FINTECH VÀ TƯƠNG LAI NGÀNH CHỨNG KHOÁN
TS. Trần Quốc Tuấn – ThS. Nguyễn Văn Quý
Chi nhánh Trung tâm Nghiên cứu khoa học và
đào tạo chứng khoán tại Thành Phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt:
Tác động sâu rộng của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang và đã diễn ra mạnh mẽ
tới hầu hết các ngành nghề trên tồn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, vì thế, thị
trường chứng khốn cũng khơng nằm ngồi xu thế đó. Việc phát triển thị trường chứng
khốn theo hướng tích hợp các ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại là xu hướng tất yếu.
Nhận thức được tầm quan trọng của ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong lĩnh vực chứng
khốn và thị trường chứng khoán, Ủy ban chứng khoán Nhà nước đã từng bước hiện đại
hóa nền tảng cơng nghệ nhằm nâng cao năng lực quản lý, giám sát, điều hành và phục vụ
sự phát triển của thị trường.
1. Đặt vấn đề
Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (Fourth Industrial Revolution) đã và đang là
một xu thế mới, tác động mạnh đến phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia, từng khu
vực và tồn cầu.
Thị trường chứng khốn là thị trường tài chính bậc cao, có sự liên thông và phản ứng
rất nhanh với các diễn biến của nền kinh tế trong nước và thế giới, vì vậy cuộc cách mạng
công nghiệp 4.0 diễn ra trên phạm vi toàn cầu đang tác động lên thị trường vốn, thị trường
chứng khốn Việt Nam trên nhiều khía cạnh và đây được xem là xu hướng tất yếu trong
thời đại mới.
Chính vì nhận thức được vai trị quan trọng của ứng dụng công nghệ thông tin hiện
đại trong lĩnh vực chứng khoán, nên Ủy ban chứng khoán Nhà nước đã nỗ lực triển khai
đồng bộ các ứng dụng và hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại nhằm nâng cao năng lực
quản lý, giám sát và điều hành, góp phần tạo dựng thị trường hiệu quả, công khai, minh
bạch đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế. Trải qua thập kỷ phát triển rất nhanh của công
nghệ, công nghệ thông tin của ngành tài chính nói chung và chứng khốn nói riêng đang
đứng trước cơ hội và thách thức mới của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang diễn
biến rất nhanh với sự kết hợp của công nghệ trong các lĩnh vực vật lý, số hóa và sinh học,

tạo ra những khả năng hồn tồn mới và có tác động sâu sắc đối với xã hội, kinh tế, trong
đó có thị trường chứng khốn của Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung.

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

97


2. Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường
chứng khoán
Thị trường chứng khoán Việt Nam đã đi vào hoạt động ngày 28/07/2000, đến nay,
qua hơn 18 năm phát triển đã có nhiều đóng góp quan trọng trong việc huy động vốn trung,
dài hạn cho phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Qua những ngày đầu giao dịch chứng
khoán, nhà đầu tư muốn mua hay bán chứng khoán phải lên sàn trực tiếp viết phiếu lệnh
giao dịch để Công ty chứng khoán gọi điện cho người đại diện đơn vị đặt tại Trung tâm
giao dịch chứng khoán để nhập vào hệ thống phần mềm giao dịch cịn mang tính chất thủ
cơng. Ngày nay, nhà đầu tư có thể ở bất kỳ nơi đâu đều có thể tự giao dịch chứng khốn
cho mình thơng qua hệ thống phần mềm giao dịch của các Cơng ty chứng khốn kết nối
trực tiếp đến hệ thống giao dịch của Sở giao dịch chứng khoán.
Để triển khai những mục tiêu quan trọng trong Chiến lược phát triển thị trường chứng
khoán Việt Nam giai đoạn 2011-2020 tại Quyết định 252/QĐ-TTg ngày 01/03/2012 của
Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã từng bước hiện đại công nghệ
thông tin, ứng dụng nhiều hệ thống công nghệ thông tin quan trọng vào công tác hỗ trợ và
nâng cao cơng tác quản lý nhà nước về chứng khốn và giám sát hoạt động thị trường
chứng khốn. Điển hình như:
- Xây dựng chính sách trong lĩnh vực quản lý cơng nghệ thơng tin. Ủy ban chứng
khốn nhà nước đã hoàn thành một trong những nhiệm vụ quan trọng của cơng tác
xây dựng Kế hoạch và cơ chế chính sách đó là trình Bộ Tài chính phê duyệt Kế
hoạch ứng dụng cơng nghệ thơng tin của Ủy ban chứng khốn Nhà nước hai giai
đoạn 2011-2015 và 2016-2020. Mục tiêu của kế hoạch này là thực hiện tin học hóa

các quy trình, nghiệp vụ để bảo đảm việc tổ chức, quản lý, giám sát thị trường
chứng khốn cơng bằng, minh bạch, hiệu quả và hiện đại. Cụ thể, trong năm 2017,
Ủy ban chứng khốn Nhà nước đã trình Bộ Tài chính ban hành Thông tư số
134/2017/TT-BTC ngày 19/12/2017 về Hướng dẫn giao dịch điện tử trên thị
trường chứng khoán, thay thế cho Thơng tư số 87/2013/TT-BTC ngày 28/06/2013
nhằm hồn thiện cơ sở pháp lý cho công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động
giao dịch chứng khoán trực tuyết.
- Xây dựng triển khai các hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin cốt lõi, hệ thống
quản lý cơ sở dữ liệu, dịch vụ cơng. Ủy ban chứng khốn Nhà nước đã xây dựng
và đưa vào sử dụng hiệu quả các hệ thống ứng dụng quy mô lớn và các hệ thống
cơ sở dữ liệu cốt lõi, mang tính tích hợp cao như: Hệ thống cổng thông tin điện tử
(Portal); Hệ thống công bố thông tin (IDS); Hệ thống giám sát giao dịch trên thị
trường chứng khoán (MSS); Hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý Cơng ty chứng khốn
(SCMS); Hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý Công ty quản lý quỹ và Quỹ đầu tư chứng
khoán (FMS); Hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý Nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN); Hệ
thống cơ sở dữ liệu quản lý người hành nghề chứng khoán; Hệ thống cơ sở dữ liệu
phục vụ công tác thanh tra; Hệ thống Quản lý thống kê nội bộ; và Hệ thống thi cấp
chứng chỉ chuyên mơn và hành nghề về chứng khốn và thị trường chứng khốn
trên máy tính.
98

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7


- Hiện đại hóa hạ tầng kỹ thuật để triển khai các hệ thống ứng dụng công nghệ thông
tin. Từ một hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin với hầu hết các trang thiết bị
được đầu tư cịn thơ sơ, không đầy đủ và hiệu năng yếu, đến nay Ủy ban chứng
khoán Nhà nước đã xây dựng một hạ tầng kỹ thuật cơng nghệ thơng tin tương đối
hồn chỉnh và đồng bộ, đáp ứng cơ bản yêu cầu quản lý, điều hành và giám sát thị
trường.

Về hạ tầng truyền thơng: Tại trụ sở của Ủy ban chứng khốn Nhà nước và các đơn
vị trực thuộc đều đã tổ chức các hệ thống mạng nội bộ. Thông qua hệ thống mạng
nội bộ, các máy tính được kết nối với hệ thống máy chủ để truy cập các ứng dụng
dùng chung, khai thác tài nguyên và thực hiện kết nối internet an tồn, tốc độ cao.
Về hạ tầng thiết bị cơng nghệ thơng tin: Tính đến năm 2017, Ủy ban chứng khoán
Nhà nước đã trang bị 53 máy chủ. Hệ thống máy chủ được đầu tư, trang bị đều
được quy hoạch, quản lý và sử dụng đúng với hiệu quả cao. Các dịng máy chủ lớn
và hiện đại, có khả năng lưu trữ nhiều dữ liệu, mức độ an toàn cao với cấu hình
tốt, hiện đại ở thời điểm đầu tư, đáp ứng yêu cầu về năng lực của hệ thống ứng
dụng và đáp ứng yêu cầu mở rộng, nâng cấp trong tương lai.
Về giải pháp và thiết bị đảm bảo an tồn bảo mật: Từ một hệ thống cơng nghệ
thơng tin nhỏ, trang thiết bị hạ tầng còn yếu và thiếu, sản phẩm cơng nghệ về an
tồn bảo mật chỉ dừng lại ở một thiết bị tường lửa được đầu tư từ năm 2007, đến
nay hệ thống công nghệ thông tin của Ủy ban chứng khoán Nhà nước được trang
bị một số giải pháp và sản phẩm bảo mật bao phủ đầy đủ ở cả mức hạ tầng mạng
và mức ứng dụng.
Cách mạng công nghiệp 4.0 thể hiện trong lĩnh vực chứng khoán được tạo dựng trên
cơ sở đổi mới cơng nghệ tài chính, những thay đổi này khơng chỉ đến từ phía cơ quan quản
lý mà đã bắt đầu từ nội tại của các doanh nghiệp, các công ty kinh doanh dịch vụ tài chính
dựa trên nền tảng cơng nghệ tài chính để hiện đại hóa hạ tầng giao dịch, cải tiến các sản
phẩm và dịch vụ.
Lấy cảm hứng từ cách mạng cơng nghiệp 4.0 Cơng ty chứng khốn Kỹ thương là đơn
vị đầu tiên tại Việt Nam đưa ra mơ hình Robo Advisor – Cơng cụ TCWealth - với cơng
nghệ tự động hóa q trình lập kế hoạch tài chính dài hạn cho gia đình, tự động phân bổ
danh mục đầu tư. Theo TCBS, sử dụng công nghệ để đáp ứng đa dạng nhu cầu của khách
hàng là một xu thế không thể đảo ngược của ngành chứng khoán trong tương lai, đặc biệt
trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã lan tỏa rộng rãi trong nhiều ngành nghề.
Xây dựng mơ hình quản lý mới, trong đó Robo Advisor cộng với Social Invest sẽ là
hai trụ cột của thị trường chứng khoán, đầu tư trong tương lai. Từ đó, các nhà đầu tư thụ
động sẽ theo dõi các nhà đầu tư chủ động trên Social Invest để đầu tư. Khi đó, các mơi giới

chứng khốn giỏi sẽ trở thành người dẫn dắt trên Social Invest. Do vậy, vai trị của của mơi
giới khơng những khơng mất đi trong kỷ nguyên 4.0, mà trên trở nên quan trọng, minh
bạch và chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, mức độ đào thải môi giới ngày càng gay gắt hơn,
Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

99


cùng với đó là những hệ lụy theo phong trào cần thiết phải được nhìn thấy để có chế tài
phù hợp bảo vệ nhà đầu tư.
3. Fintech và tương lai ngành chứng khoán
Cùng với ngân hàng, lĩnh vực chứng khoán ngày càng chịu ảnh hưởng nhiều từ cuộc
cách mạng công nghệ 4.0, để tiếp tục phát huy những kết quả đạt được trong ứng dụng
công nghệ thông tin, thời gian tới cần tập trung vào một số giải pháp sau:
Thứ nhất: Hoàn thiện các quy định pháp lý cho việc quản lý và sử dụng các ứng dụng
công nghệ thông tin trong lĩnh vực chứng khoán. Ở lĩnh vực này đã có nhiều thay đổi rõ
nét trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và điều hành thị trường, bên
cạnh đó các sản phẩm ứng dụng cơng nghệ thông tin trong hoạt động đầu tư, tư vấn như
Robot đầu tư tự động, các ứng dụng khuyến nghị đầu tư sử dụng trên nền tảng công nghệ
thông tin, đã được nhà đầu tư tiếp nhận. Bên cạnh những ưu điểm giúp nhà đầu tư, cịn đó
những hệ lụy về trách nhiệm trong xử lý các tranh chấp có thể xảy ra, vì thế quy định pháp
luật cần có những quy định cụ thể để giám sát các hoạt động nói trên.
Thứ hai: Xây dựng lộ trình cụ thể cho việc tích hợp các hệ thống ứng dụng cơng nghệ
thơng tin của Ủy ban chứng khốn Nhà nước. Từ những hệ thống ứng dụng công nghệ
thông tin và cơ sở dữ liệu đã được hình thành, cần tiếp tục xây dựng và phát triển để hình
thành một hệ thống ứng dụng của Ủy ban chứng khốn Nhà nước có quy mơ lớn, cốt lõi
tồn ngành và mang tính tích hợp cao. Do vậy, việc xây dựng và phát triển hệ thống ứng
dụng công nghệ thông tin cần đáp ứng đầy đủ các yêu cầu quản lý nhà nước về chứng
khoán và thị trường chứng khoán, nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp,
hướng tới mục tiêu đảm bảo cung cấp thông tin dữ liệu cho cơ sở dữ liệu quốc gia về tài

chính ngân sách đặt tại Bộ Tài chính để các đơn vị có liên quan thuộc Bộ có thể khai thác,
sử dụng đạt hiệu quả.
Thứ ba: Hồn thiện hạ tầng cơng nghệ thơng tin và tăng cường các giải pháp an toàn,
bảo mật, đảm bảo phục vụ triển khai, vận hành các hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin
lớn và các hệ thống cơ sở dữ liệu cốt lõi của Ủy ban chứng khoán Nhà nước theo hướng
hiện đại và thống nhất.
Thứ tư: Ứng dụng các cơng nghệ mới để có thể đáp ứng linh hoạt sự thay đổi của các
quy trình nghiệp vụ. Khi xây dựng và phát triển các hệ thống công nghệ thông tin cần phải
chú trọng khâu khảo sát, phân tích và thiết kế hệ thống. Hệ thống xây dựng phải đáp ứng
được yêu cầu hiện tại của người dùng nhưng cũng dễ dàng đáp ứng được những cập nhật
thay đổi khi cần thiết.
Thứ năm: Đối với các đơn vị trung gian tham gia trên thị trường chứng khoán, cần
nhanh chóng thay đổi theo xu hướng phát triển của thời đại, cung cấp các ứng dụng công
nghệ thông tin trong hoạt động mua bán chứng khoán, hoạt động tư vấn đầu tư.
Thứ sáu: Đối với người hành nghề chứng khốn, đặc biệt là mơi giới chứng khốn.
Do xu thế phát triển tất yếu trong ngành chứng khoán sẽ dần thay thế các môi giới tư vấn
đầu tư tại bàn truyền thống để hướng tới tích hợp cơng nghệ trong hoạt động tư vấn đầu tư.
100

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7


Vì vậy, ngồi tác nghiệp tại đơn vị, các mơi giới cũng cần xây dựng cho mình các kênh
mơi giới trực tuyến như tham gia các Social Invest để tự khẳng định chất lượng tư vấn đầu
tư, qua đó tìm kiếm khách hàng tiềm năng.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Thùy Dung (2018), Fintech làm thay đổi bức tranh thị trường tài chính, Link:
/>2. Ủy ban chứng khốn nhà nước (2017), Định hướng phát triển công nghệ thông tin
với cách mạng công nghiệp 4.0.
3. Tạp chí chứng khốn (2018), Quản lý, giám sát chứng khốn trong cuộc cách mạng

cơng nghiệp lần thứ 4.
4. Đồn Thanh Tùng (2017), Ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong lĩnh vực chứng
khốn.
5. Tạp chí chứng khốn (2018), Ứng dụng công nghệ thông tin giai đoạn 2018-2020
trong lĩnh vực chứng khoán.

Mã số ISBN: 978-604-922-684-7

101