Giao an day them van lop 7

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (868.47 KB, 127 trang )

(1)Ngày soạn: 3/9/2015 Ngày dạy:7,8,9,11/9/2015 KÍ DUYỆT Tuần 3 NỘI DUNG GIẢNG DẠY Buổi 1: Văn bản “Cổng trường mở ra” và “Mẹ tôi” Buổi 2: Ôn văn bản “ Cuộc chia tay của những con búp bê” Buổi 3: Luyện tập về mạch lạc, liên kết trong VB; quá trình tạo lập VB Buổi 4: Tìm hiểu về ca dao dân ca Buổi 5: Luyện tập : Từ láy, ghép, từ Hán Việt Buổi 6: Ôn luyện thơ trữ tình trung đại Buổi 7: Văn Biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm Buổi 8: Văn Biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm (tiếp) Buổi 9: Luyện tập : Từ đồng nghĩa; Từ trái nghĩa; Từ đồng âm Buổi 10: Ôn các tác phẩm thơ Đường Buổi 11: Thơ trữ tình hiện đại : Cảnh Khuya và Rằm tháng giêng Tiếng gà trưa Buổi 12: Làm bài văn Biểu cảm về tác phẩm văn học - Luyện viết văn biểu cảm về TPVH : Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học Buổi 13: Làm bài văn Biểu cảm về tác phẩm văn học (tiếp) - Luyện viết văn biểu cảm về TPVH : Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học Buổi 14: Làm bài văn Biểu cảm về tác phẩm văn học (tiếp) - Luyện viết văn biểu cảm về TPVH : Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học Buổi 15: Ôn Văn BC : Một thứ quà của lúa non : cốm. Mùa xuân của tôi Buổi 16: -Ôn Tập tổng hợp – học kì I. - Luyện làm đề kiểm tra tổng hợp Buổi 17: -Ôn Tập tổng hợp – học kì I (tiếp) - Luyện làm đề kiểm tra tổng hợp Tiết 1,2,3,4:. ÔN TẬP VĂN BẢN: -CỔNG TRƯỜNG MỞ RA -MẸ TÔI. A. Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc: Nắm đợc nội dung cơ bản và những nét nghệ thuật chủ yếu của ba văn bản đã học: Cổng trờng më ra, MÑ t«i, cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª 2. KÜ n¨ng:.

(2) RÌn kÜ n¨ng ph¸t hiÖn néi dung vµ nghÖ thuËt truyÖn ng¾n 3.Thái độ: Tình yêu gia đình, nhà trờng, bạn bè B.TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc PhÇn lý thuyÕt: ? Gv «n l¹i lý thuyÕt phÇn v¨n b¶n - Cæng trêng më ra cña t¸c gi¶ Lý Lan - Văn bản Mẹ tôi của Et-môn-đô-đơ A-mi- xi PhÇn luyÖn tËp: I. V¨n b¶n : cæng trêng më ra -Tóm tắt vb” Cổng trường mở ra’’ ? Vb vieát veà taâm traïng cuûa ai?veà vieäc gì ? - VB viết về tâm trạng của người mẹ trg một đêm không ngủ trước ngày khai trường đầu tiên của con. ? Tâm trạng người mẹ và đứa con có gì khác nhau ? ? Hãy tường thuật lời tâm sự của người mẹ?Người mẹ đang tâm sự với ai ? Cách viết này có tác duïng gì ? ? Vậy tâm trạng nhân vật thường được biều hiện ntn ? (suy nghĩ ,hành động lời nói…) -Qua hình ảnh người mẹ trong văn bản em có suy nghĩ gì về người mẹ VN nói chung? -Em phải làm gì để tỏ lòng kính yêu mẹ?. 1/ Toùm taét VB: 2/Phân tích tâm trạng của người mẹ: -Mẹ: thao thức không ngủ suy nghĩ triền mieân. -Con:Thanh thaûn, nheï nhaøng, voâ tö. -Mẹ đang nói với chính mình, tự ôn lại kyû nieämcuûa rieâng mình ® khaéc hoïa taâm tư tình cảm, những điều sâu thẳm khó nói bằng lời trực tiếp *Boäc loä taâm traïng . 3/Bồi dưỡng tình cảm kính yêu mẹ:. Bài 1: .Hãy nhận xét chỗ khác nhau của tâm trạng ngời mẹ & đứa con trong đêm trớc ngày khai trêng, chØ ra nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ ë trong bµi . Gîi ý:. MÑ----------------------------Con.. - Tr»n träc, kh«ng ngñ, b©ng khu©ng, xao xuyÕn - Mẹ thao thức. Mẹ không lo nhng vẫn không ngủ đợc.. - MÑ lªn giêng & tr»n träc, suy nghĩ miên man hết điều này đến điều kh¸c v× mai lµ ngµy khai trêng lÇn ®Çu tiªn cña con.. - H¸o høc - Ngời con cảm nhận đợc sự quan trọng của ngày khai trờng, nh thấy mình đã lớn, hành động nh một đứa trẻ “lớn rồi”giúp mẹ dọn dẹp phòng & thu xếp đồ chơi. - Giấc ngủ đến với con dễ dàng nh uống 1 ly s÷a, ¨n 1 c¸i kÑo.. Bài 2: Theo em,tại sao ngời mẹ trong bài văn lại không ngủ đợc? Hãy đánh dấu vào các lí do đúng..

(3) A. V× ngêi mÑ qu¸ lo sî cho con. B. V× ngêi mÑ b©ng khu©ng xao xuyÕn khi nhí vÒ ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña m×nh tríc ®©y. C. V× ngêi mÑ bËn dän dÑp nhµ cöa cho ng¨n n¾p, gän gµng. D. V× ngêi mÑ võa tr¨n trë suy nghÜ vÒ ngêi con, võa b©ng khu©ng nhí vÌ ngµy khai trêng n¨m xa cña m×nh. Bài 3: “Cổng trờng mở ra” cho em hiểu điều gì? Tại sao tác giả lại lấy tiêu đề này. Có thể thay thế tiêu đề khác đợc không? *Gợi ý: Nhan đề “Cổng trờng mở ra” cho ta hiểu cổng trờng mở ra để đón các em học sinh vào lớp học, đón các em vào một thế giới kì diệu, tràn đầy ớc mơ và hạnh phúc. Từ đó thấy rõ tầm quan trọng của nhà trờng đối với con ngời. Bài 4: Tại sao ngời mẹ cứ nhắm mắt lại là “ dờng nh vang lên bên tai tiếng đọc bài trầm bổng…đờng làng dài và hẹp”. *Gợi ý : Ngày đầu tiên đến trờng, cũng vào cuối mùa thu lá vàng rụng, ngời mẹ đợc bà dắt tay đến trờng, đự ngày khai giảng năm học mới. Ngày đầu tiên ấy, đã in đậm trong tâm hồn ngời mẹ, những khoảnh khắc, những niềm vui lại có cả nỗi choi vơi, hoảng hốt. Nên cứ nhắm mắt lại là ngời mẹ nghĩ đến tiếng đọc bài trầm bổng đó. Ngời mẹ còn muốn truyền cái rạo rực, xao xuyến của mình cho con, để rồi ngày khai trờng vào lớp một của con sẽ là ấn tợng sâu sắc theo con suốt cuộc đời. Bµi 5: Ngêi mÑ nãi: “ …Bíc qua c¸nh cæng trêng lµ mét thÕ giíi k× diÖu sÏ më ra”. §· 7 n¨m bớc qua cánh cổng trờng bây giờ, em hiểu thế giới kì diệu đó là gì? A. Đó là thế giới của những đièu hay lẽ phải, của tình thơng và đạo lí làm ngời. B. §ã lµ thÕ giíi cña ¸nh s¸ng tri thøc, cña nh÷ng hiÓu biÕt lÝ thó vµ k× diÖu mµ nh©n lo¹i hàng ngàn năm đã tích lũy đợc. C. Đó là thế giới của tình bạn, của tình nghĩa thầy trò, cao đẹp thủy chung. D. Tất cả đều đúng. Bài 6: Câu văn nào nói lên tầm quan trọng của nhà trờng đối với thế hệ trẻ? A. Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hởng đến cả một thế hệ mai sau. B. Kh«ng cã u tiªn nµo lín h¬n u tiªn gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ cho t¬ng lai. C. Bíc qua c¸nh cæng trêng lµ mét thÕ giíi k× diÖu sÏ më ra. D. Tất cả đều đúng. II- MÑ t«i -Tại sao trong bức thư chủ yếu miêu tả thái độ tình cảm và những suy nghĩ của người bố mà nhan đề của VB là”Mẹ tôi”?. MEÏ TOÂI 1/Tìm hiểu nhan đề VB: -Nhan đề VB này do tác giả đặt cho đoạn trích.

(4) -Điểm nhìn ở đây xuất phát từ ngươì bốqua caí nhìn của người Bố mà thấy thấy hình ảnh và phẩm chất của người mẹ -Ñieåm nhìn aáy moät maët laøm taêng tính khách quan cho sự việc và đối tượng được kể .Mặt khác thể hiện được tình cảm và thái độ của người kể. 2/Thái độ, tình cảm, suy nghĩ của bố -Thái độ buồn bã, tức giận. -Thái độ của bố như thế nào qua lời nói vô lễ của *Tình yeâu thöông con,mong muoán En-ri- cô ? Bố tức giận như vậy theo em có hợp lý con phải biết công lao của bố mẹ. khoâng ? -Vieäc boá vieát thö: -Nếu em là En-ri-cô sau khi lỡ lời với mẹ thì em +Tình caûm saâu saéc teá nhò vaø kín sẽ làm gì? Có cần bố nhắc nhở vậy không? đáo nhiều khi không nói trực tiếp được. -Theo em nguyeân nhaân saâu xa naøo khieán cho boá +Giữ được sự kín đáo tế nhị ,vừa phaûi vieát thö cho En-ri coâ?( thöông con ) không làm người mắc lỗi mất lòng tự Tại sao bố không nói thẳng với En-ri-cô mà phải trọng dùng hình thức viết thư ? *Ñaây chính laø baì hoïc veà caùch ứng xử trong gia đình và ngoài xã hội -Em hãy liên hệ bản thân mình xem có lần nào lỡ 3/ Liên hệ bản thân gây ra một sự việc khiến bố mẹ buồn phiền –hãy kể lại sự việc đó?(HS thảo luận) Bài 1: Văn bản là một bức th của bố gửi cho con, tại sao lại lấy nhan đề là “Mẹ tôi”. * Gợi ý: Nhan đề “Mẹ tôi” là tác giả đặt. Bà mẹ không xuất hiện trực tiếp trong văn bản nhng là tiêu điểm, là trung tâm để các nhân vật hớng tới làm sáng tỏ. Bài 2: Thái độ của ngời bố khi viết th cho En ri cô là : B.. A. C¨m ghÐt.. C. Ch¸n n¶n.. Lo ©u.. D. Buån bùc.. DÉn chøng: - Sù hçn l¸o cña con nh nh¸t dao ®©m vµo tim bè. - Con lại dám xúc phạm đến mẹ con ? - Con sẽ không thể sống thanh thản, nếu đã làm cho mẹ buồn phiền… Bµi 3: Em h·y h×nh dung vµ tëng tîng vÒ ngµy buån nhÊt cña En ri c« lµ ngµy em mÊt mÑ. H·y tr×nh bµy b»ng mét ®o¹n v¨n. *Gîi ý: En ri c« ®ang ngåi lÆng lÏ, níc m¾t tu«n r¬i. Vãc ngêi v¹m vì cña cËu nh thu nhá l¹i trong bé quÇn ¸o tang mµu ®en. §Êt trêi ©m u nh cµng lµm cho câi lßng En ri c« thªm sÇu ®au tan n¸t. Me kh«ng cßn n÷a. Ngêi ra ®i thanh th¶n trong h¬i thë cuèi cïng rÊt nhÑ nhµng. En ri cô nhớ lại lời nói thiếu lễ độ của mình với mẹ, nhớ lại nét buồn của mẹ khi ấy. Cậu hối hận, dằn vặt, tự trách móc mình và càng thêm đau đớn. Cậu sẽ không còn đợc nghe tiếng nói.

(5) dịu dàng, âu yếm và nhẹ nhàng của mẹ nữa. Sẽ chẳng bao giờ còn đợc mẹ an ủi khi có nỗi buån, mÑ chóc mõng khi cã niÒm vui vµ thµnh c«ng. En ri c« buån biÕt bao. Bµi 4: Chi tiÕt “ChiÕc h«n cña mÑ sÏ xãa ®i dÊu vÕt vong ©n béi nghÜa trªn tr¸n con” cã ý nghÜa nh thÕ nµo. *Gîi ý: Chi tiÕt nµy mang ý nghÜa tîng trng. §ã lµ c¸i h«n tha thø, c¸i h«n cña lßng mÑ bao dung. Cái hôn xóa đi sự ân hận của đứa con và nỗi đau của ngời mẹ. Bµi 5: Theo em ngêi mÑ cña En ri c« lµ ngêi nh thÕ nµo? H·y viÕt 1 ®o¹n v¨n lµm næi bËt h×nh ảnh ngời mẹ của En ri cô (học sinh viết đoạn - đọc trớc lớp). 3. Củng cố và hướng dẫn về nhà - Đọc kĩ các văn bản đã học - Nắm vững nội dung và nghệ thuật - Chuaån bò noäi dung oân taäp phaàn tieáng Vieät. . CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: Hiểu và nắm đợc nội dung, ý nghĩa của văn bản “ Cuộc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”. - RÌn kÜ n¨ng c¶m thô vµ viÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n nªu c¶m nhËn sau khi häc xong VB. B. C¸c bíc lªn líp: - kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. I. KiÕn thøc träng t©m: 1. VB Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª( Kh¸nh Hoµi). - VB nhật dụng đề cập đến vấn đề quan trọng trong cuộc sống hiện đại: bố mẹ li dị, con cái phải chịu cảnh chia lìa. qua đó cảnh báo cho tất cả mọi ngời về trách nhiệm của mình đối với con c¸i. a. ND: Mîn chuyÖn cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª, t¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh th¬ng xãt vÒ nçi đau buồn của những trẻ thơ trớc bi kịch gia đình. đồng thời ca ngợi tình cảm tốt đẹp, trong s¸ng cña tuæi th¬. b. í nghĩa : Đọc truyện ngắn này ta càng thêm thấm thía: hạnh phúc gia đình, tình cảm gia đình là vô cùng quí giá, thiêng liêng; mỗi ngời phải biết vun đắp, giữ gìn những tình cảm trong s¸ng, th©n thiÕt Êy. b. NT: lËp luËn chÆt chÏ, lêi lÏ ch©n thµnh, gi¶n dÞ, giµu c¶m xóc, cã søc thuyÕt phôc cao. - PTB§ : tù sù + BiÓu c¶m - Ng«i kÓ thø nhÊt, Ngêi kÓ chøng kiÕn c©u chuyÖn x¶y ra, trùc tiÕp tham gia cèt truyÖn. C¸ch lùa chän ng«i kÓ nµy gióp t¸c gi¶ trùc tiÕp thÓ hiÖn suy nghÜ, t×nh c¶m vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng của nhân vật, tăng thêm tính chân thực của truyện, làm cho truyện hấp dẫn và sinh động hơn.. II. luyÖn tËp : 1. Tãm t¾t : V× bè mÑ chia tay nhau, hai anh em Thµnh vµ Thuû còng ph¶i mçi ngêi mét ng¶: Thuỷ về quê với mẹ còn Thành ở lại với bố. Hai anh em nhờng đồ chơi cho nhau, Thuỷ đau đớn kh«ng ph¶i g¸nh chÞu. 2.Tại sao tác giả đặt tên truyện là Cuộc chia tay của những con búp bê ? *Gợi ý: Những con búp bê vốn là đồ chơi thủa nhỏ, gợi lên sự ngộ nghĩnh, trong sáng, ngây th¬, v« téi. Còng nh Thµnh vµ Thñy buéc ph¶i chia tay nhau nhng t×nh c¶m cña anh vµ em kh«ng bao giê xa..

(6) Nh÷ng kØ niÖm, t×nh yªu th¬ng, lßng kh¸t väng h¹nh phóc cßn m·i m·i víi 2 anh em, m·i m·i víi thêi gian. 3. T×m c¸c chi tiÕt trong truyÖn cho thÊy hai anh em Thµnh, Thuû rÊt mùc gÇn gòi, th¬ng yêu, chia sẻ và luôn quan tâm đến nhau: - Thủy khóc, Thành cũng đau khổ. Thủy ngồi cạnh anh,lặng lẽ đặt tay lên vai anh. - Thủy là cô bé nhân hậu, giàu tình thơng, quan tâm, săn sóc anh trai: Khi Thành đi đá bóng bị rách áo, Thuỷ đã mang kim ra tận sân vận động để vá áo cho anh. Trớc khi chia tay dặn anh “ Khi nµo ¸o anh r¸ch, anh t×m vÒ chç em,em v¸ cho”; dÆn con vÖ sÜ “ VÖ sÜ ë l¹i g¸c cho anh tao ngñ nhe”. - Ngợc lại, Thành thờng giúp em mình học. Chiều chiều lại đón em ở trờng về. - Cảnh chia đồ chơi nói lên tình anh em thắm thiết :nhờng nhau đồ chơi. 4. Trong truyện có chi tiết nào khiến em cảm động nhất. Hãy trình bày bằng 1 đoạn văn (học sinh viết, đọc - GV nhận xét - cho điểm). * Gợi ý: Cuối câu chuyện Thủy để lại 2 con búp bê ở bên nhau, quàng tay vào nhau thân thiết, để chúng ở lại với anh mình. Cảm động biết bao khi chúng ta chứng kiến tấm lòng nhân hậu, tốt bụng, chan chứa tình yêu thơng của Thủy. Thà mình chịu thiệt thòi còn hơn để anh mình phải thiệt. Thà mình phải chia tay chứ không để búp bê phải xa nhau. Qua đó ta cũng thấy đợc ớc mơ của Thủy là luôn đợc ở bên anh nh ngời vệ sĩ luôn canh gác giấc ngủ bảo vệ và vá áo cho anh. 5. Trong truyÖn cã mÊy cuéc chia tay? T¹i sao tªn truyÖn lµ” Cuéc....”nhng trong thùc tÕ búp bê không xa nhau? nếu đặt tên truyện là “ búp bê không hề chia tay”, “ Cuọc chia tay giữa Thµnh vµ Thuû” th× ý nghÜa cña truyÖn cã kh¸c ®i kh«ng? *Gîi ý: TruyÖn ng¾n cã 4 cuéc chia tay..... - Tªn truyÖn lµ “ Cuéc ....” trong khi thùc tÕ bóp bª kh«ng hÒ chia tay. ®©y lµ dông ý cña t¸c gi¶. bóp bª lµ vËt v« tri v« gi¸c nhng chóng còng cÇn sum häp , cÇn gÇn gòi bªn nhau, lÏ nµo những em nhỏ ngây thơ trong trắng nh búp bê lại phải đau khổ chia tay. Điều đó đặt ra cho những ngời làm cha, làm mẹ phải có trách nhiệm giữ gìn tổ ấm của gia đình mình . - Nếu đặt tên truyện nh thế ý nghĩa truyện về cơ bản không khác nhng sẽ đánh mất sắc thái biểu cảm. Tác giả lấy cuộc chia tay của hai con búp bê để nói cuộc chia tay của con ngời thế nhng cuối cùng búp bê vẫn đoàn tụ. Vấn đề này để ngời lớn phải suy nghĩ. 6. Thứ tự kể trong truyện ngắn Cuộc..... có gì độc đáo. Hãy phân tích để chỉ rõ tác dụng của thứ tự kể ấy trong việc biểu đạt nội dung chủ đề? *Gợi ý: - Sự độc đáo trong thứ tự kể: đan xen giữa quá khứ và hiện tại( Từ hiện tại gợi nhớ về quá khứ). Dùng thứ tự kể này, tác giả đã tạo ra sự hấp dẫn cho câu chuyện. đặc biệt qua sự đối chiếu giã quá khứ HP và hiện tại đau buồn tác giả làm nổi bật chủ đề của tác phẩm: Vừa ca ngợi tình anh em sâu sắc, bền chặt và cảm động, vừa làm nổi bật bi kịch tinh thần to lớn của những đứa trẻ vô tội khi bố mẹ li dị, tổ ấm gia đình bị chia lìa. 7. Đoạn văn “ Đằng đông…thế này” a. NghÖ thuËt miªu t¶ trong ®/v ? b. chØ râ vai trß cña v¨n miªu t¶ trong t¸c phÈm tù sù nµy? * Gợi ý: a. Nghệ thuật miêu tả: nhân hóa, từ láy,h/a đối lập b. Dụng ý của tác giả : Thiên nhiên tơI đẹp, rộn ràng,cuộc sống sinh hoạt nhộn nhịp cò tâm trạng 2 anh em xót xa, đau buồn. Tả cảnh để làm nổi bật nội tâm nhân vật. C. DÆn dß : 1. Bµi tËp vÒ nhµ: Tãm t¾t truyÖn ng¾n: “ Cuéc....” b»ng mét ®o¹n v¨n ng¾n( 7-10 c©u).

(7) Ngày soạn: 10/9/2015 Ngày dạy:14,15,16,18/9/2015 KÍ DUYỆT Tuần 4. ÔN TẬP RÈN KĨ NĂNG TẠO LẬP VĂN BẢN A. mục tiêu cần đạt: Giúp HS:. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n th«ng qua c¸c tiÕt häc vÒ liªn kÕt, m¹ch l¹c vµ bè côc trong v¨n b¶n. B.tµi liÖu tham kh¶o: - Vë bµi tËp HS. - N©ng cao N. v¨n 7. - Kiểm tra, đánh giá N. văn 7... C.c¸c bíc lªn líp:  GV kiÓm tra vë häc thªm vµ y thøc lµm bµi tËp cña HS. Néi dung «n tËp:. Tổ chức ôn tập..

(8) GV giới thiệu nội dung cần ôn. Kiến thức cơ bản.. luyện.. - Liên kết trong văn bản.. ? Khi tạo lập văn bản cần phải. - Bố cục trong văn bản.. chú ý những yêu cầu nào?. - Mạch lạc trong văn bản. - Quá tình tạo lập văn bản. I. Liên kết trong văn bản. 1. Lí thuyết a. Khái niệm: HS nhắc lại.. GV cho HS nhắc lại khái niệm. b. Những điều kiện để văn bản đảm bảo tính liên. liên kết và những điều kiện để. kết.. văn bản đảm bảo sự liên kết.. -Nội dung các câu, các đoạn phải thống nhất cặt chẽ. - Các câu, các đoạn phải kết nối bằng những phương tiện liên kết phù hợp. 2.Luyện tập Bài tập 1:Có một tập hợp câu như sau: (1)Chiếc xe lao mỗi lúc một nhanh. GV hướng dẫn Hs làm bài tập.. (2),”Không được! Tôi phải đuổi theo nó, vì tôi là tài xế chiễc xe mà!”. (3) Một chiếc xe ô tô buýt. GV cho HS độc lập làm bài, gọi. chở đầy khách đang lao xuống dốc. (4) Thấy vậy,. 3, 4 em trình bày, lớp nhận xét,. một bà thò đầu ra cửa, kêu lớn: (5)Một người đàn. GV bổ sung.. ông mập mạp, mồ hôi nhễ nhại đang gắng sức. ? Nếu sắp xếp như trên thì. chạy theo chiếc xe, (6) “Ông ơi! Không kịp đâu!. người đọc có hiểu được không?. Đừng đuổi theo vô ích!”(7) Người đàn ông vội. ? Để văn bản có nghĩa dễ hiểu. gào lên.. người viết phải chú ý điều gì?. a. Sắp xếp lại trật tự các câu trên theo một trình tự. - Dảm báo sự liên kết giữa các. hợp lí.. các câu.. b. Có thể đặt nhan đề cho văn bản trên được không? c. Phương thức biểu đạt của văn bản trên là gì?.

(9) Gợi ý: Trật tự sắp xếp như sau: 3, 5, 1, 4, 6, 7, 2 Không kịp đâu, môt tài xế mất xe. Tự sự. Bài 2: (bài 2,sách Các dạng bài tập làm văn...lớp 7, trang7). GV hướng dẫn HS viết đoạn. Bài 3: (bài 4b, sách các dạng ...lớp 7, trang 8).. văn, ngoài cácyêu cầu của đề. Bài 4: Hãy viết một đoạn văn (từ 10 đến 12 câu). bài, HS cần chú ý đoạn văn phải kể về kỉ niệm đáng nhớ nhất trong ngày khai đảm bảo về mặt hình thức ( mở. trường đầu tiên của em.Trong đoạn văn đó em. đoạn, thân đoạn, kết đoạn). hãy chỉ rõ sự liên kết của các câu trong đoạn văn.. GV cho HS nhắc lại khái niệm. II. Bố cục trong văn bản.. bố cục trong văn bản.. 1.Lí thuyết. a. Khái niệm: b. Các điều kiện để bố cục được rành mạch và hợp lí. 2. Luyện tập Bài tập 1: Có một văn bản tự sự như sau: “ Ngày xưa có 1 em bé gái đi tìm thuốc cho mẹ.. GV cho HS xác định nội dung. Em được phật trao cho 1 bông cúc. Sau khi dặn. khái quát của đoạn văn trên.. em cách làm thuốc cho mẹ, phật nói thêm: “Hoa. Xác định đâu là mở đoạn, thân. cúc có bao nhiêu cánh người mẹ sẽ sống thêm. đoạn, kết đoạn, từ đó chỉ rõ sự. được bấy nhiêu năm”. Vì muốn mẹ sống thật lâu. liên kết.. cô bé dừng lại bên đường tước các cánh hoa ra thành nhiều cánh nhỏ. Từ đó hoa cúc có rất nhiều cánh. Ngày nay, cúc vẫn được dùng chữ bệnh. Tên y học của cúc là Liêu Chi”. a. Phân tích bố cục, sự liên kết của văn bản trên. b. Có thể đặt tên cho câu chuyện trên thế nào?. GV yêu cầu HS viết bài văn. c. Cảm nghĩ của em sau khi đọc truyện..

(10) phải đảm bảo bố cục 3 phần. GV cho HS xác định nội dung cần kể.. Bài 2: Viết một bài văn ngắn ( khoảng 25 dòng) kể chuyện về một người bạn mà em yêu quí. . Phân tích bố cục sự liên kết của bài văn đó.. - Hình dáng - Phẩm chất ( thể hiện qua việc học tập, các mối quan hệ với mọi người). - Sở thích.. GV cho HS phân biệt sự khác nhau của mạch lạc, liên kết, bố cục, để học sinh tránh sự nhầm lẫn giữa các khái niệm. III. Mạch lạc trong văn bản. 1. Lí thuyết - Những điều kiện đẻ văn bản đảm bảo tính mạch lạc. - Phân biệt mach lạc với bố cục và liên kết. 2. Luyện tập. Bài 1: ( bài tập 9 trang10- sách các dạng bài TLV...lớp 7). Bài 2: (bài tập 10 trang 11- sách các dạng bài. GV cho HS ôn lại các bước tạo lập văn bản. GV hướng dẫn học sinh làm bài tập lần lượt theo các bước. GV cho HS lập dàn ý trước khi làm, (HS HĐ nhóm). nhóm thống nhất dàn ý. Cho HS viết bài, GV thu bài về chấm.. TLV...) IV. Quá trình tạo lập văn bản 1.Lí thuyết a. Các bước tạo lập văn bản ( 4 bước) b. Bố cục của văn bản: (3 phần). 2.Luyện tập. Bài 1: Hãy tả lại một cảnh đẹp của quê hương mà em thích nhất. Bài 2: Kể lại một giờ học mà em thích nhất.. Bµi tËp 1:Díi ®©y lµ mét ®o¹n v¨n têng thuËt buæi khai gi¶ng n¨m häc. Theo em, §V có tính LK không? hãy bổ sung cac y để ĐV có tính LK. “ Trong tiÕng vç tay vang déi, c« hiÖu trëng víi d¸ng ®iÖu vui vÎ, hiÒn hoµ tiÕn lªn lÔ đài.( 1)Lời văn sôi nổi truyền cho thày trò niềm tự hào và tinh thần quyết tâm( 2) Âm thanh rộn ràng phấp phới trên đỉnh cột cờ thúc giục chúng em bớc vào năm học míi.”  Gîi ý:.

(11)  - §V thiÕu LK v× cßn thiÕu mét sè y:. + Cô hiệu trởng bớc lên lễ đài làm gì? +Lời văn nói trong câu 2 liên quan đến y gì ở câu 1? +Âm thanh và hình ảnh phấp phới trên đỉnh cột cờ ở câu 3 là tả cái gì?  GV HD HS viÕt l¹i §V. Bài tập 2: Để chuẩn bị viết bài TLV theo đề bài: “ Sau khi thu hoạch lúa, cánh đồng làng em lại tấp nập cảnh trồng màu”, một bạn đã phác ra bố cục nh sau: MB: Giới thiệu chung về cánh đồng làng em. TB: + C¶nh mäi ngêi tÊp nËp gieo ng«, ®Ëu. +Nh÷ng thöa ruéng kh«, tr¬ gèc r¹. + ngêi ta l¹i khÈn tr¬ng cµy bõa, ®Ëp dÊt. + Quang cảnh chung của cánh đồng sau khi gặt lúa. KB: Cảm nghĩ của em khi đứng trớc cánh đồng. C©u hái: a) Bố cục trên đây đã hoàn toàn hợp lí cha? b) Nªn söa nh thÕ nµo?  Gîi y:  a) PhÇn TB bè côc cha hîp lÝ, c¸c chi tiÕt cña c¶nh xÕp lén xén.  b) S¾p xÕp l¹i theo bè côc tr×nh tù kh«ng gian vµ thêi gian VD: Theo (t): +Nh÷ng thöa ruéng....ra xÕp ®Çu tiªn. + Ngêi ta l¹i...... ( HS tù s¾p xÕp) Bài tập 3: Hãy kể lại: “Cuộc chia tay của những con búp bê” trong đó nhân vật chÝnh lµ VÖ SÜ & Em Nhá. * Gîi ý: 1. §Þnh híng. - ViÕt cho ai? - Mục đích để làm gì? - Néi dung vÒ c¸i g×? - C¸ch thøc nh thÕ nµo? 2. X©y dùng bè côc. MB: Giíi thiÖu lai lÞch 2 con bóp bª: VÖ SÜ- Em Nhá. TB:-Tríc ®©y 2 con bóp bª lu«n bªn nhau còng nh hai anh em c« chñ, cËu chñ - Nhng råi bóp bª còng buéc ph¶i chia tay v× c« chñ & cËu chñ cña chóng ph¶i chia tay nhau,do hoàn cảnh gia đình Tríc khi chia tay,hai anh em ®a nhau tíi trêng chµo thÇy c«, b¹n bÌ. - Còng chÝnh nhê t×nh c¶m anh em s©u ®Ëm nªn 2 con bóp bª kh«ng ph¶i xa nhau..

(12) KB:C¶m nghÜ cña em tríc t×nh c¶m cña 2 anh em & cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. 3. Diễn đạt. HS diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục thành văn bản.(GV kiểm tra). 4. KiÓm traVB. Sau khi hoàn thành văn bản, HS tự kiểm tra lại điều chỉnh để hoàn thiện. (GV gọi HS đọc trớc lớp- sửa & đánh giá có thể cho điểm). Bài tập 4: Câu văn “ở một nhà kia có hai con búp bê đợc đặt tên lạ con Vệ Sĩ và con Em Nhá ”phï hîp víi phÇn nµo cña bµi v¨n trªn? A: më bµi B: th©n bµi C: kÕt bµi D: Cã thÓ dïng c¶ ba phÇn. Bài tập 5: Em có ngời bạn thân ở nớc ngoài.Em hãy miêu tả cảnh đẹp ở quê hơng mình, để bạn hiểu hơn về quê hơng yêu dấu của mình & mời bạn có dịp đến thăm. * Gîi ý: 1. §Þnh híng. - Nội dung:Viết về cảnh đẹp của quê hơng đất nớc. - Đối tợng:Bạn đồng lứa. - Mục đích:Để bạn hiểu & thêm yêu đất nớc của mình. 2. X©y dùng bè côc. MB: Giới thiệu chung về cảnh đẹp ở quê hơng Việt Nam. TB: Cảnh đẹp ở 4 mùa (thời tiết, khí hậu) Phong c¶nh h÷u t×nh. Hoa th¬m tr¸i ngät. Con ngêi thËt thµ, trung hËu. (Miªu t¶ theo tr×nh tù thêi gian - kh«ng gian) KB. Cảm nghĩ về đất nớc tơi đẹp.niềm tự hào về cảnh đẹp của quê hơng, đất nớc ViÖt Nam- Liªn hÖ b¶n th©n. 3. Diễn đạt. HS diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục thành văn bản. (H·y viÕt phÇn MB-PhÇn TB) 4. KiÓm tra. KiÓm tra c¸c bíc 1- 2- 3 & söa ch÷a sai sãt,bæ sung nh÷ng ý cßn thiÕu. A. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - ChuÈn bÞ bµi sau.. ÔN TẬP CẢM THỤ CA DAO A. Mục tiêu cần đạt: Cñng cè kiÕn thøc vÒ ca dao, d©n ca. HiÓu biÕt s©u s¾c h¬n vÒ ca dao, d©n ca vÒ néi dung & nghÖ thuËt..

(13) Biết cách cảm thụ 1 bài ca dao.Thấy đợc cái hay, cái đẹp của thơ ca dân gian. Học tËp & ®a h¬i thë cña ca dao vµo v¨n ch¬ng. B.TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: 1. Tæ chøc 2. Bµi míi : I. Giíi thiÖu vÒ ca dao. 1. Kh¸i niÖm: Ca dao lµ nh÷ng bµi h¸t ng¾n, thêng lµ 3,4 c©u.còng cã mét sè Ýt nh÷ng bµi ca dao dµi. Nh÷ng bµi ca thêng cã nguån gèc d©n ca- D©n ca khi tíc bá lµn ®iÖu ®i, lêi ca ë l¹i đi vào kho tàng ca dao. Ca dao, dân ca vốn đợc dân gian gọi bằng những cái tên khác nhau: ca, hß, lÝ, vÝ, kÓ, ng©m... VD: - Tay cầm bó mạ xuống đồng. MiÖng ca tay cÊy mµ lßng nhí ai. - Ai có chồng nói chồng đừng sợ. Ai có vợ nói vợ đừng ghen. §Õn ®©y hß h¸t cho quen. - VÝ vÝ råi l¹i von von. L¹i ®©y cho mét chót con mµ bång. 2. Về đề tài. a. Ca dao hát về tình bạn, tình yêu, tình gia đình. b. Ca dao bày tỏ lòng yêu quê hơng, đất nớc. c. Biểu hiện niềm vui cuộc sống, tình yêu lao động, tinh thần dũng cảm, tấm lòng chan hßa víi thiªn nhiªn. d. Béc lé nçi kh¸t väng vÒ c«ng lÝ, tù do,quyÒn con ngêi. Ca dao có đủ mọi sắc độ cung bậc tình cảm con ngời: vui, buồn, yêu ghét, giận hờn nhng nổi lên là niềm vui cuộc sống, tình yêu đời, lòng yêu thơng con ngời. 3. Néi dung: Ca dao là sản phẩm trực tiếp của sinh hoạt văn hóa quần chúng, của hội hè đình đám. Ca dao là một mảnh của đời sống văn hóa nhân dân. Vì vậy nội dung vô cùng đa d¹ng & phong phó.. II. Bµi tËp ph©n tÝch c¶m thô ca dao * Ph¬ng ph¸p c¶m thô mét bµi ca dao. 1. Đọc kĩ nhiều lợt để tìm hiểu nội dung(ý). 2. Cách dùng từ đặt câu có gì đặc biệt. 3. T×m nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt cã gi¸ trÞ gîi t¶. 4. T×m hiÓu vµ vËn dông mét sè biÖn ph¸p tu tõ (§Æc biÖt lµ ý vµ tõ trong ca dao). 5. C¶m nhËn cña em vÒ c¶ bµi..

(14) Bài tập 1: a) Nhà thơ dân gian đã dùng biện pháp tu từ nào trong bài ca dao sau: “ Th¬ng thay...........nß nghe” A. §iÖp ng÷. B. Nh©n hãa. C. So s¸nh. D. Nãi qu¸. b) Các nhân vật đợc nói đến trong bài ca dao: Con tằm, con kiến, hạc, con cuèc…lµ biÓu tîng cho nh÷ng líp ngêi nµo trong x· héi? A. Ngời lao động siêng năng, chụi khó. B. nh÷ng con ngêi nhá bÐ, thÊp kÐm. C. nh÷ng kÎ tha ph¬ng cÇu thùc. D. Nh÷ng con ngêi oan øc, ®au khæ. E Gåm tÊt c¶ A, B, C, d. F. Ch¼ng biểu tîng cho ai hÕt. c) Em hiểu cụm từ "thương thay" như thế nào?Hãy chỉ ra ý nghĩa của sự lặp lại cụm từ này trong bài . * Gîi ý: Nội dung bài 2 là lời của người lao động tỏ sự đồng cảm đối với những người cùng khổ. "Thương thay" là tiếng than biểu hiện sự thương cảm, xót xa. *Từ "thương thay" được lặp lại bốn lần tạo cho nó sắc thái ý nghĩa như sau: - Mỗi lần lặp lại là một nỗi xót thương đối với những người lao động nghèo khổ, trong đó, cũng là lời than vãn cho thân phận mình. Mỗi lần lặp lại "thương thay" dường như nỗi xót thương ấy thêm thấm sâu tận đáy lòng. - Sự lặp lại từ này nhiều lần còn bao hàm ý nghĩa rộng hơn - Nỗi xót thương cho tất cả những người dân thấp cổ bé họng phải chịu nhiều oan ức d) Hãy phân tích nỗi thương thân của người lao động qua các hình ảnh ẩn dụ trong bài * G¬i ý: Trong ca dao, tác giả dân gian thường mượn hình ảnh các con vật như một phương tiện để than thở về mình. Qua đó, cũng cho thấy sự đồng cảm sâu sắc của người lao động đối với các con vật đã gắn bó với họ, vì cuộc đời của họ có khác gì cuộc sống của chúng. Quanh năm suốt tháng người lao động luôn cơ cực nhưng luôn bị bòn rút sức lực chẳng khác chi con tằm phải nằm nhả tơ cho bọn áp bức bóc lột. Vì thế, suốt đời họ dù phải cần cù như con kiến đi tìm mồi mà vẫn thiếu ăn. Cho nên, dù người nông dân có cố gắng như con hạc "lánh đường mây" nhưng cuộc sống vẫn cứ phiêu bạt, lận đận và vô vọng. Những oan trái trên, với thân phận thấp cổ bé họng, người lao động trong xã hội cũ "Dẫu kêu ra máu có người nào nghe" ko có một lẽ công bằng nào soi tỏ cho họ. Tất cả những nỗi thương thân và than thân đó được gửi gắm qua những hình ảnh ẩn dụ thật tài tình, cộng với lối thơ lục bát mượt mà, ngọt ngào khiến ta thấm được nỗi khổ nhiều bề của dân ta ngày trước và đã làm nhức nhối lòng ta mãi đến giờ. Bài tập 2: Hãy cảm nhận về tình yêu quê hơng đất nớc & nhân dân qua bài ca dao sau:.

(15) Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát. Đứng bên tê đồng , ngó bên ni đồng cũng bát ngát mênh mông. Thân em nh chẽn lúa đòng đòng. PhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång ban mai. a.T×m hiÓu: - Hình ảnh cánh đồng đẹp mênh mông, bát ngát. - H×nh ¶nh c« g¸i. Biện pháp so sánh: Em nh chẽn lúa đòng đòng. PhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång ban mai. b. LuyÖn viÕt: * Gợi ý: Cái hay của bài ca dao là miêu tả đợc 2 cái đẹp: cái đẹp của cánh đồng lúa & cái đẹp của cô gái thăm đồng mà không thấy ở bất kì một bài ca dao nào khác. Dù đứng ở vị trí nào, “đứng bên ni” hay “đứng bên tê”để ngó cánh đồng quê nhà, vÉn c¶m thÊy “mªnh m«ng b¸t ng¸t . .. b¸t ng¸t mªnh m«ng”. Hình ảnh cô gái thăm đồng xuất hiện giữa khung cảnh mênh mông bát ngát của cánh đồng lúa & hình ảnh ấy hiện lên với tất cả dáng điệu trẻ trung, xinh tơi, rạo rực, trµn ®Çy søc sèng. Mét con ngêi n¨ng næ, tÝch cùc muèn th©u tãm, n¾m b¾t c¶m nhËn cho thật rõ tất cả cái mênh mông bát ngát của cánh đồng lúa quê hơng . Hai câu đầu cô gái phóng tầm mắt nhìn bao quát toàn bộ cánh đồng để chiêm ngỡng cái mênh mông bát ngát của nó thì 2 câu cuối cô gái lại tập trung ngắm nhìn quan sát & đặc tả riêng 1 chẽn lúa đòng đòng & liên hệ với bản thân một cách hồn nhiên. Hình ảnh chẽn lúa đòng đòng đang phất phơ trong gió nhẹ dới nắng hồng buổi mai mới đẹp làm sao. H×nh ¶nh Êy tîng trng cho c« g¸i ®ang tuæi dËy th× c¨ng ®Çy søc sèng. H×nh ¶nh ngọn nắng thật độc đáo. Có ngời cho rằng đã có ngọn nắng thì cũng phải có gốc nắng & gèc n¾ng lµ mÆt trêi vËy. Bài ca dao quả là 1 bức tranh tuyệt đẹp & giàu ý nghĩa.  Híng dÉn tù häc: - N¾m v÷ng néi dung «n tËp. - ChuÈn bÞ c¶m thô ca dao( tiÕp theo).

(16) Ngày soạn: 16/09/2015 Ngày dạy:21,22,25/9/2015 KÍ DUYỆT Tuần 5. ÔN TẬP CẢM THỤ CA DAO Bài tập 3: a) Xác định biện pháp tu từ trong bài ca dao sau: “ Th©n em nh tr¸i bÇn tr«i Giã dËp sèng dåi biÕt tÊp vµo ®©u” A. Èn dô. B. So s¸nh. C. §iÖp ng÷. D. Nh©n hãa. b) “ Tr¸i bÇn tr«i ”lµ biÓu tîng cho nh÷ng con ngêi nµo trong xx héi? A. ngêi con g¸i téi nghiÖp. B. Ngêi con g¸i lu l¹c. C. Ngời con gái lu lạc nếm trải nhiều đắng cay, vất vả, đau khổ. D. Ngêi phô n÷ bÊt h¹nh. c) Hình ảnh so sánh ở bài ca dao có gì đặc biệt? Qua đây, em thấy cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến như thế nào? * Gîi ý: Bài ca dao nói về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. "Thân em như trái bần trôi". Trong ca dao Nam bộ, hình ảnh trái bần cũng như mù u, sầu riêng, thường gợi đến cuộc đời nghèo khổ, buồn đau, đắng cay. Hình ảnh so sánh được miêu tả bổ sung bằng các chi tiết "gió dập", "sóng dồi", "biết tấp vào đâu". Các chi tiết ấy gợi lên cuộc đời người phụ nữ quá nhỏ bé, số phận họ thật là lênh đênh, chìm nổi trong sự mông mênh của xã hội ngày xưa. Họ ko mảy may có 1 quyền tự quyết nào về chính bản thân mình cả. Người phụ nữ là hiện thân của nỗi đau khổ ngày xưa. Bµi tËp 4: Bµi ca dao “Sè c« ch¼ng giµu th× nghÌo” ch©m biÕm bän ngêi nµo trong x· héi xa nay? A. ThÇy phï thñy.. C. Thầy địa lí. B. ThÇy bãi. D. ThÇy kiÖn. Bài tập 5: a) “ Chú tôi” đợc giới thiệu đáng yêu nh thế nào trong bài ca dao “ Cái cò lÆn léi bê ao”? * Gîi ý: Bài ca dao có 6 câu lục bát đã đặc tả chân dung “ chú tôi” của cái cò nh một lời mối lái. “ Cô yếm đào” là hình ảnh ẩn dụ cho cô thôn nữ xinh đẹp, trẻ trung.” Chú tôi” đang sống độc thân, cha có ngời nâng khăn sửa túi..

(17) “ Hỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng?” Chú tôi” là một ngời đàn ông rất đặc biệt. Bốn chữ “ hay” giới thiệu cái nết chú tôi là say sa rîu chÌ. “ Hay töu hay t¨m” lµ nghiÖn rîu, thÝch uèng rîu ngon. “ Hay níc chÌ đặc” là nghiện chè, nghiện trà ngon. Ngời nông dân vốn cần cù “ hai sơng một nắng”, ch©n lÊm tay bïn quanh n¨m, nhng chó c¸i cß l¹i “ hay n»m ngñ tra”, nghÜa lµ rÊt lêi biÕng. “ Chó t«i hay töu hay t¨m Hay nớc chè đặc hay nằm ngủ tra” Nh÷ng ®iÒu íc cña chó c¸i cß còng rÊt l¹, ta Ýt thÊy trong t©m lÝ, trong suy nghÜ cña ngời nông dân xa nay. “ Ước những ngày ma” để khỏi phải ra đồng làm lụng. “ Ước những đêm thừa trống canh” để ngủ đợc đẫy giấc. Điều “ ớc” của chú tôi vừa kì quặc, võa phi lÝ. §ªm chØ cã 5 canh, lµm sao cã thÓ “ §ªm thõa trèng canh”. ChØ thÝch ¨n no ngủ kĩ mà lại rất lời biếng không muốn động chân mó tay vào bất kì công việc gì nên míi “ íc” nh vËy: “ Ngµy th× íc nh÷ng ngµy ma Đêm thì ớc những đêm thừa trống canh” Giäng bµi ca dao nhÑ nhµng mµ bìn cît. Chó c¸i cß lµ h×nh ¶nh ngêi n«ng d©n nghiÖn rợu chè, thích ăn no ngủ kĩ mà lại rất lời biếng. Đó là đối tợng chaam biếm của dân gian đợc thể hiện một cách hóm hỉnh trong bài ca dao này. b) TÝnh c¸ch cña “ chó t«i” ra sao? A. CÇn cï lµm ¨n. B. Phong lu nhµn nh·.. C. Lêi nh¸c. D. Lêi biÕng, say sa rîu chÌ.. C. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. ÔN TẬP TIẾNG VIỆT I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT * Giúp học sinh: - Hiểu cấu tạo của các loại từ ghép , từ láy và nghĩa của từ ghép từ láy ; nghĩa của từ , từ đồng nghĩa , từ trái nghĩa , từ đồng âm . - Nhận biết và bước đầu phân tích được giá trị của việc dùng từ láy trong văn bản . - Hiểu giá trị tượng thanh , gợi hình , gợi cảm của từ láy , yếu tố Hán Việt . - Biết cách sử dụng từ ghép , từ láy , từ Hán Việt …. II. CHUẨN BỊ Gv: Tham khảo tài liệu ,soạn giáo án Tích hợp một số văn bản đã học Hs: Ôn tập lại kiến thức.

(18) III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. Ổn định 2. Bài cũ 3. Bài mới *Giới thiệu bài *Tiến trình hoạt động I . Tõ ghÐp A. Khái niệm : - Từ ghép là những từ do hai hoặc nhiều tiếng có nghĩa tạo thành. - Ví dụ : hoa + lá = hoa lá. học + hành = học hành. - Chú ý : Trong Tiếng việt phần lớn từ ghép có 2 tiếng. B. Phân loại : 1. Từ ghép chính phụ: - ghép các tiếng không ngang hàng với nhau. - Tiếng chính làm chỗ dựa, tiếng phụ đứng sau bổ sung nghĩa cho tiếng chính. -Nghĩa của từ ghép chính phụ hẹp hơn, cụ thể hơn nghĩa của tiếng chính. - Trong từ ghép chính phụ , thường tiếng chính đứng trước, tiếng phụ đứng sau. - Ví dụ : +Bút → bút máy, bút chì, bút bi… + Làm → làm thật, làm dối, làm giả… 2. Từ ghép đẳng lập : -Ghép các tiếng ngang hàng với nhau về nghĩa . -Giữa các tiếng dung để ghép có quan hệ bình đẳng với nhau về mặt ngữ pháp. _ Nghĩa của từ ghép đẳng lập chung hơn , khái quát hơn nghĩa của các tiếng dung để ghép. - Có thể đảo vị trí trước sau của các tiếng dùng để ghép. - Ví dụ : _ Áo + quần → quần áo → quần áo _ Xinh+ tươi → Xinh tươi → tươi xinh. C.Bài tập : Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ các đứng trước câu trả lời đúng : Từ ghép chính phụ là từ ghép như thế nào ? A . Từ có hai tiếng có nghĩa . B . Từ được tạo ra từ một tiếng có nghĩa . C . Từ có các tiếng bình đẳng về mặt ngữ pháp . D . Từ ghép có tiếng chính và tiếng phụ bổ sung nghĩa cho tiếng chính . Bài tập 2 : Hãy sắp xếp các từ sau đây vào bảng phân loại từ ghép: Học hành ,nhà cửa , xoài tượng, nhãn lồng , chim sâu, làm ăn, đất cát, xe đạp ,vôi ve, nhà khách, nhà nghỉ. Bài tập 3 : Nối một từ ở cột A vớ một từ ở cột B để tạo thành một từ.

(19) ghép hợp nghĩa. A B Bút Tôi Xanh mắt Mưa Bi Vôi gặt Thích ngắt Mùa Ngâu Bài tập 4 : Xác định từ ghép trong các câu sau : a. Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan b. Nếu không có điệu Nam ai Sông Hương thức suốt đêm dài làm chi. Nếu thuyền độc mộc mất đi Thì hồ Ba Bể còn gì nữa em. c. Ai ơi bưng bát cơm đầy. Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần. Bài tập 5 : Tìm các từ ghép trong đoạn văn sau và cho chúng vào bảng phân loại : “ Mưa phùn đem mùa xuân đến , mưa phùn khiến những chân mạ gieo muộn nảy xanh lá mạ . Dây khoai, cây cà chua rườm rà xanh rợ các trảng ruộng cao . Mầm cây sau sau , cây nhội hai bên đường nảy lộc, mỗi hôm trông thấy mỗi khác . …Những cây bằng lăng mùa hạ ốm yếu lại nhú lộc. Vầng lộc non nảy ra. Mưa bụi ấm áp . Cái cây được cho uống thuốc.” * Gợi ý trả lời : Bài tập 1: D Bài tập 2: Từ ghép chính nhãn lồng, chim sâu, xe đạp, vôi ve, nhà phụ khách, nhà nghỉ. Từ ghép đẳng Nhà cửa, làm ăn, đất cát, học hành lập Bài tập 3: Bút bi, xanh ngắt, mưa ngâu, vôi tôi, thích mắt, mùa gặt Bài tập 4: Câu Từ ghép đẳng lập Từ ghép chính phụ a Ăn ngủ , học hành b Điệu Nam Ai, sông Hương, thuyền độc mộc, Ba Bể. c Dẻo thơm . Bát cơm . Bài tập 5: Từ ghép chính Mưa phùn , mùa xuân , chân mạ , dây khoai phụ , cây cà chua , xanh rợ , mầm cây , cây nhôiCây bàng , cây bằng lăng , mùa hạ ,.

(20) mưa bụi , uống thuốc . . Từ ghép đẳng lập II . Tõ l¸y : A. Khái niệm : - Từ láy là một kiểu từ phức đặc biệt có sự hòa phối âm thanh, có tác dụng tạo nghĩa giữa các tiếng. Phần lớn từ láy trong Tiếng Việt được tạo ra bằng cách láy tiếng gốc có nghĩa. - Ví dụ : + Khéo → khéo léo. + Xinh → xinh xắn. B. Phân loại : 1. Từ láy toàn bộ : - Láy toàn bộ giữ nguyên thanh điệu: Ví dụ : xanh → xanh xanh. - Láy toàn bộ có biến đổi thanh điệu: Ví dụ : đỏ → đo đỏ. 2. Láy bộ phận: - Láy phụ âm đầu : Ví dụ : Phất → phất phơ - Láy vần : Ví dụ : xao → lao xao. C. Tác dụng : - Từ láy giàu giá trị gợi tả và biểu cảm. Có từ láy làm giảm nhẹ hoặc nhấn mạnh sắc thái ý nghĩa so với từ gốc. Từ láy tượng hình có giá trị gợi tả đường nét, hình dáng màu sắc của sự vật.Từ láy tượng thanh gợi tả âm thanh. Lúc nói và viết biết sử dụng từ láy sẽ làm cho câu văn câu thơ giàu hình tượng , nhạc điệu. - Ví dụ : “ Lom khom dưới núi tiều vài chú Lác đác bên sông chợ mấy nhà .” D. Bài tập. Bài tập 1. Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng . 1. Từ láy là gì ? A. Từ có nhiều tiếng có nghĩa. B.Từ có các tiếng giống nhau về phụ âm đầu. C. Từ có các tiếng giống nhau về vần. D.Từ có sự hòa phối âm thanh dựa trên cơ sở một tiếng có nghĩa. 2.Trong những từ sau từ nào không phải từ láy. A. Xinh xắn. B.Gần gũi. C. Đông đủ. D.Dễ dàng. 3.Trong những từ sau từ nào là từ láy toàn bộ ? A. Mạnh mẽ. B. Ấm áp. C. Mong manh. D. Thăm thẳm. Bài tập 2: Hãy sắp xếp các từ sau vào bảng phân loại từ láy : “Long lanh, khó khăn , vi vu, linh tinh, loang loáng, lấp lánh, thoang.

(21) thoảng,nhỏ nhắn,ngời ngời, bồn chồn, hiu hiu. ” Bài tập 3. Điền thêm các từ để tạo thành từ láy. - Rào …. ;….bẩm;….tùm;…nhẻ;…lùng;…chít;trong…;ngoan…; lồng…; mịn…; bực….;đẹp…. Bài tập 4 : Cho nhóm từ sau : “ Bon bon , mờ mờ , xanh xanh , lặng lặng , cứng cứng , tím tím , nhỏ nhỏ , quặm quặm , ngóng ngóng ” . Tìm các từ láy toàn bộ không biến âm , các từ láy toàn bộ biến âm ? Gợi ý trả lời : Bài tập 1 1D. 2. D 3. D. Bài tập 2 Từ láy toàn bộ Ngời ngời, hiu hiu, loang loáng, thăm thẳm. Từ láy bộ phận Long lanh , khó khăn, nhỏ nhắn, bồn chồn, lấp lánh. Bài tập 3. - Rào rào , lẩm bẩm , um tùm , nhỏ nhẻ , lạnh lùng ,chi chít , trong trắng , ngoan ngoãn , lồng lộn , mịn màng , bực bội , đẹp đẽ . Bài tập 4 : *Các từ láy toàn bộ không biến âm : Bon bon , xanh xanh , mờ mờ . * Các từ láy toàn bộ biến âm : Quằm quặm , lẳng lặng , ngong ngóng , cưng cứng , tim tím , nho nhỏ .. Ngày soạn: 23/09/2015 Ngày dạy:28,29,30/9-2,3/10/2015 KÍ DUYỆT Tuần 6.

(22) ÔN TẬP TIẾNG VIỆT (tiếp) III . Tõ H¸n ViÖt : A. Khái niệm: - Từ Hán Việt là từ gốc Hán nhưng được đọc theo cách Việt, viết bằng chữ cái la-tinh và đặt vào trong câu theo văn phạm Việt Nam. - Ví dụ : Sính lễ, trưởng thành , gia nhân… *Chú ý : -Tiếng để cấu tạo từ Hán Việt gọi là yếu tố Hán Việt: + Ví dụ : Xuất /quỷ / nhập / thần → 4 chữ,4 tiếng, 4 yếu tố Hán Việt. - Có yếu tố Hán Việt được dùng độc lập: + Ví dụ : Nam, hoa, quả, bút,học… - Có yếu tố Hán Việt không được dùng độc lập, hoặc ít được dùng độc lập mà chỉ được dùng để tạo từ ghép. + Ví dụ : Tiệt nhiên, như hà, nhữ đẳng… - Có yếu tố Hán Việt đồng âm nhưng khác nghĩa. + Ví dụ : Hữu- bạn → Tình bằng hữu. Hữu- bên phải → Hữu ngạn sông Hồng. Hữu- có → Hữu danh vô thực. B. Từ ghép Hán Việt 1. Từ ghép đẳng lập : * Do hai hoặc nhiều tiếng Hán Việt có nghĩa tạo thành. - Ví dụ : + Quốc gia → Quốc (nước) + gia (nhà) 2. Từ ghép chính phụ . * Từ ghép chính phụ Hán Việt được ghép theo 2 kiểu: - Tiếng chính đứng trước , tiếng phụ đứng sau. + Ví dụ : Ái quốc, đại diện, hữu hiệu… - Tiếng phụ đứng trước , tiếng chính đứng sau: + Ví dụ : Quốc kì, hồng ngọc, mục đồng , ngư ông… C. Sử dụng từ Hán Việt : - Phải hiểu nghĩa của từ Hán Việt để sử dụng cho đúng , cho hợp lí , cho hay lúc giao tiếp, để hiểu đúng văn bản nhất là thơ văn cổ . Tiếng Việt trong sáng ,giàu đẹp một phần do cha ông ta đã sử dụng một cách sáng tạo từ Hán Việt . - Sử dụng từ Hán Việt đúng cảnh , đúng tình , đúng người… có thể tạo nên không khí trang nghiêm , trọng thể , biểu thị thái độ tôn kính , trân trọng lúc giao tiếp . Từ Hán Việt có thể làm cho thơ văn thêm đẹp: cổ kính , hoa mĩ , trang trọng và trang nhã . D . Bài tập : Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng 1 . Chữ “thiên”trong từ nào sau đây không có nghĩa là “trời ” ? A . Thiên lí . B. Thiên thư . C . Thiên hạ . D . Thiên thanh ..

(23) 2 . Từ Hán Việt nào sau đây không phải là từ ghép đẳng lập ? A . Xã tắc . B . Quốc kì . C . Sơn thủy . D . Giang sơn . Bài tập 2 : Giải thích ý nghĩa của các yếu tố Hán – Việt trong thành ngữ sau : “ Tứ hải giai huynh đệ ” Bài tập 3 : Xếp các từ sau vào bảng phân loại từ ghép Hán Việt : “ Thiên địa , đại lộ , khuyển mã , hải đăng , kiên cố , tân binh , nhật nguyệt , quốc kì , hoan hỉ , ngư ngiệp” * Gợi ý trả lời : Bài tập 1 : 1A. 2.B. Bài tập 2 : - Tứ : bố ⇔ Bốn biển đều là anh em . Hải : biển . - Giai : đều . - Huynh : anh . - Đệ : em . Bài tập 3 : Từ ghép đẳng lập. - Thiên địa , khuyển mã , kiên cố , nhật nguyệt , hoan hỉ . Đại lộ , hải đăng ,tân binh , ngư nghiệp .. Từ ghép chính phụ III . Từ đồng nghĩa A . Khái niệm : - Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau . - Ví dụ : Mùa hè – mùa hạ , quả - trái , sinh - đẻ …. B. Phân loại : 1 . Từ đồng nghĩa hoàn toàn : - Là những từ có ý nghĩa tương tự nhau , không có sắc thái ý nghĩa khác nhau . - Ví dụ : + “ Áo chàng đỏ tựa ráng pha , Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in .” ( Chinh phụ ngâm ) + “Khuyển mã chí tình ” ( Cổ ngữ ) 2 . Từ đồng nghĩa không hoàn toàn : - Là những từ có nghĩa gần giống nhau nhưng sắc thái ý nghĩa khác nhau . - Ví dụ : + “Giữa dòng bàn bạc việc quân Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền” . ( Hồ Chí Minh ) “Mênh mông bốn mặt sương mù Đất trời ta cả chiến khu một lòng ”..

(24) ( Việt Bắc – Tố Hữu ) C . Bài tập : Bài tập 1 : Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng 1 . Từ nào sau đây đồng nghĩa với từ “thi nhân ” ? A . Nhà văn . B . Nhà thơ . C . Nhà báo . D . Nghệ sĩ . 2 . Yếu tố “tiền” trong từ nào sau đây không cùng nghĩa với những yếu tố còn lại ? A . Tiền tuyến . B . Tiền bạc . C . Cửa tiền . D . Mặt tiền . Bài tập 2 : Điền từ thích hợp vào các câu dưới đây : “ Nhanh nhảu , nhanh nhẹn , nhanh chóng ” . a) Công việc đã được hoàn thành ………………. b) Con bé nói năng ………………… c) Đôi chân Nam đi bóng rất ………………… Bài tập 3 : Xếp các từ sau vào các nhóm từ đồng nghĩa. Chết, nhìn, cho, chăm chỉ, hi sinh, cần cù, nhòm, siêng năng, tạ thế, biếu, cần mẫn, thiệt mạng, liếc, tặng, dòm, chịu khó . Bài tập 4 : Cho đoạn thơ: " Trên đường cát mịn một đôi Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa Gậy trúc dát bà già tóc bạc Tay lần tràn hạt miệng nam mô" (Nguyễn Bính) a) Tìm từ đồng nghĩa với các từ in đậm. b) Đặt câu với các từ em vừa tìm được. Bài tập 5 : Viết một đoạn văn khoảng 8 – 12 câu ( chủ đề ngày khai trường ) trong đó có sử dụng từ đồng nghĩa . * Gợi ý : Bài tập 1 : 1.A. 2.B. Bài tập 2 : a ) Nhanh chóng . b ) Nhanh nhảu . c ) Nhanh nhẹn . Bài tập 3 : Từ đồng nghĩa hoàn toàn Chăm chỉ , cần cù , siêng năng , cần mẫn , chịu khó , Từ đồng nghĩa không hoàn toàn Chết , hi sinh , tạ thế , thiệt mạng ,cho , biếu , tặng , nhìn , liếc , nhòm , dòm * Hoặc có thể xếp như sau : a) chết, hi sinh, tạ thế, thiệt mạng.

(25) b) nhìn, nhòm, ngó, liếc, dòm c) cho, biếu, tặng d) kêu, ca thán, than, than vãn e) chăn chỉ, cần cù, siêng năng, cần mẫn,chịu khó g) mong, ngóng, trông mong Bài tập 4 : a ) tìm từ đòng nghĩa ; đỏ - thắm, đen – thâm, bạc – trắng b) hs chú ý đặt câu cho đúng sắc thái IV . Từ trái nghĩa A . Khái niệm - Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau , xét trên một cơ sở chung nào đó . - Ví dụ : Chết vinh còn hơn sống nhục B . Tác dụng : - Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối , tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh , làm cho lời nói thêm sinh động . C . Bài tập Bài tập 1 : Tìm các từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau: a) Thân em như củ ấu gai Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen b) Anh em như chân với tay Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần c) Người khôn nói ít hiểu nhiều Không như người dại lắm điều rườm tai d) Chuột chù chê khỉ rằng " Hôi!" Khỉ mới trả lời: "cả họ mầy thơm!" Bài tập 2 : Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các câu tục ngữ sau: a) Một miếng khi đói bằng một gói khi……… b) Chết……….còn hơn sống đục c) Xét mình công ít tội …… d) Khi vui muốn khóc , buồn tênh lại ………….. e) Nói thì……………….làm thì khó g) Trước lạ sau………………. Bài tập 3 : Viết một đoạn văn từ 10 12 câu ( chủ đề học tập ) trong đó có sử dụng từ trái nghĩa . * Gợi ý : Bài tập 1 : a) Trắng – đen , Trong – ngoài . b) Rách – lành , Dở - hay . c) Ít nhiều , Khôn – dại . d) Hôi – thơm . Bài tập2 : a) No . b) vinh . c) Nhiều . d) Cười . e) Dễ . g) Quen . Bài tập 3 :.

(26) HS tự viết . VI . Từ đồng âm A . Khái niệm - Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau , không liên quan gì tới nhau . - Ví dụ : + “ Ai xui con cuốc gọi vào hè Cái nóng nung người nóng nóng ghê ” ( Nguyễn Khuyến ) + “ Tổ quốc tôi như một con tàu Mũi thuyền ta đó – mũi Cà Mau ” ( Mũi Cà Mau – Xuân Diệu ) B . Sử dụng từ đồng âm - Từ đồng âm chỉ có thể hiểu đúng nghĩa qua các từ đi kèm với nó . - Căn cứ vào hoàn cảnh giao tiếp ta mới nhận diện được nghĩa của từ đồng âm và viết đúng chính tả . C . Bài tập Bài tập 1 : Giải thích nghĩa của các cặp từ : 1. 2. a) Những đôi mắt sáng thức đến sáng . 1. 2. b) Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong . 1. c) - Mỗi hình tròn có mấy đường kính . 2. - Giá đường kính đang hạ . Bài tập 2 : Xác định từ loại của từ “đông” , “chè ” trong các câu sau : 1. - Mùa đông đã về thật rồi . 2. - Mặn quá , tiết không sao đông được . 3. - Nấu thịt đông nên cho nhiều mọc nhĩ . 1. - Những nương chè đã phủ xanh đồi trọc . 2. - Chè đố đen ăn vào những ngày nóng thì thật là tuyệt . 3. - Bán cho tôi cốc nước chè xanh bà chủ quán ơi ! Bài tập 3 : Đặt câu với các cặp từ đồng âm sau : a) Đá ( danh từ ) – đá ( động từ ) . b) Bắc ( danh từ ) – bắc (động từ ) . c) Thân ( danh từ ) – Thân ( tính từ ) . * Gợi ý : Bài tập 1 : 1. a) - Sáng : Tính chất của mắt , trái nghĩa với mờ , đục , tối . 2. - Sáng : Chỉ thời gian , phân biệt với trưa , chiều , tối . 1. b) - Trong : chỉ vị trí , phân biệt với ngoài , giữa ..

(27) 2. - Trong : Tính chất của mắt , trái nghĩa với mờ , đục , tối . 1:. dây kính lớn nhất đi qua tâm đường tròn .. 2:. Sản phẩm được chế biến từ mía , củ cải , …. c) - Đường kính - Đường kính Bài tập 2 : 1. 3. 2. - Đông , đông : danh từ ; đông : động từ . 1. 2. 3. - Chè , chè , chè : danh từ . Bài tập3 : a) Con ngựa đá đá con ngựa vằn . b) Bắc đã bắc xong nồi cám lợn . c) Những người thân khi trở về họ lại càng thân thiết hơn .. Ngày soạn: 30/9/2015 Ngày dạy:5,6,9,/10/2015 KÍ DUYỆT Tuần 7. ¤n tËp v¨n biÓu c¶m. A. Mục tiêu cần đạt. - Hiểu đợc văn biểu cảm nảy sinh là do nhu cầu biểu cảm cuả con ngời.Biết phân biệt biểu c¶m trùc tiÕp vµ biÓu c¶m gi¸n tiÕp . - Hiểu đợc đặc điểm cụ thể của văn biểu cảm.đặc điểm của phơng thức biểu cảm là thờng mợn cảnh vật, đồ vật, con ngời để bày tỏ tình cảm, khác với văn mtả là nhằm mục đích tái hiện đối tợng đợc miêu tả. - Nắm đợc kiểu đề và các bớc làm văn biểu cảm. - nhận diện và phân tích các văn bản biểu cảm, chuẩn bị để tập viết kiểu văn bản này. B. TiÕn tr×nh lªn líp : I. KiÕn thøc cÇn n¾m : 1 .Khái niệm : Văn biểu cảm là văn viết ra nhằm biểu đạt cảm xúc, sự đánh giá,suy nghĩ của mình về TG xung quanh, và khêu gợi lòng đồng cảm nơi con ngời. V¨n biÓu c¶m cßn gäi lµ v¨n tr÷ t×nh, gåm thÓ lo¹i: Th¬ tr÷ t×nh, ca dao tr÷ t×nh, tuú bót, th… - Nội dung bài văn biểu cảm : tập trung biểu đạt tình cảm là chủ yếu. -Tình cảm thể hiện: là t/c đẹp, thấm nhuần t tởng nhân văn. * Hai c¸ch biÓu c¶m : +Trùc tiÕp : Béc lé c¶m xóc, t/c qua nh÷ng tiÕng kªu, lêi than gîi ra t/c Êy. +Gián tiếp : Bộc lộ cảm xúc, t/c thông qua các biện pháp tự sự, miêu tả để khêu gợi tình cảm. 2 . Mỗi bài văn biểu cảm tập trung biểu đạt một t/c chủ yếu..

(28) -Để biểu đạt t/c ấy, ngời viết có thể chọn một hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ, tợng trng->gửi gắm t/c, t tởng, hoặc biểu đạt =cách thổ lộ trực tiếp cảm xúc trong lòng. 3 . Đề văn biểu cảm: Nêu đợc đối tợng biểu cảm, định hớng tình cảm cho bài làm. 4. Lu ý : a. Đối tợng văn biểu cảm rất phong phú và đa dạng. Dựa vào đối tợng ngời ta chia làm 2 d¹ng bµi biÓu c¶m : + Biểu cảm về đối tợng trong cuộc sống : sự vật, con ngời... + BiÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc b. Phân biệt văn biểu cảm với văn miêu tả, tự sự : phơng thức biểu đạt chính và mục đích giao tiÕp hoµn toµn kh¸c nhau. + V¨n biÓu c¶m còng dïng miªu t¶, tù sù nhng chØ lµ c¬ së gîi c¶m xóc, gióp t×nh c¶m trong bài văn chân thực hơn. Vì vậy ta không miêu tả, kể lại đối tợng cụ thể, hoàn chỉnh mà chỉ chon chi tiết có khả năng gợi cảm, để từ đó biểu hiện cảm xúc, tình cảm. + Trong v¨n miªu t¶, tù sù còng cã biÓu c¶m nhng Ýt. II. C¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ sù vËt, con ngêi : 1 Tìm hiểu đề :- đối tợng tiếp nhận - Mục đích - Néi dung : t×nh c¶m g×? ®/v ai ? - H×nh thøc : ®o¹n v¨n hay bµi v¨n * Tìm ý :- Đặc điểm nổi bật của đối tợng? mỗi đặc điểm gợi cho em cảm xúc gì ? - đối tợng có những kỉ niệm nào đáng nhớ đ/v em? - Đối tợng gợi cho em nghĩ đến hình ảnh nào tơng tự, liên tởng đến bài thơ, bài hát nào ? - trong tơng lai, đối tợng có thay đổi không ? Nếu thay đổi hoặc em phải xa đối tợng đó thì tâm tr¹ng, c¶m xóc cña em sÏ ntn? - Håi tëng qu¸ khø, quan s¸t suy ngÉm vÒ hiÖn t¹i : quan s¸t bµy tá c¶m xóc, m¬ íc tíi t¬ng lai, tëng tîng ra nh÷ng t×nh huèng... 2 LËp dµn ý : 3. ViÕt thµnh v¨n: a. C¸ch viÕt c©u v¨n biÓu c¶m : Dïng nhiÒu c©u v¨n cã chøa c¸c th¸n tõ ( chao «i,A, µ...); nh÷ng tõ ng÷ diÔn t¶ c¶m xóc( yªu, hên,ghÐt,vui, nhí, giËn...) - Dùng câu hỏi tu từ để bộc lộ cảm xúc, thái độ. - C©u cã h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸ gîi c¶m xóc. - Dïng ®iÖp tõ ®iÖp ng÷ t¹o nhÞp ®iÖu gîi c¶m xóc. - Dïng nhiÒu tõ l¸y. b. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m : - Trong đoạn văn phải diễn tả đợc 1 ý, 1biểu hiện của tình cảm cảm xúc. Câu văn linh hoạt, có c©u biÓu c¶m trùc tiÕp, cã c©u biÓu c¶m gi¸n tiÕp . Th«ng thêng c©u biÓu c¶m trùc tiÕp hay đứng đầu hoặc cuối đoạn để nêu tình cảm, cảm xúc chủ yếu. III.LuyÖn tËp: Bµi 1: C¶m xóc vÒ khu vên nhµ em. Tìm ý cho đề bài trên và lập dàn ý. * T×m ý : a) Khu vờn có những đặc điểm gì nổi bật nhất ? Nó gợi cho em cảm xúc gì ? b)Vờn có vẻ đẹp ntn qua 4 mùa? Đặc biệt thời điểm nào là lúc khu vờn đẹp nhất ? Tình cảm cña em ra sao ? c) Vờn đã có những kỉ niệm gắn bó với em và gia đình ntn ? Kỉ niệm đó vui hay buồn, em còn nhí kh«ng? d) Trong tơng lai khu vờn có gì thay đổi không? Nếu một ngày nào đó em phải xa khu vờn thì t©m tr¹ng cña em sÏ ntn ? e) Em nghÜ g× vÒ viÖc ch¨m sãc khu vên? * Dµn ý : a) Em yªu khu vên nhá tríc nhµ, cã nhiÒu loµi c©y, ®Çy mµu s¾c,tiÕng chim,h¬ng vÞ... b)Mỗi mùa vờn có 1 vẻ đẹp riêng, nhng đẹp nhất,đáng yêu nhất là vào mùa xuân. c) Có nhiều kỉ niệm vui buồn đáng nhớ giữ khu vờn với em và gia đình( gắn bó, lợi ích...) d) Em sẽ chăm sóc khu vờn để đẹp ,xanh tốt hơn. Bảo vệ và chăm sóc khu vờn chính là giữ gìn tình cảm gia đình, lu giữ những kỉ niệm , làm đẹp cho quê hơng. Bµi 2 : Loµi c©y em yªu. * LËp dµn ý : a- Më bµi : Giíi thiÖu c©y chuèi. T×nh c¶m cña em. b- Thân bài : - chuối có những vẻ đẹp riêng và rất đáng yêu. - Yªu quý bëi nã cã nhiÒu gi¸ trÞ ( l¸, qu¶, hoa, th©n...) - Quý cây chuối bởi nó gợi lên tình mẫu tử thiêng liêng, sự đầm ấm, hạnh phúc của 1 gia đình. - có nhiều kỉ niệm đáng nhớ....

(29) - C©y chuèi g¾n bã víi cuéc sèng ngêi d©n quª em. Lµm cho cuéc sèng ngêi d©n khÊm kh¸ h¬n nhê trång, thu ho¹ch chuèi. NÕu mét ngµy c©y chuèi kh«ng cßn th× em sÏ rÊt buån.... c- KÕt bµi : Em yªu c©y chuèi quª em. * ViÕt më vµ kÕt bµi : - HS làm bài và đọc trớc lớp. - HS nhận xét, bổ sung, sửa chữa để có mở bài và kết bài hay. Mở bài : Sáng mai nào thức dậy, em cũng đợc chào đón bằng âm thang xào xạc,xôn xao của những tàu lá chuối. Những cây chuối thân yêu đã đợc trồng ở vờn nhà em từ lâu lắm. Chuối trë thµnh loµi c©y g¾n bã th©n thiÕt víi em tù bao giê. Kết bài :Cây chuối thật đáng yêu, đáng mến. Đó là loài cây gần gũi, gắn bó và có ích với đời sống bình dị của ngời dân quê tôi. Một bức tranh quê không thể thiếu đợc hình ảnh bụi chuối xanh rên nghiªng m×nh bªn bÕn s«ng lÊp l¸nh. Bµi 3: GV: cho hs lµm bµi tËp SGK ( tr 87 ) GV: cho hs đọc bài văn: Hoa học trò. ? Bài văn thể hiện tình cảm gì ? Việc mtả hoa phợng đóng vai trò gì trong bài văn biểu cảm ? V× sao t¸c gi¶ l¹i gäi hoa phîng lµ Hoa-häc-trß ? ? H·y t×m m¹ch cña bµi v¨n ? Gîi ý: + C©u ®Çu tiªn thÓ hiÖn c¶m xóc g× ? Nh÷ng c©u tiÕp theo thÓ hiÖn c¶m xóc g× ? ? §o¹n 2 thÓ hiÖn c¶m xóc g× ?Cã ph¶i lµ c¶m xóc trèng tr¶i kh«ng ? ? Đoạn 3 có phải thể hiện cảm xúc cô đơn nhớ bạn có pha chút dỗi hờn không ? ? Bµi v¨n biÓu c¶m trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp - GV: gọi hs đọc văn bản. ? Bài văn biểu đạt tình cảm gì , với đối tợng nào ? Hãy đặt cho bài văn một nhan đề và một đề v¨n thÝch hîp ? ? ChØ ra ph¬ng thøc biÓu c¶m cña bµi v¨n ? Dấu hiệu nhận biết ? Xác định bố cục của bài văn ? Và nêu lên dàn ý của bài ? * Gîi ý: §äc v¨n b¶n: Hoa häc trß. -Bµi v¨n thÓ hiÖn nçi buån, nçi nhí khi hÌ vÒ cña tuæi häc trß. -Tác giả không mtả hoa phợng nh một loài hoa nở vào mùa hè, mà chỉ mợn hoa phợng để nói đến cuộc chia li. -Gäi lµ hoa-häc-trß v× : +Nã g¾n víi tuæi th¬, m¸i trêng. +Một loài hoa nở rộ vào dịp kết thúc năm học -> Biểu tợng của sự chia li ngày hè đối với học trß. *M¹ch c¶m xóc cña v¨n b¶n : -Câu “ phợng cứ nở, phợng cứ rơi”-> sự xúc động, nuối tiếc. -Nh÷ng c©u tiÕp theo: ThÓ hiÖn t©m tr¹ng buån, bèi rèi, thÈn thê khi s¾p ph¶i xa m¸i trêng, xa b¹n. -C¶m thÊy trèng tr¶i khi trêng líp kh«ng cßn ai. -Cuối cùng là nỗi cô đơn, nhớ bạn, pha chút dỗi hờn “ Hoa phợng đẹp với ai, khi học sinh đã đi c¶ råi! -BiÓu c¶m gi¸n tiÕp Bµi 4: §äc v¨n b¶n cña : Mai v¨n T¹o. -Bài văn thổ lộ tình cảm tha thiết, gắn bó sâu nặng đối với quê hơng An Giang. -Có thể đặt tên cho VB: An Giang quê tôi., Kí ức một miền quê, Nơi ấy quê tôi… -§Ò v¨n t¬ng øng: C¶m nghÜ vÒ quª h¬ng An Giang. -BiÓu c¶m trùc tiÕp : +Tuæi th¬ t«i h»n s©u trong kÝ øc.. +T«i da diÕt mong gÆp l¹i… +Tôi thèm đợc… * Bè côc: 3 phÇn. -MB: §Çu-> ngêi yªu ( Giíi thiÖu t×nh yªu quª h¬ng. ) -TB: TiÕp ->lêi th¬ thèng thiÕt. -> BiÓu hiÖn t×nh yªu mÕn quª h¬ng: +T×nh yªu tõ tuæi th¬. +Tình yêu quê hơng trong chiến đấu và những tấm gơng yêu nớc. -KB: T×nh yªu quª h¬ng víi nhËn thøc cña ngêi tõng tr¶i, trëng thµnh.. IV.GV đọc một số bài văn mẫu : CẢM NGHĨ VỀ NỤ CƯỜI CỦA MẸ Con yêu ông, yêu bà, yêu cha, yêu em, yêu chị nhưng mẹ có biết người con yêu nhất là ai.

(30) không? Vâng, người con yêu nhất chính là mẹ. Con yêu vóc dáng gầy gầy của mẹ, yêu mái tóc đã điểm bạc và đặc biệt điều con yêu nhất từ mẹ chính là nụ cười. Nụ cười của mẹ đẹp lắm! Nó đẹp như ánh trăng rằm, đẹp như nước hồ mùa thu. Con nghe bà ngoại kể: " Vừa mới cất tiếng khóc chào đời, cháu đã được nhận món quà rất quý giá mà mẹ con ban tặng. Mặc dù lúc đó mẹ cháu vô cùng mệt mỏi, tưởng như đã kiệt sức nhưng mẹ vẫn đón cháu vào lòng, nở nụ cười yêu thưong trìu mến với con. Nụ cười đó làm sáng lên khuôn mặt xanh xao, đầm đìa mồ hôi của mẹ cháu - Lúc đó mẹ đã rất hạnh phúc khi sinh ra cô bé kháu khỉnh, đáng yêu như cháu". Cứ mỗi tối khi con học bài xong, ba lại kể cho con nghe hồi bé con đã vui bên mẹ như thế nào, mẹ ạ! "Hồi con bước sang tuổi đời đầu tiên là lúc con biết nói, biết đi. Có lẽ nào năm đó là thời gian con đáng yêu và dễ thương nhất. Cứ mỗi buổi tối trước khi đi ngủ con lại bi ba, bi bô đòi bú sữa. Giọng nói líu lo như con chim non của con khiến cho cha mẹ không khỏi bật cười. Chỉ có mẹ là biết con đòi gì, khi vào thời điểm đó, trong mẹ và con như có một cái gì đó mà chỉ có mẹ mới là người cho con ăn, con ngủ, con chơi. Bàn chân bé xíu non nớt của con cố bám chặt xuống nền gạch của căn phòng khách. Mẹ đặt con ở giữa phòng rồi dần dần lùi ra xa, ra xa. Lúc ấy con cố chập chững bước từng bước đi đầu tiên trong cuộc đời. Con đi được vài bước thì con loạng choạng tưởng chừng như sắp ngã, nhưng không đã có bàn tay mẹ đỡ lấy con, ôm con vào lòng, nở nụ cười tươi động viên con, mong con cố gắng vượt qua "cũng như lần trước mẹ đã ban tặng cho con món quà con coi là quý giá nhất - nụ cười mẹ, con cảm ơn mẹ! Buổi tối của sáu năm về trước, mẹ đã bận bao lo toan sắm sửa cho con để mai con bước vào lớp Một. Buổi chiều mẹ đã dắt con đi siêu thị, mua biết bao là thứ: nào bút, nào vở, nào phấn, nào bảng... cái gì cũng có cả nhưng con cảm thấy mẹ vẫn lo lắng một điều gì đó. Tối đến mẹ cho biết bao nhiêu thứ vào cặp để con học hành cho tốt, mẹ mua biết bao nhiêu thứ để con bằng bạn bằng bè. Nghĩ đến đó con vui lắm, nhưng sao con vẫn cảm thấy một nỗi buồn, một niềm lo lắng ẩn sâu trong mắt mẹ. Sáng sớm hôm sau mẹ đèo con đến trường, nơi mà con sẽ học ở trong đó, nơi dạy con biết bao kiến thức. Khi bước đến cổng trường, mẹ cúi xuống hôn con và nói: "Từ tối hôm qua mẹ đã lo lắng, ngày mai con sẽ buồn, sẽ khóc đòi về theo mẹ, nhưng bây giờ mẹ mới thấy con gái mẹ mạnh mẽ biết nhường nào. Con hãy bước qua cánh cổng trường này đi, rồi con sẽ thấy một thế giới đầy thú vị của tri thức, của trí tuệ". Mẹ lại nở nụ cười sung sướng, ôm con vào lòng rồi dắt con bước qua cánh cổng. Nụ cười của mẹ như tiếp thêm sức mạnh cho con, giúp con đủ nghị lực can đảm để vượt qua các thử thách trong cuộc sống, con cảm ơn mẹ! Con biết sức khỏe của mẹ rất yếu nên mỗi khi trái gió trở trời, mẹ lại mệt, lại yếu. Có một lần mẹ ốm nằm liệt giường, ngủ thiếp đi trong con sốt cao. Khi mẹ ngủ dậy trời đã chập choạng tối, mẹ gọi con vào, ôm con vào lòng, cười nói: "con gái của mẹ mang sách vở ngày hôm nay cho mẹ xem nào. Có bài nào khó nhớ hỏi mẹ nhé"... mẹ biết lúc đó con thương mẹ nhường nào không. Nhìn gò má xanh xao, khuôn mặt gầy con lại càng thương mẹ nhiều hơn. Mẹ ốm như vậy mà vẫn lo lắng cho con, nở nụ cười với con khi mẹ đang bị dày vò vì con sốt cao. Con thấy mẹ thật vĩ đại! cảm ơn mẹ đã sinh ra con để con nhìn thấy nụ cười của mẹ. Con không biết con phải cám ơn mẹ bao nhiêu lần để cảm ơn công ơn dưỡng dục của mẹ. Con không biết con phải xin lỗi mẹ bao nhiêu lần để mẹ tha lỗi cho những lỗi lầm của con đã gây ra. Con không biết con phải im lặng bao nhiêu lâu để suy nghĩ con yêu mẹ biết chừng nào. Con không biết con sẽ ra sao trên cuộc đời này, nếu không có nụ cười mẹ. Còn bây giờ con chỉ biết nói rằng: Con yêu mẹ và yêu nụ cười mẹ nhiều lắm!. LOÀI CÂY EM YÊU Không có vẻ đẹp lộng lẫy, trang trọng như cây phượng, cây mai; như hoa đào, hoa cúc. Không kiêu hãnh vươn cao như cây dừa, cây phi lao ... Sống khép nép, khiêm nhường ở sau vườn nhà, những cây chuối đứng bên nhau tạo một khoảng vườn xanh mát. Ở quê tôi, cây chuối đã bao.

(31) đời sống gắn bó với người nông dân khó nghèo, lam lũ. Tôi quí yêu cây chuối bởi vẻ đẹp rất riêng của nó. Thân chuối tròn, nhẵn. Từ nhỏ hay tò mò, tôi đã ngồi bóc từng bẹ chuối để bất ngờ nhận ra, bên trong chỉ là lỏi chuối màu trắng. Ấy thế mà từng chiếc bẹ cứ nối tiếp từng vòng, từng vòng ôm ấp để làm nên một vóc dáng lực lưỡng của thân chuối. Tàu lá chuối dài như một tấm vải mềm màu xanh tươi non. Cứ như thế, nhiếu tàu lá vừa to, vừa dài xoè ra làm thành chiếc dù lớn để che chở cho những nụ, những chồi bé bỏng, tươi non ...Những đêm trăng, đứng ở góc nhà nhìn ra, từng tàu lá chuối đẫm sương ánh lên như nước, sóng sánh cùng màu trăng gợi trong lòng ta bao cảm xúc. Từ giữa cây chuối, ở trên cùng, tàu lá non mềm cuộn tròn như một phong thư ủ kín, bọc lấy cái vẻ tinh khiết của khí trời, nhựa sống, bọc lấy vẻ mềm mại của biết bao hương vị đồng quê để rồi cứ mỗi ngày mới, cái phong thư xanh non mềm mại ấy dần mở ra chao mình trong nắng mang theo cả sắc trời xanh trong và màu nắng sớm. Làm sao không say sưa khi đứng nhìn buồng chuối non buông thả dần từng chiếc xuồng màu hồng sẫm xuống thảm cỏ xanh. Hoa chuối ngọt ngào, quyến rũ làm sao vì thế mà khu vườn nhà tôi rập rờn ong bướm và rộn ràng tiếng chim . Nội tôi thường kể về những ngày ăn củ chuối thay cơm. Những ngày gian khổ ấy, lá chuối cùng lá dong, lá ráy đã cùng bà cùng mẹ đi về trong mỗi phiên chợ. Lá chuối trong tay bà thành gói chè, gói muối, chiếc lá chuối quê nhà đã gói những thương yêu. Và giờ đây, khi tết đến xuân về, trước mỗi sân nhà phơi mấy tàu lá chuối, chiếc lá đã nhận sứ mệnh vô cùng cao cả. Nó đùm bọc, chở che, ủ kín cả hương vị đồng quê để làm nên những chiếc bánh chưng bánh giày mang đậm vẻ đẹp truyền thống của dân tộc ta. Trong những ngày lễ tết, người dân quê tôi trân trọng chọn những nãi chuối vàng tươi để dâng lên ông bà tổ tiên. Nhìn những nải chuối vàng tươi, trong tôi dậy bao suy nghĩ. Phải chăng những chiếc rể cần cù, chịu khó, âm thầm bám vào mãnh đất quê nhà để làm nên màu vàng tươi dân dã? Phải chăng những tàu lá xanh đã uống từng giọt sương đêm cùng màu trăng tiếng gió để rồi người dân quê tôi dâng lên ông bà tổ tiên tất cả sự tinh tuý, thanh khiết của cuộc đời ! Với tuổi thơ tôi, cây chuối đã hoá thân vào biết bao trò chơi đồng nội. Lá chuối làm kèn, gắn vào ống đu đủ làm thành đội kèn tí hon rộn vang cả xóm. Những ngày nước nổi, chúng tôi cùng chiếc bè chuối dạo khắp xóm làng. Lá chuối làm cờ, bẹ chuối làm súng, chúng tôi hoá thân thành những chiến sĩ trung kiên giữ làng giữ nước. Những buổi chiều quê với những chiếc thuyền bằng búp chuối màu đo đỏ chở ước mơ của chúng tôi về quê nội, quê ngoại, về một miền quê xa nào đó ... Bây giờ cuộc sống đã khá hơn nhiều, chiếc lá chuối quê tôi vắng dần trong từng phiên chợ. Bây giờ ở những cửa hàng sang trọng từ quê đến phố, người ta bày bán biết bao loại kẹo bánh với những nhãn hiệu sang trọng. Bây giờ gian hàng hoa quả có biết bao trái cây khác lạ, có cả những trái cây được nhập từ những nước anh em. Nhưng với tôi những nải chuối vàng tươi và hương vị của nồi bánh tét ngày tết với mùi thơm của lá chuối quê nhà vẫn là hồn quê hồn nước. Cây chuối vẫn còn đó như vẫy gọi những người xa quê nhớ về vẻ đẹp dân dã của những miền quê vô cùng êm ả ... Vườn chuối sau nhà tôi vẫn sớm chiều râm mát. Đứng dưới vườn chuối trong những trưa hè mới cảm nhận được hết cái mát lạnh rất đổi quê nhà. Nếu phải xa quê, xa nhà, tôi sẽ nhớ đến nao lòng cái bóng râm và màu xanh dịu mát ấy!. bài viết số 2 lớp 7 đề 1: Biểu cảm về cây phượng “Những chiếc giỏ xe, chở đầy hoa phượng. em chở mùa hè của tôi đi đâu…”. Mỗi lần nghe những giai điệu du dương và quen thuộc ấy, lòng tôi thấy nao nao buồn. những lời cagợi cho tôi nhớ về 1 loài hoa tôi yêu quý. Không hiểu sao mỗi lần tưởng tượng về hoa phượng thong đầu tôi lại xuất hiện hàng trăm đốm lửa liên tiếp ấm nóng đến chói chang. Hầu hết những người yêu hoa phượng đều nói: “nó đẹp vì biết tận hiến hết mình vẻ đẹp”. Phượng không đỏ.

(32) thẫm nghư nhung như mấy bông hồng kiều diễm. Nó đỏ rực và thậm chí rất tươi. Những cánh hoa lượn theo những đường cong tùy ý, lúc nở, nó túa ra đều như một chiếc chong chóng sắp quay. Hương phượng thơm thoang thoảng chứ không ngạt ngào như hoa sữa. vì thế thưởng thức hương hoa phượng bao giờ cũng tìm ra được những cảm giác thư thái, an lành. Phượng bắt đầu thắp lửa lúc đầu hè. Bởi thế mà cũng giống mọi người, tôi yêu hoa phượng bởi nó khắc ghi những dấu mốc quan trọng của đời tôi. Phượng nở là dấu ấn của mùa thi. Ở đó, tôi dù thành công hay thất bại nhưng tôi đã có những bài học và tôi vì thế đã trưởng thành. Phượng nở rộ cũng là lúc phải chia tay. Ôi! Chỉ cần nghỉ vậy thôi tôi tôi cũng đã cảm thấy nao lòng. Năm nào cũng vậy, tuy đã thành lệ nhưng không làm sao quên được cảm giácbooif hồi xao xuyến ấy. Cứ đến đầu tháng năm, khi hoa phượng đang lúc đỏ tươi và bước vào kì thi đẹp nhất thì cũng là lúc tụi học trò chúng tôi lục đục cho những ngày hè sôi động. tuy những ngày hè vui vẻ đang chực đón chờ, nhưng chúng tôi vẫn thấy buồn lắm lắm. bạn bè cả năm học vui vẻ với nhau vậy mà bây giờ phải tạm xa mấy tháng. Chúng tôi buồn thậm chí có bạn còn phát khóc khi phải trải qua những lần như thế. Hoa phượng đẹp và tất nhiên nó sẽ mãi là biểu tượng cho tuổi học trò. Hoa phượng rất giống lũ học trò nhỏ chúng tôi bởi nó cũng ngây thơ và cũng sống hết mình 1 cách thủy chung bằng tấm lòng son đỏ. Dưới mái trường cấp 1 thân yêu, không phải ai hết mà chính là hàng phượng đã chứng kiến lũ học trò chúng tôi lần lượt trưởng thành. Giờ đây khi đã chia xa, tôi nhớ đến nao lòng hàng phượng, nhớ nhớ những bông hoa đỏ khắc ghi bao kỉ niệm học trò nhất là những kỉ niệm của năm học lớp 5. Ở ngôi trường mới của chúng tôi, hàng phượng mới trồng chưa kịp trổ hoa. Nhưng tôi vẫn chờ với 1 tình yêu và 1 niềm nhớ nhung da diết. Hoa phượng không biết tự lúc nào đã trở thành 1 phần máu thịt của tôi. Nó là tình yêu của tôi, là nỗi nhớ mà tôi đã dành trọn cho 1 thời học trò đầy. Bài viết số 2 lớp 7 đề 3 : Biểu cảm về cây tre. Từ bao đời nay, cây tre đã có mặt hầu khắp các neỏ đường đất nước và gắn bó thủy chung với cộng đồng dân tộc Việt Nam. Đặc biệt trong tâm thức người Việt, cây tre chiếm vị trí sâu sắc và lâu bền hơn cả_ được xem như là biểu tượng của người Việt đất Việt,...Từ hồi bé tẹo tôi vẫn nhớ bài "Cây tre VN: Nước việt nam xanh muôn vàn cây lá khác nhau,cây nào cũng đẹp,cây nào cũng quý,nhưng thân thuộc nhất vẫn là tre nứa trúc mai vầu mấy chục loại khác nhau,nhưng cùng một mần xanh mọc thẳng..." “Tre xanh, xanh tự bao giờ Chuyện ngày xưa đã có bờ tre xanh...” Cây tre, cây nứa, cây vầu, trúc,... và nhiều loại tre bương khác là loại cây thuộc họ Lúa. Tre có thân rể ngâm, sống lâu mọc ra những chồi gọi là măng. Thân rạ hóa mộc có thể cao đến 10 -18m , ít phân nhánh. Mỗi cây có khoảng 30 đốt,... Cả đời cây tre chỉ ra hoa một lần và vòng đời của nó sẽ khép lại khi tre “bật ra hoa”.. Cùng với cây đa, bến nước, sân đình_một hinh. ảnh quen thuộc, thân thương của làng Việt cổ truyền, thì những bụi tre làng từ hàng ngàn năm đã có sự cộng sinh, cộng cảm đối với người Việt. Tre hiến dâng bóng mát cho đời và sẳn sàng hy sinh tất cả. Từ măng tre ngọt bùi đến bẹ tre làm nón, từ thân tre cành lá đến gốc tre đều góp phần xây dựng cuộc sống. Cây tre đã gắn bó với bao thăng trầm của lịch sử nước nhà. “...Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre và đánh giặc...”. Không phài ngẫu nhiên sự tích loại tre thân vàng được người Việt gắn với truyền thuyết về Thánh Gióng_ hình ảnh Thánh Gióng nhổ bụi tre đằng ngà đánh đuổi giặc Àn xâm lược đã trở thành biểu tượng cho sức mạnh chiến thắng thần kỳ, đột biến của dân tộc ta đối với những kẻ thù xâm lược lớn mạnh. Mặt khác, hình tượng của cậu bé Thánh Gióng vươn vai hóa thân thành người khổng lồ rất có thể liên quan đến khả năng sinh trưởng rất nhanh của cây tre ( theo các nhà Thực vật học, thì cây tre phát triển điều kiện lý tưởng, có thể cao thêm từ 15 -20cm mỗi ngày). Trải qua nhiều thời kỳ lịch sử, các lũy tre xanh đã trở thành “pháo đài xanh” vững chắc chống quân xâm lược, chống thiên tai, đồng hóa. Tre thật sự trở thành chiến lũy và là nguồn vật liệu vô tận để chế tạo vũ khí tấn côngtrong các cuộc chiến. Chính những cọc tre trên sông Bạch Đằng, Ngô Quyền đã đánh tan quân Nam Hán. Chính ngọn tầm vông góp phần rất lớn trong việc đánh đuổi quân xâm lược để giàng Độc lập Tự do cho Tổ Quốc. “ Tre giữ làng, giữ nước, giừ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín,...” Vốn gần gũi và thân thiết với dân tộc, cây tre đã từng là ngưồn cảm hứng vô tận trong văn học, nghệ thuật. Từ những câu chuyện cổ tích ( Nàng Ưt ống tre, cây tre trăm đốt,...) đến các ca dao, tục ngữ đều có mặt của tre. Đã có không ít tác phẩm nổi tiếng viết về tre : “Cây tre Việt Nam” của Thép Mới và bài thơ cùng tên của thi sỹ Nguyễn Duy,... Tre còn góp mặt trong những làn điệu dân ca, điệu múa sạp phổ biến hầu khắp cả nước. Và nó là một trong những chất liệu khá quan trọng trong việc tạo ra các nhạc khí dân tộc như : đàn tơ tưng, sáo, kèn,... Tre đi vào cuộc sống của mỗi người, đi sâu thẳm vào tâm hồn người Việt. Mỗi khi xa quê hương, lữ khách khó lòng quên được hình ảnh lũy tre làng thân thương, những nhịp cầu tre êm đềm... Hình ảnh của tre luôn gợi nhớ về một làng quê Việt nam mộc mạc, con người Việt Nam thanh cao, giản dị mà chí khí. Trong quá trình hội nhập quốc tế và hiện đại hóa thì tre ngày nay lại trở thành những sản phẩm văn hóa có giá trị thẩm mỹ cao được nhiều khách mước ngoài ưa thích, như những mặt hàng dùng để trang trí ở những nơi sang trọng : đèn chụp bằng tre, đĩa đan bằng tre.. Có thể thấy rằng bản lĩnh bản sắc của. người Việt và văn hóa Việt có những nét tương đồng với sức sống và vẻ đẹp của cây tre đất Việt. Tre không mọc riêng lẽ.

(33) mà sống thành từng lũy tre, rặng tre. Đặc điểm cố kết này tượng trưng cho tính cộng đồng của người Việt. Tre có rễ ngấm sâu xuống lòng đất, sống lâu và sống ở mọi vùng đất. Chính vì thế tre được ví như là con người Việt Nam cần cù, siêng năng, bám đất bám làng : “Rễ sinh không ngại đất nghèo, Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù”. Tre cùng người Việt Nam trải qua bao thăng trầm của lịch sử, qua bao cuộc chiến tranh giữ nước tre xứng đáng là hình ảnh biểu tượng cho tính kiên cường, bất khuất của người Việt Nam, là cái đẹp Việt Nam. Hà nội tre không còn nhiều (Lăng Bác thì có tre ngà )Giờ mở rộng Hà nội tre lại bát ngát các vùng quê ôm làng ôm xóm.Chiều về khói rơm không còn quấn quýt bên tre,(vì đun than, đun ga ),nhưng tôi vẫn thấy cây tre vươn thẳng gắn bó với thôn quê dẫu bao năm đổi thay từng ngày lên phố.. Bài viết số 2 lớp 7 đề 4: Biểu cảm về cây bàng. Trong các loài cây trên đất nước Việt Nam, cây nào cũng có vẻ đẹp và ý nghĩa riêng của có. Nhưng với tôi, có lẽ cây bàng là người bạn vô cùng thân thiết. Tôi yêu bàng như một sinh thể sống bởi bàng là chứng nhân cho biết bao kỉ niệm vui buồn thời thơ ấu của tôi. Từ khi biết nô đùa, chạy nhảy cùng lũ bạn gần nhà, tôi đã thấy cây bàng đứng sừng sững ở đầu làng gần khu chợ nhỏ từ bao giờ. Nhìn từ xa, cây bàng như một chiếc ô khổng lồ. Thân cây to, nổi lên những u, những cục sần sùi. Bà tôi bảo đó là mắt của bàng. Rễ cây bám sâu vào trong lòng đất vững vàng qua mưa gió. Các bạn cùng lứa tuổi với tôi thường ngắm màu đỏ của hoa phượng để đón chờ hè tới. Nhưng tôi lại thích ngắm sự đổi thay kì diệu của những mầm chồi non của bàng chuyển dần thành lá – với tôi, đó là sự báo hiệu của ngày hè. Mùa hè, bàng khoác trên mình chiếc áo màu xanh. Những tán lá như những chiếc lọng xanh mát rượi che đi cái nắng oi ả trong buổi trưa hè. Dưới gốc bàng là cả một kho cổ tích của lũ trẻ con xóm nhỏ. Bọn trẻ chúng tôi thường lấy lá bàng làm những chú trâu chọi, nghênh nghênh đôi sừng nhọn hoắt, sáp vào nhau trong tiếng hò reo náo nhiệt. Những đêm trăng sáng mất điện, chúng tôi lại rủ nhau chơi trò “rồng rắn” quanh gốc bàng cổ thật vui… Gốc bàng xù xì, rễ toả ra nhiều phía nên bao nhiêu sinh lực bàng dành hết cho lá, cho cành, cho những chùm hoa trắng nhỏ li ti kết thành trái. Bàng hứng nắng trên đầu để gốc mát quanh năm, để ánh nắng trưa hè lọc qua lung linh huyền ảo. Trong tán lá bàng xanh ấy là thế giới riêng của những chú chim sẻ, chim sâu bé nhỏ. Đứng dưới gốc bàng nghe tiếng kêu lích chích của chung rộ lên thật vui tai. Tạm biệt mùa hè, bàng đón thu sang với làn sương mỏng cùng ánh nắng thu hanh hao để những chiếc lá xanh của mình chuyển dần sang màu vàng. Rồi một ngày gió heo may se lạnh, những cơn mưa thưa dần, đó cũng là lúc quanh gốc bàng đã lác đác rụng những quả bàng chín. Lũ trẻ xóm tôi, cứ đi học về là lại đến bên cây bàng tìm hái bàng để ăn. Với chúng tôi, bàng chín là một món đặc sản ngon tuyệt. Bàng chín ăn có vị ngòn ngọt, chua chua, hơi chan chát… Nếu ai đã cầm trái bàng chín trên tay, chắc chắn sẽ không thể nào quên được mùi thơm dịu toả ra từ lớp vỏ vàng bóng. Đập vỡ hạt ra bạn sẽ thấy nhân trái bàng màu trắng đục, ăn thơm béo lạ thường. Phải chăng rễ bàng đã phải cÇn mẫn, vất vả chắt chiu màu mỡ trong lòng đất mẹ để chúng tôi có được những trái, nhân ngon, ngọt lành đến vậy! Lá bàng từ màu vàng nhạt, sậm dần rồi chuyển sang nhuộm màu đỏ sẫm. Đó là lúc bàng gửi những tấm thiệp hồng đầu đông cho con người, cho cây cỏ. Từng cơn gió bấc thổi mạnh, lá bàng lìa khỏi cành bay vào không gian như nuối tiếc điều gì đó rồi nhẹ nhàng đáp xuống cỏ. Đông đã đến thật rồi! Bàng trút lá, cành cây trơ trụi khẳng khiu giữa mùa đông buốt giá. Nhiều hôm mưa phùn, gió bấc, tôi thấy thương cây bàng vô cùng và thầm hỏi: “Bàng ơi, trời lạnh lắm, bạn có rét nhiều không?”. Lá bàng khô rơi xào xạc trên lối mòn như trả lời: “Cám ơn bạn, mình không sao đâu. Thu qua, đông tới, và rồi xuân sẽ lại sang, chúng tôi quen rồi bạn ạ!” Giã từ những ngày đông giá rét, xuân về, cây bàng khoác lên mình những đốm lửa màu xanh. Rồi những đốm lửa màu xanh ấy cứ lớn dần, lớn dần,… Bàng cựa mình runh rinh hé mắt nhìn bầu trời xanh thẳm. Và kì diệu thay, chỉ vài ba hôm không để ý, bàng đã hoàn toàn đổi khác với tấm áo choàng xanh non tươi mới. Cây xoè rộng tán, đung đưa lá cành vẫy gọi chim chóc trở về tụ họp hót ríu ran. Lũ trẻ con chúng tôi lại nô đùa vui vẻ dưới gốc bàng, ngước lên nhìn cây bàng đổi thay sắc áo và mong đợi một mùa hè với bao kỉ niệm tuyệt vời… Cây bàng thân thuộc, gắn bó với tuổi thơ, với lứa tuổi học trò. Thời gian dần trôi, cây bàng vẫn đứng đó ở đầu xóm nhỏ, xoè tán rộng che nắng che mưa cho bao thế hệ con người. Có ai lớn lên, đi xa còn nhớ về cây bàng? Còn tôi, mỗi khi cầm trái bàng chín trên tay lại nghe như có tiếng ai đó trong gió vọng về: “Bạn ơi, cuộc đời này đẹp lắm!” Đó là tiếng của đất, của trời, hay là tiếng của cây bàng cổ thụ thân yêu?.... Bài viết số 2 lớp 7 đề 5:.

(34) Biểu cảm về cây đa. Không biết tự bao giờ, cùng với bến nước sân đình, cây đa đã trở thành biểu tượng của làng quê đất Việt. Ai đó xa quê hẳn không thể không có những phút nao lòng mỗi khi nhớ về những kỉ niệm bên gốc đa làng. Cây đa đi vào ca dao, trong chuyện cổ tích, trong mỗi khúc dân ca. Quên sao được câu chuyện của bà dưới gốc đa có Thạch Sanh, chú cuội. Nhớ vô cùng điệu lí cây đa người thương ta đã hát. Cây đa bến nước sân đình phải chăng đã trở thành những thiết chế văn hóa không thể thiếu được của làng quê? Thật vậy, với đặc tính sinh vật của mình, cây đa đã gắn bó sâu sắc với làng . Đa rất dễ trồng và sống lâu tới ngàn tuổi. trong bão táp phong ba, trải qua bao thế hệ cây đa vẫn sừng sững tỏa bóng mát giữa trời, ôm cả một góc quê hương. Cành đa vươn đến đâu buông rễ chùm, rễ nổi đến đó. Từ rễ hóa thành thân, để cây đa có thêm nhiều cội. Có cây có tới chín cội lừng lững uy nghiêm cả một góc làng. Những cội đa đó như những cánh tay khổng lồ, cơ bắp cuồn cuộn nâng cả tán cây lên giữa trời xanh. Ngoài những cội chính ra đó, đa còn có nhiều lá rễ chùm rễ phụ buông lơ lửng lưng trời như tóc ai đang xòa bay trong gió. Trẻ chăn trâu tha hồ ẩn náu trong từng cội đó chơi trò đuổi bắt . Lá đa xanh ngắt bốn mùa chim gọi về làm tổ. Trong vòm lá, chim ríu rít gọi bầy. Dưới gốc đa trẻ nô đùa hò hét. Và kia, con trâu nhà ai đang mơ màng lim dim nằm nhai cỏ để cho lũ chim sáo nhảy nhót cả lên đầu. Đa không có giá trị kinh tế như các loài cây khác, không có quả thơm như mít như xoài; không có hoa đỏ như gạo, hoa tím như xoan. Đa chỉ có tấm thân lực lưỡng trăm cành hiên ngang và tán lá quanh năm xanh ngát . Đa chỉ có bóng mát cho đời. Đa càng sống lâu càng khỏe chắc kiên cường . Bởi thế giá trị tinh thần của cây đa thật lớn. Đa là cây cao bóng cả của làng. Chim muông tìm đến đa để làm tổ. Người thương lấy gốc đa để làm nơi hò hẹn đợi chờ. Xao xuyến làm sao một đêm trăng, cành đa la đà trước ngõ để cho ai đó ngắm trăng ngơ ngẩn đợi người ! Những trưa hạ oi nồng, gốc đa thành nơi dừng chân cho bao lữ khách. Người làng ra đồng ra bãi gồng gánh trên vai, cả con trâu cái cày cũng lấy gốc đa làm chỗ nghỉ. Quán nước ven đường dưới gốc đa ấy râm ran bao chuyện ở đời. Bát nước chè xanh hay bát vối đặc cùng với ngọn gió mát làng dưới bóng đa rì rào ấy đã xua đi bao gian khó nhọc nhằn của cuộc sống mưu sinh. Cổng làng bên cạnh gốc đa nơi thuở thiếu thời ta chong chong chờ mẹ đi chợ về có gió cành đa vỗ về ôm ấp để đến bây giờ cái cảnh ấy vẫn hoài niệm canh cánh mãi trong ta. Và anh nghệ sĩ góc máy nào gam màu nào để anh có được một tấm ảnh một bức tranh cổng làng ta, mái đình quê ta với gốc đa sần sùi rêu mốc, lá đa xanh ngát đẹp ngời đến thế ! Cây đa đi vào lịch sử mỗi làng. Thời chống Pháp, ngọn đa là nơi treo cờ khởi nghĩa, gốc đa là nơi cất giấu thư từ, tài liệu bí mật. Thời chống Mĩ gốc đa lại là chòi gác máy bay, nơi treo kẻng báo động. Còn mãi trong ta cây đa Tân Trào thủ đô kháng chiến khi xưa. Đa là nỗi kinh hoàng cho lũ giặc, là bình yên cho xóm làng. Phải chăng “thân cây đa” cũng là từ ý nghĩa đó. Đa là một trong những biểu tượng của làng. Bác Hồ người anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, người đã phát động Tết trồng cây và việc trồng cây mỗi mùa xuân đến theo lời Bác dạy là một nét đẹp văn hóa của người VN chúng ta. Cả cuộc đời Người, Bác đã trồng biết bao cây xanh tạo bóng mát cho đời, trong đó có nhiều cây đa. Tết Kỉ Dậu (1969) Tết cuối cùng của đời người, Người đã kịp trồng cây đa cuois cùng tại xã Vật Lại (Ba Vì). Những cây đa Bác trồng đã vươn cành xanh lá tỏa bóng rợp mát quê hương. Theo chân Bác, cùng với việc trồng cây ăn quả, cây lấy gỗ, chúng ta hãy trồng thêm nhiều cây đa nữa ở những nơi trung tâm làng xã để cho “cây đa bến nước sân đình” mãi là những tín hiệu bình yên, biểu tượng của một làng quê văn hóa VN.. Bài viết số 2 lớp 7 đề 6: Biểu cảm về cây hoa hồng Loài hoa các bạn thích là hoa gì? Chắc chắn có nhiều câu trả lời. Chị Huệ trắng muốt duyên dáng hay là chị phong lan tim tím yểu điệu? Còn với em, loài hoa em yêu thích và đẹp nhất là hoa hồng.. Trước hiên nhà. em có trồng một chậu hồng nho nhỏ. Hoa hồng quả không hổ danh là nữ hoàng các hoa. Đó là cây hồng nhung. Hoa khoác lên mình bộ váy áo màu đỏ thắm, một màu đỏ thật sang. Nhưng bộ dạ hội đó còn lộng lẫy hơn vào buổi sáng, những hạt sương đọng trên cánh hoa như những viên kim cương lấp lánh trong nắng, điểm xuyến cho tà áo thắm đỏ rực rỡ. Cây hoa chỉ ra ba bông nhưng bông nào bông nấy đều đẹp mê hồn. Ba hông hoa như ba nàng công chúa xinh đẹp, kiều diễm. Những cánh hoa chắc là đẹp nhất. Lớp lớp cánh hoa như những bậc thang. Cánh hoa thật mịn màng, mượt mà như tơ lụa đỏ thắm, chúng kết vào nhau tạo nên bông hồng duyên dáng. Đường nét từng cánh hoa thật uyển chuyển, đó là tuyệt tác của bông hồng, là một sự kì ảo vô hình thu hút người ngắm. Nhị hoa màu vàng thật hợp với dáng vẻ sang trọng của hồng nhung. Đầu nhị có đôi chút phấn trắng như hạt cát vàng nhấp nhánh. Thân cây chắc chỉ to và dài bằng cái đũa. Thân hoa có gai, những cái gai bé nhưng nhọn bảo vệ cho ba nàng công chúa Hồng trẻ đẹp. Mờy chiếc lá nhỏ nhỏ, xanh đậm, sờ cưng cứng, ram ráp. Chà, thế mà nhanh thật! Mới ngày nào, các bông hoa chỉ là nụ hồng e ấp, nhỏ xíu, thế mà bây giờ những cánh hoa đã xòe ra giỡn với gió. Mỗi khi đi học về, em thường ra chỗ cây hồng để thưởng thức hương thơm ngọt ngào đó. Em nhắm mắt lại và thả mình theo những cánh hoa. Nó dắt em đến một thế giới kỳ diệu. Ở đó, có ba nàng tiên đi cùng em vào khu vườn đầy hoa đó. Đó là vương quốc kỳ ảo với muôn vàn điều mới mẻ. Một thảm hoa rực rỡ hiện ra trước.

(35) mắt em. Trên bầu trời là những đám mây bồng bềnh trôi, trong ánh mặt trời rực rỡ và muôn màu muôn vẻ của bảy sắc cầu vồng. Một làn gió nhẹ thoảng qua làm rung cánh hoa… Tất cả đều hấp dẫn vô cùng. Tiếng xe máy nổ ròn ngoài cổng, làm êm quay lại với hiện tại, xua tan đi nỗi mệt nhọc, lấy lại tinh thần. Đâu chỉ có em thích hồng nhung, còn mấy chú bướm nữa. Chúng suốt ngày đến thăm hoa. Và ba tiểu thư cũng vui với chúng. Có chú bướm vàng điểm đen trên cánh lúc nào cũng bay vòng quanh bông hoa rồi lại đậu xuống. Thật là buồn cười! Em yêu quí hồng nhung lắm. Em vẫn thường tưới và chăm sóc nó. Cây hồng đã giúp em nhận ra một chân lý giản dị trong cuộc sống: vẻ đẹp luôn đi cùng với gai. Cũng như cuộc đời của mỗi người có nhiều lúc tốt đẹp và cũng không ít lúc gặp khó khăn mà ta luôn phải vượt qua.. . Bài cảm nghĩ về khu vườn nhà em Tôi sinh ra ở nông thôn. Vì thế mảnh vườn nhà đã trở thành 1 nơi quen thuộc. Ở nơi đấy, tôi đã lớn lên bằng những trái ngọt đầu tiên. Và cũng ở nơi ấy, tâm hồn tôi trở nên sinh động bởi hương hoa và bởi tiếng chim ca hát suốt ngày. Ngay trước sân nhà tôi là 1 khoảng vườn khá rộng. mảnh vườn được ngăn cách với sân bằng 1 bờ tường hoa màu vôi trắng. khu vườn đã có từ lâu, từ lúc tôi chưa kịp chào đời. Nó là 1 kỷ niệm của nội tôi khi ông còn sống. vì thế mỗi lần đặt đôi bàn chân nhỏ xíu lên khu đất của mảnh vườn, lòng tôi bao giờ cũng dấy lên 1 nỗi niềm nhớ thương thành kính. Mảnh vườn chủ yếu trồng cây ăn quả. Ngững loại ngon và quý như nhãn, vải thiều, bưởi… những giống hoa quả ấy không phải tầm thường. nó đã được ông nội lăn lội đem về từ những miền đất khác nhau. Có loài, nội tôi phải trồng đi trồng lại nhiều lần mới sống được. bởi vậy được đưa đến từ nơi xa lạ thêm lạ đất. tôi thêm yêu quý mảnh vườn cũng vì lẽ đó. Bởi mảnh vườn là mồ hôi công sức bao ngày hết lòng chăm bón của nội tôi. Có lần tôi hỏi :“sao nội lại chọn trồng nhiều cây ăn quả”. Nội tôi giảng giải: “cây cũng như người cháu ạ! Điều quý nhất là phải đơm hoa kết trái, vừa làm đẹp lại phải mang lại hữu ích cho đời. khi nào lớn, cháu sẽ hiểu hơn chân lý ấy”. quả thật lúc ấy tôi còn quá nhỏ để hiểu những lời dạy của nội tôi. Lúc ấy tôi chỉ mong mình lớn thật mau để lại được nghe lại được hiểu những lời nội dạy. vậy mà chỉ hai mùa trái ngọt đầu tiên, nội đã mãi mãi ra đi. Thế là những bài học kia, tôi mãi phải tự tìm chân lý cho những thắc mắc của mình. Giờ đây mảnh vườn đã xum xuê và ngọt ngào hoa trái lắm! chẳng phải tìm kiếm đâu xa, chỉ cần nhìn vào một góc của mảnh vườn, tôi đã hiểu thấu lời nội năm xưa. Mỗi sáng khi ông mặt trời thức dậy, tôi lại thay ông tưới tắm mảnh vườn. tôi biết ơn mảnh vườn nhiều lắm bởi hình như chính những.

(36) hôm như vậy, tôi thấy thật khoan khoái trong lòng. Được chăm bón cho cây, được thưởng thức những bông hoa nở sớm, lại nghe tiếng những đàn chim rối rít bỡn đùa nhau. Ôi! Cái cảm giác thật thú vị biết nhường nào. Hôm nào cũng vậy, tưới cây xong tôi mới vào ăn cơm rồi đi học. tôi thấy thật vui và bố tôi cũng nói: “việc làm của con tuy nhỏ nhưng nếu con duy trì được, nó sẽ mang lại hữu ích lâu dài”. Tôi mừng rỡ và phấn chấn bước vào 1 ngày học mới. Cách đây vài năm, vào ngày giỗ ông tôi, bố tôi quyết định trông f thêm hai luống hoa nho nhỏ trong vườn. chỉ mấy tháng sau, những bông hoa đua nhau nở. bao nhiêu năm ăn trái ngọt, giờ đây tôi lại càng vui vì ngày nào cũng được xay ngắm và thưởng thúc hoa thơm. Mảnh vườn thêm 1 lần nữa lại mang đến 1 ý nghĩa khác cho tôi và dạy tôi thêm 1 chân lý mới. Tôi sống gắn bó với vườn nhà và không biết sẽ ra sao nếu phải rơiif xa mảnh vườn cũng như tất cả những người thân yêu ấy. mảnh vườn cũng như nội hay như tất cả những người thân quý của tôi. Nó luôn cống hiến rất âm thầm và thủy chung. Tôi yêu quý nó và vì thế tôi cũng khát khao làm được nhiều việc có ích cho những ngày vất vả của nội và của bố mẹ tôi. ------------------------------------------2. Cảm nghĩ về mẹ Khi còn nằm ở trong nôi, em thường nghe bà hát: gió mùa thu mẹ ru con ngủ năm canh chày thức đủ năm canh. Câu ca dao ấy cho đến tận hôm nay vẫn còn vang vọng nhắc cho em không bao giờ quên công ơn của mẹ. có lẽ cũng giống với rất nhiều người, mẹ em là 1 người đáng quý, đáng yêu và cũng rất tự hào. Em sinh ra ở nông thông nhưng lớn lên mười thì cả gia đình chuyển lên thành phố. Quãng thời gian đó cũng là cả quãng đờivaats vả nhọc nhằn của mẹ. những nhày tháng bươn trãi đã làm hằng lên ở đuôi mắt mẹ những vết rạng chân chim. Tuy thế khuôn mặt mẹ vẫn điềm nhiênvaf phúc hậu. mẹ em không . cao mà dáng người vừa phải. đôi tay vất vả của mẹ hơn chục năm qua đã dày công vun đắp cuộc sống cho cả gia đình. Có lẽ đó là điều tolowns nhất, ý nghĩa nhất mà mẹ dành cho cuộc sống của bố con em. Mẹ có thời gian nhưng chẳng bao giờ em thấy mẹ cầu kì. Mẹ thích chiếc áo màu xanh nhạt và chiếc quần màu sẫm. mẹ thường dạy bảo em: “con hãy nhớ, giản dị bao giờ cũng rất cần cho cuộc sống”. câu nói của mẹ và cả tấm gương của mẹ nũa thật ý nghĩa vô cùng khi càng ngày em càng hiểu sâu sắc hơn cuộc sống sa hoa ở nơi đô thị. Mười hai tuổi, em đã học được ở trường bao điều bổ ích thế nhưng những bài học đầu tiên mà mẹ.

(37) dạy sẽ trở thành những kỉ niệm không thể nào phai. Em còn nhớ khi em chín tuổi, có một vài lần em không nghe lời mẹ, đội nắng đi chơi theo đám bạn suốt cả buổi trưa. Thế mà tối về lên cơn sốt vì cảm nặng. em cứ nằm thế và suốt mấy đêm liền mệ đã thức trắng để lo cho em. Mấy hôm sau khi mẹ đã khỏe, nhìn khuôn mặt mẹ hốc hác, xanh xao, em thấy ân hận lắm. em đã khóc và xin lỗi mẹ. thế nhưng mẹ đã hiểu, mẹ không hề quở mắng. mẹ ôm em thật chặt vào lòng và dường như trái tim yêu thương của mẹ đang nói lên hai tiếng thứ tha. Mẹ của em hiền hòa và giàu yêu thương như thế. Nhưng tình thương của mẹ chỉ dành cho những đứa con yêu. Em còn nhớ 1 lần, lần ấy, gia đình em mới chuyển ra Hà Nội, sáng ngày chủ nhật, vẫn giản dị trong bộ quần áo quê mùa, em dắt tay mẹ đến công viên. Rồi bất chợt mẹ nhìn thấy 1 cậu be trạc tuổi em đang xách 1 chiếc hộp đánh giầy. mẹ nhìn cậu bé rồi nhìn em rồi xúc đọng đến rơi nước mắt. không hiểu sao lúc ấy em tự nhiên nắm chặt bàn tay mẹ. em hiểu mẹ đang nghĩ về những ngày tháng gian nan vất cả cả gia đình và chắc chăn mẹ đang buồn thương lắm cho cuộc đời cậu bé kia. Em đã gặp bao cuộc đời lam lũ. Và mỗi lần như thế em lại càng yêu quý mẹ hơn. Sau này, dù có đi đâu, em cũng nhớ về mẹ, nhớ về lòng nhân hậu và nhớ về những gì mà mẹ đã hy sinh để chăm bẵm hạnh phúc cho cuộc đời em. -----------------. Bài văn cảm nghĩ về dòng sông Quê em là một ngôi làng nhỏ nằm ven sông Hồng, nhìn từ xa dòng sông như dải lụa mềm mại ôm trọn lấy ngôi làng. Con sông quê em đã trở thành kỉ niệm khó quên đối với những người con được sinh ra và lớn lên bên dòng sông thơ mộng này. Tuổi thơ em gắn bó với dòng sông ấy, dòng sông đã cho em biết bao nhiêu kỉ niệm êm đẹp. Buổi sáng vừa thức dậy, em đã nghe thấy âm thanh rộn rã của chiếc thuyền nhỏ đang trao đổi mua bán trên bến sông. Những âm thanh đó đã trở nên quen thuộc và gần gũi đối với người dân nơi đây. Vào thời điểm này, trên bến sông thường tấp nập hơn, họ đi mua cá tôm của những người dân xóm chài đánh bắt. Dòng sông vào buổi sáng thường cho ta cảm giác bình yên. Những con sóng nhỏ xô vào bờ ì oạp. Gió thổi dìu dịu trên triền đê khiến cho không gian càng trở nôn trong trẻo và thoáng đãng hơn. Gần trưa, mặt sông trở nên sáng bừng bởi những tia nắng chiếu xuống mặt nước, màu nước sông lúc này trở nên lấp lánh hơn. Hai bên bờ sông những hàng cây đung đưa theo gió. Buổi trưa nắng đã lên cao, mặt sông như trải rộng hơn và yên lặng hơn và có điểu gì gì đó như lao xao hơn. Trên bến, từng chiếc thuyền cần mẫn đưa khách qua sông. Buổi chiều thuyền ghe tấp nập qua lại, vang vang tiếng nói cười. Đối với lũ trẻ con chúng em, dòng sông còn là nơi để cả bọn gặp gỡ và chơi đùa thoả thích. Vào những chiều hè, khi ông mặt trời chiếu những tia nắng dìu dịu trên mặt sông cũng là lúc chúng em rủ nhau ra sông chơi. Mùa hè, nước ở gần bờ không sâu lắm, tắm lại mát. Bọn em chỉ cần bơi một lát là đến bãi bồi. Đó là khoảng đất trống rất rộng, tha hồ cho cả bọn chơi đùa. Từng tốp trẻ con nô đùa ầm ĩ, át cả tiếng sóng ì oạp vỗ bờ. Cát dưới chân chúng em mịn màng như nhung. Phía tây mặt trời đỏ rực, chiếu những tia nắng cuối cùng xuống dòng sông như một bức tranh lửa. Gió từ sông thổi lên mát rượi. Lũ trẻ con.

(38) chúng em mang bóng ra đá, tiếng reo hò náo động cả bãi sông. Chán đá bóng chúng em lại rủ nhau tắm. Tất cả thi nhau lặn ngụp. Dòng sông hiền hòa êm ả trôi như bàn tay mẹ nhẹ nhàng vỗ về. Có những ngày mưa, nước dâng lên cao ngập lút bãi bồi. Dòng sông đỏ ngầu oàm oạp vỗ thân đê. Những cành củi to nhỏ lặng lẽ trôi; rồi bỗng nhiên bị lôi tuột vào một cái xoáy nhỏ, cả bọn thấy thế lại reo hò ầm ĩ. Thế rồi chỉ mấy ngày sau, nước rút, dòng sông lại trở về như xưa: hiền hòa, nhẫn nại và lẳng lặng trôi. Bao năm tháng qua đi, dòng sông vẫn cứ hiền hòa êm đềm chảy. Không biết dòng sông đã lưu giữ những kỷ niệm của chúng em ở đâu mà sao em thấy dòng sông thân quen đến thế. Từng bờ tre, từng ngọn cỏ, dòng sông đã trở thành một phần trong cuộc sống tuổi thơ của em. Sau này, dù đi bất cứ đâu em vẫn luôn nhớ về dòng sông thân yêu của mình.. ---------------. Đề bài: Biểu cảm về loài cây em yêu: cây lúa . Cảnh tượng về một cánh đồng nhỏ hẹp, nằm xen giữa những ngôi nhà thấp lè tè, có những hàng cau bao bọc xung quanh cứ ám ảnh tôi mãi.Bởi mùa đã hết, lúa vẫn đang còn xanh-đợi đến giáp hạt còn lâu-vậy mà Tết lại sắp đến cận bên. Ở quê tôi, cái miền quê nghèo xơ xác của dải đất miền Trung này có bao người nông dân thiếu gạo vào dịp Tết. Thế mà với họ, kể cả với tôi nữa vẫn coi cây lúa như người bạn của mình. Đã bao người bỏ làng đi làm ăn, mong đổi đời. Chỉ có ba tôi vẫn ở lại vì cây lúa, vì mảnh vườn, vì ở quê tôi vẫn còn nội. Cây lúa gắn với bờ vai ba, gắn với đôi chân trần của mẹ, gắn với những ngày nắng hạn, khô mưa gió Lào táp vào mặt như cố lột đi đi từng lớp da bong trên trán của bà. Vậy mà... cả gia đình tôi ai cũng một lòng vì cây lúa.Ba tôi thường bảo: " Nhất sĩ nhì nông, hết gạo chạy rông nhất nông nhì sĩ" Tôi không hiểu ba tôi muốn nói gì, nhưng nghe mãi thành thuộc làu làu rồi cũng đem lòng si mê cây lúa từ bao giờ không biết. Mà làm sao không yêu lúa. Khi mới những ngày đầu tập cầm chiếc bút lá tre tôi đã mê cái màu lá mạ.Cả ruộng mạ non mơn mởn dập dờn trước gió, lấp lánh giọt sương đêm còn sót lại trông như dát bạc.Yêu nhất vẫn là lúc cây lúa đang thời con gái. Thân lúa nõn nà, bụng lúa no căng. Chiều.Theo mẹ ra đồng. Ngắt trộm một bông, mở bụng lúa ra... xòa một cành non trắng nõn nà như hoa cau mới nở bung vào sáng sớm. Cho bông lúa vào miệng khẽ nhai nhè nhẹ để nghe cái vị ngòn ngọt, lờ lợ ấy tan ra nơi đầu lưỡi. Ngọt ngào như dòng sữa mẹ ngày nào ta vẫn chưa quên được. Có lẽ không đứa trẻ nào ở quê tôi không thích ăn lúa làm đòng như gặm bắp non khi bắp vừa tượng sữa. Mẹ tôi vẫn thường bảo: - Ngày xưa bà nuôi mẹ bằng chính những quả bắp non ấy. (Bởi bà không có sữa) Những bông lúa non hứa hẹn một mùa vàng trĩu hạt. Và khi cánh đồng chỉ còn trơ rạ, cánh đồng trở thành giang sơn của tụi trẻ con chúng tôi. Tôi không thể nào quê được những mớ rạ được phơi phóng thẳng hàng dưới trời nắng gắt. Mùi thơm của rơm rạ thật ngọt ngào. Ai đã từng đi chăn trâu trên cánh đồng chiều sau vụ gặt, mới cảm hết được cái mùi khô rơm rạ ấy.Chúng tôi thả trâu thung thăng gặm cỏ trên bờ ruộng còn chúng tôi, những chiến binh dũng cảm thì tha hồ đánh trận. Những ụ rơm trở thành pháo đài, những bờ ruộng trở thành chiến lũy. Và trò chơi con trẻ cứ diễn ra trong tiếng cười giòn giã.Tháng ba hoa gạo nở, tháng ba đồng chiều trơ rạ. Tháng ba là tháng ấn tượng nhất trong kí ức tuổi thơ chúng tôi. Mẹ tôi nấu nồi cơm mới. Mâm cơm cũng bao giờ cũng thổi xôi.Và bao giờ cũng thịt một chú gà. Và tất nhiên cúng cơm mới thì phải có cơm gạo mới.Cơm mới vừa thơm, vừa béo, vừa dẻo vừa vừa khô hấp dẫn tụi trẻ con chúng tôi mỗi độ mùa về. Cơm là món ăn hàng ngày vậy mà sao cơm mới lại làm ta nhớ mãi. Mùa về, được bao nhiêu lúa, mẹ lại bán đi một ít để lo phân bả, để trả tiền học phí cho con. Còn bao nhiêu lúa để quay vòng? Mẹ nhẩm tính còn bao tháng ăn nữa thì giáp hạt. Còn ba thì lo chuyện khác. Những bó rơm cao quá đầu người được ba gánh gồng về. Rồi những đêm sáng trăng, ba và mẹ cùng chất.Vui nhất vẫn là lúc này.Chúng tôi được ba mẹ bế lên cây rơm, nhảy nhún trên những đụn rơm cao chất ngất ấy. Để rồi sau vụ gặt, lại hì hụi rút rơm để lót ổ gà, rút rợm đẻ ủ cho con lợn nái, và đặt biệt là chú trâu Bỉnh, mùa về không thể thiếu những bó rơm khô. Còn nội thì lại khác. Lúc nào mùa về nội cũng vui cả. Bà nhẩn nha hát, rồi tuốt rạ, rồi bện chổi. Bà bảo chổi lớn để nhà dưới, chổi bé để quét bếp tro. Vừa bền, vừa sạch. Xem ra cây lúa đúng là hạt ngọc Trời. Bởi không chỉ cho ta hạt gạo mà lúa còn cho ta cả cuộc đời mình.Nhiều lúc rỗi, tôi.

(39) đâm ra nghĩ ngợi. Chắc có lẽ vì quá hiểu nghề nông, quá yêu cây lúa mà Vua Hùng đã truyền ngôi lại cho Lang Liêu. Bởi vua cũng rất quý trọng hạt ngọc của trời, quý trọng sức lao động của người và yêu quý sự sáng tạo của người nông dân chân lấm tay bùn. Ba thường bảo tôi: - Con gắng học để sau này đừng làm nông như ba. Khổ lắm! Vâng! Ba ơi con sẽ gắng học. Con sẽ gắng làm một điều gì đó. Bởi sau này, dù con có đi đâu, dù con có làm gì, thì trong mỗi bát cơm con ăn con vẫn thấy được vị mặn của giọt mồ hôi ba, vị ngọt của ngào của tình cảm ba mẹ dành cho con. Con vẫn không bao giờ quên được hương vị cánh đồng lúa quê mình. Mùi lúa non ấy, rùi rơm rạ ấy sẽ hằn in mãi trong kí ức con. Con sẽ nhớ mãi tiếng thở dài của mẹ nhẩm tính ngày giáp hạt mùa sau.. m Híng dÉn HS häc bµi: - N¾m v÷ng néi dung. A. Mục tiêu cần đạt. Gióp hs : 1. Kiến thức: - Hiểu đợc văn biểu cảm nảy sinh là do nhu cầu biểu cảm cuả con ngời. -Biết phân biệt biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián tiếp cũng nh phân biệt các yếu tố đó trong v¨n b¶n. - Hiểu đợc đặc điểm cụ thể của văn biểu cảm. Hiểu đợc đặc điểm của phơng thức biểu cảm là thờng mợn cảnh vật, đồ vạt, con ngời để bày tỏ tình cảm, khác với văn mtả là nhằm mục đích tái hiện đối tợng đợc mtả. - Nắm đợc kiểu đề và các bớc làm văn biểu cảm. 2. Kĩ năng: Bớc đầu nhận diện và phân tích các văn bản biểu cảm, chuẩn bị để tập viết kiÓu v¨n b¶n nµy. - Nhận diện đề, học tập cách viết bài văn biểu cảm khi có nhu cầu. B . Néi dung: I . KiÕn thøc : 1.Kh¸i niÖm v¨n biÓu c¶m - Khái niệm : là văn viét ra nhằm biểu đạt ? Nêu khái niệm văn biểu cảm ? t/c, cảm xúc, sự đánh giá của con ngời đối Cã mÊy lo¹i biÓu c¶m ? với TG xung quanh, và khêu gợi lòng đồng c¶m n¬i con ngêi. - V¨n biÓu c¶m cßn gäi lµ v¨n tr÷ t×nh, gåm thÓ lo¹i: Th¬ tr÷ t×nh, ca dao tr÷ t×nh, tuú ? VËy khi viÕt v¨n biÓu c¶m cÇn bót, th… sö dông c¸c lo¹i v¨n nµo ? -Tình cảm thể hiện: là t/c đẹp, thấm nhuần t tëng nh©n v¨n. - 2 lo¹i biÓu c¶m : + Trùc tiÕp ( B»ng nh÷ng tõ ng÷ trùc tiÕp gîi ra t×nh c¶m : tiếng kêu, lời than....) + Gi¸n tiÕp ( th«ng qua miªu t¶ mét h×nh ảnh,kể một câu chuyện nào đó để khơi gợi t×nh c¶m). - Sö dông v¨n miªu t¶ vµ tù sù. ? Văn biểu cảm có những đặc. 2. §Æc ®iÓm cña v¨n biÓu c¶m..

(40) ®iÓm g× ?. - V¨n b/c lµ tiÕng nãi t×nh c¶m cña con ngêi. - §èi tîng lµ thÕ giíi tinh thÇn mu«n h×nh mu«n vÎ. - Mỗi bài văn b/c tập trung biểu đạt một tình c¶m chñ yÕu. - T×nh c¶m trong v¨n b/c lµ t/c trong s¸ng mang ®Ëm tÝnh nh©n v¨n. 3. C¸ch lµm v¨n biÓu c¶m. - Bớc 1: Xác định yêu cầu của đề và tìm ý: - Ph¶i c¨n cø vµo c¸c tõ ng÷ vµ cÊu tróc cña đề để xác định nội dung, t tởng,t/c mà ? nêu các bước làm bài văn biểu văn bản sẽ viết cần đạt tới cảm? - Néi dung v¨n b¶n sÏ nãi vÒ ®iÒu g× ? - Qua đó cần bộc lộ thái độ tình cảm gì? - Bíc 2 : X©y dùng bè côc - Bíc 3 : ViÕt bµi - Bíc 4 : Söa bµi II. Thùc hµnh 1.Bµi 1: §äc v¨n b¶n: Hoa häc trß. GV: cho hs lµm bµi tËp ( tr 87 ) Bài tập 1: Cho hs đọc bài văn: Hoa häc trß. ? Bµi v¨n thÓ hiÖn t×nh c¶m g× ? Việc mtả hoa phợng đóng vai trò g× trong bµi v¨n biÓu c¶m ? V× sao t¸c gi¶ l¹i gäi hoa phîng lµ Hoa-häc-trß ?. -Bµi v¨n thÓ hiÖn nçi buån, nçi nhí khi hÌ vÒ cña tuæi häc trß. -T¸c gi¶ kh«ng mt¶ hoa phîng nh mét loµi hoa në vµo mïa hÌ, mµ chØ mîn hoa phîng để nói đến cuộc chia li. -Gäi lµ hoa-häc-trß v× : +Nã g¾n víi tuæi th¬, m¸i trêng. +Mét loµi hoa në ré vµo dÞp kÕt thcs n¨m häc -> Biểu tợng của sự chia li ngày hè đối với häc trß.. ? H·y t×m m¹ch cña bµi v¨n ? + C©u ®Çu tiªn thÓ hiÖn c¶m xóc *M¹ch c¶m xóc cña v¨n b¶n : g× ? Nh÷ng c©u tiÕp theo thÓ hiÖn -C©u “ phîng cø në, phîng cø r¬i”-> sù xóc động, nuối tiếc. c¶m xóc g× ? -Nh÷ng c©u tiÕp theo: ThÓ hiÖn t©m tr¹ng buån, bèi rèi, thÈn thê khi s¾p ph¶i xa m¸i tr? §o¹n 2 thÓ hiÖn c¶m xóc g× ? êng, xa b¹n. Cã ph¶i lµ c¶m xóc trèng tr·i -C¶m thÊy trèng tr·i khi trêng líp kh«ng cßn ai. kh«ng ? ? Đoạn 3 có phải thể hiện cảm -Cuối cùng là nỗi cô đơn, nhớ bạn, pha chút xúc cô đơn nhớ bạn có pha chút dỗi hờn “ Hoa phợng đẹp với ai, khi học sinh đã đi cả rồi! ” dçi hên kh«ng ? ? Bµi v¨n biÓu c¶m trùc tiÕp hay -BiÓu c¶m trùc tiÕp. gi¸n tiÕp Bài 2. §äc v¨n b¶n cña : Mai v¨n T¹o. -Bµi v¨n thæ lé t×nh c¶m tha thiÕt, g¾n bã s©u nặng đối với quê hơng An Giang. -Có thể đặt tên cho VB: An Giang quê tôi., Kí øc mét miÒn quª, N¬i Êy quª t«i… -§Ò v¨n t¬ng øng: C¶m nghÜ vÒ quª h¬ng An ? ChØ ra ph¬ng thøc biÓu c¶m Giang. cña bµi v¨n ? -BiÓu c¶m trùc tiÕp : DÊu hiÖu nhËn biÕt ? +Tuæi th¬ t«i h»n s©u trong kÝ øc.. +T«i da diÕt mong gÆp l¹i… +Tôi thèm đợc… * Bè côc: 3 phÇn. Bài 2: ? Bài văn biểu đạt tình cảm gì , với đối tợng nào ? Hãy đặt cho bài văn một nhan đề và một đề v¨n thÝch hîp ?.

(41) ? Xác định bố cục của bài văn ? -MB: Đầu-> ngời yêu ( Giới thiệu tình yêu Vµ nªu lªn dµn ý cña bµi ? quª h¬ng. ) -TB: TiÕp ->lêi th¬ thèng thiÕt. -> BiÓu hiÖn t×nh yªu mÕn quª h¬ng: +T×nh yªu tõ tuæi th¬. +Tình yêu quê hơng trong chiến đấu và nh÷ng tÊm g¬ng yªu níc. -KB: T×nh yªu quª h¬ng víi nhËn thøc cña ngêi tõng tr¶i, trëng thµnh.. Bài tập 3: Hãy viết một đoạn văn ngắn ( 5-7 câu) trình bày cảm nhận của em về bài ca dao: Công cha như núi ngất trời Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển đông Núi cao biển rộng mênh mông Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi.. Bài 3: Bài ca dao là lời mẹ ru con, nói với con về công lao cha mẹ nuôi con vất vả nhiều bề. Đặt công cha nghĩa mẹ ngang tầm với vẻ cao rộng và vĩnh cửu của thiên nhiên để khẳng định công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái. Qua đó biểu lộ lòng biết ơn sâu nặng của con cái đối với cha mẹ. - NT: So sánh.. C. Híng dÉn HS häc bµi:. N¾m v÷ng néi dung «n tËp. ¤n tËp chuÈn bÞ kiÓm tra. ChuÈn bÞ «n tËp : Cảm thụ các tác phẩm thơ Đường. RÚT KINH NGHIỆM: -. …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… -. Ngày soạn: 01/10/2015 Ngày dạy:12,13,14,16/10/2015 KÍ DUYỆT.

(42) Tuần 8. CẢM THỤ VĂN BẢN TRUNG ĐẠI A. Mục tiêu cần đạT: - Học sinh mở rộng kiến thức về thể thơ đờng luật. - BiÕt ph©n tÝch & c¶m thô 2 t¸c phÈm v¨n häc: S«ng nói níc Nam, Phß gi¸ vÒ kinh. B. Hoạt động dạy và học: I. ThÓ th¬ §êng luËt. Bao gåm : - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - ThÓ th¬ ngò ng«n tø tuyÖt. - ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có. - ThÓ th¬ trêng luËt (dµi h¬n 10 c©u). * ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - HS chñ yÕu häc thÓ th¬ nµy. - Lµ thÓ th¬ mµ mçi bµi chØ cã 4 c©u.Mçi c©u 7 tiÕng, viÕt theo luËt th¬ do c¸c thi sÜ đời Đờng (618-907) nớc Trung Hoa sáng tạo nên. - C¸c nhµ th¬ VN s¸ng t¸c nh÷ng bµi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt b»ng ch÷ H¸n- ch÷ N«m hoÆc b»ng ch÷ Quèc ng÷. VD: - Nam Quèc S¬n Hµ LÝ Thêng KiÖt.(viÕt b»ng ch÷ H¸n) - B¸nh Tr«i Níc. Hå Xu©n H¬ng.(viÕt b»ng ch÷ N«m) - C¶nh Khuya. HCM. (viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷) 1. HiÖp vÇn: Mçi bµi cã thÓ cã 3 vÇn ch©n, hoÆc 2 vÇn ch©n.ë ®©y chØ nãi 3 vÇn ch©n(lo¹i phæ biÕn), lo¹i vÇn b»ng. C¸c ch÷ cuèi c©u 1-2 & 4 hiÖp vÇn. (VÇn ch©n hoÆc vÇn b»ng). 2. §èi: Phần lớn không có đối. Nếu có: - Câu 1-2 đối nhau. - Câu 3- 4 đối nhau. Đối câu, đối ý, đối thanh. - Câu 2- 3 đối nhau. 3. CÊu tróc: 4 phÇn. Khai ,Thõa. ChuyÓn. Hîp. 4. LuËt: NhÊt, tam, ngò, bÊt luËn. NhÞ, tø, lôc, ph©n minh. Các chữ 1- 3- 5 là bằng hay trắc đều đợc,các chữ 2- 4- 6 phải đúng luật bằng, trắc. - LuËt b»ng tr¾c (lo¹i bµi cã 3 vÇn) + C¸c ch÷ kh«ng dÊu, chØ cã dÊu huyÒn thuéc thanh b»ng. + C¸c ch÷ cã dÊu s¾c, nÆng, hái, ng·, thuéc thanh tr¾c. + Trong mỗi câu thơ, các chữ 2- 4- 6 phãi đối thanh. Nếu chữ thứ 2 là bằng đ chữ thø 4 lµ tr¾c ® ch÷ thø 6 lµ b»ng. NÕu ch÷ thø 2 lµ tr¾c ® ch÷ thø 4 lµ b»ng ® ch÷ thø 6 là trắc. Nói một cách khác, mỗi câu thơ, chữ thứ 2 & 6 phải đồng thanh, chữ thứ 4 phải đối thanh với 2 chữ thứ 2 & 6. Cặp câu 1 & 4, cặp câu 2 & 3 thì các chữ thứ 2 - 4- 6 phải đồng thanh (cùng trắc hoÆc cïng b»ng) LuËt b»ng: 1 1 2. 2 B T. 3. 4 T B. 5. 6 B T. 7 VÇn VÇn.

(43) 3 4. T B. B T. T B. T B B T. B T T B. T B B T. VÇn. LuËt tr¾c: 1 2 3 4. VÇn VÇn VÇn. II. C¶m thô: “ s«ng nói níc Nam” & “phß gi¸ vÒ kinh” Bài tập 1: Bài thơ “Sông núi nớc Nam” thờng đợc gọi là gì? * Gợi ý: Bài thơ từng đợc xem là bản Tuyên Ngôn độc lập đầu tiên đợc viết bằng thơ ở nớc ta. Bài thơ là lời khẳng định hùng hồn về chủ quyền dân tộc Việt Nam & tỏ rõ một thái độ kiên quyết đánh tan mọi kẻ thù bạo ngợc dám xâm lăng bờ cõi. Liªn hÖ: - B×nh Ng« §¹i C¸o. ( NguyÔn Tr·i). - Tuyªn Ng«n §éc LËp. ( HCM ) Bµi tËp 2: NÕu cã b¹n th¾c m¾c “Nam nh©n c” hay “Nam §Õ c”. Em sÏ gi¶i thÝch thÕ nµo cho b¹n? * Gîi ý: - Nam §Õ: Vua níc Nam. - Nam nh©n: Ngêi níc Nam. Dùng chữ Đế tỏ rõ thái độ ngang hàng với nớc Trung Hoa.Nớc Trung Hoa gọi Vua là Đế thì ở nớc ta cũng vậy.->Khẳng định nớc Nam có chủ (Đế: đại diện cho nớc), có độc lập, có chủ quyền. Bài tập 3: Hoàn cảmh ra đời của bài thơ : “Sông Núi Nớc Nam” là gì? A. Ngô Quyền đánh quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. B. LTK chèng qu©n Tèng trªn s«ng Nh NguyÖt. C. Quang Trung đại phá quân Thanh. D. TrÇn quang Kh¶i chèng qu©n Nguyªn ë bÕn Ch¬ng D¬ng. Bài tập 4: Chủ đề của bài thơ “Sông Núi Nớc Nam” là gì? Khẳng định chủ quyền lãnh thổ của đất nớc. Nêu cao ý chí tự lực tự cờng của dân tộc, niềm tự hào về độc lập & chủ quyền lãnh thổ của đất nớc. Bµi tËp 5: Nªu c¶m nhËn cña em vÒ néi dung & nghÖ thuËt cña bµi “S«ng nói níc Nam” b»ng mét ®o¹n v¨n (kho¶ng 5-7 c©u). * Gợi ý: Bài thơ đợc viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt.Giọng thơ đanh thép,căm giận hïng hån. Nã võa mang sø mÖnh lÞch sö nh mét bµi hÞch cøu níc, võa mang ý nghÜa nh một bản tuyên ngôn độc lập lần thứ nhất của nớc Đại Việt. Bài thơ là tiếng nói yêu nớc & lßng tù hµo d©n téc cña nh©n d©n ta. Nã biÓu thÞ ý chÝ & søc m¹nh ViÖt Nam. “Nam quèc s¬n hµ” lµ khóc tr¸ng ca chèng x©m l¨ng biÓu lé khÝ ph¸ch & ý chÝ tù lËp tù c êng của đất nớc & con ngời Việt Nam. Nó là bài ca của “Sông núi ngàn năm”. Bµi tËp 6: T¸c gi¶ bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ?TrÇn Quang Kh¶i. Bài tập 7: Chủ đề của bài thơ “Phò giá về kinh” là gì? ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng cña qu©n d©n ta. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh thÞnh trÞ cña d©n téc ta. Bài tập 9: Trong những nhận xét sau đây, nhận xét nào đúng cho cả 2 bài thơ “SNNN”, “PGVK”?.

(44) A. Khẳng định chủ quyền bất khả xâm phạm của đất nớc. B. ThÓ hiÖn lßng tù hµo tríc nh÷ng chiÕn c«ng oai hïng cña d©n téc. C. Thể hiện bản lĩnh, khí phách của dân tộc trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm. D. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh. Bµi tËp 10: Em h·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ ph * Gîi ý: Bµi tø tuyÖt “Thiªn Trêng v·n väng” lµ bøc tranh quª ®Ëm nh¹t, mê s¸ng rất đẹp & tràn đầy sức sống. Một bút pháp nghệ thuật cổ điển tài hoa. Một tâm hồn thanh cao yêu đời. Tình yêu thiên nhiên, yêu đồng quê xứ sở đã đợc thể hiện bằng một số hình tợng đậm đà, ấm áp qua những nét vẽ tinh tế, gợi hình, gợi cảm, giàu liên t ởng. Kì diệu thay, bài thơ đã vợt qua hành trình trên bảy trăm năm, đọc nên nó vẫn cho ta nhiều thú vị. Ta vẫn cảm thấy cánh cò trắng đợc nói đến trong bài thơ vẫn còn bay trong ráng chiều đồng quê & còn chấp chới trong hồn ta. Tình quê & hồn quê chan hòa dào d¹t. D. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - Chuẩn bị bài sau: Ôn tập từ láy, đại từ, từ ghép... Ngày soạn: 24/10/2014 Ngày dạy:27,3110/2014 KÍ DUYỆT Tuần 10. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN TRUNG ĐẠI A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT * Giúp học sinh: - Hiểu và cảm nhận được những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một số bài thơ Đường đã học trong chương trình. - Nhận biết mối quan hệ giữa tình và cảnh B. CHUẨN BỊ *Gv: Tham khảo tài liệu ,soạn giáo án Tích hợp một số văn bản đã học.

(45) * Hs: Ôn tập lại kiến thức III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. Ổn định 2. Bài cũ 3. Bài mới *Giới thiệu bài *Tiến trình hoạt động Hoạt động của thầy và trò. GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu một số nét khái quát về tác giả và tác phẩm.. Nội dung cần đạt. I . Xa ngắm thác núi Lư . 1. Giới thiệu. _ Lí Bạch ( 701 – 762 ) nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường , được mệnh danh là “ thi tiên”, tự Thái Bạch hiệu Thanh Liên cư sĩ , quê ở Cam Túc. 2 . Tìm hiểu bài: - “Xa ngắm thác núi Lư” thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt. _ Hương Lô được ngắm nhìn từ xa.Từ điểm nhìn đó có thể làm nổi bật được sắc thái hùng vĩ của thác nước. _ Mở đầu bài thơ tác giả đã phác thảo cái phông nền của bức tranh toàn cảnh : hơi khói bao trùm lên đỉnh núi Hương Lô dưới ánh nắng mặt trời chuyển thành một màu tím vừa rực rỡ vừa kì ảo. _ Vì ở xa ngắm nên dưới mắt nhà thơ thác nước đã biến thành một dãy lụa trắng được treo trên giữa khoảng vách núi và dòng sông. Các từ “quải , phi ,trực , nghi” và hình ảnh Ngân Hà gợi cho người đọc hình dung được cảnh Hương Lô vừa là thế núi cao ,sườn núi dốc đứng vừa là một nơi có vẻ đẹp huyền ảo. → Tác giả vừa miêu tả một danh thắng của quê hương với thái độ trân trọng, ca ngợi.Ngòi bút của Lí Bạch thác nước hiện lên thật hùng vĩ và kì diệu. Qua đó cho thấy tình yêu thiên nhiên thật đằm thắm và tính cách hào phóng,mạnh mẽ của nhà thơ. II . Cảm nghí trong đêm thanh tĩnh ( Tĩnh dạ tứ - Lí Bạch ) 1. Giới thiệu. - Bài thơ được viết theo hình thức cổ thể , trong đó mỗi câu thường có 5 hoặc 7 chữ,song không bị qui tắc chặt chẽ về niêm, luật và đối ràng buộc. - Bài thơ thể hiện nỗi nhớ quê nhà khi tác giả nhìn thấy ánh trăng. 2 . Tìm hiểu bài:.

(46) a) Mối quan hệ giữa tình và cảnh trong bài thơ. _ Hai câu đầu gợi tả đêm trăng thanh tĩnh.Trăng quá sáng khiến cho nhà thơ ngỡ là lớp sương mờ phủ trên mặt đất.Đó là một cảm giác trong khoảnh khắc khi giấc mơ ngắn ngủi vừa tan. _ Tác giả ngẩng đầu lên nhìn trăng sáng,như để kiểm tra ý nghĩ ( trăng hay sương ).Nhưng nhìn thấy ánh trăng sáng lạnh,cô đơn,nhà thơ chạnh lòng,liền cuối đầu nhớ cố hương.  Nhớ quê,thao thức không ngủ được,nhìn trăng.Nhìn trăng lại càng nhớ quê. b) . Phép đối trong bài thơ. Cử đầu >< đê đầu Vọng minh nguyệt >< tư cố hương  Tình cảm Lí Bạch đối với quê hương. ⇔ Với những từ ngữ giản dị và tinh luyện,bài thơ đã thể hiên nhẹ nhàng và thắm thía tình quê hương của một người xa nhà trong một đêm thanh tĩnh. III. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê ( Hồi hương ngẫu thư – Hạ tri Chương ) 1. Giới thiệu. _ Hạ Tri Chương ( 659 – 744 ) tự Qúy Chân,hiệu Tứ Minh cuồng Khách,quê ở Vĩnh Hưng,Việt Châu ( Chiết Giang ), là bạn vong niên của Lí Bạch. _ Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt. 2 . Tìm hiểu bài: - Qua đề bài nhà thơ cho thấy tình cảm quê hương sâu nặng,luôn thường trực trong tâm hồn nhà thơ. - Hai câu đầu sử dụng phép đối : Li gia >< đại hồi. Hương âm >< mấn mao. Thiếu tiểu >< lão.đại Vô cải >< tồi.  Câu đầu giới thiệu khái quát ngắn gọn quãng đời xa quê làm quan của tác giả,làm nổi bật sự thay đổi về vóc người ; tuối tác.Câu thứ hai dùng yếu tố thay đổi ( mái tóc ) để làm nổi bật yếu tố không thay đổi ( giọng nói quê hương ) qua đó cho thấy tình cảm gắn bó của tác giả đối với quê hương. - Tình cảm của tác giả đối với quê hương thể hiện qua các giọng điệu khác nhau của : + Hai câu đầu dường như bình thản nhưng ẩn chứa nỗi buồn. + Hai câu cuối bi hài thấp thoáng ẩn hiện sau.

(47) những lời tường thuật hóm hỉnh. ⇔ Bài thơ biểu hiện một cách chân thực mà sâu sắc, hóm hỉnh mà ngậm ngùi tình yêu quê huơng thắm thiết của một người sống xa quê lâu ngày,trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân về quê cũ.. IV. Bài ca nhà tranh bị gió thu phá ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca - Đỗ Phủ ) 1. Giới thiệu. - Đỗ Phủ ( 712 – 770 ) là nhà thơ nổi tiếng đời Đường của Trung Quốc , tự là Tử Mĩ hiệu Thiếu Lăng,quê ở tỉnh Hà Nam. -“Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”được viết theo loại cổ thể,là bài thơ nổi tiếng của Đỗ Phủ. 2 . Tìm hiểu bài: a) Các phương thức diễn đạt ở mỗi phần trong bài thơ. - Phần 1 : miêu tả kết hợp tự sự. -Phần 2: tự sự kết hợp miêu tả -Phần 3 : miêu tả kết hợp biểu cảm - Phần 4 : biểu cảm trực tiếp. b) Nỗi khổ của nhà thơ. _ Mất mát về của cài + Gío thu thổi phá hư nhà. + Bị ước lạnh trong đêm mưa dai dẳng. _ Nỗi đau về tinh thần và nhân tình thế thái. + Lo lắng vì loạn lạc. + Cuộc sống cùng cực đã làm thay đổi tính cách trẻ con. c) Tình cảm cao quí của nhà thơ. - Đỗ Phủ mơ ước có “ngôi nhà rộng muôn ngàn gian” cho mọi người hân hoan vui sướng. - Nhà thơ sẵn sàng hi sinh vì hạnh phúcchung của mọi người “ lều ta nát chụi chết rét cũng được”  Ước mơ thể hiện tấm lòng vị tha chan chứa tinh thần nhân đạo sâu sắc của nhà thơ * Bµi tËp Bài tập 1 : Cảnh đêm thanh tĩnh đợc gợi tả bằng hình ảnh tiêu biểu nào ? Hình ảnh đó có gì độc đáo. -H×nh ¶nh tiªu biÓu :¸nh tr¨ng. -Độc đáo :Trăng đợc nhắc tới hai lần. Lần 1 :ánh sáng trăng ; lần 2 :ánh trăng khác nào sơng trên mặt đất đã gợi cảnh đêm trăng sáng mang vẻ đẹp êm dịu,mơ màng ,yên tĩnh. Bài tập 2 : Trong bài thơ có những động từ nào diên tả hành động và tâm trạng của chủ thể trữ tình ? Những động từ đó có quan hệ với nhau nh thế nào. -Các động từ :nghi, cử, vọng, đê, t. -Các hành động diễn tả tâm trạng của nhân vật trữ tình ..

(48) -Giữa các động từ có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, vừa là quan hệ đối lập, vừa là quan hÖ nh©n qu¶ thèng nhÊt. Bài tập 3 : Bài thơ Xa ngắm thác núi L đợc miêu tả bằng cảm giác , thị giác, và b»ng trÝ tëng tîng .H·y nèi ý bªn A víi c©u th¬ t¬ng øng ë vÕ B A B A B»ng c¶m gi¸c,tëng tîng 1-N¾ng räi H¬ng L« khãi tÝa bay B B»ng thÞ gi¸c 2-Xa tr«ng dßng th¸c tríc s«ng nµy C B»ng tëng tîng 3 –Níc bay th¼ng xuèng ba ngh×n thíc 4-Tëng d¶i Ng©n Hµ tuét khái m©y Bài tập 4. Tình huống độc đáo tạo nên Hồi hơng ngẫu th. -Tác giả viết ngay khi mới đạt chân về tới quê hơng. -Không phải ngay từ đầu tác giả chủ động viết về quê mà cảm xúc chợt đến ngẫu nhiên viÕt mµ thµnh. V× vËy giäng th¬ hãm hØnh nhng kh«ng kÐm phÇn s©u s¾c. Bài tập 5. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê và Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh tuy kh¸c nhau vÒ t¸c gi¶ nhng cã ®iÓm chung vÒ néi dung t×nh c¶m .H·y chØ ra ®iÓm chung nµy. * T×nh yªu quª h¬ng tha thiÕt s©u nÆng Bài tập 6. Hai bài thơ: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê và Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh khác nhau về tác giả nhng đều có nội dung về tình cảm. Hãy nhận xét về ®iÓm chung nµy? * Dù hoàn cảnh sống thay đổi nhng tình yêu quê hơng không hề thay đổi. T×nh quª cµng g¾n bã s©u ®Ëm h¬n Bµi tËp 7. ý nghÜa næi bËt nhÊt cña chi tiÕt “ trÎ con cíp tranh” trong bµi th¬ “Bµi ca nhµ trnh bÞ giã thu ph¸” lµ g×? - Cho ta thÊy c¶ nçi khæ cña nh÷ng ngêi trong xãm Bài 8 : Câu thơ nào thể hiện rõ nhất chủ nghĩa nhân đạo cao cả của nhà thơ? * Riêng lều ta rách chịu chết rét cũng đợc. C. Híng dÉn häc bµi: - N¾m v÷ng néi dung «n tËp. - Bµi tËp vÒ nhµ: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n nªu c¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ “ bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸”. - ChuÈn bÞ bµi «n tËp sau: Phân tích, cảm thụ tác phẩm thơ trung đại VN.

(49) Ngày soạn: 01/10/2015 Ngày dạy:12,13,14,16/10/2015 KÍ DUYỆT Tuần 8. CẢM THỤ VĂN BẢN TRUNG ĐẠI A. Mục tiêu cần đạT: - Học sinh mở rộng kiến thức về thể thơ đờng luật. - BiÕt ph©n tÝch & c¶m thô 2 t¸c phÈm v¨n häc: S«ng nói níc Nam, Phß gi¸ vÒ kinh. B. Hoạt động dạy và học: I. ThÓ th¬ §êng luËt. Bao gåm : - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - ThÓ th¬ ngò ng«n tø tuyÖt. - ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có. - ThÓ th¬ trêng luËt (dµi h¬n 10 c©u). * ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - HS chñ yÕu häc thÓ th¬ nµy. - Lµ thÓ th¬ mµ mçi bµi chØ cã 4 c©u.Mçi c©u 7 tiÕng, viÕt theo luËt th¬ do c¸c thi sÜ đời Đờng (618-907) nớc Trung Hoa sáng tạo nên. - C¸c nhµ th¬ VN s¸ng t¸c nh÷ng bµi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt b»ng ch÷ H¸n- ch÷ N«m hoÆc b»ng ch÷ Quèc ng÷. VD: - Nam Quèc S¬n Hµ LÝ Thêng KiÖt.(viÕt b»ng ch÷ H¸n) - B¸nh Tr«i Níc. Hå Xu©n H¬ng.(viÕt b»ng ch÷ N«m) - C¶nh Khuya. HCM. (viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷) 1. HiÖp vÇn: Mçi bµi cã thÓ cã 3 vÇn ch©n, hoÆc 2 vÇn ch©n.ë ®©y chØ nãi 3 vÇn ch©n(lo¹i phæ biÕn), lo¹i vÇn b»ng. C¸c ch÷ cuèi c©u 1-2 & 4 hiÖp vÇn. (VÇn ch©n hoÆc vÇn b»ng). 2. §èi: Phần lớn không có đối. Nếu có: - Câu 1-2 đối nhau. - Câu 3- 4 đối nhau. Đối câu, đối ý, đối thanh. - Câu 2- 3 đối nhau. 3. CÊu tróc: 4 phÇn. Khai ,Thõa. ChuyÓn. Hîp. 4. LuËt: NhÊt, tam, ngò, bÊt luËn. NhÞ, tø, lôc, ph©n minh. Các chữ 1- 3- 5 là bằng hay trắc đều đợc,các chữ 2- 4- 6 phải đúng luật bằng, trắc. - LuËt b»ng tr¾c (lo¹i bµi cã 3 vÇn) + C¸c ch÷ kh«ng dÊu, chØ cã dÊu huyÒn thuéc thanh b»ng. + C¸c ch÷ cã dÊu s¾c, nÆng, hái, ng·, thuéc thanh tr¾c. + Trong mỗi câu thơ, các chữ 2- 4- 6 phãi đối thanh. Nếu chữ thứ 2 là bằng đ chữ thø 4 lµ tr¾c ® ch÷ thø 6 lµ b»ng. NÕu ch÷ thø 2 lµ tr¾c ® ch÷ thø 4 lµ b»ng ® ch÷ thø 6.

(50) là trắc. Nói một cách khác, mỗi câu thơ, chữ thứ 2 & 6 phải đồng thanh, chữ thứ 4 phải đối thanh với 2 chữ thứ 2 & 6. Cặp câu 1 & 4, cặp câu 2 & 3 thì các chữ thứ 2 - 4- 6 phải đồng thanh (cùng trắc hoÆc cïng b»ng) LuËt b»ng: 1 1 2 3 4. 2 B T T B. 3. 4 T B B T. 5. 6 B T T B. 7 VÇn VÇn. T B B T. VÇn VÇn. VÇn. LuËt tr¾c: 1 2 3 4. T B B T. B T T B. VÇn. II. C¶m thô: “ s«ng nói níc Nam” & “phß gi¸ vÒ kinh” Bài tập 1: Bài thơ “Sông núi nớc Nam” thờng đợc gọi là gì? * Gợi ý: Bài thơ từng đợc xem là bản Tuyên Ngôn độc lập đầu tiên đợc viết bằng thơ ở nớc ta. Bài thơ là lời khẳng định hùng hồn về chủ quyền dân tộc Việt Nam & tỏ rõ một thái độ kiên quyết đánh tan mọi kẻ thù bạo ngợc dám xâm lăng bờ cõi. Liªn hÖ: - B×nh Ng« §¹i C¸o. ( NguyÔn Tr·i). - Tuyªn Ng«n §éc LËp. ( HCM ) Bµi tËp 2: NÕu cã b¹n th¾c m¾c “Nam nh©n c” hay “Nam §Õ c”. Em sÏ gi¶i thÝch thÕ nµo cho b¹n? * Gîi ý: - Nam §Õ: Vua níc Nam. - Nam nh©n: Ngêi níc Nam. Dùng chữ Đế tỏ rõ thái độ ngang hàng với nớc Trung Hoa.Nớc Trung Hoa gọi Vua là Đế thì ở nớc ta cũng vậy.->Khẳng định nớc Nam có chủ (Đế: đại diện cho nớc), có độc lập, có chủ quyền. Bài tập 3: Hoàn cảmh ra đời của bài thơ : “Sông Núi Nớc Nam” là gì? A. Ngô Quyền đánh quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. B. LTK chèng qu©n Tèng trªn s«ng Nh NguyÖt. C. Quang Trung đại phá quân Thanh. D. TrÇn quang Kh¶i chèng qu©n Nguyªn ë bÕn Ch¬ng D¬ng. Bài tập 4: Chủ đề của bài thơ “Sông Núi Nớc Nam” là gì? Khẳng định chủ quyền lãnh thổ của đất nớc. Nêu cao ý chí tự lực tự cờng của dân tộc, niềm tự hào về độc lập & chủ quyền lãnh thổ của đất nớc. Bµi tËp 5: Nªu c¶m nhËn cña em vÒ néi dung & nghÖ thuËt cña bµi “S«ng nói níc Nam” b»ng mét ®o¹n v¨n (kho¶ng 5-7 c©u). * Gợi ý: Bài thơ đợc viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt.Giọng thơ đanh thép,căm giận hïng hån. Nã võa mang sø mÖnh lÞch sö nh mét bµi hÞch cøu níc, võa mang ý nghÜa nh một bản tuyên ngôn độc lập lần thứ nhất của nớc Đại Việt. Bài thơ là tiếng nói yêu nớc.

(51) & lßng tù hµo d©n téc cña nh©n d©n ta. Nã biÓu thÞ ý chÝ & søc m¹nh ViÖt Nam. “Nam quèc s¬n hµ” lµ khóc tr¸ng ca chèng x©m l¨ng biÓu lé khÝ ph¸ch & ý chÝ tù lËp tù c êng của đất nớc & con ngời Việt Nam. Nó là bài ca của “Sông núi ngàn năm”. Bµi tËp 6: T¸c gi¶ bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ?TrÇn Quang Kh¶i. Bài tập 7: Chủ đề của bài thơ “Phò giá về kinh” là gì? ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng cña qu©n d©n ta. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh thÞnh trÞ cña d©n téc ta. Bài tập 9: Trong những nhận xét sau đây, nhận xét nào đúng cho cả 2 bài thơ “SNNN”, “PGVK”? A. Khẳng định chủ quyền bất khả xâm phạm của đất nớc. B. ThÓ hiÖn lßng tù hµo tríc nh÷ng chiÕn c«ng oai hïng cña d©n téc. C. Thể hiện bản lĩnh, khí phách của dân tộc trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm. D. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh.. ÔN TẬP VĂN BIỂU CẢM VĂN HỌC TRUNG ĐẠI A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT * Giúp học sinh: - Hiểu và cảm nhận được những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một số bài thơ trung đại Việt Nam : Nam quốc sơn hà , Tụng giá hoàn kinh sư , Thiên Trường vãn vọng , Côn Sơn ca , Sau phút chia li , Bánh trôi nước , Qua đèo Ngang , Bạn đến chơi nhà . - Nhận biết mối quan hệ giữa tình và cảnh : một vài đặc điểm thể loại của các bài thơ trữ tình trung đại . B. CHUẨN BỊ *Gv: Tham khảo tài liệu ,soạn giáo án Tích hợp một số văn bản đã học * Hs: Ôn tập lại kiến thức C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. Ổn định 2. Bài cũ 3. Bài mới *Giới thiệu bài *Tiến trình hoạt động I . Nam quốc sơn hà ( Sông núi nước Nam ) - GV hướng dẫn HS 1 . Giới thiệu : khái quát một số nội - Thơ trung đại Việt Nam được viết bằng chữ Hán dung đã học hoặc chữ Nôm gồm nhiều thể : ngũ ngôn tứ tuyệt,thất ngôn bát cú , lục bát , song thất lục bát. - “Sông núi nước Nam”sáng tác 1077 của Lí Thường Kiệt ( Cũng có tài liệu nói tác giả của bài thơ là Trương Hống , Trương Hát … ).Bài thơ được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt.Trong đó các câu 1,2 hoặc chỉ các câu 2,4 hiệp vần với nhau ở chữ cuối. 2 . Tìm hiểu bài: - Bài thơ được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta được viết bằng thơ.Nó khẳng định một chân lí : sông núi nước Nam là của người Việt Nam,không ai được xâm phạm - Bài thơ vừa biểu ý vừa biểu cảm cảm xúc mãnh liệt.

(52) được nén kín trong ý tưởng. - Giọng thơ hào hùng đanh thép,ngôn ngữ dỏng dạc,dứt khoát,thể hiện được bản lĩnh khí phách dân tộc → Bằng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt giọng thơ dỏng dạc,đanh thép, “sông núi nước Nam” là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên khẳng định chủ quyền lãnh thổ của đất nước và nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược . II . Tụng giá hoàn kinh sư ( Phò giá về kinh – Trần Quang Khải) 1 . Giới thiệu. - Trần Quang Khải ( 1241 _ 1294 ) con trai thứ ba của vua Trần Thái Tông là người có công lớn trong cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên. - Bài thơ viết theo thể thơ ngũ ngôn từ tuyệt đường luật (1285 ) .Gồm 4 câu,mỗi câu 5 chữ,được gieo vần ở cuối câu 1,2,4. _ “Phò giá về kinh” được sáng tác lúc ông đi đón Thái Thượng Hoàng về Thăng Long. 2 . Tìm hiểu bài: - Bài thơ thiên về biểu ý: +Hai câu đầu : thể hiện hào khí chiến thắng của dân tộc đối với giặc Nguyên – Mông. + Hai câu cuối : lời động viên xây dựng phát triển đất nước trong thời bình và niềm tin sắt đá vào sự phát triển bền vững muôn đời của đất nước. - Bài thơ dùng cách diễn đạt chắc nịch súc tích,cô động không hình ảnh,không hoa mỹ,cảm xúc được nén trong ý tưởng. → Với hình thức diễn đạt cô đúc,dồn nén cảm xúc vào bên trong ý tưởng,bài thơ “phò giá về kinh” đã thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình,thịnh trị của dân tộc ta ỡ thời đại nhà Trần. III . Thiên Trường vãn vọng ( Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra - Trần Nhân Tông ) 1 . Giới thiệu. - Trần Nhân Tông ( 1258 _ 1308 ) tên thật là Trần Khâm là một ông vua yêu nước.Ông cùng vua cha lãnh đạo hai cuộc kháng chiến chống Mông _ Nguyên thắng lợi .Ông là vị tổ thứ nhất của dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử. - Bài thơ được sáng tác trong dịp về thăm quê cũ ở Thiên Trường. 2 . Tìm hiểu bài: -Tác giả quan sát cảnh Thiên Trường là lúc về chiều.

(53) sắp tối : Cảnh chung ở phủ Thiên Trường là vào dịp thu đông,có bóng chiều,sắc chiều man mác ,chập chờn “nữa như có nữa như không” vào lúc giao thời giữa ban ngày và ban đêm ở chốn thôn quê dân dã. Một cảnh chiều ở thôn quê được phác họa rất đơn sơ nhưng vẫn đậm đà sắc quê ,hồn quê. ⇒ Cảnh tượng buổi chiều ở phủ Thiên Trường là cảnh tượng vùng quê trầm lặng mà không đùi hui.Ở đây vẫn ánh lên sự sống của con người trong sự hòa hợp với cảnh vật thiên nhiên một cách nên thơ,chứng tỏ tác giả là người tuy có địa vị tối cao nhưng tâm hồn vẫn gắng bó máu thịt với quê hương thôn dã. IV . Côn Sơn ca ( Bài ca Côn Sơn – Nguyễn Trãi ) 1. Giới thiệu. - Nguyễn Trãi ( 1380_ 1442 ) hiệu là Ức Trai.Ông tham gia khởi nghĩa Lam Sơn.Nguyễn Trải đã trở thành một nhân vật lịch sử lỗi lạc,toàn tài hiếm có. - Bài ca Côn Sơn được sáng tác trong thời gian ở ẩn. - Bài thơ được sáng tác theo thể thơ lục bát. 2 . Tìm hiểu bài: - Từ “ta” có mặt 5 lầnNguyễn Trãi đang sống trong những giây phút thãnh thơi,đang thả hồn vào cảnh trí Côn Sơn. - Côn Sơn là một cảnh trí thiên nhiên khoáng đạt,thanh tĩnh nên thơtạo khung cảnh cho thi nhân ngồi ngâm thơ nhàn một cách thú vị. Đoạn thơ có giọng điệu nhẹ nhàng .thảnh thơi,êm tai.Các từ “Côn Sơn ,ta trong”góp phần tạo nên giọng đ iệu đó ⇒ Với hình ảnh nhân vật “ta”giữa cảnh tượng Côn Sơn nên thơ ,hấp dẫn ,đoạn thơ cho thấy sự giao hòa trọn vẹn giữa con người và thiên nhiên bắt nguồn từ nhân cách thanh cac,tâm hồn thi sĩ của chính Nguyễn Trãi . V . Bánh trôi nước ( Hồ Xuân Hương ) 1 . Giới thiệu. - Hồ Xuân Hương quê làng Quỳnh Đôi,huyện Huỳnh Lưu tỉnh Nghệ An.Bà được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm. - Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.Bài thơ gồm 4 câu ,mỗi câu 7 chữ,hiệp vần ở chữ cuối 1,2,3. 2 . Tìm hiểu bài: *Bài thơ được hiểu theo hai nghĩa: - Bánh trôi nước là bánh làm từ bột nếp,được nhào.

(54) nặn và viên tròn,có nhân đừơng phên,được luộc chín bằng cách cho vào nồi nước đun sôi. - Phẩm chất thân phận người phụ nữ. + Hình thức : xinh đẹp. + Phẩm chất : trong trắng dù gặp cảnh ngộ nào cũng giữ được sự son sắt,thủy chung tình nghĩa,mặc dù thân phận chìm nỗi bấp bênh giữ cuộc đời. Nghĩa sau quyết định giá trị cho bài thơ. ⇒ Với ngôn ngữ bình dị,bài thơ bánh trôi nước cho thấy Hồ Xuân Hương rất trân trọng vẻ đẹp,phẩm chất trong trắng sâu sắc của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa,vừa cảm thương sâu sắc cho thân phận chím nổi của họ.. - GV hướng dẫn HS khái quát một số nội dung đã học. VI .Sau phút chia li ( Trích Chinh phụ ngâm khúc – Đặng Trần Côn,Đoàn Thị Điểm ) 1. Giới thiệu. - Đặng Trần Côn người làng Nhân Mục sống vào khoảng nữa đầu thế kỉ XVIII. - Đoàn Thị Điểm ( 1705 _ 1748) người phụ nữ có tài sắc,người làng Giai Phạm,huyện Văn Giang,xứ Kinh Bắc nay huyện Yên Mĩ tỉnh Hưng Yên. - Đoạn trích thể hiện nỗi sầu của người vợ ngay sau khi tiễn chồng ra trận. 2 . Tìm hiểu bài: a). Bốn câu đầu. + Nỗi sầu chia li của người vợ. - Bằng phép đối “chàng thì đi – thiếp thì về”tác giả cho thấy thực trạng của cuộc chia li.Chàng đi vào cõi vất vả,thiếp thì vò võ cô đơn. - Hình ảnh “mây biếc,núi ngàn” là các hình ảnh góp phần gợi lên cái độ mênh mông cái tầm vũ trụ của nỗi sầu chia li. b)Bốn câu khổ thứ hai. Gợi tả thêm nỗi sầu chia li. _ Phép đối + điệp ngữ và đảo vị trí hai địa danh Hàm Dương ,Tiêu Tương đã diễn tả sự ngăn cách muôn trùng. _ Sự chia sẻ về thể xác , trong khi tình cảm tâm hồn vẫn gắn bó thiết tha cực độ. Nỗi sầu chia li còn có sự oái oăm,nghịch chướng,gắn bó mà không được gắn bó lại phải chia li. c) Bốn câu cuối. - Nỗi sầu chia li tăng trưởng đến cực độ thể hiện bằng phép đối,điệp ngữ,điệp ý. - Sự xa cách đã hoàn toàn mất hút vào ngàn dâu “những mấy ngàn dâu”..

(55) - Màu xanh của ngàn dâu gợi tả trời đất cao rộng,thăm thẳm mênh mông,nơi gửi gấm,lan tỏa vào nỗi sầu chi li. - Chữ “sầu” trở thành khối sầu,núi sầu đồng thời nhấn rõ nỗi sầu cao độ của người chinh phụ. VII . Qua đèo Ngang ( Bà huyện Thanh Quan ) 1 . Giới thiệu. - Bà Huyện Thanh Quan tên thật là Nguyễn Thị Hinh quê làng Nghi Tàm ( Tây Hồ _ Hà Nội ) là một trong những nữ sĩ tài danh hiếm có. - Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn bát cú Đường Luật , gồm 8 câu, mỗi câu 7 chữ.Chỉ gieo vần ở chữ cuối mỗi câu 1 ,2 , 4 , 6, 8 giữa câu 5 – 6 có luật bằng trắc. 2 . Tìm hiểu bài: - Tác giả đến Đèo Ngang vào lúc bóng chiều đã ngã.Thời điểm ấy dễ gây cảm giác hoài niệm mơ màng. - Cảnh vật gồm dãy núi , con sông ,chợ , vài mái nhà , có tiếng chim cuốc và chim đa đa , có vài chú tiều phu.Tất cả gợi lên cảm giác mênh mông trống vắng. - Các từ láy : lác đác , lom khom , quốc quốc, gia gia có tác dụng gợi hình gợi cảm. Cảnh thiên nhiên khoáng đạt,núi đèo bát ngát thấp thoáng sự sống con người nhưng còn hoang sơ gợi cảm giác buồn vắng lặng. -Tác giả qua đèo Ngang mang tâm trạng buổn hoài cổ,cô đơn. - Câu “ một mảnh tình riêng ta với ta” trực tiếp cho thấy nỗi buồn cô đơn,thầm kín của tác giả. ⇒ Với phong cách trang nhã “qua đèo Ngang”cho thấy cảnh tượng Đèo Ngang, đồng thời thể hiện nỗi nhớ nước thương nhà,nỗi buồn thầm lặng cô đơn của tác giả. VIII . Bạn đến chơi nhà ( Nguyến Khuyến ) 1 . Giới thiệu - Nguyễn Khuyến ( 1835 – 1090 ) quê ở thôn Vị Hạ , xã Yên Đỗ , nay thuộc xã Trung Lương huyện Bình Lục tỉnh Hà Nam.Ông là nhà thơ lớn của dân tộc. - Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn bát cú Đường Luật. 2 . Tìm hiểu bài: - Đúng ra Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi bạn chu đáo khi bạn đến chơi nhà. - Nhưng hoàn cảnh của Nguyễn Khuyến thật là oái oăm: + Nhà xa chợ lại không có trẻ sai bảo. + Vườn rộng nên không bắt được gà. + Cải thì chửa ra cây. + Cà thì còn mới nụ. + Mướp chỉ mới trổ hoa. + Bầu lại vừa rụng rốn. + Kể cả trầu tiếp khách cũng không có..

(56) - Tác giả cố tình đầy cái sự không có lên cao trào để nói lên cái luôn luôn sẵn có ấy là tấm lòng. - Câu thứ 8 và cụm từ “ta với ta” nói lên tình bạn thắm thiết , đậm đà và sự đồng nhất trọn vẹn giữa chủ và khách .Đây là câu thơ bộc lộ tình cảm của Nguyễn Khuyến đối với bạn mình Tình bạn thắm thiết đậm đà hiếm có. ⇒ Bài thơ được lặp ý bằng cách cố tình dựng lên tình huống khó xử khi bạn đến chơi , để rồi hạ câu kết “ bạn đến chơi đây ta với ta” nhưng trong đó là một giọng thơ hóm hỉnh chúa đựng tình bạn đậm đà , thắm thiết. IV . C ủng c ố : * GV củng cố , khái quát cho HS nội dung cơ bản về “Thơ trung đại Việt Nam và thơ Đường” để HS khắc sâu kiến thức đã học . V . Hướng dẫn HS về nhà : * Đọc và hệ thống các kiến thức đã học chuẩn bị cho kiểm tra cuối năm và kết thúc năm học Rót kinh nghiÖm.................................................................................................. ............................................................................................................................... ............................................................................................................................. Ngày soạn: 12/10/2015 Ngày dạy:19,20,21,23/10/2015 KÍ DUYỆT Tuần 9. ÔN TẬP VÀ THỰC HÀNH MỘT SỐ BÀI TẬP NÂNG CAO VỀ TỪ VỰNG TIẾNG VIỆT (Từ ghép, từ láy, đại từ ). A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: - Tiếp tục củng cố cho học sinh kiến thức về từ ghép,từ láy,đại từ. - BiÕt c¸ch nhËn biÕt vµ sö dông c¸c lo¹i tõ trªn. B. BÀI MỚI: I. Tõ ghÐp 1. ThÕ nµo lµ tõ ghÐp,cã mÊy lo¹i tõ ghÐp. 2. LÊy vÝ dô Bµi tËp 1: H·y g¹ch ch©n c¸c tõ ghÐp - ph©n lo¹i. a. TrÎ em nh bóp trªn cµnh. BiÕt ¨n ngñ biÕt häc hµnh lµ ngoan. (HCM) b. Ai ¬i bng b¸t c¬m ®Çy. Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần. (ca dao) c. NÕu kh«ng cã ®iÖu Nam Ai. Sông Hơng thức suốt đêm dài làm chi..

(57) Nếu thuyền độc mộc mất đi. Th× Hå Ba BÓ cßn g× n÷a em. (Hµ Thóc Qu¸) Bµi tËp 2: Ph©n biÖt, so s¸nh nghÜa cña tõ nghÐp víi nghÜa cña c¸c tiÕng: a. èc nhåi, c¸ trÝch, da hÊu . b. ViÕt l¸ch, giÊy m¸, chî bóa, quµ c¸p. c. Gang thÐp, m¸t tay, nãng lßng. * Gîi ý: Có một số tiếng trong cấu tạo từ ghép đã mất nghĩa, mờ nghĩa. Tuy vậy ngời ta vẫn xác định đợc đó là từ ghép CP hay đẳng lập. Nhãm a: NghÜa cña c¸c tõ ghÐp nµy hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh ® tõ ghÐp CP. Nhãm b: NghÜa cña c¸c tõ ghÐp nµy kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña c¸c tiÕng ® tõ ghÐp §l. Bµi tËp 3: H·y t×m c¸c tõ ghÐp vµ tõ l¸y cã trong VD sau. a. Con trâu rất thân thiết với ngời dân lao động. Nhưng trâu phải cái nặng nề, chậm chạp, sống cuộc sống vất vả, chẳng mấy lúc thảnh thơi. Vì vậy, chỉ khi nghĩ đến đời sống nhọc nhằn, cực khổ của mình, ngời nông dân mới liên hệ đến con trâu. b. Kh«ng g× vui b»ng m¾t B¸c Hå cêi. Quªn tuæi giµ t¬i m·i tuæi hai m¬i. Ngêi rùc rì mét mÆt trêi c¸ch m¹ng. Mà đế quốc là loài dơi hốt hoảng. §ªm tµn bay chËp cho¹ng díi ch©n Ngêi.  Gợi ý: a.- Các từ ghép: con trâu, ngời dân, lao động, cuộc sống, cực khổ, n«ng d©n, liªn hÖ. - C¸c tõ l¸y: th©n thiÕt, nÆng nÒ, chËm ch¹p, vÊt v¶, th¶nh th¬i, nhäc nh»n. b- Từ ghép: tuổi già, đôi mơi, mặt trời, cách mạng, đế quốc, loài dơi. - Tõ l¸y: rùc rì, hèt ho¶ng, chËp cho¹ng. Bµi tËp 4: H·y t×m tõ ghÐp trong ®o¹n v¨n sau & s¾p xÕp chóng vµo b¶ng ph©n lo¹i. Ma phùn đem mùa xuân đến, ma phùn khiến những chân mạ gieo muộn nảy xanh l¸ m¹. D©y khoai, c©y cµ chua rêm rµ xanh rî c¸c tr¶ng ruéng cao. MÇm c©y sau sau, cây nhội, cây bàng hai bên đờng nảy lộc, mỗi hôm trông thấy mỗi khác. … Nh÷ng c©y b»ng l¨ng mïa h¹ èm yÕu l¹i nhó léc. VÇng léc non n¶y ra. Ma bôi ấm áp. Cái cây đợc cho uống thuốc. (T« Hoµi) Bài tập 5: Hãy chọn cụm từ thích hợp ( trăng đã lên rồi, cơn gió nhẹ, từ từ lên ở chân trời, vắt ngang qua, rặng tre đen, những hơng thơm ngát) điền vào chỗ trống để hoàn chØnh ®o¹n v¨n díi ®©y: Ngày cha tắt hẳn, trăng đã lên rồi. Mặt trăng tròn, to và đỏ từ từ lên ở chân trời, sau rặng tre đen của làng xa. Mấy sợi mây con vắt ngang qua, mỗi lúc mảnh dần rồi đứt hẳn. Trên quãng đồng ruộng, cơn gió nhẹ hiu hiu đa lại, thoang thoảng những hơng thơm ng¸ (Th¹ch Lam) II. Tõ l¸y 1. ThÕ nµo lµ tõ l¸y,cã mÊy lo¹i tõ l¸y. 2. LÊy vÝ dô. Bµi tËp 1: Cho c¸c tõ l¸y: Long lanh, khã kh¨n,vi vu, nhá nh¾n, ngêi ngêi, bån chån, hiu hiu, linh tinh, loang lo¸ng, th¨m th¼m, tim tÝm. H·y s¾p xÕp vµo b¶ng ph©n lo¹i: Bµi tËp 2: §Æt c©u víi mçi tõ sau: A. L¹nh lïng. D. Nhanh nh¶u. B. L¹nh lÏo. §. Lóng tóng. C. Lµnh l¹nh..

(58) Bài tập 3:Tìm, tạo từ láy khi đã cho trớc vần a.VÇn a: VD: ªm ¶, ãng ¶, oi ¶, ra r¶, ha h¶, dµ d·, na n¸. . . b. VÇn ang: VD: lµng nhµng, ngang tµng, nhÞp nhµng, nhÑ nhµng . . . c. Phô ©m nh: VD: nho nhá, nhanh nh¶u, nhanh nhÑn, nhãng nh¸nh, nhá nhoi, nhí nhung . . . d. Phô ©m kh: VD: khóc khÝch, khÊp khÓnh, khËp khµ khËp khiÔng, khã kh¨n. . . C.Híng dÉn häc bµi: -Lµm hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - Chuẩn bị bài sau: Ôn tập từ láy, đại từ ( tiếp). Bài tập 5: Hãy thay từ “có” bằng từ láy thích hợp để đoạn văn sau giàu hình ảnh hơn. §ång quª vang lªn ©m ®iÖu cña ngµy míi. BÕn s«ng cã nh÷ng chuyÕn phµ. Chî bóa cã tiÕng ngêi.Trêng häc cã tiÕng trÎ häc bµi. VD: (d¹t dµo- rén rµng- ng©n nga) Bµi tËp 6: H·y t×m c¸c tõ l¸y trong ®o¹n th¬ sau: a.VÇng tr¨ng v»ng vÆc gi÷a trêi. §inh ninh hai miÖng, mét lêi song song. . . (TkiÒu-NDu) b.Gµ eo ãc g¸y s¬ng n¨m trèng. Hße phÊt ph¬ rñ bãng bèn bªn. Khắc giờ đằng đẵng nh niên. Mèi sÇu d»ng dÆc tùa miÒn biÓn xa. . . (Chinh phô ng©m) c.Lom khom díi nói, tiÒu vµi chó, Lác đác bên sông chợ mấy nhà. (Bµ huyÖn Thanh Quan) d.N¨m gian nhµ cá thÊp le te. Ngõ tối đêm sâu đóm lập lòe. Lng dËu phÊt ph¬ mµu khãi nh¹t. Lµn ao lãng l¸nh bãng tr¨ng loe. (Thu Èm-NKhuyÕn) ®.Chó bÐ lo¾t cho¾t. C¸i s¾c xinh xinh. C¸i ch©n tho¨n tho¾t. C¸i ®Çu nghªnh nghªnh. (Lîm- Tè H÷u) Bµi tËp 7: H·y chän tõ thÝch hîp trong c¸c tõ: ©m x©m, sÇm sËp, ngai ng¸i, å å, lïng tùng, độp độp, man mác để điền vào chỗ trống trong đoạn văn sau: Ma xuèng sÇm sËp, giät ng·, giät bay, bôi níc táa tr¾ng xãa.Trong nhµ ©m x©m h¼n ®i.Mïi níc ma míi Êm, ngßn ngät, man m¸c. Mïi ngai ng¸i, xa l¹ cña nh÷ng trËn ma đầu mùa đem về. Ma rèo rèo trên sân, gõ độp độp trên phên nứa, mái giại, đập lùng tùng, liên miên vào tàu lá chuối. Tiếng giọt gianh đổ ồ ồ, xối lên những rãnh nớc s©u. III .§¹i tõ 1. Thế nào là đại từ,đặc điểm của đại từ. 2. LÊy vÝ dô..

(59) Bài tập 1: Hãy xác định đại từ & chỉ rõ nó thuộc loại đậi từ nào? a. Bố để ý là sáng nay, lúc cô giáo đến thăm khi nói tới mẹ, tôi có nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ với mẹ. Để cảnh cáo tôi bố đã viết th này. Đọc th tôi đã xúc động vô cïng. b. Sao kh«ng vÒ h¶ chã? Nghe bom th»ng MÜ næ. Mµy bá ch¹y ®i ®©u? Tao chờ mày đã lâu. Cơm phần mày để cửa Sao kh«ng vÒ h¶ chã? Tao nhớ mày lắm đó. Vµng ¬i lµ vµng ¬i. (TrÇn §¨ng Khoa) c. Ai ¬i chí bá ruéng hoang. Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu. d. ¤i lßng B¸c vËy cø th¬ng ta. Thơng cuộc đời chung thơng cỏ hoa. ®. Hång S¬n cao ngÊt mÊy tÇng. §å C¸t mÊy trîng lµ lßng bÊy nhiªu. Bài tập 2: Các từ gạch chân có phải là đại từ không? Vì sao? a.Ch¸u ®i liªn l¹c. Vui l¾m chó µ. ở đồn mang cá. ThÝch h¬n ë nhµ. b.T«i b¶o mµy ®i. Mµy lo cho kháe. §õng lo nghÜ g×.. ë nhµ cã MÐ. * Gợi ý: Trong xng hô một số danh từ chỉ ngời... cũng đợc sử dụng nh đại từ Bài tập 3: Viết 1 đoạn văn đối thoại ngắn (khoảng 5-7 câu), nêu tình cảm của em với con vật nuôi hoặc 1 đồ chơi mà em thích. (Trong đó có sử dụng đại từ, chỉ rõ). * Gîi ý: C« T©m võa cho chóng t«i mét chó cón con. Sî nã cha quen nhµ míi mµ bá ®i, mÑ t«i nhèt nã vµo mét c¨n nhµ xinh xinh, c¨n nhµ cña chã. Nã cø buån thiu, t«i đem đĩa cơm vào dỗ. - Cón ¬i, ¨n ®i. - ¡ng... ¼ng, mÑ t«i ®©u råi? Ai b¾t t«i vÒ ®©y. Bài tập 4: Tìm đại từ trong những câu sau; a. Ai ơi có nhớ ai không Trời mưa một mảnh áo bông che đầu Nào ai có tiết ai đâu Áo bông ai ướt khăn đầu ai khô ( Trần Tế Xương) b. Chê đây láy đấy sao đành Chê quả cam sành lấy quả quýt khô ( ca dao) c. Đấy vàng đây cũng đồng đen Đấy hoa thiên lý đây sen Tây Hồ ( Ca dao) Bài tập5: Trong câu sau đại từ dùng để trỏ hay để hỏi?.

(60) a. Thác bao nhiêu thác cũng qua Thênh thang là chiếc thuyền ta xuôi dòng (Tố Hữu) b. Bao nhiêu người thuê viết Tấm tắc ngợi khen tài Hoa tay thảo những nét Như phượng múa rồng bay (Vũ Đình Liên) c. Qua cầu ngử nón trông cầu Cầu bao nhiêu nhịp dạ sầu bấy nhiêu (Ca dao) d. Ai đi đâu đấy hỡi ai Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm (Ca dao) Gîi ý :. a) b) c) d). Trá Trá Trá Hái, trá. Bài tập 6: Bé Lan hỏi mẹ: " Mẹ ơi, tai sao bố mẹ bảo con gọi bố mẹ chi Xoan là bác còn bố mẹ em Giang là chú, dì, trong khi đó họ chỉ là hàng xóm mà không có họ hàng với nhà mình?. Em hãy thay mặt mẹ bé Lan giải thích cho bé rõ. Gợi ý: Xưng hô theo tuổi tác. Bài tập7: ( HS làm ở nhà). Viết một đoạn văn ngắn kể lại một câu chuyện thú vị em trực tiếp tham gia hoặc chứng kiến.Trong đoạn văn có sử dụng ít nhất 3 đại từ, gạch chân những đại từ đó. E. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn bµi tËp 7. ChuÈn bÞ bµi sau: ¤n tËp quan he từ Ngày soạn: 19/10/2015 Ngày dạy:26,27,28,30/10/2015 KÍ DUYỆT Tuần 10. ÔN TẬP TIẾNG VIỆT A. Mục tiêu cần đạt: 1.- Kiến thức:  Ôn tập, vận dụng các kiến thức đã học để thực hành làm bài tập dưới nhiều dạng khác nhau của từ Hán Việt để khắc sâu, mở rộng kiến thức về "Từ Hán - Việt", quan hệ từ 2- Kĩ năng: Rèn kỹ năng sử dụng từ Hán Việt , quan hệ từ khi nói hoặc viết..

(61) > Biết vận dụng những hiểu biết có được từ bài học tự chọn để phân tích một số văn bản học trong chương trình. 3- Thái độ:  Bồi dưỡng ý thức, tinh thần cầu tiến của học sinh B. TiÕn tr×nh bµi DẠY. A. Tõ H¸n ViÖt I-Ôn tập. Từ ghÐp H¸n Việt có mấy loại vÝ dụ. 1.Yếu tố Hán Việt.. Gv chốt vấn đề cho hs nắm. 2.Từ ghép Hán Việt (có 2 loại) : a. Từ ghép đẳng lập(ví dụ: huynh đệ, sơn hà,…) b. Từ ghép chính phụ (ví dụ:. đột biến, thạch mã…) GV: Gợi ý cho hs ph©n nghĩa c¸c yếu tố H¸n c. Trật tự giữa các yếu tố Hán Việt (ôn lại nội dung sgk) Việt. TrËt tù cña c¸c yÕu tè trong tõ ghÐp chÝnh phô h¸n viÖt : Cho c¸c nhãm hs tự thực hiện -> lớp nhận xét, - Cã trêng hîp gièng trËt tù tõ sữa chữa, bổ sung. ghÐp thuÇn viÖt : yÕu tè chÝnh đứng trớc , yếu tố phụ đứng sau - Cã trêng hîp kh¸c víi trËt tù tõ ghép thuần việt : yếu tố phụ đứng trớc , yếu tố chính đứng sau d.Sö dông tõ H¸n ViÖt : - T¹o s¾c th¸i trang träng , thÓ hiÖn tháI độ tôn kính T¹o s¾c th¸i tao nh· tr¸nh g©y c¶m gi¸c th« tôc ghª sî T¹o s¾c th¸i cæ phï hîp víi bÇu kh«ng khÝ XH xa . II- Luyện tập. Bài tập 1: Phân biệt nghĩa các yếu GV: Cho học sinh nªu yªu cầu bài tập -> c¸c tố Hán - Việt đồng âm. nhãm thực hiện. Công 1-> đông đúc. Công 2-> Ngay thẳng, không thiêng lệch. Đồng 1-> Cùng chung (cha mẹ, cùng chí hướng) Đồng 2 -> Trẻ con . Tự 1-> Tự cho mình là cao quý. Chỉ theo ý mình, không chịu bó buộc. Tự 2-> Chữ viết, chữ cái làm thành các âm. Tử 1-> chết. Tử 2-> con. Bài tập 2: Tứ cố vô thân: không có người thân thích. Tràng giang đại hải: sông dài biển rộng; ý nói dài dòng không có giới.

(62) hạn. Tiến thoái lưỡng nan: Tiến hay lui đều khó. Thượng lộ bình an: lên đường bình yên, may mắn. Đồng tâm hiệp lực: Chung lòng chung sức để làm một việc gì đó. Bài tập 3: Nhân đạo, nhân dân, nhân loại, nhân chứng, nhân vật. BT 3: Tìm những từ ghép Hán Việt có yếu tố " Bài tập 4: nhân ". a. Chiến đấu, tổ quốc. b. Tuế tuyệt, tan thương. BT 4: Tìm từ Hán – Việt có trong những câu c. Đại nghĩa, hung tàn, chí nhân, thơ sau: cường bạo. a. Cháu chiến đấu hôm nay d. Dân công. Vì lòng yêu tổ quốc ( Xuân Quỳnh) b. Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt Nước còn cau mặt với tan thương. ( Bà Huyện Thanh Quan) c. Đem đại nghĩa để thắng hung tàn Lấy chí nhân để thay cường bạo ( Nguyễn Du) d. Bác thương đoàn dân công Đêm nay ngủ ngoài rừng ( Minh Huệ) Bt 5: Đọc đoạn văn sau, tìm những từ Hán – Việt, cho biết chúng được dùng với sắc thái gì? "Lát sau, ngài đến yết kiến, vương vở trách. Ngài bỏ mũ ra, tạ tội, bày rõ lòng thành của mình. Vương mừng rỡ nói. - Ngài thật là bậc lương y chân chính, đã giỏi vầ nghề nghiệp lại có lòng nhân đức, thương xót đám con đỏ của ta, thật xứng với lòng ta mong mỏi". BT 6:Tìm các từ Hán Việt tương ứng với các từ sau. Cho biết các từ Hán Việt đó dùng để làm gì? Vợ, chồng, con trai, con gái, trẻ can, nhà thư, chất trận BT 7: Viết đoạn văn ngắn (5 – 7 câu ) chủ đề tù chän cã sö dông tõ h¸n viÖt. Bài tập 5: Các từ Hán- Việt: ngài, vương,… > sắc thái trang trọng, tôn kính. Yết kiến…-> sắc thái cổ xưa.. Bài tập 6: Các từ Hán- Việt và sắc thái ý nghĩa. Vợ-> phu nhân, chồng-> phu quân, con trai-> nam tử, con gái-> nữ nhi:-> sắc thái cổ xưa. Bài tập 7: Học sinh thực hiện viết đoạn văn….

(63) B. Quan hÖ tõ I-Ôn tập. 1 .Kh¸i niÖm - QHTừ là từ dùng để biểu thị các ý nghĩa qhÖ nh: Së h÷u, so s¸nh,nh©n qu¶…gi÷a Hãy cho biết thế nào là quan hệ từ, c¸ch c¸c bé phËn cña c©u, hay gi÷a c©u-c©u trong ®o¹n. sử dụng. * VÝ dô. Gv chốt vấn đề cho hs nắm. -C¸c qh tõ: cña, nh, bëi, nªn.. ? Cách sử dụng QHT?. ? C¸c lçi thêng gÆp vÒ QHT?. -a.của-> nối định ngữ với trung tâm. ->chØ quan hÖ së h÷u. b.nh->nèi BN víi TT. ->chØ qhÖ so s¸nh. c.bëi…nªn->nèi 2 vÕ cña mét c©u ghÐp. ->qhÖ nguyªn nh©n –kqu¶. 2. Sö dông quan hÖ tõ. - Khi nãi –viÕt -> Cã trêng hîp b¾t buéc dïng qht.Còng cã trêng hîp kh«ng cÇn VÝ dô: -§©y lµ th Lan. - Hs th¶o luËn ®a ra c¸ch hiÓu cña m×nh. +§©y lµ th cña Lan. +§©y lµ th do Lan viÕt. +§©y lµ th göi cho Lan. - Cã mét sè qht dîc dïng thµnh cÆp 3 . C¸c lçi thêng gÆp vÒ quan hÖ tõ. - ThiÕu quan hÖ tõ. - Dïng quan hÖ tõ kh«ng thÝch hîp vÒ nghÜa. - Thõa quan hÖ tõ. - Dïng quan hÖ tõ mµ kh«ng cã t¸c dông liªn kÕt.. II- Luyện tập..

(64) Bµi 2: Quan hÖ tõ “h¬n ’’ trong c©u sau biÓu hiÖn ý nghÜa quan hÖ g× ? “Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai .”  Gîi ý: Quan hÖ so s¸nh. Bµi 3 §Æt c©u víi c¸c cÆp quan hÖ tõ . a) NÕu …………. Th× b) Cµng …………..cµng c) Tuy ……………nhng d) Bëi …………….nªn * Gîi ý: a ) NÕu em ch¨m häc th× kÕt qu¶ häc tËp sÏ tèt . b )Giã cµng to ma cµng lín . c ) Tuy nã xÊu nhng nã häc giái . d ) Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm . Bµi 4 G¹ch ch©n c¸c quan hÖ tõ trong ®o¹n v¨n sau “ ThÕ råi DÕ Cho¾t t¾t thë . T«i th¬ng l¾m . Võa th¬ng võa ¨n n¨n téi m×nh . Gi¸ t«i không trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì . Cả tôi nữa , nếu không nhanh chân ch¹y vµo hang th× còng chÕt toi råi . ” Bµi 5 . C©u sau m¾c lçi g× vÒ quan hÖ tõ ? Qua bài thơ “Bạn đến chơi nhà ” cho ta hiểu tình bạn bình dị và sâu sắc của nhà thơ . Bài 8: Viết đoạn văn 5-7 câu chủ đề về mái trờng trong đó có sử dụng quan hệ từ. B. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn bµi tËp . - ChuÈn bÞ bµi sau: V¨n biÓu c¶m.. ÔN TẬP PHÁT BIỂU CẢM NGHĨ VỀ MỘT TÁC PHẨM VĂN HỌC A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Hệ thống lại nội dung và nghệ thuật cơ bản của 2 VB đã học. - Biết cách trình bày đoạn văn biểu cảm về 2 tác phẩm thơ đó. B. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng v¨n 7. 2. N©ng cao N. v¨n 7. 3. Mét sè kiÕn thøc kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. v¨n 7. C. C¸c bíc lªn líp: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. ND «n tËp. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. KiÕn thøc träng t©m: -HS đọc lại 2 VB. 1. C¶nh khuya. - Nêu nội dung, nghệ thuật a) VB: ND: của bài thơ Cảnh khuya? - Cảnh núi rừng VB trong một đêm trăng: Có ©m thanh cña tiÕng suèi trong nh tiÕng h¸t xa, cã ¸nh tr¨ng lång cæ thô, cã bãng lång hoa….Cảnh vật sống động, có đờng nét, có.

(65) h×nh khèi víi 2 m¶ng mµu s¸ng tèi. - Con ngời: Tinh tế, cảm nhận vẻ đẹp của đêm trăng rừng VB bằng cả tâm hồn, đồng thời vẫn canh c¸nh mét nçi niÒm lo cho d©n cho níc. b) NghÖ thuËt: - ThÓ th¬ TNTT. - Sö dông nhiÒu h×nh ¶nh lung linh, huyÒn ¶o. - C¸c biÖn ph¸p: so s¸nh, ®iÖp ng÷, miªu t¶ hình ảnh thực của âm thanh, vẻ đẹp của đêm tr¨ng rõng VB. 2. VB: R»m th¸ng giªng. a) ND: - C¶nh bÇu trêi lång léng s¸ng râ, trµn ngËp ¸nh trăng đêm rằm, không gian bát ngát, cao rộng, s¾c xu©n hoµ quyÖn trong tõng sù vËt, trong níc, trong bÇu trêi. - Nêu nội dung, nghệ thuật dßng - HiÖn thùc vÒ cuéc kh¸ng chiÕn chèng TDP: của bài thơ RẰM THÁNG BH và những ngời lãnh đạo Đảng đang “ bàn b¹c viÖc qu©n “ t¹i chiÕn khu VB. GIÊNG? b) NghÖ thuËt: -Nguyªn t¸c: ThÓ th¬ TNTT§L. - B¶n dÞch: Th¬ lôc b¸t. - Södông ®iÖp ng÷. - Tõ ng÷ gîi h×nh, gîi c¶m xóc. 3. ý nghÜa cña hai bµi th¬: - Bài thơ Cảnh khuya: thể hiện một đặc điẻm næi bËt cña th¬ HCM: Sù g¾n bã, hoµ hîp gi÷a TN vµ con ngêi. - Bµi th¬” R»m th¸ng giªng”: ThÓ hiÖn t©m hån nghệ sĩ_ HCM, cảm nhận dợc vẻ đẹp tinh tế và độc đáo của đêm rằm VB trong giai đoạn đầu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p cßn nhiÒu gian khæ nhng hÐ lé mét niÒm tin tÊt th¾ng. - Ý nghĩa của cả 2 bài thơ? II. bµi tËp: 1. PBCN về bài thơ cảnh khuya. *Gợi ý: Bác Hồ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, là nhà thơ lớn, là danh nhân văn hóa thế giới. Bác đã để lại cho đời những bài thơ kiệt xuất về tình yêu đất nước, con người và thiên nhiên. Bài thơ “Cảnh khuya” được Bác viết ở chiến khu Việt Bắc trong thời kì kháng chiến chống Pháp là một trong số đó. “ Tiếng suối trong như tiếng hát xa” Tiếng suối đêm êm đềm, trong vắt được Bác ví như “tiếng hát xa” văng vẳng trong không gian tĩnh lặng của núi rừng Việt Bắc tạo cho người đọc một cảm giác nhẹ nhàng, thư thái. Ngày xưa Nguyễn Trãi đã ví tiếng suối với tiếng đàn để miêu tả cảnh đẹp của thiên nhiên: “ Côn Sơn suối chảy rì rầm.

(66) Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai” Hai nhà thơ lớn, hai tâm hồn lớn đều dùng cái “động” của tiếng suối để tả cái “tĩnh “ đẹp đẽ của thiên nhiên. Thế nhưng, nếu “tiếng suối” trong thơ của Nguyễn Trãi chỉ gợi tả vẻ đẹp thanh cao của một tâm hồn lớn đã lui về ở ẩn, bầu bạn với không gian tĩnh lặng của núi rừng thì “ tiếng suối” trong thơ của Bác là tiếng hát êm ái ngọt ngào của con người, làm cho cảnh khuya chiến khu trở nên ấm áp hơn, mang hơi thở của cuộc sống hơn. Trong âm điệu ấm áp đó, ánh trăng vàng hiền hòa ôm lấy những cây cổ thụ vững chãi, rồi tất cả quyện lấy những đóa hoa rừng. “ Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa” Âm điệu, màu sắc sáng tối, tầng tầng, lớp lớp tạo nên một bức tranh thiên nhiên lung linh, huyền ảo tuyệt đẹp. Chỉ với hai câu thơ, bằng cách sử dụng phương pháp so sánh tinh tế cùng cách dùng điệp ngữ “lồng” một cách tài tình, Bác đã nhân hóa các sự vật để vẽ lên một bức tranh sống động về cảnh đẹp dưới trăng của núi rừng Việt Bắc.Trên nền tranh sống động ấy, thấp thoáng bóng hình tầm hồn một thi sĩ đang thao thức, rung động trước cảnh đẹp hữu tình của thiên nhiên. “Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ” Tiếng suối, ánh trăng, cổ thụ, hoa rừng và bóng người đã tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh về vẻ đẹp của chiến khu Việt Bắc, một vẻ đẹp mang hơi ấm và sức sống của quân dân kháng chiến. Tâm hồn thi sĩ trong Bác rung động, thao thức trước vẻ đẹp của thiên nhiên, nhưng cao hơn, sâu xa hơn chính là sự thao thức của chất chiến sĩ trong tâm hồn Bác. “Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà” Hai tiếng “chưa ngủ” được điệp lại hai lần làm cho âm điệu vần thơ nhịp nhàng, triền miên như dòng suối chảy của cảm xúc, của tâm tình. Bác thao thức, lo lắng vì công cuộc kháng chiến của quân và dân ta, vì độc lập tự do của tổ quốc. Cuộc kháng chiến chống Pháp đang trong thời kì khó khăn, ác liệt chính là nỗi niềm thao thức trong lòng Bác. Tóm lại, bài thơ “Cảnh khuya” đã thể hiện được tình yêu thiên nhiên tha thiết, phong thái lạc quan, yêu đời của Bác,và cao hơn hết là tình yêu đất nước vô cùng sâu sắc của người. Càng đọc, càng ngẫm nghĩ em càng khâm phục tâm hồn và con người của Bác.Ở Bác hội tụ đầy đủ mọi phẩm chất và tính cách của một bậc vĩ nhân. Bác là tấm gương sáng cho mọi thế hệ Việt Nam noi theo, là kim chỉ nam cho sự phấn đấu và rèn luyện của bản thân em. 2. PBCN về bài thơ Rằm tháng giêng. * Dàn ý I. Mở bài:Khi nhắc đến đất nước Việt Nam, không ai có thể quên được công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người không những là một lãnh tụ vĩ đại mà còn là một nhà thơ nổi tiếng, một danh nhân thế giới. Người tuy đã mất nhưng trong tâm trí của.

(67) mỗi người thì Người vẫn còn sống không bao giờ mất, Người đã để lại một kho tàng thơ nổi tiếng gần xa, trong số đó, Nguyên tiêu là bài thơ đã gây ấn tượng mạnh đối với em khi đọc bài ấy. II. Thân bài: - Nguyên tiêu là bài thơ được Bác sáng tác ở chiến khu Việt Bắc oanh liệt, lúc ấy trời đã tối, Bác cùng Trung ương Đảng mở cuộc họp về tình hình quân sự kháng chiến chống Pháp (1947-1948). Lúc về thì trời đã khuya, ánh trăng ngày rằm đầu năm kết hợp vơi không gian yên tĩnh của đêm khuya vắng lặng đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng. - Trước những cảnh đẹp tuyệt vời ấy, Bác đã diễn tả bằng một bài thơ tứ tuyệt. - Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên, Xuân giang, xuân thủy tiếp xuân thiên - Hai câu thơ này đã diễn tả một bức tranh xuân của trời, sông hòa quyện với nước xuân vào ngày rằm đầu năm cùng lẫn lộn với ánh trăng tròn rực rỡ ở rừng núi chiến khu Việt Bắc đã vẽ nên một bức tranh bồng lai thiên cảnh, như thể nói rằng cả thế giới này đều tràn ngập sắc xuân, mọi thứ đều tuyệt vời. Một không gian bao la, bát ngát tràn đầy ánh trăng rằm sức sống của mùa xuân. Mỗi khi tôi đọc qua hai câu này, lòng tôi tràn đầy sức sống của một mùa xuân, tôi cảm thấy yêu thiên nhiên hơn, tâm hồn vui vẻ hơn. - Kết hợp với điệp ngữ “xuân”, Bác Hồ đã tô điểm bức tranh thêm hữu tình và thơ mộng, tràn đầy sức sống và tình yêu chuộng thiên nhiên của Bác qua hai câu thơ trên và Bác đã xem trăng như một người bạn thân, một người anh em chia sẻ những tâm sự, giải tỏa những ưu sầu, buồn bực của Bác, quên đi những vất vả, khó khăn trong những kháng chiến quyết liệt, gay go đang diễn ra trước mắt. - Nếu ta chỉ đọc hai câu đầu thì ta cứ tưởng Bác đang an nhàn ngắm trăng một mình trong đêm trăng rằm yên tĩnh, hòa nhập mình vào thiên nhiên. Nhưng khi ta đọc đến câu thứ ba thì thật bất ngờ vì Bác trong tư thế là một cán bộ chiến sĩ đang lo việc quân, việc nước vào lúc nửa đêm hiện ra trong tâm trí ta: - Yên ba thâm xứ đàm quân sự - Một hoàn cảnh khó khăn do chiến tranh gây ra, tình thế đất nước như ngàn cân treo sợi tóc nên Bác phải bàn việc quân trên một chiếc thuyền nhỏ ở giữa sông trong một màn đêm thanh tĩnh. Nhưng trước tình thế ấy Bác vẫn lạc quan có một tâm trí để vẻ nên một bức tranh thiên nhiên sống động ở rừng núi Việt Bắc, cho ta thấy được, trong tâm hồn của người chiến sĩ kiên cường này vẫn nổi dậy một tâm hồn thi sĩ rung động trước cảnh đẹp thiên nhiên tuyệt vời. Bác Hồ thật lạc quan và thẳng thắn, ngay cả những lúc khó khăn nhất cũng chẳng hề rung sợ mà thật thà khi thấy một cảnh đẹp tuyệt vời đã diễn tả bằng một bài thơ tứ tuyệt. - Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền - Khi kết thúc cuộc họp thì trời lúc ấy đã khuya, chiếc thuyền nhỏ lướt trên dòng sông, ánh trăng ngày xuân lai láng lòng thuyền, một không gian trời nước bao la.

(68) cũng như ngập tràn ánh trăng và sự sống của những ngày đầu xuân ấm áp, như một hình ảnh tươi sáng trước sự tất thắng của cuộc kháng chiến, một món quà của thiên nhiên dành tặng cho người chiến sĩ anh dũng, lạc quan, yêu chuộng thiên nhiên và luôn hết lòng tận tụy vì dân vì nước. Câu thơ đã tỏa sáng tinh thần lạc quan của Bác Hồ, tuy trong tình thế khó khăn nhất nhưng Bác vẫn lạc quan, yêu đời qua đó khẳng định được giá trị của bài thơ. - Giọng thơ trẻ trung, yêu đời. Nghệ thuật thơ vừa cổ điển vừa hiện đại và xen vào đó những cảm xúc của Bác Hồ trước những cảnh đẹp thơ mộng, trữ tình tuyệt vời như thế này. Bác quả là một nhà thơ tuyệt vời. III.Kết bài:Qua bài thơ, chúng ta đã biết thêm được một danh lam thắng cảnh tuyệt vời của đất nước. - Bài thơ đã làm em thêm yêu thiên nhiên đất nước Việt Nam. - Qua bài thơ còn thể hiện tình cảm yêu chuộng thiên nhiên, tinh thần lạc quan và phong thái ung dung của Bác Hồ. Bác luôn lo cho vận dân, vận nước nhưng Bác vẫn dành thời gian để hòa nhập cùng thiên nhiên, chúng ta phải biết kính trọng và học tập những điều hay, lẽ phải của Bác. Nếu được nói chuyện với Bác, em sẽ nói: “Bác ơi! Bác đã ra đi mấy mươi năm để tìm đường cứu nước, Bác đã lo lắng từng li từng tí, chịu nhiều cực khổ để đem lại độc lập cho đất nước, nay đất nước độc lập, Bác đã mong cho chúng cháu học tập thật tốt để xây dựng đất nước, Bác ơi! Bác cứ yên tâm ngủ cháu sẽ hứa với Bác sẽ cố gắng chăm học xây dựng đất nước vững mạnh để Bác yên lòng 4. Híng dÉn tù häc:- Hoµn chØnh 2 bµi tËp trªn. - ChuÈn bÞ: ¤n tËp thµnh ng÷. RÚT KINH NGHIỆM: …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….

(69) Ngày soạn: 10/11/2014 Ngày dạy:17,21/11/2014 KÍ DUYỆT Tuần 13. ¤n tËp TIẾNG VIỆT. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Hệ thống lại nội dung đã học về nghĩa của từ, thành ngữ, chơi chữ. - Luyện tập một số bài tập TV về nghĩa của từ, thành ngữ, chơi chữ. B. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng v¨n 7. 2. N©ng cao N. v¨n 7. 3. Mét sè kiÕn thøc kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. v¨n 7. C. C¸c bíc lªn líp: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. ND «n tËp. Hoạt động của thầy- trò - Thế nào là từ đồng nghĩa? Cho VD.. Nội dung cần đạt I.Từ đồng nghĩa: 1. Thế nào là từ đồng nghĩa ? Sgk 2. Các loại từ đồng nghĩa : a. §ång nghÜa hoµn toµn - VÝ dô : + cha, bè, bä, ba + m¸y bay, tµu bay, phi c¬ b.Từ đồng nghĩa không hoàn toàn - VÝ dô : hi sinh,tõ trÇn,t¹ thÕ,chÕt -> Kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i biÓu c¶m Ch¹y ,phi ,lång,lao -> Kh¸c nhau.

(70) D. Híng dÉn tù häc: - Nắm vững nội dung on tập.. - ChuÈn bÞ: ¤n tËp học kì. E. Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................. ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................. KÝ duyÖt:. ¤n tËp häc k× I. .. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Hệ thống lại toàn bộ kiến thức phần TV đã học trong chơng trình học kì I. - RÌn kÜ n¨ng lµm mét sè bµi tËp vÒ thµnh ng÷, ®iÖp ng÷, ch¬i ch÷. - B. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng v¨n 7. 2. N©ng cao N. v¨n 7. 3. Mét sè kiÕn thøc kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. v¨n 7. C. C¸c bíc lªn líp: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. ND «n tËp. A. PhÇn TV: 1. Tõ h¸n ViÖt: -Đơn vị cấu tạo từ Hán Việt: Yếu tố Hán Việt. VD: Thiên niên kỉ - có 3 yếu tố HV - Phần lớn các yếu tố Hán Việt không được dùng độc lập như từ mà chỉ dùng để tạo từ ghép.Một sô yếu tố Hán Việt như: hoa, quả, bút, bảng, học, tập…có lúc dùng để tạo từ ghép, có lúc được dùng độc lập như một từ. -Có nhiều yếu tố Hán Việt đồng âm nhưng nghĩa khác xa nhau. VD: +Thiên niên kỉ ( thiên: nghìn) +Lí Công Uẩn thiên đô về Thăng Long ( thiên: dời) -Từ ghép Hán Việt: có hai loại là từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ. VD: +Từ ghép đẳng lập: Sơn hà, xâm phạm, giang sơn… -Trật tự của các yếu tố trong từ ghép chính phụ Hán Việt: Có hai trường hợp +Giống với từ ghép thuần Việt : Yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau VD: Ái quốc, thủ môn, chiến thắng… +Khác với trật tự từ ghép thuần Việt: Yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau. VD: Thiên thư, thạch mã, tái phạm… -Sử dụng từ Hán Việt:.

(71) +Tạo sắc thái trang trọng, thể hiện thái độ tôn kính VD:Phụ nữ Việt Nam anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang. +Tạo sắc thái tao nhã, tránh gây cảm giác thô tục, ghê sợ VD: Bác sĩ đang khám tử thi +Tạo sắc thái cổ, phù hợp với bầu không khí xã hội xa xưa VD: Yết Kiêu đến kinh đô Thăng Long yết kiến vua Trần Nhân Tông. =>Khi nói hoặc viết không nên lạm dụng từ Hán Việt, làm cho lời ăn tiếng nói thiếu tự nhiên, thiếu trong sáng, không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp. VD: a) Kì thi này con đạt loại giỏi. Con đề nghị mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng! ( Không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp ) Ngoài sân nhi đồng đang vui đùa. ( Dùng từ Hán Việt làm cho lời văn thiếu tự nhiên ) 2.QUAN HỆ TỪ: a. Khái niệm b. Sử dụng quan hệ từ: -Có những trường hợp bắt buộc phải dùng quan hệ từ. Đó là những trường nêú không có quan hệ từ thì câu văn sẽ đổi nghĩa hoặc không rõ nghĩa. VD: +Lòng tin của nhân dân +Nó đến trường bằng xe đạp -Có những trường hợp không bắt buộc phải dùng quan hệ từ (Dùng cũng được không dùng cũng được ) VD +Khuôn mặt của cô gái. +Cái tủ bằng gỗ mà anh vừa mới mua. -Có một số quan hệ từ được dùng thành cặp: Nếu…thì, vì…nên, tuy…nhưng,…. -Các lỗi về quan hệ từ: +Thiếu quan hệ từ VD: Dừng nên nhìn hình thức đánh giá người khác => Thiếu QHT: mà +Dùng QHT không thích hợp về nghĩa VD: Nhà em ở xa trường và bao giờ em cũng đến trường đúng giờ. ( QHT “và” không phù hợp => Thay bằng QHT “nhưng” +Thừa quan hệ từ VD: Về hình thức có thể làm tăng giá trị nội dung đồng thời hình thức có thể làm thấp giá trị nội dung. +Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng liên kết VD: Nó thích tâm sự với mẹ, không thích với chị. = >Nó thích tâm sự với mẹ, không thích tâm sự với chị. (Bổ sung).

(72) 4. TỪ ĐỒNG NGHĨA: a. Khái niệm: -Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. -Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau. b.Các loại từ đồng nghĩa: - Từ đồng nghĩa hoàn toàn : Không phân biệt nhau về sắc thái nghĩa VD: + Rủ nhau xuống bể mò cua, Đem về nấu quả mơ chua trên rừng. ( Trần Tuấn Khải ) + Chim xanh ăn trái xoài xanh, Ăn no tắm mát đậu cành cây đa. ( ca dao ) = > Quả = trái - Từ đồng nghĩa không hoàn toàn: Có sắc thái nghĩa khác nhau VD: Hi sinh = bỏ mạng ( Khác nhau về sắc thái nghĩa ) c. Sử dụng từ đồng nghĩa: Không phải bao giờ các từ đồng nghĩa cũng có thể thay thế cho nhau. Khi nói ( khi viết ) cần cân nhắc để chọn trong số các từ đồng nghĩa những từ thực hiện đúng thực tế khách quan và sắc thái biểu cảm VD: quả = trái = > thay thế cho nhau được, hi sinh = bỏ mang = > không thể thay thế cho nhau được 5. TỪ TRÁI NGHĨA: a. Khái niệm: -Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau. - Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau. VD: + rau già >< rau non, chân cứng >< đá mềm … Cá tươi >< cá ương +Tươi Hoa tươi >< hoa héo b. Sử dụng từ trái nghĩa: Được sử dụng trong thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động. 6. TỪ ĐỒNG ÂM: a. Khái niệm: Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau. b. Sử dụng từ đồng âm: Cần: - Chú ý đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa - Tránh dùng từ với nghĩa nước đôi.

(73) VD: Đem cá về kho = > Có hai cách hiểu: + Đem cá về cất giữ trong kho + Đem cá về chế biến thành món cá kho 7.THÀNH NGỮ: a. Khái niệm: Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh b. Nghĩa của thành ngữ: Có thể bắt nguồntrực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh,… c. Sử dụng thành ngữ: - Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ,… - Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao. VD: a) Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non. VN ( Hồ Xuân Hương ) = > Chủ ngữ vắng mặt: Thân em b ) Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái nghách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang… DT 8.ĐIỆP NGỮ: a. Khái niệm: Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ ( hoặc cả một câu ) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cánh lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ..

(74) b. Các dạng điệp ngữ: * Điệp ngữ cách quãng * §iÖp ng÷ nèi tiÕp: Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều […] Chuyện kể từ nổi nhớ sâu xa Thương em, thương em, thương em biết mấy.. ( Phạm Tiến Duật ). * Điệp ngữ chuyển tiếp ( Điệp ngữ vòng ) VD: Cùng trông lại mà cùng chẳng thÊy. Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Ngàn dâu xanh ngắt một màu T9.CHƠI CHỮ: a. Khái niệm: Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước…làm cho câu văn hấp dẫn và thú vị. ình c b.các lối chơi chữ: -Dùng cách nói trại âm VD: Sánh với Na-va “ranh tướng” pháp Trại âm giữa: ranh tướng ( Châm biếm ) Tiếng tâm nồng nặc ở Đông Dương với danh tướng ( Tôn kính ) ( Tú Mỡ ) -Dùng cách nói điệp âm VD: Mênh mông muôn mẫu một màu mưa Điệp âm “ M ” Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ ( Tú Mỡ ) -Dùng cách nói láy VD: Con cá đối bỏ trong cối đá, Nói láy: Cá đối = cối đá Con mèo cái nằm trên mái kèo Mèo cái = mái kèo Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em. ( Ca dao ) -Dùng cách nói trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa VD: Ngọt thơm sau lớp vỏ gai, Trái nghĩa: Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng. Sầu riêng >< vui chung Mời cô mời bác ăn cùng,.

(75) Sầu riêng mà hoá vui chung trăm nhà. ( Phạm Hổ ) 10. CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ: Khi sử dụng từ phải chú ý: Sử dụng từ đúng âm, đúng VD: Em bé đã tập tẹ biết nói. chính tả. sai = > Sửa lại: bập bẹ ). ( Tập tẹ - dùng. Sử dụng từ đúng nghĩa.. VD: Đất nước ta ngày càng sáng sủa ( Sáng sủa – dùng sai = > Sửa lại: tươi sáng ) VD: Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự giả tạo phồn vinh.. Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ.. TT. DT. = > Dùng sai Sửa lại:. Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp với tình huống giao tiếp. Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt. Phồn vinh giả tạo. VD: Quân Thanh do Tôn Nghị lãnh đạo sang xâm lược nước ta = > Dùng sai Sửa lại: cầm đầu VD: Xem lại bài: Từ hán Việt. -LuyÖn tËp Bt1-T×m c¸c thµnh ng÷ trong c¸c c©u sau a-S¶n xuÊt mµ kh«ng tiÕt kiÖm kh¸c nµo giã vµo nhµ trèng. b- N¨m Thä vèn lµ mét th»ng ®Çu bß ®Çu bíu. Bt2-Em hãy thêm các yếu tố để tạo thành ngữ hoàn chỉnh. §em con................ ; kh«n nhµ..................... ;ch©n trong........................... ;giËn c¸ .................. ;chuét sa................. ; mÑ trßn.................... ; r¸n sµnh...................... ;mét mÊt .......................... ; tiÕn tho¸i ............... ;th¾t lng................... ; chã c¾n................ ; thÇy bãi....................... ;mß kim ................. ; dai nh................. . Gv híng dÉn häc sinh t×m hiÓu nghÜa cña mét sè thµnh ng÷ quen thuéc ,hay gÆp trong cuộc sống trong các thành ngữ HS vừa tìm đợc. Bt3 : Xác định điệp ngữ và kiểu điệp ngữ đợc dùng trong các trờng hợp sau a-Đảng ta đó , trăm tay nghìn mắt Đảng ta đây xơng sắt da đồng. §¶ng ta mu«n v¹n c«ng n«ng §¶ng ta mu«n v¹n tÊm lßng niÒm tin. b-Đoàn kết , đoàn kết , đại đoàn kết Thành công , thành công, đại thành công. c-Cïng tr«ng l¹i mµ cïng ch¼ng thÊy ThÊy xanh xanh nh÷ng mÊy ngµn d©u Ngµn d©u xanh ng¾t mét mµu Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai..

(76) Bt4-Xác định lối chơi chữ trong các trờng hợp sau a-Cô Xuân đi chợ Hạ, mua cá thu về, chợ hãy còn đông.... b-Non bao nhiªu tuæi non giµ Nói bao nhiªu tuæi gäi lµ nói non. c-§i tu PhËt b¾t ¨n chay Thịt chó ăn đợc thịt cày thì không. d-Đêm đông đem đèn đi đâu đấy Đêm đông đem đèn đi đổ đó đây. e-Một đàn gà mà bơi bếp, hai ông bà đập chết hai con. Hỏi có mấy con ? Bt 5-ViÕt ®o¹n v¨n ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ hoÆc nh©n vËt v¨n häc mµ em thích nhất trong đó có sử dụng biện pháp điệp ngữ. Bt 6: Cửa hàng treo biển sau đây bán gì? Xá định bịên pháp tu từ? ë ®©y cã b¸n méc tån. * Gîi ý: BiÓn hiÖu cã c¸c yÕu tè H¸n ViÖt: - Méc: c©y. - Tån: cßn - “ C©y cßn”=> nãi l¸i thµnh “ con cÇy” Nh vËy , biÓn hiÖu cã sö dông phÐp nãi l¸i cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt ch¬i ch÷. Bt 7: Tìm thành ngữ mthuần Việt đồng nghĩa với các thành ngữ Hán Việt sau: - Cao l¬ng mÜ vÞ = cña ngon vËt l¹. - §ång cam céng khæ = chia ngät sÎ bïi. - §éc nhÊt v« nhÞ = cã mét kh«ng hai. - §ång t©m hiÖp lùc = chung søc chung lßng. - Bất cộng đái thiên = không đội trời chung. - Thiªn s¬n v¹n thuû = Tr¨m s«ng ngµn nói. B. TẬP LÀM VĂN: Viết bài biểu cảm về một sự vật, con người * Cần thực hiện đầy đủ các bước: -Tìm hiểu đề : Xác định đối tượng biểu cảm, phạm vi biểu cảm - Tìm ý, sắp xếp ý - Lập dàn ý: Hình dung cụ thể đối tượng biểu cảm trong mọi trường hợp và cảm xúc, tình cảm của mình trong các trường hợp đó. - Bài làm phải đủ ba phần: + MB: Giới thiệu đối tượng biểu cảm ( Nêu cảm nghĩ khái quát ) + TB: Biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của người viết đối với đối tượng cần biểu cảm [ Theo các tình huống (đã qua sự chọn lọc ) mà người viết đã hình dung trong phần lập dàn ý ] = > Cần kết hợp với các yếu tố tự sự và miêu tả ( Yếu tố tiêu biểu ) + KB: Cảm nghĩ về đối tượng biểu cảm. - Viết bài và kiểm tra lại bài làm. C. PhÇn v¨n b¶n: GV híng dÉn HS hÖ thèng l¹i néi dung vµ nghÖ thuËt cña các vB thơ trữ tình đã học. Bµi 1: Em hãy nêu cảm nhận của em về bức tranh quê trong “Thiên Trường vãn vọng”..

(77) * Gợi ý: Bài tứ tuyệt “Thiên Trường vãn vọng” là bức tranh quê đậm nhạt, mờ sáng rất đẹp & tràn đầy sức sống. Một bút pháp nghệ thuật cổ điển tài hoa. Một tâm hồn thanh cao yêu đời. Tình yêu thiên nhiên, yêu đồng quê xứ sở đã được thể hiện bằng một số hình tượng đậm đà, ấm áp qua những nét vẽ tinh tế, gợi hình, gợi cảm, giàu liên tưởng. Kì diệu thay, bài thơ đã vượt qua hành trình trên bảy trăm năm, đọc nên nó vẫn cho ta nhiều thú vị. Ta vẫn cảm thấy cánh cò trắng được nói đến trong bài thơ vẫn còn bay trong ráng chiều đồng quê & còn chấp chới trong hồn ta. Tình quê & hồn quê chan hòa dào dạt. Bµi 2: Nêu cảm nhận của em về nội dung & nghệ thuật của bài “Sông núi nước Nam” bằng một đoạn văn (khoảng 5-7 câu). * Gợi ý: Bài thơ được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt.Giọng thơ đanh thép,căm giận hùng hồn. Nó vừa mang sứ mệnh lịch sử như một bài hịch cứu nước, vừa mang ý nghĩa như một bản tuyên ngôn độc lập lần thứ nhất của nước Đại Việt. Bài thơ là tiếng nói yêu nước & lòng tự hào dân tộc của nhân dân ta. Nó biểu thị ý chí & sức mạnh Việt Nam. “Nam quốc sơn hà” là khúc tráng ca chống xâm lăng biểu lộ khí phách & ý chí tự lập tự cường của đất nước & con người Việt Nam. Nó là bài ca của “Sông núi ngàn năm”. Bài 3: Cảm nhận về bài ca dao: “ Đứng bên ni đồng……Ban mai” Gợi ý: Cái hay của bài ca dao là miêu tả được 2 cái đẹp: cái đẹp của cánh đồng lúa & cái đẹp của cô gái thăm đồng mà không thấy ở bất kì một bài ca dao nào khác. Dù đứng ở vị trí nào, “đứng bên ni” hay “đứng bên tê”để ngó cánh đồng quê nhà, vẫn cảm thấy “mênh mông bát ngát . .. bát ngát mênh mông”. Hình ảnh cô gái thăm đồng xuất hiện giữa khung cảnh mênh mông bát ngát của cánh đồng lúa & hình ảnh ấy hiện lên với tất cả dáng điệu trẻ trung, xinh tươi, rạo rực, tràn đầy sức sống. Một con người năng nổ, tích cực muốn thâu tóm, nắm bắt cảm nhận cho thật rõ tất cả cái mênh mông bát ngát của cánh đồng lúa quê hương . Hai câu đầu cô gái phóng tầm mắt nhìn bao quát toàn bộ cánh đồng để chiêm ngưỡng cái mênh mông bát ngát của nó thì 2 câu cuối cô gái lại tập trung ngắm nhìn quan sát & đặc tả riêng 1 chẽn lúa đòng đòng & liên hệ với bản thân một cách hồn nhiên. Hình ảnh chẽn lúa đòng đòng đang phất phơ trong gió nhẹ dưới nắng hồng buổi mai mới đẹp làm sao. Hình ảnh ấy tượng trưng cho cô gái đang tuổi dậy thì căng đầy sức sống. Hình ảnh ngọn nắng thật độc đáo. Có người cho rằng đã có ngọn nắng thì cũng phải có gốc nắng & gốc nắng là mặt trời vậy..

(78) Bài ca dao quả là 1 bức tranh tuyệt đẹp & giàu ý nghĩa. b.các lối chơi chữ: -Dùng cách nói trại âm VD: Sánh với Na-va “ranh tướng” pháp Trại âm giữa: ranh tướng ( Châm biếm ) Tiếng tâm nồng nặc ở Đông Dương với danh tướng ( Tôn kính ) ( Tú Mỡ ) -Dùng cách nói điệp âm VD: Mênh mông muôn mẫu một màu mưa Điệp âm “ M ” Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ ( Tú Mỡ ) -Dùng cách nói láy VD: Con cá đối bỏ trong cối đá, Nói láy: Cá đối = cối đá Con mèo cái nằm trên mái kèo Mèo cái = mái kèo Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em. ( Ca dao ) -Dùng cách nói trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa VD: Ngọt thơm sau lớp vỏ gai, Trái nghĩa: Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng. Sầu riêng >< vui chung Mời cô mời bác ăn cùng, Sầu riêng mà hoá vui chung trăm nhà. ( Phạm Hổ ) 10. CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ: Khi sử dụng từ phải chú ý: Sử dụng từ đúng âm, đúng VD: Em bé đã tập tẹ biết nói. ( Tập tẹ - dùng chính tả. sai = > Sửa lại: bập bẹ ) Sử dụng từ đúng nghĩa.. VD: Đất nước ta ngày càng sáng sủa ( Sáng sủa – dùng sai = > Sửa lại: tươi sáng ) VD: Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự giả tạo phồn vinh.. Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ.. TT. DT. = > Dùng sai Sửa lại:. Phồn vinh giả tạo.

(79) Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp với tình huống giao tiếp. Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt. VD: Quân Thanh do Tôn Nghị lãnh đạo sang xâm lược nước ta = > Dùng sai Sửa lại: cầm đầu VD: Xem lại bài: Từ hán Việt. -LuyÖn tËp Bt1-T×m c¸c thµnh ng÷ trong c¸c c©u sau a-S¶n xuÊt mµ kh«ng tiÕt kiÖm kh¸c nµo giã vµo nhµ trèng. b- N¨m Thä vèn lµ mét th»ng ®Çu bß ®Çu bíu. Bt2-Em hãy thêm các yếu tố để tạo thành ngữ hoàn chỉnh. §em con................ ; kh«n nhµ..................... ;ch©n trong........................... ;giËn c¸ .................. ;chuét sa................. ; mÑ trßn.................... ; r¸n sµnh...................... ;mét mÊt .......................... ; tiÕn tho¸i ............... ;th¾t lng................... ; chã c¾n................ ; thÇy bãi....................... ;mß kim ................. ; dai nh................. . Gv híng dÉn häc sinh t×m hiÓu nghÜa cña mét sè thµnh ng÷ quen thuéc ,hay gÆp trong cuộc sống trong các thành ngữ HS vừa tìm đợc. Bt3 : Xác định điệp ngữ và kiểu điệp ngữ đợc dùng trong các trờng hợp sau a-Đảng ta đó , trăm tay nghìn mắt Đảng ta đây xơng sắt da đồng. §¶ng ta mu«n v¹n c«ng n«ng §¶ng ta mu«n v¹n tÊm lßng niÒm tin. b-Đoàn kết , đoàn kết , đại đoàn kết Thành công , thành công, đại thành công. c-Cïng tr«ng l¹i mµ cïng ch¼ng thÊy ThÊy xanh xanh nh÷ng mÊy ngµn d©u Ngµn d©u xanh ng¾t mét mµu Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai. Bt4-Xác định lối chơi chữ trong các trờng hợp sau a-Cô Xuân đi chợ Hạ, mua cá thu về, chợ hãy còn đông.... b-Non bao nhiªu tuæi non giµ Nói bao nhiªu tuæi gäi lµ nói non. c-§i tu PhËt b¾t ¨n chay Thịt chó ăn đợc thịt cày thì không. d-Đêm đông đem đèn đi đâu đấy Đêm đông đem đèn đi đổ đó đây. e-Một đàn gà mà bơi bếp, hai ông bà đập chết hai con. Hỏi có mấy con ? Bt 5-ViÕt ®o¹n v¨n ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ hoÆc nh©n vËt v¨n häc mµ em thích nhất trong đó có sử dụng biện pháp điệp ngữ. Bt 6: Cửa hàng treo biển sau đây bán gì? Xá định bịên pháp tu từ? ë ®©y cã b¸n méc tån. * Gîi ý: BiÓn hiÖu cã c¸c yÕu tè H¸n ViÖt: - Méc: c©y. - Tån: cßn - “ C©y cßn”=> nãi l¸i thµnh “ con cÇy” Nh vËy , biÓn hiÖu cã sö dông phÐp nãi l¸i cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt ch¬i ch÷..

(80) Bt 7: Tìm thành ngữ mthuần Việt đồng nghĩa với các thành ngữ Hán Việt sau: - Cao l¬ng mÜ vÞ = cña ngon vËt l¹. - §ång cam céng khæ = chia ngät sÎ bïi. - §éc nhÊt v« nhÞ = cã mét kh«ng hai. - §ång t©m hiÖp lùc = chung søc chung lßng. - Bất cộng đái thiên = không đội trời chung. - Thiªn s¬n v¹n thuû = Tr¨m s«ng ngµn nói. B. TẬP LÀM VĂN: Viết bài biểu cảm về một sự vật, con người * Cần thực hiện đầy đủ các bước: -Tìm hiểu đề : Xác định đối tượng biểu cảm, phạm vi biểu cảm - Tìm ý, sắp xếp ý - Lập dàn ý: Hình dung cụ thể đối tượng biểu cảm trong mọi trường hợp và cảm xúc, tình cảm của mình trong các trường hợp đó. - Bài làm phải đủ ba phần: + MB: Giới thiệu đối tượng biểu cảm ( Nêu cảm nghĩ khái quát ) + TB: Biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của người viết đối với đối tượng cần biểu cảm [ Theo các tình huống (đã qua sự chọn lọc ) mà người viết đã hình dung trong phần lập dàn ý ] = > Cần kết hợp với các yếu tố tự sự và miêu tả ( Yếu tố tiêu biểu ) + KB: Cảm nghĩ về đối tượng biểu cảm. - Viết bài và kiểm tra lại bài làm. C. PhÇn v¨n b¶n: GV híng dÉn HS hÖ thèng l¹i néi dung vµ nghÖ thuËt cña các vB thơ trữ tình đã học. Bµi 1: Em hãy nêu cảm nhận của em về bức tranh quê trong “Thiên Trường vãn vọng”. * Gợi ý: Bài tứ tuyệt “Thiên Trường vãn vọng” là bức tranh quê đậm nhạt, mờ sáng rất đẹp & tràn đầy sức sống. Một bút pháp nghệ thuật cổ điển tài hoa. Một tâm hồn thanh cao yêu đời. Tình yêu thiên nhiên, yêu đồng quê xứ sở đã được thể hiện bằng một số hình tượng đậm đà, ấm áp qua những nét vẽ tinh tế, gợi hình, gợi cảm, giàu liên tưởng. Kì diệu thay, bài thơ đã vượt qua hành trình trên bảy trăm năm, đọc nên nó vẫn cho ta nhiều thú vị. Ta vẫn cảm thấy cánh cò trắng được nói đến trong bài thơ vẫn còn bay trong ráng chiều đồng quê & còn chấp chới trong hồn ta. Tình quê & hồn quê chan hòa dào dạt. Bµi 2: Nêu cảm nhận của em về nội dung & nghệ thuật của bài “Sông núi nước Nam” bằng một đoạn văn (khoảng 5-7 câu). * Gợi ý: Bài thơ được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt.Giọng thơ đanh thép,căm giận hùng hồn. Nó vừa mang sứ mệnh lịch sử như một bài hịch cứu nước, vừa mang ý nghĩa như một bản tuyên ngôn độc lập lần thứ nhất của nước Đại Việt. Bài thơ là tiếng nói yêu nước & lòng tự hào dân tộc của nhân dân ta. Nó biểu thị ý chí & sức mạnh Việt Nam. “Nam quốc sơn hà” là khúc tráng ca chống.

(81) xâm lăng biểu lộ khí phách & ý chí tự lập tự cường của đất nước & con người Việt Nam. Nó là bài ca của “Sông núi ngàn năm”. Bài 3: Cảm nhận về bài ca dao: “ Đứng bên ni đồng……Ban mai” Gợi ý: Cái hay của bài ca dao là miêu tả được 2 cái đẹp: cái đẹp của cánh đồng lúa & cái đẹp của cô gái thăm đồng mà không thấy ở bất kì một bài ca dao nào khác. Dù đứng ở vị trí nào, “đứng bên ni” hay “đứng bên tê”để ngó cánh đồng quê nhà, vẫn cảm thấy “mênh mông bát ngát . .. bát ngát mênh mông”. Hình ảnh cô gái thăm đồng xuất hiện giữa khung cảnh mênh mông bát ngát của cánh đồng lúa & hình ảnh ấy hiện lên với tất cả dáng điệu trẻ trung, xinh tươi, rạo rực, tràn đầy sức sống. Một con người năng nổ, tích cực muốn thâu tóm, nắm bắt cảm nhận cho thật rõ tất cả cái mênh mông bát ngát của cánh đồng lúa quê hương . Hai câu đầu cô gái phóng tầm mắt nhìn bao quát toàn bộ cánh đồng để chiêm ngưỡng cái mênh mông bát ngát của nó thì 2 câu cuối cô gái lại tập trung ngắm nhìn quan sát & đặc tả riêng 1 chẽn lúa đòng đòng & liên hệ với bản thân một cách hồn nhiên. Hình ảnh chẽn lúa đòng đòng đang phất phơ trong gió nhẹ dưới nắng hồng buổi mai mới đẹp làm sao. Hình ảnh ấy tượng trưng cho cô gái đang tuổi dậy thì căng đầy sức sống. Hình ảnh ngọn nắng thật độc đáo. Có người cho rằng đã có ngọn nắng thì cũng phải có gốc nắng & gốc nắng là mặt trời vậy. Bài ca dao quả là 1 bức tranh tuyệt đẹp & giàu ý nghĩa. Bài tập 4: Tình thương yêu, nỗi nhớ quê hương nhớ mẹ già của những người con xa quê đã thể hiện rất rõ trong bài ca dao. Em hãy cảm nhận & phân tích. Chiều chiều ra đứng ngõ sau. Trông về quê mẹ, ruột đau chín chiều. * Gợi ý: Bài ca dao cũng nói về buổi chiều, không chỉ một buổi chiều mà là rất nhiều buổi chiều rồi: “Chiều chiều...”. Sự việc cứ diễn ra, cứ lặp đi lặp lại “ra đứng ngõ sau”. . .“Ngõ sau” là nơi vắng vẻ. Câu ca dao không nói ai “ra đứng ngõ sau”, ai “trông về quê mẹ. . . ”, nhân vật trữ tình không được giới thiệu cụ thể về dáng hình, diện mạo... nhưng người đọc, người nghe vẫn cảm nhận được đó là cô gái xa quê, xa gia đình... Nhớ lắm, nỗi nhớ vơi đầy, nên chiều nào cũng như chiều nào, nàng một mình “ra đứng ngõ sau”, lúc hoàng hôn buông xuống để nhìn về quê mẹ phía chân trời xa. Chiều chiều ra đứng ngõ sau....

(82) Càng trông về quê mẹ, người con càng thấy lẻ loi, cô đơn nơi quê người, nỗi thương nhớ da diết khôn nguôi: Trông về quê mẹ, ruột đau chín chiều. Người con“trông về quê mẹ”,càng trông càng nhớ day dứt, tha thiết, nhớ khôn nguôi. Bốn tiếng “ruột đau chín chiều” diễn tả cực hay nỗi nhớ đó.Buổi chiều nào cũng thấy nhớ thương đau đớn. Đứng ở chiều hướng nào, người con tha hương cũng buồn đau tê tái,nỗi nhớ quê, nhớ mẹ, nhớ người thân thương càng dâng lên, càng thấy cô đơn vô cùng. Giọng điệu tâm tình, sâu lắng dàn trải khắp vần thơ, một nỗi buồn khơi dậy trong lòng người đọc bao liên tưởng về quê hương yêu dấu,về tuổi thơ. Đây là một trong những bài ca dao trữ tình hay nhất, một đóa hoa đồng nội tươi thắm mãi với thời gian. Bài tập 5: Nói về cảnh đẹp nơi Thăng Long - Hà Nội,không có bài nào vượt qua bài ca dao sau.Em hãy cảm thụ &phân tích. Gió đưa cành trúc la đà. Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương. Mịt mù khói tỏa ngàn sương. Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ. * Gợi ý: Cảnh sáng sớm mùa thu nơi kinh thành Thăng Long thuở thanh bình như dẫn hồn ta vào cõi mộng.Mỗi câu ca dao là một cảnh đẹp được vẽ bằng 2 nét chấm phá, tả ít mà gợi nhiều.Đó là cảnh Tây Hồ. Mặt Hồ Tây với vài nét vẽ rất gợi: cành trúc ven hồ ẩn hiện trong ngàn sương mịt mù chợt hiện ra như một tấm gương long lanh dưới nắng hè ban mai.Cảnh hồ buổi sớm mang những âm thanh đặc trưng cho thời khắc tinh mơ, tiếng chuông, canh gà với nhịp chày. Một Hồ Tây yên ả thanh tịnh & gần gũi thân thiết nhưng sâu lắng gợi hồn quê hương đất nước. Bài ca dao dùng lối vẽ rất ít nét,những nét có vẻ hết sức tự nhiên, nhưng thật ra được chọn lựa rất tinh vi, kết hợp tả với gợi .Ba nét vẽ hình ảnh (cành trúc la đà- ngàn sương khói tỏa- mặt gương hồ nước) đan xen với 3 nét điểm âm thanh (tiếng chuông- canh gà- nhịp chày) tất cả đều là những chi tiết tả thực chính xác & đều là những nét rất đặc trưng của Hồ Tây (nhất là chi tiết sương mù Hồ Tây). Nét la đà khiến cành trúc ven hồ trở nên thực hơn,“thiên nhiên” hơn làm cho làn gió vừa hữu hình vừa hữu tình. Một chữ mặt gương thì mặt hồ đã hiện ra như tấm gương long lanh dưới nắng ban mai,hai chi tiết như rời rạc mà diễn tả cảnh đêm về sáng rất hay. ậ đây tình lắng rất sâu trong cảnh. Đó là tình cảm chan hòa với thiên nhiên yên ả, thanh tịnh của Hồ Tây buổi sớm mà thực chất là tình cảm.

(83) chan hòa gắn bó với cảnh vật thân thuôc, những phong cảnh đẹp vốn tạo nên gương mặt & hồn quê hương đất nước. Cái nét trữ tình mềm mại lắng sâu với cái nét trang nghiêm cổ kính được tạo ra từ kết cấu cân đối, từ cách đối ngẫu trong 2 câu bát đã kết hợp nhuần nhuyễn với nhau làm nên vẻ đẹp riêng, đặc sắc của bài ca Bµi tËp 6: C¶m nhËn vÒ bµi " Mét thø quµ lóa non Cèm" cña Th¹ch Lam. * Gîi ý: + Th¹ch Lam lµ thµnh viªn cña Tù lùc v¨n ®oµn mét tæ chøc v¨n ho¸ lín «ng b¾t ®Çu viÕt chuyÖn tõ rÊt sím thµnh c«ng ë thÓ chuyÖn ng¾n vµ cã tµi miêu tả tâm trạng lời văn gợi cảm giàu chất thơ. Tập bút ký " Hà Nội 36 phố ph ờng" là tác phẩm xuất sắc và độc đáo viết về văn hoá ẩm thực Việt Nam một nét đẹp của Hà Nội " Ngàn năm vạn vật" đợc tác giả viết với tất cả tấm lòng trân trọng thµnh kÝnh, thiªng liªng. + §o¹n 1: thÓ hiÖn tµi quan s¸t tinh tÕ mét sù c¶m nhËn tµi hoa, mét c¸ch viÕt nhÑ nhµng, ®Çy chÊt th¬ h¬ng vÞ cèm lµ sù nhuÇn thÊm c¸c h¬ng th¬m cña l¸ sen trªn hå do c¬n giã mïa h¹ ®em l¹i . Lµ " C¸c mïi th¬m m¸t" cña b«ng lóa nh thÕ nµo........ + Nguyên liệu làm ra cốm là " các chất quý trong sạch của trời:" đợc hình thµnh méth c¸ch linh diÖu lóc ®Çu " Mét giät s÷a tr¾ng th¬m ph¶ng phÊt h¬ng vÞ ngàn hoa cỏ" sau đợc nắng thu làm cho " Giọt sữa dần dần đọng lại" đ Trái tim của tác giả nh đang rung động trớc màu xanh và hơng thơm dịu ngọt của bông lúa nếp non trên cánh đồng quê. + Đoạn 2: nhà văn tiếp tục cảm nhận đánh giá miêu tả những nét đẹp của cốm ông gọi cốm là " Quà riêng biệt" thức dâng của những cánh đồng cốm mang hơng vị tất cả cái mộc mạc giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam cốm làm quà siêu tết với sự vơng vít của tơ hồng nhà văn dùng bao lời hay ý đẹp so sánh miêu tả cặp bạn bè " Tốt đôi" " Nếu con lòng dạ đổi thay Cèm nµy lÖ mèi hång nµy long tai. + Tình duyên bền đẹp của lứa đôi nh " Hồng cốm tốt đôi" sắc màu hơng vị cña hång Cèm lµ sù hoµ híp tuyÖt vêi mµu xanh t¬i......... bÒn l©u" + C¸ch so s¸nh cña t¸c gi¶ kh«ng chØ s¾c s¶o tµi hoa mµ cßn thÓ hiÖn phong c¸ch Èm thùc sµnh ®iÖu. + Đoạn 3: Nhà văn vừa tiếp tục ca ngợi vẻ đẹp và giá trị của cốm vừa nhắn nhñ mäi ngêi vÒ c¸ch thëng thøc c¸ch ¨n cèm " Cèm kh«ng ph¶i...... ngÉm nghÜ".

(84) + ý tëng vµ c¶m xóc cña t¸c g¶i tËp trung chñ yÕu ë côm tõ " ¨n cèm ¨n tõng chót Ýt thong th¶ vµ ngÉm nghÜ " v× cèm chøa trong nã sù tinh tuý cña h¬ng sen mang theo mùi ngan ngác của hoa sen của đàm nớc và đợc chào mời bởi cô gái làng vòng với đôi tay mềm mại đ Tác giả viết rất gợi cảm để nói lên mối quan hệ tự nhiên giữa lá sen + cốm tựa nh 2 linh hån l¬ng tùa vµo nhau lµm t«n lªn h¬ng s¾c thanh quý c¸i léc cña trêi cho. Bµi tËp 7: Biểu cảm về bài “Rằm tháng giêng” -. Bµi tËp 8:. ). “ Trêi xanh ®©y lµ cña chóng ta Nói rõng ®©y lµ cña chóng ta Những cánh đồng thơm mát Những ngả đờng bát ngát Những dòng sông đỏ nặng phù sa...” ( TrÝch “ §Êt níc”- NguyÔn §×nh Thi. Bèn c©u th¬ trªn cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®iÖp ng÷. H·y chØ râ vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ cña biÖn ph¸p tu tõ Êy? * Yêu cầu: - Học sinh chỉ đợc đoạn thơ trên đã sử dụng biện pháp điệp ngữ: “ đây lµ cña chóng ta, nh÷ng” - phân tích đợc cái hay của việc sử dụng điệp ngữ trong đoạn thơ trên: Trời xanh, núi rừng, những cánh đồng, những ngả đơng, những dòng sông... là những hình ảnh của đất nớc hùng vĩ giàu đẹp.  C¸c ®iÖp ng÷: “®©y”, “lµ”, “ cña chóng ta”, “ nh÷ng” võa nhÊn m¹nh ý th¬, vừa tạo nên âm điệu mạnh mẽ, hào hùng. Đặc biệt điệp ngữ: “ của chúng ta” đã biểu lộ niềm tự hào về ý chí tự lập tự cờng, về tinh thần làm chủ đất nớc của nhân d©n ta.(1,5 ®iÓm) Bµi tËp 9: §äc hai c©u th¬ sau vµ tr¶ lêi c©u hái: “ Th¸i b×nh tu trÝ lùc V¹n cæ thö giang san.” ( TrÝch “ Tông gi¸ hoµn kinh s”- TrÇn Quang Kh¶i) T tởng đợc nhà thơ Trần Quang Khải khảng định trong hai câu thơ này là g×? Em h·y lµm s¸ng tá t tëng Êy. * Gîi ý: -Tõ ©m ®iÖu anh hïng ca , giäng th¬ trë nªn t©m t×nh ë hai c©u th¬ này với một nhiệm vụ mới rất nặng nề đặt ra trớc mắt cho mọi ngời. - Từ Vua đến các vơng hầu, tớng sĩ toàn dân... ai cũng phải “ tu trí lực”, đồng lòng gắng sức đem tài năng, công sức... làm cho giang sơn, đất nớc ta đợc độc lập, thái bình bền vững muôn đời, mãi mãi. Nghĩa vụ công dân đợc đặt ra một cách nghiªm trang, nhÑ nhµng vµ thÊm thÝa. - Câu thơ không có chủ ngữ, nhng ai cũng cảm thấy mình đâng đợc nhà thơ nhắc đến. Ngòi bút của tác giả rất thâm hậu. T tởng “ tu trí lực” mà Trần quang Khải nêu lên từ thế kỷ 13 thế mà hơn 700 năm sau vẫn còn mới mẻ và lay động hồn ngời. Bµi 10: Cảm nghĩ về sách vở mình đọc và học hàng ngày. * Yªu cÇu: - Më bµi : Häc sinh ph¶i giíi thiÖu kh¸i qu¸t Ên tîng cña m×nh vÒ s¸ch..

(85) - Th©n bµi: + Ngời nho sĩ ngày xa đã từng tâm niệm : “ một ngày không đọc sách, soi gơng thấy xấu hổ”. Sách là tiền đề của tri thức mà con ngời muốn lãnh hội. Sách tập trung nh÷ng tinh hoa tri thøc cña con ngêi, lu l¹i cho hËu thÕ, s¸ch lµ ®iÒu d¹y b¶o ta, là ngời bạn giúp ta có cơ hội thành đạt, tiến bộ. Từ cổ chí kim, sách là đầu mối trao đổi tri thức của thế hệ trớc đến thế hệ sau dễ dàng nhất, cho nên sách còn là điều kiện để sáng tạo kế thừa. + Trong các loại sách, em thích đọc loại sách nào nhất? tại sao? + ý thức đọc sách luôn gắn liền với hoài bão, lý tởng và tâm hồn,tình cảm mỗi cá nhân. Từ đó, học sinh chúng ta chắc hẳn thích đọc những loại sách có cơ hội để mở mang trí tuệ, bổ sung kiến thức cho việc học tập của mình... + Bëi s¸ch lµ ngêi b¹n tèt, cho nªn s¸ch b¸o cßn gióp ta më réng tÇm nh×n, tÇm suy nghÜ ra bªn ngoµi cuéc sèng... + S¸ch lµ nhu cÇu cña viÖc gi¶i trÝ... + Nãi cho cïng, con ngêi v¨n minh vµ cã ý thøc sèng ch©n chÝnh th× s¸ch báo, tạp trí... thì hết sức phù hợp và là nhu cầu không thể thiếu trong đời sống tinh hÇn cña chóng ta. + Nhng sách báo sẽ có hại, nếu là sách báo động viên con ngời làm điều xấu xa, lµm h¹i cho b¶n th©n vµ nh÷ng ngêi xung quanh... chóng ta ph¶i lªn tr¸nh vµ lªn ¸n nh÷ng lo¹i s¸ch b¸o nµy... - Kết bài: Học sinh phải khảng định đợc giá trị của sách trong cuộc sống của con ngêi... * Híng dÉn HS häc bµi: - Ôn tập toàn bộ nội dung đã học để chuẩn bị thi học kì. * Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................... ........................................................................................................................... ................................................................................................................................

(86) C. Ngµy so¹n: 11/9/2010 Ngµy d¹y: 7A( 13, 20 /9/2010). Buæi 2:. V¨n b¶n nhËt dông. D. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: E. Hiểu và nắm đợc nội dung, ý nghĩa của 3 văn bản đã học. F. RÌn kÜ n¨ng c¶m thô vµ viÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n nªu c¶m nhËn cña b¶n th©n sau khi häc xong VB. G. tµi liÖu tham kh¶o: H. Vë bµi tËp HS. I. N©ng cao N. v¨n 7. J. Kiểm tra, đánh giá N. văn 7... K. c¸c bíc lªn líp:  GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ s¸ch vë cña HS.  Néi dung «n tËp: I. KiÕn thøc träng t©m: 1. VB: Cæng trêng më ra( LÝ Lan): - VB trÝch tõ b¸o yªu trÎ- TP.HCM. - VB ghi lại tâm trạng ngời mẹ trong đêm trớc chuẩn bị cho con trớc ngày khai trờng vµo líp 1: hhåi hép, lo l¾ng, thao thøc, tin tëng, hi väng. - Qua suy nghĩ và tâm trạng của ngời mẹ, tác giả khẳng dịnh vị trí và vai trò của nhà trờng đối với cuộc đời mỗi con ngời. - Nghệ thuật: Miêu tả cụ thể, sinh động diễn biến tâm trạng ngời mẹ với những hình thức khác nhau: Miêu tả trực tiếp, miêu tả qua thủ pháp so ánh, đối chiếu, miêu tả qua hồi ức. 2. Vb: Mẹ tôi( étmonđô A mi xi): - Vb trÝch trong t¸c phÈm “Nh÷ng tÊm lßng cao c¶”. - Vb mang tính truyện nhng lại đợc trình bày dới dạng một bức th. - ND: VB là những dòng tâm t tình cảm buồn khổ và thái đọ nghiêm khắc của ngời cha tríc lçi lÇm cña con. + VB thể hiện tình cảm thiêng liêng của cha mẹ đối với con cái và giáo dục giáo dôc con vÒ lßng hiÕu th¶o, biÕt kÝnh träng cha mÑ. L. NT: LËp luËn chÆt chÏ, lêi lÏ ch©n thµnh, gi¶n dÞ, giµu c¶m xóc, cã søc thuyÕt phôc cao. 3.VB: Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª( Kh¸nh Hoµi). - Vb đề cập đến vấn đề hét sức quan trọng trong cuộc sống hiẹn đại: bố mẹ li dị, con cái phải chịu cảnh chia lìa. qua đó cảnh báo cho tất cả mọi ngời về trách nhiệm của mình đối với con cái. - ND: Mîn chuyÖn cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª, t¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh th¬ng xãt về nỗi đau buồn của những trẻ thơ trớc bi kịch gia đình: bố mẹ bỏ nhau, anh em mõi ngời một ngả, đồng thời ca ngợi tình cảm tốt đẹp, trong sáng của tuổi thơ..

(87) Đọc truyện ngắn này ta càng thêm thấm thía: Tổ ám gia đình, hạnh phúc gia đình, tình cảm gia đình là vô cùng quí giá, thiêng liêng; mỗi ngời, mỗi thành viên phải biết vun đắp, giữ gìn những tình cảm trong sáng, thân thiết ấy. - NT: lËp luËn chÆt chÏ, lêi lÏ ch©n thµnh, gi¶n dÞ, giµu c¶m xóc, cã søc thuyÕt phôc cao. II. Bµi tËp c¶m thô Vb: Bµi tËp 1: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n( 5-6 c©u) tr×nh bµy nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh vµ vai trß cña ngêi mÑ qua hai VB: Cæng trêng më ra, MÑ t«i. *Gîi ý: - Là ngời hết sức yêu thơng con, lo lắng, hi sinh cho con, bao dung, độ lợng. - Lßng kÝnh yªu vµ biÕt ¬n cha mÑ lµ t×nh c¶m tù nhiªn, gÇn gòi, thiªng liªng. Bài tập 2: Hãy nêu cảm nhận của em về câu nói: “ Đi đi con. Hãy can đảm lên. Thế giíi nµy lµ cña con. Bíc qua c¸nh cæng trêng nµy lµ mét thÕ giíi k× diÖu sÏ më ra”. *Gîi ý : - Đây là câu văn hay nhất trong toàn văn bản: mẹ tin tởng và khích lệ con “ can đảm “ đi lªn phÝa tríc cïng b¹n bÌ con. Nh con chim non ra rµng, rêi tæ chuyÒn cµnh sÏ tung c¸nh bay vµo bÇu trêi bao la, con cña mÑ còng vËy; “ Bíc qua c¸nh cæng trêng nµy lµ mét thÕ giới kì diệu sẽ mở ra”. Từ mái ấm gia đình tuổi thơ đợc đi học, đến trờng làm quen với bạn mới, thầy cô giáo mới, đợc học hành, đợc chăm sóc giáo dục sẽ từng ngày lớn lên, mở mang trí tuệ, trởng thành về nhân cách, học vấn, bớc dần vào đời. -ThÓ hiÖn vai trß to lín cña cña GD nhµ trêng: “ ThÕ giíi k× diÖu...”: + NT lµ n¬i cung cÊp cho chóng ta nh÷ng tri thøc vÒ thÕ giíi vµ con ngêi. + Nhµ trêng lµ n¬i gióp ta hoµn thiÖn nh©n c¸ch vÒ lÏ sèng, t×nh th¬ng, quan hÖ xö thÕ. + Nơi ta đợc sống trong MQH trong sáng và mẫu mực: tình thầy trò, tình bạn bè... Bài tập 3: Trong Vb mẹ tôi, ngời bố góp ý , giáo dục con phải lễ độ và biết ơn mẹ. Em h·y cho biÕt t¹i sao «ng kh«ng chän c¸ch nãi trùc tiÕp mµ l¹i viÕt th. *Gîi ý: - Trong cuéc sèng, viÖc gãp ý cho ngêi kh¸c cã nhiÒu c¸ch: trùc tiÕp, tranh luËn, viÕt th, nhê ngêi khuyªn gi¶i...ë ®©y, ngêi bè chän c¸ch viÕt th. c¸ch gãp y nµy hoµn toµn hîp lÝ v× 3 lÏ: + ngời bố để cho con trai có điều kiện bình tĩnh lắng nghe y kiến và biết đợc y định cña bè. + Đảm bảo sự kín đáo, tế nhị, chỉ ngời nói và ngời nghe biết với nhau, ngời nghe kh«ng bÞ mÊt lßng tù träng, kh«ng bÞ øc chÕ. + ngời con sau khi đọc th, có thì giờ suy ngãm về hành vi của mình để suy nghĩ. Bài tập 4: Về cachs đặt tên cho văn bản “ mẹ tôi” có 2 y kiến nh sau: a. Nên đặt tên là “ Bố tôi” vì ông là ngời trực tiếp viết th cho En-ri-cô. b. Nên đặt là” Mọt lỗi lầm không thể tha thứ của tôi” thì hợp lí hơn. H·y nªu y kiÕn cña em. *Gîi ý: §óng lµ trong v¨n b¶n nµy, ngêi viÕt th lµ ngêi bè song mäi lêi kÓ l¹i híng vÒ ngêi mÑ. Ngêi bè kh«ng nãi vÒ m×nh, khong nãi nhiÒu vÒ con trai mµ chñ yÕu nãi vÒ t×nh yªu thơng và đức hi sinh vô bờ của ngời mẹ dành cho con .Vì thế, nếu đặt tên là bố tôi thì sẽ không nêu lên đợc tinh thần của văn bản. Việc đặt tên là” Một....” có phần hợp lí hơn vì văn bản nói về chuyện En ri cô thiếu lễ độ với mẹ. nhng nhan đề này cũng chỉ nói đợc một phần nội dung trong khi nội dung quan trọng nhất là để En ri cô nhận ra sự hi sinh.

(88) cao đẹp và vai trồt lớn của ngời mẹ đối với cuộc đời của Enri cô. Bởi vậy, nhân đề “mẹ t«i” nh SGK lµ hîp lÝ. Bµi tËp 5: Trong truyÖn “ Cuéc....” cã mÊy cuäc chia tay? T¹i sao tªn truyÖn lµ” Cuéc....Ểnhng trong thùc tỏ bóp bở khỡng hườ nhau? nỏu ợật tởn truyơn lÌ Ề bóp bở khỡng hÒ chia tay”, “ Cuäc chia tay gi÷a Thµnh vµ Thuû” th× y nghÜa cña truyÖn cã kh¸c ®i kh«ng? *Gîi ý: - TruyÖn ng¾n cã 4 cuéc chia tay..... - Tªn truyÖn lµ “ Cuéc ....” trong khi thùc tÕ bóp bª kh«ng hÒ chia tay. ®©y lµ dông y cña t¸c gi¶. bóp bª lµ vËt v« tri v« gi¸c nhng chóng còng cÇn sum häp , cÇn gÇn gòi bªn nhau, lÏ nµo nh÷ng em nhá ng©y th¬ trong tr¾ng nh bóp bª l¹i ph¶i ®au khæ chia tay. Điều đó đặt ra cho những ngời làm cha, làm mẹ phải có trách nhiệm giữ gìn tổ ấm của gia đình mình . - Nếu đặt tên truyện nh thế ý nghĩa truyện về cơ bản không khác nhng sẽ đánh mất sắc thái biểu cảm. Tác giả lấy cuộc chia tay của hai con búp bê để nói cuộc chia tay của con ngời thế nhng cuối cùng búp bê vẫn đoàn tụ. vấn đề đó sẽ ám ảnh con ngời. Bài tập 6: Thứ tự kể trong truyện ngắn” Cuộc.....” có gì độc đáo. Hãy phân tích để chỉ rõ tác dụng của thứ tự kể ấy trong việc biểu đạt nội dung chủ đề? *Gîi ý: - Sự độc đáo trong thứ tự kể: đan xen giữa quá khứ và hiện tại( Từ hiện tại gợi nhớ về quá khứ). Dùng thứ tự kể này, tác giả đã tạo ra sự hấp dẫn cho câu chuyện. đặ biệt qua sự đối chiếu giã quá khứ HP và hiện tại đau buồn tác giả làm nổi bật chủ đề của tác phẩm: Vừa ca ngợi tình anh em sâu sắc, bền chặt và cảm động, vừa làm nổi bật bi kịch tinh thần to lớn của những đứa trẻ vô tội khi bố mẹ li dị, tổ ấm gia đình bị chia lìa, mỗi ngời một ng¶. D. Híng dÉn häc bµi: 1. Bµi tËp vÒ nhµ: Tãm t¾t truyÖn ng¾n: “ Cuéc....” b»ng mét ®o¹n v¨n ng¾n( 7-10 c©u). 2. ChuÈn bÞ bµi tËp t¹o lËp v¨n b¶n..

(89) Ngµy so¹n: 31/10/2010 Ngµy d¹y: 7A( 5/11/2010). Buæi 8:. .. ¤n luyÖn th¬ tr÷ t×nh trung đại.. A. Môc tiªu Bµi d¹y: -HS thuộc lòng các bài thơ trữ tình trung đại. -Hs cñng cè kiÕn thøc vÒ gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña c¸c bµi th¬ tr÷ t×nh trung đại. -HS thùc hµnh ,vËn dông lµm c¸c bµi tËp cñng cè, ` kiÕn thøc B-Tæ chøc «n tËp. I: T¸c gi¶, t¸c phÈm 1. Nam quèc s¬n hµ - LÝ Thêng KiÖt 2. Phß gi¸ vÒ kinh- TrÇn Quang Kh¶i 3. Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trờng trông ra- Trần Nhân Tông 4. C«n s¬n ca – NguyÔn Tr·i 5. Sau phót chia li - §oµn ThÞ §iÓm 6. B¸nh tr«i níc – Hå Xu©n H¬ng 7. Bạn đến chơi nhà - Nguyễn Khuyến 8. Qua đèo Ngang- Bà Huyện Thanh Quan II. Hoàn cảnh ra đời, thể thơ, nội dung , nghệ thuật 1. S«ng nói níc Nam - H/c ra đời: kháng chiến chống Tống 1076 - ThÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt - Nội dung: Khẳng định chủ quyền lãnh thổ, quyết tâm bảo vệ lãnh thổ trớc sự xâm lợc cña kÎ thï - Nghệ thuật: Giọng thơ đanh thép hùng hồn, ý tởng hoà vào cảm xúc, lời thơ cô đúc s¸ng râ 2. Phß gi¸ vÒ kinh - H/c ra đời: Sau chiến thắng Nguyên Mông - ThÓ th¬: Ngò ng«n tø tuyÖt - Néi dung: ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng vµ kh¸t väng th¸i b×nh thÞnh trÞ cña qu©n d©n nhµ TrÇn - Nghệ thuật: Giọng thơ hào hùng, lời thơ cô đúc sáng rõ, ý tởng hoà vào cảm xúc. 6. B¸nh tr«i níc - ThÓ th¬: th¸t ng«n tø tuyÖt - Néi dung: Ca ngîi phÈm chÊt trong tr¾ng s¾t son cña ngêi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn xa.

(90) - NghÖ thuËt : Èn dô, sö dông thµnh ng÷ 7. Bạn đến chơi nhà - H/c: S¸ng t¸c khi NK vÒ ë Èn - Thể thơ : thất ngôn bát cú đờng luật - Néidung; ca ngîi t×nh b¹n ch©n thµnh , th¾m thiÕt - NghÖ thuËt: T¹o ra t×nh huång dÝ dám hµi híc 8. Qua đèo Ngang - H/c: Khi tác giả trên đờng vào Huế - thể thơ: Thất ngôn bát cú đờng luật - Nội dung: Cảnh đèo ngang hoang vắng , heo hút, tâm trạng buồn cô đơn, nhớ nớc thơng nhà của ngời lữ khách - Nghệ thuật: đối, từ láy, chơi chữ… III. Bµi tËp BT 1-Sông núi nớc Nam đợc làm theo rhể thơ nào ?Ngời viết đã thể hiện tình cảm thái độ gì trong bài thơ. BT 2 –Trong bài Phò giá về kinh câu thơ nào thể hiện niềm mong ớc về một đất nớc thái bình mãi mãi ? Câu thơ nào cổ động cho việc xây dựng đất nớc mãi mãi bền vững. BT 3 Qua bài thơ Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trờng trông ra,hãy tìm những hình ảnh thÓ hiÖn râ nhÊt s¾c quª,hån quª. BT 4-Trong bài Bài ca Côn Sơn tác giả đã dùng giác quan nào để miêu tả cảnh ? Em hãy xác định nhân vật trữ tình ,đối tợng trữ tình của VB Bài ca Côn Sơn. BT5-T×m nh÷ng tõ ng÷ nãi vÒ h×nh ¶nh b¶nh tr«i níc trong bµi th¬? Ngoài lớp nhĩa đen ,bài thơ còn có lớp nghĩa bóng nói về điều gì?Đó là vẻ đẹp gì ?Hãy cho biết thái độ,tình cảm của nhà thơ đối với ngời phụ nữ trong xã hội VN ngày xa qua bài thơ này. C. Híng dÉn häc bµi:. - N¾m v÷ng néi dung «n tËp. - Lµm hoµn chØnh bµi tËp . - ChuÈn bÞ bµi sau: NghÜa cña tõ.. Ngµy so¹n: 6/11/2010 Ngµy d¹y: 7A( 8/11/2010). Buæi 9.. ¤n tËp: NghÜa cña tõ.. A-Mục tiêu cần đạt -HS củng cố kiến thức về từ đồng nghĩa,từ trái nghĩa,từ đồng âm. -Thực hành ,vận dụng làm các bài tập củng cố , kiến thức về từ đồng nghĩa,từ trái nghĩa,từ đồng âm. B. Tæ chøc «n tËp. 1-Néi dung kiÕn thøc cÇn n¾m. a. Từ đồng nghĩa - Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. - Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau. -2 lo¹i + đồng nghĩa hoàn toàn : không phân biệt nhau về sắc thái ý nghĩa + đồng nghĩa không hoàn toàn : có sắc thái ý nghĩa khác nhau -Không phải bao giờ các từ đồng nghĩa cũng có thể thay thế cho nhau. Khi nói, viết cần cân nhắc để chọn trong số các từ đồng nghĩa những từ thể hiện đúng thực tế khách quan vµ s¾c th¸i biÓu c¶m. b-Tõ tr¸i nghÜa - Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau - Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc vµo nhiÒu nhãm tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau. -Từ trái nghĩa đựơc sử dụng trong thể đối, tạo các hình tợng tơng phản, gây ấn tợng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động..

(91) c-Từ đồng âm - Từ đồng âm là những từ phát âm giống nhau nhng nghĩa khác xa nhau, không liên quan g× víi nhau . -Trong giao tiếp phải chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nớc đôi do hiện tợng đồng âm.. 2-Bµi tËp Bµi tËp 1 : a) Hãy tìm những từ đồng nghĩa với từ chết. b) Trong số những từ vừa tìm đợc ,từ nào có thể thay thế đợc từ chết trong câu văn sau :ChiÕc « t« bÞ chÕt m¸y. c) Tõ nµo sau ®©y cã thÓ ®iÒn vµo chç trèng cho c¶ hai c©u sau : -Tµu vµo c¶ng ........than. -Em bÐ ®ang........... c¬m. (nhai,nh¸,¨n,chë) Bài tập 2 : Tập hợp từ đồng nghĩa nào dới đây có thể thay thế đợc cho nhau trong mọi hoµn c¶nh a) Thiªn,trêi ;chÕt,b¨ng hµ,hi sinh, b) Cha,ba,tÝa ;m¸,mÑ ;nhµ th¬,thi sÜ. c) Cha,ba ;chÕt,toi,hi sinh ;hoa,b«ng. d) ¨n,x¬i,hèc,chÐn ;heo,lîn. Bài tập 3 : -Xếp các từ sau đây vào nhóm từ đồng nghĩa :dũng cảm,chén,thành tÝch,nghÜa vô,cho,ch¨m chØ,tr¸ch nhiÖm,tÆng,bæn phËn,thµnh qu¶,mêi,cÇn cï,kiªn cêng,nhiÖm vô ,biÕu,siªng n¨ng,thµnh tùu,x¬i,chÞu khã ,gan d¹,¨n. Bµi tËp 4 : a) Kể ra các từ đồng nghĩa với từ ăn và cho ví dụ về cách dùng của ba từ trong số các từ đó. b) Tìm các từ đồng nghiã với các từ sau :Rộng ,chạy,cần cù,lời,chết .tha,đen ,nghèo. Bài tập 5 : Xác định các từ trái nghĩa trong các câu sau a) Đêm tháng năm cha nằm đã sáng Ngày tháng mời cha cời đã tối. b) N¬i hÇm tèi lµ n¬i s¸ng nhÊt N¬i con nh×n ra søc m¹nh VN c) Khóc s«ng bªn lë bªn båi Bên lở thì đục,bên bồi thì trong. Bµi tËp 6 ; T×m tõ tr¸i nghÜa víi nh÷ng tõ sau :nhá bÐ,s¸ng sña,cao thîng,cÈn thËn. Bài tập 7 : Gạch dới từ đồng âm khác nghiã trong các câu sau và giải nghĩa các từ đồng âm ấy : -Chúng tôi ngồi vào bàn để bàn công việc. -Mét nghÒ cho chÝn cßn h¬n chÝn nghÒ. -Anh ấy hỏi đờng đến nhà mày đờng. Bµi tËp 8 : Cã hai c©u sau -Kiến bò đĩa thịt bò. -Ruåi ®Ëu trªn m©m x«i ®Ëu. H·y gi¶i nghÜa vµ ph©n biÖt tõ lo¹i cña c¸c tõ in nghiªng. Bài tập 9 : Mỗi câu dới đây có mấy cách hiểu ? Hãy diễn đạt lại cho rõ cách hiểu Êy(Cã thÓ thªm mét vµi tõ) - Mêi c¸c anh chÞ ngåi vµo bµn. - §em c¸ vÒ kho. Bài tập 10: Viết đoạn văn( chủ đề tự chọn) trong đó có sử dụng từ đồng nghĩa,từ trái nghĩa,từ đồng âm. C.Híng dÉn häc bµi:. - N¾m v÷ng néi dung «n tËp. - ChuÈn bÞ bµi «n tËp sau: ¤n tËp tõ H¸n ViÖt vµ c¸c t¸c phÈm th¬ §êng..

(92) =============================================================== ==== Ngµy so¹n: 6/11/2010 Ngµy d¹y: 7A( 10, 15 /11/2010). Buæi 10 + 11. ¤n tËp tõ H¸n ViÖt vµ c¸c t¸c phÈm th¬ §êng.. A. Mục tiêu cần đạt:. -HS thuéc lßng c¸c bµi th¬ tr÷ t×nh cña mét sè t¸c gi¶ tiªu biÓu phÇn th¬ §êng, n¾m v÷ng c¸c yÕu tè H¸n viÖt. -Hs cñng cè kiÕn thøc vÒ gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña c¸c bµi th¬. -HS thùc hµnh ,vËn dông lµm c¸c bµi tËp cñng cè, ` kiÕn thøc B.Tæ chøc «n tËp. 1-Néi dung kiÕn thøc cÇn n¾m.. GV gợi ý để HS nhớ lại các thông tin về tác phẩm, tác giả, thể thơ T¸c phÈm T¸c gi¶ ThÓ th¬ Xa ng¾m th¸c nói L LÝ B¹ch ThÊt ng«n tø tuyÖt Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh LÝ B¹ch Ngò ng«n NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ H¹ Tri Ch¬ng ThÊt ng«n tø tuyÖt quª Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ §ç Phñ Th¬ tù do 2.Những đặc sắc về nội dung , nghệ thuật 1. Väng L s¬n béc bè – LÝ B¹ch - Nội dung: Cảnh tợng thiên nhiên tráng lệ huyền ảo. Tình ngời say đắm với thiên nhiên - NghÖ thuËt: T¶ c¶nh b»ng trÝ tëng tîng t¸o b¹o m·nh liÖt, tao ra c¸c h×nh ¶nh th¬ phi thờng. Thông qua cảnh để tả tình. 2. TÜnh d¹ tø - LÝ B¹ch - Néi dung: T×nh yªu thiªn nhiªn, yªu quª h¬ng s©u nÆng. - NghÖ thuËt:T¶ c¶nh ngô t×nh 3. Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca - §ç Phñ - Néi dung: Ph¶n ¸nh nçi thèg khæ cña kÎ sÜ nghÌ trong x· häi cò. BiÓu hiÖn kh¸t väng nhân đạo cao cả của nhà thơ - NghÖ thuËt: KÕt h¬p biÓu c¶m víi miªu t¶, tù sù 4. Håi h¬ng ngÉu th – H¹ Tri Ch¬ng - Néi dung: T×nh yªu quª h¬ng s©u s¾c cña mét ngõ¬i xa quª l©u ngµy. - Nghệ thuật:Đặt ra tình huống hài hớc hòm hỉh để biểu đạt tình cảm đối với quê hơng. 3. ¤n tËp c¸c yÕu tè H¸n ViÖt : - GV hớng dẫn HS nắm và hệ thống lại các yếu tố Hán Việt trong các văn bản thơ Đờng đã học.

(93) Ngày soạn: 24/10/2015 Ngày dạy:4,6,7/11/2015 KÍ DUYỆT Tuần 11. ¤n tËp : Thµnh ng÷.. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:.

(94) - HÖ thèng l¹i néi dung c¬ b¶n vÒ thµnh ng÷ vµ c¸c lo¹i thµnh ng÷. - Vận dụng và giảI nghĩa đợc một số thành ngữ thờng gặp. - BiÕt c¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n cã sö dông thµnh ng÷. B. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng v¨n 7. 2. N©ng cao N. v¨n 7. 3. Mét sè kiÕn thøc kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. v¨n 7. C. C¸c bíc lªn líp: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. ND «n tËp. I. KiÕn thøc träng t©m: 1. Thành ngữ là một cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một nghĩa hoàn chỉnh. - Chia lµm 3 lo¹i: + Thành ngữ đối( VD: Đầu voi đuôi chuột) + Thµnh ng÷ so s¸nh. + Thµnh ng÷ thêng. - Cấu tạo: Các yếu tố trong thành ngữ mang tính cố định, không thể thêm từ hoÆc bít tõ. - NghÜa cña thµnh ng÷ tËp trung biÓu thÞ mét sù vËt, mét hiÖn tîng, mét kh¸I niÖm. - Nghĩa của thành ngữ đợc hình thành từ nghĩa đen nhng đã thông qua phép chuyÓn nghÜa nh so s¸nh, Èn dô… 2. Sö dông thµnh ng÷: - Thành ngữ đợc sử dụng trong lời ăn tiếng nói hàng ngày, tạo sắc tháI lịch sự, tao nh·, tr¸nh rêm rµ mang mµu s¾c v¨n ch¬ng. -> Giúp ngời nói bày tỏ đợc thái độ, tình cảm đối với sự vật, hiẹn tợng…một cách hiÖu qu¶. II. Bµi tËp: Bµi 1: T×m vµ gi¶i nghÜa cña c¸c thµnh ng÷ cã trong c¸c c©u sau: a) Rồi đến chiều, tự nhiên chị tháy nháy mắt thì đâm lo, ruột nóng nh cào. ( NguyÔn C«ng Hoan) b) Thật không muốn có chuyện lôi thôi trong nhà đành nhiều khi nhắm mắt làm ng¬. ( Chung V¨n). c) Giấy tờ ai dám đa cho ông cụ ruột để ngoài da ấy. d) Hai bªn ý hîp t©m ®Çu Khi th©n ch¼ng lä lµ cÇu míi th©n. ( NguyÔn Du)  Gîi ý: a) Ruét nãng nh cµo: Sù lo l¾ng, sãt ruét, bån chån. b) Nh¾m m¾t lµm ng¬: Lê ®I coi nh kh«ng biÕt g×. c) Ruột để ngoài da: Chỉ ngời bộp chộp, không giáu diếm gì, không bực tức. d) ý hợp tâm đàu: Chỉ những ngời bạn có chung chí hớng, chung tình cảm. Bài tập 2: Tìm một số thành ngữ có từ “ mặt” và giảI nghĩa các thành ngữ đó.  Gîi ý: - Tay b¾t mÆt mõng: ThÓ hiÖn sù vui mõng. - Ba mặt một lời: Gặp để giãi bày rõ ràng. - MÆt tr¬ tr¸n bãng: Sù l× lîm. - §Çu tr©u mÆt ngùa: ChØ kÎ hèng h¸ch, tµn ¸c. - Ch¸y nhµ míi ra mÆt chuét: ChØ ngêi gian dèi nhng cuèi cïng vÉn bÞ b¹i lé. Bài 3: Thêm các yếu tố để tạo thành ngữ hoàn chỉnh: - D· trµng….( xe c¸t). - ®©m bÞ thãc..( chäc bÞ g¹o). - G¾p löa bá …(tay ngêi) - ăn cháo….( đá bát). - Năm hết…( tết đến). - Nớc đổ…( lá khoai)..

(95) Lóng ta lóng tóng nh…( gµ m¾c tãc). Nớc đến chân….( mới nhảy). §em con…( bá chî). Bµi 4: T×m c¸c thµnh ng÷ cã tÝnh ch¸t dèi xøng trong c¸c thµnh ng÷ sau: Có tài có tật; cố sống cố chết; mời phân vẹn mời; đũa mốc chòi mâm son; trông mặt đặt tên; chắn trớc rào sau; dai nh đỉa đói; ruột để ngoài da; xanh vỏ đỏ lòng. Bài 5: Đặt câu với các thành ngữ: Nớc đến chân mới nhảy, rán sành ra mỡ, cá mè mét løa. VD: - C¸c em kh«ng lo häc hµnh g× cø níc ®Ðn ch©n míi nh¶y. - ¤ng Êy lµ kÎ r¸n sµnh ra mì. - Bọn chúng đều cá mè một lứa. Bài 6: Viết một đoạn văn ngắn( chủ đề tự chọn từ 5-7 câu) trong dó có sử dụng thµnh ng÷. -. III. Híng dÉn tù häc: - Tìm một số thành ngữ có liên quan đến con vật và giảI nghĩa các thành ngữ đó. ChuÈn bÞ bµi sau: ¤n tËp Vb: TiÕng gµ tra.. ¤n tËp VB : TiÕng gµ tra; TV: §iÖp ng÷.. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - HÖ thèng l¹i néi dung vµ nghÖ thuËt cña Vb “ TiÕng gµ tra” vµ biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®iÖp ng÷. - Vận dụng kiến thức đã học để làm một số bài tập cảm thụ VB. - BiÕt c¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n cã sö dông ®iÖp ng÷. B. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng v¨n 7. 2. N©ng cao N. v¨n 7. 3. Mét sè kiÕn thøc kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. v¨n 7. C. C¸c bíc lªn líp: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. ND «n tËp. I. VB: TiÕng gµ tra: C©u hái: 1. Vì sao tiếng gà tra đợc ác gảI lấy làm nha đề cho bài thơ? Nhà thơ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g× qua bµi th¬ trªn? 2. H×nh ¶nh ngêi bµ hiÖn lªn nh thÕ nµo trong bµi th¬ trªn? Qua c¸c hình ảnh đó em cảm nhận đợc gì về bà? 3. Tiếng gà tra dã đánh thức những tình cảm, kỉ niệm nào trong lòng t¸c gi¶? T¹i sao cã 4 c©u th¬ 3 ch÷ “ tiÕng gµ tra” më ®Çu c¸c dßng th¬ trong khi c¸c c©u kh¸c lµ 5 ch÷. 4. Bài thơ đã sử dụng những phơng thức biểu đạt nào? MQH giữa các phơng thức biểu đạt đó? * Gîi ý: 1. Tiếng gà tra đợc tác giả lấy làm nhan đề bài thơ, bởi vì: - Tríc hÕt, tiÕng gµ lµ ©m thanh quen thuéc, gÇn gòi cña xãm lµng. - TiÕng gµ tra cßn lµ ©m thanh , lµ tÝn hiÖu nèi m¹ch c¶m xóc, liªn tëng gi÷a hiÖn t¹i vµ qu¸ khø, gîi lªn trong t©m trÝ ngêi chiÕn sÜ rÊt nhiÒu nh÷ng kØ niÖm vÒ tuæi th¬ cña m×nh. §ã lµ + H×nh ¶nh nh÷ng con gµ m¸o m¬, m¸I vµng vµ nh÷ng qu¶ trøng hång. + H×nh ¶nh ngêi bµ tÇn t¶o, ch¨m lo cho ch¸u. + Niềm vui và ớc mơ tuổi thơ khi đợc quần áo mới.  Nh÷ng kØ niÖm b×nh dÞ, gÇn gòi nhng thiªng liªng..

(96)  Tiếng gà tra gợi lại những kỉ niệm êm đềm thời thơ ấu sóng với bà, bên. xóm làng thân thuộc. Từ đó khẳng định cuộc chiến đấu hom nay chính là để giữ gìn những kỉ niệm ấu thơ giản dị mà rất đỗi thân thơng, giữ gìn tình cảm gia đình, xóm làng thân yêu. Với tác giả, tình yêu nớc đợc bắt nguồn từ những tình cảm bình dị, gần gũi và đời thờng đó. 2. H×nh ¶nh ngêi bµ trong bµi th¬ hiÖn lªn qua nh÷ng chi tiÕt th¬ nh: - Cã tiÕng bµ vÉn m¾ng - Bà lo đàn gà toi Gà đẻ mà mày nhìn Mong trời đừng sơng muối Råi sau nµy lang mÆt. §Ó cuèi n¨m b¸n gµ - Tay bµ khum soi trøng Cháu đợc quần áo mới. Dµnh tõng qu¶ ch¾t chiu Cho con gµ m¸I Êp.  H×nh ¶nh ngêi bµ hiÖn lªn Õt søc cô thÓ; bµ ch¾t chiu, dµnh dôm trong c¶nh nghÌo, bµ yªu th¬ng, ch¨m lo cho ch¸u; bµ lo toan, ch¨m sãc ch¸u, cã mắng cháu nhng là để bảo ban, yêu thơng cháu.  Tình cảm đó thật sâu đậm và thắm thiết. 3. Tiếng gà tra đánh thức rất nhiều những kỉ niệm, tình cảm đẹp trong lòng tác giả. §ã lµ: + H×nh ¶nh nh÷ng con gµ m¸o m¬, m¸I vµng vµ nh÷ng qu¶ trøng hång. + H×nh ¶nh ngêi bµ tÇn t¶o, ch¾t chiu, dµnh dôm, yªu th¬ng, ch¨m lo cho ch¸u. + Niềm vui và ớc mơ tuổi thơ khi đợc quần áo mới. + NiÒm h¹nh phóc cña tuæi th¬ trong tõng giÊc m¬.  Câu thơ 3 chữ” Tiếng gà tra đứng đầu những khổ thơ xen giữa là những câu thơ 5 chữ là dụng ý nghệ thuật của tác giả, đó vừa là chìa khoá mở vào kí ức tuổi thơ, đồng thời là chìa khoá để giữ nhịp cảm xúc của toàn bộ bài th¬; võa cã t¸c dông liªn kÕt hµng lo¹t nh÷ng kØ niÖm thêi th¬ Êu cña t¸c gi¶.  TiÕng gµ tra” xuyªn suèt toµn bé bµi th¬ nh mét niÒm th¬ng nhí. 4. Trong bµi th¬ t¸c gi¶ sö dông ph¬ng thøc biÓu c¶m kÕt hîp víi ph¬ng thøc miªu tả và tự sự. Hỗu nh toàn bộ bài thơ biểu cảm đợc biểu hiện gián tiếp qua miêu tả vµ tù sù. Riªng khæ th¬ cuèi, t¸c gi¶ trùc tiÕp biÓu lé nh÷ng t×nh c¶m, suy t cña m×nh. II. ¤n tËp : §iÖp ng÷: 1. Điệp ngữ là biện pháp tu từ đợc lặp đI lặp lại một tù, một ngữ( hoặc một c©u)lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh. 2. Cã 3 lo¹i ®iÖp ng÷: - §iÖp ng÷ c¸ch qu·ng. - §iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp. - §iÖp ng÷ vßng trßn. 3. Bµi tËp: a) Tìm các câu ca dao có sử dụng điệp ngữ mà em đã học. ( HS lªn b¶ng t×m). b) ViÕt mét ®o¹n v¨n cã sö dông ®iÖp ng÷.. ¤n tËp: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc.. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - HÖ thèng l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ bè côc cña mét bµi v¨n ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬: B¸nh tr«i níc. B. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng v¨n 7. 2. N©ng cao N. v¨n 7. 3. Mét sè kiÕn thøc kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. v¨n 7. C. C¸c bíc lªn líp:.

(97) 1. ổn định tổ chức lớp. 2. ND «n tËp. I. Bè côc cña bµi v¨n ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc: a) Më bµi: Giíi thiÖu t¸c phÈm vµ hoµn c¶nh tiÕp xóc víi t¸c phÈm. b) Th©n bµi: Tr×nh bµy nh÷ng c¶m xóc, suy nghÜ do t¸c phÈm gîi lªn. c) KÕt bµi: Ên tîng chung vÒ t¸c phÈm. II. Bµi tËp: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬: B¸nh tr«i níc cña Hå Xu©n H¬ng.  Gîi ý: a) MB: - “ B¸nh tr«i níc” lµ bµi th¬ N«m næi tiÕng cña n÷ sÜ Hå Xu©n H¬ng- nhµ th¬ n÷ xuÊt s¾c cña th¬ ca VN thêi phong kiÕn. - Ngay lần đầu tiếp xúc với bài thơ trong chơng trình Ngữ văn 7 em đã bị ám ¶nh bëi tõng c©u ch÷, tõng tÇng ý nghÜa cña bµi th¬. b) TB: - Bµi th¬ “ B¸nh tr«i níc” lµ bµi th¬ ®a nghÜa. + N÷ sÜ viÕt vÒ mét mãn ¨n d©n téc víi tÊt c¶ lßng tù hµo vÒ b¶n s¾c v¨n ho¸ VN:  Tác giả tả thực chiếc bánh trôi nớc làm bằng bột nếp, nhân bằng đờng phèn, bánh hình tròn, màu trắng, đợc luộc trong nồi nớc sôi “ bảy nổi ba ch×m”. + Bµi th¬ cßn mang hµm ý rÊt s©u s¾c:  Câu 1 và câu 2 có 2 vế tiểu đối: “Thân em vừa trắng/ lại vừa tròn” vừa gợi tả chiếc bánh dân dã, xinh xắn, đáng yêu; vừa hàm ẩn sự duyên dáng, trinh trắng, vẻ đẹp xinh xắn của ngời phụ nữ VN. Hai tiếng “ Thân em ” không chỉ nhân hoá chiếc bánh trôI nớc, thể hiện cách nói dậm đà màu sắc dân gian trong ca dao mà còn ngợi ca đức tính khiêm nhờng, kín đáo, duyên d¸ng cña ngêi phô n÷.  C©u th¬ thø 2 vµ 3 víi ng«n ng÷ t¬ng ph¶n: “ r¾n’ víi” n¸t”, nghÜa ®en lµ ngon hay kh«ng ngon, nghÜa bãng lµ h¹nh phóc hay bÊt h¹nh lµ tuú thuéc vµo “ tay kÎ nÆn”, vµo ngêi cha, ngêi chång, vµo lÔ gi¸o phong kiÕn. Trong bµi th¬ t¸c gi¶ cßn khÐo lÐo vËn dông lèi nãi thµnh ng÷ “ b¶y næi ba ch×m” với cấu trúc câu: “ mặc dù..mà..vẫn giữ..” biểu thị một tháI độ kiên trinh, bÌn v÷ng, phÈm chÊt son s¾t, chÞu th¬ng, chÞu khã cña ngêi phô n÷ Vn tríc những sóng gió của cuộc đời. Câu thơ biểu hiện niềm tự hào, đồng thời biÓu lé kh¸ ®Ëm tÝnh c¸ch Xu©n H¬ng: C¶m th«ng, xãt xa cho th©n phËn cña ngêi phô n÷. c) KB: Bµi th¬ viÕt vÒ chiÕc b¸nh tr«I níc- mét mãn ¨n d©n téc d©n gi·, b×nh dÞ lång trong thể thơ thát ngôn tứ tuyệt đã thể hiẹn sâu sắc cảm hứng nhan đạo trong văn học Vn thời phong kién: ca ngợi vẻ đẹp, phẩm chát của ngời phụ nữ, đồng thời cảm thông sâu sắc với thân phận chìm nổi của họ, qua đó phản kháng, tố cáo sự bÊt c«ng trong x· héi xa..

(98) ĐỀ BÀI:Rằm tháng giêng. a, Mở bài: - Bài thơ Rằm tháng giêng viết năm 1948 khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang ở giai đoạn khó khăn và quyết liệt. - Cảnh đẹp đêm rằm xuân đã khơi gợi cảm hứng cho thi sĩ, sau khi dự hội nghị qua trọng trở về. b, Thân bài: - Hình ảnh vầng trăng tròn toả khắp bầu trời, mặt đất trong đêm rằm gợi cảm xúc lâng lâng thanh thoát. - Bài thơ như vẽ ra một khung cảnh thiên nhiên cao rộng bát ngát, tràn đày ánh sáng và sức sống của mùa xuân. - Bức tranh thiên nhiên càng tươi tắn đậm đà bởi từ xuân điệp lại ba lần. - Hình ảnh con thuyền chở đầy ánh trăng lướt trên dòng sông lấp lánh mang vẻ đẹp lãng mạn tượng trưng cho tình thế lạc quan cách mạng và lòng người đầy vui vẻ tin tưởng. c, Kết bài: - Bài thơ góp phần khẳng định: HCT là một lãnh tụ cách mạng tài ba vừâ là nghệ sĩ có tâm hồn và trái tim nhảy cảm. Bµi tËp 1: C¶m nghÜ cña em vÒ bµi " Nam quèc s¬n hµ" 1.MB: Nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ - Bài thơ đợc mệnh danh là bài thơ thần. - Lý Thờng Kiệt viết để khích lệ động viên tớng sĩ quyết chiến, quyết thắng giặc Tèng 2.TB: a) Hai c©u th¬ ®Çu: - Tuyªn bè chñ quyÒn cña §¹i ViÖt. - Khẳng định núi sông nớc Nam là đất nớc ta, nớc có chủ quyền do Nam đế tự trÞ. - Hai chữ " Nam đế" biểu hiện niềm tự hoà từ tôn của dân tộc - Hai ch÷ " Thiªn th" biÓu thÞ niÒm tin thiªng liªng vÒ s«ng nói níc Nam chñ quyền bất cả xâm phạm điều đó đợc sách trời ghi b) C©u 3: lµ c©u hái còng lµ lêi kÕt téi lò giÆc x©m lîc..... Giäng th¬ võa c¨m thï võa khinh bØ mét nèi nãi hµm xóc ®anh thÐp . c) C©u cuèi: S¸ng ngêi mét niÒm tin víi søc m¹nh chÝnh nghÜa tinh thÇn quyÕt chiÕn giÆc sÏ bÞ thÊt b¹i. - Ba chữ " Thủ bại h" đặt cuối bài làm giọng thơ vang lên mạnh mÏ ..

(99) 3. KB: - Bµi th¬ lµ khóc tr¸ng ca anh hïng cho thÊy tµi thao lîc cña Lý Thêng KiÖt. - Mang ý nghĩ lịch sử nh bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của Đại Việt. - T/C yªu níc, niÒm tù hoµ d©n téc thÊm s©u mçi t©m hån chóng ta. Bµi tËp 2: Phát biểu cảm nghĩ về một trong các bài thơ: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh, Ngẫu nhiên viết hân buổi mới về quê, Cảnh khuya, Rằm tháng giêng. * Dàn bài: ( cảm nghĩ…) a. Mở bài: - Giới thiệu tác phẩm văn học "cảm nghĩ.." - Tác giả. - Hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm: trong giờ học văn… b. Thân bài Những cảm xúc suy nghĩ do tác phẩm gỏi lên: - Cảm xúc 1: yêu thích cảnh thiên nhiên:- Suy nghĩ 1: cảnh đêm trăng được diễn tả sinh động qua bút pháp lãng mạn…… - Cảm xúc 2: yêu quí quê hương…- suy nghĩ 2: hiểu được tấm lòng yêu que hương của nhà thơ Lí Bạch qua biện pháp đơi lập…. c. Kết bài - Ấn tượng chung về tác phẩm: cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh. §Ò bµi: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬: “NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª” cña H¹ Tri Ch¬ng.  Gîi ý: a) MB: - Tình quê hơng là tình cảm lâu bền và thiêng liêng nhất của con ngời, là đề tài quen thuéc vµ phæ biÕn trong v¨n häc nghÖ thuËt. Cã rÊt nhiÒu ba×u v¨n, bµi thơ viết về nỗi nhớ quê hơng của ngời con khi xa quê, trong đó đặc biệt gây Ên tîng nhÊt trong em lµ bµi th¬: “ NgÉu…..” cña H¹ Tri Ch¬ng. b) Th©n bµi: - Hai c©u ®Çu lµ lêi kÓ vµ lêi tù nhËn xÐt cña t¸c gi¶. + Câu thơ thứ nhất tác giả kể về quãng đời dài xa quê làm quan từ lúc còn trẻ mãi đến lúc về già mới đợc trở về thăm quê hơng. Với Hạ Tri Chơng, thời gian li biệt gia đình, quê hơng không phảI là 5 năm, 10 năm… mà là gần cả một đời ng ời thử hỏi làm sao mà không nhớ? Cảnh ngộ ấy là một điều tất nhiên diễn ra trong cuộc đời của mỗi một con ngời muốn cống hiến và hi sinh cho dân cho nớc. Với Hạ Tri Chơng công danh thì thành đạt nhng vẫn phảng phất đâu đó nỗi buồn phảI “ li gia”. Nỗi sầu “ li gia” là một trong những nỗi sầu lớn của đời ngời xa và nay. + Câu thơ thứ 2 là lời tự nhận xét: Đi suốt cả một đời ngời vẫn nhớ tới quê hơng, cho dù tóc mai đã rụng nhiều nhng giọng nói của quê hơng vận không hề thay đổi. Chi tiết “ giọng quê không đổi” là một biểu hiện cảm động về tấm lòng tha thiÕt g¾n bã víi quª h¬ng. Giäng quª chÝnh lµ t©m hån, lµ b¶n s¾c v¨n ho¸, lµ cội nguồn của mỗi ngời con yêu thơng gắn bó với quê cha đất mẹ.; chỉ những kẻ mất gốc gác, bạc tình mới thay đổi giọng quê, mới coi thờng tiếng mẹ đẻ. + hai câu thơ với việc sử dụng thành công nghệ thuật tiểu đối, tác giả đã cho chóng ta c¶m nhËn s©u s¾c vÒ mét t×nh yªu quª h¬ng bÒn chÆt, s©u nÆng, gióp ta hiÓu s©u h¬n n÷a vÒ t×nh yªu vµ sù g¾n bã víi quª h¬ng qua giäng nãi. T×nh c¶m ấy rất đẹp, rất đáng tự hào, đó là sự kì diệu của một tấm lòng đáng trân trọng ngợi ca..

(100) + hai câu cuối rất hóm hỉnh, tác giả ghi lại một nghịch lí trong cuộc đời, một điều trớ trêu đã xảy ra – cũng là cảm xúc để tác giả viết bài thơ: về quê của mình mµ l¹i bÞ bän trÎ ng©y th¬ hån nhiªn coi lµ “ kh¸ch”. + Câu hỏi hồn nhiên, ngây thơ của nhi đồng đã để lại bao man mác, bâng khu©ng trong lßng “ li kh¸ch”. T×nh yªu quª h¬ng lóc nµy nång nµn vµ xãt xa h¬n bát cứ lúc nào.: hoá ra tác giả đã xa quê quá lâu rồi. Ngời của quê hơng vô cùng xa lạ về ông . Sự kiện bất ngờ đó giống nh một giây đàn bật lên cảm xúc thành bµi th¬ yªu quª h¬ng tha thiÕt. T×nh yªu quª h¬ng cña H¹ Tri Ch¬ng thËt th¾m thiết biết bao! Tình cảm ấy rất đẹp, rất chân thành, son sắt và thuỷ chung. Nhà thơ Tố Hữu trong bài thơ “ Nớc non ngàn dặm “ đã từng viết: “ Ngµy ®i tãc h·y cßn xanh Mai nµy, dï b¹c tãc anh, còng vÒ” c) KB: - “ NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª” cña H¹ Tri Ch¬ng lµ mét bµi th¬ hay cho ta nhiều xúc động. Với một hồn thơ thâm trầm, nhẹ nhàng và hhòn hậu, với một sự “ ngẫu nhiên”, bất ngờ đợc ghi lại một cách hóm hỉnh trong bài thơ thất ngôn tứ tuyệt Đờng luật đã đem đến cho cho ngời đọc bao bi kịch và nỗi lòng của kh¸ch li h¬ng. T×nh yªu quª h¬ng vµ tÊm lßng son s¾t thuû chung thÊm ®Ém trong từng trang thơ của Hạ Tri Chơng cũng chính là nỗi lòng của bao thế hẹ ngời đọc xa và nay. 2. Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ” Qua đèo ngang” của Bà huyện Thanh Quan.  Gîi ý: a) MB: - Qua đèo ngang là bài thơ đợc sáng tác khi bà huyện Thanh Quan đợc mời vào kinh thành Phú Xuân – Huế nhận chức Cung trung giáo tập. Con đèo nổi tiếng nối hai tỉnh Hà Tĩnh- Quảng Bình đã đi vào trong thơ qua cách miêu tả và cảm nhËn tinh tÕ cña n÷ sÜ tµi hoa. b) TB: - Bốn câu thơ đầu là bức tranh cảnh vật đèo Ngang vào thời điểm “ bóng xế tà”, lúc mặt trời đã nằm ngang sờn núi. Thời gian đó gợi một nỗi buồn thám thía . C¶nh vËt ë ®©y cã cá c©y, hoa l¸, cã tiÕng chim kªu, cã nh÷ng nhµ chî bªn s«ng, có bóng dáng của những chú tiều phuhiện lên tiêu điều, hoang dại đến nao lòng. Trong ®o¹n th¬ më ®Çu nµy, t¸c gi¶ sö dông kh¸ nhiÒu c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh điệp ngữ, đảo ngữ, phép đối…, âm điệu thơ trầm bổng, du d ơng, réo rắt nh một tiếng lòng, biểu lộ một sự ngạc nhiên và xúc động về cảnh sắc hoang vắng nơI đèo Ngang 200 n¨m vÒ tríc. Trong bức tranh cảnh vật nơI đèo Ngang hoang vắng đó, nổi bật lên âm thanh cñabtiÕng chiom rõng: chim gia gia, chim cuèc gäi bÇy lóc hoµng h«n. §iÖp am “ con cuèc cuèc”, “c¸I gia gia” t¹o nen ©m hëng du d¬ng cña khóc nh¹c rõng, khóc nhạc lòng của ngời lữ khách.Trên cái nền tĩnh lặng của thiên nhiên nơI đèo Ngang heo hút là cáI động của âm thanh tiếng chim rừng. Ngời lữ khách nghe “ tiếng chim rõng” mµ nhí níc ®au lßng” , mµ “ th¬ng nhµ mái miÖng” , nçi buån thÊm thía vào tận sâu cõi lòng, toả rộng ra không gian từ con đèo tới miền quê thân th ơng. - Lần đầu tiên nữ sĩ “ bớc tới đèo Ngang”, “ dừng chan đứng lại” trớc một không gian: trời, non, nớc cao rộng , bát ngát trong một nỗi niềm xúc động đến bồn chồn, chỉ còn lại “một mảnh tình riêng”. Nữ sĩ dã lấy cáI bao la, mênh mông vô hạn của vũ trụ, của trời, non, nớc để tơng phản với cáI nhỏ bé của “ một mảnh tình riêng ta với ta” đã cực tả nỗi nièm hoài cổ, nỗi buồn cô đơn và nỗi nhớ nhà thầm lặng của ngời lữ khách khi đứng trên đỉnh đèo Ngang lúc chiều tà. Đó là tâm trạng buồn mà đẹp! c) KB: - Q§N lµ bµi th¬ thÊt ng«n b¸t có §êng luËt, ng«n ng÷ th¬ trang nh·, bót ph¸p t¶ c¶nh ngô t×nh, thÕ giíi thiªn nhiªn k× thó cña §N nh hiÖn lªn qua tõng dßng th¬;.

(101) c¶nh s¾c h÷u t×nh thÊm ®Ém mét nçi buån m¹n m¸c, c¶m høng TN chan hoµ víi tình yêu quê hơng dất nớc. Bài thơ là tâm sự của một ngời nhng đã trở thành nỗi lßng cña mu«n triÖu ngêi. §ã lµ bµi th¬ 1 thêi vµ m·i m·i. Bài 2: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh. * Dàn bài a, Mở bài: - Giới thiệu tác giả: Nhà thơ nữ xuất sắc của nền thơ hiện đạiVN.Thơ Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi bình dị trong đời sống gia đình và cuộc sống thường ngày, biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết. - Giới thiệu tác phẩm: Tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước của dân tộc, in trong tập thơ Hoa dọc chiến hào. - Cảm nhận chung về tác phẩm: Bài thơ gợi lại kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu . b, Thân bài: - Bài thơ lấy cảm hứng từ tiếng gà trưa, gợi dậy trong tâm hồn người chiến sĩ những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ + Hình ảnh người bà kính yêu tần tảo thương cháu hết lòng. + Hình ảnh chân thực của gia đình quê hương: Ổ rơm hồng những trứng, giấc ngủ hồng sắc trứng. - Tình yêu gia đình, quê hương, đất nước của người chiến sĩ trẻ: Vì lí tưởng, vì tình xóm làng thân thuộc, vì bà.. c, Kết bài: - Lòng yêu nước bắt nguồn từ những thứ mộc mạc của mỗi con người. - Ngôn ngữ giản dị nhưng cảm xúc dạt dào tạo nên vẻ đẹp sâu sắc tự nhiên cho bài thơ. * Viết bài: HS về nhà viết..

(102) Ngµy so¹n: 5/12/2010 Ngµy d¹y: 8/12/2010. ¤n tËp: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc.( tiÕp theo). Buæi 17:. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Rèn luyện kĩ năng phát biểu cảm nghĩ về bài ca dao than thân: Con cò mà đi ăn đêm và bài thơ “ Qua đèo ngang”. B. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng v¨n 7. 2. N©ng cao N. v¨n 7. 3. Mét sè kiÕn thøc kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. v¨n 7. 4. C¸c d¹ng bµi TLV vµ c¶m thô th¬ v¨n 7. C. C¸c bíc lªn líp: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. ND «n tËp. Đề bài: 1. Phát biểu cảm nghĩ về bài ca dao than thân: Con cò mà đi ăn đêm:  Gîi ý: a) MB: - Ca dao ra đời và tồn tại để đáp ứng những nhu cầu tình cảm của ND. Bên cạnh những bài ca dao tình nghĩa thì những bài ca dao than thân về cuộc đời đau khổ, đắng cay cũng là một dề tài rất tinh té trong hệ thống ca dao dân ca VN. Đó là những bài ca than thân trách phận, tâm t tình cảm của những ngời dân lao động và họ đã mợn hình ảnh con cò để bày tỏ nỗi lòng của mình. “ Con cò mà đi ăn đêm…….. …………………………..cß con” b) TB: - Hai c©u ca dao ®Çu miªu t¶ s¬ lîc vÒ h×nh ¶nh con cß- mét h×nh ¶nh rÊt quen thuéc của làng quê VN. Cánh cò từ nghìn năm đã nhập vào tâm hồn tuổi thơ qua lời ru êm ¸I vµ dßng s÷a ngät ngµo cña mÑ. Con cß……….ao” - Theo lÏ tù nhiªn cß thêng bay ®I kiÕm ¨n vµo buæi s¸ng nhng trong bµi ca dao nµy con cò lại rơI vào nghịch cảnh tráI với lẽ thờng: Cò phảI đI kiếm ăn vào ban đêm lạnh lẽo, cô độc. - Cò vẫn chăm chỉ tìm kiếm thức ăn mà không hề nhận biết đợc những khó khăn, nh÷ng rØu ro tríc m¾t.Ch¼ng may “ gÆp ph¶I cµnh mÒm lén cæ xuèng ao”, chó cß téi nghiệp đã gặp phảI một tai nạn ghê gớm không thể thoát hiểm đợc. Tiếng cò kêu van cất lên trong đêm khuya thanh vắng sao mà thảm thơng, sao mà bi thảm thế!. ¤ng ¬i……m¨ng” - Ba từ “ ông”, hai từ “ tôI” đợc lặp đI lặp lại nh một nốt nhấn của bài ca. Tiếng kêu cøu cña cß nghe thËt tha thiÕt, ch©n thµnh vµ téi nghiÖp. Cß mong ong cøu vít, do¸I thơng. “ TôI có lòng nào” là lời thanh minh, là lời phân trần cho hoàn cảnh đáng th-.

(103) ơng, trớ trêu của cò. Cò đI ăn đêm nhng cò không phảI là một kẻ bất lơng, cò hiền lành, lơng thiện, cò rơI xuống ao là một tai nạn chứ không phảI có ý định xấu. - H×nh ¶nh con cß lµ h×nh ¶nh Èn dô, lµ biÓu tîng vÒ ngêi n«ng d©n mét n¾ng hai s¬ng. §ã lµ nh÷ng con ngêi hiÒn lµnh, cÇn cï, lam lò, chÞu th¬ng, chÞu khã thÕ nhng hä l¹i chÞu bÊt h¹nh, gÆp ho¹n n¹n tríc mäi sù thèng trÞ vµ ¸p bøc trong x· héi cò. ôI thơng thay những con ngời chân lấm tay bùn tren mảnh đất giàu tình nghĩa VN! - Bài ca dao càng trở nên sâu sắc và thấm thía khi đọc đến hai câu ca dao cuối: “Cã x¸o…..cß con” - Hai hình ảnh ẩn dụ” nớc trong” “nớc đục” đã cho chúng ta biết cò là một con ngời rÊt träng danh dù. NÕu ph¶I chÕt cß muèn chÕt trong “níc trong”- chÕt trong danh dự chứ không phảI là ‘nớc đục”- một sự tợng trng cho tai tiếng và hổ thẹn. - TiÐng kªu cña cß gÊp g¸p gièng nh tiÕng kªu cña mét sù cÇu cøu. Dï s¾p chÕt nhng cò vẫn nghĩ đến lơng tâm trách nhiệm của mình đối với thế hệ con cháu đời sau. Qua lời cò ta cảm nhận đợc tình cảm nhân đạo: cò giàu tình thơng yêu, giàu đức hi sinh vµ lßng vÞ tha. H×nh ¶nh con cß còng lµ h×nh ¶nh cña ngêi n«ng d©n Vn rÊt träng danh dù, lu«n cã tr¸ch nhiÖm víi thÕ hÖ dêi sau. c) KL: - Bài ca dao này cũng nh hầu hết các bài ca dao dân ca khác đều đợc viết bằng thể thơ lục bát, âm điệu câu thơ nh tiếng nấc đọc lên nghê thật ai oán, cay đắng và nghẹn ngµo. Th¬ng con cß l©m n¹n lén cæ xuèng ao chóng ta ngh×n lÇn th¬ng yªu ngêi d©n cày VN cam chịu, giàu đức hi sinh. Bài ca dao đem đến cho thế hệ trẻ chúng ta bài học “ thà chết trong còn hơn sống đục” mãI mãI vẫn còn ý nghĩa. 3. Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ” Qua đèo ngang” của Bà huyện Thanh Quan.  Gîi ý: b) MB: - Qua đèo ngang là bài thơ đợc sáng tác khi bà huyện Thanh Quan đợc mời vào kinh thành Phú Xuân – Huế nhận chức Cung trung giáo tập. Con đèo nổi tiếng nối hai tỉnh Hà Tĩnh- Quảng Bình đã đi vào trong thơ qua cách miêu tả và cảm nhận tinh tế của nữ sĩ tµi hoa. b) TB: - Bốn câu thơ đầu là bức tranh cảnh vật đèo Ngang vào thời điểm “ bóng xế tà”, lúc mặt trời đã nằm ngang sờn núi. Thời gian đó gợi một nỗi buồn thám thía . Cảnh vật ở đây có cá c©y, hoa l¸, cã tiÕng chim kªu, cã nh÷ng nhµ chî bªn s«ng, cã bãng d¸ng cña nh÷ng chú tiều phuhiện lên tiêu điều, hoang dại đến nao lòng. Trong đoạn thơ mở đầu này, tác giả sử dụng khá nhiều các biện pháp nghệ thuật nh điệp ngữ, đảo ngữ, phép đối…, âm ®iÖu th¬ trÇm bæng, du d¬ng, rÐo r¾t nh mét tiÕng lßng, biÓu lé mét sù ng¹c nhiªn vµ xóc động về cảnh sắc hoang vắng nơI đèo Ngang 200 năm về trớc. Trong bức tranh cảnh vật nơI đèo Ngang hoang vắng đó, nổi bật lên âm thanh củabtiếng chiom rõng: chim gia gia, chim cuèc gäi bÇy lóc hoµng h«n. §iÖp am “ con cuèc cuèc”, “c¸I gia gia” t¹o nen ©m hëng du d¬ng cña khóc nh¹c rõng, khóc nh¹c lßng cña ngêi l÷ khách.Trên cái nền tĩnh lặng của thiên nhiên nơI đèo Ngang heo hút là cáI động của âm thanh tiÕng chim rõng. Ngêi l÷ kh¸ch nghe “ tiÕng chim rõng” mµ nhí níc ®au lßng” , mµ “ th¬ng nhµ mái miÖng” , nçi buån thÊm thÝa vµo tËn s©u câi lßng, to¶ réng ra kh«ng gian từ con đèo tới miền quê thân thơng. - Lần đầu tiên nữ sĩ “ bớc tới đèo Ngang”, “ dừng chan đứng lại” trớc một không gian: trời, non, nớc cao rộng , bát ngát trong một nỗi niềm xúc động đến bồn chồn, chØ cßn l¹i “mét m¶nh t×nh riªng”. N÷ sÜ d· lÊy c¸I bao la, mªnh m«ng v« h¹n cña vũ trụ, của trời, non, nớc để tơng phản với cáI nhỏ bé của “ một mảnh tình riêng ta với ta” đã cực tả nỗi nièm hoài cổ, nỗi buồn cô đơn và nỗi nhớ nhà thầm lặng của ngời lữ khách khi đứng trên đỉnh đèo Ngang lúc chiều tà. Đó là tâm trạng buồn mà đẹp! c) KB: - Q§N lµ bµi th¬ thÊt ng«n b¸t có §êng luËt, ng«n ng÷ th¬ trang nh·, bót ph¸p t¶ c¶nh ngô t×nh, thÕ giíi thiªn nhiªn k× thó cña §N nh hiÖn lªn qua tõng dßng th¬; c¶nh s¾c hữu tình thấm đẫm một nỗi buồn mạn mác, cảm hứng TN chan hoà với tình yêu quê hơng dất nớc. Bài thơ là tâm sự của một ngời nhng đã trở thành nỗi lòng của muôn triệu ngêi. §ã lµ bµi th¬ 1 thêi vµ m·i m·i..

(104) Ngµy so¹n: 14/1/2011 Ngµy d¹y: Buæi 22: ¤n tËp : Tôc ng÷. A. Mục tiêu cần đạt: - Hiểu, cảm nhận đợc những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một só câu tục ngữ đã học. - Bớc đàu nhận biết đợc sự khác biệt giữa tục ngữ, thành ngữ và ca dao. B. Tµi liÖu tham kh¶o: - Kiểm tra đánh giá thờng xuyên môn Ngữ Văn. - Mét sè kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. V¨n 7. - ChuÈn kiÕn thøc ng÷ v¨n. C. c¸c bíc «n tËp: C©u 1. ThÕ nµo lµ tôc ng÷? - Tôc: Thãi quen cã tõ l©u. - Ng÷: Lêi nãi. => là những câu nói dg ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, đúc kết những kinh nghiÖm cña ND vÒ: +Qui luËt cña TN. + Kinh nghiÖm L§SX. + Kinh nghiÖm vÒ con ngêi vµ x· héi.  Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ quy luËt TN vµ l®sx lµ ND quan träng cña tôc ng÷. C©u 2. Ph©n biÖt tôc ng÷ víi thµnh ng÷, ca dao: * Giống: Là những đơn vị có sẵn trong ngôn ngữ và lời nói, đều dùng những hình ảnh để diễn đạt, dùng cáI đơn nhất để nói cáI chung, đợc sử dụng ở nhiều hoàn cảnh khác nhau trong đời sống. + Kh¸c nhau:.

(105) - Tục ngữ:Là câu hoàn chỉnh, diễn đạt trän vÑn 1 ph¸n ®o¸n hay kÕt luËn, mét lêi khuyªn. VD: Ngời sống đống vµng.  Tôc ng÷- Ca dao: - Tôc ng÷: Lµ c©u nãi ng¾n gän, cã vÇn, nhÞp, thêng cã 2 vÕ thiªn vÒ lÝ trÝ, diÔn đạt kinh nghiệm về đời sống và xã hội. VD: Ngời ta là hoa đất. - Ca dao: Lµ lêi th¬ DG thiªn vÒ tr÷ t×nh, biÓu hiÖn thÕ giíi néi t©m cña con ngêi. VD: C«ng cha………. - Thµnh ng÷:Lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cố định, có chức năng định danh – gọi tªn sù vËt, tÝnh chÊt, tr¹ng th¸I, hµnh động của sV ht. VD: MÆt hoa da phÊn..

(106) C©u 3: V× sao nãi tôc ng÷ lµ “ tói kh«n” cña ND?  Gîi ý: Vì ND của TN chứa đựng kinh nghiệm của ND về đời sống và xã hội. Những đúc rút kinh nghiệm trong tự nhiên giúp con ngời trở nên “ thông tháI” hơn, hiểu rõ và lí giảI đợc nhiều vấn đề của cuộc sống. C©u 4: a) Gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: “ ¨n qu¶…….c©y” b) Có ngời cho rằng” ăn …” nói về cách ứng xử nghĩa tình của ngời nông dân. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?  Gîi ý: a) C©u TN nªu lªn bµi häc vÒ lßng biÕt ¬n. - NghÜa ®en: Qu¶: Tr¸I ngon, thµnh qu¶ L§-> ¨n qu¶: §îc hëng thô chÊt dÎo th¬m, mäi thµnh qu¶ do ngêi trång cay vÊt v¶ lµm ra Nhớ: biểu thị lòng biết ơn( nhớ ơn nd lao động) - NghÜa bãng: Qu¶: Thµnh qu¶, nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn trong cuéc sèng( c«ng ¬n cha mÑ, thÇy c«, anh hïng liÖt sÜ…) => câu TN nêu lên bài học về lòng biết ơn, GD mọi nhân cách sống cho phảI đạo, biết ăn ở thuû chung trong t×nh ngêi. b) Không sai, nhng cha đầy đủ. Bởi “ quả” trong cách nói kháI quát các quy luật cuộc sống của TN chỉ thành quả lao động nói chung. “ ngời trồng cây” chỉ tất cả những ngời LĐ tạo nên thành qu¶ mµ con ngêi cã thÓ thô hëng. Nªn hiÓu c©u tôc ng÷ lµ khi hëng thµnh qu¶ l® cÇn biÕt ¬n nh÷ng ngêi l®. C©u 5: BTVN: Gi¶I thÝch ng¾n gän mét sè c©u tôc ng÷ sau: A) ¨n vãc, häc hay. B) Muèn biÕt ph¶I hái, muèn giái ph¶I häc. C) Kh«ng cµy kh«ng cã thãc, kh«ng häc kh«ng biÕt ch÷. D) Trêi ®ang n¾ng, cá gµ tr¾ng th× ma. E) Cơn đàng đông vừa trông vừa chạy. F) ăn không nên đọi, nói không nên lời. -. D. Híng dÉn tù häc: Hoµn chØnh bµi t¹p 5. ¤n tËp TV.. Ngµy so¹n: 14/2/2011 Ngµy d¹y: 7A( 15/2/2011). Buæi 23:. ¤n tËp TiÕng ViÖt.. A. Mục tiêu cần đạt: - Hệ thống lại nội dung kiến thức phần TV đã học: Câu đặc biệt, câu rút gọn, thêm trạng ngc cho c©u. - LuyÖn tËp lµm mét sè bµi tËp cñng cè kiÕn thøc vµ n©ng cao theo nh÷ng néi dung «n tËp. B. Tµi liÖu tham kh¶o: - Kiểm tra đánh giá thờng xuyên môn Ngữ Văn. - Mét sè kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. V¨n 7. - ChuÈn kiÕn thøc ng÷ v¨n. C. c¸c bíc «n tËp: I. KiÕn thøc cÇn n¾m: 1. Rót gän c©u:.

(107) * Câu rút gọn là những câu vốn đầy đủ cả chủ ngữ lẫn vị ngữ nhng trong một ngữ cảnh nhất định ta có thể lợc bỏ một số thành phần câu mà ngời đọc, ngời nghe vẫn hiểu. VD: - Bạn làm gì đấy? - §äc s¸ch.( Rót gän CN) * Tác dụng: Làm cho câu gọn hơn, thông tin đợc nhanh hơn, tránh lặp lại những từ ngữ đã có ở câu trớc; ngụ ý hành đọng là của chung tát cả mọi ngời. * C©u rót gän cã c¸c kiÓu sau ®©y: a) Rót gän CN: VD: - b¹n ¨n c¬m cha? - ¨n råi. b) Rót gän vÞ ng÷: VD: - Ai ®I lªn thÞ x·? - T«i. c) Rót gän c¶ CN, VN. VD: Bạn đã làm bài tập cha? - Råi. * C¸ch dïng c©u rót gän: Cã thÓ rót gän c©u trong nh÷ng trêng hîp sau ®©y: a) trong văn đối thoại, ngời ta có thể rút gọn câu để để tránh trùng lặp những từ ngữ không cần thiÕt lµm cho c©u v¨n trë nªn tho¸ng, hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. VD: Em buån b· l¾c ®Çu: - Không, em không lấy. Em để lại hết cho anh. - L»ng nh»ng m·i. Chia ra! – MÑ t«I qu¸t vµ giËn gi÷ ®I vÒ phÝa cæng. ( kh¸nh Hoµi). b) Trong văn chính luận, văn miêu tả, biểu cảm, ngời ta thờng rút gọn cau để ý đợc súc tích, cô đọng: VD: Mỗi đảng viên cán bộ phải thật sự thấm nhuần dạo dức cách mạng…PhảI giữ gìn Đảng ta thËt trong s¹ch. ( Hå ChÝ Minh) - Tôi yêu phố phờng náo động, dập dìu xe cọ vào những giờ cao điểm. Yêu cả cáI tĩnh lặng của buổi sáng tinh sơng với làn không khí mát dịu, thanh sạch trên một số đờng cßn nhiÒu c©y xanh che chë. ( Minh H¬ng) c) trong tục ngữ, thành ngữ, ca dao ngụ ý hành động của lời nói là của chung tất cả mọi ngời. VD: Tham b¸t bá m©m. ( Thµnh ng÷) * Lu ý: Muốn rút gọn câu phảI dựa vào mối quan hệ giữa ngời nói , ngời viết với ngời nghe, ngời đọc để tránh việc biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã. 2. Câu đặc biệt: Là loại cau không có cấu tạo theo mô hình CN- VN. Câu đặc biệt thờng đợc cấu tạo bởi những từ rieng lẻ hoặc cụm từ chính phụ mà không có kết cÊu: CN- VN. VD: Ma! Mét håi cßi. Lîm ¬i!  Phân biệt câu rút gọn và câu đặc biệt: - Câu đặc biệt là câu không có CN, VN. Câu đặc biệt có thể tồn tại độc lập. VD: - Ch¸y nhµ! - C©u rót gän: Vèn lµ c©u cã chñ ng÷, vÞ ng÷ nhng bÞ rót gän thµnh phÇn. Câu rút gọn chỉ tồn tại đợc trong một ngữ cảnh nhất định. VD: MÑ vuèt tãc t«I vµ nhÑ nhµng d¾t tay em Thuû: - §i th«i con. * Câu đặc biệt thờng đợc dùng trong các trờng hợp sau: a) Nêu lên thời gian, nơI chốn diễn ra sự việc đợc nói đến trong đoạn: Vd: 30-07-1975. Chân đèo mã Phục. ( nam Cao) b) LiÖt kª, miªu t¶ sù vËt, hiÖn tîng: Vd: Chöi. Kªu. §Êm. §¸. Thôi. BÞch. ( nguyÔn C«ng Hoan) - Nh¬ nhíp, h«I h¸m, ngøa ng¸y, bøt røt, bùc m×nh, chöi tôc, c¹u nh¹u, thë dµi. ( Nam Cao). c) Dùng để bộc lộ cảm xúc, trạng tháI tâm lí: Vd: - Sao mµ l©u thÕ!( NguyÔn C«ng Hoan)..

(108) - ThËt l¹ lïng! d) Dùng để gọi đáp: VD: - B¸c ¬i! - V©ng ¹! e) Ghi l¹i sù tßn t¹i, xuÊt hiÖn hay tiªu biÕn cña sù vËt, hiÖn tîng, lµm cho sù vËt, hiÖn tîng nh bµy ra tríc m¾t. Vd: - ån µo mét håi l©u. ( ng« TÊt Tè) - b¸o yªn! g) Gọi tên hay trình bày một hoạt động chính. - Thanh b¶o kiÕm. ( Tªn truyÖn). - Xung phong! 3. Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u: - về ý nghĩa: Trạng ngữ đợc thêm vào câu để xác định: + Thêi gian. + §Þa ®iÓm. + Nguyªn nh©n. + Mục đích. +Ph¬ng tiÖn. + Cách thức diẽn ra sự việc đã nêu trong cau. - Về hình thức: Trạg ngữ có thể đứng ở giữa câu, đầu câu hay cuối câu. Vd: - Qua mµng níc m¾t, t«I nh×n theo mÑ vµ em trÌo lªn xe. ( Kh¸nh Hoµi) - T«I, qua mµng níc m¾t, nh×n theo mÑ vµ em trÌo lªn xe. II. LuyÖn tËp: Bµi 1: T×m cau rót gän chñ ng÷ trong c©u sau vµ cho biÕt t¸c dông cña nã: Ngày xa, bố Mị lấy mẹ Mị không đủ tiền cới, phảI đến vay nhà Thống Lí, bố của Thống Lí Pá Tra bây giờ. Mỗi năm đem nộp lại cho chủ nợ một nơng ngô. đến tận khi hai vợ chồng về già rồi mà cùng cha trả đợc nợ. Ngời vợ chết cũng cha trả đợc nợ. ( T« Hoµi)  Câu 2: RG CN- Làm cho câu đợc thoáng…. Bµi 2: ChØ râ vµ kh«I phôc c¸c thµnh phÇn c©u bÞ rót gän trong nh÷ng trêng hîp sau ®©y: a) TiÕng h¸t ngõng. C¶ tiÕng cêi. ( Nam Cao) => RG VN. b) §I th«I con! ( Kh¸nh Hoµi) => RG CN ( Hai mÑ con ®I th«i) c) Mong các cháu mai sau lớn lên thành ngời dân xứng đáng với nớc độc lập tự do. ( Hå ChÝ Minh)=> RG CN: B¸c mong… d) Uèng níc nhí nguån. ( Tôc ng÷) => RG CN. e) Buån tr«ng con nhÖn ch¨ng t¬. ( Ca dao) => RG CN. h) Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m( truyÖn KiÒu) => Thuý KiÒu buån…. Bài 3: Sắp xếp các câu sau đây để có đoạn văn hợp lí: a. Đó là chiếc buồm hình vuông đợc treo trên những chiếc sào buộc vuông góc với cột buồm. b. Bức tranh đầu tiên về chiếc buồm mà chúng ta biết đến có niên đại gần 8.000 năm. c. Loại buồm đơn gỉn này hiện nay vẫn còn đợc sử dụng. d. Mhêi ta ph¸t hiÖn ra nã ë thung lòng s«ng Nin- Ai CËp. b-a-d-c. Bài 4: Trong những trờng hợp sau đây, câu ĐB dùng để làm gì? a) Nhà ông X. Buổi tối. Một chiếc đèn măng sông. Một bộ bàn ghế. Ông X đang ngồi có vẻ chờ đợi. ( Dùng để nêu thời gian, địa điểm, khung cảnh…diễn ra sự việc trong kịch bản.) b) Mẹ ơi! Chị ơi! Em đã về.( Gọi đáp) c) Có ma!( Dùng để chỉ sự tồn tại của sự vạt hoặc dùng để hô hoán) d) đẹp quá. Một đàn cò trắng đang bay kìa! ( Bộc lộ cảm xúc) C©u 5: B¹n Lan hái b¹n Hoa: - Biển đề tên trờng mình có phảI là câu đặc biệt không nhỉ? - Kh«ng. - Vậy Ngữ văn 7 ở trên bìa sách của chúng mình có phảI là câu đặc biệt không? - Còng kh«ng ph¶i. - Thế biển đề Giặt là trớc nhà cậu có phảI là câu đặc biệt không? - §ã lµ c©u rót gän v× mÑ tí giÆt vµ lµ mµ. Qua câu chuyện của 2 bạn, em tháy đúng sai thế nào?.

(109) ( các trờng hợp mà lan hỏi đều là câu ĐB vì nó dùng để nêu bật sự tồn tại hiển nhiên của sự vật, hoạt động…) Bài 6: Xá định kiểu câu trong các trờng hợp sau: a) – MÑ ¬i! ( C©u §B) b) - ¤I con!( MÑ vÒ ®©y con).( C§B) c) - §ãi bông l¾m mÑ ¹. Lµm thÕ nµo bay giê hë mÑ?( CRG) d) – MÑ sÏ nÊu c¬m ngay. C©u thêng) Bài 7: Xác định ý nghĩa của trạng ngữ trong những câu sau: a) Nhµ bªn, c©y cèi trong vên trÜu qu¶. ( TN chØ n¬I chèn) b) Con chó nhà tôI chết bởi ngộ độc thức ăn.( TN chỉ Nguyên nhân) c) TôI tiến bộ nhờ sự giúp đỡ của anh. ( TN chỉ nguyên nhân) d) Một cây súng Mát với ba viên đạn, Kơ Long bám gót giặc từ sáng đến tra.( nguyễn trung Thµnh) ( TN chØ ph¬ng tiÖn) e) RÝt lªn mét tiÕg ghª gím, chiÕc “ MÝch” vßng l¹i. ( nguyÔn §×nh Thi) - TN chØ tr¹ng th¸i. g) Nhng còng nh tríc mét chuyÕn ®I xa, trong lßng con kh«ng cã mèi bËn t©m nµo kh¸c ngoµi chuyÖn ngµy mai thøc d¹y cho kÞp giê. ( LÝ Lan) - TN chØ sù so s¸nh. h) Mọi ngày, khi con đã ngủ, mẹ dọn dẹp nhà cửa. ( Lí Lan) - TN thời gian, cách thức. i) Nhìn con ngủ một lát rồi mẹ đI xem lại những thứ đã chuẩn bị cho con. ( Lí lan) – TN chỉ c¸ch thøc. D. Híng dÉn tù häc: _ Hoµn chØnh bµi tËp. - ChuÈn bÞ : ¤n tËp v¨n nghÞ luËn.. Ngµy so¹n: 20/2/2011 Ngµy d¹y: 7A( 22/2/2011). Buæi 24:. ¤n tËp: v¨n nghÞ luËn chøng minh.. A. Mục tiêu cần đạt: - Hệ thống lại nội dung kiến thức phần TLV đã học: luận điểm, luạn cứ, lập luận , bố cục của bài văn nghị luận, đặc điểm của văn nghị luận chứng minh. - Luyện tập làm một số bài tập củng cố kiến thức và nâng cao về cách xác định luận điểm, luận cø vµ lËp luËn trong VB chøng minh.. B. Tµi liÖu tham kh¶o: - RÌn kÜ n¨ng viÕt bµi TLV líp 7. - Mét sè kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao N. V¨n 7. - ChuÈn kiÕn thøc ng÷ v¨n. C. c¸c bíc «n tËp: I. KiÕn thøc cÇn n¾m: 1. Văn nghị luận: là kiểu bài văn viết ra nhằm xá lập cho ngời đọc, ngời nghe hiểu về mét t tëng, quan ®iÓm cã ý nghÜa trong cuéc sèng. 2. Luận điểm: Là t tởng, quan điểm của bài văn. Luận điểm có thẻ đợc nêu ra bằng câu khẳng định, hay câu phủ định. - L§ lµ linh hån cña bµi viÕt, kÕt nèi c¸c ®o¹n v¨n thµnh mét khèi. - Cã luËn ®iÓm chÝnh vµ luËn ®iÓm phô. 3. LuËn cø: lµ lÝ lÏ + dÉn chøng lµm c¬ sö cho luËn ®iÓm cã søc thuyÕt phôc. 4. Lập luận( luận chứng) : là cách lựa chọn, sắp xép , trình bày luận cứ để làm rõ cho luËn ®iÓm. 5. đề văn nghị luận bao giờ cũng nêu ra vấn đề cần bàn bạc và đòi hỏi ngời viét phảI bày tỏ ý kiến của mình đối với vấn đề đó. 6. Lập ý là quá trình: Xác định luận điẻm, tìm luận cứ, xây dựng lập luận..

(110) 7. Bè côc cña bµi v¨n lËp lu¹n: a) MB: Nªu luËn ®iÓm xuÊt ph¸t, tæng quat. b) TB: TriÓn khai, tr×nh bµy néi dung chñ yÕu cña bµi. c) Kết bài: Nêu kết luận nhằm khẳng định t tởng, tháI độ, quan điểm của ngời viết về ván đề đợc giảI quyết trong bài. 8. Phép lập luận chứng minh là dùng những lí lẽ, bằng chứng chân thực để chứng tỏ luạn điểm mới( càn chứng minh) là đáng tin cậy. - Các lí lẽ, bằng chứng trong phép lập luận chứng minh phảI đợc lựa chọn, thẩm tra, phân tích th× míi cã søc thuyÕt phôc. 9. Bè côc cña bµi v¨n lËp luËn chøng minh: a) MB: Nêu luận điểm cần đợc chứng minh. b) TB: Nêu lí lẽ và dãn chứng để chứng tỏ luận điểm mới là đúng đắn. c) KB: Nêu ý nghĩa của luận điểm đã đợc chứng minh.( lời văn két bài phảI hô ứng với mở bµi). II. LuyÖn tËp: Bài 1: Xác định luận điểm , luận cứ trong Vb : ích lợi của việc đọc sách ( SGK trang 23)  Gîi ý: *LĐ xuất phát: Đọc sách sẽ thoả mạn đợc nhu cầu hởng thụ và phát triển của tâm hồn, trí tuệ. * LC:S¸ch tèt lµ ngêi b¹n gióp ta häc tËp, rÌn luyÖn h»ng ngµy + LÝ lÏ1:s¸ch më mang trÝ tuÖ, hiÎu biÐt cho ta. - DÉn chøng: dÉn d¾t ta vµo chç s©u s¾c, bÝ ¶n cña thÕ giíi.; ®a ta vµo thÕ giíi cùc lín hoÆc cùc nhá… + LÝ lÏ 2: S¸ch ®a ta vît qua thêi gian….hiÖn t¹i. - DC: S¸ch VH……. *LC2:S¸ch ®em l¹i cho con ngêi nh÷ng phót gi©y th gi·n. - LÝ lÏ + Dc: S¸ch lµm ta ………quanh. - KL: Sách là báu vật=> phảI chọn sách mà đọc. Bài 2: Xác định luận điểm và cách lập luận trong Vb: Đừng sợ vấp ngã.( SGK Trang 42) - L§ c¬ b¶n: §õng sî vÊp ng·. + Câu mang luận điểm: ( nhan đề + câu cuối: “ Vởy xin bạn chớ lo sợ thất bại”. - Các luận cứ để chứng minh: + LuËn cø lÝ lÏ:  §· bao lÇn b¹n vÊp ng· mµ khong hÒ nhí.  Vậy xin bạn chớ lo sự thất bại. Điều đáng sợ hơn là bạn bỏ qua nhiều cơ hội chỉ vì kh«ng cè g¾ng hÐt m×nh. + LuËn cø chøng minh: DC 1: VD vÒ vÊp ng· mµ ai còng cã kinh nghiÖm. DC 2:  Oan Di –xn©y: Tõng bÞ toµ b¸o sa th¶I v× thiÐu ý tëng.  LU I Pa-xt¬: Lóc cßn häc phæ thong chØ lµ mét HS trung b×nh.  L. Tôn- xtôi: bị đình chỉ học tập vừa không có năng lực, vừa thiếu ý chí học tập.  Hen ri Cô( ca sĩ Ô pê ra) bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng và không thẻ nào hát đợc. Bài 3: Xác định luạn điểm, luận cứ trong VB: Không sợ sai lầm SGK trang 42). - L§ c¬ b¶n: Kh«ng sî vÊp ng·. - Câu mang luận điểm( Câu mở đàu, câu kết thúc) - LuËn cø: - LC lÝ lÏ: C©u 1. 2. - LC chøng minh + lÝ lÏ: * Mét ngêi sî thÊt b¹i…..sai lÇm còng cã hai mÆt. Tuy nã ®em l¹i tæn th¸t nhng nã còng đem đến bài học cho đời. * Khi tiÕn bíc vµo t¬ng lai….ThÊt b¹i lµ mÑ thµnh c«ng. * TÊt nhiªn khi b¹n khi«ng ph¶I lµ ngêi liÒu lÜnh…nhng cã ngêi biÕt suy nghÜ, rót kinh nghiệm, tìm con đờng khác để tiến lên. Bµi 4: So s¸nh 2 c¸ch lËp luËn c/ m cña hai VB ë bµi tËp 2 vµ 3:  Bµi “ Dõng….” LuËn cø c/m lµ nh÷ng dÉn chøng x¸c thùc, chØ viÖc nªu ra.  Bài: “ Không….” Luận cứ chứng minh là những hiện tợng có thực trong đời sống thờng xảy ra, đợc tác giả phan tích. Các luận cứ có sự kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và DC. Bài 5: CMR các tác phẩm trữ tình học trong chơng trình N. Văn 7 đã cho ta hiểu sâu sắc hơn những tình cảm cao đẹp của ngời VN ta. a. Xá định luận điểm của bài. b. Hãy liệt kê dẫn chứng dùng trong mỗi luận điểm đó. \* Gîi ý:.

(111) - LĐ 1: Tình yêu quê hơng đất nớc thiết tha của ngời VN. + LC 1: Tự hào với vẻ đẹp của QH. - Vẻ đẹp thanh bình của làng quê( Buổi chiều đứng ở Phủ Thiên trờng trông ra) - C¶nh nói rõng th¬ méng( Bµi ca C«n S¬n, C¶nh khuya) - Cảnh đèo bao la, hùng vĩ( Qua đèo ngang) + LC 2: Tự hào DT, quýet tâm bảo vẹ đất nớc. - Khẳng định chủ quyền đất nớc( Sông núi nớc Nam) - Hiểu rõ ý nghĩa cuộc chiến đấu( Tiếng gà tra) - QuyÕt t©m x©y dùng dÊt níc( Phß gia vÌ kinh). - L§ 2: Nh÷ng t×nh c¶m s©u s¾c víi b¹n bÌ: +LC 1: Tình bạn chân thành, đằm thắm( bạn đến chơI nhà) + LC 2: T×nh bµ ch¸u. D. Híng dÉn tù häc: _ Hoµn chØnh bµi tËp. - ChuÈn bÞ : ¤n tËp v¨n nghÞ luËn c/ m( tiÕp). Ngµy so¹n : 25/2/2011 Ngµy d¹y: 1/3/2011. Buæi 25: LuyÖn tËp lµm bµi v¨n lËp luËn chøng minh. A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: - Gióp häc sinh «n tËp l¹i c¸c kiÕn thøc vÒ bíc lËp dµn bµi cña kiÓu bµi lËp luËn chøng minh - Rèn kĩ năng lµm v¨n nghÞ lu¹n chøng minh - Có ý thức trình bày các vấn đề trong c/s một cách rành mạch , thuyết phục B. c¸c bíc lªn líp: 1.KiÓm tra bµi cò 2.Bµi míi. Bài tập 1: Ca dao, dân ca VN thấm đẫm tình yêu quê hơng đất nớc. Em hãy chứng minh. A. Mở bài: Dẫn dắt vào đề + Ca dao lµ lêi ru ªm ¸i, quen thuéc + Là tiếng nói gia đình, đằm thắm, tình yêu quê hong đất nớc B. Th©n bµi: - Ca dao ghi nội lại tình yêu quê hơng đất nớc.

(112) - Họ yêu những gì thân thuộc trên mảnh đất quê hơng “§øng bªn...mªng m«ng”. - Xa quª, hä nhí nh÷ng g× b×nh dÞ cña quª h¬ng, nhí ngêi th©n: “Anh ®i anh nhí ...h«m nao” - Nhớ cảnh đẹp và nghề truyền thống của quê hơng “Giã ®a cµnh tróc...T©y Hå”. - Nhớ đến Huế đẹp và thơ mộng “Lờ đờ bóng ngả trăng chênh TiÕng hß xa v¾ng nÆng t×nh níc non”... C. Kết Bài: Ca dao chất lọc những vẻ đẹp bình dị, bồi đắp tâm hồn tình yêu cuộc sống Bµi tËp 2: Chøng minh: “Rõng ®em l¹i lîi Ých to lín cho con ngêi” a)MB: Tầm quan trọng của rừng đối với cuộc sống, sự u đãi của thiên nhiên đối với con ngêi. b)TB: Chøng minh: - Tõ xa xa rõng lµ m«i trêng sèng cña bÇy ngêi nguyªn thuû: + Cho hoa th¬m qu¶ ngät + Cho vá c©y lµm vËt che th©n + Cho củi, đốt sởi. - Rõng cung cÊp vËt dông cÇn thiÕt + cho tre nøa lµm nhµ + Gỗ quý làm đồ dùng + Cho lµ lµm nãn... + Cho dîc liÖu lµm thuèc ch÷a bÖnh + Rừng là nguồn vô tận cung cấp vật liệu: giấy viết, sợi nhân tạo để dệt vải, thắng cảnh để nghỉ ng¬i, lµ nguån du lÞch. + Rõng ®iÒu hoµ khÝ hËu, lµm trong lµnh kh«ng khÝ c) KB: Khẳng định lợi ích to lớn của rừng B¶o vÖ rõng Bài 3: Chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ :“Một cây làm chẳng lên non Ba c©y chôm l¹i thµnh hßn nói cao” A.Më bµi: - Nªu tinh thÇn ®k lµ nguån søc m¹nh - Ph¸t huy m¹nh mÏ trong kh¸ng chiÕn chèng qu©n thï Nêu vấn đề: “Một cây..núi cao” B.Th©n bµi:  Gi¶i thÝch: - “Mét c©y kh«ng lµm nªn non, nªn nói cao” - Ba c©y lµm nªn non, nªn nói cao - Câu tục ngữ nói lên tình yêu thơng, đoàn kết của cộng đồng dân tộc.  Chøng minh: -Thời xa xa VIệt Nam đã trồng rừng, lấn biển, làm lên những cánh đồng màu mỡ: “Việt Nam...h¬n”- NguyÔn §×nh Thi. - Trong lịch sử đấu tranh dựng nớc, giữ nớc + Khëi nghÜa Bµ Trng, Bµ TriÖu, Quang Trung... +TK 13: Ng« QuyÒn chèng qu©n Nam H¸n +TK 15: Lª Lîi chèng Minh +Ngµy nay: chiÕn th¾ng 1954 +§¹i th¾ng mïa xu©n 1975 - Trên con đờng phát triển công nông nghiệp, hiện đại hoá phấn đấu cho dân giàu nớc mạnh. +Hàng triệu con ngời đang đồng tâm.. C.KÕt bµi: - §oµn kÕt trë thµnh 1 truyÒn thèng quý b¸u cña d©n téc - Lµ HS em cïng x©y dùng tinh thÇn ®oµn kÕt, gióp nhau häc tËp. C. Híng dÉn HS häc bµi: - Lµm hoµn chØnh c¸c bµi tËp trªn..

(113) Ngµy so¹n: 10/3/2011 Ngµy d¹y: 7A( 15/3/2011) Buæi 27: LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n chøng minh. A. Mục tiêu cần đạt: - Rèn kĩ năng viét câu mở đầu cho đoạn văn cho sẵn để các đoạn văn có thể liên kết với nhau trong bµi v¨n nghÞ luËn. - Tìm dẫn chứng thích hợp để chứng minh nhận dịnh cho sẵn, sau đó viết thành đoạn văn chứng minh hoµn chØnh. B. C¸c bíc lªn líp: Bµi tËp 1: Cho hai ®o¹n v¨n b¶n sau: Đoạn 1: Trong rất nhièu câu chuyện cổ tích VN, ta bắt gặp hình ảnh những ngời lao động lơng thiện, tốt bụng. Dó là Sọ Dừa với hình thù kì dị, tài năng hơn ngời. Đó là Thạch Sanh, chàng trai nghèo làm nghề đốn củi có phẩm chất của một ngời dũng sĩ. Đó là cô tấm dịu dàng xinh đẹp, là anh Khoai hiền lành chát phác, thật thà…Mỗi ngời một số phận và phảI trảI qua biết bao nhieu nỗi gian nan bất hạnh nhng cuối cùng họ đều đợc hởng hạnh phúc: Chàng Sọ Dừa và cô út sống bên nhau trọn đời, Thạch Sanh trở thành phò mã; cô Tấm trở lại làm hoàng hậu xinh đẹp nh xa; còn anh Khoai nghèo thì cới đợc con gáI của lão trởng giả thoả ớc nguyện. Đoạn 2: Trong truyện cổ tích thờng xuất hiện loại nhân vật phản diẹn. Chúng đại diện cho sự giàu có, quyền lực và là hiện thân của cáI xấu, cáI ác. Để đạt dợc mục dích của mình, chúng không từ bát cứ một thủ đoạn nào. Kết cục chúng đã phảI trả giá cho những hành động tội lỗi của mình. Hai cô chị trong truyện Sọ Dừa vì xấu hổ mà bỏ đI biệt tích. Mẹ con Lí Thông dù đợc Thạch sanh tha bổng thì cũng không thể thoát khỏi lới trời. mẹ con Cám phảI tìm đến cáI chÕt nghiÖt ng·. C©u hái: ViÕt c©u më ®Çu cho mçi ®o¹n sao cho hai ®o¹n Êy cã thÓ liªn kÕt víi nhau t¹o thµnh hai luËn ®iÓm liªn tiÕp trong mét bµi v¨n nghÞ luËn chøng minh. *Gîi ý: - Đoạn 1: Triết lí “ ở hiền gặp lành” là ớc mơ của nhân dân ta từ ngàn đời xa cho đến nay. - §o¹n 2: Tuy nhiªn cã triÐt lÝ “ ë hiÒn gÆp lµnh “ th× sÏ cã triÕt lÝ “ ¸c gi¶ ¸c b¸o”. Bài tập 2: Hãy viết các đoạn văn nghị luận với nội dung : “ ích lợi của việc đọc sách” với các vấn đề đợc dự kiến nh sau: - §äc s¸ch nhËn thøc râ vÒ thÕ giíi. - §äc s¸ch gióp ta nhËn thøc dîc thÕ giíi, t¬ng lai. - §äc s¸h gióp ta th«ng c¶m víi con ngêi. - §äc s¸ch gióp ta gi¶I trÝ, th gi·n. ( GV chia líp lµm 4 nhãm, mçi nhãm tr×nh bµy mét luËn cø). C, Híng dÉn HS häc bµi: - Lµm hoµn chØnh bµi tËp 2.. Ngµy so¹n: 19/3/2011 Ngµy d¹y: 7A( 22/3/2011).

(114) Buæi 27: Bài tập ôn tập: Biến đổi câu. A. Mục tiêu cần đạt: - Gióp HS hÖ thèng l¹i mét sè kiÕn thøc cÇn n¾m th«ng qua hÖ thèng c¸c bµi tËp vÒ kh¶ n¨ng biến đổi câu nh: Thêm trạng ngữ cho câu, chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động, dùng cụm chủ vị để mở rộng câu. - Rèn luyện khả năng viết đoạn văn có sử dụng câu biến đổi. B. C¸c bíc «n tËp: I. Các loại biến đổi câu: - Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u. - Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động. - Dùng cụm chủ- vị để mở rộng câu. II. Bµi tËp: Bµi tËp 1: Thªm vµo c¸c c©u sau mét tr¹ng ng÷ thÝch hîp: a) Bạn lan đợc cô giáo khen. ( Hôm nay) b) C©y cèi ®©m chåi n¶y léc. ( MX) c) Em lµm sai mÊt bµi to¸n cuèi. ( V× kh«ng chó ý) d) Tất cả học sinh đều chăm chú lắng nghe. ( Trong giờ học toán) Bµi tËp 2: T×m c¸c tr¹ng ng÷ cã trong c©u sau vµ cho biÕt cã thÓ lîc bá chóng kh«ng? t¹i sao? a) Mùa đông, giữa ngày mùa, làng quê toàn màu vàng- những màu vàng rất khác nhau. b) – H«m qua, ai lµm trùc nhËt. - Tha c«, h«m qua, em lµm trùc nhËt ¹! c) Chiều chiều, khi mặt trời gần lặn, chú tôI lại đánh một hồi mỏ rồi tung thóc ra sân. `( => TN tuy là thành phần phụ nhng có tác dụng bổ sung ý nghĩa cho sự việc đợc nói tới trong câu và có giá trị thông tin nhất định. Do đó trạng ngữ trong các câu a,c ý 1 câu b không thể lợc bỏ, chỉ có thể bỏ trạng ngữ ở ý 2 câu b( Hôm qua, em làm trực nhật ạ!) vì ý nghĩa thời gian đã đợc ngời nói và ngời nghe biết trớc.) Bài tập 3: Đặt 5 câu chủ động, sau dó chuyển đổi thành câu bị động. a. Bộ đội chặt tre, bắc cầu qua suối b. Anh hùng phi công Phạm Tuân bắn hạ pháo đài bay giặc Mĩ c. Em bÐ ®ang häc bµi d. Con chim xanh ¨n tr¸i xoµi xanh e. C« Lan vµo d¹y líp 7A chóng em Bài tập 4: Đặt 5 câu bị động, sau đó chuyển dổi thành câu chủ động. a. Đồn giặc đã bị quân ta tiêu diệt. Hàng trăm tên giặc bị ta bắt sống b. S©n trêng em to¶ m¸t bãng nh÷ng hµng c©y cæ thô c. Lúa chiêm đợc bón phân làm cỏ bát ngát một màu xanh d. Em đã hiểu bài khi nghe cô giáo giảng bài e. Hµ bÞ mÑ m¾ng. Bài tập 5: Chuyển đổi các câu sau thành câu bị động a.Một nhà s vô danh đã xây ngôI chùa ấy từ thế kỉ XIII -> Ngôi chùa ấy đã đợc một nhà s vô danh xây từ thế kỉ XIII b.Ngêi ta lµm tÊt c¶ c¸nh cöa chïa b»ng gæ lim -> Tất cả cánh cửa chùa đợc ngời ta làm bằng gổ lim c. Chàng kị sĩ buộc con ngựa bạch bên gốc đào -> Con ngựa bạch bị chàng kị sĩ buộc bên gốc đào d. Ngời ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân.

(115) -> Một lá cờ đai đợc ngời ta dựng ở giữa sân Bài tập 6: Tìm các cụm chủ- vị làm thành phần câu trong các câu sau và cho biết đó là thành phÇn g× trong c¸c c©u ? a) Bµi phãng sù anh míi viÕt rÊt hÊp dÉn. ( phô ng÷ CDT “ Bµi phãng sù”) b) Ai còng tin tëng Hoµ sÏ tiÕn bé. ( phô ng÷ C§T “ còng tin tëng”) c) Vừa tới nhà, tôI đã nhìn thấy một chiếc xe tảI đổ trớc cổng.( phụ ngữ cụm đt “ đã nhìn thÊy”) d) Con hãy nghĩ đến những cậu bé câm và mù mà vẫn phảI đI học. ( A-mi-xi) ( phụ ngữ CĐT “ hãy nghĩ đến”) ®) QuyÓn s¸ch mÑ cho con rÊt hay. ( phô ng÷ cho DT “ quyÓn s¸ch”) e) Chúng tôI hi vọng đội bóng lớp tôI sẽ thắng. ( phụ ngữ cho đt “ hi vọng”. Bài tập 7: Ghép các cặp câu đơn sau thành câu có cụm c-v. A) Trời trở lạnh. Đó là dấu hiệu của mùa đông. ( trời trở lạnh là dấu hiẹu của mùa đông.) B) Lan häc giái. Bè mÑ lu«n lu«n vui lßng. ( -> Lan häc giái khiÕn bè mÑ lu«n vui lßng.) C) Nam đã kẻ câu chuyện này cho tôI nghe. TôI sẽ kể cho các bạn nghe câu chuyện đó. ( -> TôI sẽ kể cho các bạn nghe câu chuyện mà Nam đã kể cho tôi.) Bài tập 8: Biến đổi các câu sau đay thành câu có cụm C- V làm thành phần câu, làm phụ ng÷. a) Ngời thanh niên ấy làm mọi ngời khó chịu. ( => Ngời thanh niên ấy đến muộn khiến mäi ngêi khã chÞu.) b) Sù n¨ng næ häc tËp cña b¹n Lan khiÕn mäi ngêi ng¹c nhiªn. ( => B¹n Lan n¨ng næ häc tËp khiÕn mäi ngêi ng¹c nhiªn.) c) Cuèn s¸ch cã nhiÒu tranh minh ho¹. ( => Cuèn s¸ch anh cho mîn cã nhÒu tranh minh ho¹. – Phô ng÷ cdt) d) Mẹ biết đợc điểm 10 là một sự tiến bộ. ( => mẹ biết con đợc điểm 10 là một sự tiến bộ.) Bµi tËp 9: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông TN hoÆc côm C-v lµm thµnh phÇn c©u. VD: Năm nay, nhân kỉ niệm ngày thành lập Đoàn 26/3 trờng em phát động đợt thi đua học tập tốt. Lớp nào đạt kết quả học tập tốt sẽ đợc khen thởng. Chúng em hứa sẽ cố gắng phán đấu để giành đợc phần thởng của nhà trờng. C) Híng dÉn häc bµi: - Hoµn chØnh tiÕp bµi tËp 9..

(116) Ngµy so¹n: 25/3/2011 Ngµy d¹y: 7A( 29/3/2011) Buæi 29: LuyÖn tËp lËp luËn gi¶I thÝch. A. Mục tiêu cần đạt: - HÖ thèng ho¸ néi dung kiÕn thøc cÇn n¾m vÒ lËp luËn gi¶I thÝch. - Luyện tập viết đoạn văn, bài văn giảI thích một vấn đề trong văn học. B. c¸c bíc lªn líp: I. KiÕn thøc cÇn n¾m: 1. V¨n lËp luËn gi¶I thÝch: - Là kiểu bài văn dùng lí lẽ kết hợp với dẫn chứng nhằm làm sáng tỏ một vấn đề nào đó( trong cuộc sống hoặc trong văn học)để thuyết phục mọi ngời chấp nhận vấn đề đó. 2. M« h×nh dµn ý kiÓu bµi lËp luËn gi¶I thÝch: a) MB: Giới thiệu vần đề cần giảI thích và gợi ra phơng hớng cần giảI thích. b) TB: Lần lợt giảI thích từng nội dung của vấn đề. Ngời viết trả lời câu hỏi sau: - Em hiểu vấn đề cần giảI thích nh thế nào?( Tìm nghĩa của vấn đề cần giảI thích) - Vì sao em hiểu nh thế? ( Cơ sở thực tế của vấn đề) - Hiểu vấn đề em sẽ hành động ra sao? c) KÕt bµi: - KháI quát lại nội dung vấn đề vừa giảI thích. - Liªn hÖ víi b¶n th©n, víi mäi ngêi. II. Bµi tËp: Bài tập 1: GiảI thích tại sao Nguyễn áI Quốc lại đặt nhan đề cho truyện ngắn của mình lµ “ Nh÷ng trß lè hay lµ Va Ren vµ PBC”. * Gîi ý: B»ng trÝ tëng tîng phong phó vµ sù h cÊu t¸o b¹o, víi nh÷ng nh©n chøng lÞch sö: Va ren- kÎ đợc cử sang làm toàn quyền Đông Dơng thay Méc-lanh và PBC- nhà cách mạng đang bị thực dân Pháp bắt giam, Nguyễn áI Quóc đã xây dựng thành công một truyện ngắn xuất sắc và độc đáo “ những trò lố hay là Va-ren và PBC”. Ngời đã tởng tợng ra chuyến công du của Va-rentên toàn quyền Đông Dơng làm rùm beng rằng sang Vn để đem lại tự do cho nhà cách mạng PBC, thế nhng tất cả chỉ là cáI vỏ giả dối để lừa công luận. Thực chất chuyến đI Đông Dơng của hắn là một chuyến đI du lịch hởng thụ cá nhân, hắn không hề quan tâm đến PBC. Từ MácXây( Pháp) đến khi gặp PBC Va-ren đã tiến hành “một cuộc tuần du linh đình” kéo dài nhiều tuần lễ. Tất cả những chặng đờng mà hắn đI qua, hắn nh một con rối toàn diễn những trò lố bÞch. Trß lè bÞch nhÊt lµ khi h¾n vµo nhµ giam Ho¶ Lß( HN) gÆp nhµ c¸ch m¹ng PBC, “dô dç” Phan ph¶n béi ND, ph¶n béi Tæ quèc mét c¸ch tr¬ trÏn – th× nh÷ng trß lè chÝnh thøc diÔn ra thật nực cời. Va –ren càng hùng hồn, trơ trẽn đề cao quan điểm sống của những kẻ phản bọi lí tëng, ruång bá giai c¸p m×nh bao nhiªu th× PBC cµng tá ra l¹nh lïng “döng dng” bÊy nhiªu. Rõ ràng nhan đề của truyện “ Những…” hoàn toàn phù hợp với nội dung của câu chuyện, qua đó làm nổi bật lên tháI độ bịp bợm xấu xa của va-ren và ý chí kiên cờng của nhà cách mạng vĩ đại PBC. Bµi 2: Gi¶I thÝch c©u nãi cña Lª nin: “ Häc, häc n÷a, häc m·I”.  Gîi ý: - Häc lµ g×? Häc lµ mét qu¸ tr×nh t×m hiÓu, thu nhËn, tÝch luü kiÕn thøc vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng cho mình để tăng thêm hiểu biét, trình độ KH, kĩ thuật về mọi mặt. - C¸c h×nh thøc häc: Häc ë trêng( theo ch¬ng tr×nh häc cña nhµ trêng díi sù d¹y dç tËn t×nh của các thầy cô giáo), học c xử trong đời sống thông thờng ở nhà( dới sự dạy bảo của cha mẹ), học qua bạn bè, ngời thân, học qua sách báo, các phơng tiện thông tin đại chúng…, học qua những ngời lao động xung quanh mình. - “ Học nữa” là học hết trình độ này lại đến trình độ khác, từ dễ đến khó, học suốt đời để nâng cao trình độ hiểu biết. - “ Học mãI” là học liên tục, không ngừng nghỉ suót cuộc đời, luôn nâng cao vốn hiểu biết của m×nh vÒ mäi mÆt. => Häc lµ v« tËn, häc ë mîi lóc, mäi n¬I, mäi diÒu, gióp con ngêi hiÓu biÕt s©u réng h¬n, n©ng cao n¨ng suÊt cong viÖc. - V× sao ph¶I hiÓu nh vËy? + Vì chính bản thân: Nếu không học sẽ không có nhiều tri thức, hiểu biết để vận dụng vào cuộc sống sau này, két quả công việc sẽ không tốt đẹp nh mong dợi. Có học mới có đợc việc làm tốt để nuôI sống bản thân mình, giúp đỡ gia đình, xây dựng đất nớc giàu đẹp, hạnh phúc. + Hiếu học là một truyền thống tốt đẹp mà bao đời nay, ông cha chúng ta đã truỳen lại cho con cháu. Không chăm chỉ học tập sẽ đI ngợc lại với truyền thống, đạo lí tốt đẹp đó. ( HS lÊy dÉn chøng minh ho¹.).

(117) - Muèn thùc hiÖn lêi d¹y cña Lª Nin ph¶I lµm g×? Ph¶i tù t×m thÊy nh÷ng c¸I thÝch thó, say mª trong học tập và phảI luôn sáng tạo trong việc học của mình để học tốt hơn. Bên cạnh đó còn cần đến nghị lực, quyết tâm học tập….Trong bài học phảI nắm chắc bài học, học thêm ở bạn bè, lắng nghe thêm thông tin đại chúng, sách báo. Học phảI di đoi với thực hành, học toàn diện. C) Híng dÉn häc bµi: - Hoµn chØnh tiÕp bµi tËp .. Ngµy so¹n: 17/4/2011 Ngµy d¹y: 7A( 19/4/2011) Buæi 30. ¤n tËp tæng hîp. A.Mục tiêu cần đạt - Giúp hs củng cố và hệ thống các kiến thức Tv đã đợc học trong học kì II - RÌn kÜ n¨nglµm mét bµi v¨n nghÞ luËn gi¶i thÝch tõ theo c¸c bíc, rÌn luyÖn c¸ch viÕt ®o¹n vµ xác định cũng nh xây dựng hệ thống luận điểm trong bài văn B. c¸c bíc «n tËp:. I. PhÇn TiÕng ViÖt :. Các phép biến đổi câu. Thªm, bít thµnh phÇn c©u. Rót gän c©u. Chuyển đổi kiÓu c©u. Më réng c©u. Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động. Thªm TN. Dùng cụm C-V để më réng c©u *. Các phép tu từ cú pháp đã học. GV đa sô đồ câm, 1 HS lên bảng điền, lớp nhận xét.. C¸c phÐp tu tõ có ph¸p. §iÖp ng÷. LiÖt kª. 1. §iÖp ng÷:. - K/N: Lặp đi lặp lại một từ ngữ hoặc một câu để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. VD: Häc, häc n÷a, häc m·i..

(118) - Ph©n lo¹i: 2. LiÖt kª: - K/N: Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đ ợc đầy đủ hơn, s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña thùc tÕ hay cña t×nh c¶m, tÝnh chÊt. VD: ...Những quả da hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xờn lủng lẳng dới mái hiªn c¸c hiÖu c¬m; c¸i rèn cña mét chó kh¸ch trng ra gi÷a trêi. - Ph©n lo¹i: + LiÖt kª tõng cÆp vµ liÖt kª kh«ng theo tõng cÆp. VD: Tinh thÇn vµ lùc lîng; tÝnh m¹ng vµ cña c¶i... + LiÖt kª t¨ng tiÕn vµ liÖt kª kh«ng t¨ng tiÕn: VD: Tre, nøa, tróc, mai, vÇu...... Ho rũ rợi, ho nh xé phổi, ho không còn khóc đợc nữa. Chó ý gi¸ trÞ biÓu c¶m khi dïng phÐp lÖt kª. II. PhÇn VB: - Các VB nghị luận hiện đại: 4VB: + Tinh thÇn yªu níc cña ND ta( Hå ChÝ Minh) + Sự giàu đẹp của tiếng Việt( đặng Thai Mai). + §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå( Ph¹m V¨n §ång) + ý nghÜa v¨n ch¬ng( Hoµi Thanh) - Truyện ngắn hiện đại: + Sèng chÕt mÆc bay( Ph¹m Duy Tèn). + Nh÷ng trß lè hay lµ Va-Ren vµ Phan Béi Ch©u( NguyÔn ¸I Quèc) III. PhÇn TLV: 1. Lập luận chứng minh: Dùng lí lẽ, dẫn chứng để chứng tỏ một điều gì đó là đúng đắn, chân thực. - Dẫn chứng cần đợc sắp xếp theo một trình tự. - CÇn ph©n tÝch dÉn chøng.  Bố cục: MB: Nêu vấn đề và định hớng c/m. TB: KB: 2. Lập luận giảI thích: Dùng lí lẽ và dẫn chứng( song chủ yếu là lí lẽ) để ngời đọc hiểu rõ về một t tởng, đạo lí, phẩm chất…nào đó. - C¸c ph¬ng ph¸p gi¶I thÝch: + Nêu định nghĩa. + So sánh đối chiếu. + LiÑt kª c¸c biÓu hiÖn. IV. Bµi tËp: 1. Nh©n vËt Va-ren hiÖn lªn nh thÕ nµo qua truyÖn ng¾n: Nh÷ng trß lè hay lµ Va ren vµ PBC?  Gîi ý: “ Những trò….” Là truyện ngắn đặc sắc, giàu chất trí tuệ và tính hiện đại, thể hiện quan niệm láy văn chơng để phục vụ chính trị và dân tộc. Trong truyện ngắn này, bằng giọng văn hóm hỉnh, sắc sảo và khả năng tởng tợng, h cấu độc đáo, Nguyễn áI Quốc đã dựng lên chân dung Va ren- tên toàn quyền Đông Dơng là một kẻ xảo trá và lố bịch, 1 kÎ ph¶n béi l¹i giai c¸p, x¶o quyÖt, gi¶ nh©n gi¶ nghÜa. Ngay từ đầu câu chuyện, tác giả đã đa tin về việc Va ren sẽ sang Đông Dơng cùng với lời “ nửa chính thức hứa” của y là sẽ chăm sóc vụ PBC. Thế nhng thực chất đó là lời hứa dối trá, hứa để vuốt ve, hứa để trấn an nhân dân VN đang đấu tranh đòi thả PBC. Lời hứa đó rõ ràng là một trò lố. Bởi theo tác giả: “ Va-ren sec chăm sóc vụ ấy vào lúc nào và ra làm sao?” – ngời đọc cũng đã nghi ngờ và không tin vào thiện chí của hắn. Tiếp đến là cuộc chạm trán giữa Va- ren và PBC trong nhà tù Hoả Lò( HN) là mét tÊn kÞch víi hµng lo¹t nh÷ng trß lè cña y. Va-ren tuyªn bè sÏ th¶ PBC víi c¸c ®iÒu kiÖn: trung thµnh víi níc Ph¸p, céng t¸c, hîp.

(119) lực với nớc Pháp, chớ tìm cách xúi dục đồng bào nổi len chống lại nớc Pháp. Va- ren khuyên PBC từ bỏ lí tởng chung: “ để mặc ấy những ý nghĩa phục thù” ; bắt tay với PBC” Ông và tôI nắm chặt tay chỉ nên vì quyền lợi cá nhân” …Những lời lẽ trên đã bộc lộ nhân cách của Va-ren là một kẻ thực dụng , đê tiện, sẵn sàng làm mọi thứ chỉ vì quyền lợi cá nh©n. Cuèi cïng h¾n còng tù v¹ch trÇn ch©n tíng h¾n lµ mét kÎ ph¶n béi l¹i giai cÊp m×nh, là một tên cơ hội hãnh tiến: “ Ông hãy nhìn tôI này..trớc tôI là đảng viên đảng ã hội đấy và giê ®©y th× t«I lµm toµn quyÒn”. TráI lại, trong cuộc chạm trán ấy, PBC rất chủ động: “ Im lặng, dửng dng”, “ mỉm cời một cách kín đáo” …ở đoạn táI bút, tác giả lại quả quyết rằng: PBC nhổ vào mặt Va-ren” thể hiện tháI đọ khinh bỉ, coi thờng của PBC với Va ren. 2. H×nh ¶nh quan phô mÊu hiÖn lªn nh thÕ nµo qua truyÖn ng¾n “ Sèng chÕt mÆc bay: * Gîi ý: - Sèng sang träng, xa hoa, nhµn nh·, v¬ng gi¶: + ĐI hộ đê mà mang theo ống thuốc bạc, đồng hồ vàng, dao chuôI ngà, ống vôI chạm..trông mµ thÝch m¾t. + ¨n cña ngon vËt l¹: yÕn hÊp dêng phÌn. + Trong lúc hàng trăm con ngời đang đội đất, vác tre, bì bõm dới bùn lầy, trong ma gió ớt lớt thớt nh chuột lột thì quan phụ mẫu “ uy nhi, chễm chện” ngồi trong đình đèn thắp sáng trng… + Quan dựa gối xép, có lính gãI chan, có lính quạt hầu, có ten chực hầu điếu đóm. + Trong lúc trăm họ “ gội gió tắm ma nh đàn sâu lũ kién” ở trên đê, thì trong đình, quan ngồi trªn, nha ngåi díi, nghi vÖ t«n nghiªm, nh thÇn nh th¸nh. - ¨n ch¬I bµi b¹c, th¶n nhiªn ung dung: + đê sắp vỡ, “ mặc! dân, chẳng dân thời chớ!” . Quan lớn ngài ăn, ngài đánh, ng ời hầu kẻ d¹, kÎ v©ng. + Quan lớn ù thông, xơI yến, vuốt râu, rung đùi, mắt mảI trông đĩa nọc. - Sèng chÕt mÆc bay: + Có ngời khẽ nói: “ Dễ có khi đê vỡ”, ngài gắt: “ Mặc kệ!” + Có ngời nhà quê hốt hoảng chạy vào đình báo” đe vỡ mất rồi!”, quan quát: “ đe vỡ rồi, thêi «ng c¸ch cæ chóng mµy, thêi «ng bá tï chóng mµy!”… + Quan sai bọn lính đuổi ngời nhà quê ra khỏi đình rồi vẫn thản nhiên đánh bài. + Quan vç tay xuèng sËp kªu to, tay xoµ bµi, miÖng cêi: “ ï ! th«ng t«m, chi chi n¶y!...§iÕu, mµy!” - Quan sung sớng ù ván bài to khi đê đã vỡ. Cả một miền quê nớc tràn lênh láng, xoáy thµnh vùc s©u, nhµ cöa tr«I b¨ng, lóa m¸ ngËp hÕt; kÎ sèng kh«ng chç ë, kÎ chÕt kh«ng nơI chôn…lênh đênh mặt nớc, chiéc bóng bơ vơ, tình cảnh thảm sầu, kể sao cho xiết. C. Híng dÉn HS häc bµi: - Hoµn thµnh bµi tËp. - ¤n tËp thi häc k× II..

(120) Đề 1: Nhân dân ta có câu tục ngữ: “ Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Hãy giải thích câu tục ngữ đó. “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” là một câu tục ngữ hay, chẳng những đúc kết kinh nghiệm học tập của ngời xa, mà còn thể hiện khát vọng đợc đi xa để mở rộng tầm mắt. Thật vậy, câu tục ngữ trớc hết đã đúc kết một kinh nghiệm. Xét về nghĩa đen, đi một ngày đàng có nghĩa là đi rất xa. Đối với ngời nông dân xa vốn ít đi xa, lại cha có phơng tiện đo độ dài, họ thờng lấy thời gian để đo con đờng đã đi. Với tốc độ đi bộ trung bình, “một ngày đàng” có thể đi đợc bốn năm chục cây số, nh thế là có thể đã đi đến làng khác, xã khác, huyện khác. Đi xa nh vậy, họ mới học đợc những điều mới lạ mà ở làng mình, xã mình, huyện mình không có đợc, nghĩa là học đợc “một sàng khôn”. Sàng khôn là nói tới điều “khôn” đã đựơc chọn lọc. ấn tợng về những chuyến đi xa thờng rất sâu đậm. Và đó có thể là cơ sở thực tế của c©u tôc ng÷. Nhng tục ngữ bao giờ cũng đúc kết kinh nghiệm, mà đúc kết thì phải có ý nghĩa khái quát. Nội dung khái quát đó là một điều có tính quy luật: hễ đi xa là nhìn thấy cái mới lạ, mở rộng tầm hiểu biết. Điều quan trọng là hãy đi xa đã, đến lúc đó, dù không có ý định học gì thì vẫn cứ học đợc và khôn ra. đó cũng chính là nội dung của câu ca dao: “Đi cho biết đó biết đây, ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn”. ở nhà với mẹ thì xớng thật đấy, nhng chỉ ở nhà sẽ hạn chế sù hiÓu biÕt. HoÆc mét dÞ b¶n kh¸c: “§i mét b÷a chî , häc mét mí kh«n”. Nh÷ng c©u nãi nh thế rất sâu sắc. Chỉ cần nhớ lại các cuộc tham quan, du lịch mà ta đã tham gia, dù chỉ là đi chơi, ta cũng biết thêm nhiều điều. Câu tục ngữ này không chỉ đúc kết kinh nghiệm, mà còn thể hiện một lời khuyên, một lời khích lệ, một ớc vọng thầm kín. Đó là ớc vọng đi xa để mở rộng tầm hiểu biết, để thoát khỏi sự hạn hẹp của tầm nhìn. Ngày nay giao thông thuận tiện, đời sống của xã hội đã có nhiều thay đổi, nhiều ngời có điều kiện để đi xa học hỏi. Nhng câu tục ngữ xa vẫn còn nguyên ý nghĩa đối với những ai quen sèng khÐp m×nh, tù tho¶ m·n víi víi m×nh. Đề 2: Một nhà văn có nói: “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con ng ời”. Hãy giải thích câu nói đó. Đã từ lâu, sách đã kết tinh trí tuệ của con ngời, sách là nguồn của cải vô giá của nhân loại. Nhận định về giá trị của sách, một nhà văn có nói: “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuÖ con ngêi”. Đúng vậy, sách chứa đựng trí tuệ của con ngời nghĩa là chứa đựng những tinh hoa của sự hiểu biết. Ngọn đèn sáng, đối lập với bóng tối. Ngọn đèn ấy rọi chiếu, soi đ ờng đa con ngời ra khỏi chỗ tối tăm. Sách là ngọn đèn sáng bất diệt cũng là ngọn đèn sáng không bao giờ tắt, càng lúc càng rực rỡ bởi sự tiếp nối trí tuệ của nhân loại, soi đờng giúp cho con ngời thoát khỏi chốn tối tăm của sự hiểu biết. Nghĩa là, sách là nguồn sáng bất diệt đợc thắp lên từ chính trí tuệ con ngêi. Không phải mọi cuốn sách đều là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con ngời. Nhng những cuốn sách có giá trị thì đúng là nh thế. Bởi vì, những cuốn sách có giá trị ghi lại những điều hiểu biết quý giá nhất mà con ngời thâu tóm đợc trong lao động sản xuất, trong chiến đấu vµ trong c¸c mèi quan hÖ x· héi. Nh s¸ch kÜ thuËt híng dÉn con ngêi c¸ch trång trät ngµy cµng đạt năng suất cao,…Do đó, “Sách là ngọn đèn sáng của trí tuệ con ng ời” Những hiểu biết đợc sách ghi lại không chỉ có ích trong một thời mà còn có ích cho mọi thời đại. Mặt khác, nhờ có sách, ánh sáng trí tuệ ấy đợc truyền lại cho các đời sau. Vì thế, sách thực sự là một ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con ngời. Đó là điều mà đã đợc mọi ngời ở nhiều thời đại thừa nhận. Nhà văn M Gooc- ki đã viết: “Sách mở rộng trớc mắt tôi những chân trời mới”. “ Một quyển s¸ch tèt lµ mét ngêi b¹n hiÒn”- La Roche fou..

(121) Hiểu đợc giá trị của sách, chúng ta cần vận dụng chân lí ấy nh thế nào trong cuộc sống? Chúng ta cần phải chăm đọc sách để hiểu biết nhiều hơn, sống tốt hơn. Cần phải chọn sách tốt, sách hay để đọc, không đợc chọn sách giở , có hại để đọc. Cần tiếp nhận những điều hay chứa đựng trong sách, cố hiểu nội dung trong sách và làm theo sách. Câu nói đó vẫn còn nguyên giá trị đối với mọi thời đại. Sách sẽ mãi mãi là ngời bạn cần thiÕt cho chóng ta. Chóng ta ph¶i biÕt yªu mÕn s¸ch, biÕt gi÷ g×n s¸ch thËt tèt. §Ò 3 : NhiÔu ®iÒu phñ lÊy gi¸ g¬ng - Ngêi trong mét níc ph¶i th¬ng nhau cïng. H·y t×m hiÓu ngêi xa muèn nh¾n nhñ ®iÒu g× qua c©u ca dao Êy. Dân tộc ta vốn có truyền thống đoàn kết, yêu thơng đùm bọc lẫn nhau. Để diễn đạt tình nghÜa tha thiÕt nµy, ca dao cã c©u: “NhiÔu ®iÒu phñ lÊy gi¸ g¬ng Ngêi trong mét níc ph¶i th¬ng nhau cïng.” Nh÷ng h×nh ¶nh trong c©u ca dao thËt dÔ hiÓu nhng ý nghÜa cña nã th× thËt lµ s©u s¾c. “Nhiễu điều” là tấm vải đỏ; “giá gơng” là giá đỡ tấm gơng. Hình ảnh “Nhiễu điều phủ lấy giá gơng” có nghĩa đen là tấm vải đỏ che phủ, giữ cho sạch và làm đẹp cho giá gơng cùng cả tấm g¬ng. Hai tiÕng “phñ lÊy” nh¾c nhë, thÓ hiÖn sù g¾n bã kh«ng t¸ch rêi gi÷a gi¸ g¬ng vµ nhiÔu điều. Hình ảnh đó còn gợi lên nghĩa bóng đó là sự yêu thơng, đùm bọc, che chở. Lấy nghĩa bóng đó, dân gian muốn nhắn nhủ mọi ngời trong cùng một cộng đồng cần phải biết yêu thơng, đùm bọc, che chở cho nhau: “Ngời trong một nớc phải thơng nhau cùng”. Đó là một lời khuyên nhủ đậm đà tình nghĩa. Vậy thì tại sao ngời trong một nớc phải yêu thơng giúp đỡ lẫn nhau? Trong tâm thức mỗi ngời Việt Nam đều tin các dân tộc trên đất nớc ta là anh em. Con ngời cùng một nớc, có cùng chung một nguồn gốc lịch sử. Mọi ngời trong cùng cộng đồng, cùng làng, cùng nớc,… đời sống vật chất, tinh thần luôn gắn bó với nhau, rất cần đến sự quan tâm động viên giúp đỡ lẫn nhau; nhất là lúc có ai đó gặp khó khăn hoạn nạn. Hơn nữa, không ai có thể sống lẻ loi trong xã hội mà phải hoà nhập vào cộng đồng. Thơng yêu, đùm bọc giúp đỡ lẫn nhau là lẽ sống của mỗi ngời, nó đã trở thành một truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc ta. Tình cảm yêu th ơng đoàn kết tạo nên sức mạnh vật chất và tinh thần sẽ giúp con ngời vợt qua bao khó khăn, chiến thắng kẻ thù và thiên tai, đi tới cuộc sống tốt đẹp hơn. Có thể kể đến các cuộc kháng chiến chống quân xâm lợc của nhân dân ta. Rồi những tấm lòng hảo tâm đóng góp vào các quỹ từ thiện đã giúp nhiều ngời nghèo khó, bệnh tật khắc phục đợc hoàn cảnh, vợt qua bệnh tật hiÓm nghÌo trë vÒ víi cuéc sèng b×nh thêng. Chúng ta phải làm thế nào để phát huy đợc đạo lí tốt đẹp đó? Chúng ta cần tránh quan điểm : “Đèn nhà ai ngời ấy rạng.”, có thái độ dửng dng đứng trớc nỗi đau khổ của họ hàng, làng xóm, dân tộc. Và yêu thơng giúp đỡ lẫn nhau phải xuất phát từ lòng chân thành, tự nguyện thì đó mới là nghĩa cử cao đẹp, đáng trân trọng. Để phát huy đợc đạo lí tốt đẹp của nhân dân Việt Nam, chúng ta phải biết quan tâm, giúp đỡ những ngời xung quanh khi họ gặp khó khăn hoạn nạn với thái độ chân thành, kịp thời. Thơng yêu, đùm bọc lẫn nhau là biểu hiện sự đoàn kết dân tộc. Mỗi ngời cần phải biết giữ gìn và phát huy truyền thống tốt dẹp đó. ý nghĩa của câu ca dao đã trở nên muôn đời. Vì đó là bài học đã đúc kết bằng tâm huyết của nhân dân ta. Hơn bao giờ hết, chúng ta phải biết phát huy mạnh mẽ truyền thống tốt đẹp đó. §Ò 4: H·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷ sau: “ Cã c«ng mµi s¾t, cã ngµy nªn kim” Mỗi chúng ta muốn có thành công không phải tự nhiên mà có đợc ,chúng ta phải biết vợt qua nh÷ng thö th¸ch vµ trë ng¹i. §Ó khuyªn thÕ hÖ trÎ ph¶i cã lßng kiªn tr×, cã ý chÝ quyÕt tâm,ông cha ta đã răn dạy: “Cã c«ng mµi s¾t, cã ngµy nªn kim” VËy ý nghÜa cña c©u tôc ng÷ nµy lµ g×? Chóng ta biÕt “s¾t” lµ mét kim lo¹i cøng không dễ gì mài một trong hai ngày mà thành cái kim ngay đợc. Từ sắt làm ra cây kim là một quá trình công phu, gian khổ. Nó đòi hỏi phải có một sự kiên trì, tốn bao công sức mồ hôi mới có đợc. Cây kim ai cũng biết nó rất bé nhỏ nhng tác dung của nó lại rất lớn, nó là vật có ích để cho con ngời may vá quần áo. “Mài sắt” để “thành kim” chính là điều nhân dân ta khuyên bảo mọi ngời phải có một quyết tâm lớn thì dù việc khó đến mấy cũng có thể làm đợc. T¹i sao «ng cha ta l¹i nãi “Cã c«ng mµi s¾t, cã ngµy nªn kim”? Mçi chóng ta trong cuộc đời ai chẳng muốn thành đạt, nhng con đờng đi đến thành công không phải lúc nào cũng là con đờng bằng phẳng mà có thể là con đờng chông gai, đầy khó khăn. Vì vậy để động viên mọi ngời biết bền gan vững chí, ông cha ta đã răn dạy bằng một câu tục ngữ đầy tính thuyết phục để mỗi ngời biết rèn luyện lòng kiên trì, ý chí quyết tâm. Bỏ công mài một thanh sắt thµnh c©y kim cã Ých, t¸c gi¶ d©n gian muèn ngÇm ý khuyªn b¶o chóng ta khi bá c«ng søc ra làm một việc gì đó thì phải chú ý đến tính hiệu quả của công việc. Có lòng kiên trì và biết xác định mục đích của công việc thì nhất định việc gì cũng dẫn đến thành công tốt đẹp. Lòng kiên trì, ý chí quyết tâm có ý nghĩa nh thế nào đối với đời sống chúng ta? ý chí, nghị lực, lòng kiên trì, bền bỉ quả thực có vai trò quan trọng, nó quyết định sự thành bại.

(122) của mỗi con ngời. Dù con ngời có những mục đích đúng đắn nhng không có lòng kiên trì thì cũng khó mà thành công đợc. Vì vậy, câu tục ngữ thực sự là một bài học quý giá, tiếp thêm cho ta sức mạnh, ý chí quyết tâm để hoàn thành công việc. Để rèn luyện lòng kiên trì, mỗi học sinh chúng ta phải làm gì? Chúng ta không đợc ngại khó, ngại khổ; trớc những khó khăn thử thách không đợc chán nản. Phải có nghị lực để vợt lên mọi khó khăn trong bất kì hoàn cảnh nµo. c©u tôc ng÷ “Cã c«ng mµi s¾t , cã ngµy nªn kim” thËt sù cã ý nghÜa v« cïng s©u s¾c. Nã luôn nhắc nhở chúng ta phải rèn luyện ý chí, nghị lực để vơn lên trong mọi lĩnh vực của đời sèng con ngêi. §Ò 5: Mïa xu©n lµ TÕt trång c©y, Làm cho đất nớc càng ngày càng xuân. B¸c Hå muèn khuyªn d¹y chóng ta ®iÒu g× qua hai dßng th¬ nµy? V× sao viÖc trång cây trong mùa xuân của đất trời lại có thể góp phần làm nên mùa xuân của đất nớc? Sinh thời, Bác Hồ luôn quan tâm đến mọi mặt của đời sống xã hội. Ngời cũng rất quan tâm đến môi trờng và hiểu đợc ý nghĩa thiết thực của môi trờng sống nên Bác đã động viên toàn thể quần chúng nhân dân tích cực trồng cây làm cho đất nứơc thêm xanh, thêm đẹp, thêm giàu søc sèng: “Mïa xu©n lµ tÕt trång c©y, Làm cho đất nớc càng ngày càng xuân” Hai câu thơ của Bác đã khẳng định việc trồng cây đã trở thành một phong tục mới trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc ta. Việc trồng cây thực sự đã trở thành ngày hội náo nức, một việc làm có ý nghĩa để cho môi trờng ngày càng xanh tơi, “làm cho đất nớc càng ngày càng xuân”.Từ “xuân” Bác dùng ở câu thơ này đợc hiểu với những hàm ý khác nhau. Trớc hết, ta thÊy tõ “xu©n” ë dßng thø nhÊt chØ mïa b¾t ®Çu cña mét n¨m. Tõ “xu©n” thø hai víi nghÜa tîng trng là nói về sức sống, vẻ tơi đẹp. Với câu nói đầy hình ảnh đó, Bác khuyên mọi ngời khi mùa xuân tới hãy tích cực trồng cây. Việc trồng cây sẽ góp phần làm cho quê hơng, đất nớc ngày càng tơi đẹp hơn. Chúng ta đã hiểu lời khuyên của Bác,vậy thì vì sao việc trồng cây trong mùa xuân của đất trời lại có thể góp phần làm nên mùa xuân của đất nớc? Đó là vì, mùa xuân có tiết trêi Êm ¸p, khÝ hËu «n hoµ rÊt phï hîp víi sù sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña c©y cèi. TÕt trång c©y đầu năm có ý nghĩa hết sức to lớn, nó tạo nên một môi trờng sống trong sạch và tốt đẹp hơn; con ngời đợc sống trong bầu không khí trong lành, thoải mái. Việc trồng cây phủ xanh đồi núi trọc hay những vùng ven biển đang bị cát lấn có tác dụng ngăn đợc bão lũ, chống xói mòn, giảm bớt những hậu quả do thiên tai mang lại, góp phần làm giàu cho quê hơng, đất nớc. Trồng cây cho chúng ta một nguồn tài nguyên phong phú để phát triển ngành công nghiệp gỗ, sản xuất ra những đồ vật hữu dụng trong gia đình,..Trồng cây sẽ tạo ra đợc những quang cảnh đẹp hơn, tạo nên cảnh quan kiến trúc thơ mộng, tôn thêm vẻ đẹp của nơi ở. Hơn nữa ,cây xanh còn có tác dụng điều hoà không khí, chống lũ, bảo vệ đất đai và góp phần mang lại lợi ích cho sự ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Kh«ng cã c©y xanh, chóng ta khã cã thÓ tån t¹i mét c¸ch b×nh yªn vµ khoẻ mạnh đợc. Trồng cây, làm cho cây xanh tơi và nơi nào cũng có cây xanh thì đất nớc sẽ xanh tơi, khắp nơi sẽ tràn đầy sự sống. Nh thế, việc trồng cây thực sự đã và sẽ góp phần làm cho đất nớc “càng ngày càng xuân” . Qua lêi th¬, ta thÊy r»ng, tÕt trång c©y lµ mét viÖc lµm ý nghÜa, trë thµnh mét thuÇn phong mĩ tục tốt đẹp trong xã hội chúng ta. Là một học sinh, chúng ta phải làm theo lời Bác dạy. Chúng ta trồng một cây xanh nghĩa là chúng ta đã thắp một nén hơng thơm để tởng nhớ tới B¸c Hå kÝnh yªu. Đề 6: Tục ngữ có câu: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng ”. Hãy giải thích câu câu nói trên. Từ đó, em có thể rút ra bài học gì trong việc “chọn bàn mà chơi” ? Con ngêi lµ tæng hoµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi. M«i trêng, hoµn c¶nh xung quanh cã ảnh hởng rất lớn đối với mỗi ngời. Bàn về vấn đề này, tục ngữ có câu: “ Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. Trớc tiên, chúng ta hãy tìm hiểu ý nghĩa của câu tục ngữ. Mực là một chất liệu để viết, có màu đen; đèn là một vật dụng phát ra ánh sáng. Gần ánh đèn mọi vật sẽ đợc soi sáng. Nhng mực và đèn còn là hai hình ảnh tợng trng cho môi trờng sống của con ngời. Khi sống trong mét m«i trêng xÊu th× con ngêi còng sÏ bÞ ¶nh hëng nh÷ng c¸i xÊu xa. NÕu sèng trong một môi trờng tốt thì con ngời đó cũng sẽ đợc ảnh hởng những điều tốt đẹp. Từ đó, ông cha ta muèn khuyªn d¹y chóng ta ph¶i biÕt chän cho m×nh mét m«i trêng sèng thËt tèt. Bëi v× m«i trêng sèng cã ¶nh hëng lín tíi nh©n c¸ch cña con ngêi. Vậy, tại sao ông cha ta lại nói: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” ? Mỗi một ngời đều sống trong một môi trờng khác nhau nhng phải biết chọn cho mình một môi trờng sống tốt. Môi trờng sống tốt đó là một môi trờng biết đoàn kết yêu thơng, biết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ…. Vì vậy nếu chúng ta không biết chọn cho mình một môi tr ờng sống tốt đẹp thì nhân cách của chúng ta cũng sẽ bị ảnh hởng. Câu tục ngữ đã khuyên dạy chúng ta tránh xa môi trờng xấu,.

(123) bëi v× nÕu sèng trong m«i trêng xÊu, chóng ta còng sÏ bÞ ¶nh hëng nh÷ng c¸i xÊu xa; cßn ë những môi trờng tốt chúng ta sẽ đựơc học tập những điều tốt đẹp, mở mang vốn hiểu biết và trở thµnh con ngêi cã Ých cho x· héi. §Æc biÖt, cuéc sèng con ngêi khi gÆp ph¶i khã kh¨n rÊt dÔ bÞ xa ngã nếu không tỉnh táo sẽ bị cám dỗ làm mất đi nhân cách tốt đẹp của mình. Vì vậy, câu tục ng÷ thùc sù nh lµ mét lêi gi¸o huÊn cña «ng cha ta. Ngời học sinh chúng ta trong trắng, rất dễ bị tác động của môi trờng sống bên ngoài. Vì vậy để giữ đợc nhân cách và phẩm chất của mình, chúng ta phải nhận thức đợc vai trò của môi trờng sống vô cùng quan trọng tới việc hình thành nhân cách của con ngời. Nghĩa là chúng ta phải xa lánh những tệ nạn xã hội, phải biết chọn bạn mà chơi để nhân cách của mình không bị vẩn đục; biết phân tích giảng giải cho bạn bè hiểu đợc gía trị của phẩm chất đạo đức con ngời. Chúng ta phải luôn luôn biết đợc bổn phận của ngời học sinh, biết gần gũi thân ái với bạn bè để xung quanh chúng ta luôn có môi trờng sống tốt đẹp để chúng ta hoàn thiÖn nh©n c¸ch cña m×nh. Câu tục ngữ với hình ảnh giàu ý nghĩa tợng trng đã trở thành một bài học có giá trị để giáo dục biết bao thế hệ thấy đợc vai trò của môi trờng sống. Trong xã hội ngày nay, có rất nhiều những tệ nàn xã hội thì việc làm theo lời khuyên của cha ông ta thực sự có giá trị đối với mçi ngêi. §Ò bµi: 7 H·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷ sau: “lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua Lùa lêi mµ nãi cho võa lßng nhau” Trong cuộc sống, lời nói là phơng tiện để con ngời trao đổi t tởng, tình cảm, kinh nghiệm sống với nhau. Vì thế nó có giá trị đặc biệt đối với mỗi ngời. Để khuyên mọi ngời có cách nói năng sao cho có hiệu quả giao tiếp cao nhất, ông cha ta đã từng căn dặn: “Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua Lùa lêi mµ nãi cho võa lßng nhau”. Thật vậy, lời nói phản ánh trình độ hiểu biết, t cách đạo đức, tính tình của mỗi con ngời. Trong cuéc sèng, con ngêi thêng xuyªn ph¶i dïng ng«n ng÷ lµm ph¬ng tiÖn giao tiÕp. NÕu biÕt lùa chän nh÷ng lêi nãi thÝch hîp, con ngêi sÏ hiÓu nhau h¬n, c«ng viÖc sÏ thuËn lîi h¬n, kÕt quả tốt hơn. Mỗi con ngời bình thờng đều có khả năng nói lên mọi điều mà cũng có lời hay, lời đẹp, cũng có lời thô, lời tục. Ngời khôn phải biết lựa chọn để nói lời hay, lời đẹp. Lời nói là một thứ công cụ, nhng có thể lựa chọn đợc tuỳ theo ý định và trình độ văn hoá của ngời nói. Ví thế, «ng cha ta h×nh dung lêi nãi nh mét thø s¶n phÈm, mét thø c«ng cô dÔ kiÕm, dÔ t×m trong tÇm tay của mỗi ngời. Nếu chọn đúng lời nói sẽ gây hiệu quả lớn, còn lựa sai thì lời nói sẽ làm mất lßng nhau. Vậy muốn lời nói làm vừa lòng nhau thì chúng ta cần phải chọn lời nói thích hợp với đối tîng, hoµn c¶nh, víi s¾c th¸i t×nh c¶m. Mçi lêi nãi hîp víi ngêi, hîp víi c¶nh sÏ lµm cho quan hệ tốt đẹp và việc làm thêm hiệu quả. Một lời nói thô vụng sẽ làm hỏng hết mọi dự định. Chọn đợc những lời nói thích hợp chính là ta đã làm tốt việc “lựa lời”. Muốn có khả năng dùng lời nói đẹp cần phải có quá trình học tập và rèn luyện liên tục, lâu dài. Chúng ta phải biết nói những lời nói chân thật và sau đó là lựa chọn những lời nói đẹp, nói hay để hiệu quả giao tiếp đợc tốt hơn. Nhng không phải lúc nào cũng lựa lời đẻ nói, để xuê xoa mọi chuyện mà có lúc chóng ta cÇn nãi thËt. Lời nói là công cụ giao tiếp, lời nói thể hiện phẩm chất, trình độ của mỗi con ngời. Vì vậy chúng ta cần tự rèn luyện cách nói năng văn minh lịch sự để đạt đợc mục đích nh mong muèn. §Ò bµi 8 : H·y gi¶i thÝch ý nghÜa cña c©u tôc ng÷: ThÊt b¹i lµ mÑ thµnh c«ng. Trong học tập, lao động hằng ngày ta thờng gặp những khó khăn trở ngại, thậm chí có lúc bị thất bại. Song chính sự thất bại đã làm cho con ngời trởng thành, giàu kinh nghiệm và vững vàng đi tới chiến thắng. Vì thế, tục ngữ xa đã có câu: “ThÊt b¹i lµ mÑ thµnh c«ng” Câu tục ngữ thật ngắn gọn nhng đã sử dụng cách nói so sánh. So sánh thất bại – không đạt đựơc mục đích, với thành công- thực hiện đựơc mục đích đề ra. Lời nói trên mới nghe nh chøa mét m©u thuÉn. Nhng nÕu gi¶i thÝch ta cã mét ý nghÜa rÊt thùc tÕ. ThÊt b¹i lµ kÕt qu¶ xÊu, là thiệt hại, h hỏng. “Mẹ” ở đây có ý nói là lớn, là đầy hiệu lực. Đó là một lời khuyên để mọi ngêi v÷ng chÝ bÒn lßng, kiªn tr× kh«ng n¶n tríc khã kh¨n thÊt b¹i. NÕu biÕt häc tËp rót kinh nghiệm thì “thất bại” sẽ dạy cho ta cách đạt tới kết quả cao hơn. Vì sao lại nói “Thất bại là mẹ thành công”? Đối với ngời nản chí thì không đúng nh vậy, nhng đối với những ngời bền chí, kiên trì thì quả là đúng. Vì sau thất bại, ngời ta sẽ rút ra đợc những kinh nghiệm quý báu để không còn thất bại nữa. Ngoài ra, thất bại còn rèn luyện ý chí vơn lên cho mỗi ngời. đã bao lần bạn vấp ngã mà có thể bạn không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bớc đi, bạn đã bị vấp ngã. Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không?...Bất cứ một kết quả nào cũng có những nguyên nhân, lí do riêng do đó thất bại cũng có lí do riêng. Muốn đổi thất bại thành công thì phải lấy sự thất bại làm bài học cho mình, rút kinh.

(124) nghiệm cho mình. Tuy nhiên để làm đợc điều đó ngời ta phải thật sự nỗ lực học hỏi, tích luỹ kinh nghiÖm cho b¶n th©n. Cã nh vËy chóng ta míi kh«ng vÊp ng· nh÷ng lÇn tiÕp theo. VËy t¹i sao ta ph¶i kiªn tr× bÒn bØ tríc nh÷ng khã kh¨n thÊt b¹i? §ã lµ v× cuéc sèng khã tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n. Khi ta lµm mét viÖc lín th× khã kh¨n l¹i cµng lín. Khã kh¨n cã thÓ do chñ quan hoÆc kh¸ch quan g©y nªn. Khi gÆp khã kh¨n, thÊt b¹i mµ ng· lßng th× sÏ thất bại hoàn toàn, mất hết ý chí, ảnh hởng đến công việc và cuộc đời. Ngợc lại, nếu vững vàng, lấy thất bại làm bài học để rút kinh nghiệm thì ý chí vững vàng, kinh nghiệm dày dặn hơn, tiếp tục vơn lên và đạt đợc thành công. Thực tế cuộc sống đã thể hiện điều đó. Vậy xin chớ lo thất bại. điều đáng sợ hơn là chúng ta bỏ qua nhiêù cơ hội chỉ vì không cố gắng hết mình. Lời khuyên đó giúp ta vững vàng trong cuộc sống. Chúng ta cần phải rèn luyÖn ý chÝ, sù kiªn tr× ngay tõ khi cßn nhá, c¶ nh÷ng viÖc b×nh thêng trong cuéc sèng. §Ò 9: Em h·y gi¶i thÝch lêi khuyªn cña lª-nin: Häc, häc na, häc m·i. Tríc yªu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi vµ sù ph¸t triÒn nhanh chãng cña khoa häc- kÜ thuật, đòi hỏi học sinh chúng ta cũng nh tất cả mọi ngời phải không ngừng học tập để có trình độ đáp ứng nhu cầu của cuộc sống. Vì thế, Lê -nin đã từng nhắc nhở: “ Học, học nữa, học mãi”. Câu nói đó đã trở thành chân lí cho mọi thời đại. VËy häc lµ g×? Häc lµ mét c«ng viÖc mµ mçi chóng ta ph¶i lµm h»ng ngµy vµ cã thÓ lµ suốt đời. Học là một hoạt động t duy trí tuệ, tiếp nhận những tri thức của xã hội loài ngời để mở mang hiÒu biÕt cña m×nh. X· héi ngµy cµng tiÕn bé bao nhiªu th× khoa häc ngµy cµng ph¸t triÓn bấy nhiêu, làm cho nhiều vấn đề này sinh trong cuộc sống cần đợc tiếp thu và giải quyết. Muốn theo kịp đà tiến hoá của xã hội loài ngời thì phải học tập, học không ngừng nghỉ, học tập suốt đời. Lê-nin đã khuyên chúng ta không ngừng học tập để nâng cao kiến thức. T¹i sao l¹i cßn ph¶i häc n÷a vµ häc m·i? Bëi ®iÒu ta biÕt chØ lµ nh÷ng giät níc nhá bé, điều ta cha biết là biển cả, cho nên, chúng ta không đợc thảo mãn với những gì mà mình đã có, mà cần luôn học tập để nâng cao trình độ. Mỗi lần học tập để nâng cao trình độ, ta sẽ cảm thấy kiến thức của mình thu đợc quá ít so với biển kiến thức mênh mông của nhân loại. Vì thế, con ngời cần tiếp tục học, học không ngừng, học ở mọi lúc mọi nơi, học để hiểu biết hơn. V× sao chóng ta ph¶i hiÓu nh vËy? Tríc hÕt lµ v× b¶n th©n chóng ta. NÕu kh«ng häc, chúng ta sẽ không có tri thức, thiếu hiểu biết để vận dụng vào cuộc sống, kết quả công việc sẽ không tốt đẹp nh ta mong đợi. Ngời xa có câu: “ Nhân bất học bất tri lí- ấu bất học lão hàn vi”. Bởi vậy, chúng ta cần phải học để có trình độ, có kiến thức, để có việc làm tốt nuôi sống bản thân mình, giúp đỡ gia đình và phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xa hơn nữa là bớc tới tầm cao của nhân loại. Học và chỉ có học nữa, học mãi thì đó sẽ là chìa khoá mở cửa cho mọi kho báu trên đời. Nhng để học, học nữa, học mãi thì phải làm thế nào? Những học sinh đang ngồi trªn ghÕ nhµ trêng ph¶i häc nh thÕ nµo cho cã hiÒu qu¶? Víi con ngêi cã nhiÒu c¸ch häc khác nhau; nhng quan trọng nhất học phải đi đôi với hành. Chúng ta đợc học qua nhà trờng, qua s¸ch vë th× ph¶i häc cã lÝ thuyÕt v÷ng vµng, ph¶i biÕt kÕt hîp lµm cho lÝ thuyÕt g¾n liÒn víi thực tế. để bổ sung kiến thức, chúng ta cần nghiên cứu và tham khảo thêm nhiều sách vở, các th«ng tin kh¸c..Lµ häc sinh chóng ta ph¶i cã tÝnh tù gi¸c trong häc tËp, häc tõ thÇy, c«, b¹n bÌ, sách vở,… phải biết dựa vào những điều đã học đ ợc để vận dụng vào cuộc sống. Cần say me, s¸ng t¹o trong häc tËp. C©u nãi cña Lª- nin lu«n mang mét gi¸ trÞ to lín, khÝch lÖ chóng ta cÇn ch¨m chØ, cÇn cï học tập thờng xuyên mới đảm bảo cho mình một cuộc sống tiến bộ không ngừng. §Ò bµi: 10 : Ca dao xa cã bµi: “C«ng cha nh nói Th¸i S¬n, NghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra. Mét lßng thê mÑ kÝnh cha, Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con. !” Em h·y gi¶i thÝch ý nghÜa cña bµi ca dao trªn. Chúng ta ai cũng có cha có mẹ. Cha mẹ đã sinh ra ta, chăm sóc dạy bảo ta. Vì thế, công ơn cha mẹ dành cho ta rất lớn. Chúng ta phải biết ơn, đền đáp công lao đó. Điều đó đã đợc ông cha ta nh¾n nhñ qua bµi ca dao: “C«ng cha nh nói Th¸i S¬n, NghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra. Mét lßng thê mÑ kÝnh cha, Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.!” Bài ca dao đã đi sâu vào lòng ngời bởi những hình ảnh so sánh rất độc đáo: “Công cha với núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ với nớc trong nguồn”. “Núi Thái Sơn”là ngọn núi cao, đồ sộ vững ch·i nhÊt ë Trung Quèc. “Níc trong nguån” lµ dßng níc tinh khiÕt nhÊt, m¸t lµnh nhhÊt, d¹t dào mãi chẳng bao giờ cạn. Từ hiện tợng cụ thể ấy, tác giả dân gian đã ca ngợi công lao của cha mẹ. Tình cha mạnh mẽ, vững chắc, tình mẹ thật ngọt ngào vô tận và trong sáng. Ân nghĩa đó to lín, s©u nÆng biÕt bao. ChÝnh v× vËy mµ chØ cã nh÷ng hiÖn tîng to lín bÊt diÖt cña thiªn nhiªn.

(125) kì vĩ mới có thể so sánh bằng. Xuất phát từ công lao đó, ông cha ta khuyên mỗi chúng ta phải làm tròn chữ hiếu để bù đắp lại công ơn trời biển của cha mẹ. Tại sao lại nói công cha và nghĩa mẹ là vô cùng to lớn, bao la, vĩ đại, không có gì so sánh đợc ? Bởi vì cha mẹ là ngời đã sinh ra ta, không có cha mẹ thì không có bản thân mỗi con ngời. Cha mẹ lại là ngời nuôi dỡng ta từ khi ta mới chào đời cho đến khi ta trởng thành mà kh«ng qu¶n ng¹i khã kh¨n vÊt v¶. Cha mÑ cßn d¹y dç ta nªn ngêi, d¹y cho ta biÕt c¸ch c xö sao cho lịch sự, dạy cho ta đạo lí làm ngời, dạy cho ta cách làm lụng, cách tự chăm sóc cho bản th©n, dän dÑp nhµ cña cho s¹ch sÏ. . .Cha mÑ lµ chç dùa v÷ng ch¾c nhÊt, tin cËy nhÊt, lu«n dang tay mở rộng tình thơng đối với các con. Cha mẹ cùng bên nhau sống trọn đời vì con, tạo lập niềm tin tởng và nền móng vững chắc cho con vào ngỡng cửa của cuộc đời. Vậy chúng ta phải làm gì để đền đáp công ơn của cha mẹ ? Để đền đáp công ơn của cha mẹ, đạo làm con chúng ta phải biết ơn, phải lễ phép với cha mẹ. Phải luôn ngoan ngoãn và nghe lêi cha mÑ, lµm theo nh÷ng ®iÒu cha mÑ d¹y. Ta ph¶i kÝnh träng hiÕu th¶o víi cha mÑ; luôn cố gắng học tập thật giỏi để vui lòng cha mẹ. Có nh vậy mới là “đạo con”. Bài ca dao đã răn dạy chúng ta một bài học bổ ích. Chúng ta cần phải biết làm gì để lu«n nhí t¬i vµ tr©n träng c«ng lao to lín cña cha mÑ. §äc l¹i bµI ca dao,chóng ta cµng thÊm thía đạo lí làm ngời. Đề 11 : Dân gian có câu: Lời nói gói vàng, đồng thời lại có câu: Lời nói chẳng mất tiền mua, Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau. Qua hai câu trên, Em hãy cho biết dân gian đã hiÓu nh thÕ nµo vÒ gi¸ trÞ, ý nghÜa cña lêi nãi trong cuéc sèng. Trong cuộc sống hằng ngày, lời nói luôn là phơng tiện để con ngời trao đổi t tởng, tình cảm và kinh nghiệm với nhau. Vì thế nó có giá trị đặc biệt quan trọng. để khẳng định giá trị quý báu của lời nói và khuyên mọi ngời cách nói năng sao cho đạt hiệu quả cao nhất trong giao tiếp, dân gian đã có câu: “ Lời nói gói vàng” và lời khuyên; “ Lời nói chẳng mất tiền muaLựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Trứơc hết, khi gói gọn những kinh nghiệm sống bao đời qua câu: “Lời nói gói vàng”, đó là cách nói so sánh để tôn vinh đề cao giá trị của lời nói. Lời nói nh một vật quý giá “gói vàng”. Với câu nói ngắn gọn nhng ai cũng có thể suy ra đợc giá trị quý báu của lời nói hằng ngày đáng giá nh thế nào. Chính vì lời nói quý báu nh vậy nên dân gian lại có câu khuyên ta: “Lời nói chẳng mất tiền mua- Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Ngời xữa đã thật sâu sắc. Họ đã khẳng định đợc sự tự nhiên, vốn có của lời nói đối với con ngời, để nhắc nhở chúng ta muốn giao tiếp có kết quả tốt thì phải biết chọn lọc cách nói; phải nói năng lễ độ, hoà nhã để tạo ra sự ®oµn kÕt, th«ng c¶m gi÷a nh÷ng ngêi giao tiÕp. “Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua” nhng trong cuéc sèng chóng ta ph¶i lùa lêi mµ nãi. V× sao v©y? Lêi nãi thÓ hiÖn nh÷ng suy nghÜ, t×nh c¶m cña con ngêi, lêi nãi kh«ng ph¶i mua bán mới có đợc, điều đó không có nghĩa là hạ thấp giá trị của lời nói mà giá trị của nó là sự phản ánh trình độ văn hoá, thớc đo phẩm giá của mỗi ngời. Vì vậy trong quá trình giao tiếp ta phải chọn lời hay ý đẹp, phải “lựa lời mà nói”. Những lời lẽ lịch sự, lễ độ, hoà nhã bao giờ cũng khiến ngời nghe vui lòng. Việc khéo léo lựa chọn từ ngữ, lựa chọn cách diễn đạt phù hợp với đối tợng giao tiếp sẽ khiến ngời nghe dễ dàng tiếp thu ý kiến của mình, cho dù đó có là lời phê bình, góp ý. Ai cũng ứng xử đúng mực, nói năng lịch thiệp thì xã hội sẽ trở nên tốt đẹp, văn minh, mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi sÏ g¾n bã kh¨ng khÝt. Tr¸i l¹i, ch¼ng ai cã thÓ lät tai những lời nói thô tục, thiếu thiện chí. ăn nói xấc xợc là nguyên nhân dẫn đến mất đoàn kết, mất lßng tin, bÞ ngêi khac coi thêng… Tuy nhiªn, chóng ta cÇn hiÓu: “lùa lêi mµ nãi cho võa lßng nhau” kh«ng cã nghÜa lµ dùng lời lẽ hoa mĩ để nịnh bợ, khoác lác. Điều quan trọng là thái độ chân thành ta đặt trong lời nói. Lời hay, ý đẹp sẽ tạo nên sự tin cậy, tạo nên mối quan hệ xã hội tốt đẹp. Lời nói tuy “không mất tiền mua”, nhng lựa đợc lời hay, ý tốt để giao tiếp không phải là dễ mà phải học tập rèn luyện kiến thức ngôn ngữ và ý thức mới có đợc. Néi dung cña hai c©u nãi trªn m·i m·i cã ý nghÜa trong bÊt cø hoµn c¶nh, t×nh huèng giao tiếp nào. Hiểu đợc giá trị của lời nói và biết cách sử dụng nó chính là bí quyết thành công trong cuộc đời. §Ò bµi 12: Em h·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷ sau: “Tèt gç h¬n tèt níc s¬n”. Từ xa tới nay, tục ngữ đã cho ta bao lời khuyên, bao kinh nghiệm quý giá. Một trong những kinh nghiệm bổ ích đó là mối quan hệ giữa phẩm chất đạo đức con ngời với hình thức bề ngoài. Điều đó đợc thể hiện qua câu tục ngữ: “Tèt gç h¬n tèt níc s¬n”. Trớc tiên, ta hãy tìm hiểu ý nghĩa của câu tục ngữ. Câu tục ngữ đã đa ra hai hình ảnh cụ thể “gỗ và nớc sơn”. Gỗ là vật liệu để làm nên đồ vật. Gỗ tốt sẽ làm nên những vật dụng tốt. Gỗ xấu sẽ làm nên những vật dụng chóng h hỏng. Nớc sơn là vật liệu để quét lên đồ vật làm cho đồ.

(126) vật thêm đẹp, thêm bền. Câu tục ngữ: “Tốt gỗ hơn tốt nớc sơn” muốn khẳng định: khi đánh giá độ bền của một vật dụng, chúng ta phải chú ý đến chất lợng gỗ để tạo nên đồ vật ấy, chứ không nên chỉ đánh giá bề ngoài của lớp sơn. Từ ý nghĩa rất thực trong cuộc sống, tác giả dân gian đã đề cao phẩm chất đạo đức của con ngời là quan trọng hơn tất cả vẻ đẹp của hình thức bên ngoµi. Tại sao ông cha ta lại nói: “Tốt gỗ hơn tốt nớc sơn:”? Ngay từ xa xa, ông cha ta đã đề cao lối sống đạo đức, nhân cách của con ngời. Một con ngời có phẩm chất đạo đức tốt thì trong bất kì hoàn cảnh nào, trong bất kì công việc nào họ cũng hoàn thành một cách tốt đẹp. Trái lại, một con ngời chỉ chú ý đến hình thức bên ngoài mà quên đi nhân cách, đạo đức và lối sống thì con ngời đó sẽ bị mọi ngời xa lánh. Vì vậy, một ngời có phẩm chất, t cách đạo đức tốt bao giờ cũng đợc mọi ngời quý trọng tin yêu. Ông cha ta đã từng nói: “Cái nết đánh chết cái đẹp”, quả không sai. Và nếu, một ngời nào đó vừa có phẩm chất đạo đức tốt lại có hình thức bề ngoài lịch sự, nhã nhặn thì con ngời đó càng đợc tôn trọng hơn.. Nội dung quyết định hình thức, và h×nh thøc gãp phÇn n©ng cao gi¸ trÞ cña néi dung. Hiểu đợc ý nghĩa của câu tục ngữ, học sinh chúng ta phải làm gì để có đợc phẩm chất đạo đức tốt ? Là học sinh đang ngồi trên ghế nhà trờng, chúng ta phải rèn luyện, tu dỡng đạo đức sao cho tốt. Phải “Học ăn, học nói, học gói, học mở” để hoàn thiện nhân cách của ngời học trò ….Và trong cuộc sống của mỗi ngời, ai cũng có thể rèn luyện để làm cho phẩm chất của m×nh ngµy cµng tèt h¬n gãp phÇn lµm cho x· héi ngµy cµng v¨n minh h¬n. Câu tục ngữ thực sự là một bài học quý giá để mỗi học sinh chúng ta nhận rõ hơn trách nhiệm của mình trong việc tu dỡng đạo đức, rèn luyện nếp sống văn minh. §Ò 8 : Gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: “¡n qu¶ nh¬ kÎ trång c©y”. Từ xa đến nay, ông cha vẫn thờng căn dặn chúng ta sống phải biết ơn, tôn trọng những ngời đã tạo ra thành quả cho ta hởng. Điều đó thể hiện rõ trong câu tục ngữ : “¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y”. * ý nghiac cña c©u tôc ng÷: Câu tục ngữ nh một lời khuyên đối với chúng ta. Xét về nghĩa đen, “quả” là cái thơm ngon nhÊt cña c©y, kÕt tinh sù tinh khiÕt qua thêi gian. V× vËy khi ¨n mét tr¸i qu¶ th¬m ngon thì ta phải nhớ tới những ngời đã trồng ra cây đó. Nhng ý nghĩa sâu xa của câu tục ngữ lại muốn khuyên chúng ta khi đợc hởng một thành quả nào đó thì phải nhớ ơn những ngời đã tạo ra thµnh qu¶ Êy. “¡n qu¶” lµ h×nh ¶nh nãi vÒ nh÷ng ngêi hëng thµnh qu¶, cßn “trång c©y” lµ h×nh ¶nh nãi vÒ nh÷ng ngêi lµm ra thµnh qu¶ cho ngêi hëng thô. VËy v× sao “¨n qu¶” ph¶i nhí “kÎ trång c©y” ? V× tÊt c¶ nh÷ng thµnh qu¶ mµ chóng ta đang hởng thụ không phải tự nhiên mà có đợc. Những thành quả đó là mồ hôi, nớc mắt, công sức, trí tuệ và cả xơng máu của biết bao lớp ngời tạo nên để đem lại cuộc sống hạnh phúc cho chúng ta. Đã bao giờ ta tự hỏi: Tại sao ta lại có mặt trên đời này? Đó là công ơn của cha mẹ. Cha mÑ lu«n ë bªn c¹nh ta ngay c¶ nh÷ng lóc ta buån vui, san sÎ, nu«i dìng nh÷ng íc m¬ cña chóng ta. Cßn thÇy c« gi¸o lµ nh÷ng ngêi cha, ngêi mÑ thø hai lu«n gÇn gòi chØ b¶o, më ra cho chúng ta những kho tàng kiến thức của nhân loại, để rồi chắp cánh ớc mơ cho chúng ta. Bên cạnh đó, công ơn của các chú bộ đội, các cô thanh niên xung phong cũng rất to lớn. Không có họ, làm sao chúng ta đợc hởng sự bình yên, hạnh phúc nh ngày hôm nay, đợc cắp sách tới trờng vui đùa với bạn bè. Rồi những ngời công nhân, kĩ s, bác sĩ không tiếc mồ hôi, công sức, trí tuệ lao động của mình. Họ đều là những ngời dám hi sinh cuộc đời mình để cống hiến cho đất nớc. Chúng ta phải nhớ ơn họ, vì đây là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta từ bao đời nay : “Uống níc nhí nguån”, “Chim cã tæ, ngêi cã t«ng”. Hiểu vấn đề trên ta phải hành động nh thế nào ? Hằng năm, nhà nớc ta vẫn luôn nhớ đến công ơn của những ngời đã tạo ra thành quả cho chúng ta đợc hởng thụ, điều đó rất hợp với tình ngời. đối với cha mẹ, cũng có những ngời con hết lòng thơng yêu, kính trọng cha mẹ vì họ hiểu cha mẹ chính là ngời tạo ra cuộc sống cho họ ngày hôm nay. Thật đúng với lời khuyên của câu tục ngữ. Chúng ta, mỗi ngời ai cũng cần phải có ý thức bảo vệ và phát huy đạo lí đó. Thực hiện tốt bổn phận làm con trong gia đình, bổn phận ngời học trò trong nhà trờng, biết ơn những thÕ hÑ ®i tríc lµ nh÷ng ®iÒu chóng ta ph¶i ghi nhí. Câu tục ngữ đã để lại một bài học thật quý giá. Chúng ta những học sinh đang ngồi trên ghế nhà trờng cần chăm chỉ học tập để giữ gìn những thành quả mà ông cha đã tạo dựng và luôn nhăc nhở nhau sống theo đạo lí tốt đẹp mà câu tục ngữ đã dạy. §Ò bµi: Em h·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷ sau:“Tèt gç h¬n tèt níc s¬n”. Từ xa tới nay, tục ngữ đã cho ta bao lời khuyên, bao kinh nghiệm quý giá. Một trong những kinh nghiệm bổ ích đó là mối quan hệ giữa phẩm chất đạo đức con ngời với hình thức bề ngoài. Điều đó đợc thể hiện qua câu tục ngữ:“Tốt gỗ hơn tốt nớc sơn”. Tớc tiên, ta hãy tìm hiểu ý nghĩa của câu tục ngữ. Câu tục ngữ đã đa ra hai hình ảnh cụ thể “gỗ và nớc sơn”. Gỗ là vật liệu để làm nên đồ vật. Gỗ tốt sẽ làm nên những vật dụng tốt. Gỗ xấu sẽ làm nên những vật dụng chóng h hỏng. Nớc sơn là vật liệu để quét lên đồ vật làm cho đò vật thêm đẹp, thêm bền. Câu tục ngữ: “Tốt gỗ hơn tốt nớc sơn” muốm khẳng định: khi đánh giá độ bền của một vật dụng, chúng ta phải chú ý đến chất lợng gỗ để tạo nên đồ vật ấy, chứ không.

(127) nên chỉ đánh giá bề ngoài của lớp sơn. Từ ý nghĩa rất thực trong cuộc sống, tác giả dân gian đã đề cao phẩm chất đạo đức của con ngời là quan trọng hơn tất cả vẻ đẹp của hình thức bên ngoµi. Tại sao ông cha ta lại nói: “Tốt gỗ hơn tốt nớc sơn:”? Ngay từ xa xa, ông cha ta đã đề cao lối sống đạo đức, nhân cách của con ngời. Một con ngời có phẩm chất đạo đức tốt thì trong bất kì hoàn cảnh nào, trong bất kì công việc nào họ cũng hoàn thành một cách tốt đẹp. Trái lại, một con ngời chỉ chú ý đến hình thức bên ngoài mà quên đi nhân cách, đạo đức và lối sống thì con ngời đó sẽ bị mọi ngời xa lánh. Vì vậy, một ngời có phẩm chất, t cách đạo đức tốt bao giờ cũng đợc mọi ngời quý trọng tin yêu. Ông cha ta đã từng nói: “Cái nết đánh chết cái đẹp”, quả không sai. Và nếu, một ngời nào đó vừa có phẩm chất đạo đức tốt lại có hình thức bề ngoài lịch sự, nhã nhặn thì con ngời đó càng đợc tôn trọng hơn.. Nội dung quyết định hình thức, và h×nh thøc gãp phÇn n©ng cao gi¸ trÞ cña néi dung. Hiểu đợc ý nghĩa của câu tục ngữ, học sinh chúng ta phải làm gì để có đợc phẩm chất đạo đức tốt ? Là học sinh đang ngồi trên ghế nhà trờng, chúng ta phải rèn luyện, tu dỡng đạo đức sao cho tốt. Phải “Học ăn, học nói, học gói, học mở” để hoàn thiện nhân cách của ngời học trò ….Và trong cuộc sống của mỗi ngời, ai cũng có thể rèn luyện để làm cho phẩm chất của m×nh ngµy cµng tèt h¬n gãp phÇn lµm cho x· héi ngµy cµng v¨n minh h¬n. Câu tục ngữ thực sự là một bài học quý giá để mỗi học sinh chúng ta nhận rõ hơn trách nhiệm của mình trong việc tu dỡng đạo đức, rèn luyện nếp sống văn minh..

(128)

Giao an day them van lop 7

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về