SCHOOL FOR PREVENTIVE MEDICINE AND PUBLIC HEALTH

CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ CHO NHÂN
VIÊN Y TẾ


Mục tiêu

Mục tiêu 1: Phân tích được các yếu tố tác hại nghề nghiệp cho
nhân viên y tế
Mục tiêu 2: Trình bày các biện pháp dự phịng yếu tố nguy cơ
cho nhân viên y tế

www.ipmph.edu.vn


Hiện nay trên thế giới có khoảng 23 triệu nhân viên y tế, chiếm
khoảng 12% lực lượng lao động trên toàn thế giới. Nhân viên y
tế bao gồm:
- Bác sĩ
- Điều dưỡng, hộ lý
- Nhân viên phịng thí nghiệm, kỹ thuật viên
- Nhân viên vệ sinh, hành chính
- Nhân viên vận chuyển cấp cứu, sửa chữa bảo hành các thiết bị y
tế…
www.ipmph.edu.vn


Tại Việt Nam:
349.491 cán bộ y tế, đạt tỷ lệ 40,5 cán bộ y tế/10.000 dân, số bác
sĩ là gần 7 bác sĩ/10.000 dân

www.ipmph.edu.vn


ĐẶC ĐIỂM NGHÊ NGHIỆP

Trong quá trình lao động, người lao động luôn phải tiếp xúc với
những yếu tố, những điều kiện có hại cho sức khoẻ:
- Lao động diễn ra liên tục.
- Thường xuyên tiếp xúc với người bệnh, các bệnh phẩm nguy
hiểm độc hại, các mầm bệnh, các ổ dịch, các yếu tố độc hại từ
mơi trường có chất thải Y tế.
- Cường độ lao động cao
- Có thể bị áp lực dư luận xã hội, các đòi hỏi của người bệnh,
gánh nặng cuộc sống đã đè nặng lên tâm lý
www.ipmph.edu.vn


Nghề, công việc nặng nhọc, độc hại và nguy hiểm trong ngành
Y tế

- Điều kiện lao động loại IV: Làm việc trong các cơ sở về
phong, lao, tâm thần.
- Điều kiện lao động loại V: Giải phẫu bệnh lý vi thể, kiểm
nghiệm độc chất pháp y; Vận hành, sửa chữa kiểm chuẩn máy
X quang, chiếu xạ và các chất phóng xạ; trực tiếp khám, điều
trị, phục vụ bệnh nhân mắc bệnh phong, lao, tâm thần..
- Điều kiện lao động loại VI: Trực tiếp khám, điều trị, phục vụ
người nhiễm HIV/AIDS; Giải phẫu bệnh lý đại thể, liệm xác,
ướp xác chết, khám nghiệm tử thi…

www.ipmph.edu.vn


CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP TRONG CƠ SỞ Y
TẾ

- Yếu tố sinh học:
Nhân viên y tế có nguy cơ cao bị lây nhiễm các bệnh truyền
nhiễm do tiếp xúc với máu, dịch cơ thể.
Viêm gan B, viêm gan C, HIV, Lao, vi khuẩn đường ruột.
Lao, cúm, sởi, các tác nhân sinh học mới xuất hiện như SARS,
H5N1, H9N7, MERS-CoV, Zika…

www.ipmph.edu.vn


CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP TRONG CƠ SỞ Y
TẾ

- Yếu tố vật lý:
Các nhân viên y tế như nhân viên X quang, nhân viên khoa Y học
hạt nhân, nhân viên xạ trị, nhân viên các khoa xét nghiệm và điều
trị có sử dụng chất phóng xạ
- Tia X
- Tia γ
Tiếp xúc với tiếng ồn, nóng, lạnh, rung, điện và điện từ trường

www.ipmph.edu.vn



CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP TRONG CƠ SỞ Y
TẾ

- Yếu tố hoá học:
Các hoá chất phổ biến trong các cơ sở khám chữa bệnh là các
hoá chất sát trùng và khử khuẩn như chlorine, iodine,
formaldehyde...
Chất gây mê, tê; chất tẩy uế, khử trùng (N2O, cồn isopropyl, clo,
iốt, phenol..). Các hóa chất này có khả năng gây kích thích da,
đường hô hấp, dị ứng, đột biến gen, ung thư v.v.
Hoá chất xâm nhập vào cơ thể theo 3 đường chính: đường hơ
hấp, qua da và đường tiêu hố
www.ipmph.edu.vn


CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP TRONG CƠ SỞ Y
TẾ

- Yếu tố tâm sinh lý lao động:
NVYT, đặc biệt trong các bệnh viện phải làm việc theo chế
độ ca kíp, làm đêm để bảo đảm chế độ làm việc 24/24.
NVYT có trách nhiệm nặng nề, chịu phản ứng bất lợi của
bệnh nhân và người nhà khi có tình huống xấu xảy ra, đặc
biệt là NVYT tại các khoa điều trị tích cực, khoa bỏng, khoa
cấp cứu, khoa ngoại, khoa truyền nhiễm, khoa sản v.v.

www.ipmph.edu.vn


CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP TRONG CƠ SỞ Y

TẾ

www.ipmph.edu.vn


CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP TRONG CƠ SỞ Y
TẾ

Những điều kiện gây căng thẳng cho NVYT bao gồm:
- Công việc quá tải (số lượng bệnh nhân đến ngày càng
đông, lượng mẫu xét nghiệm trong ngày nhiều v.v.)
- Tiếp xúc với nhiều người (bệnh nhân và người nhà bệnh
nhân), với nhiều bệnh nguy hiểm tiềm ẩn
- Bạo lực từ người nhà bệnh nhân và bệnh nhân....
- Những yếu tố này dẫn đến stress nghề nghiệp, lâu dài
ảnh hưởng tới sức khoẻ của NVYT như gây tăng huyết áp,
bệnh tim mạch, rối loạn giấc ngủ, rối loạn tâm thần....
www.ipmph.edu.vn


CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP TRONG CƠ SỞ Y
TẾ

- Các yếu tố ecgonomi:
Tư thế làm việc bất hợp lý: Với tính chất đặc thù nghề nghiệp,
cơng tác điều trị, cấp cứu và chăm sóc bệnh nhân địi hỏi NVYT
làm việc với nhiều tư thế khác nhau.
NVYT khoa ngoại thường xuyên phải làm việc trong tư thế đứng
kéo dài khi thực hiện các ca phẫu thuật
Bác sĩ nha khoa luôn phải cúi vặn người khi khám và điều trị

bệnh nhân
www.ipmph.edu.vn


CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP TRONG CƠ SỞ Y
TẾ

- Chất thải y tế:
Chất thải bị thấm máu, dịch của người bệnh & từ buồng bệnh
cách ly.
Chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao (bệnh phẩm, dụng cụ đựng,
dính bệnh phẩm lây nhiễm từ các phòng xét nghiệm).
Chất thải giải phẫu (các mô, cơ quan, bộ phận cơ thể người bệnh;
xác động vật thí nghiệm )

www.ipmph.edu.vn


CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP TRONG CƠ SỞ Y
TẾ

- Tác nhân gây tai nạn thương tích:
Nguy cơ bị tổn thương do vật sắc nhọn; cháy, nổ do điện, bình áp
suất, bạo lực từ bệnh nhân và người nhà bệnh nhân…

www.ipmph.edu.vn


CÁC BIỆN PHÁP DỰ PHÒNG


Nguyên tắc chung:
- Cách ly các nguồn bệnh truyền nhiễm và hạn chế phơi nhiễm
với các tác nhân gây bệnh là biện pháp hàng đầu để làm giảm
nguy cơ lây nhiễm nghề nghiệp.
- Tiệt trùng, tẩy uế các bệnh phẩm, sinh phẩm, phân, nước tiểu,
vật dụng bị ơ nhiễm bằng các biện pháp hố học, vật lý có hiệu
quả, thải bỏ đúng cách. Có chế độ sát trùng, tẩy uế định kỳ nơi
làm việc.
www.ipmph.edu.vn


CÁC BIỆN PHÁP DỰ PHÒNG

Nguyên tắc chung:
- Tỉ mỉ, thận trọng khi làm việc. Trong chăm sóc bệnh nhân phải
tuân thủ ngun tắc vơ khuẩn, tn thủ các qui trình phịng chống
nhiễm khuẩn và thực hành an tồn khi sử dụng vật sắc nhọn.
- Trang bị và sử dụng các dụng cụ hoặc phương tiện làm việc có
ưu điểm về an tồn và vệ sinh lao động, ví dụ:
- Sử dụng các phương tiện bảo vệ cá nhân khi làm việc

www.ipmph.edu.vn


CÁC BIỆN PHÁP DỰ PHỊNG

- Thực hành phịng chống nhiễm khuẩn tại bệnh viện:
• Ngăn chặn sự nhiễm khuẩn lan truyền theo đường máu và lan
truyền các mầm bệnh từ dịch thể.
• Giảm nguy cơ lan truyền các vi sinh vật từ cả hai nguồn nhiễm

khuẩn là nguồn phát hiện được và nguồn không phát hiện
được trong bệnh viện.

www.ipmph.edu.vn


CÁC BIỆN PHÁP DỰ PHỊNG

Các quy trình cơ bản trong phịng ngừa chuẩn bao gồm:
• Vệ sinh bàn tay.
• Sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân khi thao tác với máu, dịch, chất tiết và
bài tiết của cơ thể.
• Kỹ năng thực hành đúng quy cách với các phương tiện y tế chăm sóc bệnh
nhân và với đồ vải dùng một lần đã nhiễm bẩn.
• Phịng ngừa các tai nạn rủi ro nghề nghiệp do kim tiêm và các vật sắc nhọn
khác.
• Vệ sinh bệnh viện và vệ sinh ở khu vực có dây dính máu, dịch.
• Xử lý chất thải đúng quy cách.
• Khử trùng và tiệt trùng.
www.ipmph.edu.vn


CÁC BIỆN PHÁP DỰ PHỊNG

- An tồn sử dụng vật sắc nhọn:
Thao tác an toàn với kim tiêm, kim khâu .
Thao tác an tồn khi huỷ bỏ kim tiêm
• Bỏ kim tiêm ngay tại nơi tiến hành tiêm
• Huỷ kim tiêm với một động tác dứt khoát, huỷ từng cái một bằng máy huỷ kim tiêm.
• Thả tồn bộ kim tiêm vào hộp an tồn đựng vật sắc nhọn, khơng nên ấn kim tiêm vào thùng

chứa.
• Khơng được vứt bỏ kim bơm tiêm vào thùng đựng rác thải sinh hoạt
• Ở những nơi khơng có điều kiện huỷ bỏ bơm kim tiêm nên sử dụng bơm kim tiêm tự huỷ

www.ipmph.edu.vn


CÁC BIỆN PHÁP DỰ PHỊNG

• Biện pháp thay thế:
- Thay thế quy trình cơng nghệ
- Thay thế thiết bị, máy móc, dụng cụ
- Thay thế ngun vật liệu
• Biện pháp kỹ thuật công nghệ

www.ipmph.edu.vn


CÁC BIỆN PHÁP DỰ PHỊNG

• Phương tiện bảo vệ cá nhân
Các phương tiện bảo vệ cá nhân phải đáp ứng u cầu:
- Thích hợp: Có hiệu quả tốt, ngăn ngừa tác hại của các yếu tố
nguy hiểm, độc hại
- Thuận tiện: Dễ dàng trong sử dụng, bảo quản và không gây tác
hại khác
- Đủ số lượng và thích hợp về chủng loại
- Giới thiệu và huấn luyện về sử dụng, bảo dưỡng các phương
tiện phòng hộ cá nhân và giám sát việc sử dụng thường xuyên
www.ipmph.edu.vn



CÁC BIỆN PHÁP DỰ PHỊNG

• Các biện pháp hành chính:
- Thay đổi lịch làm việc để làm giảm sự tiếp xúc bằng cách quay
vòng ca làm việc
- Tăng thời gian nghỉ ngơi cho NVYT khi làm việc trong mơi
trường nóng và độc hại.

www.ipmph.edu.vn


CÁC BIỆN PHÁP DỰ PHỊNG

• Biện pháp y tế:
• Thơng tin tuyên truyền, huấn luyện cho cán bộ quản lý và
NVYT về cơng tác an tồn vệ sinh lao động
NVYT và người sử dụng LĐ đều phải được huấn luyện, truyền
thông về các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe tại nơi làm
việc, các chế độ chính sách liên quan đến chăm sóc sức khỏe cho
người LĐ, các biện pháp dự phòng phòng tránh bệnh và TNTT
nghề nghiệp đặc thù trong ngành YT
www.ipmph.edu.vn