LỜI CÁM ƠN'

Em xin tràn trọng cam ơn Bail Giám hiệu vá các phóng ban cua trướng Đai học
Y Hà NỘ! đà đao tạo. cung cấp đầy đu cho cm cơ sơ vá tài liệu trong ca quá trinh học
tập và nghicn cứu,
Ein xin trán trọng cám ơn các thảy, có cua Viện Dào tạo Y học dự phịng và Y te
còng cõng đà truycn đat những kiến thức vá niềm dam mê với chuyên ngành Y học Dự
phòng, cùng như tồn bộ thầy cơ bộ mơn Dãn sổ học đã quan tảm và tao điều kiện, hết
súc đè em có thề hồn thành khóa luận này
Em xin gưi lịi cám ơn chân thảnh đến PGS.TS. Nguyên Đảng Vừng, thầy đả
giúp cho em cõ được nhừng cơ sơ đầu tiên đẽ hình thánh nên ý tương đe tai cùng như
sát sao trong tồn bộ qua trinh làm khóa luận náy. Em xin gưi lời cam ơn sâu sàc đền
ThS. Phạm Thị Thu Trang đả cúng em từ những bước đẩu tiên, cung cắp những kiền
thức, chia se kinh nghiêm, động viên và góp ý cho em
Em cũng gứi lời cam ợn den Ban Giâm hiệu, các phóng ban. Hội Phụ huynh và
các em học sinh trường Trung học cơ sơ Hạ Dinh. Thanh Xuân, Hã Nội dà hồ trọ và tạo
diều kiện cho em trong quã trinh thu thập sổ liệu.
Cam ơn nhừng người ban trong và ngoài trướng đại học đà giúp dờ. chia sè
cùng em những khó khàn trong quá trinh học tập vá nghiên cứu.
Cuối cúng, em xin gưi lèn cam ơn đặc biệt nhắt dành cho gia đinh vi tất ca
những điều mọi người đă làm đế em cỏ cơ hội tồt nhất học tập dưới mái trường Đại học
Y Hà Nội. Cam ơn Minh Anh. người cháu lã nguồn động lực lớn nhất chơ em thực hiện
và hỗn hành khóa ln này.
Hã Nội, ngày tháng nâm 2021
Sinh viên

Khuất Thị Minh Hiếu

-ÍM CỊỈ ugc V Hl

LÒI CAM ĐOAN

Em là Khuất Thi Minh Hiểu, sinh viên tỏ 23 kip Y6G chuyên ngành Bác sì Y
học Dự phòng. Trưởng Đại học Y Hà Nội. em xin cam đoan:
Dày là khóa luận do ban thàn em trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn cua
PGS.TS. Nguyễn Đảng Vừng và ThS. Phạm Thi Thu Trang. Cãc số liêu vá thơng tin
trong Khỏa ln này là hồn tồn trưng thực, khách quan vả chưa từng được còng bố
trên bàt cừ cịng trinh nghiên cứu khoa hợc khác.
Em xin hồn tốn chiu trách nhiệm trước pháp luật về nhừng cam kết náy.
Há Nội. ngày 26 tháng 5 nảm 2021
Sinh viên

Khuất Thị Minh Hiếu

-ÍM CỊỈ ugc V Hl


MỤC LỤC

3.3.1.
3.3.2. Mối liên quan giữa các yểu lổ vê linh hình Itọc tập cũa đồi lượng nghiên

-ÍM CỊỈ ugc V Hl


DANH MỤC BANG

Bâng 3.7 Mối liên quan giiìa các yếu tố về gia đinh với các hĩnh thúc bao lực 36
Bâng da
tích

3.8.
biền)...
Một số 37
yểu tỏ lièn quan đen bạo lực trê em (phân

-ÍM CỊỈ ugc V Hl


DANH MỤC BIEU ĐÔ


DANH MỤC HÌNH


DANH MỤC CHỮ VIÉT TÁT

ACE

Trãi nghiêm tiêu cue thời (hơ ấu

BLTC

Bao lực thề chấ t

BLTT

Bạo lực tinh (hằn

BLTD


Bạo lực tinh dục

CO VID-19

Bệnh viêm đường hô hầp cấp do chung mới cua vi-rút
Corona

ĐTNC

Đối tượng nghiên cứu

MICS

Cuộc điều tra đánh giá các mục tiêu trc em vá pliu nừ

STD

Bệnh lây truyền qua dưỡng tinh dục

THCS

Trung hợc cơ sở

THPT

Trung hợc phơ thịng

UNCRC

Cịng ước cua Liên Hợp Quốc về Quyền Tre cm


UNICEF

Quỳ Nhi đồng Liên Họp Quốc (United Nation Children's

WHO

Fund)

Worlds A FE

Tò chức Y tế Thế giới (World Health Organization)
Cãc nghiên
trướng
gia đình
cữu thề giới về lạm dụng trong mơi

-W-- -ÍM Qỉ ugc V Hl


TÓM TẮT

Thực trạng bạo lực trê em ờ học sinh trường Trung học CO'sà Hạ Dinh, quận
Thanh Xuân, thành phố Hà Nội năm 202(1
Bao lực tre em là một van đè sức khoe cộng đồng vả phố biến trên thề giới
cùng như Việt Nam. Mục đích: mị ta thực trạng bạo lực trc em ơ học sinh tại trường
Trung học cơ sờ(THCS) Hạ Dinh, Thanh Xuân. Hã Nội nảm 2020 và phân tích mọt sồ
yếu tố hèn quan. Phương pháp: thỉễt kè nghiên cứu mô tá cẵt ngang tiền hành trẽn 372
học sinh trường THCS lla Đinh Két quả nghiền cứu: tỷ lê học sinh trai qua từng loại
hĩnh bạo lực riêng lé lần lượt lã 82,0% bao lực the chất (BLTC), 95,7% bạo lực tinh

than (BLTT). 39.0% bạo lực tinh dục (BLTD). Hộc sinh hộc lưc giói và rầt khó khàn
trong vi-ệc làm bài tập, cõ sừ dụng rượu bia cõ lỹ lẻ cao hơn bị bao lực. Tư đánh giá
sức khoe là trung binh có OR-2.6 so với tư đánh gii tuyệt vời liên quan đền BLTC. cỏ
dấu hiệu trầm cám có tý lệ BLTC gắp 2 lần và Bl. IT gap 7 lần. Ngoài ra. yếu tồ liên
quan đền Bl.TC lá học sinh có bơ thường xun uống rượu bia (OR-9.8). bố me có mâu
thuần (OR-4.3). Kềt luận: bạo lực vàn cịn phơ biền trong đối tượng học sinh TIỈCS.
Các yễu tố hèn quan bao gồm học lực giói, gặp khó khăn trong việc làm bái tập, uống
rượu bia. tự đánh giã sức khóe là trung binh, có dầu hiệu trầm cám. bổ uống rượu
thường xuyên, mối quan hẻ cua bồ me có mâu thuàn. Khuyển nghị: nhá trường và gia
đinh quan tâm hơn với các đói tượng cõ những nguy cơ này vá cớ những can thiệp hỗ
trợ kip thời
Từ khóa:
dục,
bạo lực
bụo (rè
lực em.
the xâm
chầt,
hạĩ
bụo
trê
lực
em,
tinh
ngưực
thần,
(Ỉ3Í
bạo
trê
lực

em.
(ình

-ÍM Qỉ ugc V Hl


Violence against children among Ha Dinh secondary school students, in Thanh
Xuan district, Hanoi city in 2020
Violence against children is a public health issue and popular in the world as well as in
Vietnam The study aims to describe the prevelencc of violence against children and to
identify some factors correlated to violence against children among students at Ha Dinh
secondary school, in Thanh Xuan district. Hanoi, in 2020. The study used the crosssectional design with 372 students at Ha Dinh Secondary School The results show that
the proportion of students who experienced each form of violence including physical
violence, emotional violence, sexual violence was 82.0%. 95 7% and 390%.
respectively. Students achieving good academic performance, having difficulty doing
homework, and drinking alcohol might have a higher risk being violentcd.
Self-assessment of health as normal had OR - 2.6 comparing to excellent selfassessment involving physical violence (PV). Within depression, the risk of being pv
was twice and emotional violence (EV) was 7-fo|ds. In addition, the factors related to
PE were the father frequently drank alcohol OR-9.8. and parental conflict OR - 4.3.
Conclusion violence is still common among secondary school students Associated
factors included good academic performance, difficulty in doing homework, drinking
alcohol, self-rated health as average, signs of depression, father's frequent drinking,
parental conflict It is recommended that school administrators and families pay more
attention to students at risk and have support interventions promptly and efficiently.
Keywords:
physical against
violence,
emotional
violence,
sexual

violence,
child
abuse.
violence
children,
child
maltreatment,

-■c -ÍM Qỉ Hgc V Hl


1
0

ĐẶT VẮN ĐÈ

Theo Tố chức Y tẻ The giói (WHO), bạo lực lả một vẩn đề sức khóe cộng đồng
kin và ngày cáng táng trên toàn thế giới? Bao lực là cồ ý sử dung vù lực hoặc quyền lực
đế de dọa hoặc thực hiện hành vi dẫn đén thương tích, tử vong, tổn hại tàm lý. kém phát
triển hoậc tồn that đổi VỚI chinh ban thân minh, một người khác, một nhóm người
hoặc cịng đồng.1 Bao lực tre em bao gồm tất ca các hitth thức bao lực đội VỌI người
dưới 18 tuẠi Các dang bạo lực tre em được Cõng ựẠc Liên Hợp Quốc về Quyền Tre
em (VNCRC) dưa ra bao gồm tầt cá cảc dang bạo lụrc thế chất, tinh thần, gây thương
tích, lam dung, bo mặc. đốt xư tệ bạc. ngược đải. bóc lột. vã ca lam dung tình dục.
Bạo lực xay ra dưới sư tãc động cũa nhiều yếu tồ tứ yều lổ cá nhàn, các mói
quan hè cứa cá nhân, cộng đổng và xà hỏi. gày la nhùng hậu quả tức thi cũng như lâu
dãi. thâm chi kéo dài suốt cuộc đôi cua nan nhàn ' Ngoài chinh bán thản các nan nhân,
bạo lực tre em côn anh hường đến nliừng người (hàn trong gia dinh, cộng dồng, mai
quan hệ vá tương tác giừa gia đinh vã xà hội4
Theo một nghiên cứu tông quan hệ thống sư dung dừ liêu tữ 96 quốc gia vảo

nám 2016. trên tồn thế giới ước tinh có hơn một nứa sổ tre em ĩữ 2 đền 17 tuồi đả trài
qua bạo lưc vào năm vừa qua. trong đó 64% trê em lá người Châu Á. 56% Bác Mỷ.
50% Châu Phi. 34% Mỳ La tinh vã 12% Châu Âu.1 số lượng trẽ em ước tinh trai qua
từng loạt bao lực riêng le theo một nghiên cứu tư bão cáo trên toàn cằu là 12.7% lam
dung tinh dục. 22.6% lam dung thê chát. 36.3% lam dung tinh cám. 16.3% bò mặc vẻ
mạt thề chát, 18.4% bõ mặc về mật tinh thần?
Ỡ Việt Nam. nghiên cứu cùa Trần Kiều Như vã cộng sự nàrn 2017 cho rằng có
83.4% tre em từ 12 đen 17 tuồi dà trai qua ít nhất một hình thức bao lực trong suốt cuộc
đời? Trong đó nhiều nhầt lá baơ lực tinh thần với 59.9% em. 38.5% bao lưc thẻ chat.
25.0% bi bõ mặc vã 7.1% bi lam dụng tinh dục.
Cãc thịng
nghiên
cứu
vèsinh
bao liên
lực
tre
emnghiên
ở Việt
Namtáp
theo
tim
hiểu
cùa
tuổi
chúng
hoặc (THPT),
tơi
ca
hoc

chu
yếu
trung
quan
học
đen
cơ
sơ
cãc
(THCS)
đỗi
tượng
vãchung
trung
dưới
học
14ớ
phố
chưa
có nhiều
cứu
chi
đối tượng ưc em TIICS từ 11 đen 14 tuồi’ * Đảy là giai đoạn rré em bit đầu bước vào
quá trinh dậy thi và có nhừng thay đơi về ngoai hĩnh cũng như tâm sinh lý, xả hội đè
hình thành nén một cơ thề mới. nhãn cách mới và ban sâc mới. Tré em trong độ tuổi
này chịu anh hương rất nhiều bời các tác động xung quanh tữ gia đinh vá xà hội đè hĩnh
thánh nên tinh cách 9 Thanh thiều niên đặc biệt là tre em trai có the trơ thành mực tiêu

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl



1
1

cùa bạo lực dựa trẽn xu hướng tinh dục phi truyền thống hoặc ban dang giới cua họ Tre
em gái có nguy cơ bị bạo lưc tinh dục vá cường bức hoặc kết hòn sớm hơn hầu hết tre
em trai, kéo theo đó là việc lảy truyền virus gảy suy giam miễn dịch ờ ngươi (HIV).
Đối với nhiều cô gái. trái nghiệm quan hệ tình dục đầu tiên ở tuồi vi thành niên lá
không mong muốn hoặc thậm chi bi ép buộc.11
Bẽn canh đó. sự anh hương cua đại dịch co VID-19 thời gian vừa qua đẳ làm
gia tảng tinh trang bao lực ờ tre em ớ nhiều đắt nước. i: Ca nhiềm COVID-19 đẩu tiên tai
Việt Nam vào tháng I nàm 2020. tinh lới thời điềm nghiên cứu, C0VID-I9 dà lan ra
nhiêu tinh thành cua Việt Nam ° Theo UNCEF và Tơng cục Thỗng kê Việt Nanr, có
khoang 21 triện tre không dén trướng vã cách ly ơ nhá, 69,2% người từ 15 tuồi trơ lèn
bị giam thu nhập, và khoang 14,0% buộc phái tạm nghi Thời gian ờ nhá với con cái
tăng lên kèm theo những căng thảng về tinh trạng kinh tế có dẫn tới tinh trạng bao lực
tảng. Thực tế, theo đánh giá nhanh tác động cưa đạt dtcli COVID-19 cua Tỏ chức Lao
Động Quỗc tế (ILO) tại Việt Nam. có gằn 10% người lao động cho biết trong gia đình
gia tăng tranh căi và gần 5% cho biết cớ bạo hành về lởi nói và hành dỏng trong gia
dinh.
Vi nhừng lý do trên, nghiên cứu "Thực trạng bạo lực tre em ở học sinh trường
Trung học cơ sở Hạ Dinh, quận Thanh Xuân, thành phẳ Hù Xụi nảm 2020" được thực
hiện với hai mục tiêu sau
1. Mò ta thực trang bao lực tre em ớ học sinh trường Tiung học cơ sờ Hạ Đinh,
quân Thanh Xuân, thành phố 1 là N ội nàm 2020
2. Phân tích một số yểu tồ liên quan dễn bạo lục tre em ớ học sinh trương Tning
hoc cơ sơ Ha Đinh, quàn Thanh Xuân, thánh phồ Hà Nội năm 2020.
CHƯƠNG I
TÒNG QUAN TÀI LIỆU


1.1.

Kháỉ niệm và thuật ngữ liên quan đến bạo lực trị em
Theo Cơng ước Liên Hợp Quốc về Quyền Trẻ cm (UNCRC). bạo lực tré em bao

gồm tất cã cãc hĩnh thúc bao lực the chắt, bao lực tinh thần, gây thưong lích, lam dụng,
bõ mặc. đối xừ tè bac. ngược đài. bóc lột. và cã lam dụng tinh dục đói với người dưới

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl


1
2

18 tuổi.
Viẻt Nam đà tham gia ký kết UNCRC nàm 1990. tuy nhiên theo luàt pháp cua
Việt Nam. trê em dược quy dinh lã người dưới 16 tuồi Trong nghiên cứu này. đè phù
họp với đặc đièm và các quy định ve pháp luật tại Việt Nam. tre em được cho lã người
dưới 16 tuồi.
Theo Luật Trê em Việt Nam dược ban hành nám 2016. bao lực tré em được giãi
thích lã hãnh vi hành ha. ngược đãi. đánh đãp; xâm hai thề chắt, sức khóe; làng ma. xúc
pham danh dự. nhân phàm: cô lâp. xua đuôi và các hành vi cố ý khác gây tòn hại về
mật thè chất, tinh thằn cua tre cm Xâm hai tre em được giai thích lá hãnh vi gày tồn hai
về thế chắt, tinh căm. tâm lý. danh dự. nhãn phẩm cua tre dưới hình thức bao lưc. bóc
lột. xàm hai tinh dục. mua bán. bó roi. bó mặc tie em vã cãc hình thức gây tịn hai khác
Có thè thấy hai khải niêm nãy có nhiều điềm tương đồng, ngồi ra có một số
Ihuãt ngừ khác nhau dẻ mõ tá phain vi má Iré em phái chiu dựng trong vai trô lã nan
nhân bao gồm “lam dụng", “ngược đài”. Trong các nghiên cứu hay báo cáo được viết
bàng tiêng Anh. chúng tỏi gộp các thuật ngừ tương tư lã "violence”, “abuse” hay
"maltreatment”. Điều đõ nhác nhơ chúng tôi phái biêu đúng vè cách thức đo lường bao

lực khi giai thich cãc số liêu có săn.
1.2.
Các hình thức bạo lực trè em
Tùy mục
đích
cũanhư
cácphân
nghiên
cứu
khác
nhau
sêvới
có cóc
cỏc hỡnh
cỏch
thc
dinh
nghớa
bao
lc
cựng
trờ
em
loai
khỏc
nhau
di
1
I


I
t

1

I
.
1
1

1
1



-W-- -M C ugc V Hl

o^hr.

1
1 11
J
.

'1T
ã*ãã I :w>ô| I

1

c*t»« 1


É■


1
3

Nhìn vào hinh 1.2, có thè thầy một sổ hình thức bạo lực có sự cộng hương, giao
thoa cùa hai hoặc ca ba dạng bao lực. Vi vậy rảt khó đẽ có thề đinh nghĩa và phân loại
một cách riêng le các hình thức bạo lực này. Chúng tơi tham khao nhừng đinh nghĩa cua
WHO. UNICEF. ƯNCRC đề đua ra đinh nghĩa sử dụng trong nghiên cữu này.
ỉ. 2. Ị. Bạo lire thể chất
Bạo lực thè chắt đối với tre em bao gồm tất ca các hĩnh phạt ve thê xac vá tẩt ca
các hình thức tra tấn khác, đỗi xư hoặc trứng phạt tán nhàn, vỏ nhân đạo hoặc hạ nhục
con người cùng như bát nạt và câm ghét thế xảc bơi người lớn hoặc tre em khác. Hình
phạt thê xác được đinh nghĩa là bất kỷ hình phạt nào sứ dụng vù lực nhăm gày ra đau

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl


1
4

đon hoặc khô chịu Hầu hết liên quan đến đanh đàp. tát. đanh đón tre em bÂng tay hoặc
bàng roi. gậy. thắt lưng. giãy. V V. hoặc đa. lẳc hoặc ném tré em. véo. cản, giật tõc hoặc
đấm. đánh vào mồm. ép tré ơ lư thé khơng thối mái, đốt. làm bong bong hoăc ẽp ân.14
1-22. Bạo lực tinh thần
Bạo lực tinh thần lièn quan đền việc bi cô lập. cha mẹ hoặc người châm sõc
khơng tao một mịi trường hỏ trợ phù hop đề phát triền Các hành vi bạo lực tinh thần có
kha nảng gây tơn hai đen sự phát triền VC thê chất, tinh thản, tâm linh, đao dức vả xà

hội cua tre. Bao lực kiểu náy bao gồm giam hoặc nhốt, han che di chuyền, coi thường,
dò lồi. đe dọa. gãy sợ hải, phân biệt đồi xư hoặc chề gièu. từ chối hoặc đối xư thú địch ’
1.2.3. Bạo lực tình dục
Bạo lực tinh due là việc bát tré em tham gia vào hoạt dỏng tinh dục mà
tré không hiểu biẻt đầy đũ. vi phạm pháp luật hoặc nhùng diẻu cắm ky cua xà hội bao
gồm
-

Xúi giục hoặc cp buộc trê tham gia vào bất kỹ boat động tinh due bất hợp phap
hoặc cô hai cho tâm lý;

-

Bóc lột tinh dục tre em vi mục đích thương mại;

-

Sư dụng hinh anh tre em trong các sàn phàm hĩnh ánh âm thanh về lạm dụng
tinh dục trè em;

-

Mai dâm tre em. nị lè tinh dục. bóc lột tinh dục trong du lịch và lừ hành, buôn
người vi mục đích bõc lột tinh dục (trong vã giừa các quốc gia), bán tTC em vi
mục đích tinh due và cường ép kết hỏn (Theo ƯNCRC)

1.3.

Hậu quà cũn bạo lực trè em


/.?. /. Anh hường dền bàn thân trê bị bạo lực
Bao lực gày bãt lọi cho tàt cá các kliía canh trong sư phát triên cua tré. bao gồm
cá hoat dọng thề chất, tâm lý và xà hỏi. với nhùng hậu qua ngẩn han và suốt đời.'5-*17-15
Lỉ. 1.ỉ. Anh hương dền sức khoe thè chẩr cua tre em
Trê em bi bạo lưc thê chất có the biêu hiên nhiêu tịn thương bèn ngối vá bên
trong de dọa dền tinh mang cua các em Chân thương thướng gặp bao gôm gày xương.
chán thương $0 nSo. bầm tim. bòng vá tu mâu dưới mãng cứng Bao lực tình dục cịn có
thê liên quan đến chần thương bó phàn sinh dục vả hậu môn. nluễm trừng dường tinh
dục ỡ trê em ớ mọi lứa tuồi vá mang thai ỡ tre em gãi sau dày thì.15

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl


1
5

Trai nghiêm bi bao lưc có kha nâng làm tâng nguy cơ mác các bệnh lý ơ tuồi
trướng thành Các vấn đè về thần kinh, cơ xương là có ánh hướng lớn nhât. sau đó Lã
cảc vắn đe về hị hâp. bênh tim mach. rối loạn tiêu hóa vã chuyên hóa. .Mối liên hệ
giừa các khia canh khãc nhau cua trái nghiệm bạo lực thời thơ ầu vã nhiều kết qua sức
khóc thè chát ờ người lởn đà được ghi nhãn, bao gồm rối loạn đau cơ nảng. chứng đau
nứa đầu. dau phụ khoa, bệnh thiều máu cơ tim, ung thư. viêm phế quán măn tinh, vièm
gan. gày xương ''
Hâu qua lâu dái cua bao lực tinh dục ngoài các bênh lảy truyền qua dưỡng tinh
dục (STD) và các hành vi tinh dục thi có thẻ có tỷ lè chân đoán bệnh tiều đường, bệnh
mach vãnh và bẽo phi cao hơn so với nhừng người khơng có bi bạo lực.'8*’21
I.ỉ.1.2. .-ình hương dền sức
khoe tám thằn cua tre em
1
Trecó

tư
lam
emgàng
có thè
hại
ban
thân
nhừng
rỗimột
nguy
loan
hiểm
hơn
âu.
lãtrầm
có ýcam.
địnhthậm
tư tử.
chi
và
tv cơ
hr.
"" và
Theo
ướclo
tinh
trẽn sinh viên, những người có trài nghiệm hầt lợi thời thơ ấu có tý' lệ mảc bệnh trầm
cam. đau khố tàm lý và tụ tứ cao hơn nhùng ngươi khơng cỏ nhùng trái nghiệm đó ■ ‘
Các biêu hiên cua khi trê bi bạo lực còn có thê kề đến tinh hung hảng, bóc đồng,
lảng dộng, không chú ý. rối loạn hành vi. lo láng, rối loạn ăn uống, tham gia các hãnh

vi có hai.4:5 Một nghiên cứu chi ra tảng có tới 82% bệnh nhãn rối loan ăn uống bão cảo
ràng đà trãi qua mót sỗ hĩnh thức bạo lực thòi thơ ấu.24
Đặc biệt, vời trai nghiệm về bạo lực tinh dục. trc em sè phai chiu dưng nhùng
nguy cơ tồn hai sưc khóe linh thằn rẫt lớn trong tương lai Câc rối loạn sữc khóe tàm
thần có thè cao hơn hai đền bón lần với chần đoán trâm cám. lo àu vã cãc bệnh tâm
thần khác.22' Ngoải ra. theo một nghiên cứu. các hành vi nguy cơ cua nhùng cị gái có
trai nghiệm bạo lực linh dục cao hon có thê kẽ đến là suy nghỉ vồ lãp ke hoạch tư tư.
uống rươu. hút thuốc, đánh nhau và quan he tinh dục không an toàn."'’
1.3.1.3.

. Inh hương dền kết qua hục lụp VW kha nâng làm việc trong ntvng lai

Bạo lực trong cuộc sồng cua trẹ em thường gày ra gian đoạn cho việc học, làm
tồn hai dền chầt lương cùa trài nghiêm vá ánh hương xấu đến kết quá giáo dục cua
chúng Việc tre em bi bạo lực cõ thê dần đến chẩn thương tinh thân, các ráo can về thẻ
chất và lãm lý đồi với việc học tạp. vả hành vi gảy rối ơ trường. 22 Bạo lực cỏ ảnh hướng
tiêu cưc dền vice nâng cao nhân thức, phát triển ngôn ngừ xà trinh dò học vấn cua tre
em.11
Kêt quà cũa một nghiên cửu chi ra răng nhùng người tnrỡng thành có tiền sữ bi
bao lực và hoăc bi bo rơi thời thơ ẩu được ghi nhãn có trinh đơ hoe vẩn. việc lam. thu

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl


1
6

nhập và it tài san hơn khi trướng thành so vớt trê em được đóí chứng phũ họp •' /..1.2.
Anh hường den gia dinh, nhừng Itgưởixung quanh và xđ hội
Bạo lực tre em gãy ra những khô khản trong các mối quan hè. khiên tré nhùng

có mèm tin và thái độ tiêu cực đói với người khác4
Xà hội cùng phai gánh chiu nhưng hậu qua cùa bạo lực tre em gảy ra. về kinh tề.
theo một báo cáo. dàn sồ Hoa Kỳ nám 2015 phai gánh chịu tôn tliát về kinh tể do bao
lực tre em gày ra dưa trẽn các tnróng hợp sự cồ đưoc chứng minh (482 000 nạn nhân
không tứ vong vã 1670 nạn nhàn tư vong) là 428 ty đò la. 2s Một báo cào khác chi phi
liên quan đen bạo lưc đỗi với tre em chiếm tới 3.5% GDP ở cãc tiếu vùng cũa Dòng
Á.2*'
Tất ca các hinh thức ngược đãi tre em nén được coi là nhùng nguy cơ quan trọng
tác động đãng kê gây ra gánh nặng bệnh tât ờ tầt cá các nơi trên thế giới. 1* Theo báo
cáo cùa Quỳ Nhi dóng l.ién Hợp Quốc (UNICEF), chi riêng năm 2015 đã có khoang
119.000 tre chết vi bi bạo lực. hai phần ba trong sổ đõ ó lứa tuổi 10-19 tuồi.30
1.4.

Thực trạng bạo lực trê em

1. Trẻn thề giới
1.4.11. Tình trạng bạo lực chung
Tình trang bạo lực tre em xây ra phố biến trên tồn thế giới Có hơn 1.4 tý trong
số gan 2 tỳ trè em từ 2 đền 17 tuồi bị bao lực vẽ thề chắt, tinh thần và hoặc tinh dục
trong năm trước đõ. Mặc dũ tý lẽ bạo lực cao ớ cá các nước đang phát triền vả phát
triền, nhưng con số ước tinh tối thiều lá nạn nhân bi tồn thương ỡ các nước dang phát
triền trong nảm 2014 đả vượt quá I tỷ trê em. Uớc tinh cho thấy ít nhát 50% trớ lèn trê
em ờ châu Ả. châu Phi và Bẳc Mỳ đà bị bạo lực trong nám qua và trên toán cẩu. Cu thê.
bạo lực tre em được báo cáo trong năm qua ớ châu Á với tý lệ cao nhắt chiêm 64%. sau
đô lá BẲc .Mỳ (56%). châu Phi (50%). châu Mỳ Latinh (34%). châu Âu (12%).’
Tỹ lê ước tinh chung cho các nghiên cữu tụ bão cáo chu ycu đánh giá tinh trang
ngược đài tửng xay ra trong thói thơ ấu trên tốn thề giói lã 12,7% đỗi VỚI lạm dụng
tinh dục (7.6% tré em trai và 1.8% trê em gái), 22.6% dối vỡi bao lực thế chằt. 36.3%
dổi với 1bạo lực tinh thần 5
Có nhiều

nghiên
cứu
trên
học
sinh
vấn
de
bạo
lực.
Trẽn
the
chiếm
giới,
khoang
gần
một
130
phân
triệu
ba
học
từng
sinh
biem
tữ
bát
độ
nạt
tuỏi
trong

13
đến
tháng
15
vừa
ti
qua.'
cứu
cho
Gằn
biết
in-ột
bi
giáo
phấn
viên
tư
só
bao
trê
lực
về
tham
mật
gia
tinh
váo
(hằn.
mọt
nghiên

gần
mót
loai
phàn
hình
nám
thức
(18.7%)
bao
lực
cho
thế
biẻt
chất
là
và
nan
nhân
cua
it
nhất
một
8.2% bão cáo it nhầt phai chịu một hình thức bạo lực tinh dục lá hành vi không phù họp
cùa một nhàn viên trong trưởng học '*

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl


1
7


Nãm 2010. tai Hà Lan. tỷ lệ náy lá 9,94% tre vị thanh mèn tự báo cáo đà tung
trai qua bạo lực.1' Cùng theo một nghiên cứu khác tạt nước nãy. bo mặc lá loại bao lục
phò biến nhắt chiếm 56% tỏng số trướng hợp bi bạo lực và bạo lực tinh dục có tỷ lệ
thấp nhất chiếm 4% Trong số những tré em bị bao lực. 47% dă trai qua nhiều hơn một
hĩnh thức M
O Thài Lan. 38% sổ người được hoi cho biết đà trai qua một sỗ hình thức Lạm
dụng trong thời thơ au. vỡi 11.7% bị lộm dung thề chất. 31.8% bi lạm dụng (inh cám và
5,8% bị xâm hai tinh dục.'5
Nghiên cứu tai một trương THCS ơ Malaysia chi ra răng có khoang 22.1% tre
em tiẻp xũc với nhiều hon một loai bạo lực vá khoang 3% cho biết trai qua cá bốn loại
bạo lực gồm bao lực thẻ chất, tinh thần, tinh dục vá bò mặc.'6
1.4.

ỉ. 2. Bợo lực thê chtỉi

Bạo lực thê chat tre cm lá tnột hiện tượng tồn cầu, phơ biền, anh hượng đến
cuộc sống cũa hãng triệu tre em trên khắp (hễ giời, ước tinh tý lệ bạo lực thề chất tự
báo cáo là 22.6%.'’
Đối với các quốc gia ơ châu Phi. bao lực the chầt rất phô biên, ơ Kenya lã 59%
vã Zambia là 40%.' Ờ Ai Cập. 37.47% học sinh tứ 11 đền 20 tuót cho biết họ bi trừng
phạt thề xác dồng thời với hành vi gảy hấn bàng lới nơi, bao gồm ca những lời nó) chè
nhao và đe doa.1"
Trong một nghiên cứu ơ Hãn Quồc. khi được hót về hành vi ký luật đối với con
cát của minh, hai phấn ba phụ huynh cho biềt họ đà đánh con minh vã 45% khẳng đinh
ràng họ đ.ì đánh, đã con của họ.''' Nảm 2014, tý lệ trê em dưới 18 tuồi bi bao lực thê
chắt ơ Trung Quồc dược ước tinh khống 36,6%. Trong đó. 43.1% hành vi bạo lực thê
chất thê nhẹ, 26.6% đồi với hãnh VI nghiêm trọng vã 7,s% đổi vói hành vi rất nghiêm
trọng
Dù liêu tù cãc nghiên cữu thề giới về lạtn dụng trong môi trường gia dinh

(WorldSAFE) cùa năm quốc gia. trong đó theo báo cáo cùa các bà me ỡ Philippines về
việc ky luật con cãi. có tới 75% sồ bá me đanh vảo mông tre bảng tay vã 51% đánh
bâng các vật dụng 1
1.4.

1.3. Bợo lực tinh thần

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl


1
8

Đâ có nhiều nghiên cữu về bạo lực thề chất và bạo lực tinh due ờ tre em. Tuy
nhiên, cãc nghiên cữu riêng biệt VC bao lực tinh thân cùa tre em còn hạn chề Theo báo
cáo cũa W HO về bạo lực vá súc khóe năm 2002. bạo lực tinh thần dược chủ ý ít hơn
bạo lực thể chất và linh dục trên lồn thẻ giới, có ihề do các yều lổ vàn hóa đà ảnh
hương đền sự lựa chọn cùa cha me về các binh thức kỷ luật con cua họ Hơn nừa. hậu
qua cùa bạo lực tinh thần đỗi VỚI tré cm cịn phụ thuộc vảo hồn canh và lứa tuồi cua
trẻ?
Theo nghiên cữu cùa W'orldSAFE tại 5 quốc gia bao gồm Chile. Ai Cập. Ản
Đõ. Philippines và Mỹ. tỷ lẽ trừng phạt băng lới nói hoẳc tâm lý trong 6 tháng trước
theo báo cáo cùa các bà me ớ các quồc gia nãy lan lượt là 84%. 72%. 70%. 82%. 85%
■' Trong đõ. binh thức kỹ luật băng bạo lực tinh thần cao nhất là la măng tre với ty lè
hon 80% ơ ca Chile vá Philippines. Ty lê đe dọa bo rơi trC vá nhốt tre trong nhà ơ
Philippines là 48% vã 12%.
/. 4.1.4. Bạo lire tinh dục
Theo UNICEF trên toàn thế giới, khoang 15 triều trê em gái vi thành niên độ
tuồi 15-19 từng bị ép quan hệ linh dục hoặc bị ép tham gia hành vi linh dục. Chi 1% trê
em gái vị thành mèn tùng bị bạo lưc tinh dục nói ràng các em dẩ tim đền các dịch \1J

chuyên nghiệp đè được giúp đở. Tại 28 quồc gia có dừ lieu, trung binh 90% tre em gái
VI thành niên từng bi ép quan hê linh dục nói rùng thu phạm cùa vụ xâm hai đầu tiên lã
người quen cùa các em. Dử liêu tũ 6 quốc gia cho thấy thứ phạm cùa bao lực tinh dục
với trê em trai vi thành niên thường lã ban bé. ban cùng lớp và ban tinh. Trước khi bước
sang tuồi 18. cứ 6 bẽ trai thi có I bé dả từng bị lạm dụng tinh dục. cữ 4 bé gái thì có I bé
đà tùng bi lạm dụng tinh dục.41
4:
Trongdue
mộttrC
nghiên
cứu ru
báo
cáo
khác,
tinh
bao lưc
tinh
em trên
toàn
the
giới
là ước
I2.7%.
o 38 quốc gia có thu nhập thấp và trung binh, gằn 17 triệu phụ nừ trương thành
nói là từng bị ép buộc quan hệ tinh dục khi còn nhò. Trong 28 quốc gia ơ Châu Âu,
khoáng 2.5 triệu tre em gái tuồi VI thành niên nói là đă bi một hình thửc bao lực tình
due trvc tiếp hoặc gián tiếp trước tuổi 15. "
Một nghiên cứu tại tinh Henan. Trưng Quốc, hơn 1/5 phu nừ tré báo cáo ít nliầt

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl



1
9

một loại bao lực tình dục (bat kỳ một trong 12 dạng tiếp xúc phi vật thề vá tiếp xúc thè
chắt) trước 16 tuổi, cừ bay người thi cỏ một người báo cáo bạo lực tinh dục lien quan
đen tiếp xúc cơ the?*' Một nghiên cứu khác tại Trung Quốc chi ra tỷ lẽ lạm dụng tinh
dục tre em trong suồt cuộc đới vã những nám trước đỏ lần lượt lá 8,0% và 6.4%. 4' Kết
qua cũa một nghiên cứu ỡ Saudi Arabia chi ra cõ 20.8% tré em bi bao lực tinh due *
1.4.2.

ừ Việt Nam

/. 4.2. ì. rình hình bạo hrc chung
Trong nghiên cứu cua Trần Kiểu Như và cộng sự năm 2017. gằn nưa số người
thơm giạ tra lời bão cáo răng đã rừng trát bị bạo lực trong nám vữa qua vã phần lớn tre
em (83%) trái qua trong st cuộc đơi/’ Trong đó bạo lực tinh thần là nhiều nhát, theo
sau bới bạo lực the chất, bò mặc và chứng kién bố me màu thuẫn Cùng theo Trần Kiều
Như. tỷ lè bạo lực thê chất vá bạo lực tinh thằn năm 2014 thàp hơn đáng kế so VỚI
nẳm 2004. tuy nhiên, xu hưởng bao lưc tinh due ngây cáng tảng dáng kề (từ 17.8% lèn
23.1 %)44
Trong khi đò, một nghiên cứu khác cua Nguyen Thanh Hương chi ra tý lệ mỏi
hình thức ngược đài tre em lá ngược đài the chắt (47,5%). tinh cám (39.5%). bo mặc
(29.3%) và lạm dụng tinh dục (19.7%) Có 41.6% người trá lời ràng đã trãi qua nhiều
hơn một hình thức ngược đăi. 14,5% trai qua ba binh thức và 6.3% trai qua ca bồn hình
thức.4' 0 nhừng gia đinh Hà Nội được kháo sãt trong nghiên cứu cùa Emery và còng sự
năm 2014. 21% đả báo cáo xâm hai dừ dội con cái cùa hộ nAm vừa qua. 46 Một nghiên
cứu khác cũa Emery vá cộng sự, trong số cãc gia đinh ơ Hà Nội. 21% cho biét con ho
bi ngược đãi nghiêm trọng trong năm qua. 12% cho biet bi bo rơi.4

Một nghiên cứu trẽn sinh viên cùa Trần Quỳnh Anh và cộng sụ về những trai
nghiệm bat lợi thời thơ ấu (ACE) chi ra răng, ba phần tư sinh viên cho biềt it nhất một
lan liếp xúc với ACE; 21% có từ bốn ACE trớ lên

48

Những bất lơi dươc báo cáo phô

biến nhất lã bạo lực tinh thằn, bao lưc thê chầt vã chứng kiẻn một thánh vicn trong gia
đinh bi đổi xư bạo lực với tỳ lẻ tương úng lã 42.3%. 39.9% vỏ 34.6%. Đáng chú ý lã
khoáng 15% học sinh cho biết dả lừng bị bao lực tinh dục trong thời thơ ấu.
I 4.2.2. Bạo lực ihè chồi
Theo cuộc diêu tra dành già các mục tiêu tre em vả phu nữ (MICS) năm 2015

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl


2
0

cún Tịng cục Thống kê và Quỹ Nhi đơng Liẻn Hợp Quồc. 80% trẻ em Việt Nam từ 214 tuổi bi cha me hoặc người châm sóc hay nhừng người khác nong gia dinh trừng phạt
bàng bạo lực.4*
Năm 2014. Cappa và cộng sự phân tích cho thấy răng có it nhất một biện pháp
ký luật bạo lưc đã được sư dụng đồi với gằn ba trong số bốn tre em (73.9%)/ Hình thức
trừng phạt thân thề phố biến nhải đối với tré em ờ Việt Nam lá đánh đón. dành hoặc tát
vào mơng bảng tay khơng (43%). Chí có một sỗ ít trẻ etn phai chịu các hình thức trừng
phạt nặng nề vè thề chất: 3.4% bị đánh hoặc tát vào mật. dấu hoặc tai vã dưới 1% ưong
số đó bi dành nhiều lẩn (0.3%).
1.4.2.


ĩ. Bạo lực tmh thần

Theo MICS. cõ 68.4% tre em từ 1-14 tuồi từng bi ãp lực tâm lý hoặc xứ phat thề
xác trong vòng I tháng qua/ ' Một nữa số tré em trong một cuộc khảo sài khác đà bj la
hét. la mảng hoSc hét vào; bi gọi là ngu ngốc. lười biếng hoặc các tên tương tự khác ít
phơ biền hon (24.1%).7
/. 4.2.4. Bợo tực tình dục
Nghiên cữu ở Việt Nam về rièng vấn đề bạo lực tinh dục theo chúng tôi quan sát
cịn hạn che.
Theochù
giai
báoyếu
đoan
cào
2011-2015
của
Bộtre
Laoem
cỡ
5300
dộng
vụ
Thương
việc xâm
binhhại
và tinh
Xà hội.
dụctrong
tre
em.

lã
với
gái.

-W-- -ÍM CỊỈ ugc V Hl


-■c CỊỈ HCC V Hk H({


1.5.

J. 2. Yểu tồ từ các mồi quan hỷ cua cớ nhàn

Gia đinh lã mối quan hè gần gùi nhắt đói với tre em, vi
vậy yếu lổ gia đinh ln có thề lá nguy cơ cùa bạo lực tre em.
Đầu ticn, cõ thê kê đến moi quan hệ giữa các thánh viên
trong gia đinh, ( hất lượng mối quan hộ giừa cha mẹ và con cái
thẩp có mịi liên quan đến bạo lực.'* 6 Bèn cạnh đõ. cấu trúc gia
đinh bị đào lộn như cha me ly hôn, sự hiện diên cua cha me ke
hoặc cha me đơn thân cũng lá một trong số yểu tố nguy cơ. 41 Sự
xung đột giừa bố mọ trong gia đinh có kha nảng cao đản đến
bạo lực ớ con cãi.'144 Ngược đăi trê em và phụ nữ thường cùng
xây ra trong cùng một hộ gia đình 55 Một đánh giá cho thầy răng
tre em và thanh thiều mèn sống chung với bao lực gia đinh có
nhiều nguy cơ bi lạm dung tinh cam. thê chất vã tinh due. phát
triền cãc van đè về cam xúc và hanh vi.50
Trẻ em sổng trong các hộ gia đinh nghẽo vá hoặc có cha
mẹ thất nghiệp cùa cùng là một yếu tố dần đen tinh trang bao
lực đối với trt em Tuy nhiên, một nghiên ciru khác chi ra răng

tinh nạng kinh tề xả hội thấp vã ty lè that nghiệp cua cha mẹ có
liên quan dền việc giam nguy cơ bị bạo lực tinh thần trong nám
qua vá trong suốt cuộc đời/7 Cha mẹ nhùng gia đinh kinh tể cao
có nguy cơ nghiêm khác với con cái hơn có thê giai thích cho
hiên tượng này.
Cha me trinh độ học vắn thấp hơn cõ nhiều kha năng bi
các hỉnh thúc ký luât bao lực hơn.u 51 Ngược lại. đổi với bao lực
tinh dục ơ tre em, một nghiên cứu tại Trung Quốc cho răng rui
ro về bạo lực tinh dục không liên quan đền trinh độ học van cưa
cha me:
Ngoải ra. những cha mẹ cho ràng con cái cùa ho cõ vắn
đề cùng có nguy cơ cao hon thực hiện những hành vi bao lực

M

cỏ khoáng 1,1 tỹ(l trên 4) người châm sóc tre nỏi răng các hình
phạt thân thề lã cần thiết đẻ ni dạy tre.*"
So với nhùng người lon lên má khơng có cha me lam
dung rượu, tỷ lè cho mỏi loai ACE cao hơn khoáng 2 đền 13 lằn
nẻu cha hoặc me hoặc cá cha và me đều lam dụng rượu Cha mẹ


có sứ dung ma túy cùng lãm tăng nguy cơ trê bi bao lực.16
1.5.1.3. Yểu tổ cúa cộng đồng
WHO và Tô chức liên bang về Phúng chổng lạm dụng
và bo rơi tre em đả dưa ra các yếu tố tù cộng dồng và xà hợi cỏ
thè anh hướng dền vấn dẽ bạo lực tre cm Trong đó. các yếu tố
trong cộng đồng có thê đến tứ hàng xóm. mói rrường học tập và
làm việc, bạn bẽ trong một môi trường nhất đinh. Nghiên cứu
cua Choo và cộng sư chi ra răng mơi trường trường học và khư

phị kém có những mói liên hệ manh mà đỗi với nạn nhân cua
bạo lực/' Trong khi đó Rami Bcnbcnishty vả cộng sự chi ra răng
gần một phần tư so trê em tham gia vào nghiên cứu này cho
biết bi giáo viên ngược đâi về mặt tinh thần, gần một phân năm
(18.7%) cho biềt là nạn nhàn cũa ít Iihằt một loại hình thức bạo
lực thế chất và 8,2% báo cáo về ít nhàt một hĩnh thức bao lực
tinh dục hãnh vi không phú hợp cua một giáo vicn
/. 5.1.4. Yếu tồ xìi hội
Ngồi các yếu tố về cá nhàn và cộng đồng thi nhũng
chinh sách về xỉ hội, kinh te. giáo dục. y té. các quy chuản về
vân hóa, xả hội cùng đóng một vai trơ to lịn đồi VỞ! bạo lực
tre cm Vi dụ như pháp luật trong việc kiềm soát sú dụng rượu
bia. thuốc lá và chất kích thích
Theo một báo cão cùa UNICEF, tinh đến năm 2017. chi
có 59 qưóc gia dưa ra lênh cắm hỗn tốn sư dụng hình phat
thân thê đỗi với tre cm tại nhá vã có tới một nưa sổ trc cm (730
triệu) ơ độ tuồi tứ 6 đen 17 sồng ớ cãc quốc gia chưa ngàn cầm
triệt dề các hình phát thề xãc ờ trường hoc/*'
1.5.2.

ở Việt Nam

1.5.2.
ỉ. Yểu tổ cứ nhãn
vềViệt
liên
gioi
quan
tinh,
khác

mồi
nhau
loại
giữa
bạo
tre
lực
lại
nam
có
và
sư
nữ.
Ỡ
em
trai
Nam.
và
trê
khơng
có
gã
sư
1
trong
khác
biệt
trãi
giừa
nghiêm

trê
bị
ưai
ngược
bi
lạm
đài
dụng
nơi
tinh
chung.
dục
Tuy
vã
nhiên,
the
chắt
trú
nhiều
em
hon
nâm
khoang
vừa
qua
1.5
vã
lằn
cá
cuộc

so
VỚI
đời
ưc
cứa
em
hộ
gái
Có
trong
co
bi
lạm
cứu
dưng
chi
ra
tinh
ràng
dục
tre
cao
em
hon
trai
khoang
cá
nguy
hai
lần

trai
so
cho
vói
biết
tre
ít
em
bi
gãi.
lạm
Trái
dụng
lai.
tinh
tre
cam
em
nghiên
trong
suốt
cữu
cuộc
khác
địi
kềt
hon
luận
tre
rủng

em
tré
gái
'
Mót


2
4

cm gái có nhiều khá nàng bi bạo lực tinh thần trong khi tre em trai có nhiêu khá năng bi
bao lực về thề chất hơn.’’4 5
Nguy CO' ngược dải tre dà dược chứng minh lá gia tâng theo dộ tuổi trong
nghiên cửu cua Trần Kiều Như vá cộng sụ.'7
1.5.2.2.

yểu tồ từ các mối quan hự cua cá nhàn

Một nghiên cứu cho ràng sồng vói chi bo hoặc mẹ là yểu tồ nguy co hèn quan
đến hầu hết các dang bao lực bao gôm bạo lực tinh due cá đởi. bo rơi. chịu nhiều hình
thức bạo lực. và ca chững kiến xung đột cua bỗ me trong năm qua vã cá dời.

7

Cùng

theo nghiên cứu này. linh trạng cha me thất nghiệp có liên quan đền việc giam nguy co
bi bao lực tinh thần trong năm qua vã trong suổt cuộc đới
Tình trang kinh tề kém vá trinh độ giáo due thấp cua cha me có kha năng làm
gia tảng ky luật bàng bao lực thê chất đối với tre 7

Kliã năng tự kiềm sốt thấp dược phát hiện có liên quan chặt chè đến bạo lực tre
em. các yểu tồ gảy cảng thảng trong cuộc sống cùng có liên quan mật thiết đền việc bó
bẽ'7
Vice sir dưng các biện pháp ký luật bao lực đồi VỚI tré em có liên quan chặt
chỗ với thái độ phụ huynh cho răng nên trừng phạt thân thế.7
1.5.2.3.

yếu tổ cua cộng dồng và xả hột

Theo quan sát cua chúng tôi. yếu tố cua công đống it được quan tâm trong trong
các nghiên cứu vẻ bạo lực tre em tại Viet Nam. Băng trực giác, người ta đã tìm thấy
mối tương quan đồng biền giùa sư ung hộ cùa xà hội vã mức đò tự chú thắp, cho thầy
răng sư ung hộ cua xà hôi đói với những bâc cha me có mức độ tự chu thấp có liên
quan đến việc bao lực nhiều hon.4’
57
Mộtnhững
tháp
nghiên
(low
socioeconomic
cứu
cùa
chihội
ra
status)
răng
tinh
làm
trạng
giam

nguy
kinh
cơ
tẻ
nai
xà
hội
quacơ
bạo
tinh
lưc
trang
kinh
thần
tềhơn
đối
xà
với
tre
cao
em.
ỡ
nhừng
Nhừng
nước
gia
Đơng
đinh
Á.
trong

thường
có
thích
vitinh
người
sao
tình
me
nghiêm
trạng
kinh
khác
tể
hon.
xã
điều
hội
thấp
đó
có
lai
thề
ít
giãi
nguy
bao
lực
thẩn

-c -ÍM Qỉ ugc V Hl



-■c CỊỈ HCC V Hk H({