PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh hiện nay, truyền thơng nói chung và báo chí nói riêng là một trong
những lĩnh vực đóng vai trị đặc biệt quan trọng trong đời sống của nhân loại. Cùng với sự
phát triển khoa học công nghệ như vũ bão trên phạm vi toàn thế giới, chúng ta đang bước
vào giai đoạn bùng nổ thông tin và sự phát triển mạnh mẽ của các loại hình truyền thơng
và báo chí. Với bất kỳ một quốc gia nào trên thế giới hiện nay việc xác định đúng lộ trình
quản lý, phát triển và làm chủ được các hoạt động truyền thơng, báo chí, thơng tin đó chính
là điều kiện cơ bản nhất để quốc gia đó đẩy nhanh q trình phát triển nền kinh tế tri thức mơ hình kinh tế của thế kỷ XXI.
Từ nhiều năm nay Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến các chính sách quản
lý, tạo mơi trường cho báo chí Việt Nam phát triển, hội nhập với xu thế hiện đại chung của
thế giới, đáp ứng được nhu cầu giao tiếp, trao đổi thơng tin của tồn xã hội và phục vụ mục
tiêu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Liên hiệp Hội Việt Nam được thành lập theo Quyết định số 121 BT ngày 29 tháng
7 năm 1983 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) nước Cộng hồ Xã hội Chủ nghĩa
Việt Nam. Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) là
một trong những cơ quan quản lý hệ thống báo chí lớn ở Việt Nam hiện nay, có chức năng
và nhiệm vụ đồn kết và tập hợp đội ngũ trí thức khoa học và cơng nghệ trong nước, trí
thức khoa học và cơng nghệ người Việt Nam ở nước ngồi; điều hòa, điều phối hoạt động
của các hội thành viên,là đầu mối giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam và các tổ chức khác nhằm giải quyết những vấn đề chung trong việc phát triển
khoa học và công nghệ;đại diện, bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của các hội viên, hội
thành viên, của trí thức khoa học và cơng nghệ Việt Nam.
Theo thống kê, Liên hiệp Hội Việt Nam đang trực tiếp và gián tiếp quản lý hàng
trăm ấn phẩm báo chí bao gồm báo, tạp chí, bản tin, đặc san, trang tin, báo điện tử. Hệ
thống tổ chức báo chí của Liên hiệp hội Việt Nam có tốc độ phát triển rất nhanh trên mọi
loại hình và lĩnh vực khác nhau. Nhu cầu quản lý báo chí thống nhất trong hệ thống đang

1

trở nên đặc biệt quan trọng và cần thiết. Trong khoảng 100 cơ quan báo chí trên, có 14 cơ
quan báo chí trực thuộc trực tiếp đồn Chủ tịch Liên hiệp hội: Báo Đất Việt, Báo Khoa học
Đời sống, báo điện tử Tamnhin.net, Tạp chí Văn hiến, Tạp chí Truyền thống và Phát triển...
Đây là những cơ quan có năng lực cao, với đội ngũ phóng viên, biên tập viên đông đảo,
môi trường làm việc hiện đại. Đặc biệt, đây là những cơ quan báo chí do Đồn Chủ tịch
Liên hiệp hội trực tiếp quản lý, được coi là những cơ quan ngơn luận chính của Liên hiệp
hội Việt Nam, có chức năng, vị trí, vai trị quan trọng trong việc truyền tải thơng tin, hình
ảnh cũng như các hoạt động của Liên hiệp hội.
Trong hệ thống các cơ quan báo chí trực thuộc Đồn Chủ tịch kể trên, báo điện tử
tamnhin.net, tạp chí điện tử vanhien.vn và Tạp chí Truyền thống và Phát triển là ba trong
số những cơ quan báo chí hoạt động tích cực, có vị trí, vai trị và tầm ảnh hưởng quan
trọng trong cơng tác truyền bá tư tưởng, hình ảnh, hoạt động cho Liên hiệp các hội Khoa
học và Kỹ thuật Việt Nam. Có thể khẳng định, ba cơ quan báo chí kể trên đại diện cho ba
loại hình báo chí cơ bản thuộc LHHVN, đó là báo điện tử, tạp chí điện tử và tạp chí in.
Thơng qua hoạt động của ba đơn vị báo chí này, ta có thể hiểu rõ hơn phần nào hoạt động
chung của hệ thống báo chí thuộc LHHVN.
Trong quá trình hoạt động của mình, các hoạt động của cơ quan báo chí thuộc
Đồn tịch nói chung và hoạt động của 3 cơ quan báo chí trên nói riêng đang gặp phải
những khó khăn, thách thức trong xu thế hội nhập của cả nước, đồng thời cũng đang đặt ra
khơng ít khó khăn cho cơng tác quản lí báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam. hiệu quả tổ
chức hoạt động của các cơ quan báo chí trên hiện nay vẫn cịn nhiều điểm đáng quan ngại,
cơng tác phân cơng, phân tích cơng việc chưa rõ ràng, khâu tổ chức và điều hành công việc
chưa mang lại hiệu quả như ý muốn, công tác lập kế hoạch, kiểm sốt thơng tin đăng tải
trên bài viết chưa khoa học... dẫn lượng độc giả chưa đông đảo, sức ảnh hưởng chưa lớn,
tính lan tỏa trong xã hội chưa thực sự mạnh mẽ. Bên cạnh đó, cơng tác quản lý và tổ chức
các hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan báo chí đã được
triển khai nhưng chưa được chú trọng toàn diện, thiếu chủ động, sáng tạo, nhất là thiếu
định hướng phát triển, hoạt động không đồng đều, chất lượng, hiệu quả đôi khi còn yếu so
với yêu cầu. Cơ quan chủ quản là Liên hiệp Hội Việt Nam thực sự chưa đi sâu, đi sát hoạt


2


động của các đơn vị báo chí, chưa có sự hỗ trợ đúng lúc, kịp thời với các đơn vị đang gặp
khó khăn. Mặt khác, các cơ quan báo chí trên chú trọng phát triển đơn lẻ, mang tính lợi
nhuận, thiếu gắn kết với Liên hiệp Hội Việt Nam, có khuynh hướng xa rời tơn chỉ, mục
đích của cơ quan báo chí.
Vì vậy, việc nghiên cứu hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan báo chí một
cách tập chung, hệ thống là việc hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay nhằm cung cấp
những luận cứ khoa học cho việc xây dựng cơ chế quản lý hiệu quả cũng như nâng cao,
phát huy vai trò của báo chí, truyền thơng đối với sự phát triển của Liên hiệp hội Việt
Nam.
Từ những lý do nêu trên cùng với sự quan tâm của bản thân về vấn đề nâng cao
hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan báo chí thuộc LHHVN, tơi đã chọn đề tài:
“Nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan báo chí trực thuộc Liên hiệp các Hội
KHKT Việt Nam (thực tế tại Tạp chí Truyền thống và Phát triển, Tạp chí điện tử
Vanhien.vn, báo điện tử tamnhin.net)” để tìm hiểu, nghiên cứu với mong muốn có một
cái nhìn tổng quan về thực trạng hoạt động của ba đơn vị báo chí đại diện trên, đồng thời
từ đó có nhận diện, đánh giá về việc nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan
báo chí thuộc LHHVN trong giai đoạn hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu
Vấn đề nâng cao hiệu qủa hoạt động đối với các cơ quan báo chí nói chung là một
vấn đề được nhiều tác giả, nhà nghiên cứu quan tâm với những nội dung, khía cạnh khác
nhau. Thời gian qua đã có một số cơng trình nghiên cứu của nhiều học giả có nhấn mạnh
đến việc nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan, văn phịng như sau:
Nhóm tác giả Bùi Thế Vĩnh, Võ Kim Sơn, Lê Thị Văn Hạnh , Đinh Văn Tiến trong
tác phẩm “Thiết kế tổ chức Hành chính Nhà nước”, do Bùi Thế Vĩnh làm chủ biên dài hơn
200 trang với kết cấu gồm 3 chương đã giúp độc giả hiểu rõ vấn đề cơ bản về đối tượng,
căn cứ để thiết kế tổ chức hoạt động hiệu quả trong cơ quan hành chính nhà nước, đồng
thời cũng nêu ra vai trò quan trọng của việc phân tích tổ chức - căn cứ để hồn thiện thiết

kế các cơ quan hành chính Nhà nước trong bối cảnh hiện nay.

3


Trong giáo trình “Tổ chức và điều hành cơng sở", do Nguyễn Văn Thâm là chủ
biên đã đưa ra những luận giải cơ bản nhất về công sở, hoạt động chủ yếu của các cơng sở
hành chính hiện nay. Đồng thời, qua tác phẩm này, tác giả cũng đã nêu ra những kỹ thuật
cơ bản để điều hành công sở hành chính đạt kết quả cao nhất, mang lại hiệu quả tổ chức
hoạt động tích cực nhất cũng như ra các giải pháp nhằm đổi mới kỹ thuật điều hành cơng
sở trong cải cách hành chính Nhà nước.
Tác giả Phan Hữu Trí trong ấn phẩm “Lý thuyết tổ chức” năm 2012 cũng đã đưa ra
những khái niệm cơ bản về vai trị, phương pháp nghiên cứu tổ chức nói chung, đồng thời,
tác giả cũng đưa ra những quy luật về sự phát triển của tổ chức, cơ cấu và các cách thiết kế
hoạt động của tổ chức, văn hóa tổ chức cũng như hệ thống tổ chức, một số khía cạnh liên
quan đến việc vận dụng tâm lý trong việc quản lý tổ chức. Đặc biệt, tác giả đã đưa vấn đề
giới và bình đẳng giới vào quản lý, phân tích, đánh giá các mặt hoạt động của tổ chức
trong bối cảnh ngày nay.
Trong tác phẩm “Cơng tác hành chính - văn phòng trong cơ quan Nhà nước”do Tạ
Hữu Ánh là chủ biên cũng đã đưa ra khái niệm, vai trị của cơng tác hành chính - văn
phịng, chức năng, nhiệm vụ của việc tổ chức hoạt động của văn phịng, tổ chức nghiệp vụ,
kỹ thuật hành chính - quản trị, ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức điều hành công
sở và đổi mới tổ chức hoạt động của văn phịng.
Bên cạnh đó, trong ấn phẩm “Phương pháp quản lý hành chính hiệu quả - Nâng
cao hiệu quả của tổ chức hành chính” của tác giả người Trung Quốc Miêu Tú Kiệt làm
chủ biên, do Trọng Kiên dịch đã đưa ra những phương pháp để xây dựng tổ chức hành
chính ưu việt: tổ chức hành chính hiệu quả, thiết kế tổ chức hành chính ưu việt, đặc biệt có
đề cao vai trị của người lãnh đạo trong tổ chức và uy lực, hiệu lực của quyết định hành
chính trong cơ quan hành chính hiện đại.
Song song các cơng trình nghiên cứu, sách tham khảo do các nhà khoa học đã công

bố, một số luận văn, luận án do học viên, nghiên cứu sinh cũng đã tìm hiểu xung quanh về
vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan, tổ chức. Nổi bật trong đó là các cơng
trình:

4


Luận văn “Nâng cao hiệu quả hoạt động của UBND Huyện từ thực tiễn ở Nghệ
An” của tác giả Nguyễn Hữu Hiển. Tại đây, tác giả đã đưa ra và nghiên cứu thực tiễn tổ
chức hoạt động của UBND huyện tại Nghệ An cũng như đưa ra được các phương án nhằm
nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan UBND huyện tại Nghệ An như: giải pháp về tổ
chức hoạt động, giải pháp về lập pháp, giải pháp về hiện đại hóa điều hành hoạt động của
UBND, tăng cường năng lực, trình độ chun mơn của đội ngũ cán bộ.
Luận văn “Nâng cao hiệu quả hoạt động của văn phòng HĐND và UBND huyện
trên địa bàn Bắc Giang qua thực tiễn tại huyện Việt Yên - Bắc Giang” của tác giả Nguyễn
Văn Phương. Trong cơng trình nghiên cứu của mình, tác giả đã đưa ra những vấn đề cơ
bản về hiệu quả, hiệu quả hoạt động nói chung và hiệu quả hoạt động của văn phịng nói
riêng. Đồng thời, tác giả cũng đưa ra được thực trạng hoạt động của văn phòng UBND và
HĐND huyện Việt Yên cũng như đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả hoạt
động của cơ quan - văn phòng HĐND và UNND huyện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.
Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu, đã đề cập đến cơng tác tổ chức hoạt động
của cơ quan, tổ chức cũng như các yêu cầu để nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của cơ
quan,tổ chức nói chung. Tuy nhiên, một đề tài riêng nghiên cứu tập chung về khía cạnh về
vấn đề nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan báo chí trực thuộc Liên hiệp
các Hội KHKT Việt Nam, thì chưa có tác giả nào nghiên cứu một cách chi tiết bởi tính
chất đặc thù của các cơ quan báo chí thuộc LHHVN. Vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài này để
tìm hiểu một cách cụ thể và chi tiết tình hình hoạt động của các đơn vị báo chí thuộc
LHHVN với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của một bộ phận
đơn vị báo chí thuộc LHHVN nói chung và tại ba cơ quan: Tạp chí Truyền thống và Phát
triển, Tạp chí điện tử Vanhien.vn, báo điện tử tamnhin.net nói riêng.

3.

Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là: nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ

quan báo chí trực thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.
4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1

Đối tượng nghiên cứu

5


Đối tượng nghiên cứu của luận văn là tổ chức hoạt động của các cơ quan báo chí
thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.
4.2

Phạm vi nghiên cứu

Về nội dung: trong giới hạn của luận văn, đề tài chỉ lựa chọn nghiên cứu về hoạt
động tổ chức điều hành trong các cơ quan báo chí thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ
thuật Việt Nam. Trên cơ sở việc tổ chức điều hành hoạt động được thực hiện với các nội
dung: thiết kế và phân tích cơng việc, tổ chức và điều hành cuộc họp, xây dựng chương
trình, kế hoạch làm việc, kiểm tra, kiểm sốt cơng việc... các nghiệp vụ báo chí (thu thập,
xử lý thông tin, đăng tải thông tin, viết bài, biên tập, in ấn, phát hành.) sẽ được thực hiện.
Về không gian: luận văn tập chung nghiên cứu về hiệu quả hoạt động tại ba cơ
quan báo chí trực thuộc Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam: Tạp chí Truyền

thống và Phát triển, Tạp chí điện tử Vanhien.vn, báo điện tử tamnhin.net Về thời gian
nghiên cứu: từ 01/ 2015 - 6/ 2016.
5.

Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ hơn những vấn đề lý thuyết về hiệu quả và hiệu quả tổ chức hoạt động

trong các cơ quan báo chí thuộc Liên hiệp các hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam.
Khảo sát thực tế, đánh giá và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ
chức hoạt động của các cơ quan báo chí thuộc Liên hiệp các hội Khoa học Kỹ thuật Việt
Nam nói chung.
6.

Phương pháp nghiên cứu
6.1

Phương pháp phân tích, tổng hợp

Phương pháp này được tác giả sử dụng khi tìm hiểu, thu thập thơng tin về các mặt
hoạt động của các cơ quan báo chí thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam. Trên cơ sở đó, tác giả sẽ
tiến hành phân tích, tổng hợp nhằm tìm ra những mặt ưu điểm, hạn chế trong tổ chức hoạt
động của các cơ quan báo chí để từ đó tổng hợp, đưa ra những nhận định, đánh giá, giải
pháp phù hợp.
6.2

Phương pháp so sánh, đối chiếu

Trên cơ sở các số liệu thu thập được từ các cơ quan báo chí về cơng tác tổ chức
hoạt động, học viên sẽ tiến hành đối chiếu, so sánh để tìm ra những điểm mới, khác biệt


6


trong các khâu tỏ chức và hoạt động, từ đây đưa ra những đánh giá phù hợp về vấn đề
nghiên cứu tại các cơ quan báo chí được khảo sát.
6.3

Phương pháp quan sát trực quan

Tác giả sử dụng phương pháp này khi xuống trụ sở của các cơ quan báo chí nhằm
tìm hiểu thực địa, thu thập thơng tin . để miêu tả thực tế tổ chức hoạt động tại Tạp chí
Truyền thống và Phát triển, Tạp chí điện tử Vanhien.vn, báo điện tử tamnhin.net.
Bên cạnh những phương pháp kể trên, tác giả còn áp dụng phương pháp chuyên gia
nhằm trao đổi thơng tin, tham vấn và tiếp thu có chọn lọc các ý kiến đóng góp từ phía các
chun gia, các nhà quản lý báo chí tại cơ quan chủ quản, tổng biên tập, phó tổng biên tập
cũng như các phóng viên, biên tập viên, những người có nhiều kinh nghiệm về lý luận và
thực tiễn để phục vụ cho q trình hồn thiện luận văn.
7. Dự kiến một số đóng góp của đề tài
Luận văn bổ sung thêm cơ sở lý luận liên quan đến hiệu quả và hiệu quả tổ chức
hoạt động của các cơ quan báo chí.
Từ những kết quả khảo sát thực tế, luận văn miêu tả về thực trạng tổ chức hoạt
động của các cơ quan báo chí trực thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam, từ đây đưa ra các giải
pháp thiết thực để giải quyết những tòn tại cũng như nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động
của các cơ quan báo chí trong bối cảnh hiện nay.
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cán
bộ, văn phịng các cơ quan báo chí trực thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam hiện nay.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3
chương, cụ thể như sau:
Chương I: Cơ sở lý luận về hiệu quả và hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ

quan báo chí.
Chương 2: Thực trạng tổ chức hoạt động tại các cơ quan báo chí trực thuộcLiên
hiệp hội Việt Nam trong những năm qua. (Qua thực tiễn tại Tạp chí Truyền thống và Phát
triển, Tạp chí điện tử Vanhien.vn, báo điện tử tamnhin.net)

7


Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của một số cơ quan
báo chí trực thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ VÀ HIỆU QUẢ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
CỦA CÁC CƠ QUAN BÁO CHÍ

1.1.

Những vấn đề chung về hiệu quả và hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan
báo chí
1.1.1 Khái niệm về hiệu quả và hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan
báo chí
Để tồn tại và phát triển, con người phải tiến hành rất nhiều các hoạt động khác
nhau. Hoạt động của con người khác loài vật ở chỗ là có ý thức, có sự quan tâm theo đuổi
hiệu quả. Hiệu quả là sự tương quan, so sánh giữa kết quả (lợi ích) thu được với phần các
nguồn lực (chi phí) huy động, sử dụng để tạo ra các kết quả (đạt được đó với giá là bao
nhiêu)...
Theo tiếng Latin, hiệu quả là efectus (chỉ hành động, kết quả của hành động) và
efftuvus (chỉ năng suất, kết quả, tác dụng). Theo Đại từ điển Tiếng Việt, Nhà Xuất bản Văn
hóa - Thơng tin, thì ííhiệu quả là kết quả đích thực’". [12, tr.55]
Theo định nghĩa trong sách Ngơn ngữ Việt Nam - Từ điển Tiếng Việt thì hiệu quả
là „ „kết quả như yêu cầu của công việc mang lại” [25, tr.198]

Theo các nhà ngôn ngữ học, khái niệm hiệu quả được hiểu là: kết quả như yêu cầu
mang lại. Trong khi đó, các nhà quản lý hành chính lại cho rằng: Hiệu quả là mục tiêu chủ
yếu của khoa học hành chính, là sự so sánh giữa các chi phí đầu tư ở đầu vào với các giá trị
của đầu ra, sự tăng tối đa lợi nhuận và tối thiểu chi phí, là mối tương quan giữa việc sử
dụng nguồn lực và tỷ lệ đầu vào - đầu ra.
Tuy nhiên đối với hoạt động xã hội nói chung và hoạt động quản lý nhà nước nói
riêng, để tính được hiệu quả đạt được rất khó khăn và phức tạp. Bởi các loại hoạt động này
chủ yếu mang tính chất định tính chứ khơng phải định lượng. Do đó, để tính hiệu quả cho
một hoạt động xã hội, chúng ta phải vận dụng phương pháp tính hiệu quả kinh tế (tất nhiên

8


chỉ tương đối). Theo cách tiếp cận này thì “hiệu quả chính là chỉ số so sánh giữa kết quả
thu về với chi phí, cơng sức bỏ ra” [24,tr.37]
Như vậy, có thể hiểu “ hiệu quả là kết quả cuối cùng của chủ thể tác động lên đối
tượng, nhằm đạt và vượt mục tiêu ban đầu đề ra. Nói cách khác, hiệu quả là sự so sánh
kết quả trước và sau khi tiến hành một hoạt động, giữa kết quả đạt được với yêu cầu của
hoạt động đó”
Hiện nay, vấn đềhiệu quả đang trở thành một chủ đề quan tâm của tất cả các tổ
chức, kể cả tổ chức nhà nước cũng như các đơn vị, tổ chức ngồi cơng lập. Do vậy, việc
nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động chính là việc tìm ra những giải pháp hữu ích thúc đẩy
quá trình hoạt động nhằm đạt được mục tiêu một cách tối ưu nhất.Tổ chức hoạt động chính
là “là q trình sắp xếp và bố trí các cơng việc, giao quyền hạn, trách nhiệm và phân phối
các nguồn lực của tổ chức đến các cá nhân, bộ phận thực hiện để họ tiến hành các hoạt
động của mình nhằm đạt mục tiêu của tổ chức, đơn vị ”
Như vậy, có thể hiểu, hiệu quả tổ chức hoạt động là “quá trình sắp xếp, sử dụng
đúng người, đúng việc cũng như phân công quyền hạn, trách nhiệm, phân phối các nguồn
lực của tổ chức một cách rõ ràng, minh bạch, công khai đến các cá nhân, bộ phận thực
hiện để họ thực thi nhiệm vụ của mình nhằm đạt được hiệu quả cao nhất trong việc thực

hiện mục tiêu của tổ chức, đơn vị”
1.1.2 Đặc trưng hoạt động và tổ chức hoạt động của các cơ quan báo chí
1.1.2.1 Về hoạt động Xét về hoạt động của các cơ quan báo chí có những nét đặc
trưng riêng biệt, thể hiện đặc thù của các cơ quan báo chí:
Các cơ quan báo chí tham gia chính trị, trở thành hoạt động chính trị, nhưng yếu tố
cốt lõi và làm nên sức mạnh của hoạt động này chính là thơng tin. Nói cách khác, báo chí
là hoạt động chính trị đặc biệt bằng thơng tin. Nhìn từ thực trạng báo chí Việt Nam những
năm qua, chúng ta thấy rõ báo chí đã tham gia hoạt động chính trị như thế nào và sử dụng
thông tin ra sao để trở thành một hoạt động chính trị đặc biệt.
Trên phương diện chính trị, báo chí thực hiện 2 nhiệm vụ cơ bản, đó là góp phần
xây dựng và bảo vệ thành quả, sự nghiệp của đảng, giai cấp cầm quyền. Trước hết, báo chí
truyền bá những tư tưởng, quan điểm cơ bản của hệ tư tưởng chính thống của chế độ xã

9


hội tới quần chúng, làm cho hệ tư tưởng này trở thành hệ tư tưởng toàn dân. Việc truyền bá
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thế giới quan khoa học của chủ nghĩa xã
hội cho quần chúng ln được báo chí Cách mạng Việt Nam duy trì, đẩy mạnh. Báo chí
cũng tun truyền, giải thích cho quần chúng đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước
về các lĩnh vực của đời sống xã hội
Mối quan hệ và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước đối với cơ quan báo chí.
Đây là mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan nhà nước với các cơ quan báo chí trong
việc thơng tin, tun truyền, phổ biến các nhiệm vụ chính tri, kinh tế, xã hội, quốc phòng,
an ninh ở địa phương. Và nhiệm vụ này luôn được đặt lên hàng đầu trong các nhiệm vụ.
Các cơ quan nhà nước chủ động triển khai các nội dung chương trình, kế hoạch phát triển
của ngành, lĩnh vực mình phụ trách, thơng qua các kênh của báo, đài phổ biến rộng ra toàn
xã hội nhằm thống nhất nhận thức và hành động. Trong quá trình này, báo chí thực hiện
thơng tin hai chiều, phản ánh những vấn đề nảy sinh trong đời sống xã hội, về ý chí,
nguyện vọng của nhân dân giúp cơ quan nhà nước nắm được tình hình để chỉ đạo chính

xác, kịp thời. Đó là yêu cầu rất cần thiết và rất quan trọng.
Đối với hoạt động báo chí, thơng tin trở thành phần tri thức, tư tưởng (do nhà báo
sáng tạo, tái tạo từ hiện thực) được chuyển dịch từ nhà báo đến công chúng để cung cấp
kiến thức, thay đổi nhận thức và cảm biến hành vi. Nói cách khác, thơng tin chính là điểm
khởi đầu, gốc rễ cơ bản nhất của q trình truyền thơng, quyết định hiệu quả - kết quả so
với mục đích ban đầu của người làm truyền thông.
Sản phẩm đầu ra của các cơ quan báo chí mang đặc tù riêng biệt, nó có thể hữu
hình (báo giấy, báo mạng..) hoặc vơ hình (báo nói) nhưng kết lại vẫn ẩn chứa trong nội
dung của nó là dạng thức vơ hình: thơng tin. Thơng tin là sản phẩm đầu ra của các cơ quan
báo chí, được thể hiện dưới các dạng khác nhau với những nội dung mang thơng điệp khác
nhau, thể hiện ý chí của chủ thể tạo ra nó.
1.1.2.2 Về tổ chức hoạt động
Khác với các cơ quan hành chính thơng thường, các cơ quan báo chí có cơ cấu tổ
chức đặc thù riêng biệt. Với người đứng đầu là tổng biên tập, các phó tổng biên tập, thư ký
tịa soạn và đội ngũ phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên đông đảo, đặc biệt là số lượng
công tác viên đồ sộ trên nhiều địa phương, với nhiều lĩnh vực, chuyên ngành khác nhau.

1
0


Hoạt động của các cơ quan báo chí, của đội ngũ nhân lực trong các cơ quan báo chí
hiện hành khơng có sự bó hẹp về phạm vi hoạt động cũng như lĩnh vực thông tin (ngoại trừ
một số phạm vi có quy định cấm của cơ quan nhà nước và một số thơng tin mang tính nhạy
cảm).
Hiện nay, tổ chức hoạt động của các cơ quan báo chí có sự khác biệt nhiều so với
các cơ quan hành chính khác: đội ngũ nhân lực đông đảo, hệ thống cơ sở vật chất, trụ sở,
nhà xưởng cồng kềnh... thì các cơ quan báo chí hiện nay tinh giảm đi rất nhiều về cơ sở vật
chất, trang thiết bị kỹ thuật, đặc biệt là các loại hình cơ quan báo điện tử, báo mạng... Đối
với các cơ quan này, với sự hỗ trợ của khoa học công nghệ, chỉ cần được trang bị hệ thống

máy chủ tốt, có kết nối mạng cùng với các phương tiện hỗ trợ hiện đại: máy tính, máy ảnh,
... thì đã có thể hoạt động bình thường mà vẫn đạt được hiệu quả trong công việc.
Một trong những đặc trưng nữa trong hoạt động của các cơ quan báo chí là ở phạm
vi, lĩnh vực hoạt động. Phạm vi, lĩnh vực hoạt động rất rộng bởi tính chất đặc thù là thơng
tin, tun truyền, phổ biến...; là cơ quan ngôn luận của quần chúng, được tác nghiệp ở mọi
nơi (trừ những nơi cấm vì lý do chính trị, an ninh quốc phịng...), được bảo hộ của pháp
luật.
Lĩnh vực hoạt động của các cơ quan bao chí thì rất rộng lớn, bao quát mọi lĩnh vực
của đời sống chính trị - văn hóa - xã hội - lối sống - đạo đức... và thực hiện theo đúng quy
định của pháp luật, dưới sự quản lý của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, tn thủ
đúng tơn chỉ, mục đích đăng ký hoạt động trong lĩnh vực mình.
Đội ngũ nhân sự hoạt động tại các cơ quan báo chí hiện nay đa phần khơng cịn
đơng như trước. Tuy nhiên thì năng lực chun mơn lại địi hỏi rất cao. Việc một cá nhân
làm việc tại cơ quan báo chí phải kiêm nhiệm nhiều việc chun mơn: phóng viên, biên
tập, kỹ thuật... nay khơng cịn là chuyện hiếm.
Nhân lực hoạt động tại các cơ quan báo chí bên cạnh địi hỏi về năng lực chun
mơn thì cần có yêu cầu: yêu nghề. Bởi nghề báo là công việc đòi hỏi cao về thể lực, sức
chịu đựng, sự dũng cảm, sự năng động, sự linh hoạt cũng như sáng tạo... và tất cả những
yếu tố trên được thể hiện dựa trên sự đo lường về kết quả công việc, đó là những bài báo,
những hình ảnh...

1
1


Như đã nói ở trên, sản phẩm của báo chí là thông tin được thể hiện dưới các dạng
thức cụ thể: báo, bản tin truyền hình, đài nói... dù được thể hiện dưới dạng ấn phẩm nào thì
quy trình tạo ra sản phẩm của các cơ quan báo chí đều mang nét đặc thù riêng, đó là:
Để có được sản phảm đầu ra, về cơ bản các nhà báo đều thực hiện qua ba bước
không tách rời: thu thập thông tin, xử lý và truyền tải thông tin.

Nhờ sự can thiệp, hỗ trợ từ khoa học công nghệ mà sản phẩm của các cơ quan báo
chí được thực hiện một cách nhanh chóng, dù ở bất kỳ nơi đâu hay bất kỳ thời điểm nào
miễn là có cơng cụ, phương tiện tác nghiệp và có kết nối mạng.
1.1.3

Ý nghĩa của việc nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động tại các cơ

quan báo chí
Trong bối cảnh ngày nay, các cơ quan báo chí, cơ quan ngơn luận đóng vai trị, vị
trí quan trong đối với mọi sự phát triển. Các cơ quan báo chí với tư cách là cơ quan ngơn
luận, là người phát ngơn, là tiếng nói của cơ quan, tổ chức, phản ánh bộ mặt hoạt động của
cơ quan, tổ chức chủ quản nhưng đồng thời cũng là cơ quan thơng tấn báo chí có vai trị, vị
trí quan trọng trong việc truyền tải, thơng tin những chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà
nước đến đời sống người dân, cung cấp những thông tin thiết yếu về khoa học, kỹ thuật,
văn hóa, y tế, xã hội đến đời sống người dân. Vì vậy, với ý nghĩa và vai trị trị quan trọng
của mình, việc nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan báo chí này ngày càng
trở nên cấp bách và cần thiết.
Thứ nhất, nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động là nhiệm vụ sống còn đối với bất kỳ
cơ quan, tổ chức nào trong xã hội hiện nay chứ không chỉ riêng các cơ quan báo chí. Đây
khơng chỉ đơn thuần là nhiệm vụ bắt buộc mà đồng thời nó cịn là tính tất yếu trong sự phát
triển của mỗi cơ quan, đơn vị.
Thứ hai, các cơ quan báo chí, truyền thông, các hãng thông tấn muốn tồn tại và
phát triển tấn trong xã hội mà thông tin ngày càng trở nên đặc biệt quan trọng cần thiết hơn
bao giờ hết thì địi hỏi các cơ quan này phải chấp nhận cạnh tranh và thắng thế trong cạnh
tranh, muốn như thế họ cần phải nâng cao được hiệu quả. Đồng thời, các cơ quan báo chí,
truyền thơng này được coi cơ quan ngôn luận của các cơ quan, các tổ chức chính trị, kinh
tế trong xã hội; Do đó nâng cao hiệu quả hoạt động được coi là nhiệm vụ tất yếu.

1
2



Thứ ba, việc nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của cơ quan ngôn luận là một
vấn đề thường xuyên mang tính chiến lược và lâu dài, nhằm tuyên truyền, truyền bá các
thơng điệp, thơng tin nhanh chóng, đầy đủ, chính xác tới người đọc. Việc xã hội thơng tin
phát triển như vũ bão hiện nay tạo cho độc giả có rất nhiều các lựa chọn trong việc tìm
kiếm thơng tin mà mình mong muốn, đồng thời bản thân các nhà sản xuất thông tin, truyền
tải thông điệp cũng rất phong phú và đa dạng, từ chính thống đến phi chính thống, từ cơ
quan lớn đến cơ quan có mơ hình nhỏ, từ nguồn thơng tin do tổ chức cung cấp đến nguồn
thong tin do cá nhân cung cấp. Từ đây, thơng tin mang tính cạnh tranh cao, u cầu tính
trung thực, khách quan, chính xác của thơng tin càng địi các cơ quan ngơn luận. cơ quan
báo chí phải nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan mình hơn bao giờ hết.
Thứ tư, việc thành lập cơ quan báo chí cũng như thành lập doanh nghiệp sản xuất
kinh doanh. Tuy nhiên, với đặc thù của mình, các cơ quan báo chí đơi khi hoạt động khơng
chỉ là nhằm mục đích cao nhất về kinh tế mà cịn mang mục đích về chính trị, tun truyền
thơng tin. để những mục tiêu này đạt được những kết quả mà người sáng lập, nhà quản lý
đề ra thì địi hỏi các cơ quan nói chung hay những con người hoạt động trong cơ quan, bộ
máy ấy phải luôn năng động, sáng tạo trong công việc để đạt được kết quả cao nhất, đó bản
chất cũng là nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan báo chí này.
1.1.4

Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ

quan báo chí
Nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động luôn luôn được coi là một nội dung tối quan
trọng trong hoạt động của bất kỳ cơ quan, tổ chức nào. Đối với các cơ quan báo chí nói
chung, báo chí thuộc Liên hiệp hội Việt Nam nói riêng, hiệu quả tổ chức hoạt động của các
cơ quan báo chí phụ thuộc vào các yếu tố liên quan đến mơi trường bên ngồi cũng như
các yếu tố bên trong các cơ quan báo chí đó.
1.14.1 Các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức hoạt động của cơ

quan báo chí
*Các yếu tố thuộc về mơi trường pháp lý
Mơi trường pháp lý có ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan nói chung, ln
mang tính định hướng và có khả năng chi phối tồn bộ hoạt động của các cơ quan, tổ chức.
Đối với cơ quan báo chí, nó bao gồm luật, văn bản dưới luật, quy trình, quy phạm kỹ thuật,

1
3


nghiệp vụ sản xuất... Tất cả các quy phạm, kỹ thuật sản xuất bài viết, tác nghiệp đều tác
động trực tiếp đến hiệu quả và kết quả hoạt động mỗi cá nhân phóng viên, biên tập viên
cũng như tịa soạn báo chí.Đó là các quy định của Nhà nước về những thủ tục, vấn đề có
liên quan đến điều kiện tác nghiệp, đến quy định, nội quy khi tác nghiệp, đến quyền hạn và
nghĩa vụ, trách nhiệm của các phóng viên, biên tập viên, quy định về nội dung được đăng
tải, về xử lý vi phạm, kỷ luật trong nghề báo hay về đạo đức nghề...
Điều này đòi hỏi mỗi cơ quan báo chí khi tham gia vào mơi trường truyền thơng,
truyền tải thơng tin cần phải nghiên cứu, tìm hiểu và người sản xuất thông tin cần phải
chấp hành đúng theo những quy định đó như phạm vi, thẩm quyền của cơ quan; quyền
hạn, trách nhiệm và nghĩa vụ của người làm báo; nội dung đăng tải, phản hồi của công
chúng, tham gia giải quyết khiếu nại, tố cáo của người dân.
Việc tuân thủ các quy định của Đảng, Nhà nước; tuân thủ quy định của pháp luật về
báo chí, truyền thơng tạo hành lang pháp lý đúng đắn, đảm bảo cho các cơ quan báo chí
hoạt động theo đúng quy định của Đảng và Nhà nước, đồng thời đây cũng là cơ sở để tránh
những thiếu sót, sai phạm trong cơng tác báo chí. Tn thủ các quy định thuộc về mơi
trường pháp lý với báo chí và vừa là trách nhiệm của các nhà báo, các tòa soạn nhưng
đồng thời đảm bảo tuân thủ đạo đức nghề đối với người làm báo.
Môi trường pháp lý của nước ta hiện nay ln có sự biến đổi theo hướng tích cực
và phù hợp với sự phát triển chung của đất nước nhưng đồng thời cũng đảm bảo yếu tố hội
nhập và phát triển theo xu thế quốc tế. Điều này địi hỏi các cơ quan, tổ chức phải có cơ

cấu thích ứng mạnh mẽ và phải có những đối sách hợp lý, khoa học nhằm loại trừ những
ảnh hưởng bất lợi, tiêu cực đến đơn vị, tổ chức của mình.
*Các yếu tố thuộc về mơi trường chính trị, văn hóa - xã hội:
Hình thức, thể chế đường lối chính trị của Đảng và Nhà nước quyết định các chính
sách, đường lối hoạt động chung, từ đó quyết định các lĩnh vực, loại hình hoạt động cung
cấp, truyền tải thơng tin của các cơ quan báo chí.
Mơi trường văn hố- xã hội bao gồm các nhân tố điều kiện xã hội, phong tục tập
quán, nhận thức, cách thức tiếp cận thơng tin, trình độ phát triển kinh tế... Đây là những
yếu tố rất gần gũi và có ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến hoạt động tác nghiệp của
phóng viên báo chí cũng như việc tiếp cận thơng tin, xử lý thơng tin của người đọc. Cơ
quan báo chí hoạt động hiệu quả khi sản phẩm thơng tin đó phù hợp với nhu cầu, thị hiếu

1
4


bạn đọc, phù hợp với lối sống, văn hóa của đối tượng hướng đến. Mà những yếu tố này do
các nhân tố thuộc mơi trường văn hố- xã hội quy định.
Hệ thống báo chí, truyền thơng đã và đang là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và
đồng thời là diễn đàn của tri thức, của nhân dân. Trong công cuộc phát triển đất nước như
hiện nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, hệ thống báo chí ln đồng
hành với việc thực hiện chủ chương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; là cơng
cụ để thơng qua đó cổ vũ, động viên và khích lệ các tầng lớp cán bộ, trí thức và người dân
nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt các nhiệm vụ về chính trị, kinh tế, xã hội, tư tưởng, văn
hóa, an ninh - quốc phịng.
Tùy thuộc vào tơn chỉ, mục đích, chức năng, nhiệm vụ và đối tượng bạn đọc, mỗi
loại hình báo chí lại có những phương thức truyền tải thông tin khác nhau, nhưng chung lại
là nêu bật nhất những cốt lõi, bản chất của những chủ chương, đường lối về chính trị, về
văn hóa xã hội cũng như tri thức về khoa học và công nghệ. Bên cạnh đó, mỗi loại hình
báo chí lại sáng tạo và vận dụng vào lĩnh vực mình nghiên cứu, truyền tải thông tin, tri

thức nhằm làm sáng tỏ quan điểm đối với cơng chúng trên nội dung mà mình đăng tải.
Hệ thống báo chí đã phát huy tốt vai trị quan trọng của mình trong đời sống chính
trị - kinh tế - xã hội. Bảo đảm làm nhịp cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Thông
qua kênh báo chí, đã chú trọng thực hiện tốt cơng tác định hướng thông tin, giúp quần
chúng Nhân dân nhận thức sâu sắc thêm, nắm bắt rõ hơn chủ trương, chính sách của Đảng
và Nhà nước, sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng và chính quyền; đặc biệt là góp phần
đưa những chủ trương, chính sách, sự lãnh đạo, chỉ đạo đó trở thành hiện thực trong cuộc
sống
1.1.4.2 Các yếu tố bên trong ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức hoạt động của các
cơ quan báo chí
Ngồi các nhân tố bên ngồi ảnh hưởng tới hoạt động báo chí như đã nói ở trên,
hiệu quả hoạt động của các cơ quan báo chí cịn chịu sự tác động của các nhân tố bên
trong. Đây là các yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả hoạt động của các cơ quan. Các
nhân tố bên trong có ảnh hưởng đến hiệu qủa hoạt động của các cơ quan báo chí có thể kể
đến các yếu tố thuộc về nội tại công sở: hệ thống cơ sở vật chất, nhân sự, cơ cấu tổ chức
của cơ quan, văn hóa tổ chức...

1
5


* Cơ cấu tổ chức tại cơ quan báo chí:
Tùy thuộc vào quy mơ, vị trí, chức năng và nhiệm vụ chính trị của từng cơ quan
báo chí mà mỗi cơ quan lại lựa chọn cho mình một cơ cấu tổ chức khác nhau. Mặc dù vậy,
cơ cấu tổ chức tại cơ quan báo chí nói chung báo gồm các bộ phận cơ bản như sau:
-

Ban biên tập: bao gồm: tổng biên tập, các phó tổng biên tập, thư ký tịa

soạn và các ủy viên

-

Các phịng, ban chun mơn

-

Bộ phận hành chính - dịch vụ: văn phịng, trung tâm vi tính...

-

Bộ phận ngồi tịa soạn: nhà in, văn phịng đại diện, phân xã thường trú,

phóng viên thường chú.
Cơ cấu tổ chức của một cơ quan báo chí truyền thống (báo in, báo truyền hình, báo
nói) về cơ bản bao gồm các bộ phận cấu thành như trên. Tuy nhiên, hiện nay với sự phát
triển mạnh mẽ của loại hình báo điện tử, trong cơ cấu tổ chức của mình, các bộ phận trên
vẫn giữ được vị trí như vậy nhưng có sự tinh giảm nhiều về số lượng các chức danh trong
cơ quan báo chí cũng như một số bộ phận khơng phù hợp với loại hình hoạt động của tịa
soạn mình. Việc phân loại các bộ phận được hiểu cụ thể như sau:
Thứ nhất, ban biên tập
Được coi là đầu não của một cơ quan báo chí, là bộ phận lãnh đạo và quản lý tòa
soạn, do cơ quan chủ quản và tòa soạn lập ra nhằm quyết định các vấn đề liên quan đến
toàn bộ hoạt động của tịa soạn đó. Ban biên tập báo gồm các thành viên: tổng biên tập, các
phó tổng biên tập, thư ký tịa soạn và các ủy viên thể hiện tính tập chung dân chủ, tập thể
lãnh đạo, cá nhân phụ trách, nhưng vẫn đảm bảo được các nguyên tắc hoạt động cơ bản của
báo chí.
Thứ hai: Các phịng, ban chun mơn
Các phịng, ban là mắt xích quan trọng của mỗi tịa soạn, hoạt động khơng thể tách
rời nhau, và vì mục tiêu hoạt động chung của tịa soạn. Vì vậy, việc củng cố, xây dựng các
phịng, ban chun mơn ln là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu và ảnh hưởng đến hiệu quả

tổ chức hoạt động của tòa soạn.

1
6


Số lượng các phòng, ban tùy thuộc và Ban biên tập và Tổng biên tập, tùy thuộc theo
nhiệm vụ chính trị cũng như tơn chỉ, mục đích và đối tượng phục vụ của tịa soạn hướng
đến.
Ban thư ký: Có vai trò rất quan trọng ở tòa soạn, là nơi kết nối các tòa soạn, tờ báo
khác cũng như truyền đạt các quyết định của Ban biên tập. Ban thư ký có vai trị giúp lãnh
đạo xây dựng kế hoạch, chọn lọc, xử lý, biên tập tin bài, ảnh của cộng tác viên để thành
một bài báo hồn chỉnh. Đóng vai trò quan trọng nhất trong ban thư ký là thư ký tòa soạn,
là người cánh tay phải của tổng biên tập, tổng biên tập có thể thơng qua thư ký để kiểm
sốt tờ báo của mình. Thư ký tịa soạn thường là người có chun mơn sâu, dày dạn kinh
nghiệm, nhạy cảm về chính trị, có khả năng thẩm định cũng như đánh giá tốt tin bài. Họ
được coi là bậc thầy trong việc sử dụng “kéo”, tức là cắt, gọt dũa tin bài.
Thứ ba: Bộ phận hành chính, dịch vụ
Là bộ phận hành chính, giúp việc cho tịa soạn để hoạt động của tịa soạn có hiệu
quả, bao gồm các tổ trị sự, phòng quảng cáo, văn thư... Các cán bộ tại bộ phận này được
tuyển lựa tùy theo u cầu, tính chất của cơng việc. Dù vậy, cán bộ ở đây có thể viết báo
hoặc khơng viết báo.
Thứ tư: Bộ phận bên ngồi tịa soạn
Bộ phận này bao gồm các văn phòng thường trú, văn phòng đại diện được đặt các
các địa điểm khác nhau ở bên trong và ngồi nước.
Nhìn chung, cơ cấu tổ chức của một cơ quan báo chí có ảnh hưởng khơng nhỏ đến
hiệu quả tổ chức hoạt động của tờ báo. Việc bố trí, phân cơng, sắp xếp nhân sự, cơng việc
hợp lý cũng như việc phân định rõ ràng nhiệm vụ, chức năng của các bộ phận cấu thành cơ
quan báo chí ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tổ chức hoạt động của cơ quan đó, tránh sự
chồng chéo, giảm thiểu các khâu thừa, hạn chế sử dụng dư thừa nguồn lực cũng như phát

huy được hiệu quả tối đa các nguồn lực... mang lại hiệu quả tổ chức hoạt động tích cực
trong tịa soạn
* Hệ thống quy trình thủ tục tại các cơ quan báo chí
Quy trình thủ tục tại các cơ quan báo chí hiện nay khơng đồng nhất, căn cứ tùy theo
cơ cấu tổ chức của cơ quan mình. Tuy nhiên, về cơ bản, các cơ quan báo chí hiện nay tuân

1
7


thủ theo một số bước, quy trình như: xác định nguồn thơng tin chú ý, cử phóng viên đi thu
thập, khảo sát thông tin và viết bài; gửi bài viết cho người phụ trách bộ phận (trưởng bộ
phận hoặc phó tổng biên tập) duyệt; gửi báo cáo về thư ký tòa soạn, duyệt; gửi lại ban biên
tập duyệt; đăng tải, phát hành.
Quy trình, thủ tục tại các cơ quan báo chí được thực hiện nghiêm ngặt tùy theo tính
chất của nguồn tin, tầm quan trọng của bài viết. Đối với các bài viết mang tính lý luận,
chính trị, khoa học thì địi hỏi trưởng các bộ phận, thư ký cần xem xét tính pháp lý, hợp lệ,
tuân thủ theo đúng tơn chỉ, mục đích của báo vì vai trị và tầm ảnh hưởng của bài viết có
tác động lớn đến hiệu quả tổ chức hoạt động của báo. Đối với các bài viết mang tính thời
sự, lại địi hỏi thơng tin nhanh chóng, bài viết cần nhanh chóng thu thập thơng tin, độ chính
xác của thơng tin thì địi hỏi người phóng viên, trưởng bộ phận, thư ký, ban biên tập cần có
sự phối hơp j nhịp nhàng, nhanh chóng, ăn ý để đem lại hiệu quả cho thông tin truyền tải.
Điều này mang tính sống cịn đối với hoạt động của cơ quan báo chí, đặc biệt đối với báo
điện tử hoạt động trong lĩnh vực thương mại, tin tức mà có lượng người theo dõi, cập nhật
liên tục (báo giờ).
Quy trình thủ tục tại mỗi cơ quan báo chí là khác nhau và có ảnh hưởng, tác động
rất lớn đến hiệu quả tổ chức hoạt động của mỗi cơ quan. Đối với các cơ quan báo in, báo
nói hay báo truyền hình, tạp chí; địi hỏi các quy trình, thủ tục này được tuân thủ một cách
nghiêm ngặt, chặt chẽ. Bởi các sản phẩm đầu ra đòi hỏi tính chính xác từng chút của nguồn
tin, tính hợp pháp, hợp lý của nguồn tin; các thông tin khi đã được đăng tải, được xuất bản

ra thì rất khó thay đổi, cải chính lại được và cũng tốn kém rất nhiều nguồn nhân lực, tài
chính. Ngược lại, đối với loại hình báo chí như báo điện tử, tạp chí, trang tin điện tử; các
quy trình, thủ tục đơi khi nhanh gọn hơn, nhẹ nhàng hơn do tính chất của loại hình báo chí
này: thơng tin đăng tải cần nhanh chóng, thời sự, có thể cải chính, thay đổi dễ dàng, ít tốn
kém nguồn lực... Vì vậy, các quy trình, thủ tục đơn giản, gọn nhẹ hơn.
* Năng lực nhân sự tại cơ quan báo chí
Năng lực nhân sự trong các cơ quan báo chí bao gồm năng lực của chính người
lãnh đạo, quản lý cơ quan (tổng biên tập) cũng như năng lực của đội ngũ những trưởng bộ

1
8


phận, phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên... của tòa soạn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp
đến hiệu quả tổ chức hoạt động của tòa soạn.
Tổng biên tập là người đứng đầu cơ quan báo chí, do cơ quan chủ quản bổ nhiệm,
trực tiếp lãnh đạo và tổ chức tòa soạn, chăm lo củng cố mối quan hệ nội bộ cũng như tăng
cường mối quan hệ với quần chúng nhân dân. Đồng thời, tổng biên tập cũng là người chịu
trách nhiệm về nội dung chính trị, hình thức của tờ báo, chịu trách nhiệm trước pháp luật,
trước bạn đọc và trước nhân dân cũng như trước chính tịa soạn của mình.
Tổng biên tập là người giữ vị trí quan trọng nhất của tờ báo, địi hỏi phải có những
phẩm chất đặc biệt:
Là người có lập trường, tư tưởng chính trị vững vàng Là
nhà tổ chức, quản lý và điều hành giỏi
Là Đảng viên, có mối quan hệ tốt với các tổ chức Đảng, chính quyền, đồn
thể, các tổ chức xã hội và với chính cơ quan chủ quản.
Năng lực của tổng biên tập có vai trị, ảnh hưởng đến tồn bộ hoạt động của tịa
soạn. Điều này có thể ảnh hưởng đến toàn bộ đội ngũ nhân sự tại cơ quan. Tổng biên tập là
người quyết định chính về đường lối, hướng đi, cơ sở vật chất, kỹ thuật, nhân sự... tại cơ
quan. Nó có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng chính trị, hướng đi, tiếp cận độc giả

cũng như sự phát triển của tòa soạn.
Nguồn nhân lực khác trong cơ quan báo chí bao gồm: đội ngũ các phó tổng biên
tập, các trưởng bộ phận, ban thư ký cũng như đội ngũ phóng viên, biêp tập viên, cộng tác
viên... tham gia vào các hoạt động chung của tịa soạn, nhằm phát huy hiệu quả cơng việc,
đạt mục đích hoạt động chung của tờ báo. Phát huy hiệu quả tổ chức hoạt động trong công
việc, phân công, sắp xếp đúng, hợp lý, phù hợp và đúng theo năng lực, trình độ chun
mơn của từng cá nhân trong một cơ quan báo chí được coi là một trong những yếu tố ảnh
hưởng đến hiệu quả tổ chức hoạt động của loại hình này. Việc sử dụng đúng, phù hợp với
từng người theo từng vị trí thích hợp sẽ giảm thiểu được sự sai sót cá nhân trong quá trình
làm việc, hạn chế rủi ro cơng việc cũng như phát huy tối đa hiệu quả công việc mà các cá
nhân đó được giao phó.
* Văn hóa tổ chức tại cơ quan báo chí

1
9


“Văn hóa tổ chức được hiểu là tồn bộ các giá trị văn hóa được xây dựng nên
trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của một tổ chức, trở thành các giá trị, các quan
niệm và tập quán, truyền thống ăn sâu vào các hoạt động của tổ chức ấy và chi phối tình
cảm, nếp suy nghĩ, hành vi của mọi thành viên của tổ chức theo đuổi và thực hiện các mục
đích ”[17,tr.45]
Văn hóa tổ chức là hệ thống những niềm tin, giá trị, những quy phạm được chia sẻ
bởi các thành viên trong tổ chức, và hướng dẫn hành vi của người lao động trong tổ chức.
Văn hóa tổ chức là điều khó thấy, tiềm ẩn nhưng chúng ta đều thừa nhận sự tồn tại
và tầm quan trọng của nó. Sự ảnh hưởng của văn hóa tổ chức tới các hoạt động của tổ chức
được biểu hiện đa dạng ở nhiều góc độ với những mức độ khác nhau
Trong các cơ quan, tổ chức nói chung và các cơ quan báo chí nói riêng, vai trị của
văn hóa tổ chức được xác định rất quan trọng, ảnh hưởng đến nội dung, cũng như hiệu quả
tổ chức hoạt động của chính tổ chức ấy.

Tại các cơ quan báo chí, văn hóa tổ chức đóng vai trị quan trọng, tác động, ảnh
hưởng nhiều đến hiệu quả của tòa soạn.
Trước hết, văn hóa tổ chức trong cơ quan báo chí có vai trị xác định ranh giới, tạo
sự khác biệt, đặc thù giữa tòa soạn này với tòa soạn khác. Thứ hai, văn hóa tổ chức tại mỗi
tịa soạn nó có chức năng lan truyền giữa các chủ thể, tăng tính kiên định trong hành vi của
các phóng viên, biên tập viên và đồng thời làm tăng sự ổn định của cơ cấu tổ chức trong
tòa soạn. Thứ ba, văn hóa tổ chức đóng vai trị quan trọng trong việc thúc đẩy các phóng
viên, biên tập viên, kỹ thuật viên cam kết gắn bó vì lợi ích chung của tịa soạn. Văn hóa tổ
chức như chất kết dính giúp gắn kết các bộ phận, thành viên trong tổ chức lại thơng qua
việc đưa ra các tiêu chuẩn thích hợp để nhân viên biết phải làm gì, nói gì. Đồng thời, văn
hóa tổ chức có tác dụng trong việc kiểm sốt để định hướng và hình thành nên thái độ,
hành vi của nhân viên trong tòa soạn.
Trong mỗi tòa soạn, văn hóa tổ chức cịn có vai trị trong việc nâng cao sự cam kết
với tổ chức và làm tăng tính kiên định trong hành vi của nhân sự. Những điều này ảnh
hưởng trực tiếp đến hiệu quả tổ chức hoạt động của tòa soạn.

2
0


Một tịa soạn, một cơ quan báo chí chỉ có thể đạt được hiệu quả tối đa trong quá
trình hoạt động khi mà có những nhân viên, phóng viên, biên tập viên có thái độ, tinh thần
làm việc tích cực và sáng tạo. Trong mơi trường báo chí, truyền thơng, văn hóa tổ chức với
những chính sách, biện pháp tác động cũng như thủ thuật của các nhà quản lý là cơ sở để
tạo động lực làm việc cho hệ thống phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên... Tạo động lực
làm việc là trách nhiệm, là nghĩa vụ của các tổng biên tập nhưng đồng thời cũng là mục
tiêu hướng tới của tổng biên tập đối với các nhân viên nhằm làm tăng hiệu quả tổ chức hoạt
động của họ, là cơ sở để tăng hiệu quả tổ chức hoạt động của chính cơ quan báo chí.
* Hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật.
Báo chí ngày càng có vai trị to lớn thúc đẩy xã hội phát triển theo hướng dân chủ,

tiến bộ, văn minh. Nhận thức sâu sắc điều đó, những năm qua, Đảng ta ln xác định báo
chí khơng chỉ là cơ quan ngôn luận và một kênh thông tin quan trọng của Đảng và Nhà
nước, mà còn là diễn đàn tin cậy của các tầng lớp nhân dân. Để báo chí tiếp tục phát triển
toàn diện và phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước trong thời
kỳ hội nhập quốc tế, Văn kiện Đại hội XI nêu rõ: “Phát triển các phương tiện thông tin
đại chúng đồng bộ, hiện đại”(1); đồng thời: “Nâng cao chất lượng hệ thống thơng tin,
báo chí, internet, xuất bản”(2); và: “Rà sốt, sắp xếp hợp lý mạng lưới báo chí, xuất bản
trong cả nước theo hướng tăng cường hiệu quả tổ chức hoạt động, đồng thời đổi mới mơ
hình, cơ cấu tổ chức, cơ sở vật chất-kỹ thuật theo hướng hiện đại(3).
Trong thời đại tồn cầu hóa hiện nay, khoa học công nghệ phát triển như vũ bão tạo
ra những cơ hội mới để báo chí phát triển mạnh mẽ cả về loại hình, quy mơ, tốc độ và mức
độ ảnh hưởng, tác động, lan tỏa, thẩm thấu trong đời sống xã hội. Muốn thực hiện tốt chức
năng, vai trò định hướng dư luận xã hội, hình thành các luồng thơng tin tích cực, nhân văn,
tiến bộ, báo chí khơng thể khơng đi tiên phong trong việc hiện đại hóa cơ sở vật chất-kỹ
thuật. Hay nói cách khác, báo chí Việt Nam muốn hoàn thành sứ mệnh cao cả của mình đối
với xã hội, phải đột phá vào lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật, ứng dụng công nghệ mới, đặc biệt là
cơng nghệ thơng tin vào q trình sáng tạo tác phẩm báo chí, phổ biến các tác phẩm báo
chí đến với công chúng.

2
1


Trước sự cạnh tranh khốc liệt của “cuộc chiến thông tin” hiện nay, việc hiện đại
hóa cơ sở vật chất-kỹ thuật, nâng cao năng lực công nghệ của các cơ quan báo chí là nhu
cầu cấp bách đối với việc bảo đảm an ninh thông tin, an ninh truyền thông của quốc gia.
Mặt khác, sự xuất hiện và thâm nhập ngày càng sâu rộng của mạng internet vào mọi ngóc
ngách của cuộc sống, công nghệ kỹ thuật số đang dần được thay thế bằng kỹ thuật phỏng
theo, phương pháp biên soạn truyền thống dần được thay thế bằng phương pháp biên soạn
tuyến tính. Thêm nữa, cơng chúng trong xã hội hiện đại khơng cịn là những người phụ

thuộc vào các cơ quan báo chí, truyền thơng như trước, mà họ đang chủ động, tích cực tìm
kiếm thơng tin và cùng tham gia vào quy trình xây dựng, sản xuất thơng tin. Thực tế cho
thấy, nếu thông tin “đi sau, đi chậm” một bước do phương tiện kỹ thuật lạc hậu, cơ quan
báo chí rất có thể tự đưa mình ra “ngồi lề” của “thế giới phẳng” với tốc độ thơng tin được
cập nhật từng giây, từng phút như hiện nay. Do vậy, tăng cường cơ sở vật chất và các
phương tiện kỹ thuật hiện đại của các cơ quan báo chí có ý nghĩa sống cịn đối với việc
chiếm lĩnh, làm chủ và truyền bá thông tin một cách nhanh nhạy, kịp thời, chính xác, hiệu
quả để phục vụ ngày càng tốt những nhu cầu đa dạng, phong phú của các đối tượng cơng
chúng trong thời đại tồn cầu hóa.
Trong các cơ quan báo chí, cơ sở vật chất, các phương tiện làm việc được coi là tối
quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tổ chức hoạt động của một tờ báo. Hệ thống
các cơ sở vật chất trong bối cảnh cạnh tranh, yêu cầu từ khâu thu thập thông tin, xử lý và
truyền tải thông tin cần sự nhanh nhẹn, chính xác, chân thực... thì địi hỏi hệ thống cơ sở
vật chất này, hệ thống các công cụ thu thập, sản xuất cũng như truyền dẫn thông tin này
càng ngày càng hiện đại, phong phú nhằm phù hợp hơn với xu thế của cơ quan báo chí
chuyên nghiệp.
Hệ thống cơ sở vật chất phục vụ tại các cơ quan báo chí rất phong phú và đa dạng,
bao gồm: các phương tiện phục vụ đi lại, công cụ phục vụ quá trình tác nghiệp (máy ảnh,
máy quay, máy ghi âm...) hay các phương tiện phục vụ sản xuất tin bài (máy tính, máy in,
thiết bị mạng..)
Hệ thống trang thiết bị, cơ sở vật chất ngày càng được khẳng định tầm quan trọng
của nó trong sự phát triển của các cơ quan báo chí nhằm đáp ứng yêu cầu của thời đại công

2
2


nghệ thông tin cũng như phù hợp hơn với xu hướng hiện đại hóa, chuyên nghiệp hóa hiện
nay. Do vậy, cơng tác đổi mới và hiện đại hóa các trang thiết bị và cơ sở vật chất nói chung
trong các cơ quan báo chí là những nhu cầu cần thiết đòi hỏi các nhà quản lý, tổng biên tập

quan tâm hơn sâu sắc hơn nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động của các cơ quan báo
chí này.
Hiện đại hóa cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật-cơng nghệ các cơ quan báo chí là xu
hướng tất yếu trong quá trình hội nhập quốc tế.
1.2 Các nội dung tổ chức hoạt động của cơ quan báo chí
Trong q trình tổ chức hoạt động của các cơ quan, tổ chức nói chung và các cơ
quan báo chí nói riêng, các nội dung tổ chức hoạt động rất phong phú và đa dạng, tuy
nhiên, tại các cơ quan báo chí hiện nay, các khía cạnh tổ chức hoạt động thường xoay
quanh các nội dung cơ bản như sau:
1.2.1 Thiết kế và phân tích cơng việc
Thiết kế cơng việc có vị trí và vai trò quan trọng trong sự hoạt động của các cơ
quan báo chí. Việc thiết kế cơng việc hiệu quả cho phép xác lập trình độ, năng lực của từng
vị trí cơng việc tại cơ quan.
Thiết kế cơng việc là sự phân chia các loại công việc lớn nhỏ trong cơ quan báo chí
một cách hợp lý. Q trình này xác định nhiệm vụ cụ thể và trách nhiệm của từng nhà báo
trong cơ quan trong việc thực hiện nhiệm vụ cũng như tham gia các hoạt động chung của
cơ quan.
Thiết kế cơng việc là q trình kết hợp các phần việc rời rạc lại với nhau để hợp
thành một cơng việc trọn vẹn nhằm giao phó cho một cá nhân hay một nhóm nhân viên
thực hiện. Nói cách khác, thiết kế cơng việc là q trình xác định các cơng việc cụ thể cần
hồn thành và các phương pháp được sử dụng để hồn thành cơng việc đó, cũng như mối
quan hệ của cơng việc đó với các công việc khác trong tổ chức
“Thiết kế công việc là quá trình xác định nhiệm vụ, các trách nhiệm cụ thể được
thực hiện bởi từng cá nhân trong cơ quan cũng như các điều kiện cụ thể để thực hiện các
nhiệm vụ, trách nhiệm đó.” [28,tr.46]

2
3



Việc thiết kế cơng việc tại các cơ quan nói chung và cơ quan báo chí nói riêng có ý
nghĩa lớn trong việc tạo ra khả năng sáng tạo, đam mê trong cơng việc của các phóng viên
khi giải quyết công việc, đồng thời tạo ra khả năng phối hợp nhuần nhuyễn trong q trình
giải quyết cơng việc.
Cơng tác thiết kế các hệ thống công việc trong các cơ quan báo chí có hiệu quả là
một q trình tổng thể cần được xem xét từ nhiều góc độ khác nhau. Kết hợp các công việc
với các mục tiêu cụ thể của tịa soạn trên cơ sở tơn trọng pháp luật, thực hiện đúng theo tơn
chỉ, mục đích của tịa soạn mình sẽ tạo động lực lớn cho người làm báo, đạt được các tiêu
chuẩn thực hiện công việc, phù hợp giữa các khả năng và kỹ năng của từng phóng viên,
biên tập viên đòi hỏi của từng việc được phân cơng là những nhìn nhận cơ bản trong việc
thiết kế cơng việc tại các cơ quan báo chí hiện nay.
Phân tích cơng việc được xem là q trình xem xét tồn diện và có hệ thống nội
dung của từng cơng việc đề ra để xác định một cách thức giải quyết tối ưu nhằm mang lại
hiệu quả cho các hoạt động của cơ quan. Có thể khẳng định, phân tích cơng việc là q
trình phản ánh năng lực của nhà quản lý.
Trong các cơ quan báo chí, phân tích cơng việc được xác định là việc làm sáng tỏ
tính chất, nội dung của công việc được đề ra trong mối tương quan với chức năng, nhiệm
vụ chung của tòa soạn; xem xét những điều kiện vật chất, môi trường mà trong đó cơng
việc sẽ được giải quyết. Những yếu tố này giúp cho các tổng biên tập, nhà quản lý báo chí
thấy được cơng việc cần giải quyết theo cách thức, phương pháp nào, trên cơ sở nào... để
thực hiện có hiệu quả tổ chức hoạt động của tịa soạn.
Việc phân tích cơng việc tại cơ quan báo chí thường tập chung ở khía cạnh như: lựa
chọn, sắp xếp, bố trí nhân sự hợp lý; xác định mục tiêu và định hướng bài viết, chuyên
mục; đánh giá ảnh hưởng của môi trường tới công tác làm báo; xác định nhu cầu đào tạo,
bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí cho phóng viên, biên tập viên;...
Để việc phân tích cơng việc đạt hiệu quả, trước hết cần nắm vững chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn và phạm vi được phép điều hành của tòa soạn cũng như yêu cầu các
tổng biên tập, nhà quản lý các cơ quan báo chí cần nắm được đầy đủ thông tin về công

2

4


việc, và những cán bộ phóng viên, biên tập viên được phân công thực hiện, cùng các quy
định của pháp luật liên quan đến cơng việc phân cơng đó.
1.2.2 Tổ chức và điều hành cuộc họp
Cuộc họp, phiên họp là một hình thức của hoạt động quản lý, điều hành tổ chức,
một cách thức phổ biến nhất để giải quyết các cơng việc trong cơ quan; thơng qua đó, lãnh
đạo các cơ quan, tổ chức thực hiện sự lãnh đạo, điều hành của mình thực hiện các chức
năng, vai trị theo quy định của Nhà nước và Pháp luật nhằm đạt mục tiêu nâng cao hiệu
quả tổ chức hoạt động chung của tổ chức.
Tổ chức và điều hành cuộc họp tại cơ quan, tổ chức là hoạt động quản lý mọi mặt
của tổ chức đó, nó liên quan đến việc sử dụng các nguồn lực của tổ chức, bố trí, sắp xếp,
kiểm tra hoạt động của các cá nhân, bộ phận, đảm bảo cho hoạt động của tổ chức diễn ra
liên tục, bình thường, đạt đến mục tiêu. Để tổ chức và điều hành công việc tại cơ quan hiệu
quả đòi hỏi tổ chức được thiết lập phải là một cơ cấu khoa học, hợp lý với phương thức
điều hành linh động và mơi trường văn hố tổ chức lành mạnh.
Trong các cơ quan báo chí, tổ chức và điều hành cuộc họp thường xoay quanh các
nội dung chủ yếu như: bàn về tăng cường, đổi mới hệ thống trang thiết bị, cơ sở vật chất;
nhân sự; khen thưởng, kỷ luật; về định hướng nội dung chuyên mục, bài viết; về đào tạo,
bồi dưỡng cán bộ...
Tổ chức và điều hành cuộc họp là chức năng, nhiệm vụ của các nhà quản lý, các
tổng biên tập... với chức năng là lãnh đạo các cơ quan báo chí. Việc tổ chức và điều hành
cuộc họp tại cơ quan báo chí là việc cần phải thực hiện thường xuyên, vừa định kỳ nhưng
vừa đột xuất, nếu thực hiện tốt hoạt động này sẽ mang lại hiệu quả cao trong công việc, tạo
động lực làm việc cho phóng viên, biên tập viên..., từ đó tăng năng xuất cũng như hiệu quả
công việc, giảm thiểu được những rủi ro liên quan đến nghề: phạm quy, trái tơn chỉ, mục
đích hoạt động của cơ quan.
Để tổ chức và điều hành cuộc họp trong các cơ quan báo chí mang lại hiệu quả cao
địi hỏi từ nhà quản lý, các tổng biên tập cũng như các cán bộ trong cơ quan phải có sự

chuẩn bị tốt nhất, từ: cơ sở vật chất, trang thiết bị đến hệ thống máy móc, thiết bị kỹ thuật,
nội dung trình bày tại phiên họp... Hiện nay, các cơ quan báo chí, cuộc họp không chỉ diễn

2
5