SKKN Am Nhac THCS 16

<span class='text_page_counter'>(1)</span>một số kinh nghiệm để phát hiện và bồi dỡng học sinh năng khiếu về âm nhạc BậC tiÓu häc --------------------PHÇN THø I đặt vấn đề Môc tiªu nÒn gi¸o dôc cña chóng ta lµ gi¸o dôc con ngêi toµn diÖn cã đủ kiến thức, lòng say mê, để đáp ứng với yêu cầu công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc. Trong giai đoạn hiện nay ở trờng tiểu học chú trọng dạy đủ 9 môn trong đó có môn âm nhạc. Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật phản ánh hiÖn thùc kh¸ch quan b»ng nh÷ng h×nh tîng ©m thanh cã søc biÓu c¶m phong phó ©m nh¹c lµ nghÖ thuËt thêi gian. §©y lµ mét m«n häc nh»m cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc ban ®Çu nhng hÇu hết quan trọng nhất là về âm nhạc cho học sinh, bên cạnh đó còn bồi dỡng lßng say mª, yªu thÝch m«n häc nµy, híng cho c¸c em nh÷ng t×nh c¶m trong sáng, có đạo đức lối sống lành mạnh, yêu cuộc sống, yêu quê hơng. Vậy, ta cÇn ph¸t hiÖn vµ båi dìng nh©n tµi. Muốn đạt đợc những yêu cầu trên. Bản thân ngời giáo viên dạy bộ môn năng khiếu nói chung và bộ môn âm nhạc nói riêng phải giúp học sinh hiểu đợc khái niệm về âm nhạc. Từ đó giáo viên cho học sinh làm quen với âm thanh của các nốt. Dựa trên những nốt nhạc đó các nhạc sỹ đã sáng tác nên những giai điệu, những tác phẩm, yêu cầu học sinh, yêu cầu chúng ta phải biết đọc nhạc đúng cao độ, đúng trờng độ, hát gọn tiếng, đúng chữ, đúng nhạc. Căn cứ vµo t×nh h×nh thùc tiÔn cña nhµ trêng, víi mong muèn t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p gi¸o dôc häc sinh mét c¸ch nhÑ nhµng, tho¶i m¸i, gióp c¸c em yªu thÝch m«n học, tôi đã chọn đề tài “Một số kinh nghiệm để phát hiện và bồi dỡng học sinh n¨ng khiÕu vÒ ©m nh¹c bËc tiÓu häc”. 1. Thùc tr¹ng vÒ ph¸t hiÖn häc sinh cã n¨ng khiÕu ©m nh¹c Muèn cã nguån nh©n lùc th× ph¶i båi dìng ngay tõ cÊp häc ®Çu tiªn một nền tảng về âm nhạc để phát triển những con ngời toàn diện, đào tạo nhân tài cho đất nớc. Để có nh những nhạc sỹ nh Trịnh Công Sơn, Hoàng Vân, Méng L©n…v.v vµ nh÷ng t¸c phÈm næi tiÕng cña hä kh«ng nh÷ng lµ niÒm tù hào của dân tộc mà là một vũ khí lợi hại đóng góp một phần không nhỏ trong sự đấu tranh chống kẻ thù. Nhân tài trong âm nhạc không phải tự phát mà phải tự rèn luyện, tụ học hỏi mới có đợc. Muốn đạt đợc thành quả tốt, ta phải quan t©m x©y dùng tõ bËc tiÓu häc, nh»m ph¸t hiÖn vµ båi dìng häc sinh cã n¨ng khiÕu. 2. C¬ së lÝ luËn.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Để đáp ứng với thời kỳ đổi mới của đất nớc “nâng cao dân trí, đào tạo nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi ”. ë tiÓu häc, sù híng dÉn cña gi¸o viªn rÊt cÇn thiết để đa học sinh vào thế giới âm nhạc, phát triển tài năng ở lứa tuổi học sinh tiÓu häc. Để tạo đợc niềm say mê, kích thích sự tò mò của học sinh bao gồm hai yếu tố cơ bản - đó là kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành. 2.1- VÒ lý thuyÕt: Trang bÞ cho häc sinh mét sè kiÕn thøc vÒ n¨ng khiÕu trong ch¬ng trình, ngoài ra học sinh nắm đợc các âm thanh cao thấp, âm thanh đi lên, đi xuống, đi ngang; Nắm đợc các ký hiệu hình nốt mà giáo viên giới thiệu thêm nhằm giáo dục thẫm mỹ, giáo dục văn hoá âm nhạc cho môn học cần đợc đảm b¶o. Làm sao cho học sinh yêu thích âm nhạc, cảm thụ đợc cái hay, cái đẹp của âm thanh qua các bài hát, bài nhạc mà các em đợc trực tiếp học. Cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc ©m nh¹c c¬ b¶n cÇn thiÕt, nh÷ng kü n¨ng ©m nh¹c tèi thiÓu ban ®Çu. Nh»m gi¸o dôc häc sinh nh÷ng t×nh c¶m trong s¸ng, lèi sèng lµnh m¹nh để nâng cao đời sống tinh thần cho trẻ. 2.2- VÒ thùc hµnh: §©y lµ nhiÖm vô chÝnh yÕu cña nh÷ng em cã n¨ng khiÕu thùc sù vÒ m«n âm nhạc. Học sinh biết nghe chuẩn, đọc nhạc chính xác, biết thực hành các tiết tấu, thể hiện đợc giọng hát của mình. Giúp các em có tính mạnh dạn, tự tin trớc tập thể, từ đó nâng cao chất lợng tiếng hát của của mình. Tác động vào thế giới tâm hồn làm cho các em ngµy cµng yªu thÝch m«n häc nµy. 3. C¬ së thùc tiÔn Môn học âm nhạc là môn học nghệ thuật, nó đòi hỏi năng lực thực sự, chính vì thế mà ngời giáo viên luôn phải nhẹ nhàng động viên, khen ngợi học sinh kịp thời tập cho học sinh nguồn cảm hứng, nhữnh điều thú vị để kích thÝch sù h¨ng say cña giíi trÎ. V× vËy ngêi gi¸o viªn ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p “Häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc”. Dạy âm nhạc là để giúp học sinh tiếp xúc với cái hay, cái đẹp nhằm phát triÓn vÒ mäi mÆt, t¹o ra mét thÕ hÖ trÎ cã t©m hån trong s¸ng, x©y dùng x· héi văn minh. Nhờ có âm nhạc mà các em hớng thiện tốt hơn. Con ngời đã từng dùng âm nhạc để đấu tranh với kẻ thù nhằm đa con ngời đến gần nhau hơn. Môn hát nhạc là một môn năng khiếu đặc biệt. Những học sinh không cã n¨ng khiÕu sÎ dÔ ch¸n n¶n, kh«ng høng thó. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y vµ.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> tìm hiểu thực tế, tôi thấy rằng học sinh thờng đạt chất lợng môn học này kh«ng cao l¾m, do nh÷ng nguyªn nh©n sau ®©y: * Khã kh¨n: + Trờng đóng trên địa bàn nông thôn học sinh chủ yếu là con gia đình lµm ruéng nªn thêi gian kÌm cÆp con c¸i cã h¹n chÕ + Điều kiện kinh tế gia đình (nguồn thu nhập) không đồng đều, đời sống vật chất một số gia đình còn gặp nhiều khó khăn cho nên việc quan tâm học tập của con em cha đến nơi đến chốn (ở lớp cũng nh ở nhà). + Trình độ dân trí cha đồng đều nên ý thức, vai trò giáo dục của một số bËc phô huynh cha cã. + Trong lớp, học lực không đồng đều, thậm chí cha nhớ tên bài hát, hát giäng cßn ª, a kh«ng gän tiÕng. + Mét sè häc sinh cßn l¬ lµ ë bé m«n nµy, c¸c em tËp trung chñ yÕu vµo m«n häc chÝnh nh to¸n, tiÕng ViÖt… * ThuËn lîi: + Do phổ cập đúng độ tuổi nên trình độ học sinh tơng đối đồng đều + Đa số phụ huynh đã có quan tâm hơn đến việc học bộ môn âm nhạc cho c¸c em. 4. C¬ së khoa häc Dùa trªn c¬ së s¸ch ©m nh¹c ë cÊp TiÓu häc. S¸ch ©m nh¹c dµnh cho gi¸o viªn. S¸ch båi dìng n¨ng khiÕu cho häc sinh TiÓu häc.. PHÇN THø II giải quyết vấn đề 1. Ph¸t hiÖn häc sinh cã n¨ng khiÕu.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Trong giê häc cÇn chó ý ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu vÒ ©m nh¹c cña tõng em - Qua khảo sát để tìm ra những học sinh có năng khiếu - Lập ra một đội quản ca để lớp học tập - Phát hiện tai nghe qua việc đọc nhạc, gõ tiết tấu .v.v. Đó mới là học sinh cã n¨ng khiÕu thùc sù v× cã nh÷ng em tµi n¨ng vÒ ©m nh¹c kh«ng ph¶i chØ h¸t hay mµ cÇn cã tai nghe ©m nh¹c tèt. VÝ dô: Nghe râ tiÕt tÊu ®o¸n c©u h¸t Bµi “Chó Õch con”: Kìa chú là chú ếch con có đôi là đôi mắt tròn Chó ngåi häc bµi mét m×nh bªn hè bom kÒ vên xoan - Gi¸o viªn gâ ©m h×nh tiÕt tÊu cña c©u h¸t thø nhÊt hoÆc c©u h¸t thø hai, đố học sinh phát hiện là câu hát nào? (Câu 1, 2, 3, 4 đều đúng cả - Vì câu 1 vµ c©u 2 cã ©m h×nh tiÕt tÊu gièng nhau, c©u 3 c©u 4 cã ©m h×nh tiÕt tÊu gièng nhau). - Trong khi học sinh hát, giáo viên nghe lắng nghe để phát hiện ra những em có giọng hát hay hoặc giọng hát có triển vọng để bồi dỡng ngay. VÝ dô: Thö h¸t theo giai ®iÖu bµi chó Õch con víi mét lêi ca míi Mùa xuân đẹp tơi đã sang nắng xuân bừng trên xóm làng Chúng em cùng nhau đến trờng tay nắm tay cùng vang HoÆc: K×a em lµ em bÐ xinh cí sao l¹i hay khãc nhÌ ¤ k×a mét c« chÝch choÌ ®ang hãt vang tõ ngän tre Giáo viên cho học sinh hát bài Chú ếch con một đến hai lần sau đó hớng dẫn các em hát 4 câu trên. Học sinh tự hát theo giai điệu của bài “Chú ếch con”, em nào hát đúng, hay, giọng ca đẹp đợc khen ngợi. Giáo viên có thể đệm đàn cho học sinh hát, các em vừa hát vừa gõ đệm theo. 2. C¸ch tæ chøc - Tæ chøc häc nhãm. - Phân học sinh thành hai đối tợng (học sinh có năng khiếu và số học sinh cßn l¹i). - Lấy những em hát mẫu biểu diễn thể hiện trớc lớp (đó cũng là một c¸ch båi dìng). - Nêu câu hỏi nâng cao đối với học sinh có năng khiếu. - Dành thời gian xen kẽ trong các tiết học để hớng dẫn và bồi dỡng thªm cho nh÷ng em cã n¨ng khiÕu..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - RÌn luyÖn n¨ng khiÕu vµo nh÷ng tiÕt häc 2 buæi. 3. Båi dìng häc sinh cã n¨ng khiÕu 3.1- C¸c nguyªn t¾c chung: 3.1.1- Nguyªn t¾c ph¸t triÓn: Gi¸o dôc ©m nh¹c lµ lµm cho tai nghe cña học sinh mỗi ngày đợc nhạy bén hơn nên phải bằng sự thức tỉnh tai nghe âm nh¹c chø kh«ng ph¶i b»ng mét mí lý thuyÕt rêm rµ, nÆng nÒ nµo kh¸c. 3.1.2- Nguyªn t¾c trùc quan: Lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c quan träng nhất để bồi dỡng học sinh có năng khiếu âm nhạc. Nếu giáo viên chỉ dùng lời nói mà không có chứng minh minh hoạ cụ thể qua giọng hát, tiếng đàn, băng đĩa thì học sinh khó có thể tiếp thu đợc cái trìu tợng của âm thanh nh cao độ, trờng độ. Cần minh hoạ bằng thủ pháp, biện pháp trực quan sinh động. 3.1.3- Nguyªn t¾c thùc hµnh: - Trong qu¸ tr×nh häc sinh tiÕp thu qua ©m thanh, cÇn ph¶i cã thêi gian thoả đáng để thực hành ca hát, thực hành tập đọc nhạc, thực hành nghe nhạc vµ ph©n tÝch nh¹c. - Phải xem thực hành làm đồng tâm. 3.1.4- Nguyªn t¾c s¸ng t¹o: - Cho học sinh hiểu và biết cải biên đó cũng là cách sáng tạo. - Gi¸o viªn ph¶i biÕt t«n träng nh÷ng s¸ng t¹o cña häc sinh. - BiÕt kh¬i gîi nh÷ng n¨ng khiÕu trong c¸c em. 3.2- C¸c bíc cô thÓ: * Häc sinh ph¶i luyÖn thanh tríc khi h¸t: - Gi¸o viªn luyÖn mÉu theo c¸c ©m. VÝ dô: §«, rª, mi (©m thÊp) Mi, son, la, đố (âm cao) Son, son, son (©m ngang) - Giáo viên đánh đàn, học sinh nghe và luyện theo đàn các mẫu trên lu©n phiªn nhau. - LuyÖn c¸ nh©n (nh»m më khÈu h×nh) - LuyÖn tËp thÓ, nhãm. * Trong qu¸ tr×nh d¹y häc sinh cã n¨ng khiÕu ©m nh¹c: - Học sinh cần nắm đợc 4 yêu cầu: Hát đúng cao độ, trờng độ, tiết tấu vµ lêi ca. - T thế vào ra đẹp, hát diễn cảm các tác phẩm tốt..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - NhÊt lµ häc sinh ë líp 1, bíc ®Çu luyÖn cho c¸c em më khÈu h×nh, uèn lỡi nhả chữ nhẹ nhàng, lấy hơi đúng chỗ v.v... - Hát đều giọng hát, cá nhân hoà vào tập thể. - Thể hiện bài hát là phải diễn cảm đúng sắc thái, tình cảm của từng bài - LuyÖn cho c¸c em cã mét giäng h¸t mÒm m¹i, c¨ng ®Çy, kh«ng lì giäng, nh¶ ch÷ trßn trÆn, kh«ng ª a trong khi h¸t. Gi¸o viªn ph¶i cho häc sinh hát theo đàn, gõ nhịp phách theo các dụng cụ đòi hỏi phải chính xác, rõ ràng tõng c©u - ch÷. - H¸t lµ mét ph©n m«n quan träng nhÊt trong viÖc n©ng cao chÊt lîng tiÕng h¸t cho häc sinh cã n¨ng khiÕu thùc sù. - Phải trang bị cho học sinh một số kỹ năng nh: T thế ngồi hát đúng, ph¶i tho¶i m¸i, lng ph¶i th¼ng, vai kh«ng so, h¬i thë nhÑ nhµng; BiÕt lÊy h¬i ng¾n, dµi, n«ng, s©u, cho tõng c©u h¸t kh¸c nhau. - Biết phát âm rõ ràng, khẩu hình tròn đẹp, hát không bẹt tiếng, âm thanh không khô cứng, hát phải hoà hợp đồng ca, thống nhất hơi thở. - Trong lóc häc sinh h¸t, gi¸o viªn chó ý nghe vµ söa sai nh÷ng chç häc sinh hát cha chuẩn, đồng thời cho học sinh hát theo đàn, tự đánh đúng nhịp, đúng phách. - Hát theo đơn vị tổ, cá nhân, nhóm để đánh giá lẫn nhau. - Gi¸o viªn luyÖn cho häc sinh kh«ng chØ h¸t hay nghe chuÈn mµ ph¶i nâng cao, ra vào theo đàn cho đúng, cho hợp lí. - Qua c¸c bµi h¸t, c©u nh¹c vµ mét sè ký hiÖu vÒ ©m nh¹c, gi¸o viªn cho học sinh có năng khiếu thực sự về đàn thực hành luyện ngón qua đàn, tự sáng tạo và tìm hiểu, học tập qua lời ca. Giáo viên hớng dẫn để đánh một số bài hát ë tiÓu häc. §ã chÝnh lµ sù trau dåi rÊt lín ë c«ng häc tËp cña häc sinh. - Båi dìng n¨ng khiÕu lµ nh»m gi¸o dôc t×nh c¶m, t tëng cho c¸c em. Biết hát, biết nghe nhạc, biết chơi đàn để nâng cao khả năng thẩm mỹ. Phân biệt đợc bài hát có tính âm nhạc. - Híng dÉn häc sinh häc hái, t×m hiÓu qua c¸c ch¬ng tr×nh ca nh¹c thiÕu nhi, âm nhạc thính phòng của trẻ qua ti vi, đài, đĩa nhạc v.v... - Giáo viên luôn kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. - Giáo viên nên nâng cao về cách nghe nhạc để học sinh so sánh. - Gi¸o viªn chän mét bµi h¸t hoÆc mét bµi nh¹c kh¸c nhau, gi¸o viªn đánh đàn, dùng băng, đĩa cho học sinh nghe để thể hiện tình cảm khác nhau. - Gi¸o viªn kÓ ra nh÷ng mÉu truyÖn, nh÷ng nh¹c cô, tranh ¶nh v.v... §Ó học sinh thấy đợc âm nhạc nảy sinh từ quá trình lao động của con ngời..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Nãi tãm l¹i, d¹y m«n n¨ng khiÕu ©m nh¹c lµ ph¶i b»ng ©m thanh, chuyÖn kÓ, thøc tØnh c¸c em b»ng tai nghe, båi dìng n©ng cao tay nghÒ, giäng h¸t, chø kh«ng chØ nãi vµ b¾t c¸c em chÐp víi mét lý thuyÕt rêm rµ nµo kh¸c.. PHÇN THø III kết quả đạt đợc Và những bài học kinh nghiệm 1. Kết quả đạt đợc: - Sau khi thực hiện đúng một số kinh nghiệm giảng dạy nh trên, tôi nhận thÊy häc sinh tá ra rÊt thÝch häc vµ say mª m«n häc nµy..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> - Học sinh tiếp thu một cách dễ dàng, chủ động. Với những cố gắng trên tôi đã thực hiện khá thành công và đã phát huy đợc trí lực học sinh, chọn ra đợc những học sinh có năng khiếu thực sự làm nền tảng.Tôi đã có 01 học sinh đạt giải nhì trong cuộc thi Hát dân ca cấp huyện năm học 2010 – 2011 và bản thân tôi cũng đạt giải khuyến khích . 2. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm: 2. 1- §èi víi häc sinh kh¶o s¸t thêi gian qua: - Ph©n lo¹i ®Çu n¨m, gi÷a n¨m - Biết thể hiện và phân biệt những cao độ, trờng độ, sắc thái của từng bài hát, thể hiện đợc năng lực của cá nhân trong giờ học. - BiÕt s¸ng t¹o, t×m tßi häc hái - BiÕt ph¸t hiÖn, nghe chuÈn - Tin tëng vµo b¶n th©n, cã ý thøc häc hái b¹n bÌ ë trong líp - Kết hợp các phơng pháp hữu hiệu nhất, chữa lỗi tay đôi - Yªu thÝch ca h¸t vµ c¶m nhËn s©u s¾c vÒ nghÖ thuËt ©m thanh. 2. 2- §èi víi gi¸o viªn: - Tích luỹ các phơng pháp giảng dạy qua học tập để nâng cao kiến thức, tay nghÒ. - Tiếp tục theo học các chơng trình cao đẳng đại học - Tiếp thu các ý kiến của đồng nghiệp - Lµ mét tÊm g¬ng s¸ng cho häc sinh noi theo - Tạo điều kiện gần gũi với phụ huynh, giúp đỡ học sinh về mọi mặt. Khuyến khích học sinh mua đàn để tập luyện thờng xuyên. - Trong một lớp học, giáo viên nên lấy ra một đội văn nghệ của lớp, những em có giọng hát hay, có tai nghe chuẩn, phách nhịp vững vàng để cầm xíng cho c¶ líp. - Nên dành nhiều thời gian thích hợp để cung cấp, tập luyện cho những häc sinh cã n¨ng khiÕu vÒ ©m nh¹c. - Gi¸o viªn nghiªn cøu kü ch¬ng tr×nh so¹n mét gi¸o ¸n bµi d¹y - Xác định đợc trọng tâm của tiết dạy năng khiếu âm nhạc - Phải có đồ dùng dạy học để nâng cao chất lợng bài dạy nh tranh ảnh nhạc sỹ, bảng phụ, phấn màu, đàn, bộ gõ .v.v. - Lên lớp, giáo viên phải nhẹ nhàng thoài mái, nhng phải có thái độ nghiêm túc trong giảng dạy. Nên động viên khích lệ học sinh, không doạ nạt, gß Ðp c¸c em. - LÊy häc sinh lµm trung t©m “TÊt c¶ v× häc sinh th©n yªu”..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> T«i nghÜ: Mçi gi¸o viªn tiÓu häc nÕu cã t©m huyÕt víi häc sinh, say mª víi nghÒ nghiÖp, lµm trßn tr¸ch nhiÖm lµ mét gi¸o viªn, cã niÒm say mª trong gi¶ng d¹y, chÞu khã t×m tßi, häc hái th× ch¾c ch¾n cã nh÷ng gi¶i ph¸p hay trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y. Nh÷ng kinh nghiÖm trªn xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y cña t«i trong suốt thời gian qua nên tôi rất mong sự góp ý của mọi đồng nghiệp để tôi có thªm nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y häc nãi chung vµ m«n ©m nh¹c nãi riªng.. PHÇN THø Iv kiến nghị, đề xuất -CÇn cã phßng häc nh¹c riªng, trong phßng häc ©m nh¹c cÇn trang bÞ đủ nh âm ly, loa, đàn, ti vi, đầu đĩa VCD để thuận lợi cho việc học nhạc, nghe nh¹c, xem c¸c ch¬ng tr×nh biÔu diÔn… - Bàn ghế ngồi học phải phù hợp để các em học tập thoải mái. - TËp huÊn vÒ sö dông c«ng nghÖ th«ng tin cho gi¸o viªn ©m nh¹c mét c¸ch chÊt lîng vµ hiÖu qu¶. - T¹o s©n ch¬i ©m nh¹c hµng n¨m cho gi¸o viªn vµ häc sinh c¸c trêng cã dÞp giao lu, häc hái. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm nh»m n©ng cao chÊt lîng båi dìng năng khiếu âm nhạc cho học sinh Tiểu học. Rất mong đợc các bạn quan tâm, góp ý…để sáng kiến này đợc hoàn chỉnh hơn. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Yªn Ph¬ng, ngµy 20 -05- 2011 Ngêi viÕt §Æng ThÞ Hång GÊm.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>