MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài............................................................................................1
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................2
4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................2
5. Nguồn tư liệu nghiên cứu...............................................................................3
6. Đóng góp của đề tài........................................................................................3
7. Bố cục của đề tài.............................................................................................3
B. NỘI DUNG
Chương 1: Khái quát chung về bà Hoàng Thị Loan
1.1. Giới thiệu về bà Hoàng Thị Loan..................................................................4
1.2. Quá trình xây dựng khu mộ bà Hồng Thị Loan..........................................5
Tiểu kết..................................................................................................................6
Chương 2: Tiềm năng phát triển du lịch của Khu mộ bà Hồng Thị Loan
2.1.Vị trí và đặc điểm của khu mộ........................................................................7
2.2 Bí ẩn xung quanh khu mộ bà Hồng Thị Loan...............................................8
Tiểu kết................................................................................................................11
Chương 3: Một số phương án phát triển khu mộ bà Hoàng Thị Loan giai đoạn
2010 – 2015
3.1.Một số vấn đề ảnh hưởng đến sự phát triển Du lịch ở Khu mộ bà Hoàng Thị
Loan..................................................................................................................12
3.2. Một số phương hướng nhằm xây dựng khu mộ bà Hoàng Thị Loan thành
điểm đến hấp dẫn của Du lịch Nghệ An giai đoạn 2010 – 2015..........13
3.2.1 Các phương án tu bổ khu mộ.....................................................................13
3.2.2. Cơng tác tun truyền và quảng bá hình ảnh............................................15
3.2.3. Đa dạng hóa các sản phẩm du lịch và xây dựng các chương trình du lịch
cụ thể...................................................................................................................16
Tiểu kết................................................................................................................17
C.KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC


A. MỞ ĐẦU
1.

Lý do chọn đề tài

Nghệ An mảnh đất địa linh nhân kiệt, khí thiêng sơng núi, truyền thống lịch
sử văn hóa đã kết tinh trong con người kiệt suất – Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ
vĩ đại của dân tộc Việt Nam, một nhà yêu nước lớn, một danh nhân văn hóa thế
giới và anh hùng giải phóng dân tộc. Hơn 40 năm, kể từ ngày Bác đi xa, nhưng tất
cả những gì liên quan tới Người đều trở thành Di sản vô cùng quý giá của dân tộc.
Nghệ An với Khu di tích Kim Liên nơi nghi dấu đậm nét về quê hương, gia đình và
thời niên thiếu của Hồ Chí Minh đang trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách
trong và ngoài nước. Đặc biệt là những năm gần đây, kinh tế thế giới lâm vào tình
trạng khủng hoảng và suy thối, đất nước ta cũng lâm vào tình trạng khó khăn trên
nhiều mặt, ngành du lịch giảm sút đáng kể nhưng số lượng khách về thăm quê Bác
không hề giảm sút. Nhà Tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Kim Liên ngày
ngày vẫn ngào ngạt hương khói, hoa tươi.
Trong Hội nghị triển khai chương trình kích cầu du lịch và các giải pháp
phát triển du lịch năm 2010 do Sở Văn hóa thể thao và du lịch Nghệ An và Hiệp
hội du lịch Nghệ An phối hợp tổ chức với khẩu hiệu “Việt Nam thân thiện chào
đón bạn”, “Nghệ An thân thiện chào đón quý khách” và chủ trương xây dựng hành
trình về thăm quê Bác là một trong những điểm nhấn thu hút khách du lịch đến Xứ
Nghệ .
Khu di tích Kim Liên được Bộ Văn hóa - Thơng tin Việt Nam (nay là Bộ
Văn hóa Thể thao và Du lịch) cơng nhận là di tích lịch sử văn hố quốc gia đặc biệt
theo Quyết định số 54VH/QĐ ngày 29 tháng 4 năm 1979. Quần thể Khu di tích
Kim Liên gồm có nơi sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh ở quê ngoại là làng Hoàng Trù,

xã Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An; nơi Người đã sống những năm 1901-1906 ở quê
nội làng Sen; khu mộ bà Hoàng Thị Loan; núi Chung và nhiều di tích khác đã gắn
liền với tuổi thơ của Người.
Tuy nhiên Khu di tích Kim Liên là trong điểm của Du lịch Nghệ An nhưng
khi tìm hiểu, nghiên cứu về tiềm năng cũng như vai trò của khu di tích với sự phát
triển du lịch Nghệ An thì hết sức khó khăn bởi chưa có tài liệu nào nói rõ và cụ thể
vấn dề này. Bởi vậy tơi chỉ chọn một mảng nhỏ trong vấn đề đó là “ Khu Mộ bà
Hoàn Thị Loan với sự phát triển du lịch Nghệ An giai đoạn 2010 – 2015” để
nghiên cứu.Nhằm góp phần đánh giá đúng tiềm năng phát triển du lịch của khu mộ


và đưa ra một số phương hướng xây dựng khu mộ thành điểm đến hấp dẫn của du
khách trong và ngoài nước.
2.

Lịch sử nghiên cứu đề tài

Hiện nay trong số tư liệu mà tác giả tiếp cận được chưa có mọt cong trính
nào nghiên cứu một cách hệ thống đầy đủ vấn đề Khu mộ bà Hoàng Thị Loan với
việc phát triển du lịch Nghệ An. Nhưng các tác phẩm nghiên cứu về bà Hoàng Thị
Loan như Huyền thoại huyệt đạo bà Hoàng Thị Loan trên núi Động Tranh của tác
giả Trần Minh Siêu, Chuyện Kể Bên Mộ Bà Hoàng Thị Loan của tác giả Bá Ngọc
và Trần Minh Siêu...đã đặt nền tảng cho đề tài này. Kế thừa những nội dung này,
tác giả hi vọng sẽ thực hiện một đề tài có chất lượng như một chuyên khảo có giỏ
tr..
3.

i tng v phm vi nghiờn cu
3.1 Đối tợng nghiên cøu.


Với đề tài này do giới hạn của khả năng và nguồn tài liệu nên tác giả chỉ
bước đầu nghiên cứu và khái quát tiềm năng phát triển du lịch của khu mộ và đưa
ra một số phương hướng xây dựng khu mộ thành điểm đến hấp dẫn của du khỏch
trong v ngoi nc.
3.2 Phạm vi nghiên cứu.
Cng nh tờn gọi của đề tài là : “ Khu Mộ bà Hoàn Thị Loan với sự phát
triển du lịch Nghệ An giai đoạn 2010 – 2015”, phạm vi nghiên cứu trong tâm mà
chúng tơi đặc biệt chú ý, đó là nghiên cứu tiềm năng khu mộ bà Hoàn Thị Loan để
từ đó đánh giá nhận xét và đưa ra một số phương hướng trong giai đoạn 2010 –
2015 nhằm thu hút khách du lịch đến với xứ Nghệ.
4. Phương pháp nghiên cứu
Đế tài nghiên cứu bằng phương pháp nghiên cứu khao học nói chung và
phương pháp nghiên cứu chuyên ngành du lịch nói riêng. Đó là khát vọng hiểu
biết và chinh phục đối tượng nghiên cứu, phương pháp khảo sát thực địa,
phương pháp thu thập và xử lý thông tin, phương pháp tư duy kinh tế, phương
pháp dự báo xu thế phát triển du lịch.....


5. Nguồn tư liệu nghiên cứu
- Huyền thoại huyệt đạo bà Hoàng Thị Loan trên núi Động Tranh
- Chuyện Kể Bên Mộ Bà Hoàng Thị Loan
- Nghệ An thế và lực mới trong thế kỷ XXI
- Các Website du lịch
6.

Đóng góp của đề tài

Chủ trương xây dựng hành trình về thăm quê Bác là một trong những
điểm nhấn thu hút khách du lịch đến Xứ Nghệ. Đề tài hi vọng sẽ giúp cho những
nhà hoạt động trong lĩnh vực du lịch có cái nhìn sâu sắc và tồn diện hơn khu mộ

bà Hồng Thị Loan trong khu di tích lịch sử văn hóa đặc biệt cấp quốc gia này
đối với sự phát triển du lịch Nghệ An. Đồng thời có những chương trình tu bổ và
phát triển khu mộ nói riêng và khu di tích nói chung xứng đáng với tiềm năng
của nó. Đóng góp vào sự phát triển chung của Nghệ An.
7.

Bố cục của đề tài

Ngoài phần mở đầu, Kết luận, và tài liệu tham khảo, nội dung của đề tài được
cấu tạo làm 3 chương
Chương 1: Khái quát chung về bà Hoàng Thị Loan
Chương 2: Tiềm năng phát triển du lịch của Khu mộ bà Hoàng Thị Loan
Chương 3: Một số phương hướng phát triển khu mộ bà Hoàng Thị Loan
giai đoạn 2010 – 2015


B. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BÀ HOÀNG THỊ LOAN

1.1. Giới thiệu về bà Hoàng Thị Loan
Bà Hoàng Thị Loan sinh năm 1868, trong một gia đình Nho học, nhưng mọi
người trong gia đình đều trực tiếp tham gia lao động. Cả hai gia đình Nội, Ngoại
của Bà đều giàu lịng thương người, trọng nghĩa khí, có cách nhìn tân tiến trong
cuộc sống, vượt ra ngoài sự ràng buộc của lễ giáo phong kiến đương thời.
Bà Hoàng Thị Loan lớn lên đã được tiếp thu sự giáo dục tiến bộ của gia
đình, lại được sống ở một vùng quê nổi tiếng về thuần phong mỹ tục với nền văn
hoá truyền thống lâu đời. Đặc biệt đây là xứ sở củaquê hương hát phường vải, một
loại hình sinh hoạt văn hố dân gian thú vị. Bà tích cực tham gia, thuộc nhiều làn
điệu câu ví và sự thơng hiểu đạt tới mức sâu sắc. Bà có dung nhan xinh đẹp, dun

dáng, tính tình thuỳ mỵ, nết na, ln vui vẻ hồ nhã với mọi người, chăm chỉ làm
cơng việc đồng áng và miệt mài canh cửi.
Cuối năm 1883, Bà kết hôn với ông Nguyễn Sinh Sắc, một người mồ côi cả
cha lẫn mẹ. Bà đã chấp nhận cuộc sống vất vả, khó khăn về vật chất để chồng được
dùi mài kinh sử, hun đúc tài năng. Bà đã sinh hạ được 4 người con, có một cuộc
sống tình cảm vơ cùng đẹp đẽ với chồng con. Nhờ có Bà động viên, khuyến khích,
ơng Nguyễn Sinh Sắc n tâm dùi mài kinh sử và không phụ công Bà, ông đã đỗ
đạt thành danh. Do hồn cảnh gia đình q chật vật, khó khăn và nhất là với tấm
lịng cao đẹp của người mẹ khơng muốn con mình q thiếu thốn, với quyết tâm
của người vợ khơng muốn chồng mình phải ngừng học tập vì miếng cơm, manh áo,
Bà đã lao động cật lực. Bằng lao động, bằng cả tấm lòng yêu chồng, thương con,
Bà đã hy sinh tất cả vì chồng con và chính Bà đã vun đắp nên cuộc đời và sự
nghiệp đẹp đẽ của họ. Nhưng cũng vì lao động quá sức, đời sống ngặt nghèo, thiếu
thốn nên Bà đã lâm bệnh nặng và qua đời ở tuổi 33, vào ngày 10 tháng 2 năm 1901
(tức ngày 22 tháng Chạp năm Canh Tý) tại Kinh đô Huế, để lại niềm thương tiếc
vơ hạn cho gia đình, người thân, bà con lối xóm.
Bà Hồng Thị Loan đã có tác động tích cực đến các con bằng tính tình giản
dị, khiêm tốn, đức hy sinh, chung thuỷ, yêu đời, yêu nước. Là một người có biết ít
nhiều chữ thánh hiền, Bà đã để rất nhiều tâm huyết truyền thụ cho các con những


hiểu biết ban đầu về thế giới tự nhiên và xã hội. Tất cả những câu hỏi ngây thơ ngộ
nghĩnh của các con đều được Bà giải thích cặn kẽ rõ ràng, dễ hiểu. Là một người
mẹ cần cù, chăm chỉ, Bà đã biết dạy các con yêu lao động, biết làm những điều phù
hợp với lứa tuổi của mình một cách say mê, sáng tạo. Nếp sống giản dị, thanh cao,
yêu lao động đó được phản ánh rất rõ trong cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh
sau này.
Bà Hoàng Thị Loan đã ảnh hưởng đến Chủ tịch Hồ Chí Minh bằng một nền
văn hố dân gian mang đậm bản sắc địa phương, truyền thống dân tộc, phản ánh
trung thực những khát vọng ý chí và phẩm chất của tầng lớp lao động bình dân. Bà

đã nêu một tấm gương sáng về nhân cách đạo đức cho các con học tập. Ở đâu Bà
cũng thể hiện một lối sống trong sáng, có nghĩa có tình, được mọi người u mến
và kính trọng. Bằng tấm lịng và sự mẫn cảm của người mẹ, Bà đã vun trồng, uốn
nắn, dạy dỗ các con những bài học đầu tiên về cách sống, về đạo lý làm người ở
đời. Vì vậy, ngay từ nhỏ những người con ngoan của Bà đã biết nói điều hay làm
việc tốt, biết kính trọng người trên, biết sống chan hồ với mọi người và giàu lịng
nhân ái.
1.2. Q trình xây dựng khu mộ bà Hồng Thị Loan
Sau khi bà mất năm 1907 tại Kinh đô Huế thi hài của Bà được mai táng ở
núi Tam Tầng bên dịng sơng Hương tại Huế. Năm 1922, hài cốt của Bà được cô
Thanh - con gái của Bà đưa về mai táng tại vườn nhà mình ở Làng Sen - Kim Liên.
Năm 1942, sau khi thoát khỏi nhà tù thực dân Pháp, cậu Nguyễn Sinh
Khiêm trở về quê và đi khắp vùng Nam Đàn, Hưng Nguyên tìm nơi cất táng mẹ.
Vị trí được chọn là Núi Động Tranh trong dãy núi Đại Huệ thuộc địa phận xã Nam
Giang, huyện Nam Đàn , tỉnh Nghệ An có độ cao gần 100m so với mực nước biển.
Năm đó, ơng NGuyễn Sinh Khiêm cùng hai người thân đưa hài cốt của bà Hoàng
Thị Loan lên đặt tại ngọn núi có cảnh trí hùng vĩ này.
Ngày 19 tháng 5 năm 1984, với tình cảm thành kính và lịng biết ơn sâu sắc
đối với người đã có cơng sinh thành và dưỡng dục Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng bộ
và nhân dân tỉnh Nghệ Tĩnh (cũ) và Bộ tư lệnh quân khu IV thay mặt cho đồng bào
và chiến sỹ cả nước đã khởi công xây dựng lại khu mộ. Hài cốt của bà Hoàng Thị
Loan được giữ nguyên tại chỗ, nơi ông Nguyễn Sinh Khiêm đã chọn.
Hằng năm, vào ngày 22 tháng Chạp (ÂL), Khu di tích Kim Liên (Nam Đàn)
lại tổ chức lễ giỗ của Bà Hoàng Thị Loan- thân mẫu của Chủ tịch Hồ Chí Minh,


buổi lễ diễn ra rất trang nghiêm, giản dị mà ấm cúng với sự tham gia đầy đủ của
cấp uỷ, chính quyền địa phương, các cơ quan đồn thể đóng trên địa bàn và tồn
thể cán bộ cơng nhân viên chức Khu di tích, đội cảnh sát bảo vệ Khu di tích cùng
khách thập phương về thăm quê hương Bác.

Tiểu kết
Bà Hoàng Thị Loan là một tấm gương sáng về nhân cách đạo đức cho các
thế hệ học tập. Bà là người có lối sống trong sáng, có nghĩa có tình, được mọi
người u mến và kính trọng. Qua qáu trình xậy mộ cho bà thì thấy được tình cảm
của những người con với bà và của nhân dân cả nước đối với bà


CHƯƠNG 2
TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA KHU MỘ
BÀ HỒNG THỊ LOAN
2.1. Vị trí và đặc điểm của khu mộ bà Hồng Thị Loan
2.1.1.Vị trí
Khu mộ bà Hồng Thị Loan nằm trong núi Động Tranh thuộc dãy núi Đại
Huệ thuộc xã Nam Giang, huyện Nam Đàn.Từ thành phố Vinh theo quốc lộ 46
đến km 11-12, thuộc xã Nam Giang, huyện Nam Đàn rồi đi tiếp khoảng 2 Km nữa
sẽ đến núi Động Tranh trong dãy núi Đại Huệ. Từ chân núi Động Tranh đi khoảng
300 bậc sẽ tới phần mộ của bà Hoàng Thị Loan, thân mẫu của Chủ tịch Hồ Chí
Minh.
2.1.2. Đặc điểm
Từ chân núi Động Tranh, lối lên phần mộ Bà nằm ở bên trái phần mộ có
269 bậc (con số 69 là năm Bác Hồ mất - 1969), lối xuống bên phải phần mộ có
242 bậc (con số 42 là năm cậu Khiêm;đưa hài cốt mẹ về đây - 1942). Trước phần
mộ xuống sân bia 33 bậc, con số 33 là tuổi đời của Bà. Phía trên mộ là dàn hoa
cách điệu hình khung cửi. Hai cụm cây hoa giấy che mát phần mộ Bà được lấy
giống từ Huế - nơi bà mất và khu lăng mộ của ông Nguyễn Sinh Sắc ở Đồng Tháp.
Khe trước phần mộ trồng nhiều cây quí từ nhiều miền đất nước.
Quanh mộ được ốp bằng những phiến đá hoa cương của liên xô (trước đây)
do Bộ tư lệnh bảo vệ lăng chủ tịch hồ chí minh gửi tặng và những phiến đá cẩm
thạch của mỏ đá quỳ hợp do tỉnh nghệ tĩnh sản xuất . Nóc mộ được phủ lên bằng
những hòn đá tự nhiên được khai thác ngay tại núi Đại Huệ , phía trước ngơi mộ

có dàn hoa che mát gần giống với dàn hoa tại khu vực nhà sàn của chủ tịch Hồ Chí
Minh ở Hà Nội . đặc biệt dàn hoa được cách điệu để tương trưng cho chiếc khung
cửi dệt vải, một công cụ lao động đã gắn bó với cuộc đời của bà Hồn Thị Loan.
Dàn hoa được che mát bằng 4 cụm hoa giấy do tỉnh Đồng Tháp và tỉnh
Bình Trị Thiên trồng trong dịp làm lễ khánh thành khu mộ. Trên nền sân thượng
hình bán nguyệt trước mộ, có dựng tấm bia lớn tạc tiểu sử và cơng lao của bà
Hồng Thị Loan bằng đá đen núi Nhồi, Thanh Hóa.
Đường đi lên, xuống dành cho khách thập phương khi tới thăm viến ngôi
mộ được xây dựng men theo sườn núi hai bên mộ, đứng xa trông như hai dải lụa,


mỗi bên dài 500m. Thung lũng trước mộ là vườn cây, hao và gỗ quý rộng hơn 10
ham với hơn 1000 cây đặc sản khắp các huyện, thị, thành trong tỉnh được đem về
trồng tại đây. Trải dài hai bên khu mộ là rừng thông rộng hơn 90 ha nảy lộc, đâm
trồi xanh biếc mỗi độ xuân về.
Với kiến trúc độc đáo cùng cảnh quan yên bình và thơ mộng đã làm nên
những nét riêng cho khu mộ bà Hoàng Thị Loan. Du khách đến đây không chỉ
thắp nén hương thơm tỏ lòng chân thành ngưỡng mộ và biết ơn Bà Hoàng Thị
Loan, người mẹ của một Vĩ nhân, một danh nhân văn hoá kiệt xuất của thế giới Chủ tịch Hồ Chí Minh mà họ đến đây để thưởng thức vẻ đẹp của cảnh quan nơi
đây. Đây rõ ràng là một trong những lợi thế tạo nên điểm nhấn cho di tích này.
Nếu chúng ta tập trung khai thác đồng thời tu bổ thì lượng khách đến đây sẽ tăng
lên đáng kể. Cụ thể như các lăng mộ ở Huế tiêu biểu là lăng Tự Đức nhờ khai thác
được các giá trị cảnh quan xung quanh khu mộ đã góp phần quan trong xây dựng
khu mộ thành điểm đến hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước. Do đó chúng
ta cần phải đánh giá đúng giá trị của khu mộ bà Hồng Thị Loan. Đó khơng chỉ là
điểm đến mang tính tâm linh mà cịn là điểm đến hấp dẫn bởi cảnh quan.
Tuy nhiên để có sự phát triển phù hợp trong tương lai, thì khơng chỉ Ban
quản lý di tích mà cả các sở, ban ngành có liên quan cần phải có những kế hoạch
cụ thể. Trong đó đặc biệt chú ý tới việc phát triển du lịch phải đi đơi với việc bảo
vệ di tích và bảo vệ cảnh quan mơi trường.

2.2. Bí ẩn xung quanh khu mộ bà Hoàng Thị Loan
Xung quan khu mộ bà Hồng Thị Loan có rất nhiều điều bí ẩn và kỳ thú. Nó
kích thích tính tị mị và nhu cầu tìm hiểu của du khách. Bên trong đó khơng chỉ là
câu truyện một người vợ, một người mẹ tần tảo sớm hơm mà cịn là câu truyện về
đạo làm con, về mảnh đất tâm linh_nơi hội tụ linh khí của vùng đất thiêng ....Quả
thực đã có rất nhiều những huyền thoại khác nhau về khu mộ này, trong khuôn
khổ đề tài này tác giả xin phép chỉ nói về huyền thoại về q trình ơng cả Khiêm
đi tìm huyệt mộ cho mẹ và một số câu chuyện tâm linh về khu mộ này.
Câu chuyện về việc Nguyễn Sinh Khiêm tìm đất để táng hài cốt của
mẹ mang đầy chất huyền thoại.
Sau khi ra khỏi nhà tù đế quốc Pháp được ít lâu, Nguyễn Sinh Khiêm đi
khắp các dãy núi trong huyện Nam Đàn và huyện Hưng Nguyên tìm nơi các địa
để đưa hài cốt bà Hoàng Thị Loan lên táng ở đó. Cuối cùng Nguyễn Sinh Khiêm


tìm được một huyệt đạo trên núi Động Tranh thuộc dãy núi Đại Huệ ở địa phận xã
Hữu Biệt (nay là xã Nam Giang).
Hồi đó, theo thuyết phong thuỷ trong dân gian, ở vùng Nam Đàn vẫn truyền
tụng câu ca: “Bạch tượng uyển hồ, Hồ trung nhất huyệt, nhất đại đế vương” (nghĩa
là ở trên con voi trắng trong xứ Ao Hồ có một huyệt đạo, phát làm vua một đời).
Không biết từ lúc nào nhân dân đã huyền thoại câu ca phong thuỷ ấy như sau: “Ở
xứ Ao Hồ có một huyệt đất phát một con người, đế chẳng phải đế, vương chẳng
phải vương, đi khắp tứ phương, về đứng đầu thiên hạ”.
Nhân dân quanh vùng có đến 36 dịng họ muốn con cháu mình dược làm
vua nên đã đưa hài cốt tổ tiên lên táng ở thung lũng Ao Hồ. Theo truyền thuyết
nhân dân kể lại là trước đây có một người thuộc dịng họ Nguyễn ở làng Hữu Biệt
(nay là xã Nam Giang) đã vào tận Ao Hồ vỡ hoang đất cày trại, làm lều ngủ ở đó.
Một đêm trời mưa gió ầm ầm, thổ thần ứng mộng nói rằng, huyệt đế vương này
cho dịng họ khác chứ khơng cho dịng họ Nguyễn nhà con. Người dân họ Nguyễn
từ đó dỡ lều về, khơng dám ngủ trong xứ Ao Hồ nữa.

Ông Nguyễn Sinh Khiêm đã mời các thầy địa lý quanh vùng đến đây bàn
bạc xác định huyệt địa linh. Hầu hết các thầy địa lý nói nên xác định trong thung
lũng Ao Hồ, nơi đó có tới 36 ngơi mộ của 36 dịng họ cát táng nhưng chưa đắt địa.
Sau khi nghiên cứu, quan sát kỹ địa hình, mạch đất, thế núi vùng Ao Hồ, Nguyễn
Sinh Khiêm nói với các thầy địa lý: “Nếu táng được huyệt đất trong thung lũng Ao
Hồ, thì con cháu chỉ hưởng được lộc trong làng, trong xã. Tôi định đưa hài cốt của
mẹ tôi lên mỏm núi Động Tranh thấp, nếu phát thì sẽ ăn lộc cả nước."
Ở huyết cát địa đó có độ cao gần 100m (so với mặt biển), sau lưng có Động
Tranh cao làm “huyền vũ” như ngai tựa vững vàng, bên trái có động Khe Cùng
làm “tả Thanh Long”, bên phải có động Ao Hồ làm “hữu Bạch hổ”, phía ngay
trước mộ có động Dù làm “án sơn” (gọi là Chu Tước), xa xa có ngọn núi cao nhất,
có dãy núi Trà Sơn làm Triều sơn hướng chầu về. Phía trước có dịng sơng nhỏ
chảy từ Nộn hồ qua trước khu mộ chảy về xuôi gặp sông Lam ở ngã ba Hạc, làm
tiểu mạch, xa xa phía trước có dịng sơng Lam giang lững lờ chảy, có xóm làng hai
bên bờ sầm uất trù phú làm đại mạch thủy.
Huyệt đạo này có đại minh đường là cánh đồng Lùm Cựu ở phía ngồi núi
Dù rất rộng rãi thoáng đãng.


Theo lý thuyết phong thủy, huyệt đạo này đạt được đủ tiêu chí cát địa hay
gọi là linh địa.
Một ngày tốt lành đầu tháng 3 năm Nhâm Ngọ (1942), Nguyễn Sinh Khiêm
biện lễ trầu rượu đến làm thủ tục xin phép lý trưởng làng Hữu Biệt (nay là Nam
Giang) dẫn 2 người cháu thân tín là Nguyễn Sinh Vinh ở xã Kim Liên (nay đã trên
80 tuổi, đang còn sống) và Nguyễn Luận ở Hữu Biệt (mới chết cách đây mấy
năm), lên đào chính huyệt rải rác sườn núi Động Tranh thấp. Đêm về khuya, một
mình Nguyễn Sinh Khiêm lặng lẽ khấn vái xin phép thổ thần xứ Ao Hồ rồi đặt hài
cốt bà Hoàng Thị Loan xuống một trong chín huyệt đã đào sẵn, lấp đất lại, sáng
hơm sau hai người cháu chỉ việc lấp đất đá cả chín huyệt cho bằng như cũ. Như
thế, hài cốt bà Hoàng Thị Loan đưa từ khu vườn quê nhà lên ngọn núi Động Tranh

thấp được táng bằng và bí mật, kể cả hai người cháu thân tín cũng khơng biết cụ
thể ở chỗ nào. Kỳ giỗ lần thứ 49 của cụ Hoàng Đường (ngày 7 tháng 4 năm Nhâm
Ngọ - 1942), Nguyễn Sinh Khiêm đã báo cáo cho bà con thân tín trong họ biết là
đã cát táng bà Loan lên mảnh đất cát địa trên núi Động Tranh thuộc dãy núi Đại
Huệ. Ơng Nguyễn Sinh Khiêm bày tỏ lịng tin vào việc làm chí hiếu của mình đối
với người mẹ rất mực kính u, và tin tưởng ngơi mộ sẽ phù hộ cho con cháu,
dòng họ.
Suy nghĩ việc làm của Nguyễn Sinh Khiêm là theo thuyết phong thủy xưa
nay. Thực tế cuộc đời Nguyễn Sinh Khiêm có một thời kỳ đã làm nghề địa lý,
phục vụ cho yêu cầu tâm linh của nhiều gia đình trong vùng, được nhân dân ghi
nhận. Việc làm của Nguyễn Sinh Khiêm là một việc làm chính đáng để bày tỏ
lịng hiếu thảo với người mẹ kính u của mình.
Có một điều ngẫu nhiên đã diễn ra trong lịch sử là tháng 3 năm Nhâm Ngọ
(1942) khi hài cốt bà Hoàng Thị Loan được đưa lên cát táng trên núi Động Tranh
thấp thuộc dãy núi Đại Huệ ở xã Hữu Biệt (nay là Nam Giang) huyện Nam Đàn,
tỉnh Nghệ An, thì tháng 8 năm 1942, ông già Thu ở căn cứ cách mạng, tỉnh Cao
Bằng lần đầu tiên lấy tên là Hồ Chí Minh rồi đi sang Trung Quốc để liên lạc với
các lực lượng cách mạng của người Việt Nam và lực lượng của đồng minh. Và từ
đó tên Hồ Chí Minh là biểu tượng vô cùng cao đẹp là lãnh tụ tối cao và anh linh
của dân tộc Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, thống nhất tổ quốc,
xây dựng một đất nước Việt Nam hịa bình, độc lập, tự do, dân chủ, văn minh,
cường thịnh.


Tiểu kết :
Mặc dù những câu chuyện xung quanh khu mộ bà Hoàng Thị Loan chỉ là
những câu chuyện mang tính huyền thoại thế nhưng nó góp phần quan trọng trong
việc tạo ra điểm nhấn để thu hút du khách. Để phát triển hoạt động du lịch ở khu
mộ thì sự huyền bí này sẽ có tác động rất tốt với du khách trong công tác tuyên
truyền và quảng bá hình ảnh. Tuy nhiên vấn đề này vẫn chưa được khai thác đúng

mức, vì vậy đồn khách về đây chủ yếu là dương hương cho thân mẫu của chủ
tịch Hồ Chí Minh _ Người được xem là tinh hoa cho các bà mẹ Việt Nam anh
hùng.


CHƯƠNG 3
MỘT SỐ PHƯƠNG ÁN PHÁT TRIỂN KHU MỘ BÀ HOÀNG THI LOAN
GIAI ĐOẠN 2010 -2015
3.1.Một số vấn đề ảnh hưởng đến sự phát triển Du lịch ở Khu mộ bà Hoàng Thị
Loan
Xung quanh du lịch Nam Đàn mà trọng điểm là Khu di tích Kin Lien mà ở
đây chúng ta đang nghiên cứu là khu mộ bà Hoàng Thị Loan vẫn còn nhiều điều
đáng phải bàn.
Đầu tháng 4 năm 2010, Sở Văn hóa - Thơng tin và Du lịch Nghệ An mời 8
đơn vị lữ hành trên địa bàn tỉnh để cùng nhau khảo sát tuyến du lịch Vinh - Nam
Đàn. Mục tiêu khảo sát nhằm đánh giá thực trạng, tiềm năng du lịch, để từ đó đưa
ra những giải pháp cần thiết nhằm kéo dài thời gian tham quan cho du khách khi
tới Nam Đàn - quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trong cuộc thảo luận của đồn với lãnh đạo huyện đã tháo gỡ cho du lịch
Nam Đàn nhiều vấn đề. Nam Đàn là một trong những địa phương có tiềm năng du
lịch hấp dẫn, đa dạng, phong phú, thời gian qua huyện đã đầu tư, kêu gọi và thu
hút các nhà đầu tư để khai thác, phát triển thế mạnh, nhưng nhìn chung lượng
khách đến với Nam Đàn cịn mang tính thời điểm, chủ yếu tập trung vào dịp lễ,
tết. Hoạt động của khách chủ yếu là dâng hương, dâng hoa tưởng niệm Bác Hồ và
thân mẫu của Người. Thời gian lưu trú ít, nhiều địa điểm du lịch lý thú khác của
huyện chưa thu hút được du khách. Và điều quan trọng nhất hiện nay ở Nam Đàn
đó là cơ sở hạ tầng phục vụ cho du lịch phát triển còn chậm, nhất là các cơ sở vui
chơi, giải trí, nhà hàng, nhà nghỉ để "níu chân" du khách ở lại Nam Đàn cịn thiếu.
Các sản phẩm phục vụ dịch vụ du lịch chưa đáp ứng nhu cầu du khách.
Đó là những vấn đề tồn tại chung trong ngành du lịch ở Nghệ An, trong đó

có Nam Đàn, Khu Di tích Kim Liên và khu mộ bà Hồng Thi Loan. Riêng ở khu
mộ ta cịn thấy có rát nhiều những điều cịn thiết sót để tạo nên một điểm du lịch
hấp dẫn. Cụ thể như Bãi đỗ xe cịn nhỏ, loại hình dịch vụ chưa phong phú, chất
lượng dịch vụ chưa cao, tiềm năng ở khu mộ chưa được khai thác đúng mức, các
chiến lược quảng bá hình ảnh cịn đơn điệu.....Rõ ràng trong thời gian tới cơ quan
chính quyền địa phương cũng như ở tỉnh cần phải đưa ra những phương án giải
quyết phù hợp.


3.2. Một số phương hướng nhằm xây dựng khu mộ bà Hoàng Thị Loan
thành điểm đến hấp dẫn của Du lịch Nghệ An giai đoạn 2010 – 2015
Các cơ quan chính quyền địa phương cũng như của tỉnh Nghệ An cần tiến
hành rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch phát triển du lịch một cách hợp lý.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch thông qua các phương
tiện thơng tin đại chúng. Tập trung hồn thành các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng liên
quan đến văn hóa du lịch. Tăng cường kiểm tra, bảo đảm an ninh trật tự, vệ sinh
môi trường tại các điểm du lịch...
Bên cạnh đó đầu tư để xây dựng thương hiệu các sản phẩm phục vụ khách
du lịch như bột sắn dây, tương,... trong thời gian tới sẽ là chè sen, rượu nếp Nam
Đàn...
3.2.1. Các phương án tu bổ khu mộ
Hiện nay nhà nước đã có các chương trình và dự án tu bổ khu mộ bà Hồng
Thị Loan. Cụ thể “Dự án quy hoạch Bảo tồn tôn tạo Khu Di tích Lịch sử Văn hố
Kim Liên gắn với phát triển du lịch” đã được Uỷ ban nhân dân tỉnh Nghệ An phê
duyệt tại quyết định số 89/2003/QĐ-UB ngày 30/9/2003.
Dự án gồm 10 dự án thành phần: Xây dựng hệ thống giao thông nối các
phân khu chức năng Khu di tích Kim Liên; Xây dựng Trung tâm điều hành khách
tham quan; Bảo tồn, tơn tạo Khu di tích lịch sử văn hóa làng Sen; Bảo tồn, tơn tạo
khu di tích lịch sử văn hóa làng Hồng Trù; Bảo tồn, tơn tạo Khu mộ bà Hồng Thị
Loan; Phục hồi di tích xây dựng khu văn hóa du lịch sinh thái núi Chung; Xây

dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật và các hạng mục phục vụ công tác quản lý điều hành
và khai thác du lịch núi Chung; Nghiên cứu sưu tầm và tổ chức các hoạt động
nhằm phát huy giá trị văn hóa phi vật thể về Bác Hồ và cuối cùng là Dự án đào tạo
cán bộ.
Kể từ khi được Uỷ ban nhân dân tỉnh phê duyệt quy hoạch (30/9/2003), Ban
quản lý Dự án đã tập trung cùng các đơn vị tư vấn lập các dự án thành phần, tổ
chức các cuộc hội thảo ở tỉnh và Trung ương góp ý cho các dự án và được Bộ Văn
hóa thơng tin (nay là Bộ Văn hóa thể thao và du lịch) thảo thuận bằng văn bản
trước khi trình Thường vụ Tỉnh uỷ cho ý kiến và Uỷ ban nhân dân tỉnh phê duyệt
đầu tư.
Ngày 10/5/2004 Dự án khởi công, cho đến nay Ban quản lý dự án đã và
đang thực hiện 6 dự án thành phần, gồm: Xây dựng hệ thống nối các điểm di tích;


Xây dựng trung tâm điều hành khách tham quan du lịch; Bảo tồn, tơn tạo Khu di
tích lịch sử văn hóa làng Sen; Bảo tồn tơn tạo Khu di tích lịch sử văn hóa làng
Hồng Trù; Bảo tồn tơn tạo Khu mộ bà Hoàng Thị Loan; Trưng bày bổ sung theo
chuyên đề "Quê hương, thời niên thiếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh và tình cảm của
qn và dân Nghệ An đối với Bác".
Theo đánh giá của Ban quản lý thì Dự án đã và đang triển khai đúng kế
hoạch đã được phê duyệt. Mặc dù vậy, để đi được hơn nửa chặng đường, dự án
cũng gặp rất nhiều khó khăn trong q trình thực hiện: Do tính phức tạp và nhạy
cảm của dự án nên phải thực hiện thận trọng, đúng quy định, đảm bảo tính khoa
học; Dự án gồm nhiều hạng mục nhỏ lẻ thuộc nhiều lĩnh vực chuyên ngành khác
nhau, quy trình thủ tục phải thực hiện theo nhiều bước.
Do mang tính đặc thù vừa bảo tồn di tích, vừa phát triển du lịch nên từ tư
vấn lập dự án đến các đơn vị thiết kế kỹ thuật thi cơng trong qn trình thực hiện
gặp nhiều vướng mắc.
Dự án bảo tồn tơn tạo khu mộ bà Hồng Thị Loan đã hoàn thành xây dựng
đường bậc cầu thang du lịch lên núi. Ngồi ra cịn có nhà đón tiếp khách, sân

chuẩn bị hành lễ, hệ thống đèn đá, bến xe, khu dịch vụ…cơ bản đều đã hoàn thành.
Hạng mục tơn tạo mộ và mái che mộ Bà Hồng Thị Loan, Ban đã phối hợp với
nhiều đơn vị để tổ chức các cuộc thi thiết kế nhắm chọn ra mẫu thích hợp nhất. Do
việc tơn tạo khu mộ cịn liên quan đến việc hoạt động văn hóa tâm linh nhạy cảm
nên sẽ có khó khăn vướng mắc cần được sự quan tâm giải quyết kịp thời của tỉnh
cũng như Bộ Văn hóa thể thao – du lịch và Sở Văn hóa thể thao – du lịch.
Tu bổ và tơn tạo khu mộ bà Hồng Thị Loan là cơng việc hết sức cần thiết
nhằm thúc đẩy phát triển du lịch nhưng bên cạnh đó cần bảo vệ vẻ nguyên trạng
khu di tích cần loại bỏ những yếu tố gây cảm giác mới lạ, trái với những gì đã đi
vào tiềm thức của dân ta cũng như khách quốc tế.
Tuy dã nhận được sự đầu tư của nhà nước nhưng trong giai đoạn 2010 –
2015 Ban quản lý khu di tích các đưa ra các chương trình thu hút vốn đầu tư để xây
dựng thêm các khách sạn, nhà hàng, các khu giải trí.... phù hợp với giá trị văn hóa
địa phương nhưng khơng mất đi sự tiện ích và hiện đại. Để nâng cao chất lượng
dịch vụ và tăng khả năng thu hút khách du lịch lưu trú tại điểm.


3.2.2. Công tác tuyên truyền, quảng cáo và quảng bá hình ảnh
Cơng tác tun truyền, quảng cáo và quảng bá hình ảnh là cơng việc hết sức
quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp tới điểm du lịch và hoạt động du lịch.
Trong Hội nghị triển khai chương trình kích cầu du lịch và các giải pháp
phát triển du lịch năm 2010 do Sở Văn hóa thể thao và du lịch Nghệ An và Hiệp
hội du lịch Nghệ An phối hợp tổ chức đã đưa ra các phương hướng cụ thể để
tuyên truyền và quảng bá hình ảnh du lịch Nghệ An. Theo đó sẽ tổ chức các đồn
lữ hành và báo chí nước ngồi chun viết về du lịch đến khảo sát các tuyến điểm
du lịch của Nghệ An. Tổ chức hoạt động quảng bá hình ảnh du lịch Nghệ An
trong các chương trình quảng bá điểm đến Việt Nam tại các thị trường trọng điểm
và tiềm năng nước ngoài. Chủ động tham gia các hoạt động của chiến dịch hướng
về cội nguồn dành cho Việt kiều do Tổng Cục du lịch phối hợp với Cục lãnh sự
(Bộ Ngoại giao). Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài, Uỷ ban Nhà nước về người

Việt Nam ở nước ngoài phát động để thu hút tăng nhanh lượng khách quốc tế đến
Nghệ An. Thứ hai, sẽ tiếp tục đẩy mạnh hoạt động du lịch nội địa nhân dịp các sự
kiện lớn của dân tộc và của ngành du lịch được tổ chức năm 2010 bằng việc: Tăng
cường công tác tuyên truyền, quảng bá để thu hút khách du lịch nội địa đến với
các sự kiện trọng đại của đất nước, đặc biệt là các sự kiện tổ chức trên địa bàn
tỉnh; Sở Văn hóa thể thao và du lịch chỉ đạo tổ chức tốt các hoạt động du lịch như
Liên hoan văn hóa ẩm thực khu vực Bắc miền Trung, Hội thảo liên kết phát triển
du lịch các tỉnh Bắc miền Trung…; Phối hợp với Hiệp hội du lịch Nghệ An để vận
động khuyến khích các doanh nghiệp hoạt động dịch vụ du lịch có chính sách giá
cả, khuyến mãi hợp lý, thống nhất…Trong giai đoạn 2010 – 2015 thì Sở Văn hóa
thể thao và du lịch Nghệ Anh cũng như ban quản lý khu di tích cần phải thúc đẩy
mạnh mẽ quá trình tuyên truyên và quảng bá hình ảnh khu mộ bà Hồng Thị Loan
nói riêng và khu di tích Kim Liên nói chung đến với khơng chỉ du khách trong
nước mà còn đến với du khách quốc tế.
Trong khu mộ bà Hồng Thị Loan có rất nhiều các điểm nhấn để tuyên
truyền như Tuyên truyền hình ảnh về bà với tư cách là thân mẫu của chủ tịch Hồ
Chí Minh, với tư cách là tinh hoa của người mẹ Việt Nam anh hùng, tuyên truyền
về những câu chuyện huyền bí xung quanh khu mộ, về cảnh quan khu mộ, về chất
lượng dịch vụ....


Để quá trình tuyên truyền và quảng bá hình ảnh mang hiệu quả cao thì cần
có kế hoạch và chương trình cụ thể phù hợp với chiến lược phát triển chung của
khu di tích Kim liên và ngành du lịch Nghệ An.
Bên cạnh đó cơng tác tun truyền nâng cao ý thức của người dân về luật di
sản văn hóa, về văn hóa ứng xử với khách du lịch...Bởi nếu để lại ấn tượng tốt
trong lòng du khách, họ sẽ tự động quay lại và quảng cáo hộ chúng ta với những
du khách tiềm năng. Đó mới là cách quảng bá tốt nhất.
3.2.3 Đa dạng hóa các sản phẩm du lịch và xây dựng các chương trình du
lịch cụ thể

Khu mộ bà Hoàng Thị Loan trong tổng thể Khu di tích Kim liên hiện nay
chỉ khai thác dưới hình thức du lịch về nguồn và các chương trình du lịch thì hết
sức nghèo nàn, thiếu sự đa dạng và hấp dẫn.
Với các tiềm năng vốn có ở khu mộ bà Hồng Thị Loan thì các nhà kinh
doanh du lịch có thể khai thác các chương trình du lịch khác như du lịch khám
phá, du lịch dã ngoại...Bên cạnh đó thì có thẻ khai thác hát ví phường vải_một loại
hình văn hóa đặc trưng của địa phương để phục vụ khách du lịch.
Tiểu kết
Để khu mộ bà Hoàng Thị Loan trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách thì
trong giai đoạn 2010 – 2015 các ban ngành có liên quan cần thực hiện tốt các
phương án đã đề ra và có hướng đi cụ thể trong tương lai. Trong các phương án đó
cần chú trọng việc bảo tồn, Cơng tác tuyên truyền, quảng cáo và quảng bá hình
ảnh Đa dạng hóa các sản phẩm du lịch và xây dựng các chương trình du lịch cụ
thể


C. KẾT LUẬN
Du lịch Nghệ An trong thời kỳ mới đang có những bước tiến mạnh mẽ và
vững chắc. Vì vậy cần khai thác và phát huy các tiềm năng thế mạnh địa phương
cho hoạt động du lịch. Đặc biệt khu di tích Kim liên di sản lịch sử văn hóa đặc biệt
cấp quốc gia, nơi ghi dáu một phần cuộc đời cao đẹp cảu chủ tịch Hồ Chí Minh.
Khu mộ bà Hoàng Thị Loan _ Thân mẫu của Người, tuy chỉ là một trong tổng thể
khu di tích nhưng nó lại có tiềm năng du lịch rất lớn. Từ khu mộ này có thể khai
thác du lịch về nguồn, du lịch dã ngoại, du lịch khám phá... Nếu khu mộ được khai
thác có hiệu quả sẽ đóng góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của du lịch
Nghệ An. Tuy nhiên để làm được điều đó là cả quá trình lâu dài với số vốn đầu tư
lớn cũng như phải có nguồn nhân lực đủ trình độ chun môn.
Trong giai đoạn 2010 – 2015 mục tiêu đặt ra là hồn thành các hạng mục
trong chương trình tu bổ, xây dựng cơ bản hệ thống dịch vụ đạt tiêu chuẩn, đa
dạng háo các hình thức tuyên truyền tới khách hàng trong và ngoài nước, sản

phẩm du lịch đa dạng.......


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trần Minh Siêu, Huyền thoại huyệt đạo bà Hoàng Thị Loan trên núi Động
Tranh, NXB Nghệ An, 2003
2. Bá Ngọc. Trần Minh Siêu,Chuyện Kể Bên Mộ Bà Hoàng Thị Loan Nxb Thanh
Niên, H-2006
3. Tỉnh ủy, HĐND-UBND tỉnh Nghệ An, Nghệ An thế và lực mới trong thế kỷ
XXI, NXB Chính trị quốc gia, H-2005
4. Website: Huyền thoại huyệt đạo
bà Hoàng Thị Loan trên núi Động Tranh,
5. Website: Khu mộ
bà Hồng Thị Loan
6. Website: />%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh Gia đình Hồ Chí Minh
7. Website: />8. Website: />%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Kim_Li%C3%AAn Khu di tích Kim
liên
9. Website: />10. Website: />

PHỤ LỤC
Ảnh bà Hoàng Thị Loan

Mộ Hoàng Thị Loan


Tấm bia đặt trong khu mộ bà Hoàn Thị Loan