Văn mẫu lớp 9: Ý nghĩa nhan đề một số tác phẩm Ngữ văn 9

Ý nghĩa nhan đề một số tác phẩm Ngữ Văn lớp 9
1. Chuyện người con gái Nam Xương
“Chuyện người con gái Nam Xương” là bởi câu chuyện nói về nhân vật Vũ Thị
Thiết quê ở Nam Xương như nhan sắc, tính tình và đặt cơ trong nhiều hồn cảnh
khác nhau để bộc lộ tính cách của cô. Qua nhan đề đã thể hiện được số phận
mỏng manh của người phụ nữ trong xã hội cũ như số phận của Người con gái
Nam Xương Vũ Thị Thiết. Họ có thể gặp bất hạnh bất cứ lúc nào, với một
ngun nhân vơ lí nào. Nhan đề của truyện đã thể hiện đầy đủ về hiện thực xã
hội phong kiến bất cơng với chế độ nam quyền độc đốn, chiến tranh phi nghĩa
gây đau khổ cho mọi gia đình.

2. Hồng Lê nhất thống chí
Là cuốn tiểu thuyết ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê vào thời
điểm Tây Sơn diệt Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê. Nhan đề mang ý nghĩa ca
ngợi nhà Lê, nhưng nội dung tác phẩm lại vạch rõ sự thối nát, mục ruỗng của
triều đình nhà Lê, và ca ngợi người anh hùng áo vải Tây Sơn Nguyễn Huệ.

3. Truyền kì mạn lục
Truyền (lưu truyền) kì (li kì) mạn (tản mạn) lục (ghi chép). Truyền kì mạn lục là
ghi chép tản mạn những câu chuyện li kì trong dân gian.

4. Truyện Kiều của Nguyễn Du
- Vốn có tên gọi khác khác là “Đoạn trường tân thanh”. Em hãy giải mối quan
hệ giữa đầu đề đó với nội dung tác phẩm.

Tổng hợp: Download.vn

1

Văn mẫu lớp 9: Ý nghĩa nhan đề một số tác phẩm Ngữ văn 9

Nội dung cơ bản của Truyện Kiều: Truyện Kiều là tiếng kêu đau xót (như đứt
từng khúc ruột) của người phụ nữ (nàng Kiều) dưới chế độ phong kiến.
- Đầu đề tác phẩm:
+ Truyện Kiều: tên gọi thể hiện nội dung cơ bản của tác phẩm: dùng tên nhân
vật chính của truyện để đặt tên cho tác phẩm.
+ Tên gọi: “Đoạn trường tân thanh” đoạn trường (đứt ruột) tân thanh (tiếng kêu
mới) tên gọi được rút ra từ nội dung cơ bản của tác phẩm " tiếng kêu đau xót
tốt lên từ số phận con người.
Cả hai đầu đề đều phù hợp với nội dung tác phẩm có tác dụng định hướng cho
người đọc khi tiếp xúc với văn bản.

5. Đồng chí
Ý nghĩa nhan đề Đồng chí, trước hết chính là bởi đây là tên gọi của một tình
cảm mới, xuất hiện và trở nên phổ biến trong những năm tháng trường kỳ kháng
chiến chống kẻ thù xâm lược.
Đồng chí của nhà thơ Chính Hữu – Ý nghĩa nhan đề Đồng chí đã gợi mở về chủ
đề của bài thơ. Tác phẩm viết về tình cảm đồng chí đồng đội của những người
nơng dân ra lính. Với họ tình cảm đồng chí là một tình cảm mới mẻ nhưng cũng
vơ cùng gắn bó.
Xun suốt tác phẩm là tình cảm mà những người lính cụ Hồ đã dành cho nhau.
Họ gọi đó là tình đồng chí đồng đội. Ý nghĩa nhan đề đồng chí cũng vì thế mà
trở nên sâu sắc hơn. Trong tồn tác phẩm, Chính Hữu đã tập trung làm nổi bật
lên tình cảm đặc biệt này.

Tổng hợp: Download.vn

2



Văn mẫu lớp 9: Ý nghĩa nhan đề một số tác phẩm Ngữ văn 9

Tác phẩm này có một nhan đề ngắn gọn, cơ đọng và súc tích. Đồng chí – đây
cũng là điểm nhấn về tình cảm đồng chí đồng đội. Chỉ với nhan đề ngắn gọn
này nhưng cũng đủ gợi mở chủ đề, ý nghĩa của toàn toàn phẩm.

6. Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính
Nhan đề mang đề tài của bài thơ: Tiểu đội xe không kính. Tiểu đội là đơn vị cơ
sở nhỏ nhất trong biên chế của quân đội Việt Nam. Cái tên gợi cho người đọc
tính khốc liệt của chiến tranh. Một cái tên trần trụi, không mỹ miều, hàm súc
như bao nhan đề bài thơ khác, đối lập với quan niệm cái đẹp văn chương thuần
túy. Cái đẹp với Phạm Tiến Duật là từ trong những diễn biến sôi động của cuộc
sống mà ùa vào thơ.
Tác giả thêm vào hai chữ “bài thơ” là muốn thể hiện quan niệm thơ nói, thơ kể
nhưng vẫn rất thơ. Chất thơ vút lên từ hiện thực, từ tâm hồn hào hoa lãng mạn,
lạc quan yêu đời của người lính - tuổi trẻ Việt Nam giữa khói bom lửa đạn với
đầy niềm tự hào, chiến đấu và chiến thắng.

7. Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
Những em bé chứ không phải một em bé nhằm mang tính khái quát. Chỉ một
thế hệ những con người lớn lên được nuôi dưỡng từ trên lưng mẹ. Người mẹ Tàôi trong tác phẩm cũng là đại diện cho các bà mẹ việt nam có tình u co gắn
liền với tình u đất nước.

8.Con cị
Con cị là hình ảnh tượng trưng cho người nơng dân, người phụ nữ trong cuộc
sống nhiều vất vả, nhọc nhằn nhưng giàu đức tính tốt đẹp. Từ hình ảnh trong ca
dao qua các lời hát ru: “con cò cổng phủ”, "con cò Đồng Đăng” nay đã hóa thân
vào hình bóng của người mẹ gầy lam lũ trọn đời lo lắng cho con. Hình ảnh con

Tổng hợp: Download.vn

3


Văn mẫu lớp 9: Ý nghĩa nhan đề một số tác phẩm Ngữ văn 9

cò trong ca dao là nơi xuất phát, là điểm tựa cho những liên tưởng sáng tạo rộng
mở của tác giả. Nó đã trở thành hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng nhưng lại rất
gẫn gũi, rất quen thuộc mà do đó có khả năng hàm chứa những ý nghĩa mới giàu
giá trị biểu cảm.

9. Ánh trăng
Ánh trăng chỉ là một thứ ánh sáng dịu hiền, ánh sáng ấy có thể le lói vào những
nơi khuất lấp trong tâm hồn con người để thức tỉnh họ nhận ra những điều sai
trái, hướng con người ta đến những giá trị đích thực của cuộc sống.

10. Mùa xuân nho nhỏ
Nhan đề Mùa xuân nho nhỏ là một sáng tạo độc đáo của Thanh Hải. Mùa xuân
vốn là một khái niệm trừu tượng chỉ thời gian nhưng ở đây, mùa xn lại có
hình, có khối, mang một hình hài “nho nhỏ”, xinh xắn. “Mùa xuân nho nhỏ” là
một ẩn dụ đầy sáng tạo để nói về một khát vọng, một lẽ sống cao đẹp. Mỗi
người hãy làm một mùa xuân, hãy đem tất cả những gì tốt đẹp, tinh t của
mình, dẫu có nhỏ bé để góp vào làm đẹp cho mùa xuân đất nước. Chủ đề của
bài thơ: Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc
đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước;
góp một “mùa xn nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.

11. Viếng lăng bác
Bài thơ Viếng lăng Bác là tiếng lịng thành kính, xót thương, biết ơn vô hạn của

nhà thơ cũng như của đồng bào miền Nam đối với vị lãnh tụ – người cha già
kính yêu của dân tộc. Viếng là đến chia buồn với thân nhân người đã mất. Thăm
là đến gặp gỡ, hỏi han trò chuyện với người còn sống. Nhan đề dùng từ viếng
theo đúng nghĩa đen khẳng định một sự thật: Bác đã đi xa. Trong câu thơ đầu
Tổng hợp: Download.vn

4


Văn mẫu lớp 9: Ý nghĩa nhan đề một số tác phẩm Ngữ văn 9

dùng từ thăm là ngụ ý nói giảm. Bác như vẫn cịn đang sống trong lịng mọi
người đặc biệt là trong lòng nhân dân miền Nam.

12. Sang thu
"Sang thu” là một bài thơ tái hiện lại một cách nhẹ nhàng sự chuyển mùa tinh tế,
trời đất lúc sang thu có chút gì đó bối rối, có chút gì đó ngập ngừng và hơn hết
là sự ngỡ ngàng, bồi hồi của nhà thơ khi nhận ra sự thay đổi của trời đất. Mùa
thu về, mùa thu mang lại cho con người ta những giai điệu dịu êm nhất.

13. Nói với con
Nhan đề bài thơ khái quát được ý nghĩa của toàn bài thơ, bài thơ đi từ tình cảm
gia đình rồi mở ra tình cảm quê hương, từ những kỉ niệm gần gũi, thiết tha để
nâng lên lẽ sống. Cảm xúc chủ đề của bài thơ được bộc lộ, dẫn dắt một cách tự
nhiên, có tầm khái quát nhưng vẫn thắm thiết. Nhan đề toát lên sắc thái bình dị,
gần gũi đời thường.

14. Làng
Nhan đề của truyện là “Làng” khơng phải là “Làng Dầu” vì nếu là “Làng Dầu”
thì vấn đề mà tác giả đề cập tới chỉ nằm trong phạm vi nhỏ hẹp, cụ thể ở một

làng. Dụng ý của tác giả muốn nói tới một vấn đề mang tính phổ biến ở khắp
các làng quê, có trong mọi người nơng dân. Bởi thế “Làng” là nhan đề hợp lý
với dụng ý của tác giả. Qua đó ta hiểu chủ đề của truyện nhằm ca ngợi tình yêu
làng quê tha thiết và những chuyển biến mới trong tình cảm của những người
nơng dân Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp.
Như vậy, nhan đề “Làng” vừa nói lên được cái riêng là tình u làng của ơng
Hai, đồng thời qua cái riêng ấy, cũng nói lên được cái chung: tấm lòng của
những người dân quê đất Việt đối với đất nước.
Tổng hợp: Download.vn

5


Văn mẫu lớp 9: Ý nghĩa nhan đề một số tác phẩm Ngữ văn 9

15. Lặng lẽ Sa Pa
Sở dĩ Nguyễn Thành Long lấy nhan đề là Lặng lẽ Sa Pa: Các nhân vật khơng có
tên riêng, gọi tên theo nghề nghiệp, dụng ý tác giả muốn nói đến nhiều người
với nhiều ngành nghề khác nhau ở Sapa ra sức lao động cống hiến sức mình xây
dựng quê hương đất nước. Tác giả cịn muốn nói đến thái độ cống hiến vơ tư
của con người trong hồn cảnh đất nước cịn khó khăn. Họ khơng hề địi hỏi
quyền lợi cho bản thân mà tất cả vì ý thức trách nhiệm đối với tổ quốc.

16. Chiếc lược ngà
“Chiếc lược ngà” là một nhan đề hay thể hiện nội dung, tư tưởng và chủ đề của
tác phẩm. Đó chính là hình tượng nghệ thuật chứa đựng tình cảm cha con sâu
nặng, thiêng liêng. Chọn hình ảnh “Chiếc lược ngà” làm nhan đề cho tác phẩm,
nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã bộc lộ tài năng của mình trong việc thể hiện tư
tưởng, chủ đề tác phẩm qua một hình ảnh nghệ thuật cơ đúc, giàu ý nghĩa. Với
bé Thu, chiếc lược ngà là kỉ vật của người cha, là tình cảm yêu mến nhớ thương

của người cha chiến sĩ nơi chiến khu dành cho mình. Với ơng Sáu, chiếc lược
ngà là một vật quý giá thiêng liêng bởi nó chứa đựng bao yêu thương, mong đợi
của người cha và làm dịu đi nỗi ân hận vì đã đánh con… Với nhan đề ấy, nhà
văn khơng chỉ nói tình cha con thắm thiết sâu nặng mà cịn gợi cho người đọc
thấm thía những đau thương mất mát do chiến tranh gây ra.

17. Bến quê
Nhà văn Nguyễn Minh Châu đặt nhan đề cho truyện ngắn của mình là “Bến
quê”. Bởi vì, đây là hình ảnh xuyên suốt tác phẩm. Nó vừa có ý nghĩa biểu
tượng sâu sắc lại vừa có tác dụng liên kết các yếu tố, các hình ảnh trong truyện
làm nổi bật chủ đề .

Tổng hợp: Download.vn

6


Văn mẫu lớp 9: Ý nghĩa nhan đề một số tác phẩm Ngữ văn 9

“Bến quê” là những gì gần gũi, thân thương nhất với Nhĩ. Đó là những cành hoa
bằng lăng đậm sắc với những cánh hoa màu tím thẫm; là cái bờ đất lở dốc đứng,
có chuyến đị ngang chạy qua mỗi ngày; là cái bãi bồi màu mỡ, tươi tốt nằm
phơi mình bên kia sơng Hồng; là người vợ hiền thục, đảm đang, ân nghĩa, thủy
chung sẵn sàng chịu đựng, hy sinh, dành tất cả tình cảm yêu thương, chăm chút
cho anh trong những ngày tháng cuối đời; là bầy trẻ với những ngón tay “chua
lịm mùi nước dưa"; là ông lão láng giềng sẵn sàng giúp đỡ, hỏi han, động viên
anh mỗi ngày... Tất cả là những gì giàu có, đẹp đẽ, thuần phác, cổ sơ nhất của
mảnh đất quê hương xứ sở- nơi đã sinh thành ra anh và sẽ đón nhận anh về khi
anh nhắm mắt xi tay. Đó cịn là mái ấm gia đình- điểm tựa để anh cất cánh
bay cao đồng thời cũng là nơi nương tựa vững chắc, bình yên của anh trong

những ngày tháng cuối đời. Đó là nơi neo đậu bình yên nhất của cuộc đời mỗi
con người.
Nhan đề “Bến quê” có ý nghĩa thức tỉnh mọi người sự trân trọng những vẻ đẹp
và giá trị bình dị, gần gũi mà đích thực của cuộc sống, của quê hương. Đó cũng
là thơng điệp mà nhà văn muốn gửi gắm đến bạn đọc được cô đúc qua nhan đề
của tác phẩm.

18. Những ngôi sao xa xôi
Những ngôi sao xa xôi là một nhan đề rất lãng mạn, rất đặc trưng của văn học
thời kháng chiến chống Mĩ. Nhan đề xuất phát từ ánh mắt nhìn xa xăm của
Phương Định, lời các anh bộ đội lái xe ngợi ca họ, hình ảnh lãng mạn, đẹp và
trong sáng lại phù hợp với những cô gái mơ mộng đang sống và chiến đấu trên
cao điểm trên tuyến đường Trường Sơn những năm chống Mĩ (60-70) ác liệt. Ba
cơ gái trẻ là ba vì sao xa xôi trên cao điểm của tuyến đường Trường Sơn. Những
ngôi sao xa xôi cái ánh sáng ẩn hiện xa xơi, dịu dàng mát mẻ như sương núi, có
sức mê hoặc lịng người. Đó là biểu tượng về sự ngời sáng của phẩm chất cách
mạng trong những cô gái thanh niên xung phong Trường Sơn. Phương Định,
Tổng hợp: Download.vn

7


Văn mẫu lớp 9: Ý nghĩa nhan đề một số tác phẩm Ngữ văn 9

Nho hay Thao đều là những "ngôi sao xa" nơi cuối rừng Trường Sơn, sáng ngời
vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Bằng khả năng sáng tạo và nhờ có
những ngày từng lăn lộn với chiến trường " Những ngôi sao xa xôi" của Lê
Minh Kh đã có một chỗ đứng vững vàng, ln hấp dẫn người đọc.

Tổng hợp: Download.vn


8