<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Tiết: 32 </b> <b>Ngày soạn: 09/10/2015 </b>
<b>Tiếng Việt</b>

<b>ĐẶC ĐIỂM CỦA NGƠN NGỮ NĨI VÀ NGƠN NGỮ VIẾT</b>

<b>A. Mục tiêu bài học:</b>
1. Kiến thức:

Đặc điểm ngôn ngữ nói và ngơn ngữ viết xét theo các phương diện:
+ Phương tiện ngơn ngữ.

+ Tình huống giao tiếp.
+ Phương tiện phụ trợ.
+ Từ, câu, văn bản.
2. Kỹ năng:

- Những kĩ năng thuộc về hoạt động nói( viết) và hoạt động nghe (đọc) trong giao tiếp ở
dạng ngôn ngữ nói (viết).

- Kĩ năng phân biệt để khơng sử dụng nhầm lẫn giữ ngơn ngữ nói và ngơn ngữ viết.
3. Thái độ:

Có ý thức cẩn trọng, sử dụng có hiệu quả ngơn ngữ nói và ngôn ngữ viết.
<b>B. Chuẩn bị của Giáo viên và Học sinh:</b>

1. Giáo viên

a. Dự kiến phương pháp tổ chức:

GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp gợi tìm, kết hợp các hình
thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi.

b. Phương tiện:
- SGk, SGV.

- Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng, tài liệu chuẩn KTKN Ngữ Văn 10.
2, Học sinh:

Đọc bài, soạn bài theo câu hỏi GV cung cấp, xem trước bài tập phần Luyện tập.
<b>C. Tiến trình lên lớp:</b>

1. Ổn định lớp:

2. Kiểm tra bài cũ: (Khơng dị bài cũ)
3. Bài mới:

<i>a. Vào bài mới: Hình thức giao tiếp đầu tiên của xã hội loài người là hình thức giao tiếp </i>
<i>bằng lời nói. Và hình thức này tồn tại vĩnh viễn cùng với xã hội loài người, ngay cả khi đã </i>
<i>có chữ viết. Tương ứng với hình thức giao tiếp bằng lời nói, chúng ta có ngơn ngữ nói và </i>
<i>tương ứng với hình thức giao tiếp bằng văn bản chúng ta có ngơn ngữ viết.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Hoạt động của GV và HS

Nội dung kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: <i>(Nhóm 1)</i>

<b>Xác định khái niệm.</b>
GV định hướng:

- Hs cho ví dụ về ngơn ngữ
nói và ngơn ngữ viết, hs xác
định

+ Thế nào là ngơn ngữ nói?
+ Thế nào là ngơn ngữ viết?

- Gv nhận xét, ghi bảng

Hoạt động 2: <i>(Nhóm 2)</i>

<b>Tìm hiểu đặc điểm của ngơn </b>
<b>ngữ nói và ngơn ngữ viết.</b>
Định hướng:

- Em hãy cho biết phương tiện
ngôn ngữ trong ngơn ngữ nói
và ngơn ngữ viết là gì?

- Tình huống giao tiếp trong 2
loại ngơn ngữ này như thế
nào?

- Phương tiện hỗ trợ cơ bản
của hai loại ngơn ngữ trên là
gì?

- Đặc điểm của từ ngữ, câu,
văn bản trong ngơn ngữ nói và
ngơn ngữ viết?

Lưu ý:

-

Cần phân biệt giữa nói

và đọc.

-

Thực tế sử dụng ngơn

ngữ có hai trường hợp:

+ Ngơn ngữ nói được ghi

lại bằng chữ viết trong văn

bản.

+ Ngôn ngữ viết trong các

I.

<b>Khái niệm:</b>

1. Ngôn ngữ nói:

<i>là ngơn ngữ âm thanh (lời nói) </i>

<i>được sử dụng trong giao tiếp hằng ngày.</i>

2. Ngôn ngữ viết:

<i>là ngôn ngữ được thể hiện bằng</i>

<i>chữ viết trong văn bản và được tiếp nhận bằng thị </i>

<i>giác.</i>

<b>II. Đặc điểm của ngơn ngữ nói và ngơn ngữ viết:</b>

Ngơn ngữ nói

Ngơn ngữ viết

Phương

tiện

ngơn

ngữ

Âm thanh

Chữ viết

Tình

huống

giao

tiếp

Người nói và

người nghe tiếp

xúc trực tiếp, luân

phiên nhau trong

vai nói và nghe.

Người viết và

người đọc tiếp xúc

gián tiếp qua văn

bản.

Phương

tiện phụ

trợ

Ngữ điệu, nét

mặt, cử chỉ, điệu

bộ,...

Dấu câu, kí hiệu

văn tự, sơ đồ, bảng

biểu,...

Đặc

điểm

của từ

ngữ,

câu, văn

bản.

+ Từ ngữ: không

gọt giũa, khá đa

dạng (từ mang

tính khẩu ngữ, từ

địa phương, tiếng

lóng, biệt ngữ, trợ

từ, thán từ, từ tình

thái, từ đưa đẩy

chêm xen…)

+ Câu:

- Câu tỉnh lược

(thậm chí 1 từ)

- Câu rườm rà (có

yếu tố dư thừa,

+ Từ ngữ: được lựa

chọn, gọt giũa ->

chính xác, phù hợp

với phong cách của

văn bản (tránh

dùng từ mang tính

khẩu ngữ, từ địa

phương, tiếng lóng,

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

văn bản được trình bày lại

bằng lời nói miệng.

Hoạt động 3:
<b>Luyện tập</b> (sgk)

- Hs nêu yêu cầu của các bài
tập

Bài 1: Chỉ ra đặc điểm của
ngôn ngữ viết trong bài phát
biểu. (GV làm bài mẫu để
định hướng cho HS)

Bài 2: Chỉ ra đặc điểm của
ngôn ngữ nói trong dạng lời
nói tái hiện

Bài 3: Chỉ ra lỗi dùng ngơn
ngữ nói trong văn bản viết và
chữa lại.

- Gv hướng dẫn học sinh thảo

luận trong từng bàn, chỉ định
học sinh lên trình bày, cả lớp
bổ sung, giáo viên nhận xét,
nêu đáp án

(Có thể để phần 3b, 3c học

sinh về nhà làm)

Hoạt động 4: <b>Luyện tập (mở </b>
<b>rộng)</b>

- Gv nêu yêu cầu của bài tập:
+ Chuyển ngôn ngữ viết sang
ngôn ngữ nói

- Hs thảo luận, xung phong trả

trùng lặp)

<b>III. Luyện tập:</b>

<b>Bài 1</b>

: Đặc điểm của ngôn ngữ viết:

-

Dùng thuật ngữ của các ngành khoa học (

<i>vốn </i>

<i>chữ, phép tắc, bản sắc, tinh hoa, phong cách…</i>

-

Tách dòng

-

Dùng từ ngữ chuyển tiếp

<i>(Một là, hai là, ba </i>

<i>là…)</i>

<i>-</i>

Dùng dấu câu

<i>(Hai chấm, phẩy, ngoặc đơn, </i>

<i>chấm lửng)</i>

<b>Bài 2:</b>

Đặc điểm của ngơn ngữ nói

- Người nói, người nghe trực tiếp, luân phiên

-

Dùng thán từ hơ gọi:

<i>Nhà tơi ơi, này, kia</i>

-

Dùng từ tình thái:

<i>nhỉ, đấy</i>

-

Dùng từ mang tính khẩu ngữ:

<i>mấy, có khối, </i>

<i>đằng ấy, nói khốc </i>

-

Dùng kết cấu câu:

<i>Có…thì…; Đã …thì..</i>

-

Phối hợp lời nói và cử chỉ, điệu bộ.

<b>Bài 3</b>

:

a. Bỏ các từ mang tính khẩu ngữ:

<i>thì, hết ý</i>

-> Trong thơ ca Việt Nam có nhiều bức tranh mùa

thu rất đẹp

b. Bỏ các từ ngữ mang tính khẩu ngữ:

<i>cịn như, thì, </i>

<i>khai vống, vơ tội vạ</i>

-> máy móc, thiết bị do nước ngồi đưa vào góp

vốn khơng được kiểm sốt, họ sẵn sàng khai quá

mức thực tế một cách tuỳ tiện

c. Sắp xếp chi tiết thiếu chặt chẽ, dùng từ mang tính

khẩu ngữ

<i>(thì, sất)</i>

-> Từ cá, rùa, ba ba, ếch, nhái, ốc, tơm cua đến cị,

vạc, vịt, ngỗng…chúng chẳng chừa một loại nào

<b>Bài 4: </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

lời

- Giáo viên nêu đáp án, ghi
điểm

chia ra làm hai loại: loại khôi hài và loại trào phúng.

Truyện khôi hài thì thường để giải trí. Cịn truyện

trào phúng thì có tính phê phán.

<b>IV. Ghi nhớ</b>

-

Ngơn ngữ nói và ngơn ngữ viết có sự khác biệt

về hồn cảnh sử dụng, về phương tiện cơ bản và

yếu tố hỗ trợ, về đặc điểm từ ngữ và câu văn.

-

Cần nắm vững đặc điểm của từng dạng ngôn

ngữ để vận dụng phù hợp.

4. Củng cố:

Tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống:

1. Ngơn ngữ nói rất đa dạng về … (ngữ điệu)

2. Ngữ điệu là yếu tố rất quan trọng góp phần bộc lộ và bổ sung…(thơng tin)

3. Về câu, ngơn ngữ nói thường sử dụng các hình thức…thậm chí cịn một từ (tỉnh lược)
Tìm thơng tin thích hợp điền vào chỗ trống:

1. Ngơn ngữ trong bài bài ghi lại cuộc phỏng vấn là…(lời nói tái hiện)

2. Từ ngữ trong ngơn ngữ viết được lựa chọn, thay thế nên mang …cao (tính chính xác)
3. Khi ngơn ngữ viết được trình bày bằng lời nói sẽ kết hợp được …của ngơn ngữ nói

(các yếu tố hỗ trợ)

5. Dặn dò:

- Học bài cũ: Nắm vững các kiến thức cơ bản, vận dụng linh hoạt trong nhận biết và tạo
lập văn bản

<i>-</i> Chuẩn bị cho bài học mới : <i>Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa</i>
+ Soạn bài theo câu hỏi trong sgk (bài ca dao 1, 4, 6)
+ Học thuộc các bài ca dao

</div>

<!--links-->