỳ kháng
chiến chống Thực dân Pháp
chủ yếu xuất thân từ tầng lớp
nào? Căn cứ vào điều gì mà
em đưa ra nhận định trên?
Hình ảnh của họ được miêu
tả như thế nào trong bài “
Đồng chí”?

- Điều gì thôi thúc họ trở
thành những người lính?

- Những người lính trong
kháng chiến chống Mỹ có gì
khác với người lính thời

chống Pháp về hoàn cảnh,
xuất thân? Điều gì thôi thúc
họ đứng vào hàng ngũ cách
mạng?

- GV gợi ý: Hoàn cảnh Miền
Bắc trong giai đoạn
1954-1965 như thế nào? Bác Hồ
nói gì về cách mạng giải
phóng Miền Nam thống nhất
đất nước

- Hình ảnh người lính trong
bài thơ ‘ Bài thơ về tiểu đội
xe không kính” có gì khác
với hình ảnh người lính
chúng ta thường thấy?

- GV giao câu hỏi cho học
sinh về tìm hiểu từ thực tế
và qua các tư liệu.

- Học sinh thu thập thông tin
theo yêu cầu

- GV cung cấp một số câu
thơ trong bài “Đồng chí”
- Học sinh thảo luận và trình
bày

- HS liên hệ hoàn cảnh lịch
sử, tác phẩm “ Tắt đèn”,
“Lão Hạc” để thấy được ý
thức về độc lập tự do của
người nông dân giai đoạn
1945-1954

- GV cung cấp một số câu
thơ trong bài “ Bài thơ về
tiểu đội xe không kính” và
câu thơ

“ Lớp tuổi hai mươi, ba
mươi điệp trùng áo lính/
trùng điệp áo màu xanh là
tiếng trả lời”

“ Không có sách chúng tôi
làm ra sách/ chúng tôi làm
thơ ghi lấy cuộc đời mình”
- Học sinh thảo luận khăn tãi
bàn- trình bày

- Học sinh so sánh trên các
phương diện: nhiệm vụ,
trang bị

- Giáo viên khái quát chỉ ra
tính cụ thể và toàn diện của
người lính trong thơ ca

kháng chiến chống Mỹ.
(Hình ảnh người lính trong
kháng chiến chống Mỹ là
những con người cụ thể tiêu
biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam

<b>1. Hoàn cảnh, xuất</b>
<b>thân của người lính</b>
<b>1.1 Người lính trong</b>
<b>kháng chiến chống</b>
<b>Pháp</b>

- Chủ yếu xuất thân từ
tầng lớp nông dân
“nước mặn, đồng chua,
đất cày lên sỏi đá”
- Áo rách vai
Quần vài mảnh vá
Cười buốt giá
Chân không giày
=>Ra trận trong điều
kiện thiếu thốn vật chất
- Ý thức về độc lập, tự
do

- Ý thức được kẻ thù
của dân tộc

1.2 Người lính trong
kháng chiến chống Mỹ

- Xuất thân từ tầng lớp
trí thức(học sinh, sinh
viên)

- Ý thức về chủ quyền
dân tộc “ Nước Việt
Nam là một, dân tộc
Việt Nam là một” họ
lên đường Nam tiến.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

+ GV cho HS tìm hiểu
những điểm tương đồng và
nét đặc sắc trong phong cách
của mỗi tác giả thể hiện qua
hai bài thơ.

- Tìm thành ngữ trong bài
thơ “Đồng chí”

- Nỗi nhớ nhà của người lính
trong bài thơ “Đồng chí”
được thể hiện như thế nào?
- Hình ảnh vầng trăng trong
bài “Đồng chí” tượng trưng
cho điều gì?

- Với những người lính trong
bài “Bài thơ về tiểu đội xe
không kính” thì “nhà” là gì?
- Thiên nhiên trong bài thơ

“Bài thơ về tiểu đội xe
không kính” được thể hiện
như thế nào?

- So sánh nghệ thuật xây
dựng hình tượng người lính
trong bài thơ “ Đồng chí” và
“ Bài thơ về tiểu đội xe
không kính”

đó là những người lính lái
xe, những cô thanh niên
xung phong,)

- HS Thảo luận nhóm, chỉ ra
điểm giống và khác nhau
- GV định hướng các
phương diện so sánh: từ ngữ
miêu tả, chất giọng thơ, chất
trữ tình.( thành ngữ “vai sờn,
áo rách”, ‘nước mặn, đồng
chua”, “chó ăn đá, gà ăn
sỏi”)

2. Nghệ thuật xây
dựng hình tượng người
lính

2.1 Hình tượng người
lính trong kháng chiến

chống Pháp

- Ngôn ngữ bình dị,
đượm chất dân gian.
- Bút pháp tả thực kết
hợp lãng mạn tạo nên
hình ảnh thơ đẹp mang
ý nghĩa biểu tượng.
2.2. Hình tượng người
lính trong kháng chiến
chống Mỹ

- Ngôn ngữ thơ phóng
khoáng, hóm hỉnh vui
tươi, đậm chất hiện
thực.

- Bút pháp hiện thực,
đậm chất khẩu ngữ,
pha chút ngang tàng.
=> Hình tượng người
lính trong kháng chiến
chống Pháp mang đậm
tính quần chúng, gần
gũi. Người lính trong
kháng chiến chống Mỹ
đậm chất trẻ trung, hào
sảng, là hình ảnh tiêu
biểu cho thế hệ trẻ.
02 - Cơ sở hình thành tình đồng

chí của những người lính là
gì? Tình đồng chí của người
lính được biểu hiện như thế
nào qua mỗi thời kỳ?

Tìm những chi tiết trong bài
thơ “Đồng chí” thể hiện
lòng yêu nước, ý chí quyết
tâm đánh ngoại xâm của
người lính?

Tìm những chi tiết trong bài
“Bài thơ về tiểu đội xe
không kính” thể hiện lòng
yêu nước, ý chí quyết tâm
đánh ngoại xâm của người
lính?

- Chỉ ra nét đặc sắc của mỗi

- HS thảo luận, tìm chi tiết
và nêu những phẩm chất thể
hiện qua các chi tiết ấy
- HS thảo luận tìm và phân
tích các chi tiết đã tìm

- HS thảo luận và trình bày

<b>3. Phẩm chất người</b>

<b>lính</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

tác giả trong việc thể hiện
phẩm chất của người lính
trong từng thời kỳ?

- So sánh cách thể hiện lòng
yêu nước, ý chí quyết chiến,
quyết thắng của người lính
qua hai thời kỳ.

- Các em hãy chỉ ra sự phát
triển trong hình tượng người
lính từ kháng chiến chống
Pháp đến kháng chiến chống
Mỹ?

- Cơ sở nào tạo nên sự phát
triển trong hình tượng người
lính?

- Khi chiến tranh đi qua,
theo các em những phẩm
chất của người lính thể hiện
như thế nào trong đời sống?
- Hãy nêu những việc làm cụ
thể của họ mà các em biết?
- Theo em trong hoàn cảnh
hòa bình những phẩm chất
của người lính có cần giữ

gìn và phát huy không? Vì
sao?

- Từ hình ảnh người lính
Việt Nam qua hai cuộc
kháng chiến, em hãy “vẽ” lại
chân dung của họ bằng ngôn
từ?

- Hãy lập kế hoạch cụ thể
cho việc rèn luyện của bản
thân để có được những phẩm
chất của anh bộ đội cụ Hồ,
góp phần xây dựng và bảo
vệ tổ quốc Việt Nam XHCN.

- HS phát hiện và trình bày

- HS phát hiện và trình bày <b>3.3 Sự phát triển của</b>
<b>hình tượng người</b>
<b>lính qua hai cuộc</b>
<b>kháng chiến.</b>

</div>

<!--links-->