BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH


NGUYỄN MINH DIỆP

MỘT SỐ GIẢI PHÁP
NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ
TỔ TRƢỞNG CHUN MƠN
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
QUẬN BÌNH TÂN – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Nghệ An, 2012

1


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH


NGUYỄN MINH DIỆP

MỘT SỐ GIẢI PHÁP
NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
ĐỘI NGŨ TỔ TRƢỞNG CHUN MƠN
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
QUẬN BÌNH TÂN – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS. TS. PHẠM MINH HÙNG

Nghệ An, 2012

2


Lời cảm ơn
Với tình cảm chân thành và trân trọng nhất, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc
đến Ban lãnh đạo trường Đại học Vinh, Khoa Sau Đại học, các thầy giáo, cô giáo đã
trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ chúng tơi trong suốt q trình học tập và viết luận văn.
Tác giả chân thành cảm ơn: Hội đồng đào tạo, Hội đồng khoa học trường Đại
học Vinh, Lãnh đạo Quận uỷ, UBND quận, phòng Giáo dục và Đào tạo quận Bình
Tân, Lãnh đạo trường Bồi dưỡng giáo dục quận, Lãnh đạo các trường THCS trong
quận và các cán bộ, giáo viên ở các trường THCS trường trên địa bàn đã tạo điều kiện
tốt trong việc cung cấp số liệu và tư vấn khoa học trong suốt quá trình nghiên cứu và
làm luận văn. Cảm ơn Lãnh đạo trường THCS Bình Trị Đơng, bạn bè và đồng nghiệp
đã động viên, khích lệ và giúp đỡ về mọi mặt trong quá trình học tập, nghiên cứu và
làm luận văn.
Đặc biệt, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc PGS-TS. Phạm Minh Hùng, người
đã hết sức tận tình, chu đáo, động viên khích lệ và trực tiếp hướng dẫn khoa học và
giúp đỡ tơi trong suốt q trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã hết sức cố gắng, nhưng luận văn không thể tránh khỏi những khiếm
khuyết. Tơi kính mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý và giúp đỡ của các thầy giáo, cô
giáo, bạn bè và đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn!

Bình Tân, tháng 6 năm 2012.
Nguyễn Minh Diệp

3


Mục lục

Trang

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

1

2. Mục đích nghiên cứu

3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3

4. Giả thuyết khoa học

3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

3


6. Phương pháp nghiên cứu

3

7. Đóng góp của luận văn

4

8. Cấu trúc luận văn

4

Chƣơng I: Cơ sở lý luận của đề tài.
1.1. Lịch sử của vấn đề nghiên cứu

5

1.2. Một số khái niệm cơ bản:

6

1.3. Người Tổ trưởng chuyên môn trong bối cảnh hiện nay

9

1.4. Một số vấn đề về nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên
môn trường THCS

15


Tiểu kết chƣơng 1

21

1

5

Chƣơng II: Cơ sở thực tiễn của vấn đề nâng cao chất lƣợng đội
ngũ tổ trƣởng chuyên môn ở các trƣờng THCS quận Bình Tân –
TP Hồ Chí Minh
2.1. Khái qt về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình giáo
dục của quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh
2.2. Thực trạng giáo dục THCS trên địa bàn Quận Bình Tân

22
22
26

2.3. Thực trạng chất lượng đội ngũ tổ trưởng chun mơn trường
THCS quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh

34

2.4. Thực trạng sử dụng các giải pháp để nâng cao chất lượng đội
ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường THCS quận Bình Tân, TP
Hồ Chí Minh

46


2.5. Ngun nhân của thực trạng

54

Tiểu kết chƣơng 2

57
4


Chƣơng III: Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ tổ
trƣởng chuyên môn ở các trƣờng THCS quận Bình Tân, TP Hồ
Chí Minh

58

3.1. Các ngun tắc đề xuất giải pháp.

58

3.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chun
mơn ở các trường THCS quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh

59

3.2.1. Xây dựng quy hoạch, phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
ở các trường THCS quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh

59


3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng, nâng cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ
quản lí cho đội ngũ tổ trưởng chuyên mônở các trường THCS quận
Bình Tân, TP Hồ Chí Minh

63

3.2.3. Tăng cường cơng tác kiểm tra, đánh giá chuyên môn, nghiệp
vụ của đội ngũ tổ trưởng chun mơn ở các trường THCS quận Bình
Tân, TP Hồ Chí Minh

67

3.2.4. Đảm bảo chế độ, chính sách cho đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
ở các trường THCS quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh

71

3.2.5. Đảm bảo các điều kiện để nâng cao chất lượng đội ngũ tổ
trưởng chun mơn ở các trường THCS quận Bình Tân, TP Hồ Chí
Minh

74

3.3. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất

76

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ


80

1. Kết luận:

80

2. Kiến nghị:

81

2.1. Đối với Đảng và Nhà nước:

82

2.2. Đối với Bộ Giáo dục & Đào tạo :
2.3. Đối với TP Hồ Chí Minh

82

2.4. Đối với Quận ủy, HĐND, UBND quận Bình Tân

83

82

5


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN


BGH
CBGV
CBQL
GD&ĐT
GV
HĐND
HS
HT
KT-XH
NXB
SGK
TCM
THCS
THPT
TP Hồ Chí Minh
TTCM
UBND

Ban giám hiệu
Cán bộ giáo viên
Cán bộ quản lí
Giáo dục và Đào tạo
Giáo viên
Hội đồng nhân dân
Học sinh
Hiệu trưởng
Kinh tế - xã hội
Nhà xuất bản
Sách giáo khoa
Tổ chuyên môn

Trung học cơ sở
Trung học phổ thơng
Thành phố Hồ Chí Minh
Tổ trưởng chuyên môn
Ủy ban nhân dân

6


DANH MỤC CÁC BIỂU BẢNG
Bảng 2.1

Thống kê số lượng trường, lớp, học sinh THCS.

Bảng 2.2

Thống kê trình độ đào tạo, độ tuổi đội ngũ cán bộ, GV các
trường THCS Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.

Bảng 2.3

Thống kê hạnh kiểm của học sinh các trường THCS Quận Bình
Tân trong hai năm học.

Bảng 2.4

Chất lượng học tập của học sinh THCS quận Bình Tân, TP Hồ
Chí Minh năm học.

Bảng 2.5


Tình hình học sinh bỏ học – lưu ban – lên lớp – hiệu suất đào
tạo.

Bảng 2.6
Bảng 2.7

Số lượng và cơ cấu đội ngũ CBQL tổ chun mơn các trường
THCS Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh hiện nay.
Thực trạng phẩm chất chính trị, đạo đức của đội ngũ CBQL tổ
chun mơn.

Bảng 2.8

Ý kiến đánh giá về phẩm chất chính trị, đạo đức của đội ngũ
CBQL tổ chuyên môn các trường THCS Quận Bình Tân, TP. Hồ
Chí Minh.

Bảng 2.9
Bảng 2.10

Thực trạng trình độ cán bộ quản lý tổ chuyên môn các trường
THCS Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.
Ý kiến đánh giá về trình độ chun mơn của đội ngũ CBQL tổ
chun mơn các trường THCS Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí
Minh.

Bảng 2.11

Ý kiến đánh giá về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ CBQL tổ

chun mơn các trường THCS Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí
Minh.

Bảng 2. 12

Tổng hợp kết quả trưng cần ý kiến đánh giá về phẩm chất và
năng lực của đội ngũ CBQL tổ chun mơn các trường THCS
Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.

Bảng 2. 13
Bảng 2.14

Thực trạng độ tuổi CBQL tổ chun mơn các trường THCS
Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.
Thực trạng thâm niên của CBQL tổ chun mơn các trường
THCS Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.
7


Bảng 3

Kết quả khảo sát tính khả thi của một số giải pháp nâng cao chất
lượng đội ngũ tổ trưởng trường THCS ở quận Bình Tân.

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 3

Các giải pháp nâng cao chất lượng CBQL tổ chun mơn các
trường THCS quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh.


8


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đại hội Đảng toàn quốc khóa XI đã đưa ra phương hướng phát triển kinh
tế và đầu tư cho giáo dục là: “Phát triển khoa học và công nghệ thực sự là
động lực then chốt của quá trình phát triển nhanh và bền vững”.
Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân
lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược, là yếu tố quyết định đẩy mạnh
phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển
đổi mơ hình tăng trưởng và là lợi thế cạnh tranh quan trọng nhất, bảo đảm cho
phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững. Đặc biệt coi trọng phát triển đội ngũ
cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi, đội ngũ chuyên gia, quản trị doanh nghiệp giỏi,
lao động lành nghề và cán bộ khoa học, công nghệ đầu đàn. Đào tạo nguồn
nhân lực đáp ứng yêu cầu đa dạng, đa tầng của cơng nghệ và trình độ phát
triển của các lĩnh vực, ngành nghề. Thực hiện liên kết chặt chẽ giữa các doanh
nghiệp, cơ sở sử dụng lao động, cơ sở đào tạo và Nhà nước để phát triển
nguồn nhân lực theo nhu cầu xã hội. Thực hiện các chương trình, đề án đào
tạo nhân lực chất lượng cao đối với các ngành, lĩnh vực chủ yếu, mũi nhọn.
Chú trọng phát hiện, bồi dưỡng, phát huy nhân tài; đào tạo nhân lực cho phát
triển kinh tế tri thức.
Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện
nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân
chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát
triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt. Tập trung nâng
cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng
lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp. Đổi mới cơ chế tài
chính giáo dục. Thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục, đào tạo ở tất cả các
bậc học. Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nhà

trường với gia đình và xã hội.
9


Vấn đề quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong những năm học qua đã
được các trường đặc biệt quan tâm và là một trong những nhiệm vụ hàng đầu
trong nhiệm vụ quản lý nhà trường trong giai đoạn toàn ngành giáo dục thực
hiện đổi mới nội dung chương trình giáo dục phổ thông, sách giáo khoa mới,
đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay.
Nhằm nghiên cứu, tổng kết rút kinh nghiệm việc quản lý hoạt động tổ
chuyên môn ở trường THCS sẽ giúp BGH có được những biện pháp quản lý
khoa học, có hiệu quả thiết thực và làm thay đổi các mặt hoạt động của các tổ
chuyên môn, có những giải pháp quản lý hữu hiệu, khả thi nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện nhà trường.
Tại sao Bộ Giáo dục và Đào tạo lại chọn chủ đề năm học trong những
năm gần đây là: “Đổi mới cơng tác quản lí và nâng cao chất lượng giáo dục”.
Bởi vì, đây là giải pháp quan trọng để làm thay đổi và khắc phục những hạn
chế trong công tác giáo dục và đào tạo. Nói một cách khác chất lượng giáo
dục và đào tạo phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó quản lí được xem là yếu
tố vơ cùng quan trọng. Do đó, để nâng cao hiệu quả giáo dục, một trong
những biện pháp hàng đầu là phải cải tiến quản lí, chú trọng đến việc nâng
cao chất lượng giáo dục từng giờ lên lớp, đến năng lực giảng dạy của từng
giáo viên. Như vậy việc cải tiến quản lí nhất định sẽ bắt đầu từ tổ chun
mơn, nơi trực tiếp quản lí lao động sư phạm, nơi tổ chức hoạt động chuyên
môn của người thầy một cách tồn diện.
Chính vì vậy nên người tổ trưởng chun mơn có vai trị quan trọng là
người chịu trách nhiệm cao nhất về chất lượng giảng dạy và lao động sư phạm
của giáo viên trong phạm vi các môn học của tổ chuyên môn được phân công
phụ trách.
Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao

chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường THCS, quận Bình
Tân, TP Hồ Chí Minh” để nghiên cứu.
10


2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các giải pháp nâng
cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường THCS, quận Bình
Tân, TP Hồ Chí Minh.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Vấn đề phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở trường THCS.
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu
Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở
các trường THCS, quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Có thể nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chun mơn ở các trường
THCS, quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh nếu đề xuất được các giải pháp có cơ
sở khoa học và có tính khả thi.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ tổ
trưởng chuyên môn ở trường THCS.
5.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ tổ
trưởng chun mơn ở các trường THCS, quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh.
5.3. Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên
môn ở các trường THCS, quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Nh m phương pháp nghiên cứu l luận
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng cơ
sở lý luận của đề tài. Thuộc nhóm này có các phương pháp cụ thể sau đây:

- Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu;
- Phương pháp khái quát hoá các nhận định độc lập.
6.2. Nh m phương pháp nghiên cứu th c ti n
11


Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thơng tin thực tiễn để xây dựng
cơ sở thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm này có các phương pháp cụ thể sau
đây:
- Phương pháp điều tra;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia;
- Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
6.3. Phương pháp thống ê toán h c
Để xử lý số liệu thu được thông qua việc sử dụng phần mềm SPSS.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Về mặt l luận
Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ nói
chung, nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở trường THCS
nói riêng.
7.2. Về mặt th c ti n
Đánh giá được thực trạng chất lượng đội ngũ tổ trưởng chun mơn ở
các trường THCS quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh; từ đó đề xuất giải pháp
nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường THCS, quận
Bình Tân, TP Hồ Chí Minh.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo
thì cấu trúc luận văn gồm 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ tổ

trưởng chuyên môn ở các trường THCS.
- Chương 2: Cơ sở thực tiễn của vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ tổ
trưởng chun mơn ở các trường THCS, quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh.

12


- Chương 3: Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng
chuyên môn ở các trường THCS, quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh.
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ
TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Nâng cao chất lượng đội ngũ luôn luôn là vấn đề quan tâm của tất cả các
nhà trường. Ở trong nước cũng như ngoài nước đã có nhiều cơng trình nghiên
cứu về xây dựng, phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, giảng
viên, cán bộ quản lý giáo dục các cấp, từ Giáo dục mầm non, Giáo dục phổ
thông đến Giáo dục đại học. Các cơng trình nghiên cứu này đã làm rõ sự cần
thiết phải xây dựng, phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên,
giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục; nội dung xây dựng, phát triển và nâng
cao chất lượng đội ngũ giáo viên, giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục;
phương pháp xây dựng, phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên,
giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục; các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng,
phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, giảng viên, cán bộ quản
lý giáo dục… Có thể kể ra đây các tác giả tiêu biểu cho lĩnh vực nghiên cứu
nói trên như Phạm Minh Hạc, Nguyễn Ngọc Quang, Đặng Quốc Bảo, Hà Thế
Ngữ, Hà Sĩ Hồ, Nguyễn Gia Quý, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đỗ Văn Chấn, Trần
Kiểm, Hoàng Đức Minh, Nguyễn Thị Minh Phương, Nguyễn Thị Tuyết
Hạnh, Phạm Tuấn Anh …
Tuy nhiên, chưa có tác giả nào đi sâu nghiên cứu một cách hệ thống vấn

đề nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chun mơn ở trường THCS, ngồi
một vài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục.
Luận văn của chúng tơi tiếp tục nghiên cứu về vấn đề nói trên nhưng
được thực hiện trên địa bàn của Quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh.
13


1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Tổ chuyên môn và tổ trưởng chuyên môn
1.2.1.1. Tổ chuyên môn
Tổ chuyên môn được quy định trong Điều lệ trường trung học như sau:
“ Hiệu trưởng, các phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức thư viện, viên
chức thí nghiệm của trường trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo
môn học hoặc nhóm mơn học ở từng cấp học trung học cơ sở, trung học phổ
thông. Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ
đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm và giao nhiệm vụ vào đầu năm
học”. [7;14]
Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành của trường THCS, THPT. Các
tổ, nhóm chun mơn có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp các các bộ
phận nghiệp vụ khác và các tổ chức đoàn thể trong thực hiện các nhiệm vụ của
tổ và các nhiệm vụ khác của chiến lược phát triển nhà trường để đưa nhà
trường đạt được các mục tiêu đã đề ra. [ 7;14 ]
1.2.1.2. Tổ trưởng chuyên môn
Tổ trưởng chuyên môn là người đứng đầu TCM, do Hiệu trưởng bổ nhiệm,
chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng về phân phối nguồn lực của tổ, hướng
dẫn, điều hành việc thực hiện các nhiệm vụ của TCM theo qui định, góp phần
đưa nhà trường đạt đến các mục tiêu đã đề ra theo kế hoạch [14].
Tổ trưởng tổ chun mơn là lực lượng nịng cốt của nhà trường, là cầu
nối giữa ban giám hiệu và từng giáo viên để thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và
giáo dục học sinh.

Họ là người trực tiếp quản lí việc dạy học, công tác chuyên môn của
từng giáo viên, thực hiện bình xét thi đua của các tổ viên và đề xuất ý kiến
tham mưu với lãnh đạo nhà trường để có các giải pháp nâng cao chất lượng
chun mơn của tổ.

14


Họ cũng là người thay mặt Ban giám hiệu triển khai kế hoạch của nhà
trường, tuyên truyền các chủ trương, chính sách đến từng tổ viên.
1.2.2. Chất lượng và chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
1.2.2.1. Chất lượng
Theo từ điển Bách khoa Việt Nam: “Chất lượng, phạm trù triết học biểu
thị những thuộc tính bản chất của sự vật, chỉ rõ nó là cái gì, tính ổn định tương
đối của sự vật, phân biệt hóa với các sự vật khác. Chất lượng là đặc tính khách
quan của sự vật. Chất lượng biểu hiện ra bên ngoài qua các thuộc tính. Nó liên
kết các thuộc tính của sự vật lại là một, gắn bó sự vật như một tổng thể, bao qt
tồn bộ sự vật và khơng thể tách khỏi sự vật. Sự vật trong khi vẫn còn là bản
thân nó thì khơng thể mất chất lượng của nó. Sự thay đổi chất lượng kéo theo sự
thay đổi của sự vật về căn bẳn. Chất lượng của sự vật bao giờ cũng gắn liền với
tính quy định về số lượng của nó và khơng thể tồn tại ngồi tính quy định ấy.
Mỗi sự vật bao giờ cũng là sự thống nhất của chất lượng và số lượng” [37,
tr.419].
Có nhiều quan điểm nhận định chất lượng. Khi nói về chất lượng giáo
dục, có 6 quan điểm về đánh giá chất lượng mà có thể vận dụng vào nhận
diện chất lượng mọi hoạt động nói chung như: “Chất lượng đánh giá bằng đầu
vào; chất lượng đánh giá bằng đầu ra; chất lượng đánh giá bằng giá trị gia
tăng, chất lượng đánh giá bằng học thuật; chất lượng đánh giá bằng văn hóa tổ
chức riêng và chất lượng đánh giá bằng kiểm toán” [29;31]. Ngoài 6 quan
điểm về đánh giá chất lượng nêu trên cịn có các quan niệm về chất lượng

như:
- Chất lượng là sự phù hợp với các tiêu chuẩn quy định.
- Chất lượng là sự phù hợp với mục đích.
- Chất lượng với tư cách là hiệu quả của việc đạt mục đích.
- Chất lượng là sự đáp ứng của nhu cầu khách hàng” [29;31].

15


Những năm gần đây, khái niệm chất lượng được thống nhất sử dụng
khá rộng rãi là định nghĩa theo chuẩn quốc tế ISO 8402: 1994 do tổ chức quốc
tế về tiêu chuẩn hóa (ISO) đưa ra đã được đơng đảo các quốc gia chấp nhận
(và dựa vào đó Việt Nam ban hành tiêu chuẩn TCVN 8402: 1999):
Chất lượng là tập hợp các đặc tính của một thực thể (đối tượng), tạo
cho thực thể đó khả năng thỏa mãn nhu cầu đã được đề ra.
Trong đó thuật ngữ “Thực thể” hay “đối tượng” bao gồm cả sản phẩm
theo nghĩa rộng: một hoạt động, một quá trình, một tổ chức hay một cá nhân
[Nguyễn Quốc Chí (2000) quản lý chất lượng sản phẩm theo TQM & ISO.
9000. NXB khoa học và kỹ thuật Hà Nội, trang 39].
1.2.2.2. Chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
Chất lượng đội ngũ TTCM trường THCS là tập hợp các đặc tính cơ bản
của đội ngũ cán bộ quản lý, đảm bảo cho đội ngũ này thực hiện tốt các chức
năng, nhiệm vụ, yêu cầu được giao.
1.2.3. Giải pháp và giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng
chuyên môn trường THCS
1.2.3.1. Giải pháp
Theo từ điển tiếng Việt, “giải pháp được xem là phương pháp giải quyết
một, cơng việc, một vấn đề cụ thể” [tr 387].
Cịn theo Nguyễn Văn Đạm, “giải pháp là toàn bộ những ý nghĩa có hệ
thống cùng với những quyết định và hành động theo sau, dẫn tới sự khắc phục

một khó khăn” [tr 325].
Để hiểu rõ hơn khái niệm giải pháp, chúng ta cần phân biệt với một số
khái niệm tương tự như: phương pháp, biện pháp. Điểm giống nhau của các
khái niệm này đều nói về cách làm, cách tiến hành, cách giải quyết một cơng
việc, một vấn đề. Cịn điểm khác nhau ở chỗ, biện pháp chủ yếu nhấn mạnh
đến cách làm, cách hành động cụ thể, trong khi đó phương pháp nhấn mạnh

16


đến trình tự các bước có quan hệ với nhau để tiến hành một cơng việc có mục
đích.
Theo Hồng Phê, “phương pháp là hệ thống các cách sử dụng để tiến
hành một cơng việc nào đó”.
Cịn theo Nguyễn Văn Đạm, “phương pháp được hiểu là trình tự cần theo
trong các bước có quan hệ với nhau khi tiến hành một cơng việc có mục đích
nhất định” [tr 325].
Về khái niệm biện pháp, theo từ điển tiếng Việt, đó là “cách làm, cách giải
quyết một vấn đề cụ thể” [41; tr 64].
Như vậy, khái niệm giải pháp tuy có những điểm chung với các khái niệm
trên nhưng nó cũng có điểm riêng. Điểm riêng cơ bản của thuật ngữ này là
nhấn mạnh đến phương pháp giải quyết một vấn đề, với sự khắc phục khó
khăn nhất định. Trong một giải pháp có thể có nhiều biện pháp.
1.2.3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn
Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn là các
phương pháp, cách thức nâng cao chất lượng đội ngũ Tổ trưởng chun mơn
Từ đó, đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ Tổ trưởng
chuyên môn là đưa ra các phương pháp, cách thức nâng cao chất lượng đội
ngũ Tổ trưởng chuyên môn
1.3. Tổ trƣởng chuyên môn trong bối cảnh hiện nay

1.3.1. Vị trí, vai trị của Tổ trưởng chuyên môn
Tổ trưởng chuyên môn là lực lượng nòng cốt của nhà trường, là cầu nối
giữa ban giám hiệu và từng giáo viên để thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và
giáo dục học sinh.
Họ là người trực tiếp quản lí việc dạy học, cơng tác chun mơn của
từng giáo viên, thực hiện bình xét thi đua của các tổ viên và đề xuất ý kiến
tham mưu với lãnh đạo nhà trường để có các giải pháp nâng cao chất lượng
chuyên môn của tổ.
17


Họ cũng là người thay ban giám hiệu triển khai kế hoạch của nhà
trường, tuyên truyền các chủ trương, chính sách đến từng tổ viên.
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của người tổ trưởng trong việc quản l tổ bộ
môn
1.3.2.1 Chức năng quản lý
- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ; tổ chức kiểm tra, đánh
giá chất lượng thực hiện nhiệm vụ của giáo viên theo kế hoạch của nhà trường
- Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ, hướng dẫn xây dựng và
quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch dạy học, phân phối
chương trình và các quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên;
- Tham mưu với hiệu trưởng về các vấn đề liên quan đến dạy học các
môn của tổ
- Nắm vững các yêu cầu và điều khiển hoạt động giảng dạy bộ mơn
1.3.2.2. Nhiệm vụ và quyền hạn
i) Quản lí các hoạt động sư phạm của giáo viên
Quản lí việc thực hiện chương trình: Tổ trưởng chun mơn phải nắm
vững chương trình dạy học của từng bộ mơn, tiếp thu những thay đổi (nếu
có), thường xuyên kiểm tra việc thực hiện chương trình. Chỉ đạo giáo viên

trong tổ lập kế hoạch bộ mơn. TTCM cịn có biên bản sinh hoạt của tổ về
chương trình.
- Quản lí việc soạn bài và chuẩn bị lên lớp của giáo viên. TTCM hướng
dẫn giáo viên lập kế hoạch soạn bài đầu năm theo phân phối chương trình,
hướng dẫn sử dụng SGK, tổ chức các buổi thảo luận các bài soạn khó. TTCM
thường xuyên kiểm tra, theo dõi nắm tình hình bài soạn.
- Quản lí giờ lên lớp: TTCM cần sử dụng chuẩn giờ lên lớp để kiểm tra,
đánh giá giờ lên lớp.

18


- Chỉ đạo quản lí dự giờ và phân tích bài học sư phạm: TTCM phải có kế
hoạch thường xuyên

dự giờ

để tìm ra những điểm yếu, thiếu hoặc phát

hiện ra những kinh nghiệm, sáng tạo của giáo viên.
- Quản lí về phương pháp dạy học: TTCM cần nắm vững và quán triệt
cho giáo viên về phương pháp dạy học mới đó là " phát huy tính tích cực của
học sinh".
- Quản lí việc hướng dẫn học sinh học tập: TTCM quan sát xem giáo
viên có hướng dẫn học sinh phương pháp dạy học khơng: có chú ý đến các
đối tượng học sinh không?
- Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của bộ mơn: TTCM nắm được tình
hình giáo viên kiểm tra và đánh giá kết quả học tập bộ môn của học sinh thế
nào là việc dự giờ, xem xét hồ sơ của giáo viên.
- Quản lí hồ sơ chuyên môn của giáo viên; TTCM cần phổ biến cho

giáo viên về mẫu số, cách ghi chép các loại hồ sơ. Mỗi học kì TTCM và BGH
nhà trường kiểm tra hồ sơ của giáo viên.
ii) Quản lí hoạt động của học sinh
- Giáo dục tinh thần, thái độ động cơ học tập
- Dạy phương pháp, kĩ năng học cho học sinh
- Tổ chức các hoạt động học tập, lao động, vui chơi giải trí
iii) Quản lý cơng tác của tổ
- Xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ.
- Điều hành hoạt động của tổ theo kế hoạch.
- Điều hành hoạt động của tổ có tính trọng tâm.
- Tập hợp, xây dựng, lưu trữ những hồ sơ liên quan đến hoạt động
chuyên môn của tổ.
- Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ
iv) Quyền hạn

19


Được hưởng phụ cấp theo quy định của nhà nước, được trừ tiết/ tuần
theo quy định. Có quyền phân cơng nhiệm vụ cho các tổ viên theo yêu cầu
như bố trí dạy thay, thao giảng, dự giờ thăm lớp, thanh tra...
1.3.3. Yêu cầu về phẩm chất, năng l c đối với người Tổ trưởng chun
mơn
1.3.3.1. Về phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức.
Tổ trưởng CM là một GV nên phải đảm bảo các qui định về tiêu chuẩn
trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức của GV được qui định
trong chuẩn nghề nghiệp GV THCS, THPT ban hành theo Thông tư
30/2009/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT;
Tổ trưởng CM có nhiệm vụ, quyền lợi, trách nhiệm…qui định tại điều 30, 31,
32 và 33 của Điều lệ trường trung học.

Tổ trưởng CM phải là người có khả năng xây dựng kế hoạch; điều hành
tổ chức, hoạt động của tổ theo kế hoạch giáo dục, phân phối chương trình mơn
học của Bộ GD&ĐT và kế hoạch năm học của nhà trường; tổ chức bồi dưỡng
chuyên môn cho GV trong tổ; đánh giá, xếp loại và đề xuất khen thưởng, kỉ
luật GV thuộc tổ mình quản lý. Do đó, TTCM phải đảm bảo các tiêu chuẩn
sau:
- Có tinh thần yêu nước sâu sắc, tận tuỵ phục vụ nhân dân, kiên định
mục tiêu độc lập dân tộc và Chủ nghĩa xã hội, phấn đấu thực hiện có kết quả
đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
- Có lập trường tư tưởng, chính trị vững vàng, đáp ứng được yêu cầu
của đất nước trong giai đoạn mới;
- Nắm vững đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước,
đặc biệt là đường lối, chủ trương, chính sách về GD&ĐT;
- Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật;
- Có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình, u nghề, u trẻ;
- Có tính ngun tắc, có ý thức tổ chức kỷ luật, trung thực, không cơ
hội và khiêm tốn;

20


- Gương mẫu về đạo đức, chí cơng, vơ tư, lời nói đi đơi với việc làm, có
uy tín với tập thể, với nhà trường;
- Luôn quan tâm, chăm lo và tơn trọng đồng nghiệp;
- Có ý thức bồi dưỡng và tự bồi dưỡng nâng cao phẩm chất và năng lực
cho bản thân.
- Năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.
1.3.3.2. Về trình độ, chun mơn đào tạo
Một trong những yêu cầu cơ bản của người cán bộ quản lý tổ chun
mơn là phải có trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn theo quy định

của các bậc học nói chung và đạt trình độ Cao đắng sư phạm trở lên đối với
cán bộ quản lý tổ chuyên môn ở cấp trung học cơ sở. Có chun mơn đào tạo
phù hợp với nhóm chun mơn mà thuộc tổ mình quản lý. Ngồi ra người cán
bộ quản lý tổ chuyên môn phải thường xuyên học tập nâng cao trình độ,
nghiên cứu các văn bản, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ của ngành và của nhà
trường.
- Trình độ chuyên môn được đào tạo đạt chuẩn trở lên;
- Có sự hiểu biết nhất định về các bộ mơn khác trong nhà trường;
- Có trình độ về lý luận chính trị, kiến thức về quản lý nhà nước;
- Có trình độ về khoa học quản lý giáo dục, tin học, ngoại ngữ.
- Có trình độ, hiểu biết vững vàng về mặt chun mơn
1.3.3.3. Về năng lực chun mơn
- Có năng lực xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá các
hoạt động của tổ cũng như của nhà trường;
- Có khả năng phát hiện những vấn đề của trường học và đưa ra quyết
định đúng đắn;
- Biết phối kết hợp với các lực lượng trong và ngồi nhà trường làm tốt
cơng tác xã hội hố giáo dục;
- Có năng lực tự học, tự bồi dưỡng
21


- Có năng lực cố vấn, bồi dưỡng nâng cao tay nghề cho giáo viên
- Nhạy bén, tích cực trong đổi mới phương pháp dạy học
1.3.3.4. Về năng lực quản lý
Người quản lí tổ chun mơn khơng những là người lao động sư phạm
trực tiếp, mà còn là người quản lý tổ chức lao động sư phạm của các tổ viên.
u cầu này địi hỏi người quản lí tổ chun mơn phải có trình độ tổ chức
cao, vì nó có tác dụng quyết định đối với kết quả hoạt động của cả tổ chun
mơn.

Quản lí khơng chỉ là một khoa học, mà còn là nghệ thuật - nghệ thuật
điều khiển con người, vì vậy lao động của người quản lí phải đáp ứng đầy đủ
các yêu cầu, biết vận dụng các giải pháp đúng mức độ, đúng liều lượng đối
với từng người.
Người quản lí phải hiểu tâm tư tình cảm của các thành viên trong tập
thể tổ chuyên môn của mình, trong nhà trường thì mới động viên, kích thích
được họ phấn khởi, hăng say công tác.
CBQL tổ chuyên môn vừa là hạt nhân vừa là trung tâm đoàn kết gắn bó
mọi tiềm lực sức mạnh dưới dạng vật chất và phi vật chất. Người lãnh đạo
thông qua tổ chức để phân cơng, bố trí cán bộ, tạo thành một hợp lực mạnh
mẽ nhằm cho cả hệ thống có sức mạnh tổng hợp lớn nhất. Đây là yêu cầu đặc
biệt quan trọng của người CBQL tổ chuyên môn. Họ cũng chính là người
đóng vai “đầu tàu” vừa thúc đẩy, vừa lơi cuốn và tìm mọi cách tạo ra động lực
để đưa con tàu đến đích. Để có được những khả năng nói trên, CBQL tổ
chun mơn trước hết phải có khả năng tự đánh giá đúng mình, thấy rõ các
mặt mạnh, mặt yếu của mình, biết nhìn nhận và đánh giá người khác để: “biết
mình, biết người”, từ đó, nhờ quản lí vừa tạo ra động lực, vừa thu hút, liên kết
các nguồn lực tạo ra sức mạnh cho tổ chức. Đó là yếu tố quyết định cho mọi
thắng lợi.

22


Cụ thể người cán bộ quản lý tổ chuyên môn phải có năng lực quản lý
sau:
- Có năng lực dự báo, thiết kế, tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động
của tổ chun mơn.
- Có năng lực quản lý, xây dựng đội ngũ, xây dựng tập thể đoàn kết
trong tổ.
- Có năng lực kiểm tra, thanh tra các cơng tác trong nhà trường

- Có năng lực làm việc khoa học
- Có năng lực tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu khoa học
- Có năng lực giao tiếp để vận động, phối hợp các lực lượng trong và
ngoài nhà trường tham gia cơng tác giáo dục
- Am hiểu tình hình kinh tế – xã hội – giáo dục và đào tạo ở địa
phương.
1.4. Một số vấn đề về nâng cao chất lƣợng đội ngũ tổ trƣởng chuyên
môn trƣờng THCS
1.4.1. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên
môn trường THCS
Chất lượng đội ngũ giáo viên tác động trực tiếp đến chất lượng giáo
dục đào tạo. Muốn trò giỏi phải có thầy giỏi. Khi sinh thời chủ tịch Hồ Chí
Minh đã từng nói: "Thầy tốt thì ảnh hưởng tốt, thầy xấu thì ảnh hưởng xấu"
[tr.39 - 188] khơng thể trò giỏi nếu thiếu thầy giỏi. Nghị quyết Trung ương II
khoá VIII: "Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục". Như vậy
muốn nâng cao chất lượng giáo dục trước hết phải nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên.
Đội ngũ cán bộ quản lý tổ chuyên môn các trường THCS là lực lượng
quản lý trực tiếp chất lượng giáo viên, tổ chun mơn có nhiệm vụ bồi dưỡng
chun mơn nghiệp vụ cho giáo viên dưới các hình thức: tổ chức các chuyên
đề bàn về cách soạn giáo án; về phương pháp dạy học từng phân môn, từng
23


chương, từng bài; cách sử dụng đồ dùng dạy học sẵn có; cách làm đồ dùng
dạy học; cách đánh giá học sinh; dự giờ, rút kinh nghiệm, hội thảo các vấn đề
bức xúc trong hoạt động dạy học... Các buổi sinh hoạt chuyên môn được tổ
chức tốt sẽ trở thành những khoảng thời gian và không gian chủ yếu rèn luyện
và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên. Vậy muốn nâng cao chất lượng giáo viên thì
phải nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý tổ chuyên môn.

Mặt khác, trong các nhà trường THCS muốn nâng cao chất lương giáo
dục, thực hiện các kế hoạch nhiệm vụ đề ra thì phải thơng qua đội ngũ cán bộ
quản lý tổ chuyên môn để triển khai đến từng giáo viên. Do vậy yêu cầu đặt ra
là phải nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL tổ chuyên môn.
1.4.2. Yêu cầu, nội dung, phương pháp nâng cao chất lượng đội ngũ tổ
trưởng chuyên môn trường THCS
1.4.2.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn
Bản chất của việc nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL tổ chuyên môn
các trường THCS là vấn đề thực hiện hiệu quả công tác cán bộ đối với đội
ngũ đó.
1.4.2.2. Nội dung nâng cao chất lượng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn
Nội dung nghiên cứu phương pháp nâng cao chất lượng là công tác xây
dựng quy hoạch; đào tạo, bồi dưỡng; tuyển chọn, bố trí, sử dụng, bổ nhiệm,
miễn nhiệm, luân chuyển, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật và thực hiện chế độ,
chính sách đối với CBQL tổ chuyên môn các trường THCS.
1.4.2.3. Phương pháp nâng cao chất lượng đội ngũ Tổ trưởng
chuyên môn
Quy hoạch, tuyển ch n, bổ nhiệm, mi n nhiệm, sử dụng và luân
chuyển CBQL tổ chuyên môn
Công tác quy hoạch đội ngũ là một trong những hoạt động của người
quản lý. Nó có tác dụng làm cho cơ quan quản lý hoặc người quản lý biết
được về số lượng, chất lượng, cơ cấu tuổi, trình độ và cơ cấu chun mơn, cơ
24


cấu giới,... của từng CBQL tổ chuyên môn và cả đội ngũ CBQL tổ chuyên
môn các trường THCS trên địa bàn; đồng thời xây dựng được kế hoạch phát
triển đội ngũ; nhằm tìm ra các giải pháp nâng cao chất lượng cho từng CBQL
tổ chuyên môn và cả đội ngũ để họ có được khả năng hồn thành nhiệm vụ.
Hơn nữa, kết quả quy hoạch là cơ sở chủ yếu mang tính định hướng cho việc

vận dụng và thực hiện các chức năng cơ bản của quản lý vào hoạt động quản
lý bộ máy tổ chức và đội ngũ nhân sự giáo dục trong quận nói chung và trong
các trường THCS nói riêng. Như vậy, nói đến quản lý đội ngũ CBQL tổ
chun mơn là nói đến cơng tác quy hoạch phát triển đội ngũ và nói đến quy
hoạch là nói đến một cơng việc rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng
đội ngũ. Như vậy, quy hoạch phát triển đội ngũ được xem là một lĩnh vực
trong hoạt động quản lý và cũng là một lĩnh vực cần đề xuất giải pháp quản
lý.
Tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm, sử dụng và luân chuyển đội ngũ
cán bộ quản lý nói chung và CBQL tổ chun mơn nói riêng là công việc
thuộc lĩnh vực công tác tổ chức và cán bộ.
- Tuyển chọn, bổ nhiệm chính xác các CBQL tổ chun mơn có đủ
phẩm chất và năng lực cho một tổ chức là yếu tố quan trọng để phát triển tổ
chức nói chung và thực chất là tạo điều kiện tiên quyết cho tổ chức đó đạt đến
mục tiêu của nó. Mặt khác, những tiêu chuẩn cho việc tuyển chọn, bổ nhiệm
CBQL tổ chuyên môn lại là những yêu cầu tất yếu cho việc thực hiện kế
hoạch nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL.
- Miễn nhiệm CBQL tổ chuyên môn thực chất là làm cho đội ngũ
CBQL luôn đảm bảo các yêu cầu về chuẩn, không để cho đội ngũ CBQL tổ
chun mơn có những thành viên khơng đủ u cầu. Đây là một hình thức
nâng cao chất lượng đội ngũ.
- Ln chuyển CBQL tổ chun mơn có tác dụng làm cho chất lượng
đội ngũ được đồng đều trong các tổ chức; mặt khác tạo điều kiện thoả mãn
25