<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Trường THPT Dương Quảng Hàm
Tiết: PPCT 92

Ngày soạn: 03/03/2016
Ngày dự kiến dạy:
Lớp dự kiến dạy:

GVHD: Nguyễn Thị Cẩm Thơ
SVTH: Nguyễn Thị Thu Hà

Đọc văn:

<b>TÔI YÊU EM</b>

<b> A. X. Puskin </b>
<b>-I. Mục tiêu bài học</b>

<i><b>1. Về kiến thức</b></i>

- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng của một hồn Nga, một tâm hồn thơ

- Nắm bắt được những nét đặc sắc nghệ thuật thơ cổ điển Pus- kin: giản dị, tinh tế,
hàm súc

<i><b>2. Về kỹ năng</b></i>

- Rèn luyện kỹ năng đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại

<i><b>3. Về thái độ</b></i>

- Tơn trọng tình u thủy chung, chân thành, cao thượng

- Hình thành quan niệm tốt đẹp, đúng đắn và ứng xử có văn hóa trong tình yêu
<b>II. Phương pháp, phương tiện</b>

<i><b>1. Phương pháp</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i><b>2. Phương tiện</b></i>

- GV: SGK Ngữ văn 11 tập 2, thiết kế bài giảng, bảng viết, tài liệu tham khảo...
- HS: SGK, vở soạn, vở viết...

<b>III. Tiến trình dạy học</b>

<i><b>1. Ổn định lớp (1’)</b></i>
<i><b>2. Kiểm tra bài cũ(5’)</b></i>

Đọc thuộc bài thơ “Từ ấy”, niềm vui sướng, say mê của nhà thơ khi được
đón nhận lý tưởng của Đảng được biểu hiện như thế nào?

<i><b>3. Bài mới</b></i>

Lời vào bài:

Tình yêu là niềm giao cảm kỳ diệu, là những rung động bất tận của những
trái tim đa cảm… cho đến nay tình u vẫn cịn là những hiện tượng đầy bí ẩn mà
lồi người vẫn chưa tìm hiểu được cho thấu đáo. Trong thi ca Việt Nam đã có rất
nhiều thi sĩ viết về tình yêu, đặc biệt là tình yêu đơi lứa. Ta bắt gặp một tình u
đơn phương nhưng nồng nàn, mạnh mẽ của Xuân Quỳnh:

<i>“Làm sao được tan ra</i>

<i>Thành trăm con sóng nhỏ</i>
<i>Giữa biển lớn tình u</i>
<i>Để ngàn năm cịn vỗ”</i>

Tình u mang hương vị đồng q mộc mạc của Nguyễn Bính:
<i>“Thơn Đồi ngồi nhớ thơn đơng</i>

<i>Một người chín nhớ mười thương một người</i>
<i>Nắng mưa là chuyện của giời</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Xn Diệu, ơng hồng thơ tình Việt Nam đã diễn tả tình yêu với nhiều cung bậc
cảm xúc khác nhau. Thi sĩ khẳng định:

<i>“Làm sao sống được mà khơng u</i>
<i>Khơng nhớ khơng thương một kẻ nào”...</i>

Đó là tình yêu qua con mắt của những thi sĩ Việt Nam, vậy thi sĩ nước ngồi cảm
nhận thứ tình cảm đặc biệt đó như thế nào. Bài học hơm nay chúng ta sẽ đi tìm
hiểu qua kiệt tác trữ tình của Puskin “Tôi yêu em”.

<b>TG</b> <b>Hoạt động của GV và HS</b> <b>Nội dung cần đạt</b>
<b>HĐ 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung</b>

<i><b>? Hãy nêu 1 vài nét chính về cuộc</b></i>
<i><b>đời và sự nghiệp sáng tác của</b></i>
<i><b>Puskin?</b></i>

- HS trả lời

- GV nhận xét, bổ sung

+ Xuất thân

<b>I. Tìm hiểu chung</b>

<i><b>1. Tác giả</b></i>
<i><b>* Cuộc đời</b></i>

- A.X.Puskin (1799-1837) tên đầy
đủ là A-lếch-xan-đrơ
Xéc-ghê-ê-vích Puskin

- Xuất thân trong gia đình quý tộc ở
Mát-cơ-va, nhưng cả cuộc đời ơng
gắn bó với số phận của nhân dân,
đất nước. Ơng sớm tiếp thu tư tưởng
tiến bộ, dũng cảm đấu tranh chống
chế độ độc đốn Nga hồng.

<i><b>* Sự nghiệp sáng tác</b></i>

- Sự nghiệp đồ sộ, nhiều thể loại:
thơ trữ tình, kịch, trường ca, truyện
ngắn... -> Sáng tác của Puskin thể
hiện tuyệt đẹp tâm hồn nhân dân
Nga khát khao tự do và tình u, là
tiếng nói Nga trong sáng thuần khiết
nhất.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

- GV dẫn: “Tơi u em” là một trong
những bài thơ tình hay nhất thế giới,

làm nên sự bất tử của thiên tài Puskin.
Vậy bài thơ tình này được sáng tác
trong hồn cảnh nào, kết cấu bài thơ
ra sao? Ta đi tìm hiểu phần 2. Tác
phẩm

<i><b>? Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ?</b></i>

- HS trả lời

- GV nhận xét, bổ sung

- Gv hướng dẫn hs đọc bài thơ (giọng
đọc chân thành, đằm thắm)

<i><b>? Bài thơ có thể chia làm mấy phần?</b></i>
<i><b>Nội dung từng phần?</b></i>

- HS trả lời

- GV nhận xét, bổ sung

<i><b>2. Tác phẩm</b></i>

<i><b>a. Hoàn cảnh sáng tác</b></i>

- Lúc ở Petecbua năm 1828, Puskin
ngỏ lời cầu hơn với 1 thiếu nữ xinh
đẹp tên là Ơ-lê-nhi-a nhưng không
được đáp lại. Năm 1829 bài thơ ra

đời để bày tỏ tình cảm chân thành
của nhà thơ.

<i><b>b. Bố cục: 2 phần</b></i>

- Bốn dòng đầu: Mâu thuẫn giằng xé
trong tâm trạng nhân vật trữ tình
- Bốn dịng sau: Nỗi đau khổ và sự
cao thượng trong tình yêu.

<b>HĐ 2: Hướng dẫn đọc - hiểu văn</b>
<b>bản</b>

<i><b>? Mở đầu bài thơ bằng ba tiếng “Tơi</b></i>
<i><b>u em”. Cách mở đầu đó có gì đặc</b></i>
<i><b>biệt?</b></i>

<i>? Tại sao lại dùng cách xưng hô</i>
<i>“Tôi- em” mà không phải cách xưng</i>
<i>hô khác? (Tôi- chị, tôi- cô, anh- em)</i>
- HS trả lời

- Gv nhận xét, bổ sung:

+ Tôi - chị: tạo sự trang trọng q
mức, khó gần

+ Tơi - cô, nàng: thể hiện mối quan hệ
xa lạ, có khoảng cách lớn giữa hai
người

+ Anh - em: thể hiện quan hệ gần gũi,
thân thiết, một tình yêu đã hình thành.

<b>II. Đọc- hiểu văn bản</b>

<i><b>1. Mâu thuẫn giằng xé trong tâm</b></i>
<i><b>trạng nhân vật trữ tình</b></i>

<i><b>* Hai dịng đầu</b></i>: lời giãi bày, thổ lộ
tình u của nhân vật trữ tình

- Mở đầu bằng lời tự nhủ trực tiếp,
chân thành, không ồn ào, mà trầm
lắng giản dị “Tôi yêu em”

- Cách xưng hô “Tôi- em” :

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Nhưng dùng anh thì lại hình như chưa
được phép, chưa dám, chưa thể

? Ý nghĩa cụm từ “chừng có thể” ở
đây là gì

<i><b>? Em có nhận xét gì về giọng điệu ở</b></i>
<i><b>đây? Nhận xét về ý nghĩa đặc biệt</b></i>
<i><b>của các dấu câu?</b></i>

- HS trả lời

- GV nhận xét, bổ sung

+ Dấu “:” mang ý nghĩa diễn giải, thú
nhận, trần tình, tình cảm của nhân vật
trữ tình -> làm nhịp thơ đứt quãng,
cảm xúc thơ dàn trải, đứt quãng

- Dấu “;” ở câu thứ hai, ngắt 2 câu thơ
thành hai ý thơ vừa đồng đẳng vừa
đối lập

<i><b>? Hình ảnh “ngọn lửa tình” diễn tả</b></i>
<i><b>điều gì?</b></i>

<i><b>? Nhận vật tơi bộc lộ “chưa </b></i>
<i><b>hẳn”-“đã tàn phai” nhằm nói về điều gì?</b></i>

<i><b>? Qua đó, em hiểu gì về tình u của</b></i>
<i><b>chàng trai?</b></i>

- Gv liên hệ những câu thơ trong <i><b>“Tự</b></i>
<i><b>hát”</b></i> của Xuân Quỳnh:

Trong cái hữu hạn, ngắn ngủi của
cuộc đời, tình yêu đã trở thành vĩnh
cửu:

<i>Em trở về đúng nghĩ trái tim em</i>
<i>Là máu thịt đời thường ai chẳng có</i>
<i>Cũng ngừng đập khi cuộc đời khơng </i>

<i>cịn nữa</i>

<i>Nhưng biết yêu anh cả khi đã chết rồi</i>

<i><b>- Gv dẫn: </b></i>Sau lời khẳng định tình u
ở hai dịng thơ đầu, mạch cảm xúc đã

- “Chừng có thể” - biểu hiện tính
chất khó xác định của tâm hồn, tình
cảm trong nhân vật trữ tình.

- Giọng thơ: dè dặt, ngập ngừng
giống như nhịp đập bất thường của
trái tim đang thổn thức bởi trĩu nặng
nỗi đau.

- “Ngọn lửa tình”: ẩn dụ ngọn lửa
tình yêu -> khẳng định tình yêu cịn
rạo rực trong trái tim nhân vật trữ
tình, rất tha thiết, mãnh liệt

- “Chưa hẳn” – “ đã tàn phai” cách
nói phủ định -> khẳng định từ đáy
sâu tâm hồn nhân vật trữ tình, tình
u vẫn chưa hồn tồn lụi tắt, vẫn
dai dẳng cháy và vẫn cịn được ấp ủ:
tơi đã, đang và vẫn yêu em.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

có sự thay đổi. Từ lời giãi bày tình
yêu nhân vật tơi đã chuyển thành sự

kìm nén của xúc.

<i><b>? Ở đây ta thấy rõ sự mâu thuẫn</b></i>
<i><b>trong dòng thơ. Theo em, nhân vật</b></i>
<i><b>trữ tình đã bộc lộ mâu thuẫn gì?</b></i>
<i><b>Những dấu hiệu nào cho em biết</b></i>
<i><b>điều đó? </b></i>(Gợi ý: từ “nhưng”,
<i>“không”, “chẳng muốn”, “bận</i>
<i>lịng”, “bóng u hoài”)</i>

- HS trả lời

- GV nhận xét, bổ sung liên hệ với
những câu thơ “Yêu” của Xuân Diệu:
Khi tình u khơng được đáp lại nó sẽ
mang đền những cơn đau nỗi cơ đơn:
<i>u là chết ở trong lịng một ít</i>

<i>Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu</i>
<i>Cho rất nhiều xong chẳng nhận bao</i>
<i>nhiêu</i>

<i>Người ta phụ hoặc thờ ơ chẳng biết...</i>

- Gv chốt ý:

Quan niệm tình yêu: tình yêu phải có
sự kết hợp giữa cảm xúc và lí trí. Tình
u khơng có chỗ cho sự ép buộc, nó
phải xuất phát từ trái tim, từ tình cảm

chân thành cả hai phía. Trong tình u
tơn trọng người mình u cũng chính
là tơn trọng bản thân mình.

<i><b>? Từ quan niệm về tình yêu mà tác</b></i>
<i><b>giả đưa ra, em có suy nghĩ gì với</b></i>
<i><b>tình u thời nay? Tình u có lí trí</b></i>
<i><b>khơng, hay chỉ có tình cảm?</b></i>

- HS liên hệ với bản thân

<i><b>* Dịng 3,4::</b></i> Sự kìm nén cảm xúc
của nhân vật trữ tình

- “Nhưng”: hư từ chỉ sự mâu thuẫn
trong tâm trạng, cảm xúc nhân vật
trữ tình giữa lí trí >< cảm xúc của
trái tim -> sự tự ý thức về tình yêu
của mình và cũng là một tiếng nói
đầy trân trọng với em

- “Khơng”, “chẳng muốn”: hư từ
phủ định-> lí trí kìm chế cảm xúc,
dằn lịng: dập tắt “ngọn lửa tình”,
khẳng định sự tự nguyện từ bỏ tình
cảm của mình.

- “Bận lịng”,”bóng u hồi” -> sự
khéo léo trong quan hệ tình cảm của
các nhân vật trữ tình: tơn trọng tình

cảm người mình u, khơng muốn
làm em buồn vì bất cứ lẽ gì, nhân
vật tự chối bỏ tình u trong nỗi đau
khổ, giằng xé.

-> Hai dịng thơ nhấn mạnh quyết
định dứt khoát đầy tính lí trí của
nhân vật trữ tình: tự buộc mình phải
chối bỏ tình yêu của mình -> khẳng
định tình yêu mãnh liệt

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

- Gv nhận xét

<i><b>-</b></i> GV dẫn: Nếu bốn dòng thơ đầu là
mâu thuẫn giằng xé trong tâm trạng
thì bốn dịng thơ sau diễn tả nỗi khổ
đau và sự cao thượng trong tình yêu
của nhân vật tơi.

Mặc dù nhân vật tơi đã dùng lí trí để
kìm chế cảm xúc, dập tắt tình yêu để
giữ sự thanh thản cho em, nhưng tình
cảm lại khơng nghe lời, nhân vật tơi
khổ đau, dằn vặt. Dịng thơ 5,6 diễn tả
nỗi khổ đau, dằn vặt đó của nhân vật
tơi<i><b>. Những dấu hiệu nào cho em biết</b></i>
<i><b>điều đó?</b></i>

<i><b>? Điệp ngữ “tơi u em” có tác dụng</b></i>
<i><b>gì?</b></i>

<i><b>? Em có nhận xét gì về nhịp thơ?</b></i>
<i><b>Cấu trúc “lúc...thì...”?</b></i>

<i><b>? u thường đi đơi với ghen. Em</b></i>
<i><b>suy nghĩ gì về lòng ghen? Lời tự</b></i>
<i><b>nhận như vậy bộc lộ tâm trạng như</b></i>
<i><b>thế nào của nhân vật trữ tình?</b></i>

- HS trả lời
- GV bổ sung:

Ghen là một biểu hiện của tình yêu.
Nhưng xét về bản chất ghen là biểu
hiện của tình u ích kỷ. Lịng ghen
tng dễ làm cho con người mất bình
tĩnh, khơng sáng suốt phân biệt
đúng-sai, tốt- xấu, dễ dẫn tới bi quan, chán
nản, tuyệt vọng và thấp hèn.

Trong thi ca Việt Nam, Nguyễn Bính
nói về ghen:

<i>“Tơi muốn làn hơi cô thở nhẹ</i>
<i>Đừng làm ẩm áo khách chưa quen</i>

<i><b>2. Nỗi khổ đau và sự cao thượng</b></i>
<i><b>trong tình u.</b></i>

<i><b>* Dịng 5,6</b></i>: nỗi khổ đau, tuyệt vọng

- Điệp ngữ “tôi yêu em” -> nối liền
mạch cảm xúc, tâm trạng giữa hai
khổ thơ -> khẳng định và giãi bày
tâm trạng tình yêu đơn phương của
chủ thể trữ tình sang những biểu
hiện khác “âm thầm không hy vọng”
- Nhịp thơ nhanh, ngắt cách

- Cấu trúc: “lúc...thì...”-> trạng thái
cảm xúc biến đổi dồn dập phơi bày
sự yếu mềm mà cháy bỏng, cuồng
nhiệt trong lặng câm, đắm đuối, bối
rối, lo âu, thấp thỏm của trái tim
phập phồng loạn nhịp vì yêu đến mụ
người, đến khổ đau.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

<i>Chân cô in vết trên đường bụi</i>

<i>Chẳng bước chân nào được dẫm lên</i>
<i>Nghĩa là ghen quá đấy mà thôi!</i>
<i>Thế nghĩa là yêu quá mất rồi!</i>
<i>Và nghĩa là cô là tất cả</i>

<i>Cô là tất cả của riêng tơi!”</i>

<i><b>? Em có nhận xét về những từ “âm</b></i>
<i><b>thầm”, “không hy vọng”, “hậm</b></i>
<i><b>hực”, “rụt rè”, “ghen”?</b></i>

- GV: Liệu nhân vật trữ tình trong bài

thơ có bị nỗi ghen tuông hạ thấp
không? Ta đi theo dõi tiếp mạch cảm
xúc đó ở hai dịng thơ cuối.

<i><b>? Điệp ngữ “tôi yêu em” xuất hiện</b></i>
<i><b>lần 3 ở dịng thơ thứ bảy nói nên</b></i>
<i><b>điều gì?</b></i>

<i><b>? Em hiểu yêu chân thành, đằm</b></i>
<i><b>thắm là u như thế nào?</b></i> (gợi ý: có
phải tình u ích kỷ, tình yêu vụ lợi...)
- GV dẫn: Từ tình yêu chân thành,
đằm thắm, tôi “cầu em được người
tình như tơi đã u em”.

<i><b>?Lời chúc của nhân vật trữ tình nói</b></i>
<i><b>lên điều gì?</b></i>

<i><b>? Tại sao có thể nói lời chúc của bài</b></i>
<i><b>thơ là bất ngờ và hàm chứa nhiều ý</b></i>
<i><b>vị? Những ý vị đó là gì?</b></i>

- Từ ngữ miêu tả tâm trạng: “âm
<i>thầm”, “không hi vọng”, “hậm</i>
<i>hực”, “rụt rè”, “ghen” -> diễn tả</i>
những cung bậc cảm xúc của một
trái tim yêu mãnh liệt, tn trào
-> Hai dịng thơ là sự giãi bày thành
thực những cảm xúc của nhân vật
trữ tình, đồng thời diễn tả nỗi tuyệt

vọng của nhân vật trữ tình như rơi
vào đáy sâu của nỗi khổ đau, dằn vặt

<i><b>* Dòng 7, 8:</b></i> sự cao thượng, chân
thành

- Điệp ngữ “Tôi yêu em” lặp lại lần
3 khẳng định lại tình yêu trải qua
nhiều sắc thái nhưng cuối cùng vẫn
là “chân thành, đằm thắm”-> Chàng
trai vượt qua nỗi ghen tng ích kỷ,
nỗi đau khổ dằn vặt để khẳng định
tình yêu của mình

- “Cầu em được người tình như tôi
<i>đã yêu em”: chàng trai coi hạnh</i>
phúc của “em” như chính hạnh phúc
của mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

+ Trong lời chúc có sự so sánh nhằm
khẳng định tình u đích thực của
mình; ln chân thành, không bao
giờ lụi tắt, luôn dạt dào, sáng tươi..
+ Lời nhắn nhủ mang tính thơng
điệp của một trái tim cao cả: dù tôi
không được em yêu, nhưng từ đáy
lịng, tơi ln cầu mong cho em
được một người khác yêu em cũng
chân thành, thủy chung và đằm thắm
như tơi đã u em.

+ Với tình yêu thực sự chân thành
và cao thượng, người ta hoàn tồn
có thể thỏa mãn trong yêu hơn là
được yêu

+ Lời tiếc nuối, xót xa, đồng thời tự
tin đầy kiêu hãnh và ngấm ngầm
thách thức: chả có ai khác u em
được như tơi đã u em.

=> Lời cầu chúc đã đưa tình u lên
ngơi. Làm chói sáng nhân cách của
nhân vật “tơi” u tha thiết, mãnh
liệt, trong sáng, cao thượng vô cùng.
<b>HĐ 3: hướng dẫn tổng kết</b>

<b>? Nội dung</b>
<b>?Nghệ thuật</b>

<b>III. Tổng kết</b>

<i><b>1. Nội dung</b></i>

Bài thơ thấm đượm nỗi buồn của
mối tình vơ vọng, nhưng là nỗi buồn
trong sáng của một tâm hồn yêu
đương chân thành, mãnh liệt, nhân
hậu, vị tha.

<i><b>2. Nghệ thuật</b></i>

- Ngôn ngữ giản dị, trong sáng mà
tinh tế

- Giọng thơ chân thực, thiết tha, thể
hiện rõ những cung bậc tình cảm của
một trái tim đang yêu

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

<b>IV. Củng cố, dặn dò</b>

- Học thuộc bài thơ, nắm được nội dung và nghệ thuật bài thơ
- Soạn bài “Bài thơ số 28” của Tagor

</div>

<!--links-->