BAI 3

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (345.2 KB, 65 trang )

(1)Lêi nãi ®Çu Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, c¸c quan hÖ mua b¸n trao đổi hàng hóa dịch vụ từng bớc phát triển cả về số lợng và chất lợng. Do đó, đòi hỏi phải có những phơng tiện thanh toán mới đảm bảo tính an toàn, nhanh chóng, hiệu quả. Thêm vào đó, thế kỷ XX là thế kỷ mà khoa học công nghệ có những bớc tiến vợt bậc, đặc biệt là công nghệ thông tin. Kết hợp những điều này, các ngân hàng thơng mại đã đa ra một loại hình dịch vụ thanh toán mới, đó là thẻ ngân hàng. ThÎ ng©n hµng xuÊt hiÖn lµ sù kÕt hîp cña khoa häc kü thuËt víi c«ng nghệ quản lý ngân hàng. Sự ra đời của thẻ là một bớc tiến vợt bậc trong hoạt động thanh toán thông qua ngân hàng. Thẻ ngân hàng có những đặc điểm của mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n hoµn h¶o: - Đối với khách hàng, thẻ đáp ứng đợc về tính an toàn cao, khả năng thanh to¸n nhanh, chÝnh x¸c. - §èi víi ng©n hµng, thÎ gãp phÇn gi¶m ¸p lùc tiÒn mÆt, t¨ng kh¶ n¨ng huy động vốn phục vụ cho yêu cầu mở rộng hoạt động tín dụng, tăng lợi nhuận nhê kho¶n phÝ sö dông thÎ. Chính nhờ những u điểm trên mà thẻ ngân hàng đã nhanh chóng trở thµnh mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n th«ng dông ë c¸c níc ph¸t triÓn còng nh trªn thÕ giíi. ở Việt Nam, nền kinh tế ngày một phát triển, đời sống ngời dân ngày càng nâng cao, thêm vào đó là xu thế hội nhập phát triển với nền kinh tế thế giíi, viÖc xuÊt hiÖn cña mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n míi lµ rÊt cÇn thiÕt. N¾m b¾t đợc nhu cầu này, từ đầu những năm 90, Ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam đã chủ trơng đa dịch vụ thẻ vào ứng dụng tại Việt Nam. Sau gần 15 năm hoạt động trong lĩnh vực này, Ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam đã thu đợc những thành tựu nhất định. Nhng bên cạnh đó vẫn còn không ít những khó khăn hạn chế để có thể phát triển dịch vụ thẻ trở nên phổ biến ở Việt Nam. Nhận thức đợc vấn đề này, sau quá trình tìm hiểu về hoạt động thẻ tại Ngân hàng Ngoại thơng, em đã chọn đề tài "Phát triển hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng Ngoại thơng Hà Nội " làm đề tài cho chuyên đề tốt nghiệp của mình. Đề tài đợc chia làm 3 chơng:.

(2) Chơng 1: Lý luận cơ bản về hoạt động thanh toán thẻ tại ngân hàng thơng mại Chơng 2: Thực trạng hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng Ngoại thơng Hà Nội (VCB HN) Chơng 3: Phát triển hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng Ngoại thơng Hà Nội trong thời gian tới Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo-thạc sỹ Phạm Long đã tận tình hớng dẫn em hoàn thành bản chuyên đề này. Em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c¸n bé nh©n viªn phßng KÕ to¸n dịch vụ Ngân hàng Ngoại thơng - Chi nhánh Thành Công đã quan tâm và nhiệt tình giúp đỡ em trong suốt quá trình thực tập tìm hiểu đề tài này.. Sinh viªn. TrÇn Nguyªn Linh. Ch¬ng 1 Lý luận cơ bản về hoạt động thanh toán thẻ t¹i Ng©n hµng th¬ng m¹i 1.1 Tæng quan vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i. 1.1.1. Kh¸i niÖm Ng©n hµng th¬ng m¹i Trong một nền kinh tế hàng hóa, tại một thời điểm nhất định luôn tồn tại mét thùc tÕ lµ cã nh÷ng ngêi t¹m thêi ®ang cã mét sè tiÒn nhµn rçi, trong khi đó có những ngời đang rất cần khối lợng tiền nh vậy (để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hay những cuộc đầu t có hiệu quả) và họ có thể trả một khoản chi phí để cã quyÒn sö dông sè tiÒn nµy. Theo quy luËt cung - cÇu, hä sÏ gÆp nhau vµ khi đó tất cả (ngời cho vay, ngời đi vay, và cả xã hội) đều có lợi, sản xuất lu thông đợc phát triển và đời sống đợc cải thiện. Cách thức gặp nhau rất đa dạng, và.

(3) theo đà phát triển NHTM ra đời nh một tất yếu và là một cách thức quan trọng, phæ biÕn nhÊt. Thông qua các ngân hàng, những ngời có tiền có thể dễ dàng có đợc một khoản lợi tức còn ngời cần tiền có thể có đợc số tiền cần thiết với mức chi phí hîp lý. Cã thÓ nãi c¸c ng©n hµng nãi riªng vµ hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng nãi chung ®ang ngµy cµng chiÕm mét vÞ trÝ quan träng vµ v« cïng nh¹y c¶m trong nền kinh tế, liên quan tới hoạt động của đời sống kinh tế xã hội. Ngày càng có nhiều ngời quan tâm tới hoạt động của ngân hàng, vậy thùc ra ng©n hµng lµ g×. Theo ph¸p lÖnh ng©n hµng ngµy 23-5-1990 cña Héi đồng Nhà nớc Việt Nam xác định: “Ngân hàng thơng mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và thờng xuyên là nhận tiền gửi từ khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n”. Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng, với nội dung thờng xuyên là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền này để cấp tín dông vµ cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n. 1.1.2. Chức năng hoạt động của ngân hàng thơng mại Do nhu cÇu tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c ng©n hµng kh«ng ngõng tăng cờng mở rộng các danh mục các sản phẩm ngân hàng nhằm đáp ứng nhu cầu ngµy cµng ®a d¹ng cña kh¸ch hµng, sö dông nguån vèn cã hiÖu qu¶ vµ thu lîi nhuận cao. Tuy nhiên, về cơ bản chúng ta có thể xắp xếp các hoạt động đó vào một trong ba nhãm sau: - Hoạt động huy động tiền gửi. - Hoạt động tín dụng. - Hoạt động cung cấp các dịch vụ. * Huy động tiền gửi: Ngân hàng tập trung huy động các nguồn vốn trong nền kinh tế quốc dân bao. Bên cạnh đó, khi cần vốn cho nhu cầu thanh khoản hay đầu t cho vay, các Ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ ®i vay tõ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, tõ c¸c c«ng ty kh¸c, c¸c tæ chøc tµi chÝnh trªn thÞ trêng tµi chÝnh. Trong qu¸ tr×nh thu hót nguån vèn Ng©n hµng ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ giao dÞch, chi phÝ tr¶ l·i tiÒn göi, tr¶ l·i Ng©n hµng vay vµ c¸c kho¶n chi phÝ.

(4) khác có liên quan. Những khoản chi này đòi hỏi Ngân hàng phải sử dụng những đồng vốn huy động đợc có hiệu quả để có thể bù đắp các khoản chi phí vµ ®em l¹i lîi nhuËn cho Ng©n hµng. * Hoạt động tín dụng - Cho vay + Cho vay thơng mại: Ngay thời kỳ đầu, các ngân hàng đã chiết khấu thơng phiếu mà thực tế là cho vay đối với những ngời bán (ngời bán chuyển các khoản phải thu cho ngân hàng để lấy tiền trớc). Sau đó bớc chuyển tiếp từ chiết khấu thơng phiếu sang cho vay trực tiếp đối với các khách hàng (là ngời mua), giúp họ có vốn để mua hàng dự trữ nhằm mở rộng sản xuất kinh doanh. + Cho vay tiªu dïng: Trong giai ®o¹n ®Çu, c¸c ng©n hµng kh«ng tÝch cùc cho vay đối với cá nhân và hộ gia đình do tính rủi ro cao. Sự gia tăng thu nhập của ngời tiêu dùng và sự cạnh tranh đã buộc các ngân hàng phải hớng tới ngời tiªu dïng nh mét kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Sau thÕ chiÕn thø hai, tÝn dông tiªu dùng đã trở thành loại hình tín dụng tăng trởng nhanh nhất tại các nớc có nền kinh tÕ ph¸t triÓn. + Tµi trî cho dù ¸n: Bªn c¹nh cho vay truyÒn thèng lµ cho vay ng¾n h¹n, c¸c ng©n hµng còng ngµy cµng quan t©m vµo viÖc tµi trî cho x©y dùng nhµ máy mới đặc biệt là tài trợ trong các ngành công nghệ cao. Một số ngân hàng còn cho vay để đầu t vào bất động sản. Tất nhiên, loại hình tín dụng này rủi ro tơng đối cao. C¸c kho¶n cho vay, n¬i tiÒm Èn nh÷ng rñi ro h¬n c¶, lu«n chiÕm phÇn lín trong tổng tài sản của NH. Nếu không đợc kiểm soát chặt chẽ các khoản vay rÊt dÔ bÞ thÊt b¹i, trùc tiÕp ¶nh hëng tíi lîi nhuËn, thËm chÝ ®e do¹ sù tån t¹i của ngân hàng khi những nhu cầu rút tiền gửi của khách hàng không đợc đáp øng. VËy th×, cho ai vay nh thÕ nµo, qu¶n lý viÖc sö dông tiÒn vay, tiÕn hµnh thu nợ gốc và lãi ra sao... là những vấn đề mà ngân hàng phải giải quyết trớc và trong quá trình cho vay, nhằm có đợc những khoản cho vay an toàn và hiệu qu¶. ChÝnh v× thÕ, giai ®o¹n xem xÐt tríc khi cho vay, xem xÐt ngêi vay tiÒn vµ việc sử dụng tiền vay mà ngời ta gọi là thẩm định tín dụng luôn chiếm vị trí quyết định. - §Çu t Hoạt động đầu t chủ yếu của Ngân hàng trên thị trờng tài chính thông qua viÖc mua b¸n c¸c chøng kho¸n: c«ng tr¸i vµ tÝn phiÕu. Thu nhËp cña Ng©n.

(5) hàng từ hoạt động này là khoản chênh lệch giữa giá bán và giá mua. Ngoài ra Ngân hàng còn hùn vốn liên doanh với các doanh nghiệp, trong quá trình đó Ngân hàng sẽ đợc chia lợi nhuận từ hoạt động này. * Hoạt động cung cấp các dịch vụ: TËn dông vÞ trÝ uy tÝn, chuyªn m«n cña m×nh lµ mét trung gian tµi chÝnh cã nhiÒu quan hÖ víi kh¸ch hµng, cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi nhiÒu nguån th«ng tin, c¸c ng©n hµng ngµy nay cung cÊp rÊt nhiÒu c¸c dÞch vô kh¸c nhau tõ dÞch vụ thanh toán, bảo lãnh, làm đại lý... cho đến việc lập két giữ tiền, của cải phục vụ cho khách hàng. Các dịch vụ này có thể hoàn toàn độc lập hoặc có thể liên quan hỗ trợ cho các hoạt động huy động vốn, hoạt động tín dụng (đặc biệt là hoạt động thanh toán) nhng chúng đều đem lại thu nhập cho ngân hàng dới d¹ng phÝ dÞch vô. §èi víi hÇu hÕt c¸c ng©n hµng, thu nhËp tõ viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô ngµy cµng chiÕm tû träng lín trong tæng thu nhËp. 1.2 Giíi thiÖu chung vÒ thÎ. 1.2.1. Sự ra đời và phát triển của thẻ trên thế giới Cùng với sự phát triển kinh tế, đời sống nhân dân ngày càng đợc nâng cao, nhu cầu tiêu dùng cũng vì thế phát triển mạnh, qua đó nhu cầu thanh toán nhanh chóng và thuận tiện trở thành một yêu cầu của khách hàng đối với ngân hàng. Điều này gây áp lực lên các ngân hàng đòi hỏi các ngân hàng phải nâng cao chÊt lîng dÞch vô thanh to¸n cña m×nh nh»m cung cÊp cho kh¸ch hµng dÞch vụ thanh toán tốt nhất. Cũng trong thời gian đó, khoa học kỹ thuật thế giới đã có những bớc tiến đáng kể trong lĩnh vực thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho c¸c ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn ph¬ng thøc thanh toán của mình, trong đó phải kể đến sự ra đời và phát triển của hình thức thanh to¸n b»ng thÎ. Nh÷ng h×nh thøc s¬ khai cña thÎ xuÊt hiªn lÇn ®Çu ë Mü vµo nh÷ng n¨m 1920 dới cái tên tạm gọi là “đĩa mua hàng” (shooper’s plate). Ngời chủ sở hữu của loại “đĩa” này có thể mua hàng tại cửa hiệu phát hành ra chúng và hàng tháng họ phải hoàn trả tiền cho chủ cửa hàng vào một ngày cố định, thờng là cuối tháng. Thực chất ở đây chính là việc ngời chủ cửa hàng đã cấp tín dụng cho kh¸ch hµng b»ng c¸ch b¸n chÞu, mua hµng tríc vµ tr¶ tiÒn sau. Tuy nhiên, thẻ ngân hàng lại ra đời một cách ngẫu nhiên vào năm 1940 với tên gọi đầu tiên là thẻ DINNERS CLUB do ý tởng của một doanh nhân ngời Mỹ là Frank Mc Namara. Năm 1950 chiếc thẻ nhựa đầu tiên đợc phát hành, nh÷ng ngêi cã thÎ DINNERS CLUB nµy cã thÓ ghi nî khi ¨n t¹i 27 nhµ hµng.

(6) t¹i thµnh phè New York vµ ph¶i chÞu mét kho¶n lÖ phÝ hµng n¨m lµ 5USD. Những tiện ích của chiếc thẻ ngay lập tức gây đợc sự chú ý và đã chinh phục một lợng đông đảo khách hàng do họ có thể mua hàng trớc mà không cần phải trả tiền ngay. Còn đối với những nhà bán lẻ, tuy phải chịu mức chiết khấu là 5% nhng doanh thu của họ tăng đáng kể do lợng khách hàng tiêu dùng tăng lên rất nhanh. Đến năm 1951, hơn 1 triệu đôla đợc ghi nợ, doanh số phát hành thẻ ngµy cµng t¨ng vµ c«ng ty ph¸t hµnh thÎ DINNERS CLUB b¾t ®Çu cã l·i. Mét cuộc cách mạng về thẻ diễn ra ngay sau đó đã nhanh chóng đa thẻ trở thành mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n mang tÝnh toµn cÇu. TiÕp nèi thµnh c«ng cña thÎ DINNERS CLUB, hµng lo¹t c¸c c«ng ty thÎ nh Trip Change, Golden Key, Esquire Club... ra đời. Phần lớn các thẻ này trớc hết đợc phát hành nhằm phục vụ giới doanh nhân, nhng sau đó các ngân hàng nhận thấy rằng giới bình dân mới là đối tợng sử dụng thẻ trong tơng lai. Năm 1960, Bank of America cho ra đời sản phẩm thẻ đầu tiên của mình lµ BANKAMERICARD. §Õn n¨m 1966, 14 ng©n hµng hµng ®Çu cña Mü thµnh lập Interbank, một tổ chức mới với chức năng là đầu mối trao đổi các thông tin về giao dịch thẻ. Ngay sau đó, vào năm 1967, 4 ngân hàng bang California đổi tªn tõ Bank Card Association thµnh Western State Bank Card Association vµ tæ chức này đã liên kết với Interbank cho ra đời thẻ MASTER CHARGE, loại thẻ này đã nhanh chóng trở thành một đối thủ cạnh tranh lớn của BANKAMERICARD. Đến năm 1977, tổ chức BANKAMERICARD đổi tên thành VISA USD và sau đó là tổ chức thẻ quốc tế VISA. Năm 1979, tổ chức thẻ MASTER CHARGE đổi tên thành MASTER CARD. Hiện nay, 2 tổ chức này vÉn ®ang lµ 2 tæ chøc thÎ lín m¹nh vµ ph¸t triÓn nhÊt trªn thÕ giíi. Hình thức thanh toán thẻ nhanh chóng đợc ứng dụng rộng rãi ở các châu lôc kh¸c ngoµi Mü, n¨m 1960 chiÕc thÎ nhùa ®Çu tiªn cã mÆt t¹i NhËt b¸o hiÖu sù ph¸t triÓn cña thÎ ë Ch©u ¸. ChiÕc thÎ nhùa ®Çu tiªn do ng©n hµng Barcaly Bank phát hành ở Anh năm 1966 cũng mở ra một thời kì sôi động cho hoạt động thanh toán thẻ tại Châu Âu. Tại Việt Nam, chiếc thẻ đầu tiên đợc chấp nhận là vào năm 1990 khi VCB kí hợp đồng làm đại lí chi trả thẻ VISA với ngân hàng Pháp BFCE và đây đã là bớc khởi đầu cho dịch vụ này phát triển ở Việt Nam. Ngày nay, thẻ ngân hàng đã có mặt ở khắp nơi trên thế giới với những hình thức và chủng loại đa dạng, đáp ứng đầy đủ những nhu cầu riêng lẻ của ngêi tiªu dïng. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña 2 tæ chøc thÎ quèc tÕ lµ VISA vµ.

(7) MASTER, mét lo¹t c¸c tæ chøc thÎ mang tÝnh quèc tÕ kh¸c nèi tiÕp xuÊt hiÖn nh: JCB, American Epress, Airplus, Maestro, Eurocard,... Sù ph¸t triÓn m¹nh mẽ này đã khẳng định xu thế phát triển tất yếu của thẻ. Các ngân hàng và công ty tµi chÝnh lu«n t×m c¸ch c¶i thiÖn sao cho cµng ngµy thÎ cµng dÔ xö dông vµ cung cÊp nh÷ng dÞch vô thanh to¸n tiÖn lîi nhÊt cho ngêi tiªu dïng. HiÖn nay, ngêi sö dông thÎ cã thÓ sö dông thÎ trªn hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi, hä kh«ng còn lo việc chuyển đổi sang đồng tiền nội địa khi đi ra nớc ngoài. 1.2.2. Khái niệm, đặc điểm cấu tạo và phân loại thẻ 1.2.2.1. Kh¸i niÖm thÎ ThÎ thanh to¸n lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt do c¸c ng©n hµng hay c¸c tæ chøc tµi chÝnh ph¸t hµnh vµ cung cÊp cho kh¸ch hµng. Khách hàng có thể sử dụng để rút tiền mặt tại các ngân hàng đại lý, các máy rút tiền tự động (ATM) hoặc thanh toán tiền hàng hóa dịch vụ. 1.2.2.2. §Æc ®iÓm cÊu t¹o cña thÎ Kể từ khi ra đời cho đến nay, cấu tạo của thẻ tín dụng đã có những thay đổi khá lớn nhằm tăng độ an toàn và tính tiện dụng cho khách hàng. Ngày nay, với những thành tựu của kĩ thuật vi điện tử, một số loại thẻ đợc gắn thêm một con chip ®iÖn tö nh»m t¨ng kh¶ n¨ng ghi nhí th«ng tin vµ tÝnh b¶o mËt cho thÎ. Hầu hết các loại thẻ tín dụng quốc tế ngày nay đều đợc cấu tạo bằng nhùa cøng (plastic), cã kÝch cì 84mm x 54mm x 0,76mm, cã gãc trßn gåm hai mÆt: * MÆt tríc cña thÎ bao gåm: - Tªn, biÓu tîng thÎ vµ huy hiÖu cña tæ chøc ph¸t hµnh thÎ. - Số thẻ: là số dành riêng cho mỗi chủ thẻ. Số này đợc dập nổi trên thẻ và sẽ đợc in lại trên hóa đơn khi chủ thẻ đi mua hàng. Tuỳ theo từng loại thẻ mà cã sè ch÷ sè kh¸c nhau vµ c¸ch cÊu tróc theo nhãm còng kh¸c nhau. - Ngày hiệu lực của thẻ: là thời hạn mà thẻ đợc lu hành. - Hä vµ tªn cña chñ thÎ. - Số mật mã đợt phát hành (chỉ có ở thẻ AMEX). * MÆt sau cña thÎ bao gåm: - D·y b¨ng tõ cã kh¶ n¨ng lu tr÷ nh÷ng th«ng tin nh: sè thÎ, ngµy hiÖu lùc, tªn chñ thÎ, tªn ng©n hµng ph¸t hµnh, sè PIN..

(8) - B¨ng ch÷ ký mÉu cña chñ thÎ.. 1.2.2.3. Ph©n lo¹i thÎ Dùa vµo c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau ngêi ta ph©n lo¹i thÎ thµnh:. ThÎ thanh to¸n. §Æc tÝnh kü thuËt. ThÎ b¨ng tõ. ThÎ th«ng minh. Chñ thÓ ph¸t hµnh. ThÎ ng©n hµng ph¸t hµnh. ThÎ do tæ chøc phi ng©n hµng ph¸t hµnh. TÝnh chÊt thanh to¸n. ThÎ tÝn dông. ThÎ ghi nî. H¹n møc tÝn dông. ThÎ rót tiÒn mÆt. ThÎ vµng. ThÎ th êng. Ph¹m vi sö dông. ThÎ trong níc. ThÎ quèc tÕ. 1.2.2.3.1 Phân loại theo đặc tính kỹ thuật * Thẻ băng từ (Magnetic Stripe): đợc sản xuất dựa trên kỹ thuật từ tính với 1 băng từ chứa 2 rãnh thông tin ở mặt sau của thẻ. Thẻ này đợc sử dụng phổ biÕn trong vßng 20 n¨m nay. Tuy nhiªn nã cã mét sè nhîc ®iÓm sau: - Khả năng bị lợi dụng cao do thông tin ghi trong thẻ không tự mã hóa đợc, ngời ta có thể đọc thẻ dễ dàng bằng thiết bị đọc gắn với máy vi tính..

(9) - Thẻ mang tính thông tin cố định, khu vực chứa thông tin hẹp không áp dụng các kỹ thuật mã đảm bảo an toàn. Do đó, trong những năm gần đây đã bị lîi dông lÊy c¾p tiÒn * ThÎ th«ng minh (thÎ ®iÖn tö cã bé vi xö lÝ chip): lµ thÕ hÖ míi nhÊt cña thÎ thanh to¸n, thÎ th«ng minh dùa trªn kü thuËt vi xö lý tin häc nhê g¾n vµo thÎ "chip" ®iÖn tö cã cÊu tróc gièng nh mét m¸y tÝnh hoµn h¶o. ThÎ th«ng minh an toµn vµ hiÖu qu¶ h¬n thÎ b¨ng tõ do "chip" cã thÓ chøa th«ng tin nhiÒu h¬n 80 lÇn so víi d·y b¨ng tõ. 1.2.2.3.2 Ph©n lo¹i theo chñ thÓ ph¸t hµnh * ThÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh: lµ lo¹i thÎ gióp cho kh¸ch hµng sö dông linh động tài khoản của mình tại ngân hàng, hoặc sử dụng một số tiền do ngân hàng cấp tín dụng, loại thẻ này hiện nay đợc sử dụng khá phổ biến, nó không chØ lu hµnh trong mét sè quèc gia mµ cßn cã thÓ lu hµnh trªn toµn cÇu (vÝ dô nh: thÎ VISA, MASTER..). * ThÎ do c¸c tæ chøc phi ng©n hµng ph¸t hµnh: lµ lo¹i thÎ du lÞch vµ gi¶i trÝ cña c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín ph¸t hµnh nh DINNERS CLUB, AMEX… vµ còng lu hµnh trªn toµn thÕ giíi. 1.2.2.3.3 Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt thanh to¸n cña thÎ * Thẻ tín dụng (Credit Card): đây là loại thẻ mà khi sử dụng, chủ thẻ đợc ngân hàng phát hành cấp một hạn mức tín dụng theo qui định và không phải trả lãi nếu chủ thẻ hoàn trả số tiền đã sử dụng đúng kỳ hạn để mua sắm hàng hóa, dÞch vô t¹i nh÷ng c¬ së kinh doanh, cöa hµng, kh¸ch s¹n… chÊp nhËn lo¹i thÎ nµy. * ThÎ ghi nî (Debit Card): lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô hay rót tiÒn mÆt trªn c¬ së sè tiÒn cã trong tµi kho¶n cña chñ thÎ t¹i ng©n hµng. ThÎ ghi nî cã hai lo¹i c¬ b¶n: - Thẻ on-line là thẻ ghi nợ mà giá trị những giao dịch đợc khấu trừ ngay lËp tøc vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ khi xuÊt hiÖn giao dÞch. - Thể off-line là thẻ ghi nợ mà giá trị những giao dịch sẽ đợc khấu trừ vào tài khoản của chủ thẻ sau khi giao dịch đợc thực hiện vài ngày. ThÎ ghi nî vµ thÎ tÝn dông cã mét sè ®iÓm kh¸c biÖt râ rÖt:.

(10) §iÓm kh¸c biÖt lín nhÊt gi÷a hai lo¹i thÎ lµ víi thÎ tÝn dông, kh¸ch hµng chi tiªu theo h¹n møc tÝn dông do ng©n hµng cÊp, cßn víi thÎ ghi nî kh¸ch hµng chi tiªu trùc tiÕp trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh t¹i ng©n hµng. Thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ là phơng tiện thanh toán bình đẳng và dành cho tất cả mọi ngời, mọi lứa tuổi, nghành nghề. Cả hai loại thẻ đều có thể giúp khách hàng tránh đợc những rủi ro đáng tiếc có thể xảy ra khi phải mang theo tiÒn mÆt. §Æc biÖt, thÎ tÝn dông quèc tÕ lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n tiÖn lîi an toµn đối với những ngời thờng xuyên đi công tác nớc ngoài. * ThÎ rót tiÒn mÆt (Cash Card): lµ mét h×nh thøc cña thÎ ghi nî song chØ có một chức năng là rút tiền mặt tại các máy rút tiền tự động (ATM) hoặc ở ngân hàng. Với chức năng chuyên biệt chỉ dùng để rút tiền, số tiền rút ra mỗi lần sẽ đợc trừ dần vào số tiền ký quĩ. 1.2.2.3.2 Ph©n lo¹i theo chñ thÓ ph¸t hµnh * ThÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh: lµ lo¹i thÎ gióp cho kh¸ch hµng sö dông linh động tài khoản của mình tại ngân hàng, hoặc sử dụng một số tiền do ngân hàng cấp tín dụng, loại thẻ này hiện nay đợc sử dụng khá phổ biến, nó không chØ lu hµnh trong mét sè quèc gia mµ cßn cã thÓ lu hµnh trªn toµn cÇu (vÝ dô nh: thÎ VISA, MASTER..). * ThÎ do c¸c tæ chøc phi ng©n hµng ph¸t hµnh: lµ lo¹i thÎ du lÞch vµ gi¶i trÝ cña c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín ph¸t hµnh nh DINNERS CLUB, AMEX… vµ còng lu hµnh trªn toµn thÕ giíi. 1.2.2.3.4 Ph©n lo¹i theo h¹n møc tÝn dông * ThÎ thêng (Standard Card): §©y lµ lo¹i thÎ c¨n b¶n nhÊt, lµ lo¹i thÎ mang tính chất phổ biến, đại chúng, đợc hơn 142 triệu ngời trên thế giới sử dụng mỗi ngày. Hạn mức tối thiểu tuỳ theo Ngân hàng phát hành qui định (th«ng thêng kho¶ng 1000 USD) * Thẻ vàng (Gold card): là loại thẻ đợc phát hành cho những đối tợng "cao cÊp", nh÷ng kh¸ch hµng cã møc sèng, thu nhËp vµ nhu cÇu tµi chÝnh cao. Loại thẻ này có thể có những điểm khác nhau tuỳ thuộc vào tập quán, trình độ ph¸t triÓn cña mçi vïng, nhng chung nhÊt vÉn lµ thÎ cã h¹n møc tÝn dông cao (trªn 5000 USD) h¬n thÎ thêng. 1.2.2.3.5 Ph©n lo¹i theo ph¹m vi sö dông cña thÎ * ThÎ dïng trong níc: Cã 2 lo¹i.

(11) - Local use only card: lµ lo¹i thÎ do tæ chøc tµi chÝnh hoÆc ng©n hµng trong nớc phát hành, chỉ đợc dùng trong nội bộ hệ thống tổ chức đó mà thôi. - Domestic use only card: lµ thÎ thanh to¸n mang th¬ng hiÖu cña tæ chøc thẻ quốc tế đợc phát hành để sử dụng trong nớc. * ThÎ quèc tÕ (International card): lµ lo¹i thÎ kh«ng chØ dïng t¹i quèc gia nơi nó đợc phát hành mà còn dùng đợc trên phạm vi quốc tế. Để có thể phát hµnh lo¹i thÎ nµy th× ng©n hµng ph¸t hµnh ph¶i lµ thµnh viªn cña mét tæ chøc thÎ quèc tÕ. 1.3 Hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng thơng mại. 1.3.1. Chủ thể tham gia vào hoạt động thanh toán thẻ Ng©n hµng ph¸t hµnh. Chñ thÎ. Tæ chøc thÎ quèc tÕ. Ng©n hµng thanh to¸n. C¬ së chÊp nhËn thÎ. Sơ đồ trên cho thấy một giao dịch thanh toán thẻ có 5 chủ thể tham gia. * Tổ chức thẻ quốc tế: là tổ chức đứng ra liên kết các thành viên là các ngân hàng, tổ chức tín dụng, các công ty phát hành thẻ, đặt ra các quy tắc bắt buéc c¸c thµnh viªn ph¶i ¸p dông thèng nhÊt theo mét hÖ thèng toµn cÇu. BÊt cứ ngân hàng nào hiện nay hoạt động trong lĩnh vực thanh toán thẻ quốc tế đều phải là thành viên của một Tổ chức thẻ quốc tế. Mỗi Tổ chức thẻ quốc tế đều có tªn trªn s¶n phÈm cña m×nh. Kh¸c víi ng©n hµng thµnh viªn, Tæ chøc thÎ quèc tÕ kh«ng cã quan hÖ trùc tiÕp víi chñ thÎ hay c¬ së chÊp nhËn thÎ, mµ chØ cung cÊp mét m¹ng líi viÔn th«ng toµn cÇu phôc vô cho quy tr×nh thanh to¸n, cÊp phÐp cho ng©n hµng thµnh viªn mét c¸ch nhanh chãng. * Ngân hàng phát hành: là ngân hàng đợc sự cho phép của tổ chức thẻ hoÆc c«ng ty thÎ trong viÖc ph¸t hµnh thÎ mang th¬ng hiÖu cña m×nh. Ng©n hµng ph¸t hµnh trùc tiÕp tiÕp nhËn hå s¬ xin cÊp thÎ, xö lý vµ ph¸t hµnh thÎ, më và quản lý tài khoản thẻ của khách hàng, quy định các điều khoản, điều kiện sử dông thÎ cho kh¸ch hµng lµ chñ thÎ. Ng©n hµng ph¸t hµnh cã quyÒn kÝ hîp đồng đại lý với bên thứ 3 là một ngân hàng hay một tổ chức tín dụng khác trong việc thanh toán hoặc phát hành thẻ. Từng định kỳ, ngân hàng phát hành.

(12) phải lập bảng sao kê ghi rõ các khoản cụ thể đã sử dụng và yêu cầu thanh toán đối với chử thẻ tín dụng hoặc khấu trừ trực tiếp vào tài khoản của chủ thẻ ghi nî * Ng©n hµng thanh to¸n: lµ ng©n hµng chÊp nhËn c¸c giao dÞch thÎ nh một phơng tiện thanh toán thông qua việc kí kết các hợp đồng chấp nhận thẻ với các điểm cung cấp hàng hóa, dịch vụ. Qua việc kí kết hợp đồng, các địa điểm cung cấp hàng hóa, dịch vụ này đợc chấp nhận vào hệ thống thanh toán thẻ của ngân hàng, ngân hàng sẽ cung cấp các thiết bị đọc thẻ, đào tạo nhân viªn vÒ dÞch vô thanh to¸n thÎ, qu¶n lÝ vµ xö lÝ nh÷ng giao dÞch thÎ diÔn ra t¹i địa điểm này. Trên thực tế, rất nhiều ngân hàng vừa là ngân hàng phát hành,vừa lµ ng©n hµng thanh to¸n. * Chủ thẻ: là cá nhân hay ngời đựơc uỷ quyền đợc ngân hàng cho phép sử dụng thẻ để chi trả các hàng hóa, dịch vụ hay rút tiền mặt theo những điều kiện, quy định của ngân hàng. Một chủ thẻ có thể sở hữu một hay nhiều thẻ. * Cơ sở chấp nhận thẻ: là các đơn vị cung ứng hàng hóa, dịch vụ có kí kÕt víi ng©n hµng thanh to¸n vÒ viÖc chÊp nhËn thanh to¸n cho c¸c hµng hãa, dÞch vô mµ m×nh cung cÊp b»ng thÎ. 1.3.2. Quy tr×nh ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ * Quy tr×nh ph¸t hµnh thÎ Ng©n hµng thanh to¸n. Trung t©m xö lý sè liÖu. C¬ së chÊp nhËn thÎ. Ng©n hµng ph¸t hµnh. - Kh¸ch hàng đến ngân hàng phát hành đề nghị mua thẻ và hoàn thành một số thủ tục cần thiết nh điền vµo giÊy tê xin cÊp thÎ, tr×nh mét sè giÊy tê kh¸c nh: giÊy th«ng hµnh, biªn lai tr¶ l¬ng, nép thuÕ thu nhËp … - Khi nhận đủ hồ sơ, ngân hàng tiến hành thẩm định lại. Thông thờng ngân hàng xem xét lại xem hồ sơ lập đúng cha, tình hình tài chính (nếu khách hµng lµ c«ng ty) hay c¸c kho¶n thu nhËp thêng xuyªn cña kh¸ch hµng (nÕu lµ.

(13) c¸ nh©n) hoÆc sè d trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng mèi quan hÖ tÝn dông tríc ®©y (nÕu cã). - NÕu hå s¬ cÊp thÎ hoµn toµn phï hîp, ng©n hµng cã thÓ tiÕn hµnh ph©n loại khách hàng. Đối với thẻ ghi nợ, việc phát hành thẻ đơn giản vì khách hàng đã có tài khoản tại ngân hàng. Đối với thẻ tín dụng, ngân hàng phải tiến hành phân loại khách hàng để có một chính sách tín dụng riêng. Thông thờng có hai lo¹i h¹n møc tÝn dông: + H¹n møc theo thÎ vµng: thêng cÊp cho c¸c nh©n vËt quan träng, cã thu nhập cao và ổn định. Hạn mức tín dụng theo thẻ vàng thờng cao hơn nhiều so víi thÎ thêng. + H¹n møc thÎ thêng: H¹n møc tÝn dông theo thÎ thêng thÊp h¬n nhiÒu so víi thÎ vµng, chñ yÕu cung cÊp cho ngêi b×nh d©n. Nhng kh¸ch hµng còng phải thuộc loại đủ tiêu chuẩn để nhận thẻ tín dụng. - Sau khi thẩm định và phân loại khách hàng, nếu khách hàng đáp ứng đủ ®iÒu kiÖn, ng©n hµng tiÕn hµnh ph¸t thÎ cho kh¸ch hµng. Tríc khi giao thÎ ng©n hàng yêu cầu chủ thẻ ký tên và đăng ký chữ ký mẫu ở ngân hàng. Sau đó bằng kü thuËt riªng, tõng ng©n hµng tiÕn hµnh ghi nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chñ thẻ lên thẻ, đồng thời ấn định và mã hóa mã số cá nhân (số PIN) cho chủ thẻ, nhËp d÷ liÖu vÒ chñ thÎ vµo tËp tin qu¶n lý. - Khi ng©n hµng giao thÎ cho kh¸ch hµng th× giao lu«n sè PIN vµ yªu cÇu chủ thẻ giữ bí mật. Nếu mất tiền do để lộ số PIN, chủ thẻ hoàn toàn chịu trách nhiÖm. - Sau khi giao thÎ cho kh¸ch hµng coi nh nhiÖm vô ph¸t hµnh thÎ kÕt thúc. Thời gian kể từ khi khách hàng đề nghị mua thẻ đến khi nhận đợc thẻ thờng không quá 6 ngày. * Quy tr×nh thanh to¸n thÎ. Chñ thÎ. Ng©n hµng ph¸t hµnh. Tæ chøc thÎ quèc tÕ. C¬ së chÊp nhËn thÎ. Ng©n hµng thanh to¸n.

(14) - Các đơn vị, cá nhân đến ngân hàng phát hành xin đợc sử dụng thẻ (ký quü hoÆc vay). Ng©n hµng ph¸t hµnh cung cÊp thÎ cho ngêi sö dông vµ th«ng báo cho ngân hàng đại lý và cơ sở tiếp nhận thanh toán thẻ - Ngêi sö dông thÎ mua hµng hãa, dÞch vô vµ giao thÎ cho c¬ së chÊp nhËn thÎ. - Rút tiền ở máy ATM hoặc ở ngân hàng đại lý. - Trong vßng 10 ngµy, c¬ së chÊp nhËn thÎ nép biªn lai vµo ng©n hµng đại lý để đòi tiền. - Trong vòng 1 ngày, ngân hàng đại lý trả tiền cho cơ sở chấp nhận thẻ. - Ngân hàng đại lý chuyển biên lai để thanh toán, lập bảng kê cho ngân hµng ph¸t hµnh qua tæ chøc thÎ quèc tÕ (TCTQT). - Ngân hàng phát hành thẻ hoàn lại số tiền mà ngân hàng đại lý đã thanh to¸n còng th«ng qua tæ chøc thÎ quèc tÕ. - Ngêi sö dông thÎ muèn sö dông n÷a hoÆc sö dông hÕt sè tiÒn trªn thÎ th× ng©n hµng ph¸t hµnh hoµn tÊt qu¸ tr×nh sö dông thÎ. Tại ngân hàng thanh toán: khi tiếp nhận hóa đơn và bảng kê, ngân hàng phải tiến hành kiểm tra tính hợp lệ của các thông tin trên hóa đơn. Nếu không có vấn đề gì, ngân hàng tiến hành ghi nợ vào tài khoản của mình và ghi có vào tµi kho¶n cña c¬ së chÊp nhËn thÎ. ViÖc ghi sæ nµy ph¶i tiÕn hµnh ngay trong ngày nhận hóa đơn và chứng từ của cơ sở chấp nhận thẻ. Sau đó ngân hàng thanh toán tổng hợp dữ liệu, gửi đến trung tâm xử lý dữ liệu (trờng hợp nối mạng trực tiếp). Nếu ngân hàng thanh toán không đợc nối mạng trực tiếp thì gửi hóa đơn, chứng từ đến ngân hàng mà mình làm đại lý thanh toán. Tại trung tâm: sẽ tiến hành chọn lọc dữ liệu, phân loại để bù trừ giữa các ngân hàng thành viên. Việc xử lý bù trừ, thanh toán đợc thực hiện thông qua ng©n hµng thanh to¸n vµ ng©n hµng bï trõ. T¹i ng©n hµng ph¸t hµnh: khi nhËn th«ng tin d÷ liÖu tõ trung t©m sÏ tiÕn hµnh thanh to¸n. §Þnh kú trong th¸ng, ng©n hµng ph¸t hµnh lËp b¶ng sao kª báo cho chủ thẻ các khoản thẻ đã sử dụng và yêu cầu chủ thẻ thanh toán (đối víi thÎ tÝn dông)..

(15) 1.4. Mét sè lîi Ých khi sö dông thÎ. * §èi víi ng©n hµng ph¸t hµnh - Với khoản lệ phí hàng năm mà chủ thẻ phải nộp để hởng dịch vụ thanh toán mà ngân hàng cung cấp, chủ thẻ đã tạo nên một nguồn thu đều đặn cho ng©n hµng ph¸t hµnh. - Ngoài ra, việc chủ thẻ nạp tiền vào tài khoản để sử dụng thẻ, ngân hàng cũng có thêm một nguồn huy động từ tiền gửi không kì hạn của khách hàng. §Ó cã thÓ së h÷u thÎ, th«ng thêng chñ thÎ ph¶i cã thÕ chÊp hoÆc cã sè d tµi khoản ở mức nhất định theo quy định của ngân hàng. Điều này đã làm số d tiền gửi của ngân hàng tăng một cách đáng kể. - Việc đặt các máy ATM hay liên hệ với các cơ sở chấp nhận thẻ mới cũng góp phần mở rộng địa bàn hoạt động của ngân hàng, điều này rất có ích ở nh÷ng n¬i mµ viÖc më chi nh¸nh lµ tèn kÐm. * §èi víi chñ thÎ - Khi sử dụng thẻ, chủ thẻ đã đợc ngân hàng cung cấp một dịch vụ thanh toán có độ bảo mật cao, độ tiện dụng lớn. Ngày nay, với trình độ kĩ thuật ngày càng cao, việc làm thẻ giả trở nên khó khăn hơn, điều này đồng nghĩa với việc c¸c chñ thÎ cã thÓ yªn t©m h¬n vÒ tiÒn cña m×nh. Thªm n÷a, khi nh÷ng c¬ së thanh to¸n thÎ ngµy cµng nhiÒu, c¸c m¸y ATM ngµy cµng trë nªn phæ biÕn, thÎ sÏ lµ mét c«ng cô thanh to¸n lÝ tëng cho c¸c chñ thÎ. - Với việc ngân hàng có thẻ cấp tín dụng trớc cho khách hàng để thanh to¸n hµng hãa dÞch vô mµ kh«ng bÞ tÝnh bÊt k× mét kho¶n l·i nµo, kh¸ch hµng đã đợc ngân hàng giúp mở rộng khả năng thanh toán của mình. Ngoài ra, khi kh¸ch hµng cã sè d trªn tµi kho¶n, nÕu kh¸ch hµng kh«ng sö dông, sè d nµy sÏ đợc hởng mức lãi suất tiền gửi không kì hạn. - Ngoµi ra, khi sö dông thÎ, kh¸ch hµng kh«ng ph¶i mang theo mét lîng tiÒn mÆt lín mµ rñi ro bÞ mÊt còng nh viÖc b¶o qu¶n còng rÊt phøc t¹p. Cha kÓ đến việc rất bất tiện khi sử dụng tiền mặt chi tiêu ở các nớc khác nhau. Việc dùng thẻ tín dụng hoặc thẻ thanh toán đảm bảo khả năng chi tiêu đa ngoại tệ, kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo ngo¹i tÖ cña níc nµo. * §èi víi ng©n hµng thanh to¸n: - Trong quy tr×nh thanh to¸n thÎ, c¸c c¬ së ph¸t hµnh thêng më tµi kho¶n tại các ngân hàng thanh toán cho tiện việc thanh toán. Điều này đã làm tăng lợng số d tiền gửi và nguồn huy động cho ngân hàng thanh toán..

(16) - Với các loại phí nh: chiết khấu thơng mại, phí rút tiền mặt, phí đại lí thanh toán, ngân hàng thanh toán sẽ có đợc một khoản thu tơng đối ổn định. * §èi víi c¸c c¬ së chÊp nhËn thanh to¸n: - Với việc đợc cấp tín dụng trớc cho khách hàng, ngân hàng đã giúp khách hàng chi tiêu vợt quá khả năng của mình, đây là một sức đẩy đối với sức mua cña kh¸ch hµng vµ chÝnh ®iÒu nµy sÏ lµm cho lîng tiªu thô hµng hãa dÞch vô cña c¸c c¬ së chÊp nhËn thanh to¸n thÎ t¨ng cao. - Khi chÊp nhËn thÎ thanh to¸n, ngêi b¸n hµng cã kh¶ n¨ng gi¶m thiÓu các chi phí về quản lý tiền mặt nh bảo quản, kiểm đếm, nộp vào tài khoản ở Ng©n hµng... - Ngoài ra, đối với một số cơ sở, việc chấp nhận thanh toán bằng thẻ của ngân hàng cũng là một điều kiện để đợc hởng các u đãi của ngân hàng về tín dông, dÞch vô thanh to¸n... 1.5. Nhân tố tác động đến hoạt động thanh toán thẻ. Có rất nhiều nhân tố ảnh hởng đến hoạt động thanh toán thẻ, mỗi nhân tố có nhiều hớng tác động đến hoạt động thanh toán thẻ nhng nhìn chung các nh©n tè cã thÓ chia thµnh hai nhãm: * Nhãm nh©n tè kh¸ch quan: - Trình độ dân trí và thói quen tiêu dùng của ngời dân: trong một xã hội mà trình độ dân trí cao, các phát minh, ứng dụng của khoa học kĩ thuật công nghÖ cao sÏ dÔ dµng tiÕp cËn víi ngêi d©n. Tiªu dïng th«ng qua thÎ lµ mét c¸ch thức tiêu dùng hiện đại, nó sẽ dễ dàng xâm nhập và phát triển hơn với những cộng đồng dân trí cao và ngợc lại. Cũng nh vậy, thói quen tiêu dùng cũng ảnh hởng không nhỏ đến sự phát triển của dịch vụ thẻ. Khi ngời dân quen với việc thanh to¸n c¸c dÞch vô, hµng hãa b»ng tiÒn mÆt hä sÏ Ýt cã nhu cÇu vÒ thanh to¸n th«ng qua thÎ. - Thu nhËp cña ngêi dïng thÎ: thu nhËp con ngêi cao lªn, nh÷ng nhu cÇu của họ cũng ngày càng phát triển, việc thanh toán đối với họ đòi hỏi một sự thỏa dụng cao hơn, nhanh chóng hơn, an toàn hơn. Việc sử dụng thẻ đáp ứng rÊt tèt nhu cÇu nµy. H¬n n÷a, ng©n hµng chØ cã thÎ cung cÊp dÞch vô cho nh÷ng ngời có một mức thu nhập hợp lý, những ngời thu nhập thấp sẽ không đủ điều kiÖn sö dông dÞch vô nµy. - M«i trêng ph¸p lý: viÖc kinh doanh dÞch vô thÎ t¹i bÊt kú quèc gia nµo đều đợc tiến hành trong một khuôn khổ pháp lý nhất định. Các quy chế, quy.

(17) định về thẻ sẽ gây ra ảnh hởng 2 mặt: có thể theo hớng khuyến khích việc kinh doanh vµ sö dông thÎ nÕu cã nh÷ng quy chÕ hîp lý, nhng mÆt kh¸c nh÷ng quy chÕ qu¸ chÆt chÏ, hoÆc qu¸ láng lÎo cã thÓ mang l¹i nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc tíi viÖc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ. - Môi trờng công nghệ: hoạt động thanh toán thẻ chịu ảnh hởng rất nhiều bởi trình độ khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin. Đối với một quèc gia cã c«ng nghÖ khoa häc ph¸t triÓn, c¸c ng©n hµng níc nµy cã thÓ cung cÊp dÞch vô thÎ víi sù nhanh chãng vµ an toµn cao h¬n. ChÝnh v× thÕ, viÖc lu«n lu«n ®Çu t n©ng cÊp c«ng nghÖ, nghiªn cøu khoa häc lµ nh÷ng viÖc lµm v« cïng cần thiết để nâng cao chất lợng dịch vụ cũng nh bảo mật cho hoạt động của ng©n hµng. - Môi trờng cạnh tranh: đây là yếu tố quyết định đến việc mở rộng và thu hÑp thÞ phÇn cña mét ng©n hµng khi tham gia vµo thÞ trêng thÎ. NÕu trªn thÞ trờng chỉ có một ngân hàng cung cấp dịch vụ thẻ thì ngân hàng đó sẽ có đợc lợi thế độc quyền nhng giá phí lại có thể rất cao và thị trờng khó trở nên sôi động. Nhng khi nhiÒu ng©n hµng tham gia vµo thÞ trêng, c¹nh tranh diÔn ra ngµy cµng gay g¾t th× sÏ gãp phÇn ph¸t triÓn ®a d¹ng hãa dÞch vô, gi¶m phÝ ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ. * Nhãm nh©n tè chñ quan: - Trình độ của đội ngũ cán bộ làm công tác thẻ: đội ngũ cán bộ có năng lực, năng động và có nhiều kinh nghiệm là một trong những yếu tố quan trọng để phát triển hoạt động dịch vụ thẻ, ngân hàng nào có sự quan tâm, có chính sách đào tạo nhân lực trong kinh doanh thẻ hợp lý thì ngân hàng đó sẽ có cơ héi ®Èy nhanh viÖc kinh doanh thÎ trong t¬ng lai. - Tiềm lực kinh tế và trình độ kỹ thuật công nghệ của ngân hàng thanh toán thẻ: điều này gắn liền với các máy móc thiết bị hiện đại nếu hệ thống máy móc này có trục trặc thì sẽ gây ách tắc trong toàn hệ thống. Vì vậy, đã đa ra dịch vụ thẻ, ngân hàng phải đảm bảo một hệ thống thanh toán hiện đại, theo kÞp yªu cÇu cña thÕ giíi. Kh«ng nh÷ng thÕ viÖc vËn hµnh b¶o dìng, duy tr× hÖ thèng m¸y mãc phôc vô ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ cã hiÖu qu¶ sÏ lµm gi¶m giá thành của dịch vụ, từ đó thu hút thêm ngời sử dụng. Để phục vụ cho phát hành và thanh toán thẻ ngân hàng cần trang bị một số máy móc nh máy đọc hóa đơn, máy xin cấp phép EDC, máy rút tiền tự động ATM và hệ thống điện tho¹i-Telex….

(18) - Định hớng phát triển của ngân hàng: một ngân hàng nếu có định hớng ph¸t triÓn dÞch vô thÎ th× ph¶i x©y dùng cho m×nh c¸c kÕ ho¹ch, chiÕn lîc marketing phù hợp, tham gia khảo sát các đối tợng khách hàng mục tiêu, tìm mọi cách để nâng cao tính tiện ích của thẻ cũng nh sự thuận lợi cho ngời sử dụng thẻ thì ngân hàng đó sẽ có thể mở rộng và phát triển việc kinh doanh thẻ một cách bền vững và ổn định. 1.6. Rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ. Kinh doanh thẻ đợc coi là khá an toàn so với các loại hình dịch vụ khác của ngân hàng. Tuy vậy, đối với các tổ chức phát hành và thanh toán thẻ, việc phòng ngừa và quản lí rủi ro vẫn là một vấn đề rất quan trọng. Rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ của ngân hàng nằm trong hai khâu: phát hành thẻ và thanh to¸n thÎ. 1.6.1 Rñi ro trong ph¸t hµnh * §¬n xin ph¸t hµnh thÎ gi¶ Do không thẩm định kĩ thông tin của khách hàng, ngân hàng có thể phát hµnh thÎ cho kh¸ch hµng ®¨ng kÝ víi nh÷ng th«ng tin gi¶ m¹o. Vµ nh vËy, ng©n hµng cã thÓ gÆp rñi ro khi kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Tuy vËy trên thực tế, điều này rất hiếm khi xảy ra vì hợp đồng thẻ rất dễ kiểm tra và có đảm bảo cao do có thế chấp hoặc tài khoản tiền gửi của khách hàng tại ngân hµng. * Chủ thẻ thật không nhận đợc thẻ đã phát hành Ngân hàng gửi thẻ cho chủ thẻ qua đờng bu điện nhng trên đờng vận chuyển thẻ bị đánh cắp và bị sử dụng mà chủ thẻ không hay biết gì về việc thẻ đã đợc gửi cho mình. Trong trờng hợp này, ngân hàng phát hành thẻ phải chịu hoàn toàn phí tổn về những giao dịch đợc thực hiện.. * Tµi kho¶n thÎ bÞ lîi dông Rñi ro nµy ph¸t sinh t¹i thêi ®iÓm ng©n hµng gia h¹n hoÆc ph¸t hµnh l¹i thẻ. Ngân hàng phát hành nhận đợc thông báo về thay đổi địa chỉ khách hàng và yêu cầu gửi thẻ về địa chỉ mới. Do không kiểm tra tính xác thực của thông tin nên ngân hàng đã gửi thẻ đến địa chỉ mới theo yêu cầu của khách hàng nhng đây không phải là yêu cầu của chủ thẻ thật. Tài khoản của chủ thẻ đã bị ngời.

(19) khác lợi dụng. Điều này chỉ bị phát hiện khi ngân hàng nhận đợc sự liên hệ của chủ thẻ thật do không nhận đợc thẻ hoặc ngân hàng gửi yêu cầu thanh toán cho chñ thÎ. 1.6.2 Rñi ro trong thanh to¸n Đây là khâu thờng xảy ra rủi ro trong kinh doanh thẻ. Rất nhiều rủi ro đã x¶y ra cho c¸c tæ chøc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ trong kh©u nµy. * ThÎ gi¶ ThÎ bÞ lµm gi¶ bëi c¸c tæ chøc téi ph¹m hoÆc c¸ nh©n lµm gi¶ c¨n cø theo thông tin có đợc từ các chứng từ giao dịch của thẻ hoặc thẻ mất cắp, thất lạc. Thẻ giả đợc sử dụng để tạo ra các giao dịch giả mạo gây tổn thất lớn cho c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh. * ThÎ bÞ mÊt c¾p, thÊt l¹c Trong lu hành thẻ, trờng hợp này rất dễ xảy ra đối với khách hàng và ng©n hµng. Trong trêng hîp thÎ bÞ mÊt, chñ thÎ kh«ng th«ng b¸o kÞp cho ng©n hµng dÉn dÕn thÎ bÞ ngêi kh¸c lîi dông g©y ra c¸c giao dÞch gi¶ m¹o lµm tæn thÊt cho kh¸ch hµng. Ngoµi ra víi nh÷ng thÎ nµy, c¸c tæ chøc téi ph¹m cã thÓ m· hãa l¹i thÎ, thùc hiÖn giao dÞch, trêng hîp nµy ®em l¹i rñi ro cho b¶n th©n ng©n hµng ph¸t hµnh. * Thẻ đợc tạo băng từ giả §©y lµ lo¹i h×nh gi¶ m¹o thÎ sö dông c«ng nghÖ cao, trªn c¬ së th«ng tin cña kh¸ch hµng trªn b¨ng tõ cña c¬ së chÊp nhËn thanh to¸n thÎ c¸c tæ chøc téi ph¹m sö dông c¸c phÇn mÒm m· hãa vµ t¹o ra c¸c b¨ng tõ gi¶ trªn thÎ vµ thùc hiện các giao dịch. Điều này dẫn đến rủi ro cho cả ngân hàng phát hành, ngân hµng thanh to¸n vµ chñ thÎ. Lo¹i h×nh gi¶i m¹o thêng xuÊt hiÖn ë nh÷ng níc cã dÞch vô thÎ ph¸t triÓn cao. * Rủi ro về đạo đức §©y lµ rñi ro x¶y ra khi nh©n viªn c¬ së chÊp nhËn thanh to¸n thÎ cè t×nh in ra nhiều bộ hóa đơn thanh toán thẻ nhng chỉ giao một bộ cho khách hàng, các bộ hóa đơn còn lại sẽ đợc giả mạo chữ kí của khách hàng đa đến ngân hàng thanh toán để yêu cầu ngân hàng chi trả. Thiệt hại của rủi ro có thể làm ảnh hởng đến cả ngân hàng phát hành và ngân hàng thanh toán..

(20) 1.7. Hoạt động thanh toán thẻ trên thế giới. 1.7.1. Hoạt động hiện tại Trên thế giới hiện nay có 5 loại thẻ đợc sử dụng rộng rãi nhất, phân chia nhau thèng trÞ c¸c thÞ trêng lín. * Thẻ DINNERS CLUB: Thẻ du lịch giải trí đầu tiên đợc phát hành vào năm 1949. Năm 1960 là thẻ đầu tiên có mặt tại Nhật, chi nhánh đợc quản lý bởi CitiCorp, đứng đầu trong số các ngân hàng đợc phát hành thẻ. Năm 1990, DINNERS CLUB cã 6,9 triÖu ngêi sö dông trªn thÕ giíi víi doanh sè kho¶ng 16 tỷ đôla. Hiện nay số ngời sử dụng thẻ DINNERS CLUB đang giảm dần, đến 1993 tổng doanh số chỉ còn 7,9 tỷ đôla với khoảng 1,5 triệu thẻ lu hành. * Thẻ American Express (AMEX): Ra đời vào năm 1958, hiện nay đang lµ tæ chøc thÎ du lÞch gi¶i trÝ lín nhÊt thÕ giíi víi tæng sè thÎ ph¸t hµnh gÊp 5 lần DINNERS CLUB. Năm 1990, tổng doanh thu chỉ khoảng 111,5 triệu đôla với khoảng 32,5 triệu thẻ lu hành, đến năm 1993, tổng doanh thu đã tăng lên 124 tỷ đôla với khoảng 35,4 triệu thẻ lu hành và 3,6 triệu cơ sở chấp nhận thanh toán. Năm 1987, AMEX cho ra đời loại hình tín dụng mới có khả năng cung cấp tín dụng tuần hoàn cho khách hàng có tên Optima Card để cạnh tranh víi VISA vµ MASTER CARD. * ThÎ VISA: TiÒn th©n lµ Bank Americard do Bank of America ph¸t hµnh vµo n¨m 1960. Ngµy nay VISA lµ thÎ cã quy m« ph¸t triÓn nhÊt trªn toµn cÇu. Víi h¬n 21000 thµnh viªn lµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh ng©n hµng,VISA International's đã trở thành hệ thống thanh toán cung cấp đầy đủ nhất các dịch vô. C¸c s¶n phÈm thÎ VISA cã mÆt t¹i 300 níc vµ vïng l·nh thæ, víi hÖ thèng xö lÝ sè liÖu lín nhÊt vµ phøc t¹p nhÊt trªn thÕ giíi, VISA cã thÓ thùc hiÖn trªn 3700 giao dịch mỗi giây với 160 loại tiền tệ khách nhau trên thế giới. Cho đến nay, VISA đã phát hành hơn 1 tỷ thẻ, đợc chấp nhận tại hơn 20 triệu điểm POS, trªn 840000 m¸y ATM t¹i 150 níc trªn thÕ giíi. * Thẻ JCB: đợc xuất phát từ Nhật vào năm 1961 bởi ngân hàng Sanwa, năm 1981 JCB đã vơn ra thế giới. Mục tiêu chủ yếu của thẻ là hớng vào lĩnh vùc gi¶i trÝ vµ du lÞch. §Õn n¨m 1990, doanh thu thÎ JCB vµo kho¶ng 16,5 tû đôla với 17 triệu thẻ lu hành. Đến năm 1992, doanh thu tăng lên 30,9 tỷ đôla với khoảng 27,5 triệu thẻ lu hành. Hiện tại, JCB đợc chấp nhận trên 400000 n¬i, tiªu thô trªn 109 quèc gia ngoµi NhËt. * Thẻ MASTER CARD: ra đời vào năm 1966 với tên gọi là MASTER CHARGE do hiÖp héi thÎ gäi t¾t lµ ICA (Interbank Card Association) ph¸t.

(21) hành thông qua các thành viên trên thế giới. Năm 1990, thẻ MASTER đã phát hành đợc trên 178 triệu thẻ, có 5000 thành viên phát hành và trên 9 triệu điểm chÊp nhËn thanh to¸n trªn thÕ giíi. §Õn nay, sè lîng thµnh viªn tham gia vµo hiệp hội thẻ MASTER đã lên tới 25000 thành viên và đến tháng 6/2003 đã phát hµnh 604,4 triÖu thÎ trªn thÕ giíi. Với những loại thẻ trên, thị trờng thẻ trên thế giới hiện tại đợc chia thành 6 khu vùc chÝnh. §èi víi mçi khu vùc cã mét ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, d©n c, địa lý khác nhau, chính vì thế hoạt động thanh toán thẻ cũng có những điểm kh¸c nhau: * Mỹ: là nơi khai sinh, đồng thời cũng là nơi mà hoạt động thanh toán phát triển nhất. Khu vực này dờng nh đã bão hoà về thẻ tín dụng, do đó sự cạnh tranh và phân chia thị trờng rất khốc liệt, thêm vào đó dịch vụ ATM dờng nh có mÆt t¹i kh¾p n¬i ë Mü. VISA vµ MASTER lµ hai lo¹i thÎ ph¸t triÓn m¹nh nhÊt trªn thÞ trêng nµy. * Ch©u ¢u: b¾t ®Çu xuÊt hiÖn thÎ vµo n¨m 1966, Ch©u ¢u nhanh chãng trë thành một thị trờng thẻ phát triển mạnh đứng thứ 2 sau Mỹ. Đa phần thẻ lu hành trên thị trờng này là thẻ ghi nợ. Là khu vực có trình độ dân trí cao, kinh tế ph¸t triÓn, viÖc sö dông thÎ trong thanh to¸n trë nªn phæ biÕn. Ngêi d©n sö dụng thẻ không chỉ vì đợc cấp tín dụng mà chủ yếu là vì những tiện ích mà thẻ mang l¹i cho hä. * Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng: khu vùc Ch©u ¸ - TBD gåm 41 quèc gia víi nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng, tËp qu¸n tiªu dïng kh¸c h¼n nhau. T¹i khu vùc này, hầu hết các nớc đều có sử dụng dịch vụ thanh toán thẻ. Tại đây, VISA và MASTER là 2 loại thẻ đứng ở vị trí hàng đầu, JCB có thị phần nhỏ hơn nhng hiện nay là loại thẻ đang có tốc độ phát triển rất nhanh. Cả hai mạng lới rút tiền tự động CIRRUS đối với MASTER và PLUS đối với VISA đều đang có những bớc phát triển nhất định. Với đặc điểm bao gồm nhiều nớc đang phát triển, khu vùc nµy høa hÑn mét tiÒm n¨ng tiªu dïng vµ sö dông thÎ rÊt lín. * Canada: lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng m¹nh nhÊt trªn thÕ giíi cña thÎ tÝn dông. T¹i ®©y, kh¸ch hµng kh¸ trung thµnh víi ng©n hµng cña m×nh nªn thêng chØ chÊp nhËn thanh to¸n thÎ cña hiÖp héi. T¹i thÞ trêng nµy, VISA ho¹t động vợt trội hẳn so với MASTER. AMEX và DINNERS CLUB cũng có mặt víi hai môc tiªu chÝnh lµ lÜnh vùc hµng kh«ng vµ du lÞch. * Châu Mỹ Latinh: là khu vực có sự phát triển không đồng đều, bao gồm c¶ nh÷ng níc ph¸t triÓn vµ nh÷ng níc n«ng nghiÖp l¹c hËu, c¬ së h¹ tÇng th«ng.

(22) tin nhìn chung là yếu kém, khu vực này có sự phát triển về hoạt động thanh toán thẻ tại mỗi quốc gia không đồng đều. * Trung §«ng vµ Ch©u Phi: ®©y lµ vïng næi tiÕng vÒ du lÞch vµ lµ khu vực tốt để kinh doanh thẻ. Các loại thẻ chính tại đây là MASTER, VISA và AMEX. Mạng lới ATM ở đây cũng khá mạnh, chủ yếu đợc cài đặt ở Nam Phi vµ Trung §«ng. Nhê sù gia t¨ng cña c¸c thµnh viªn, hiÖn nay mét sè ch¬ng trình phát hành thẻ mới đã đợc giới thiệu đến một số quốc gia ở vùng này. 1.7.2. Xu híng ph¸t triÓn dÞch vô thÎ trªn thÕ giíi B¶ng 1.1 Dù b¸o thÞ trêng VISA vµ MASTER CARD trªn thÕ giíi. Khu vùc Mü Ch©u ¢u Ch©u ¸ - TBD Canada Mü Latinh Trung §«ng Ch©u Phi Tæng. N¨m 1995 Tû USD ThÞ phÇn. N¨m 2000 N¨m 2005 Tû USD ThÞ phÇn Tû USD ThÞ phÇn. 574,53 352,85 206,52 50,89 41,23. 46% 28% 17% 4% 3%. 1246,61 728,16 594,87 81,21 109,36. 44% 26% 21% 3% 4%. 2200,79 1426,73 1497,33 121,54 283,57. 39% 26% 25% 2% 5%. 19,65. 2%. 55,20. 2%. 145,51. 3%. 1245,67 100% 2815,41 100% 5585,47 100% Nguån: C¸c thÞ trêng thÎ trªn thÕ giíi - T¹p chÝ VCB. Trong vµi n¨m tíi ®©y, dÞch vô thÎ sÏ tõng bíc trë thµnh mét trong nh÷ng dịch vụ mang lại nguồn thu tơng đối lớn và ổn định cho các ngân hàng thơng mại. Với tốc độ tăng trởng kinh tế trên thế giới hiện nay, thanh toán thông qua thÎ sÏ trë thµnh mét ph¬ng thøc thanh to¸n th«ng dông nhÊt. §©y lµ c¬ héi cho các ngân hàng và tổ chức tín dụng tham gia hoạt động thanh toán thẻ. Với tốc độ phát triển nhanh chóng nh hiện nay, trong tơng lai thẻ thanh toán vẫn sẽ là một phơng tiện thanh toán không dùng tiền mặt đợc a chuộng, nhất là trong các tÇng líp d©n c. Sè lîng thÎ sÏ tiÕp tôc t¨ng ë c¸c thÞ trêng trªn thÕ giíi. Nhng tốc độ phát triển của thẻ tại các khu vực cụ thể sẽ có những thay đổi rõ rệt. Theo b¶ng tæng kÕt dù b¸o, trong thêi gian tíi, Mü vÉn lµ níc cã doanh sè thanh to¸n thÎ lín nhÊt trªn thÕ giíi, mçi n¨m doanh sè nµy vÉn t¨ng kho¶ng 20%. §iÒu nµy dÔ hiÓu bëi Mü lµ quª h¬ng cña thÎ thanh to¸n. Nhng thÞ phÇn cña Mü so víi c¸c khu vùc kh¸c ®ang gi¶m dÇn tõ 46% (n¨m 1995) xuèng cßn 14% vµo cuèi.

(23) n¨m nay vµ cßn 39% vµo n¨m 2005. Nguyªn nh©n lµ do sù v¬n lªn cña c¸c thÞ trêng míi næi kh¸c. Châu Âu là thị trờng lý tởng cho các tổ chức thẻ hoạt động và phát triển. Ngời dân ở đây sử dụng thẻ do sự tiện lợi nhiều hơn là đợc cấp tín dụng và thẻ đợc xem nh là một phơng thức thanh toán của tầng lớp thợng lu.Vì vậy thẻ vẫn sẽ là phơng tiện thanh toán đợc a chuộng. Doanh số thanh toán thẻ tăng khoảng 195% từ 728,16 tû USD vµo cuèi n¨m 2000 vµ 1420,73 tû USD vµo n¨m 2005. Nhng gièng nh thị trờng Mỹ thị phần của nó cũng đang giảm đi để nhờng chỗ cho những thị trờng tiềm năng khác. Châu Mỹ Latinh là châu lục có sự phát triển kinh tế không đồng đều. Cho đến đầu thập niên 90, nền kinh tế ở đây mới bắt đầu ổn định và có đầu t nớc ngoài. Điều này mở ra một thị trờng mới đầy hấp dẫn cho thẻ. Thẻ ở đây vẫn còn tơng đối xa lạ nhng với nhịp độ tăng trởng nh hiện nay, trong tơng lai thẻ sẽ trở thành một phơng tiện thanh toán chủ yếu. Tốc độ tăng trởng dự kiến trong 10 năm (từ 1995 -2005) là 625%, khu vùc nµy víi sè d©n chiÕm 59% d©n sè thÕ giíi sÏ trë thµnh thÞ trêng lín thứ 2 thế giới cùng với Châu Âu vào năm 2005. Đây là thị trờng có tốc độ tăng mạnh nhÊt trong thêi gian tíi. Trung §«ng vµ ch©u Phi lµ hai vïng næi tiÕng vÒ du lÞch, ë ®©y thu hót phÇn lớn khách du lịch từ châu Âu, là thị trờng tốt để kinh doanh thẻ. Doanh số thanh toán thÎ cña nã t¨ng m¹nh trong thêi gian qua vµ trong thêi gian tíi chñ yÕu do lîng kh¸ch níc ngoµi ra vµo nhiÒu. ViÖc sö dông thÎ trong d©n c cßn rÊt h¹n chÕ do ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ, t«n gi¸o... Trong nh÷ng n¨m tíi, thÞ trêng thÎ ë ®©y vÉn lµ thÞ trêng khiªm tèn nhÊt cha xøng víi tiÒm n¨ng cña nã.. Ch¬ng 2 Thực trạng hoạt động thanh toán thẻ tại Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi (VCB HN) 2.1. Tæng quan vÒ Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi. 2.1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi §îc thµnh lËp ngµy 1-4-1963 mµ tiÒn th©n lµ Côc Ngo¹i hèi Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam, Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam (VCB VN) lµ ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh ®Çu tiªn trong hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. Trong suèt nh÷ng n¨m 1963-1990, VCB VN lµ ng©n hµng cña Nhµ níc vµ cung øng tÝn.

(24) dụng cho các nghành kinh tế chủ chốt của đất nớc. Theo quy định của Ngân hµng Nhµ níc, VCB VN lµ ng©n hµng duy nhÊt thùc hiÖn chøc n¨ng cña mét ngân hàng đối ngoại. Tuy nhiên từ khi pháp lệnh Ngân hàng ra đời ngày 24/05/1990, hoạt động ngân hàng chuyển đổi mạnh mẽ sang cơ chế mới phù hîp víi chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶n lý vÜ mô của Nhà nớc, điều này đã tạo điều kiện cho VCB VN từng bớc thay đổi và thích nghi dần cơ chế thị trờng, từng bớc hiện đại hoá công nghệ ngân hàng và ®a d¹ng ho¸ c¸c nghiÖp vô ng©n hµng nh thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, thùc hiÖn c¸c kho¶n vay nî viÖn trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ cña c¸c chÝnh phñ cho ViÖt Nam vay, b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn trong vµ ngoµi níc... Hoạt động của VCB VN không chỉ còn dừng lại ở nghiệp vụ ngân hàng đối ngoại mà đã bao gồm cả các nghiệp vụ của ngân hàng đối nội nh đầu t tín dụng ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n, kh«ng chØ ®Çu t cho c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh mµ më réng sang khu vùc ngoµi quèc doanh. Sau gÇn 39 n¨m x©y dùng và trởng thành, VCB VN đã đóng góp một phần to lớn vào sự nghiệp phát triển kinh tế đất nớc. Hiện nay, VCB VN đợc coi là một trong những ngân hàng thơng mại có uy tín nhất của Việt Nam, đợc Nhà nớc xếp vào một trong 23 doanh nghiệp đặc biệt, đợc tạp chí ASEAN Money, tạp chí tiền tệ uy tín ở Châu á, bình chọn là ngân hàng hạng nhất Việt Nam năm 1995. Qua nhiều năm đổi mới và tự hoàn thiện, VCB VN đã học hỏi đợc nhiều kinh nghiệm của các nớc phát triển, ứng dụng thành tựu khoa học kỹ thuật để hoàn thiện và phát triển nghiệp vụ ngân hµng, khuyÕch tr¬ng quan hÖ bu«n b¸n trªn c¸c thÞ trêng lín, ®Çy tiÒm n¨ng. VCB VN đã thực sự có một vị thế vững chắc, đủ khả năng cạnh tranh trên thị trờng, đồng thời ngày càng khẳng định mình là một ngân hàng đứng đầu trong cả nớc, cố gắng vơn lên với phơng châm “Uy tín hiệu quả - luôn mang đến cho khách hàng sự thành đạt” và đóng góp nhiều kinh nghiệm cho quá trình xây dựng và hoạt động của hệ thống ngân hàng thơng mại Việt Nam cũng nh giữ vững niềm tin của đông đảo bạn hàng trong và ngoài nớc. Lµ mét trong sè 23 chi nh¸nh cÊp 1 VCB VN, chi nh¸nh Ng©n hµng Ngoại thơng Hà Nội (VCB HN) đợc thành lập ngày 1-3-1985 với cơ sở vật chất ban ®Çu cßn thiÕu thèn, lùc lîng c¸n bé máng,... §Õn nay, sau gÇn 20 n¨m ho¹t động, VCB HN đã tự khẳng định vị trí của mình trong thị trờng tài chính và tiền tệ Thủ đô và là chi nhánh đợc xếp loại doanh nghiệp hạng 1. Là một ngân hàng thơng mại trên địa bàn Thủ đô, nơi đợc coi là trung tâm thơng mại lớn của cả nớc và là nơi có mật độ dày đặc các ngân hàng thơng.

(25) mại với 92 tổ chức tín dụng hoạt động với nhiều loại hình khác nhau, VCB HN đã kế thừa và phát huy có hiệu quả truyền thống hoạt động VCB VN và dần v ơn lên khẳng định vị trí và uy tín của mình trên địa bàn, đóng góp vào tốc độ phát triển của kinh tế xã hội Thủ đô. Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ ®ang diÔn ra hÕt søc s«i động và đặt trớc mỗi ngân hàng trong nớc cả thời cơ và thách thức. Để sẵn sàng cho quá trình hội nhập khu vực và quốc tế VCB VN đã triển khai đề án cơ cấu lại hoạt động của mình nhằm lành mạnh hóa tình hình tài chính, đổi mới mô hình tổ chức gắn với chuẩn mực quốc tế, đa dạng hóa và hiện đại hóa các dịch vô ng©n hµng, më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ, tõng bíc ¸p dông c¸c chuÈn mực ngân hàng hiện đại vào các lĩnh vực hoạt động. Đặc biệt, Ngân hàng Ngoại thơng luôn tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ hiện đại, tin học hóa các hoạt động ngân hàng nhằm cung cấp các dịch vụ tài chính ngân hàng có chất lợng cao, giữ vững niềm tin với đông đảo bạn hàng trong và ngoài nớc. Nhờ nỗ lực đổi mới và phát triển theo định hớng của VCB VN, của Thành phố Hà Nội, VCB HN đã đạt đợc một số kết quả quan trọng, tạo lợi thế cạnh tranh và uy tín trên địa bàn. VÒ c¬ cÊu tæ chøc cña VCB HN: - Tại trụ sở chính (78 Nguyễn Du) có 1 Giám đốc và 3 Phó Giám đốc phô tr¸ch c¸c phßng ban: + Phòng Tín dụng tổng hợp: Có chức năng tham mu, giúp ban giám đốc x©y dùng c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn chÝnh s¸ch, chñ tr¬ng cña VCB HN vÒ tiÒn tệ, tín dụng..., thực hiện cho vay đối với các thành phần kinh tế theo Luật Ngân hàng, mở tài khoản cho vay, theo dõi hợp đồng tín dụng, tính lãi theo định kì, thẩm định và xem xét bảo lãnh những dự án có mức kí quỹ dới 100%, điều hoà vốn ngoại tệ và VND, thực hiện một số nhiệm vụ khác do giám đốc giao. + Phßng Thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu: Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô vµ c¸c nghiÖp vô chuyÓn tiÒn ®i níc ngoµi cña kh¸ch hµng, qu¶n lý vµ kiÓm tra c¸c mÉu ch÷ kÝ cña Ng©n hµng níc ngoµi vµ mét sè nhiÖm vô kh¸c. + Phßng KÕ to¸n: Bé phËn "Xö lý nghiÖp vô chuyÓn tiÒn": nhËn yªu cÇu chuyÓn tiÒn tõ c¸c giao dÞch viªn t¹i FRONT_END, bé phËn nµy cã nhiÖm vô kiÓm tra tÝnh ph¸p lý và xử lý các yêu cầu liên quan đến nghiệp vụ chuyển tiền của khách hàng..

(26) Bé phËn "Qu¶n lý tµi kho¶n": qu¶n lý c¸c bé phËn tµi kho¶n cña kh¸ch hµng vµ c¸c tµi kho¶n néi bé. Bé phËn "Qu¶n lý chi tiªu néi bé": Thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô liªn quan tíi chi tiêu nội bộ và một số nhiệm vụ khác do ban giám đốc đề ra. + Phßng Ng©n quü: Qu¶n lý thu chi b»ng VND, c¸c lo¹i ngo¹i tÖ, kho tiền, tài sản thế chấp, chứng từ có giá. Thực hiện chế độ báo cáo về hoạt động thu - chi tiền mặt VND, ngoại tệ, séc. Xử lý các loại tiền không đủ tiêu chuẩn lu thông. + Phßng DÞch vô ng©n hµng: Bé phËn "Th«ng tin kh¸ch hµng": tiÕp nhËn vµ më hå s¬ vÒ c¸c kh¸ch hµng míi. TiÕp nhËn, qu¶n lý vµ gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng nh: thay đổi tên, địa chỉ, mẫu dấu, chữ kí của chủ tài khoản. Giải đáp thắc mắc và híng dÉn quy tr×nh nghiÖp vô cho kh¸ch hµng. Bé phËn "DÞch vô kh¸ch hµng": Xö lý toµn bé c¸c giao dÞch liªn quan đến tài khoản tiền gửi, thanh toán séc và phát hành séc. Chi trả kiều hối, chuyển tiền nhanh... và một số nhiệm vụ do ban giám đốc đề ra. + Phòng Hành chính nhân sự: Tham mu giúp việc cho ban giám đốc trong việc bố trí, điều động, bổ nhiệm, khen thởng, kỷ luật, tiếp nhận cán bộ. Thực hiện các chế độ chính sách đối với cán bộ nhân viên trong ngân hàng. Qu¶n lý b¶o qu¶n tµi s¶n cña chi nh¸nh nh «t«, kho vËt liÖu dù tr÷ cña c¬ quan theo đúng chế độ. Thực hiện công tác lễ tân, bảo vệ và một số nhiệm vụ khác. + Phßng tin häc: Nghiªn cøu ph¸t triÓn c«ng nghÖ ng©n hµng, c¶i tiÕn bæ xung c¸c phÇn mÒm hiÖn cã. Cã nhiÖm vô qu¶n trÞ vµ qu¶n lý toµn bé hÖ thèng m¹ng, m¸y, cËp nhËt øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cho ng©n hµng. + Tổ kiểm tra-kiểm toán nội bộ: Lập kế hoạch định kì hoặc đột xuất về kiểm tra, kiểm toán nội bộ, trình giám đốc duyệt và tiến hành kiểm tra giám sát việc chấp hành các quy trình thực hiện nghiệp vụ, hoạt động kinh doanh và quy chế an toàn trong kinh doanh theo đúng quy định của Pháp luật về Ngân hàng ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. Lµm ®Çu mèi phèi hîp víi c¸c ®oµn thanh tra, kiÓm toán đối với các hoạt động của chi nhánh. - VCB HN có 2 chi nhánh cấp 2 tại địa chỉ 30-32 Láng Hạ và 147 Hoàng Quốc Việt. Ngoài ra, còn có 3 Phòng Giao dịch đặt tại số 2-Hàng Bài, số 14Trần Bình Trọng và số 1-Hàng Đồng..

(27) 2.1.2. Hoạt động kinh doanh trong vài năm gần đây Tổng quan hoạt động của ngành Ngân hàng nói chung và hoạt động của Ngân hàng Ngoại thơng nói riêng trong năm 2003 đã có nhiều diễn biến tích cực. Đặc biệt, kết quả hoạt động của hệ thống Ngân hàng Ngoại thơng đợc đánh dấu bằng danh hiệu Ngân hàng Việt Nam tốt nhất trong năm 2003. Đây là lÇn thø 4 liªn tiÕp, t¹p chÝ The Banker thuéc tËp ®oµn Financial Times (Anh Quèc), mét t¹p chÝ cã uy tÝn hµng ®Çu trong giíi tµi chÝnh quèc tÕ, b×nh chän và trao tặng. Đó là kết quả của sự nỗ lực đổi mới, phát triển của toàn thể cán bộ nhân viên Ngân hàng Ngoại thơng trong quá trình triển khai đề án tái cơ cấu hoạt động ngân hàng, lành mạnh hóa tình hình tài chính, đổi mới mô hình tổ chức gắn với chuẩn mực quốc tế, đa dạng hóa và hiện đại hóa các dịch vụ ngân hµng, më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ vµ tõng bíc ¸p dông c¸c chuÈn mùc ngân hàng hiện đại vào các lĩnh vực hoạt động. Để thực hiện tốt các chơng trình hành động của VCB VN đề ra, chi nhánh VCB HN đã triển khai tích cực các mặt hoạt động đóng góp vào kết quả chung của toàn hệ thống, xứng đáng là một trong những chi nhánh đi đầu toàn hệ thống. Kết quả hoạt động ớc tính của VCB HN đợc thể hiện trong các hoạt động sau. 2.1.2.1. C«ng t¸c ®iÒu hµnh vèn * Về huy động vốn Nhu cầu huy động vốn cho đầu t phát triển, nhập khẩu hàng hóa và thanh toán luôn là nhiệm vụ hàng đầu của VCB HN. Năm 2003 thị trờng vốn trong nớc rất sôi động. VCB HN đã triển khai tích cực các đợt bán chứng chỉ tiền gửi, tr¸i phiÕu, tiÕt kiÖm Seagames dù thëng, tiÕt kiÖm k× h¹n 5 n¨m... Bảng 2.1 Tình hình huy động vốn của VCB HN Đơn vị: triệu đồng. ChØ tiªu Nguồn vốn huy động. N¨m 2003. % so víi cïng k× 2002. 5.681.714. 135.

(28) 1. §ång ViÖt Nam. 2.310.757. 173,6. 661.200. 115,16. - TiÒn göi d©n c. 1.436.400. 204,86. - C¸c nguån kh¸c. 213.157. 312,07. 3.370.957. 114. - TiÒn göi t/chøc k/tÕ. 181.136. 89,1. - TiÒn göi d©n c. 302.366. 115,73. - C¸c nguån kh¸c. 166.205. 704,97. - TiÒn göi t/chøc k/tÕ. 2. Ngo¹i tÖ (quy ra VND). Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh VCB HN năm 2003 Với vị trí và uy tín trong nhiều năm qua, VCB HN đã hoàn thành tốt kế hoạch đã đề ra: tổng vốn huy động đạt 5682 tỷ đồng, tăng 35% so với năm 2002. Huy động từ dân c là một u thế nổi trội của VCB HN, điều này phản ánh chính sách khách hàng đang đi theo đúng hớng đi đôi với hoạt động quảng bá c¸c s¶n phÈm mang tÝnh tiÖn Ých cao h¬n h¼n so víi c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i khác. Tuy nhiên về dài hạn, chi nhánh sẽ có những biện pháp, chính sách để nâng cao tỷ lệ vốn huy động từ các tổ chức do nguồn huy động này có chi phí thấp nhằm giảm lãi suất huy động bình quân đầu vào, nâng cao lợi nhuận. Trong cơ cấu huy động, tỷ lệ vốn huy động bằng ngoại tệ khá cao đang lµ mét th¸ch thøc trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÕ giíi diÔn biÕn phøc t¹p vµ cã xu híng gi÷ nguyªn ë møc thÊp trong mét thêi gian dµi. Tuy nhiªn, víi kÕt qu¶ kinh doanh năm 2003 ớc đạt 42 tỷ VNĐ, tăng 32% so với năm 2002 đã khẳng định VCB HN đã có một chính sách quản lý kinh doanh tiền tệ đúng đắn. * VÒ sö dông vèn B¶ng 2.2 T×nh h×nh sö dông vèn cña VCB HN Đơn vị: triệu đồng. ChØ tiªu sö dông vèn. N¨m 2003. % so víi cïng k× 2002.

(29) 1. §ång ViÖt Nam. 2.504.855. 178,74. - Tæng d nî cho vay. 1.198.000. 190,78. + D nî vèn ng¾n h¹n. 900.000. 179,49. + D nî vèn trung dµi h¹n. 298.000. 235,8. + Góp vốn đồng tài trợ. 19.875. 85,72. 1.188.355. 187,47. - Mua c«ng tr¸i kho b¹c. 10.000. 100. - C¸c kho¶n kh¸c. 108.500. 77,7. 3.246.353. 114,6. - Tæng d nî cho vay. 916.653. 252,1. + D nî vèn ng¾n h¹n. 907.704. 248,57. + D nî vèn trung dµi h¹n. 208.948. 264,86. + Góp vốn đồng tài trợ. 30.941. 89,48. 2.029.074. 84,92. - T/göi cã k× h¹n t¹i VCB VN. 2. Ngo¹i tÖ (quy ra VND). - T/göi cã k× h¹n t¹i VCB VN. Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh VCB HN năm 2003 C«ng t¸c ®iÒu hµnh vèn cña VCB HN lu«n tu©n thñ quy chÕ do VCB VN ban hµnh vµ thùc hiÖn tèt ph¬ng ch©m an toµn vµ hiÖu qu¶. Tû lÖ vèn sinh lêi của chi nhánh trong năm 2003 đạt 98,6% tổng nguồn vốn. Chủ trơng mở rộng hoạt động đầu t tín dụng trực tiếp đã tạo điều kiện tăng trởng nguồn thu cho chi nhánh, bù đắp đợc phần giảm sút từ nguồn thu tiền gửi. Với lợi thế nguồn huy động lớn, chi nhánh đã chủ động mở rộng hoạt động tín dụng nhằm cung ứng vốn có hiệu quả cho nền kinh tế và tăng cờng nguồn vốn cho VCB đặc biệt là nguồn vốn ngoại tệ. Bên cạnh đó, chi nhánh đã tËp trung dµnh vèn ®iÒu chuyÓn vµ göi cã k× h¹n t¹i VCB VN, t¨ng n¨ng lùc vÒ vốn cho hệ thống và sử dụng đến mức tối đa và có hiệu quả nguồn vốn của chi nh¸nh. Tuy nhiªn, do møc l·i suÊt ®iÒu chuyÓn néi bé cha hîp lý, chi nh¸nh phải huy động vốn với mức lãi suất tơng đơng Sở giao dịch song mức lãi suất ®iÒu chuyÓn víi VCB VN l¹i thÊp h¬n, ®iÒu lµm gi¶m doanh lîi cña chi nh¸nh,.

(30) ảnh hởng đến u thế huy động vốn trong điều kiện vẫn áp dụng mức lãi suất huy động trên vì mục tiêu dài hạn. 2.1.2.2. Các hoạt động kinh doanh chủ yếu * C«ng t¸c tÝn dông Công tác tín dụng trong năm 2003 đã thực sự khởi sắc về cả quy mô và chất lợng, hoàn thành xuất sắc kế hoạch đợc giao. Tốc độ tăng trởng cao nhng chất lợng tín dụng vẫn đảm bảo an toàn. Bên cạnh việc thực thi có hiệu quả công tác khách hàng, VCB HN đã áp dông thµnh c«ng c¬ chÕ l·i suÊt linh ho¹t theo diÔn biÕn thÞ trêng. Cô thÓ viÖc áp dụng lãi suất cho vay bằng ngoại tệ u đãi để phục vụ cho nhu cầu thu mua và sản xuất hàng hóa xuất khẩu theo chủ trơng hỗ trợ hoạt động xuất khẩu của thành phố đã thực sự hấp dẫn với khách hàng. Với định hớng mở rộng cho vay c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá - mét lo¹i h×nh kh¸ch hµng ®Çy tiÒm n¨ng, VCB HN đã phát triển thêm một số khách hàng mới hiệu quả với doanh số hoạt động tơng đối lớn góp phần mở rộng đội ngũ khách hàng truyền thống. Đối với đầu t trung dài hạn, VCB HN đã đáp ứng vốn cho nhiều dự án lớn trên cơ sở bám sát định hớng phát triển của các ngành và thành phố, đồng thời xuất phát từ tính cấp thiết thực tế của dự án để tiến hành đầu t vốn có hiệu quả góp phần hiện đại hóa máy móc thiết bị và công nghệ, tăng năng lực sản xuất và nâng cao chất lợng sản phẩm, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nắm bắt đợc thời cơ kinh doanh hiệu quả, góp phần tăng thêm việc làm cho lao động thủ đô. Bảng 2.3 Hoạt động tín dụng của VCB HN năm 2003 Đơn vị: triệu đồng. ChØ tiªu 1. TÝn dông ng¾n h¹n - VND Trong đó nợ quá hạn - Ngo¹i tÖ Trong đó nợ quá hạn. D/sè cho vay 5.976.537. D/sè thu nî 5.215.671. D nî 1.607.704. 3.644.788. 3.273.005. 900.000. 783.554. 780.642. 2.331.749. 1.943.666. 151.384. 151.853. 707.704.

(31) 2. TÝn dông trung dµi h¹n. 387.056. 190.707. 506.948. - VND. 269.942. 171.956. 298.000. Trong đó nợ quá hạn. 55.234. 55.234. 4.956. - Ngo¹i tÖ. 117.114. 18.745. 208.948. 625. 625. Trong đó nợ quá hạn. Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh VCB HN năm 2003 Hoạt động tín dụng của chi nhánh đã mở rộng và tăng nhanh nhng vẫn đảm bảo an toàn. Việc duy trì công tác kiểm tra kiểm soát luôn đợc đảm bảo đúng và đầy đủ với những quy tắc tín dụng, đồng thời việc luôn bám sát các đơn vị có quan hệ tín dụng để t vấn và có biện pháp kịp thời nhằm bảo đảm vốn vay đợc sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả. Chi nhánh đáp ứng tốt nhu cầu vốn lu động cho khách hàng, tạo điều kiÖn cho doanh nghiÖp hoµn thµnh tèt kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh. §Æc biÖt trong năm, chi nhánh đã cho vay USD với lãi suất u đãi phục vụ hoạt động xuất nhập khẩu với doanh số cho vay đạt 156 triệu USD, d nợ đạt 58,6 triÖu USD. Đối với vấn đề nợ quá hạn, trong năm 2003 chi nhánh chỉ có 0,25% nợ qu¸ h¹n trªn tæng d nî. D nî qu¸ h¹n míi phÇn lín ph¸t sinh do kh¸ch hµng chËm tr¶ gèc vµ l·i t¹m thêi bÞ chuyÓn sang nî qu¸ h¹n, sè nî qu¸ h¹n hiÖn t¹i chủ yếu là nợ khó đòi phát sinh từ nhiều năm trớc. Cũng trong năm, chi nhánh đã giải quyết xong nợ khoanh và trong thời gian tới chi nhánh đang phấn đấu để giải quyết các khoản nợ khó đòi triệt để hơn. * C«ng t¸c kÕ to¸n Năm 2003, chi nhánh đã tích cực, chủ động triển khai và tham gia với VCB VN và Ngân hàng Nhà nớc ứng dụng công nghệ hiện đại vào công tác thanh to¸n cña ng©n hµng. Tham gia vµo hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hàng, thanh toán trực tuyến VCB - ONLINE đã tạo điều kiện rút ngắn đợc thời gian chuyÓn tiÒn cho kh¸ch hµng, n©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua ng©n hµng, gi¶m bít dÇn viÖc sö dông tiÒn mÆt trong lu thông. Nói cách khác, hoạt động kế toán và thanh toán của ngân hàng đã góp phần tích cực vào kết quả chung của toàn hệ thống, đảm bảo thanh toán nhanh.

(32) chÝnh x¸c, t¨ng vßng quay sö dông vèn vµ chuyÓn m¹nh sang thanh to¸n ®iÖn tö. Với việc áp dụng công nghệ ngân hàng hiện đại cùng với thái độ phục vụ khách hàng văn minh lịch sự của đội ngũ nhân viên kế toán đã mang lại những kết quả tốt trong công tác hạch toán kế toán, các giao dịch đợc thực hiện nhanh chóng, chính xác tạo điều kiện để khách hàng luân chuyển vốn nhanh, đặc biệt những khoản vốn vay, góp phần cùng hoạt động tín dụng củng cố và mở rộng số lợng khách hàng giao dịch. Năm 2003, lợng khách hàng đến với chi nhánh t¨ng 22.4% so víi n¨m 2002.. Bảng 2.4 Hoạt động thanh toán - kế toán của VCB HN năm 2003 §¬n vÞ: VND. ChØ tiªu - Thanh to¸n bï trõ. N¨m 2003 4.202.000. % so víi cïng k× 2002 83,3. - Thanh to¸n qua NHNN. 3.988.000. 167. - Thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng. 7.159.000. 515. Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh VCB HN năm 2003 ViÖc ¸p dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng, CITAD, thanh to¸n trùc tuyÕn trong hÖ thèng VCB t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh doanh sè thanh toán qua ngân hàng, duy trì chất lợng thanh toán, góp phần tăng tốc độ chu chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ, gi¶m dÇn lîng thanh to¸n tiÒn mÆt, n©ng cao chất lợng dịch vụ ngân hàng và qua đó tăng doanh thu cho ngân hàng. * C«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu Đây luôn đợc coi là thế mạnh của VCB. Phát huy uy tín thơng hiệu đã tạo dựng đợc trên thị trờng quốc tế, VCB HN đã trở thành địa chỉ đáng tin cậy cho các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu trên địa bàn. C«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ n¨m 2003 cã chÊt lîng tèt víi tæng sè xuÊt nhập khẩu cả năm ớc đạt 260 triệu USD, tăng 32% so với cùng kì năm 2002. VCB HN đã triển khai nhiều chính sách khách hàng nh u đãi phí, nhận chứng từ tại cơ sở, kéo dài thời gian giao dịch... để phục vụ khách hàng. Tuy nhiên, chi nh¸nh vÉn gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n kh«ng Ýt trong viÑc gi÷ kh¸ch hµng.

(33) truyÒn thèng còng nh gi÷ kh¸ch hµng cò do gÆp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t trªn thị trờng bởi các ngân hàng trên địa bàn. Vì vậy trong thời gian tới, với việc triÓn khai Module míi vÒ tµi trî th¬ng m¹i vµ thÝ ®iÓm m« h×nh quan hÖ kh¸ch hàng mới sẽ tăng thêm đợc thị phần lớn hơn ở lĩnh vực kinh doanh khó khăn nµy.. Bảng 2.5 Hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu của VCB HN năm 2003 §¬n vÞ: 1000 USD. ChØ tiªu NhËp khÈu (USD). Doanh sè 429.000. % so víi 2002 146,82. - Më L/C. 215.000. 140. - Thanh to¸n L/C. 180.000. 147. -Thanh to¸n TTR vµ Colection XuÊt khÈu (USD). 34.000 63.000. 121 114,54. - Më L/C. 17.000. 113. - Thanh to¸n L/C. 16.000. 119. -Thanh to¸n TTR vµ Colection Ph¸t hµnh th b¶o l·nh. 30.000. 88. - Trong níc. 718.7. 300. +VND. 66.7. 145. +USD. 651. 155. 5.396 147 - Níc ngoµi (USD) Tæng céng 161.2 172 Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh VCB HN năm 2003 * C«ng t¸c dÞch vô ng©n hµng Víi chÝnh s¸ch ®a d¹ng hãa vµ n©ng cao chÊt lîng c¸c s¶n phÈm dÞch vô ngân hàng, từng bớc đa các sản phẩm ngân hàng hiện đại vào cuộc sống, công tác dịch vụ của chi nhánh năm 2003 đã có những tiến bộ vợt bậc. Tốc độ tăng trởng nguồn vốn huy động của VCB HN có sự tác động rất lín cña yÕu tè dÞch vô: Bảng 2.6 Hoạt động dịch vụ ngân hàng của VCB HN năm 2003.

(34) §¬n vÞ: 1000 USD; 1.000.000 VND. ChØ tiªu Tổng nguồn vốn huy động ChuyÓn tiÓn trong níc (qua CMND) - ChuyÓn ®i níc ngoµi (USD) - Chuyển nớc ngoài đến - Doanh sè chi tr¶ kiÒu hèi - TK cá nhân với số d bình quân đạt 60 tỷ VND ThÎ VCB-Connect 24 Sè m¸y ATM ThÎ VISA, MASTER. N¨m 2003 % so cïng k× 2002 2.586.000 103,56 820.000 245 500 143 11.944 257 24.155 324 11.572 157 11.750 380 8 400 1.130 698. - Doanh thu thanh to¸n tiÒn mÆt (USD). 217. - Doanh thu dÞch vô (USD). 186. 552. Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh VCB HN năm 2003 VCB HN lu«n cã c¸c c«ng t¸c khuyÕch tr¬ng tiÖn Ých s¶n phÈm phôc vô khách hàng, đảm bảo thuận lợi cho khách hàng, từng bớc đồng bộ liên hoàn các dịch vụ ngân hàng, thu hút đông đảo khách hàng trên địa bàn và các khu vùc l©n cËn. Bên cạnh đó, chi nhánh đã phát triển mạng lới 26 đơn vị chấp nhận thẻ, tËp trung chñ yÕu vµo c¸c doanh nghiÖp t nh©n, c¸c cöa hµng kinh doanh dÞch vô, c¸c trung t©m dÞch vô nh: H¶i Long Shop, Apollo Clock, Côm c¶ng hµng không miền Bắc... Phòng dịch vụ của chi nhánh cũng đang theo dõi hoạt động của 10 bàn đại lý thu đổi ngoại tệ với doanh số bán ngoại tệ năm 2003 đạt 1.5022.000 USD, t¨ng 15% so víi n¨m 2002. * Kinh doanh ngo¹i tÖ Bảng 2.7 Hoạt động kinh doanh ngoại tệ của VCB HN năm 2003 §¬n vÞ: USD. ChØ tiªu. N¨m 2003 239.459. % so víi cïng k× 2002 183,49. - Tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n. 193.792. 276,72. - Tõ VCB VN. 45.667. 84,62. B¸n. 237.858. 182,26. Mua.

(35) - B¸n cho c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n. 203.022. 164,48. 34.836 492,17 - B¸n cho VCB VN Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh VCB HN năm 2003 Hoạt động kinh doanh ngoại tệ trong những năm gần đây của VCB HN luôn đạt đợc những kết quả tốt, tạo điều kiện hỗ trợ công tác thanh toán nhập khẩu tăng mạnh. Công tác kinh doanh ngoại tệ thực hiện đúng chế độ quản lý ngo¹i hèi cña Nhµ níc. Năm 2003 do hiện tợng chênh lệch cán cân thanh toán và các biến động tâm lý khác làm tỷ giá đồng USD biến động mạnh vào cuối năm dẫn đến tình trạng khan hiếm ngoại tệ và ảnh hởng không nhỏ đến công tác ngoại tệ của chi nh¸nh. Nhng víi nç lùc cao, chi nh¸nh vÉn cã mét kÕt qu¶ kinh doanh ngo¹i tÖ rÊt kh¶ quan. 2.2 Thực trạng hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng Ngoại th¬ng Hµ Néi trong vµi n¨m gÇn ®©y. Thẻ là một công cụ thanh toán không dùng tiền mặt rất đợc a chuộng trªn thÕ giíi, b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam vµo n¨m 1990 do VCB VN ph¸t hành, thẻ đang dần trở thành một công cụ thanh toán hấp dẫn đối với ngời dân ViÖt Nam. NhËn thÊy thÞ trêng thÎ ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng, VCB VN đã nhanh chóng nắm bắt và trở thành ngân hàng đầu tiên cung cấp dÞch vô thÎ ë ViÖt Nam vµ cã thÞ phÇn lín nhÊt trong lÜnh vùc kinh doanh nµy. Hiện nay, trong việc cung cấp thẻ nội địa, VCB VN chiếm 67% thị phần. B¶ng 2.8 ThÞ phÇn thanh to¸n thÎ cña Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam §¬n vÞ: %. N¨m 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 ThÞ 100 100 100 100 95 70 59 45 40 35 45 45 phÇn Nguồn: Báo cáo hoạt động năm 2003 của hiệp hội thẻ ngân hàng Việt Nam Tuy nhiªn còng nh c¸c ng©n hµng kh¸c, doanh sè thÎ cña VCB VN phô thuộc tơng đối lớn vào dòng khách du lịch, vào vài năm gần đây, lợng khách du lịch giảm mạnh, doanh số thẻ của VCB VN cũng giảm theo đáng kể. Hơn nữa, thÞ trêng thÎ ngµy cµng cã sù c¹nh tranh kh¾c nghiÖt, VCB VN ngµy cµng khã có thể duy trì vị trí độc tôn trên thị trờng thẻ Việt Nam. Song đến nay, VCB VN vẫn là một đại gia trên thị trờng thẻ, tính đến tháng 3 - 2004, VCB VN chiếm 67% thị phần thẻ nội địa và 32% thị phần thẻ quốc tế..

(36) Tuy VCB VN đã có cả một quá trình lâu dài cho việc kinh doanh thẻ, từ khi chỉ làm ngân hàng đại lý thanh toán thẻ cho các ngân hàng nớc ngoài đến khi trùc tiÕp ph¸t hµnh thÎ, song víi chi nh¸nh VCB HN, kinh doanh thÎ l¹i lµ một lĩnh vực rất mới mẻ. Hoạt động này mới đợc bắt đầu triển khai từ tháng 82002. Chính vì vậy, những số liệu về phát hành và thanh toán thẻ của chi nhánh VCB HN lµ rÊt nhá bÐ.. 2.2.1. Quy tr×nh ph¸t hµnh thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi Hiện nay, tại VCB HN các loại thẻ đợc chấp nhận thanh toán gồm: VISA. ThÎ tÝn dông quèc tÕ. MASTER. ThÎ ghi nî nội địa. AMEX. VCB-CONNECT 24. JCB. DINNERS CLUB. 2.2.1.1. Quy tr×nh ph¸t hµnh thÎ tÝn dông quèc tÕ (4). Chñ thÎ. Chi nh¸nh ph¸t hµnh. (1). (5). (3). (2). Trung t©m thÎ (1). C¸c thñ tôc yªu cÇu ph¸t hµnh thÎ * §èi víi kh¸ch hµng.

(37) - §èi tîng: + Tæ chøc, c«ng ty: c¬ quan Nhµ níc, ®oµn thÓ, doanh nghiÖp, tæ chøc quèc tÕ, c¬ quan ngo¹i giao vµ tæ chøc níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. + C¸ nh©n: ngêi ViÖt Nam vµ ngêi níc ngoµi ë ViÖt Nam cã nguyÖn vọng và đáp ứng các điều kiện sử dụng thẻ. - Kh¸ch hµng hoµn thµnh bé hå s¬ yªu cÇu ph¸t hµnh thÎ bao gåm: + §¬n xin ph¸t hµnh thÎ tÝn dông quèc tÕ. + Hợp đồng sử dụng thẻ quốc tế. + B¶n sao chøng minh th nh©n d©n hoÆc hé chiÕu. + GiÊy tê b¶o l·nh, thÕ chÊp, ký quü. * §èi víi chi nh¸nh ph¸t hµnh - Trong vòng 4 ngày kể từ ngày nhận bộ hồ sơ đầy đủ, chi nhánh có trách nhiệm thẩm định bộ hồ sơ và quyết định chấp nhận hay từ chối phát hành thẻ. - TiÕn hµnh ph©n lo¹i kh¸ch hµng: + Hạng đặc biệt: khách hàng thuộc dạng u tiên đối với ngân hàng. + H¹ng I: kh¸ch hµng tÝn nhiÖm, cã quan hÖ thêng xuyªn víi ng©n hµng. + Hạng II: các đối tợng còn lại. - TiÕn hµnh t¹o mét hå s¬ qu¶n lý thÎ: tªn chñ thÎ, ngµy sinh, sè CMT, hạn mức tín dụng thẻ, đại chỉ thờng trú, địa chỉ liên lạc,... (2). Chi nh¸nh ph¸t hµnh - Điện yêu cầu phát hành thẻ gửi đến trung tâm thẻ trớc 15h30 sẽ đợc xử lý trong ngày, sau 15h30 sẽ đợc xử lý vào ngày làm việc tiếp theo. Điện yêu cầu phát hành thẻ phải đợc trởng phòng duyệt. - Trung t©m thÎ tiÕn hµnh c¸c bíc: + Đối chiếu dữ liệu nhận đợc với các thông tin trên file sau đó cập nhật th«ng tin vµ t¹o hå s¬ kh¸ch hµng t¹i trung t©m thÎ. + Căn cứ trên các dữ liệu nhận đợc để tạo số PIN và in thẻ. + Kiểm tra dữ liệu đã in trên thẻ với dữ liệu trong file hồ sơ. (3). Trung t©m thÎ göi thÎ vµ sè PIN cña kh¸ch hµng cho chi nh¸nh ph¸t hµnh..

(38) (4). Sau 4 ngày làm việc kể từ ngày hồ sơ thẻ đợc chấp nhận, chi nhánh phát hành gửi thẻ và số PIN cho khách hàng hoặc khách hàng tự đến ngân hàng nhËn thÎ. (5). Vµo cuèi mçi th¸ng, Trung t©m thÎ göi b¶n sao kª chi tiÕt c¸c giao dÞch cña kh¸ch hµng cho chi nh¸nh ph¸t hµnh, chi nh¸nh sÏ göi b¶n sao kª nµy đến cho khách hàng. 2.2.1.2. Quy tr×nh ph¸t hµnh thÎ Connect 24 Chi nh¸nh ph¸t hµnh. (1). Kh¸ch hµng (4). (2). Trung t©m thÎ (3). (1). Khách hàng hoàn thành đơn xin phát hành thẻ bao gồm: - §¬n xin ph¸t hµnh thÎ vµ më tµi kho¶n (nÕu cha cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng). - Chøng minh th nh©n d©n hoÆc hé chiÕu. (2). Chi nh¸nh kiÓm tra hå s¬ xin ph¸t hµnh thÎ vµ ph©n lo¹i kh¸ch hµng theo 3 hạng (hạng chuẩn, hạng vàng, hạng đặc biệt) B¶ng 2.9 C¸c h¹ng thÎ Connect 24 do VCB HN ph¸t hµnh §¬n vÞ: VND. ChØ tiªu H¹n møc tiÒn mÆt. H¹ng chuÈn. H¹ng vµng. Hạng đặc biệt. 10.000.000. 15.000.000. 20.000.000. 10.000.000. 15.000.000. 20.000.000. 10 lÇn. 15 lÇn. 20 lÇn. tèi ®a 1 ngµy H¹n møc chuyÓn kho¶n tèi ®a 1 ngµy Sè lÇn giao dÞch 1 ngµy. (3). Chi nh¸nh göi hå s¬ kh¸ch hµng cho Trung t©m thÎ - Trung t©m thÎ tiÕn hµnh lËp hå s¬ kh¸ch hµng bao gåm: + Hä vµ tªn kh¸ch hµng. + Sè tµi kho¶n c¸ nh©n. + Sè CIF..

(39) + H¹ng thÎ. - Trung t©m thÎ t¹o sè PIN vµ in thÎ råi chuyÓn cho chi nh¸nh ph¸t hµnh. (4). Sau 5 ngày làm việc kể từ ngày hồ sơ xin páht hành thẻ đợc chấp nhận, chi nhánh gửi số PIN và thẻ đến cho khách hàng hoặc khách hàng tự đến ng©n hµng nhËn thÎ. 2.2.2. Quy tr×nh thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi 2.2.2.1. Quy tr×nh thanh to¸n thÎ tÝn dông quèc tÕ Ng©n hµng ph¸t hµnh. Chi nh¸nh thanh to¸n Trung t©m thÎ quèc tÕ. Chñ thÎ. §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ. * Tại đơn vị chấp nhận thẻ (ĐVCNT) Khi chñ thÎ xuÊt tr×nh thÎ, §VCNT tiÕn hµnh kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña thẻ, đối chiếu với danh sách thẻ cấm lu hành, kiểm tra chứng minh th hoặc hộ chiÕu cña kh¸h hµng. - Đa thẻ qua máy đọc thẻ EDC, máy sẽ tự động cấp phép giao dịch. Nếu gi¸ trÞ giao dÞch lín h¬n hoÆc b»ng h¹n møc thanh to¸n, §VCNT ph¶i liªn hÖ với Trung tâm thẻ để xin cấp phép. Các giao dịch ứng tiền mặt đều phải xin cấp phÐp t¹i VCB HN tríc khi thùc hiÖn giao dÞch. - Sau khi giao dịch đợc chấp nhận, ĐVCNT yêu cầu khách hàng hoàn thành hoá đơn. Hoá đơn gồm 3 liên: 1 liên giao lại cho khách hàng, 1 liên gửi cho ngân hàng, 1 liên ĐVCNT lu lại để tra soát nếu có. + Liên gửi cho ngân hàng phải đợc gửi trong vòng 7 ngày sau khi giao dịch đợc thực hiện. + Liên lu lại ĐVCNT phải đợc lu trong vòng 18 tháng sau khi giao dịch đợc thực hiện..

(40) - Thực hiện truyền dữ liệu thanh toán đến ngân hàng: giao dịch đợc truyền đến trớc 14h đợc báo có trong ngày, sau 14h đợc báo có trong ngày làm viÖc tiÕp theo. * T¹i chi nh¸nh thanh to¸n Chi nhánh kiểm tra tính hợp lệ của hoá đơn và nhập dữ liệu để lập hồ sơ nhê thu vµ theo dâi §VCNT. - Chi nhánh đợc quyền tạm ứng tiền cho ĐVCNT trên cơ sở tổng giá trị hoá đơn sau khi trừ đi phí mà ĐVCNT phải thanh toán với ngân hàng (theo tỷ lệ đã quy định trong hợp đồng đại lý đã ký với VCB HN). - Chi nhánh lập bảng kê theo mẫu quy định và gửi Trung tâm thẻ nhờ thu. Bảng kê đợc phân thành 2 loại: thẻ do VCB HN phát hành và thẻ do ngân hàng khác phát hành. Nếu nhận đợc báo có do trung tâm thẻ gửi về, chi nhánh đối chiếu với hồ sơ gốc nếu khớp thì làm thủ tục tất toán tài khoản nhờ thu. * T¹i Trung t©m thÎ - Hµng ngµy, Trung t©m thÎ nhËn d÷ liÖu thanh to¸n cña chi nh¸nh thanh toán chuyển về, qua đó cập nhật hồ sơ quản lý thẻ. - §èi víi thÎ do VCB HN ph¸t hµnh, Trung t©m thÎ b¸o nî chi nh¸nh phát hành tổng giá trị hoá đơn. Đối với thẻ do chi nhánh VCB HN tiến hành thanh to¸n (thÎ do ng©n hµng kh¸c ph¸t hµnh), Trung t©m thÎ b¸o cã cho chi nhánh ngân hàng đã thanh toán cho ĐVCNT tổng giá trị hoá đơn sau khi đã trừ đi phí của ĐVCNT và cộng với chi nhánh đợc hởng. Đồng thời trung tâm thẻ tæng hîp thÎ do ng©n hµng kh¸c ph¸t hµnh vµ lµm thñ tôc nhê thu th«ng qua tæ chức thẻ quốc tế. Nếu nhận đợc báo có của nớc ngoài, Trung tâm thẻ thẻ đối chiÕu víi hå s¬ gèc, nÕu trïng khíp th× tiÕn hµnh tÊt to¸n c¸c tµi kho¶n cã liªn quan. * Khi chi nh¸nh VCB HN ph¸t hµnh lµ ng©n hµng ph¸t hµnh Khi nhận đợc giấy báo nợ do Trung tâm thẻ gửi về, chi nhánh phát hành cËp nhËt hå s¬ qu¶n lý thÎ, cuèi th¸ng, chi nh¸nh in vµ chuyÓn b¶n sao kª c¸c giao dịch đã thực hiện trong tháng cho khách hàng và tiến hành thu nợ khách hµng. Sau khi thu nî kh¸ch hµng, chi nhanh göi th«ng tin thu nî vÒ cho Trung t©m thÎ cËp nhËt hå s¬ qu¶n lý thÎ. 2.2.2.2. Quy tr×nh thanh to¸n thÎ Connect 24 Kh¸ch hµng lµ chñ thÎ Connect 24 do VCB HN ph¸t hµnh cã thÓ rót tiÒn t¹i c¸c ®iÓm rót tiÒn mÆt cña VCB hoÆc c¸c m¸y ATM, chuyÓn kho¶n trong hÖ thống VCB, chuyển khoản với các ngân hàng đại lý..

(41) Khi kh¸ch hµng thùc hiÖn giao dÞch, c¸c th«ng tin tµi kho¶n tõ hÖ thèng ATM đợc truyền về Trung tâm thẻ, hệ thống sẽ đối chiếu các chứng từ với tài kho¶n kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng vµ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh sè tiÒn trong tµi kho¶n kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng.. 2.2.3. Thực trạng hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng Ngoại thơng Hà Néi trong vµi n¨m gÇn ®©y 2.2.3.1. VÒ c«ng t¸c ph¸t hµnh thÎ Míi chØ b¾t ®Çu ph¸t hµnh thÎ tõ th¸ng 8 - 2002 nhng trong vßng 4 th¸ng cuối năm 2002, VCB HN đã phát hành: - Thẻ VCB-Connect 24 đạt 2.800 thẻ và doanh số thanh toán đạt 18 tỷ đồng. - Thẻ VISA và MASTER đạt 300 thẻ và doanh số thanh toán tín dụng là 104.000 USD. Từ 18-3-2003, VCB VN nói chung và các chi nhánh VCB nói riêng đã cã thÓ ph¸t hµnh thÎ AMEX. Tuy nhiªn, t¹i chi nh¸nh VCB HN cha cã kh¸ch hàng nào yêu cầu phát hành thẻ AMEX do những đối tợng của thẻ AMEX thờng là những ngời có thu nhập cao, thờng xuyên đi các nớc công tác, du lịch và có nhu cầu chi tiêu cao nên loại hình thẻ này cha đợc phổ biến ở Việt Nam. Đến nay, tính trong năm 2003, VCB HN đã phát hành: - ThÎ VCB-Connect 24 lµ 10.891 thÎ, sè lîng giao dÞch tiÒn mÆt lµ 222.912 lần đạt doanh số 239.067 tỷ đồng. - Thẻ tín dụng là 1.093 chiếc, trong đó + ThÎ VISA lµ 807 thÎ + ThÎ MASTER lµ 253 thÎ + ThÎ AMEX lµ 33 thÎ.

(42) Qua một vài số liệu trên ta có thể thấy tỷ lệ thẻ để rút tiền mặt tăng khá cao trong vßng h¬n mét n¨m VCB HN b¾t ®Çu cung cÊp dÞch vô thÎ cho kh¸ch hàng. Đây là một điều dễ hiểu vì tại thị trờng Việt Nam, thẻ nội địa phát hành thì có đến 98% là thẻ ghi nợ và thẻ ATM nên việc một ngân hàng có số lợng máy ATM tơng đối nhiều và một hệ thống thanh toán online nh VCB HN có thể cung cÊp dÞch vô thÎ tèt vµ thu hót mét sè lîng lín kh¸ch hµng lín lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Còn đối với thẻ tín dụng quốc tế, xét về doanh số sử dụng thẻ, thẻ do chi nhánh VCB HN phát hành chủ yếu đợc dùng cho nhu cầu thanh toán và rút tiền mÆt cña c¸c chñ thÎ ë níc ngoµi. ViÖc sö dông thÎ trong níc cßn kh¸ h¹n chÕ do sè lîng c¬ së chÊp nhËn thÎ trong thanh to¸n tiÒn hµng hãa, dÞch vô cha nhiều. Khách hàng dùng thẻ để chi tiêu ở nớc ngoài vẫn chiếm một tỷ lệ cao, khoảng 75%. Trong số đó có một phần lớn sinh viên, học sinh du học ở nớc ngoài đều sử dụng thẻ của VCB để chi tiêu. Điều này cho thấy rằng: công tác ph¸t hµnh cßn phô thuéc vµo bªn ngoµi, cô thÓ lµ phô thuéc vµo lîng kh¸ch níc ngoài đến Việt Nam và ngời Việt Nam ra nớc ngoài. Thực tế này bất lợi cho ngân hàng khi có sự biến động nào đó trong quan hệ quốc tế hoặc tình hình kinh tÕ ë níc ngoµi. Mét ®iÓm næi bËt trong c«ng t¸c ph¸t hµnh cña chi nh¸nh VCB HN lµ c«ng t¸c phßng chèng rñi ro. Rñi ro vÒ thu nî ph¸t hµnh hÇu nh kh«ng cã, chØ chiÕm kho¶ng 0,05%. Ngoµi ra kh«ng cã rñi ro nµo kh¸c. Thµnh c«ng nµy xuÊt phát từ việc chi nhánh đã đề ra đợc một hệ thống biện pháp xử lý khi rủi ro xảy ra. Chi nhánh cũng đã tuân thủ chặt chẽ các quy định về việc phát hành thẻ do Ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam đề ra, nhất là trong khâu thẩm định hồ sơ khách hàng. Bên cạnh đó, khi mua thẻ, khách hàng phải ký quỹ một số tiền nhất định. Do đó không xảy ra rủi ro tín dụng mà chỉ có một vài trờng hợp nợ qu¸ h¹n. 2.2.3.2. VÒ c«ng t¸c thanh to¸n thÎ Trong kho¶ng thêi gian h¬n 1 n¨m b¾t ®Çu kinh doanh thÎ, doanh sè thanh toán thẻ của VCB HN có sự tăng trởng đáng kể. - ThÎ Connect 24 vµ hÖ thèng ATM: Sè lîng thÎ n¨m 2002 lµ 2.800 thÎ, đến 31 - 12 - 2003 số lợng thẻ đã đạt 11.750 thẻ với tổng doanh số rút tiền mặt lên đến 239 tỷ VND, tổng giao dịch chuyển khoản đạt 13 tỷ VND. Số lợng máy ATM từ 8 máy năm 2002 đã đợc bổ xung thêm 3 máy vào năm 2003. Đây đợc coi là một hớng đi đúng đắn của VCB HN nhằm hớng tới mục tiêu chiến lợc:.

(43) "VCB Vision 2010" của toàn hệ thống VCB VN. Đây là một dịch vụ đáp ứng nhu cầu thực sự của đông đảo ngời dân Việt Nam hiện nay. Thẻ VCB-Connect 24 đợc kết nối trực tiếp vào tài khoản cá nhân của chủ thẻ và với tâm lý ngại vay nî cña ngêi d©n ViÖt Nam th× hä cã thÓ yªn t©m v× hä ®ang chi tiªu b»ng tiền của chính mình. Với đặc tính đó, thẻ đã đợc rất nhiều công ty dùng để trả l¬ng cho c«ng nh©n viªn. §Õn nay ngoµi c¸c giao dÞch c¬ b¶n nh rót tiÒn mÆt, chuyÓn kho¶n c¸c chñ thÎ VCB-Connect 24 cã thÓ thùc hiÖn thªm c¸c giao dÞch thanh to¸n tiÒn ®iÖn, phÝ b¶o hiÓm. S¾p tíi, VCB sÏ liªn kÕt thªm víi c¸c nhà cung ứng điện, nớc, mạng điện thoại di động... để phục vụ dịch vụ thanh to¸n cho kh¸ch hµng. Đối với hệ thống ATM, đại bộ phận mọi ngời nhìn nhận hệ thống ATM chỉ để phục vụ thẻ Connect 24 nhng trên thực tế, hệ thống ATM còn phục vụ rất nhiều đối tợng chủ thẻ: chủ thẻ Connect 24, chủ thẻ quốc tế, thậm chí có thể phục vụ chủ thẻ ghi nợ nội địa của các ngân hàng khác. Với khả năng kết nối với hệ thống của các ngân hàng khác, VCB HN cũng thu đợc một nguồn lợi kh«ng nhá nhê kh¶ n¨ng më réng m¹ng líi rót tiÒn mÆt. - ThÎ tÝn dông quèc tÕ: tríc ®©y, doanh sè thanh to¸n chñ yÕu cña chi nh¸nh lµ doanh sè cña hai lo¹i thÎ VISA vµ MASTER, c¸c lo¹i thÎ kh¸c cã doanh sè rÊt thÊp hoÆc hÇu nh b»ng 0. §Õn n¨m 2003, doanh sè thÎ tÝn dông quốc tế tăng đều ở cả 5 loại thẻ với tổng doanh thu là 467.063 USD, tổng số phí thu đợc từ hoạt động thanh toán là 13.714 USD trong đó phí tiền mặt là 6.922 USD vµ phÝ dÞch vô lµ 6.792 USD.. B¶ng 2.10 Doanh sè thanh to¸n c¸c lo¹i thÎ tÝn dông quèc tÕ t¹i VCB HN 2003 §¬n vÞ: USD. Lo¹i thÎ. D/sè thanh to¸n. % trong tổng d/số h/động thẻ. Phí thu đợc. VISA. 290.294. 62,153%. 9.167. MASTER. 134.366. 28,77%. 3.746. JCB. 5.924. 1,27%. 159. AMEX. 36.347. 7,8%. 366.

(44) DINNER. 132. 0,000%. 8. Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh VCB HN năm 2003 Đối với dịch vụ thanh toán thẻ tín dụng, mạng lới đơn vị chấp nhận thanh toán (ĐVCNTT) đóng một vai trò rất quan trọng. Hiện nay mạng lới ĐVCNTT của VCB HN là 13 cơ sở. Đối với toàn bộ hệ thống VCB và đối với mạng lới ĐVCNTT của các ngân hàng thơng mại trên địa bàn Hà Nội, đây là một mạng lới tơng đối mỏng, cha đáp ứng đợc nhu cầu thực tế của thẻ trên thị trờng. Tại các cơ sở này, số các đơn vị đợc lắp đặt máy EDC vẫn còn quá ít, do không đủ trang bị đồng loạt nên VCB HN chỉ trang bị cho những đơn vị có doanh số lớn, đây là một nhợc điểm để các ngân hàng khác có thể thâm nhập vào các cơ sở chÊp nhËn thÎ cña VCB HN. 2.3 Đánh giá về hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng Ngoại th¬ng Hµ Néi. Chỉ trong vòng cha đầy 2 năm bắt đầu kinh doanh thẻ, VCB HN đã đạt đợc một số thành quả đóng góp vào thành tích chung của toàn hệ thống VCB. Tuy có nhiều thuận lợi để phát triển hoạt động nhng VCB HN cũng đã và đang phải đơng đầu với những khó khăn từ nhiều phía. 2.3.1. Nh÷ng thuËn lîi N»m trong hÖ thèng VCB VN, Chi nh¸nh VCB HN cã nh÷ng ®iÒu kiÖn rất tốt để phát triển hoạt động thanh toán thẻ nhờ những lợi thế của hệ thống VCB VN. * HÖ thèng VCB lµ hÖ thèng ng©n hµng ®i ®Çu trong lÜnh vùc thanh to¸n thÎ ë ViÖt Nam Víi vÞ thÕ lµ ng©n hµng ®i tiªn phong trong lÜnh vùc thÎ, VCB lu«n lµ một thơng hiệu lớn trong phát hành và thanh toán thẻ. Là ngân hàng đầu tiên đợc Ngân hàng Nhà nớc chấp thuận thực hiện đại lý thanh toán thẻ tín dụng quèc tÕ cho c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh níc ngoµi, VCB HN cã thÓ chÊp nhËn thanh to¸n cho c¶ 5 lo¹i thÎ tÝn dông th«ng dông nhÊt hiÖn nay: VISA, MASTER, JCB, AMEX, DINNERS CLUB. Lµ ng©n hµng ®Çu tiªn thùc hiện thanh toán thẻ cho nên VCB HN đã và đang chiếm giữ một thị phần lớn trên thị trờng thẻ thủ đô, có đợc u thế lớn trong cạnh tranh trên thị trờng. * VCB VN lµ mét ng©n hµng lín vµ cã nhiÒu kinh nghiÖm trong lÜnh vùc thanh to¸n, dÞch vô.

(45) VCB VN đợc biết đến là một ngân hàng hoạt động trên lĩnh vực đối ngo¹i, v× vËy trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ VCB VN lu«n lµ ng©n hµng ®i đầu, VCB VN có nhiều kinh nghiệm và tạo đợc nhiều mối quan hệ kinh doanh víi c¸c tæ chøc lín trong níc còng nh níc ngoµi. Trong c«ng t¸c thanh to¸n thÎ, chñ yÕu lµ thanh to¸n quèc tÕ, víi c¸c mèi quan hÖ cã s½n víi c¸c tæ chøc thanh to¸n quèc tÕ, VCB cã mét lîi thÕ to lín khi tham gia lÜnh vùc thanh to¸n thÎ. Là một ngân hàng lớn đã có nhiều kinh nghiệm trong thanh toán quốc tế, VCB s½n cã nh÷ng trang thiÕt bÞ phôc vô cho thanh to¸n nh: m¸y tÝnh nèi m¹ng, m¸y Fax, Telex... §iÒu nµy gióp cho hÖ thèng VCB nãi chung vµ VCB HN nói riêng bớc vào hoạt động thanh toán thẻ quốc tế mà không cần đầu t quá nhiÒu cho c¬ së h¹ tÇng th«ng tin liªn l¹c. Với những kinh nghiệm đã tích luỹ đợc, VCB luôn coi trọng công tác Marketing vµ chiÕn lîc kh¸ch hµng nh»m lu«n lu«n n©ng cao chÊt lîng dÞch vô của mình. Khách hàng thờng xuyên đợc cập nhật những thông tin, hớng dẫn cụ thể về các quy trình nghiệp vụ thanh toán thẻ. Ngoài ra, với mỗi đối tợng khách hàng, VCB luôn có thể đa ra những chính sách u đãi phù hợp nhằm thu hút kh¸ch hµng. * C«ng nghÖ th«ng tin trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë ViÖt Nam cã nh÷ng bíc tiÕn bé nhanh chãng Ngày nay, tốc độ phát triển của tin học trên thế giới đợc ví nh vũ bão và ë ViÖt Nam, c«ng nghÖ th«ng tin lµ mét ngµnh ®ang cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc. Nh÷ng bíc ph¸t triÓn vît bËc trong c«ng nghÖ th«ng tin lµ mét thuËn lîi cho các ngân hàng nói chung và VCB nói riêng trong hoạt động kinh doanh thẻ. Ng©n hµng cã thÓ ¸p dông nh÷ng thµnh tùu trªn thÕ giíi còng nh nh÷ng phÇn mềm và đội ngũ nhân lực trong nớc để đáp ứng những đòi hỏi về mặt tin học trong c«ng nghÖ thÎ. §©y lµ mét yÕu tè quan träng gióp ng©n hµng ph¸t triÓn tèt c«ng t¸c ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ. Trong hoạt động thanh toán thẻ, hệ thống thông tin đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Thẻ là một thành tựu của công nghệ thông tin, chính vì thể để ph¸t huy hÕt c¸c tÝnh n¨ng u viÖt cña thÎ, ng©n hµng ph¸t hµnh cÇn ph¶i cã mét nÒn t¶ng c«ng nghÖ th«ng tin m¹nh mÏ. ViÖc thanh to¸n thÎ kh«ng thÓ diÔn ra su«n sÎ mµ kh«ng cã sù trî gióp cña hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin..

(46) 2.3.2. Nh÷ng khã kh¨n * T©m lý chuéng tiÒn mÆt vÉn cßn phæ biÕn trong ngêi d©n ViÖt Nam Mét trong nh÷ng khã kh¨n lín trong viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng thÎ lµ t©m lý a chuộng tiền mặt trong tiêu dùng từ lâu đã bén rễ trong thói quen tiêud ùng cña ngêi d©n ViÖt Nam. Trong nh÷ng c«ng së Nhµ níc, nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt, th¬ng m¹i, h×nh thøc tr¶ l¬ng vÉn lµ b»ng tiÒn mÆt. ChÝnh v× thÕ ngêi Việt Nam hiện tại rất hiếm khi nghĩ đến một hình thức thanh toán khác. Thêm nữa, trình độ dân trí và hiểu biết của ngời dân Việt Nam về các thành tựu khoa học công nghệ không đợc cao. Trong tâm lý ngời dân, đến ngân hàng chỉ có các doanh nghiệp và giao dịch phải hàng trăm triệu đồng, hàng tỷ kh«ng thÓ chØ lµ vµi triÖu nªn ®a phÇn xa l¹ víi c¸c dÞch vô ng©n hµng. Và một khó khăn khó có thể khắc phục trong nay mai là vấn đề thu nhập bình quân đầu ngời Việt Nam còn quá thấp, việc sử dụng thẻ đợc coi là xa xỉ, kh«ng cÇn thiÕt. HiÖn t¹i ViÖt Nam vÉn cha thÓ coi thÎ lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n phæ thông. Hy vọng trong tơng lai, với việc mức sống đợc nâng cao hơn và các c«ng t¸c Marketing cña ng©n hµng cã hiÖu qu¶, dÞch vô thÎ sÏ kh«ng cßn xa l¹ víi phÇn lín ngêi d©n. * Khã kh¨n trong viÖc ph¸t triÓn m¹ng líi c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ Sè lîng c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ tuy cã t¨ng qua 2 n¨m VCB HN ho¹t động nhng về mặt bản chất, các sơ sở chấp nhận thẻ vẫn đa phần là các cơ sở tiÕp xóc víi ngêi níc ngoµi thêng xuyªn nh: hµng kh«ng, kh¸ch s¹n, nhµ hµng lớn... Với cơ cấu nh vậy, VCB không thể đa thẻ vào sử dụng đại chúng ở Việt Nam. Ngoài ra, cách tính chiết khấu 2,5% đối với các cơ sở chấp nhận thẻ là giảm hứng thú của họ đối với việc chấp nhận thẻ do thấy trớc mắt lợi nhuận bị gi¶m. Thªm n÷a, VCB HN gÆp ph¶i sù c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng kh¸c trong việc mở rộng mạng lới cơ sở chấp nhận thanh toán. Với các mức u đãi đầy hấp dẫn của một số ngân hàng khác trên địa bàn, một số cơ sở chấp nhận thẻ của VCB HN đã chuyển sang chấp nhận thẻ của một số ngân hàng khác. * Vốn đầu t vào công nghệ quá cao đối với một chi nhánh nh VCB HN Từ công đoạn sản xuất thẻ cho đến các nghiệp vụ thanh toán thẻ đều đòi hỏi ngân hàng phải có các trang thiết bị hiện đại. Đối với một chi nhánh nh.

(47) VCB HN, việc sản xuất thẻ trắng để làm thẻ là điều không thể, chính vì thế việc nhËp thÎ tr¾ng lµm t¨ng chi phÝ sö dông thÎ lªn bÝnh qu©n 3-4 USD/thÎ. Ngoµi ra, các loại máy đọc thẻ, máy ATM phần lớn đều phải nhập cho đến tận phụ tùng thay thế. Điều này đòi hỏi một khối lợng vốn tơng đối lớn nằm ngoài khả n¨ng cña VCB HN. ChÝnh v× vËy, viÖc cã nh÷ng hç trî tõ VCB VN lµ c¸c chÝnh s¸ch trong nhËp khÈu thiÕt bÞ thÎ cña Nhµ níc lµ v« cïng quan träng trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cho dÞch vô thÎ t¹o VCB HN. * Một số khó khăn liên quan đến chính sách quản lý ngoại hối hiện hành - Hạn mức sử dụng của thẻ: với chế độ hạn mức tuần hoàn, rất khó có thể quản lý đợc việc chi tiêu ngoại tệ của chủ thẻ. Khi sử dụng hết hạn mức, họ có thÓ thanh to¸n víi ng©n hµng vµ ngay lËp tøc h¹n møc l¹i trë vÒ nh cò. H¬n nữa, hiện nay ta cha có quy định về việc khai báo khi mang thẻ thanh toán quốc tÕ xuÊt c¶nh ra khái ViÖt Nam. - Hiện nay, việc phát hành thẻ tín dụng quốc tế đồng nghĩa với việc chấp nhận chuyển đổi tự do giữa đồng VND và USD mà không cần xin phép, điều này ảnh hởng lớn đến việc kiểm soát lợng ngoại tệ mà cá nhân có thể mang ra níc ngoµi..

(48) Ch¬ng 3 Phát triển hoạt động thanh toán thẻ tại Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi trong thêi gian tíi 3.1. Định hớng phát triển hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi. Nếu so sánh lợi nhuận thu đợc từ hoạt động phát hành và thanh toán thẻ víi lîi nhuËn cña toµn ng©n hµng cã thÓ thÊy râ ®©y cha ph¶i lµ mét nghiÖp vô lớn tại VCB HN. Tuy nhiên, ban lãnh đạo ngân hàng vẫn luôn coi đây là một nghiÖp vô quan träng trong chiÕn lîc ph¸t triÓn cña ng©n hµng. ChÝnh v× thÕ, trong những năm tới, công tác phát hành và thanh toán thẻ sẽ tiếp tục đợc đẩy mạnh ở VCB HN. Điều này đợc thể hiện trên các mặt: 3.1.1. §èi víi nghiÖp vô ph¸t hµnh thÎ Nhiệm vụ trọng tâm của ngân hàng là tập trung nỗ lực để đẩy mạnh công t¸c ph¸t hµnh thÎ, phèi hîp phßng thÎ víi c¸c phßng ban kh¸c nh phßng tÝn dông, phßng hèi ®o¸i, nh»m t¹o nªn sù nhÞp nhµng trong ph¸t hµnh thÎ, nh»m cải tiến cả về chất lợng và số lợng của hoạt động này. Nh»m giíi thiÖu réng r·i h×nh thøc thanh to¸n tiªn tiÕn nµy, c¸c ch¬ng trình tiếp thị, quảng cáo, khuyến mại lớn cần đợc xúc tiến cả về chiều rộng và chiÒu s©u. Bªn c¹nh viÖc cñng cè c¸c s¶n phÈm hiÖn cã, viÖc ®a ra c¸c s¶n phÈm mới cũng là điều kiện tiên quyết để chiếm lĩnh thị trờng đầy tiềm năng này. HiÖn nay, VCB HN míi chØ ph¸t hµnh thÎ tÝn dông VCB-VISA vµ VCB-MASTERCARD còn các loại thẻ thanh toán, thẻ ATM chỉ mới đợc triển khai. Trong thời gian tới, VCB HN dự định: - TiÕp tôc triÓn khai vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a hÖ thèng ATM toµn quèc, ®a hÖ thèng ATM vµo cuéc sèng. - Nghiªn cøu ph¸t hµnh thÎ ghi nî, cho phÐp kh¸ch hµng chi tiªu trªn sè d tµi kho¶n cña m×nh mµ kh«ng chÞu l·i suÊt tÝn dông, ngoµi ra kh¸ch hµng cßn đợc hởng lãi trên số d tài khoản của mình..

(49) - Ph¸t hµnh thÎ liªn kÕt (Co-branch) víi c¸c tæ chøc, c«ng ty trong níc nh: hàng không, bu điện, du lịch với mục đích khai thác đối tợng khách hàng chung của các đơn vị có mối quan hệ làm ăn thờng xuyên, lâu dài. - Ph¸t hµnh thÎ c«ng ty (Corperate/Business card). §©y lµ lo¹i thÎ ph¸t hµnh theo yªu cÇu cña c¸c c«ng ty cho nh©n viªn cña c«ng ty. ViÖc chi tiªu thÎ sÏ do c«ng ty thanh to¸n. §Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy, ng©n hµng còng sÏ ®a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t hành thẻ mang tính khuyến khích đối với khách hàng trên cơ sở vẫn đảm bảo an toµn cho ng©n hµng. 3.1.2. §èi víi nghiÖp vô thanh to¸n thÎ §¶m b¶o cho c¸c phÇn mÒm qu¶n lý vµ xö lý cÊp phÐp, thanh to¸n ho¹t động ổn định, tăng cờng phối hợp với bu điện và các đối tác nớc ngoài có liên quan nh»m kh¾c phôc c¸c lçi hÖ thèng, khai th¸c toµn diÖn hÖ thèng thÎ chuÈn quốc tế Sema, giảm các chơng trình giao diện để nâng cao khả năng an toàn và ổn định của hệ thống công nghệ thẻ. Đầu t vào chiến lợc Marketing để mở rộng thị trờng sử dụng và thanh toán thẻ dới các hình thức: tăng chi phí cho Marketing để nghiên cứu phát triển lo¹i thÎ míi, khuyÕn m¹i cho kh¸ch hµng sö dông thÎ, tranh thñ kinh nghiÖm và nguồn lực của các đối tác nớc ngoài. Duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ (CSCNT) song song víi việc tự động hóa và nâng cao chất lợng phục vụ thanh toán thẻ tại các cơ sở này. Hợp tác với các ngân hàng cha thanh toán thẻ để mở rộng mạng lới CSCNT. Giảm phí cho các CSCNT có doanh số thanh toán lớn và ổn định, trang bÞ thªm mét sè m¸y EDC, CAT cho c¸c CSCNT. Nghiªn cøu kÕt hîp thanh to¸n thÎ víi c¸c nghiÖp vô kh¸c cña ng©n hµng nhằm đảm bảo cung cấp các sản phẩm ngân hàng một cách đồng bộ và có sức c¹nh tranh nhÊt. Từ nay cho đến năm 2005, ngân hàng sẽ xây dựng một trung tâm thanh toán thẻ độc lập nhằm phục vụ cho việc thanh toán và xử lý phát hành thẻ đợc tốt hơn. Việc chấp nhận thanh toán trên mạng Internet, E-commerce đợc triển khai..

(50) 3.1.3. VÒ tæ chøc, con ngêi Tổ chức tập huấn trong và ngoài nớc cho đội ngũ cán bộ nhân viên để đáp ứng với đòi hỏi ngày càng cao của sự thay đổi công nghệ thẻ trên thế giới. Gây dựng tinh thần đoàn kết, học hỏi và giúp đỡ lẫn nhau vì mục tiêu chung lµ hoµn thµnh tèt c«ng viÖc gi÷a c¸c nh©n viªn. 3.1.4. VÒ c«ng nghÖ, kü thuËt Đầu t thêm một số máy móc hiện đại kết hợp với nâng cấp và hoàn thiện tiếp hệ thống máy móc hiện có. Dần dần đồng bộ hóa hệ thống mày móc kỹ thuËt dïng trong lÜnh vùc thÎ. §Þnh kú mêi chuyªn gia níc ngoµi sang b¶o dìng c¸c thiÕt bÞ phôc vô ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ. 3.2. Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi trong thêi gian tíi. Thực tế của hoạt động phát hành và thanh toán thẻ tại VCB HN đã cho thấy còn rất nhiều việc cần làm để đạt đợc những mục tiêu mà ngân hàng đề ra trong định hớng phát triển của mình. Cần thiết phải có một loạt các giải pháp trªn tÊt c¶ c¸c mÆt. 3.2.1. Gi¶i ph¸p vÒ kü thuËt c«ng nghÖ Thẻ thanh toán là một phơng tiện thanh toán hết sức hiện đại với sự trợ gióp cña nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt trªn thÕ giíi. ChÝnh v× vËy ®Çu t cho kü thuËt c«ng nghÖ cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong viÖc ph¸t triÓn ho¹t động thanh toán này, đây cũng là chiến lợc nhằm đem lại hiệu quả cao. Trình độ công nghệ là yếu tố quyết định chất lợng của dịch vụ thanh toán thẻ và là nh©n tè quan träng trong viÖc c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i kh¸c. Đây cũng là vũ khí để chống lại bọn tội phạm chuyên giả mạo thẻ. Ngân hàng cần lựa chọn những công nghệ hiện đại, những công nghệ đang đợc ứng dụng rộng rãi trên thế giới và phù hợp với ngân hàng để quản lý hệ thống thông tin, nâng cao chất lợng và số lợng của hoạt động thanh toán thẻ đồng thời có thể ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn nh÷ng gi¶ m¹o thÎ cña bän téi ph¹m. 3.2.2. Gi¶i ph¸p vÒ con ngêi Kỹ thuật công nghệ phát triển nhng không có đội ngũ cán bộ công nhân viên có trình độ chuyên môn đủ đáp ứng thì cũng không thể thực hiện tốt nghiệp vụ kinh doanh thẻ đợc. Bên cạnh nâng cao trình độ chuyên môn, các nhân viên cũng cần đợc trang bị vốn ngoại ngữ thành thạo kết hợp với việc bổ.

(51) sung kÞp thêi nh÷ng c¸n bé trÎ cã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt tèt lµm nßng cèt cho tæ chøc nh©n sù cña trung t©m thÎ VCB. Một yếu tố cũng không kém phần quan trọng là nâng cao trình độ nghiệp cụ thẻ của nhân viên CSCNT để đảm bảo an toàn và phòng chống rủi ro vì đây lµ ®Çu mèi quan träng trong toµn bé quy tr×nh thanh to¸n. §éi ngò nh©n viªn của CSCNT có đặc điểm là thờng xuyên thay đổi, các nhân viên mới khó có thể n¾m b¾t ngay c¸c nghiÖp vô thanh to¸n thÎ nªn viÖc ph¸t hiÖn nh÷ng giao dÞch gi¶ m¹o lµ rÊt khã. ChÝnh v× vËy, ng©n hµng nªn thêng xuyªn gi¸m s¸t c¸c CSCNT vµ tæ chøc c¸c khãa tËp huÊn vÒ c¸c kü n¨ng nghiÖp vô thanh to¸n thÎ và cập nhật thờng xuyên những thay đổi trong quá trình thanh toán thẻ. 3.2.3. Giải pháp về hoạt động Marketing Sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ khiÕn cho thÞ trêng thÎ kh«ng cã ranh giíi vÒ kh«ng gian vµ thêi gian, v× vËy chiÕn lîc Marketing cña ng©n hµng trong lĩnh vực này cũng cần có những thay đổi để thúc đẩy hoạt động này phát triÓn. 3.2.3.1. Lùa chän thÞ trêng môc tiªu Trong hoạt động kinh doanh của tất cả các ngành kinh doanh, việc lựa chọn thị trờng mục tiêu đóng vai trò rất quan trọng. Khi xác định đúng khách hàng mục tiêu, ngời ta có thể đa ra các đối sách kinh doanh phù hợp hơn nhằm phục vụ tốt hơn yêu cầu cảu nhóm khách hàng đã chọn và nâng cao hiệu quả kinh doanh. C«ng t¸c ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ t¹i VCB HN còng lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh cña ng©n hµng vµ viÖc lùa chän thÞ trêng môc tiªu còng hÕt søc quan träng. ViÖt Nam lµ mét níc chËm ph¸t triÓn, h¬n 70% d©n sè sèng ë n«ng th«n và gần 80% lao động trong nông nghiệp, thu nhập thấp và kém ổn định với trình độ dân trí thấp. Vì vậy đây không thể là đối tợng để phát triển thị trờng thÎ. ở thành thị, các thành phần có đa dạng hơn nhng phần đông là những ngêi bu«n b¸n nhá, c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c¸c c¬ quan nhµ níc… Møc thu nhËp cña hä céng víi c¸c kho¶n phô cÊp b×nh qu©n vµo kho¶n h¬n 1 triệu đồng/ngời/tháng trong khi đó giá trị thấp nhất của thẻ VISA là 10 triệu đồng. Chính vì vậy việc phát hành thẻ tập trung cho đối tợng này là kh«ng kinh tÕ vµ kh«ng thuËn lîi cho c¶ ngêi sö dông, ng©n hµng ph¸t hµnh vµ CSCNT..

(52) HiÖn nay, cïng víi xu híng ®Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn c¸c c«ng ty liªn doanh liªn kÕt víi níc ngoµi, bé phËn d©n c lµm viÖc trong c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t níc ngoµi ngµy cµng t¨ng. Bé phËn c«ng nh©n viªn lµm trong nh÷ng ngành có thu nhập cao và ổn định nh: dầu khí, ngân hàng, bu chính viễn thông, hµng kh«ng… vµ c¸c chñ doanh nghiÖp t nh©n còng dÇn chiÕm sè lîng lín. Đây là những ngời có thu nhập khá và ổn định, có nhu cầu và có điều kiện thờng xuyên đến các siêu thị, nghỉ lại khách sạn, đi máy bay, đi du lịch … Đây là nhãm kh¸ch hµng ®Çy tiÒm n¨ng vµ cã xu híng ngµy cµng t¨ng mµ ng©n hµng cÇn ph¶i tËp trung khai th¸c. Một đối tợng khác cũng có nhu cầu sử dụng thẻ thực sự và khá đông đảo lµ ngêi níc ngoµi, bao gåm c¶ ngêi c tró vµ ngêi ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam…, nh÷ng ngêi kh«ng c tró bao gåm VÖt kiÒu vÒ th¨m tæ quèc, kh¸ch du lịch, thơng gia nớc ngoài đến làm việc ngắn ngày. Số lợng đối tợng này lên tới h¬n 1 triÖu ngêi/n¨m. MÆc dï nhãm nµy thêng sö dông thÎ do níc ngoµi ph¸t hµnh xong nÕu ®Èy m¹nh c«ng t¸c qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ vµ g©y dùng uy tÝn, ®©y sẽ là một đối tợng quan trọng mà ngân hàng cần quan tâm. 3.2.3.2. §a d¹ng c¸c h×nh thøc thÎ, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam Cho đến thời điểm hiện tại, VCB HN đã phát hành 3 loại thẻ tín dụng quốc tế là VISA, MASTERCARD và AMEX đồng thời nhận thanh toán cho cả 5 lo¹i thÎ hµng ®Çu thÕ giíi: MASTERCARD, VISA, AMEX, JBC, DINNERS CLUB. Nh vËy cã thÓ nãi c¸c dÞch vô vÒ thÎ cña ng©n hµng lµ kh¸ ®a d¹ng Hiện nay đang có 3 giải pháp khác nhau để phát hành thẻ nội địa: - Hiệp hội thẻ Việt Nam đứng ra yêu cầu các ngân hàng thành viên phát hành thẻ nội địa dùng chung cho các ngân hàng. Mọi giao dịch thanh toán bằng thẻ đều sử dụng đồng Việt Nam và thanh toán tập trung thông qua hiệp hội thẻ. C¸c giao dÞch nµy kh«ng tèn chi phÝ cho viÖc truyÒn nhËn d÷ liÖu gi÷a c¸c ng©n hµng trong níc víi c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ. - Mét vµi ng©n hµng thµnh viªn cña HiÖp héi thÎ ViÖt Nam tháa thuËn với nhau phát hành một loại thẻ nội địa dùng chung cho các ngân hàng và chỉ dùng trong lãnh thổ Việt Nam. Loại thẻ nội địa này cũng giống nh các loại thẻ trªn nhng kh«ng ph¶i lµ thÎ cña tÊt c¶ c¸c ng©n hµng thµnh viªn mµ chØ cña mét nhãm ng©n hµng, qu¸ tr×nh thanh to¸n kh«ng th«ng qua HiÖp héi thÎ ViÖt Nam mµ trùc tiÕp liªn l¹c vµ thanh to¸n bï trõ víi nhau..

(53) - Thẻ nội địa do một ngân hàng thành viên phát hành, chỉ sử dụng ở Việt Nam. Đây là loại thẻ tín dụng nội địa có tính năng tơng tự nh thẻ tín dụng quốc tế và đợc sử dụng tại các đại lý, chi nhánh của ngân hàng phát hành. Bên cạnh việc tập trung phát hành thẻ nội địa, ngân hàng cần cải tiến phơng thức phát hành của hai loại thẻ tín dụng quốc tế của ngân hàng. Hiện nay, nguyên tắc cấp, phát hai loại thẻ này rất khó khăn. Chỉ có những đối tợng đủ tiªu chuÈn cÊp tÝn dông hoÆc ký quü th× ng©n hµng míi cÊp thÎ do rñi ro cña lo¹i thÎ nµy kh¸ cao. MÆt kh¸c, do h¹n møc tÝn dông vµ c¸c lo¹i phÝ dÞch vô cã liên quan đến thẻ đều khá cao so với thu nhập của ngời dân Việt Nam nên thẻ tín dụng quốc tế trở thành một mặt hàng xa xỉ đối với ngời dân ViÖt Nam. Tại Việt Nam, mức thu nhập đợc gọi là cao cũng chỉ khoảng từ 5-7 triệu đồng/ngời/tháng và ngời dân thờng chỉ chi tiêu một phần trong số đó, phần còn lại gửi tiết kiệm với lãi suất cao hơn. Trong khi đó, hạn mức tín dụng cho thẻ là 10 triệu đồng dờng nh vợt quá xa nhu cầu chi tiêu hàng ngày của ngời dân. Bên cạnh đó, với hạn mức tín dụng cao, khách hàng phải đáp ứng rất nhiều tiêu chuẩn ngặt nghèo mới đợc cấp thẻ, chẳng hạn nh khách hàng buộc ph¶i ký quü mét kho¶n tiÒn hoÆc mét tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín h¬n hoÆc b»ng 125% hạn mức tín dụng đợc cấp. Nh vậy, khoản tiền ký quỹ của ngân hàng không nhỏ chút nào. Cùng với việc thẩm định hồ sơ khách hàng cẩn thận tốn nhiều thời gian, việc phát hành hiện nay đang làm chậm tiến độ phát hành thẻ và gây khã kh¨n cho kh¸ch hµng. BiÖn ph¸p tèt nhÊt lóc nµy lµ ng©n hµng nªn h¹ thÊp mức tối thiểu còn khoảng 3-4 triệu đồng. Với hạn mức tín dụng mới, nhiều kh¸ch hµng cã thu nhËp cao vµ võa ë thµnh phè cã thÓ tham gia sö dông thÎ. §ång thêi, c¸c thñ tôc cÊp, ph¸t thÎ còng trë nªn dÔ dµng h¬n. Kh¸ch hµng chØ cần có nghề nghiệp và thu nhập ổn định, có hộ khẩu thờng trú tại điạ phơng, có lý lịch tốt và có bảo lãnh của ngời thân là đủ. Điều này làm cho rủi ro của bản th©n ng©n hµng còng gi¶m xuèng vµ më réng ph¹m vi c¸c giao dÞch cña chñ thÎ, t¨ng thªm tiÖn Ých cho ngêi sö dông thÎ. Víi t©m lý ngêi d©n ViÖt Nam hÕt søc thËn träng trong viÖc tiªu tiÒn, cha quen với việc tiêu trớc, trả tiền sau thì việc phát hành thẻ ghi nợ dờng nh là hớng đi đúng đắn trong việc mở rộng các dịch vụ thẻ. Theo cách này, ngân hàng có thể phát hành thẻ ghi nợ cho một số đối tợng có tài khoản tại ngân hàng và h¹n møc chi tiªu cña chñ thÎ sÏ phô thuéc vµo sè d trªn tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng. Mçi khi kh¸ch hµng chi tiªu hay rót tiÒn mÆt, c¸c giao dÞch đợc chuyển về trung tâm để xin cấp giấy phép đồng thời khấu trừ luôn số tiền vµo tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng. §iÒu nµy võa gióp kh¸ch hµng.

(54) kiểm soát đợc việc chi tiêu vừa hạn chế rủi ro mất khả năng thanh toán của kh¸ch hµng cho ng©n hµng. Lo¹i thÎ nµy rÊt phï hîp víi bé phËn d©n chóng không có nhu cầu thờng xuyên mà chỉ tạm thời muốn sử dụng thẻ để mang lại sù tiÖn lîi, an toµn khi du lÞch hay ®i xa… Bªn c¹nh viÖc ph¸t hµnh thªm thÎ ghi nî, ng©n hµng còng nªn ph¸t hµnh lo¹i thÎ liªn kÕt. Ng©n hµng cÇn t¨ng cêng viÖc triÓn khai ph¸t hµnh thÎ liªn kÕt gi÷a ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp lín nh bu ®iÖn, hµng kh«ng, taxi, c¸c trung t©m th¬ng m¹i…ViÖc ph¸t hµnh lo¹i thÎ nµy ®em l¹i lîi Ých cho c¸c bªn liên quan. Về phía khách hàng, họ sẽ nhận đợc những u đãi đặc biệt khi thanh to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp liªn kÕt. C¸c doanh nghiÖp liªn kÕt vµ ng©n hµng sÏ có thêm một lợng khách hàng truyền thống của bên đối tác. Ngân hàng góp phÇn tiÕp thÞ kh¸ch hµng, t¨ng doanh sè cho doanh nghiÖp liªn kÕt, ngîc l¹i, doanh nghiÖp liªn kÕt gãp phÇn qu¶ng b¸ dÞch vô thÎ cña ng©n hµng. 3.2.3.3. §Èy m¹nh c«ng t¸c qu¶ng c¸o, giíi thiÖu dÞch vô thÎ §Ó gióp cho kh¸ch hµng lµm quen víi kh¸i niÖm thÎ, ng©n hµng cÇn ®Èy mạnh quảng cáo, giới thiệu dịch vụ thẻ để đông đảo dân chúng biết đến lợi ích kinh tÕ vµ sù tiÖn lîi khi dïng thÎ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau. Quảng cáo trên các phơng tiện thông tin đại chúng là việc làm hết sức cần thiết, nó tác động mạnh mẽ vào nhận thức của mọi ngời, phá vỡ tâm lý ngần ngại của ngời dân trớc những dịch vụ mới. Tuy nhiên để giảm bớt chi phí qu¶ng c¸o kh«ng ph¶i lµ nhá, ng©n hµng cã thÓ qu¶ng c¸o chung víi CSCNT. Víi c¸ch lµm nµy, ng©n hµng võa cã thÓ qu¶ng c¸o cho dÞch vô cña m×nh võa giíi thiÖu c¸c CSCNT vµ cã thÓ gi¶m chi phÝ qu¶ng c¸o cho c¶ hai bªn. Qu¶ng cáo trên các phơng tiện thông tin đại chúng còn có tác dụng rất lớn trong việc kích thích sự tìm hiểu của khách hàng về các sản phẩm mới đặc biệt nếu đây lại lµ c¸c qu¶ng c¸o hÕt søc Ên tîng. Ng©n hµng còng cÇn kÕt hîp víi viÖc tæ chøc c¸c buæi giíi thiÖu vÒ thÎ cho các doanh nghiệp, công sở nơi nhân viên có thu nhập cao và ổn định, đồng thêi cã c¸c ch¬ng tr×nh khuyÕn m¹i vµ ch¨m sãc kh¸ch hµng. Ng©n hµng còng nên tổ chức một đội ngũ những nhân viên có khả năng thuyết phục cao và trình độ chuyên môn tốt để tổ chức hội nghị khách hàng giới thiệu về thẻ hay các buæi t vÊn vÒ thÎ trªn ph¹m vi toµn thµnh phè..

(55) 3.2.3.4. §Èy m¹nh c«ng t¸c ph©n phèi vµ khuyÕn khÝch viÖc më tµi kho¶n c¸ nh©n t¹i ng©n hµng Hiện nay, VCB HN có một mạng lới chi nhánh hoạt động khá rộng trong néi thµnh, tuy nhiªn ë ngo¹i thµnh vµ c¸c quËn míi thµnh lËp, sè chi nh¸nh vµ phßng giao dÞch cßn Ýt. Ng©n hµng cÇn thiÕt lËp m¹ng líi c¸c chi nh¸nh vµ t¹o ra nhiều kênh phân phối để sản phẩm đến đợc với khách hàng thuận tiện, hợp lý vµ tháa m·n tèi ®a nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Một trong những điều kiện tiên quyết để thực hiện việc sử dụng thẻ là viÖc më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. V× vËy, ng©n hµng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyến khích để tăng số lợng tài khoản cá nhân tại ngân hàng nh: khách hàng kh«ng ph¶i nép lÖ phÝ khi thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô thanh to¸n qua tµi kho¶n tiÒn gửi tại ngân hàng, khách hàng đợc hởng lãi suất không kì hạn cho các khoản d nî trªn tµi kho¶n, ng©n hµng cã nh÷ng h×nh thøc khuyÕn m·i cô thÓ nh göi quµ lu niệm đối với các khách hàng thờng xuyên giao dịch và có số d bình quân trên tài khoản tiền gửi ổn định vào những ngày lễ hoặc bốc thăm may mắn dành cho các khách hàng mở tài khoản trong một khoản thời gian nhất định. 3.2.4. Gi¶i ph¸p nh»m më réng m¹ng líi c¬ së chÊp nhËn thÎ VCB HN cÇn ph¶i t¨ng nhanh m¹ng líi CSCNT v× ®©y lµ mét chñ thÓ quan träng trong quy tr×nh thanh to¸n thÎ. Sè lîng CSCNT lµ còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nh»m ®Èy m¹nh doanh sè thanh to¸n còng nh sè thÎ ph¸t hµnh. Do thẻ đợc sử dụng quá ít tại Việt Nam nên các CSCNT cha thấy đợc những lợi ích có thể nhận đợc từ việc thanh toán thẻ. Hiện nay, vì các máy đọc thẻ đợc lắp đạt miễn phí tại các CSCNT nên chi phí của ngân hàng khá cao nếu đầu t phát triển rộng mạng lới CSCNT trong khi đó các CSCNT lại không có ý thøc b¶o qu¶n m¸y. §Ó më réng c¸c CSCNT, ®iÒu quan träng lµ ng©n hµng ph¶i làm cho các CSCNT cần đến ngân hàng. Ngân hàng nên dành cho các cơ sở này những u đãi trong hoạt động giao dịch với ngân hàng nh trong các hoạt động cho vay, thanh toán… Khi thấy rằng những u đãi này đem lại những hiệu qu¶ thiÕt thùc cho c¸c CSCNT, c¸c c¬ së kh¸c còng sÏ tù nguyÖn muèn tham gia vµo m¹ng líi nµy. §èi víi nh÷ng CSCNT míi, ng©n hµng vÉn tiÕp tôc tiÕn hành trang bị cho họ máy đọc thẻ nhng không trang bị miễn phí nữa. Ngân hàng nên yêu cầu các cơ sở này đóng góp một phần kinh phí nhất định hoặc chỉ cho họ sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định, sau đó cho họ thuê hoặc mua lại. Khi phải bỏ tiền ra để đầu t dới hình thức này, các CSCNT sẽ có ý thức.

(56) h¬n trong viÖc gi÷ g×n vµ b¶o qu¶n c¸c m¸y mãc vµ thóc ®Èy t¨ng doanh sè theo hình thức này để bù đắp khoản vốn đã bỏ ra. Tuy nhiên, ngay cả khi các CSCNT đã mua lại các máy móc này, định kì ngân hàng vẫn nên cử ngời xuống các cơ sở kiểm tra và bảo dỡng máy, sữa chữa kịp thời những hỏng hóc để tăng tuổi thọ và tạo điều kiện cho việc thanh toán tại các cơ sở đợc trôi chảy và thuËn tiÖn. Mặt khác, trong cuộc sống, mọi ngời đều có những mối quan hệ kinh tế khác nhau đồng thời cũng phải chi tiêu cho vô số nhu cầu cần thiết nh: điện, nớc, xăng, dầu, điện thoại… Nếu những chi phí trả cho các dịch vụ này đều đ ợc trả bằng thẻ thông qua hợp đồng với công ty cung cấp các dịch vụ trên thì số l ợng thẻ phát hành và doanh số thẻ của ngân hàng sẽ tăng thêm rất nhiều. Ngân hàng có thể thỏa thuận với các công ty, cơ quan để chính những đơn vị này bảo l·nh ph¸t hµnh thÎ cho nh©n viªn cña m×nh. 3.2.5. Gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n thÎ HiÖn nay, rñi ro trong thanh to¸n thÎ t¹i VCB HN lµ kh¸ thÊp bëi sè lîng thẻ phát hành ít, doanh số thanh toán không cao. Tuy nhiên, với trình độ công nghÖ cßn thÊp vµ kh¶ n¨ng trong lÜnh vùc thÎ cha cao thi nguy c¬ x¶y ra rñi ro trong hoạt động này tại ngân hàng cũng không phải là nhỏ. Vì vậy, ngân hàng còng cÇn x©y dùng chiÕn lîc qu¶n lý rñi ro trong mäi nghiÖp vô míi cã thÓ đảm bảo an toàn cho hoạt động này. Các biện pháp hàng đầu là thực hiện phát triển và đào tạo đội ngũ nhân viên có trình độ cao, kịp thời phát hiện những sai sót hay lừa đảo. Ngoài ra, để ng¨n chÆn t×nh tr¹ng chuyÓn nhîng thÎ vµ viÖc sö dông thÎ ¨n c¾p cña ngêi kh¸c, ng©n hµng nªn ¸p dông h×nh thøc in h×nh cña chñ thÎ lªn bÒ mÆt thÎ víi các loại thẻ (hình thức này mới đợc áp dụng với thẻ VISA). Điều này tạo sự thuận lợi cho các CSCNT trong việc kiểm tra thẻ và tránh tình trạng lừa đảo. Để h¹n chÕ t×nh tr¹ng chñ thÎ sö dông thÎ thanh to¸n cho c¸c giao dÞch cã gi¸ trÞ nhá h¬n h¹n møc nhng l¹i cã tæng gi¸ trÞ thanh to¸n trong ngµy lín h¬n h¹n møc trong mét ngµy, VCB HN ph¶i liªn hÖ víi c¸c nh©n viªn thanh to¸n thÎ t¹i VCB VN để xin cấp phép cho toàn bộ giao dịch bằng hệ thống POS terminal. Thêm vào đó, khi cấp thẻ cho khách hàng, ngân hàng nên hớng dẫn họ c¸ch sö dông còng nh c¸ch b¶o qu¶n, b¶o mËt thÎ, thñ tôc liªn hÖ víi kh¸ch hàng khi xảy ra mất cắp, thất lạc hay khi có thay đổi về địa chỉ liên hệ..

(57) 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m thùc hiÖn gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ho¹t động thanh toán thẻ tại Ngân hàng Ngoại thơng Hà Nội. 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ 3.3.1.1. Ban hµnh hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c chñ thÓ tham gia lÜnh vùc thÎ ChÝnh phñ cÇn ban hµnh sím c¸c v¨n b¶n ph¸p lý b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña c¸c ng©n hµng kinh doanh thÎ, c¸c CSCNT vµ c¸c chñ thÎ vµ lµm c¨n cø cho c¸c c¬ quan hµnh ph¸p vµ t ph¸p luËn téi vµ xö ph¹t c¸c tæ chøc téi phạm giả mạo thẻ thanh toán cũng nh các cá nhân có hành vi lừa đảo, dùng thẻ trái phép để chiếm đoạt tài sản của ngời khác. Hiện nay các vụ lừa đảo thông qua thẻ tín dụng đã xuất hiện ở Việt Nam và chúng ta có thể khẳng định, một loại tội phạm mới, hết sức tinh vi và khôn khéo đã ra đời. Để hạn chế tình trạng này, Chính phủ cần tiếp tục đẩy mạnh viÖc x©y dùng luËt vµ c¸c v¨n b¶n díi luËt vÒ kinh tÕ, bæ sung c¸c luËt hiÖn hành và đồng thời sớm đa ra các khung hình phạt cho các tội phạm liên quan đến thẻ nh: sản xuất, tiêu thụ thẻ giả, ăn cắp mã số… C«ng viÖc phßng chèng lo¹i téi ph¹m nµy kh«ng chØ lµ c«ng viÖc cña mét m×nh ng©n hµng hay cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh: Bé C«ng an, c¶nh s¸t kinh tế mà phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các bên có liên quan. Không chỉ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan trong níc mµ ph¶i phèi hîp c¶ víi c¸c tæ chøc c¶nh sát quốc tế để kịp thời ngăn chặn các hành vi lừa đảo trong phạm vi quốc gia và trªn thÕ giíi. 3.3.1.2. §Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng Nhà nớc cần đầu t trang thiết bị để hiện đại hóa ngân hàng vì đây là công việc hết sức tốn kém đòi hỏi lợng vốn đầu t lớn. Hơn thế, việc đảm bảo cho ngành ngân hàng phát triển sẽ là tiền đề cho sự phát triển của một loạt các ngµnh kh¸c nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn trang bÞ kü thuËt cña c¸c ng©n hµng ViÖt Nam cßn kÐm so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. C«ng nghÖ thÎ lµ mét c«ng nghÖ hoµn toµn míi ë ViÖt Nam, m¸y mãc đều là những loại hết sức hiện đại mà ở nớc ta cha thể nào tự sản xuất đợc ngay c¶ nh÷ng linh kiÖn thay thÕ còng ph¶i nhËp khÈu cña níc ngoµi. ViÖc giao nhËn sửa chữa thiết bị hiện nay cha đợc tạo điều kiện thực hiện nhanh chóng buộc c¸c ng©n hµng ph¶i t¨ng chi phÝ mua s¾m thiÕt bÞ vµ dù phßng rÊt tèn kÐm. ChÝnh v× vËy, Nhµ níc nªn xem xÐt gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho nh÷ng m¸y mãc.

(58) phôc vô c«ng nghÖ thÎ ë ViÖt Nam hay Ýt nhÊt còng t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho hoạt động nhập khẩu những máy móc này. 3.3.1.3. Đề ra những chính sách khuyến khích hoạt động thanh toán thÎ t¹i ViÖt Nam ViÖt Nam lµ quèc gia mµ viÖc sö dông tiÒn mÆt vÉn chiÕm ®a sè trong các giao dịch thơng mại. Chính vì vậy, việc sử dụng thẻ trong thanh toán cần đợc khuyến khích sử dụng ở Việt Nam để giảm lợng tiền mặt lu thông trong nền kinh tế. Việc cần thiết là giảm thuế giá trị gia tăng đối với loại dịch vụ này nh đối với các loại hàng hóa mà Nhà nớc khuyến khích tiêu dùng. Mức thuế 10% đối với dịch vụ này hiện nay dờng nh không hợp lý vì đây là một loại dịch vụ mới, chi phí hoạt động khá tốn kém khiến giá thành dịch vụ cao. Nếu Nhà nớc tiÕp tôc gi÷ møc thuÕ nh hiÖn nay th× khã cã thÓ khuyÕn khÝch ngêi d©n trong nớc sử dụng loại hình này. Nhà nớc nên có chính sách thuế thỏa đáng hơn đối với mặt hàng thẻ, mức có thể chấp nhận đợc là 5%. Nh thế sẽ tạo cơ hội cho các ngân hàng thực hiện việc giảm giá thành dịch vụ thẻ, đẩy nhanh tốc độ phát triÓn thÎ thanh to¸n ë ViÖt Nam. Ngoµi ra, Nhµ níc cã thÓ khuyÕn khÝch ngêi d©n trong níc më tµi kho¶n c¸ nh©n t¹i ng©n hµng. Nhµ níc cã thÓ thùc hiÖn viÖc chi tr¶ l¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n c¸ nh©n t¹i ng©n hµng. §iÒu nµy vừa giúp cho Nhà nớc quản lý mức thu nhập của cán bộ vừa có tác động trong viÖc ®Èy m¹nh thanh to¸n b»ng thÎ. 3.3.1.4. Tạo môi trờng kinh tế xã hội ổn định Một môi trờng kinh tế xã hội ổn định luôn là nền tảng vững chắc cho mọi sự phát triển, tất nhiên là đối với cả việc phát triển của thẻ thanh toán. Kinh tế xã hội có ổn định và phát triển bền vững thì đời sống ngời dân mới đợc nâng cao và họ mới có điều kiện tiếp xúc với công nghệ thanh toán hiện đại. Và đây cũng một điều kiện để có thể mở rộng quan hệ quốc tế, là điều kiện tốt để các ngân hàng mở rộng quan hệ với các tổ chức thẻ quốc tế. 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nớc 3.3.2.1. Hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ thÎ Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, thÎ ®ang dÇn trë thµnh mét ph¬ng tiÖn thanh toán thông dụng, môi trờng pháp lý cho thẻ cần phải nhanh chóng đợc hoàn thiện. Hiện tại thẻ của VCB chịu sự quy định chặt chẽ của Hiệp hội thẻ quốc tế nhng vÉn cÇn cã mét v¨n b¶n ph¸p quy cô thÓ vÒ viÖc kinh doanh thÎ. ChÝnh.

(59) sách quản lý ngoại hối hiện nay có quy định về đồng tiền thanh toán nhng lại cha quy định rõ về hạn mức thanh toán và tín dụng của thẻ do các ngân hàng trong níc ph¸t hµnh. ChÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi hiÖn nay vÉn cßn thiÕu mét quy định riêng cho thẻ thanh toán, nhất là thẻ tín dụng quốc tế nhằm tăng cờng quản lý việc sử dụng thẻ của khách hàng, tránh việc lợi dụng thẻ để chuyển ngoại tệ. Thêm vào đó, vấn đề tín dụng thẻ, một hình thức tín dụng mới cần phải có quy định riêng nhằm tạo điều kiện cho ngân hàng nâng cao quyền hạn của mình trong việc thẩm định, đảm bảo tín dụng cho khách hàng. Cần chú trọng hơn đến sự khác biệt giữa các điều kiện đảm bảo tín dụng thông thờng với đảm bảo tín dụng thẻ. Ngoài ra cũng cần chú ý các vấn đề liên quan đến dự phßng vµ qu¶n lý rñi ro cho chñ thÎ vµ ng©n hµng. 3.3.2.2. CÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch më réng kinh doanh thÎ Tríc hÕt Ng©n hµng Nhµ níc cÇn ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî c¸c ng©n hµng ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô thÎ nh»m t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng níc ngoµi. Thêng xuyªn cËp nhËt th«ng tin vµ tæ chøc c¸c khãa häc, trao đổi truyền bá kinh nghiệm giữa các ngân hàng. Ngân hàng Nhà nớc cũng cần phải có một số chính sách u đãi nhất định để tăng khả năng cạnh tranh của các ngân hàng nội địa với các ngân hàng nớc ngoài nh tỷ lệ dự trữ phòng ngừa rủi ro, các u đãi về thuế... Ngoài ra cũng cần cho phép các ngân hàng đợc áp dụng những chơng trình u đãi cho khách hàng nhằm thu hút khách hàng, đảm bảo tÝnh c¹nh tranh cho c¸c ng©n hµng. Ngoài ra Ngân hàng Nhà nớc cũng cần phải đa ra các hoạch định chiến lợc trong thời gian dài nhằm tránh tình trạng các ngân hàng nội địa cạnh tranh một cách vô ích. Việc thành lập Hiệp hội thẻ đã tỏ ra là một chính sách đúng đắn của Ngân hàng Nhà nớc. Hiệp hội thẻ đã thu hút hầu hết các ngân hàng có thực hiện dịch vụ thẻ ở Việt Nam tham gia, thống nhất mức phí, các quy định phát hành, áp dụng những chính sách chung nhằm đảm bảo lợi nhuận cho các ngân hàng. Thờng xuyên tiếp xúc trực tiếp với các ngân hàng, Hội đã nắm bắt đợc các khó khăn, tổ chức các buổi thảo luận đa ra các phơng hớng giải quyết chung. 3.3.3. Kiến nghị đối với Ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam 3.3.3.1. Cần mở rộng hoạt động Marketing Víi t×nh h×nh ngêi d©n ViÖt Nam vÉn cßn t©m lý chuéng tiÒn mÆt, dÞch vụ thẻ cha đợc hiểu biết nhiều nh hiện nay, VCB VN cần phải có những chính sách khuyếch trơng sản phẩm thẻ. Cần phải đa đợc những tiện ích của sản.

(60) phẩm thẻ mà VCB VN cung cấp tới mọi tầng lớp đối tợng nhằm mở rộng số lợng khách hàng tiềm năng. Ngoài ra, VCB VN cần chú ý hơn nữa đến các chế độ u đãi cho các chủ thẻ tuỳ theo hạn mức thẻ mà chủ thẻ sử dụng: các dịch vụ híng dÉn sö dông thÎ, gi¶m tû lÖ tµi s¶n thÕ chÊp ®ang ë møc qu¸ cao hiÖn nay (125%)... ®iÒu nµy sÏ kÝch thÝch c¸c chñ thÎ tiªu dïng thÎ ë h¹n møc cao h¬n. 3.3.3.2. Cã c¸c chÝnh s¸ch thu hót c¸c c¬ së kinh doanh chÊp nhËn thanh to¸n thÎ cña VCB HiÖn nay sù c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng trªn thÞ trêng thÎ lµ v« cïng khắc nghiệt. Đã có hiện tợng một số cơ sở chấp nhận thẻ của hệ thống VCB đã chuyÓn sang chÊp nhËn thÎ cña ng©n hµng kh¸c. §iÒu nµy lµ do c¸c ng©n hµng các có các chính sách u đãi hơn so với VCB nh: giảm tỷ lệ chiết khấu, trích lại % giá trị thanh toán cho cơ sở chấp nhận thẻ, u đãi tín dụng,... §èi víi VCB VN, lµ mét ng©n hµng lín, cã uy tÝn l©u n¨m, ®©y lµ mét lợi thế cạnh tranh rất lớn để thu hút các cơ sở chấp nhận thanh toán. Tuy nhiên bên cạnh đó cần phải chú ý hơn đến công tác chăm sóc các đại lý, cơ sở chấp nhận thẻ VCB bằng các u đãi rộng mở hơn, chú trọng đến việc đầu t trang thiết bÞ trang bÞ cho c¬ së chÊp nhËn thÎ nh c¸c m¸y EDC, c¸c m¸y tr¹m, c¸c m¸y tÝnh nèi m¹ng víi VCB....

(61) KÕt luËn Thẻ thanh toán là một phơng thức thanh toán hiện đại, đa tiện ích, rất đợc a chuộng trên thế giới, hiện nay theo số liệu thống kê của các tổ chức thẻ trªn thÕ giíi nguån thu tõ dÞch vô thÎ chiÕm kho¶ng tõ 15-22% tæng thu dÞch vụ của ngân hàng. Ngoài ra, việc tham gia thị trờng thẻ đòi hỏi các ngân hàng luôn phải chú trọng đầu t khoa học kỹ thuật nhằm hiện đại hóa công nghệ ngân hàng, đáp ứng nhu cầu khách hàng. Nh vËy, th«ng qua viÖc triÓn khai nghiÖp vô ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ, các ngân hàng thơng mại không những thực hiện đúng chủ trơng hiện đại hóa công nghệ ngân hàng của Chính phủ mà còn tạo điều kiện thuận lợi để tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa, gãp phÇn x©y dùng m«i trêng tiªu dïng v¨n minh và hòa nhập vào cộng đồng tài chính ngân hàng quốc tế. Do đó, phát hµnh vµ thanh to¸n thÎ lµ nh÷ng nghiÖp vô kinh doanh kh«ng thÓ thiÕu cña mét ngân hàng hiện đại, góp phần làm tăng thu nhập và làm phong phú thêm hoạt động ngân hàng. C«ng t¸c ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ cña Ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam. Cho đến nay, Ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam đã thực hiện công tác phát hành và thanh toán thẻ tín dụng quốc tế đợc gần 10 năm. Tuy vậy, đối với chi nhánh Ngân hàng Ngoại thơng Hà Nội, hoạt động kinh doanh thẻ chỉ mới đợc triển khai trong vòng cha đầy hai năm. Chính vì vậy, với kinh nghiệm còn cha nhiều, trong thời gian qua, chi nhánh đã gặp ph¶i kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc. Song trong t¬ng lai kh«ng xa, víi tiÒm n¨ng to lín cña thÞ trêng thÎ ViÖt Nam céng víi chiÕn lîc kinh doanh đúng đắn và sự nỗ lực từ phía chi nhánh, thêm vào đó là sự trợ giúp tích cực từ phÝa Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam, em tin r»ng chi nh¸nh Ng©n hµng Ngoại thơng Hà Nội sẽ đạt đợc những kết quả khả quan hơn, đa dịch vụ thẻ trở thành một trong những dịch vụ hàng đầu của mình, đồng thời củng cố và phát triÓn h¬n n÷a vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ trêng thÎ ViÖt Nam. Thông qua những phân tích đánh giá về thực trạng hoạt động phát hành và thanh toán thẻ tại chi nhánh Ngân hàng Ngoại thơng Hà Nội, chuyên đề đa ra một số giải pháp kiến nghị nhằm góp phần nhỏ bé hoàn thiện hoạt động kinh doanh thẻ tại chi nhánh. Tuy nhiên, do tính mới mẻ của vấn đề và do sự hạn chế về năng lực của bản thân, những nhận xét, đánh giá là những ý kiến chủ quan cña b¶n th©n em nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®-.

(62) ợc sự đóng góp ý kiến của các thầy cô, các anh chị và các bạn để hoàn chỉnh hơn nữa chuyên đề của mình..

(63) Tµi liÖu tham kh¶o 1. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Ngân hàng Ngoại thơng Hà Nội năm 2002, 2003. 2. Báo cáo tình hình hoạt động thẻ 2003 Ngân hàng Ngoại thơng Hà Nội. 3. Báo cáo tình hình hoạt động kinh doanh thẻ Ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam n¨m 2003 4. B¸o c¸o t×nh h×nh kinh doanh thÎ cña c¸c ng©n hµng ViÖt Nam - HiÖp héi thÎ ViÖt Nam n¨m 2002, 2003 5. Quy tr×nh híng dÉn nghiÖp vô ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ cña Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. Môc lôc Lêi nãi ®Çu........................................................................................................................1 Chơng 1: Lý luận cơ bản về hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hµng th¬ng m¹i...................................................................................3. 1.1 Tæng quan vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i.....................................................3 1.1.1. Kh¸i niÖm Ng©n hµng th¬ng m¹i.......................................................3 1.1.2. Chức năng hoạt động của ngân hàng thơng mại.................................4 1.2 Giíi thiÖu chung vÒ thÎ...........................................................................6 1.2.1. Sự ra đời và phát triển của thẻ trên thế giới........................................6 1.2.2. Khái niệm, đặc điểm cấu tạo và phân loại thẻ....................................8.

(64) 1.2.2.1. Kh¸i niÖm thÎ...............................................................................8 1.2.2.2. §Æc ®iÓm cÊu t¹o cña thÎ.............................................................9 1.2.2.3. Ph©n lo¹i thÎ..............................................................................10 1.2.2.3.1 Phân loại theo đặc tính kỹ thuật..............................................10 1.2.2.3.2 Ph©n lo¹i theo chñ thÓ ph¸t hµnh..............................................11 1.2.2.3.3 Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt thanh to¸n cña thÎ..............................11 1.2.2.3.2 Ph©n lo¹i theo chñ thÓ ph¸t hµnh.............................................12 1.2.2.3.4 Ph©n lo¹i theo h¹n møc tÝn dông..............................................12 1.2.2.3.5 Ph©n lo¹i theo ph¹m vi sö dông cña thÎ...................................13 1.3 Hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng thơng mại.........................13 1.3.1. Chủ thể tham gia vào hoạt động thanh toán thẻ...............................13 1.3.2. Quy tr×nh ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ.............................................15 1.4. Mét sè lîi Ých khi sö dông thÎ..............................................................18 1.5. Nhân tố tác động đến hoạt động thanh toán thẻ...............................20 1.6. Rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ..............................................22 1.6.1 Rñi ro trong ph¸t hµnh......................................................................22 1.6.2 Rñi ro trong thanh to¸n.....................................................................23 1.7. Hoạt động thanh toán thẻ trên thế giới...............................................24 1.7.1. Hoạt động hiện tại............................................................................24 1.7.2. Xu híng ph¸t triÓn dÞch vô thÎ trªn thÕ giíi.....................................27 Chơng 2: Thực trạng hoạt động thanh toán thẻ tại......................29 Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi (VCB HN)...............................29. 2.1. Tæng quan vÒ Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi.................................29 2.1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi.................................................29 2.1.2. Hoạt động kinh doanh trong vài năm gần đây.................................33 2.1.2.1. C«ng t¸c ®iÒu hµnh vèn.............................................................33 2.1.2.2. Các hoạt động kinh doanh chủ yếu............................................36 2.2 Thực trạng hoạt động thanh toán thẻ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi trong vµi n¨m gÇn ®©y..............42 2.2.1. Quy tr×nh ph¸t hµnh thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi...........44 2.2.1.1. Quy tr×nh ph¸t hµnh thÎ tÝn dông quèc tÕ..................................44 2.2.1.2. Quy tr×nh ph¸t hµnh thÎ Connect 24..........................................46 2.2.2. Quy tr×nh thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi..........47 2.2.2.1. Quy tr×nh thanh to¸n thÎ tÝn dông quèc tÕ.................................47 2.2.2.2. Quy tr×nh thanh to¸n thÎ Connect 24.........................................49 2.2.3. Thực trạng hoạt động thanh toán thẻ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi trong vµi n¨m gÇn ®©y............50 2.2.3.1. VÒ c«ng t¸c ph¸t hµnh thÎ..........................................................50 2.2.3.2. VÒ c«ng t¸c thanh to¸n thÎ........................................................51 2.3 Đánh giá về hoạt động thanh toán thẻ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi.....................................................53 2.3.1. Nh÷ng thuËn lîi................................................................................54 2.3.2. Nh÷ng khã kh¨n...............................................................................55 Chơng 3: Phát triển hoạt động thanh toán thẻ Tại Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi trong thêi gian tíi...58. 3.1. Định hớng phát triển hoạt động thanh toán thẻ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi.....................................................58 3.1.1. §èi víi nghiÖp vô ph¸t hµnh thÎ......................................................58 3.1.2. §èi víi nghiÖp vô thanh to¸n thÎ.....................................................59 3.1.3. VÒ tæ chøc, con ngêi........................................................................60.

(65) 3.1.4. VÒ c«ng nghÖ, kü thuËt....................................................................60 3.2. Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán thẻ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi trong thêi gian tíi......................60 3.2.1. Gi¶i ph¸p vÒ kü thuËt c«ng nghÖ......................................................61 3.2.2. Gi¶i ph¸p vÒ con ngêi.......................................................................61 3.2.3. Giải pháp về hoạt động Marketing...................................................62 3.2.3.1. Lùa chän thÞ trêng môc tiªu.......................................................62 3.2.3.2. §a d¹ng c¸c h×nh thøc thÎ, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam....63 3.2.3.3. §Èy m¹nh c«ng t¸c qu¶ng c¸o, giíi thiÖu dÞch vô thÎ...............65 3.2.3.4. §Èy m¹nh c«ng t¸c ph©n phèi vµ khuyÕn khÝch viÖc më tµi kho¶n c¸ nh©n t¹i ng©n hµng................................................66 3.2.4. Gi¶i ph¸p nh»m më réng m¹ng líi c¬ së chÊp nhËn thÎ..................67 3.2.5. Gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n thÎ..................................68 3.3. Một số kiến nghị nhằm thực hiện giải pháp phát triển hoạt động thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi...........................69 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ............................................................69 3.3.1.1. Ban hµnh hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c chñ thÓ tham gia lÜnh vùc thÎ...........................................................69 3.3.1.2. §Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng.....................................................69 3.3.1.3. Đề ra những chính sách khuyến khích hoạt động thanh toán thẻ t¹i ViÖt Nam..............................................................................70 3.3.1.4. Tạo môi trờng kinh tế xã hội ổn định.........................................71 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nớc.............................................71 3.3.2.1. Hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ thÎ....................................71 3.3.2.2. CÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch më réng kinh doanh thÎ. .71 3.3.3. Kiến nghị đối với Ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam......................72 3.3.3.1. Cần mở rộng hoạt động Marketing............................................72 3.3.3.2. Cã c¸c chÝnh s¸ch thu hót c¸c c¬ së kinh doanh chÊp nhËn thanh to¸n thÎ cña VCB......................................................................73 KÕt luËn ......................................................................................................................74 Tµi liÖu tham kh¶o...................................................................................................76.

(66)

BAI 3

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về