BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN BÁ VINH

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
THỊ XÃ HỒNG MAI TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN - 2016


-2-

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN BÁ VINH

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
THỊ XÃ HỒNG MAI TỈNH NGHỆ AN
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Như An

NGHỆ AN - 2016


-3-

LỜI CÁM ƠN
Với tình cảm chân thành và lịng biết ơn sâu sắc, tác giả luận văn xin
gửi lời cảm ơn tới Ban Giám hiệu, Phòng Sau đại học, khoa Giáo dục trường
Đại học Vinh, xin cảm ơn Quý thầy, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy
và giúp đỡ tơi trong q trình học tập.
Xin cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào
tạo Nghệ An; Các đồng chí cán bộ quản lý, tổ trưởng chun mơn các trường
THPT ở Thị xã Hồng Mai đã giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi trong việc
cung cấp tài liệu, số liệu và đóng góp ý kiến cho quá trình nghiên cứu và thực
hiện luận văn.
Đặc biệt xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Như An,
người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Xin được gửi lời cảm ơn tới các bạn đồng nghiệp, bạn bè, những người
thân đã có sự giúp đỡ, động viên, khích lệ đầy quý báu cả về vật chất cũng
như tinh thần để tác giả hoàn thành bản luận văn này.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình học tập và nghiên cứu, song luận
văn khơng tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả kính mong nhận được sự góp ý
chân tình của thầy cô giáo và bạn bè đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghệ An, tháng 4 năm 2016
Tác giả

Nguyễn Bá Vinh



MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........................................ 5
1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề..................................................................... 5
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ........................................................................... 5
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam............................................................................ 6
1.2. Các khái niệm cơ bản ......................................................................................... 7
1.2.1. Trường Trung học phổ thơng, vị trí, vai trị trường THPT trong hệ thống
giáo dục quốc dân ...................................................................................................... 7
1.2.2. Hoạt động dạy học ........................................................................................... 8
1.2.3. Quản lý nhà trường và quản lý hoạt động dạy học...................................... 10
1.2.4. Giải pháp và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ...... 13
1.3. Hoạt động dạy học ở trường THPT ................................................................. 13
1.3.1. Mục tiêu của hoạt động dạy học ở trường THPT ........................................ 13
1.3.2. Nội dung hoạt động dạy học ở trường THPT .............................................. 14
1.3.3. Phương pháp thực hiện hoạt động dạy học ở trường THPT ....................... 15
1.4. Nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT .................... 17
1.4.1. Quản lý kế hoạch dạy học của nhà trường ................................................... 17
1.4.2. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên ........................................................... 20
1.4.3. Quản lý hoạt động học của học sinh............................................................. 26
1.4.4. Quản lý các điều kiện, phương tiện hỗ trợ hoạt động dạy học ................... 29
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG THỊ XÃ HỒNG MAI,
TỈNH NGHỆ AN ..................................................................................................... 34
2.1. Khái quát về giáo dục THPT ở Thị xã Hồng Mai ........................................ 34
2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, dân cư và nguồn nhân lực Thị xã Hồng
Mai, tỉnh Nghệ An. .................................................................................................. 34
2.1.2. Tình hình giáo dục các trường THPT Thị xã Hoàng Mai ........................... 35

2.1.2.1. Quy mô phát triển trường lớp .................................................................... 35
2.1.3. Thực trạng chất lượng dạy học ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai từ
năm học 2013 - 2014 đến học kỳ 1, năm học 2015- 2016. ................................... 37


-2-

2.2. Thực trạng hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở các trường THPT Thị xã
Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An ....................................................................................... 40
2.2.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV ở các trường THPT Thị xã Hồng
Mai đối với cơng tác QL HĐDH ............................................................................ 40
2.2.2.Thực trạng công tác chỉ đạo, quản lý việc xây dựng kế hoạch dạy học ...... 41
2.2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của đội ngũ giáo viên ........................... 43
2.2.4. Thực trạng hiệu quả quản lý hoạt động học tập của học sinh..................... 51
2.2.5. Thực trạng quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học ....................... 54
2.3. Đánh giá chung về hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở các trường THPT
Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An ........................................................................... 60
2.3.1. Ưu điểm.......................................................................................................... 60
2.3.2. Hạn chế........................................................................................................... 61
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế.................................................................. 61
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG THPT THỊ XÃ HOÀN MAI,
TỈNH NGHỆ AN ..................................................................................................... 64
3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp .................................................................... 64
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ............................................................... 64
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học, đồng bộ............................................... 64
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi, hiệu quả .................................................. 64
3.2. Một số giải pháp nâng cao quản lý hoạt động dạy học ở các trường THPT
Thị xã Hoàng Mai, Tỉnh Nghệ An. ......................................................................... 65
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên trường THPT

về vai trị, vị trí của hoạt động dạy học................................................................... 65
3.2.2. Tăng cường quản lý hoạt động chuyên môn của GV.................................. 66
3.2.3. Tăng cường quản lý hoạt động học tập của HS ........................................... 75
3.2.4. Tăng cường các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học................................... 79
3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp ....................................................................... 91
3.4. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp được đề xuất ........... 92
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 94
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................... 96


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Số học sinh Các trường THPT thị xã Hoàng Mai trong 3 năm gần
đây ................................................................................................................... 35
Bảng 2.2: Tình hình đội ngũ giáo viên các trường THPT Thị xã Hoàng Mai
thời điểm hiện tại............................................................................................. 37
Bảng 2.3: Điểm tuyển sinh vào các trường THPT Thị xã Hoàng Mai trong 3
năm gần đây .................................................................................................... 37
Bảng 2.4: Tỷ lệ học sinh trúng tuyển vào các trường Đại học - Cao đẳng ..... 38
Bảng 2.5: Chất lượng giáo dục toàn diện của học sinh THPT Thị xã Hoàng
Mai................................................................................................................... 39
Bảng 2.6: Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai . 39
Bảng 2.7: Số lượng học sinh giỏi cấp tỉnh hàng năm của các trường THPT Thị
xã Hoàng Mai .................................................................................................. 39
Bảng 2.8: Khảo sát nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên các trường THPT .... 41
về những yếu tố cần thiết trong việc QL HĐDH ............................................ 41
Bảng 2.9. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch ........... 42
Bảng 2.10: Thực trạng quản lý hoạt động dạy của đội ngũ giáo viên ............ 43
Bảng 2.11: Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình của giáo viên. ... 44
Bảng 2.12: Thực trạng quản lý việc soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của GV ..... 45
Bảng 2.13. Thực trạng quản lý việc lên lớp, sử dụng TBDH, THTN của các

trường THPT Thị xã Hoàng Mai..................................................................... 47
Bảng 2.14: Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH và đánh giá giờ dạy
của giáo viên.................................................................................................... 48
Bảng 2.15. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
của học sinh. .................................................................................................... 49
Bảng 2.16: Thực trạng quản lý thực hiện nề nếp hồ sơ chuyên môn của GV .... 51
Bảng 2.17. Thực trạng quản lý nề nếp kỷ cương trong học tập của HS ......... 52


Bảng 2.18: Thực trạng quản lý hoạt động học tập ở trường của học sinh ...... 52
Bảng 2.19: Thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn ............................... 55
Bảng 2.20: Thực trạng bố trí ,sử dụng đội ngũ giáo viên ở các trường THPT57
Thị xã Hoàng Mai ........................................................................................... 57
Bảng 2.21: Thực trạng quản lý Tài sản - tài chính ở các trường THPT Thị xã
Hoàng Mai ....................................................................................................... 58
Bảng 2.22: Thực trạng quản lý công tác thi đua khen thưởng ở các trường
THPT Thị xã Hoàng Mai ................................................................................ 59
Bảng 3.1: Tổng hợp đánh giá về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp.... 92


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
BGH
CBQL
CBGV
CM
CNTT
CNXH
CNVC
CSVC

DH
GD & ĐT
GDTrH
GDNGLL
GVBM
GVCN
GV
HĐH
HĐDH
HS
HSG
PPDH
QL
QLGD
QL HĐDH
QLHĐD
QLHĐHT
QTDH
SKKN
TBDH
THTN
THCS
TTCM
UBND

Viết đầy đủ
Ban giám hiệu
Cán bộ quản lý
Cán bộ giáo viên
Chuyên môn

Công nghệ thông tin
Chủ nghĩa xã hội
Công nhân viên chức
Cơ sở vật chất
Dạy học
Giáo dục và Đào tạo
Giáo dục Trung học
Giáo dục ngồi giờ lên lớp
Giáo viên bộ mơn
Giáo viên chủ nhiệm
Giáo viên
Hoạt động học
Hoạt động dạy học
Học sinh
Học sinh giỏi
Phương pháp dạy học
Quản lý
Quản lý Giáo dục
Quản lý hoạt động dạy học
Quản lý hoạt động dạy
Quản lý hoạt động học tập
Quá trình dạy học
Sáng kiến kinh nghiệm
Thiết bị dạy học
Thực hành thí nghiệm
Trung học cơ sở
Tổ trưởng chun mơn
Uỷ ban nhân dân



1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng cộng sản Việt Nam đã khẳng
định mục tiêu tổng quát của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn
2010- 2020 là: “Phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước cơng
nghiệp theo hướng hiện đại; chính trị - xã hội ổn định, dân chủ, kỷ cương,
đồng thuận; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt;
độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; vị thế
Việt Nam trên trường quốc tế được nâng lên; tạo tiền đề vững chắc để phát
triển cao hơn trong giai đoạn sau”.
Để đạt được mục tiêu đó, sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo đóng vai trị
quan trọng. Phát triển Giáo dục và Đào tạo là chìa khóa để phát huy nguồn
nhân lực - yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh, bền vững. Chính vì thế Đảng
và Nhà nước ta đã xác định: “Phát triển Giáo dục phải thực sự là quốc sách
hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân”. Trong điều
kiện các ngành khoa học và công nghệ phát triển như vũ bão ngày nay, đặc
biệt các ngành Công nghệ Sinh học, Tin học đã làm cho thế giới thay đổi từng
giờ, từng ngày. Vì vậy Nghị quyết 29 Hội nghị TW 8 Ban Chấp hành Trung
ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI) về: “Đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong
điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”
đã nêu rõ: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những
vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội
dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ
sự lãnh đạo của Đảng, sự quan tâm của Nhà nước đến hoạt động quản trị của
các cơ sở giáo dục và đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội
và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học” [1,tr 2]..



2

Điều này đặt ra cho cả hệ thống giáo dục quốc dân một trọng trách
trong việc nâng cao chất lượng giáo dục mà trong đó hoạt động dạy học trong
các nhà trường, các cơ sở giáo dục có vai trị quyết định.
Đối với các trường THPT việc nâng cao chất lượng dạy học là nhiệm
vụ quan trọng nhất, cũng là nhiệm vụ cơ bản đầu tiên của các nhà trường, đây
chính là điều kiện quyết định để nhà trường tồn tại, phát triển và cũng là
“thương hiệu” của nhà trường đó đối với địa phương. Trong việc nâng cao
chất lượng dạy học THPT, vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý là vơ cùng quan
trọng, góp phần khơng nhỏ làm nên thành công của sự nghiệp lớn này. Thực
chất của công tác quản lý nhà trường là quản lý hoạt động dạy học, công việc
này được tiến hành thường xuyên, liên tục qua từng giờ dạy học, qua các học
kỳ và từng năm học, đây là điều kiện tất yếu để nhà trường đáp ứng yêu cầu
của mục tiêu giáo dục là: “Nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực và bồi
dưỡng nhân tài”.
Trong những năm qua, hoạt động quản lý dạy học trong các trường
THPT đang ngày càng được sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước và của
toàn ngành Giáo dục. Thiết nghĩ, để hoạt động này đạt hiệu quả cao nhất, mỗi
cán bộ quản lý càng cần phải có những biện pháp quản lý, điều hành thực sự
khoa học và hợp lý.
Trong những năm gần đây, công tác quản lý hoạt động dạy học các
trường THPT ở Thị xã Hồng Mai tuy có sự cải tiến, chất lượng dạy học được
nâng cao, vì vậy đã có nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, qua khảo sát
hoạt động quản lý giáo dục ở các trường PTHT trên địa bàn Thị xã Hồng
Mai, chúng tơi thấy rằng các biện pháp quản lý nhiều khi còn chưa đạt hiệu
quả cao. Điều đó đã phần nào ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục đào tạo ở
các trường THPT tại đây.
Đồng thời, trước những yêu cầu mới của xã hội trong việc đào tạo nhân

lực phục vụ sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng
nền kinh tế tri thức, tôi thấy cần phải có những giải pháp tốt hơn, hiệu quả
hơn trong quản lý hoạt động dạy học để đưa chất lượng giáo dục của các nhà


3

trường ngày càng cao hơn góp phần vào sự đổi mới, phát triển Giáo dục - Đào
tạo nước nhà.
Từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả quản
lý hoạt động dạy học ở các trường trung học phổ thơng Thị xã Hồng Mai,
tỉnh Nghệ An” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai,
tỉnh Nghệ An.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động dạy học ở các
trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt
động dạy học ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An.
4. Giả thuyết khoa học: Có thể nâng cao chất lượng quản lý dạy học các
trường THPT Thị xã Hoàng Mai nếu thực hiện hợp lý và đồng bộ các giải
pháp quản lý có tính khoa học và khả thi.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở các
trường THPT.
- Nghiên cứu, đánh giá thực trạng hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở các
trường THPT Thị xã Hoàng Mai.
- Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng

cao chất lượng giáo dục các trường THPT Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Phương pháp phân tíchtổng hợp; phân loại- hệ thống hóa các tài liệu có liên quan để xây dựng cơ sở
lý luận của đề tài.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Nhằm xây dựng cơ sở
thực tiễn của đề tài. Cụ thể:


4

- Quan sát
- Tổng kết kinh nghiệm giáo dục
- Điều tra bằng phiếu hỏi
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.
6.3. Phương pháp thống kê toán học: Để xử lý các số liệu thu thập được
thông qua các phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung của luận văn được bố trí trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở
trường THPT
Chương 2: Thực trạng hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở các
trường THPT Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An
Chương 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy
học ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An.


5

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
Để đáp ứng nhu cầu phát triển của quốc gia, nhiệm vụ nâng cao chất
lượng dạy học trong nhà trường nói chung và nhà trường phổ thơng nói riêng
từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm hàng đầu của các nước trên thế giới trong
đó có Việt Nam.
Ngay từ thời cổ đại, tư tưởng về dạy học và quản lý dạy học đã được
thể hiện trong những quan điểm của nhiều nhà triết học - giáo dục nổi tiếng ở
cả phương Đông lẫn phương Tây. Đức Khổng Tử (551- 479 TCN) đã giúp
học trò phát triển bằng cách khuyến khích sở trường và phê bình sở đoản,
phương châm chính của dạy học là khải phát (gợi mở). Socrates (469 - 399
TCN) đã đề xuất thực hiện phương pháp dạy học và được sử dụng cho đến
ngày nay. J.A.Komenxki (1592-1670) đã phân tích các hiện tượng trong tự
nhiên và hiện thực để đưa ra các biện pháp dạy học buộc học sinh phải tìm
tịi, suy nghĩ để nắm được bản chất của sự vật hiện tượng. J.J.Rousseau
(1717-1778) chủ trương giáo dục trẻ em một cách tự nhiên và người học sẽ tự
khám phá tích luỹ kiến thức thơng qua chính hoạt động của mình.
Nhiều nhà giáo dục tiêu biểu xuất hiện khoảng cuối thế kỷ XIX, đầu thế
kỷ XX như John Dewey (1859-1952), A.Macarenco (1888-1938), Jean Piaget
(1896-1980),… cũng có quan điểm hướng đến sự tích cực hóa hoạt động nhận
thức của người học.
Vào nửa đầu thế kỷ XX, T.Makiguchi (Nhật Bản) đã nêu lên quá trình
phát triển của giáo dục tương ứng với nó là sự thay đổi vai trị của người thầy
trong q trình giáo dục, dạy học. Dạy học phải hướng vào người học, dạy
học tích cực, biến quá trình dạy học thành quá trình tự học. Xu thế dạy học
hiện nay hoàn toàn phù hợp với tư tưởng này.



6

Trong những thập kỷ gần đây ở Liên xô (cũ) đã có một số cơng trình
nghiên cứu hệ thống các vấn đề về PPDH mà tiêu biểu là cơng trình của các
nhà khoa học: V.V.Davưdop, N.A.Menchinskaia, M.N.Statkin, I.Ia.Lecne,...
trong đó việc cơng nghệ hóa q trình dạy học của Giáo sư Viện sĩ
V.V.Davưdop đã được tổ chức vận dụng tại Việt Nam.
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
Ở Việt Nam, trước hết phải nói đến tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh
về quản lý giáo dục (QLGD) và dạy học. Qua việc vận dụng sáng tạo Triết
học Mác - Lê nin và kế thừa tinh hoa của các tư tưởng giáo dục tiên tiến,
Người đã để lại cho nền giáo dục cách mạng Việt Nam những tư tưởng có giá
trị cao trong quá trình phát triển lý luận giáo dục và dạy học.
Trên phương diện nghiên cứu lý luận quản lý giáo dục, dựa trên quan
điểm của chủ nghĩa Mác - Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, các nhà khoa học
nước ta đã tiếp cận quản lý giáo dục (QLGD) và quản lý (QL) trường học để
đề cập đến việc phát triển công tác QL trường học; các tác phẩm tiêu biểu
như: Phương pháp luận khoa học giáo dục của Phạm Minh Hạc; Khoa học
Quản lý giáo dục - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của Trần Kiểm, ...
Với nhiệm vụ đổi mới giáo dục hiện nay thì việc đổi mới nội dung,
phương pháp dạy học là việc làm cần thiết và cấp bách. Một số tác giả như
nhà nghiên cứu giáo dục Trần Hồng Qn, Phạm Viết Vượng,...đã cho ra đời
nhiều cơng trình trong lĩnh vực này.
Gần đây một số luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục chuyên ngành quản
lý giáo dục bước đầu tổ chức nghiên cứu thực trạng và hệ thống được một số
vấn đề về quản lý cũng như đề xuất một số biện pháp quản lý như đề tài:
“Biện pháp quản lý hoạt động dạy và giao lưu thầy trò nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục học sinh THPT tỉnh Gia Lai” của Trần Ngọc Chi (1997);
“Các biện pháp quản lý hoạt động dạy của hiệu trưởng trường THPT tỉnh
Thái Nguyên” của Đinh Thị Tuyết Mai (2002). “Biện pháp quản lý chuyên

môn của hiệu trưởng trường THPT Ngô Gia Tự tỉnh Bắc Ninh” của Nguyễn
Hữu Hùng (2010),... Các đề tài đã nghiên cứu lý luận quản lý, quản lý giáo


7

dục, quản lý trường học tương đối sát với thực trạng quản lý hoạt động dạy
học (QLHĐ DH) trong các trường THPT và đã đề xuất được một số biện pháp
quản lý có tính khả thi. Kết quả nghiên cứu của các đề tài trên đã đóng góp
thêm vào việc hiểu rõ, sáng tỏ cơ sở lý luận về QL HĐDH nhằm nâng cao
chất lượng ở các trường THPT và đem lại một số kinh nghiệm quản lý cho
cán bộ quản lý ở từng địa phương. Tuy nhiên, thị xã Hồng Mai với đặc thù
vùng miền là Thị xã cơng nghiệp kết hợp với du lịch, dịch vụ; ngoài việc vận
dụng các phương pháp đã có, người cán bộ quản lý cần phải đề ra các giải
pháp thực sự phù hợp với địa bàn có trường mình quản lý.
Đối với các trường THPT ở Thị xã Hoàng Mai hoạt động quản lý dạy
học được quan tâm thường xuyên. Dựa trên thành tựu nghiên cứu về hoạt
động quản lý giáo dục ở Việt Nam và trên thế giới, các nhà trường đã vận
dụng được một số giải pháp quản lý hoạt động này, song cần phải có những
nghiên cứu cụ thể để có thể đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả
quản lý hoạt động dạy học. Vì thế, trong khuôn khổ luận văn này, chúng tôi sẽ
cụ thể hơn về các giải pháp QL HĐDH phù hợp với địa phương nhằm đáp
ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Trường Trung học phổ thơng, vị trí, vai trị trường THPT trong hệ
thống giáo dục quốc dân
Luật Giáo dục năm 2005 trong điều 26 mục 1, điểm c có ghi: “giáo dục
trung học phổ thông được thực hiện trong ba năm học, từ lớp mười đến lớp
mười hai. Học sinh vào học lớp mười phải có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở,
có tuổi là mười lăm” [26, tr 31].

Điều 2, Điều lệ Trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thơng có
nhiều cấp học đã ghi: “ Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ
thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân và có con dấu riêng”
[6, tr74].
Cấp THPT là cấp học nối tiếp cấp THCS, HS đã có kiến thức cơ bản
của chương trình THCS. Một số học sinh khơng đủ điều kiện học tiếp thì trực


8

tiếp tham gia lao động trong các lĩnh vực khác nhau của xã hội, còn lại đa số
các em tiếp tục học lên tiếp chương trình THPT, hồn thiện về tri thức, để dự
tuyển vào các trường Đại học, Cao đẳng, Trung cấp chuyên nghiệp và số còn
lại tiếp tục học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động sản xuất.
- Đây là cấp học đang chuyển sang sự đa dạng về loại hình, đa dạng
hóa các trường học, ở cấp học này, cần phải tính đến sự kết nối liên tục
chương trình giáo dục THCS với chương trình mà học sinh sẽ được học ở cấp
THPT.
- Là cấp học có nhiệm vụ tạo nguồn đáng kể cho đào tạo Trung cấp
nghề, Cao đẳng, Đại học nhằm phục vụ cho CNH-HĐH đất nước, cần có sự
tăng cường trong các nội dung giáo dục, đào tạo và giáo dục hướng nghiệp.
- Là cấp học chịu áp lực về nhu cầu học tiếp của THCS đang phổ cập
cho trên 80% học sinh ở độ tuổi 11-15, hoàn thành phổ cập THCS vào năm
2015, chuẩn bị tham gia hoàn thành phổ cập THPT vào năm 2020.
- Giáo dục THPT trực tiếp góp phần đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội.
Trên nền tảng đã đạt được ở các cấp học dưới, giáo dục THPT tiếp tục phát
triển và hoàn thiện nhân cách con người Việt Nam.
Có thể nói cấp THPT là nơi tạo ra những hạt giống tốt cho các trường
dạy nghề, Cao đẳng, Đại học và đội ngũ lao động có văn hóa cho địa phương,
đất nước, đó chính là nguồn lực con người. Trong nền kinh tế thị trường định

hướng XHCN, đất nước ta phải đối diện với yêu cầu của sự phát triển KTXH nhanh, mạnh trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và đứng trước một thử
thách cạnh tranh với các nước trong khu vực và thế giới. Chính vì thế, giáo
dục phải đổi mới và đi trước một bước, tạo tiền đề cho sự phát triển KT- XH.
Bậc THPT đóng vai trị hết sức quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân.
1.2.2. Hoạt động dạy học
1.2.2.1.Khái niệm về hoạt động dạy học
Theo Phạm Minh Hạc “Dạy học là một chức năng xã hội, nhằm
truyền đạt và lĩnh hội kiến thức, kinh nghiệm xã hội đã tích luỹ được,


9

nhằm biến kiến thức, kinh nghiệm xã hội thành phẩm chất và năng lực cá
nhân” [17, tr18].
Theo Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt: “Quá trình dạy học là một quá trình
sư phạm bộ phận, một phương tiện để trau dồi học vấn, phát triển giáo dục và
giáo dục phẩm chất, nhân cách thông qua sự tác động qua lại giữa người dạy
và người học nhằm truyền thụ và lĩnh hội một cách có hệ thống những tri thức
khoa học, những kỹ năng, kỹ xảo, nhận thức và thực hành”[18, tr.25].
Theo Nguyễn Ngọc Quang: “Dạy học được nghiên cứu theo quan điểm
là một quá trình. Dạy học bao gồm hai quá trình đó là q trình dạy của thầy
và q trình học của trị. Hai q trình này có mối quan hệ biện chứng, tồn tại
vì nhau, sinh ra vì nhau và thúc đẩy nhau phát triển. Nội dung dạy học được
tiến hành trong một môi trường hết sức thuận lợi đó là nhà trường. Nội dung
này được thiết kế phù hợp với đặc thù lứa tuổi thể hiện qua các bậc học”.
Có thể khẳng định rằng hoạt động dạy học (HĐDH) là hoạt động trung
tâm chi phối tất cả các hoạt động khác trong nhà trường. Do đó là con đường
trực tiếp và thuận lợi nhất để giúp học sinh lĩnh hội tri thức của loài người.
HĐDH làm cho học sinh nắm vững tri thức khoa học một cách có hệ
thống cơ bản, có những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết trong học tập, lao động

và đời sống. Hoạt động này làm phát triển tư duy độc lập sáng tạo, hình
thành những năng lực cơ bản về nhận thức và hành động của học sinh, hình
thành ở học sinh thế giới quan khoa học, lòng yêu tổ quốc, yêu CNXH, đó
chính là động cơ học tập trong nhà trường và định hướng hoạt động của
học sinh.
Do vậy, có thể nói HĐDH trong nhà trường đã tô đậm chức năng xã
hội, đặc trưng nhiệm vụ của nhà trường và là hoạt động giáo dục trung tâm, là
cơ sở khoa học của các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường.
1.2.2.2. Hoạt động dạy của giáo viên
Hoạt động dạy (HĐD) là sự tổ chức, điều khiển tối ưu quá trình học
sinh lĩnh hội tri thức, hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Vai trò chủ
đạo của HĐD với ý nghĩa là tổ chức và điều khiển quá trình học tập của học


10

sinh, giúp cho học sinh nắm được kiến thức, có khả năng vận dụng vào thực
tiễn, hình thành kỹ năng thái độ.
1.2.2.3. Hoạt động học của học sinh
Học là quá trình tự giác tích cực, tự lực chiếm lĩnh khái niệm khoa học
của học sinh biến nó từ kho tàng văn hóa xã hội thành học vấn riêng của bản
thân, học sinh sẽ hình thành cho mình một thái độ mới trong việc đánh giá các
giá trị tinh thần vật chất của thế giới khách quan, một phẩm chất đạo đức mới,
dưới sự điều khiển sư phạm của giáo viên. Đó là q trình tự điều khiển tối
ưu, sự chiếm lĩnh khái niệm khoa học, bằng cách đó hình thành cấu trúc tâm
lý mới, phát triển nhân cách toàn diện.
1.2.3. Quản lý nhà trường và quản lý hoạt động dạy học
1.2.3.1. Quản lý
Quản lý hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội lồi
người. Nó bắt nguồn và gắn chặt với sự phân công, hợp tác lao động. QL là

một dạng hoạt động xã hội đặc thù, trở thành một nhân tố của sự phát triển xã
hội, một hoạt động phổ biến, diễn ra ở mọi lĩnh vực, ở mọi cấp độ và liên
quan đến mọi người. Có thể nói QL là một trong những loại hình lao động có
hiệu quả nhất, quan trọng nhất.
Quản lý là một chức năng lao động xã hội bắt nguồn từ tính chất xã hội
của lao động.
Ngay từ khi con người bắt đầu hình thành nhóm đã biết phối hợp các
nỗ lực cá nhân để thực hiện mục tiêu duy trì sự sống. Từ khi xuất hiện nền sản
xuất xã hội, nhu cầu phối hợp các hoạt động riêng lẻ càng tăng lên. Bất cứ
một tổ chức, một lĩnh vực nào từ sự hoạt động của nền kinh tế quốc dân, hoạt
động của một doanh nghiệp, một đơn vị hành chính sự nghiệp,… đến một tập
thể thu nhỏ như tổ sản xuất, tổ chun mơn bao giờ cũng có hai phân hệ:
Người quản lý và đối tượng được quản lý, sự cần thiết của quản lý được
C.Mác viết: “Tất cả mọi lao động trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành
trên quy mơ tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều
hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung, phát sinh


11

từ vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của những cơ
quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm riêng lẻ tự mình điều khiển
lấy mình, cịn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”[12, tr.34].
Như vậy, C.Mác đã chỉ ra bản chất quản lý là một hoạt động lao
động để điều khiển lao động, một hoạt động tất yếu quan trọng trong q
trình phát triển của xã hội lồi người. Quản lý trở thành một hoạt động
phổ biến, mọi nơi, mọi lúc, mọi lĩnh vực, mọi cấp độ và có liên quan đến
mọi người. Đó là một loại hoạt động xã hội bắt nguồn từ tính chất cộng
đồng dựa trên sự phân công và hợp tác để làm một công việc nhằm đạt
một mục tiêu chung.

Theo Từ điển Tiếng Việt: “Quản lý là tổ chức, điều khiển và theo dõi
thực hiện như đường lối của chính quyền quy định” [20, tr.699]
Khi bàn đến Khái niệm quản lý có nhiều cách tiếp cận khác nhau:
Theo giáo sư Hà Sĩ Hồ: Quản lý là một q trình tác động có định
hướng (có chủ định) có tổ chức, lựa chọn trong số các tác động có thể có, dựa
trên các thơng tin về tình trạng của đối tượng và mơi trường nhằm giữ cho sự
vận hành của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích
đã định.
Theo Giáo sư Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích,
có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung
là khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến”
[23,tr35].
Như vậy, quản lý phải bao gồm các yếu tố sau: Phải có mục tiêu đặt ra
cho cả đối tượng và chủ thể làm căn cứ định hướng cho mọi hoạt động của tổ
chức, phải có nội dung, phương pháp, phương tiện và kế hoạch hành động,
một môi trường nhất định.
1.2.3.2. Quản lý nhà trường
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý nhà trường là tập hợp
những tác động tối ưu của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và
cán bộ khác, nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do nhà nước đầu tư, lực lượng


12

xã hội đóng góp và do lao động xây dựng vốn tự có. Hướng vào việc đẩy
mạnh mọi hoạt động của nhà trường mà điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế
hệ trẻ. Thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo, đưa nhà trường
tiến lên trạng thái mới”[24, tr.43]
Theo tác giả Phạm Viết Vượng: “Quản lý trường học là lao động của
các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức lao động của giáo viên, học sinh

và các lực lượng giáo dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo
dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường”[35, tr.23]
Tóm lại: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng
trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo
nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với
ngành giáo dục với thế hệ trẻ và với từng học sinh”.
Bản chất của hoạt động quản lý trong nhà trường là quản lý hoạt động
dạy học, tức là làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái
khác để dần tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo.
Quản lý nhà trường là một hoạt động được thực hiện trên cơ sở những quy
luật chung của quản lý, đồng thời cũng có những nét đặc thù riêng của nó. Quản
lý nhà trường khác với các loại quản lý xã hội khác, được quy định bởi bản chất
hoạt động sư phạm của người giáo viên, bản chất của quá trình dạy học, giáo dục
trong đó mọi thành viên của nhà trường vừa là đối tượng quản lý vừa là chủ thể
hoạt động của bản thân mình. Sản phẩm tạo ra của nhà trường là nhân cách của
người học được hình thành trong quá trình học tập, tu dưỡng và rèn luyện theo
yêu cầu của xã hội và được xã hội thừa nhận.
Quản lý nhà trường là phải quản lý toàn diện nhằm hoàn thiện và phát
triển nhân cách của thế hệ trẻ một cách hợp lý, khoa học và hiệu quả. Thành
công hay thất bại của nhà trường phụ thuộc rất lớn vào điều kiện cụ thể của
nhà trường. Vì vậy muốn thực hiện có hiệu quả cơng tác giáo dục người quản
lý phải xem xét đến những điều kiện đặc thù của nhà trường, phải chú trọng
tới việc cải tiến công tác quản lý các hoạt động trong nhà trường mà trọng tâm
là quản lý hoạt động dạy học.


13

1.2.3.3. Quản lý hoạt động dạy học
Dạy học và giáo dục trong sự thống nhất là hoạt động trung tâm của

nhà trường. Mọi hoạt động đa dạng và phức tạp của nhà trường đều hướng
vào hoạt động trung tâm đó. Vì vậy, trọng tâm của việc quản lý trường học là
QL HĐDH và GD. Đó chính là quản lý hoạt động lao động sư phạm của
người thầy và hoạt động học tập, rèn luyện của trị mà nó được diễn ra chủ
yếu trong HĐDH.
QL HĐDH là quản lý một quá trình xã hội, một q trình sư phạm đặc
thù, nó tồn tại như một hệ thống, bao gồm nhiều thành tố cấu trúc: Mục đích
và nhiệm vụ dạy học, nội dung dạy học, phương pháp dạy học và phương tiện
dạy học, thầy với hoạt động dạy, trò với hoạt động học tập, kết quả dạy học.
1.2.4. Giải pháp và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy
học
1.2.4.1. Giải pháp: Là cách thức, con đường, một phương tiện mang tính
điều kiện, do con người sáng tạo ra, nó có thể được sử dụng tiến hành một
hoạt động hướng đích nào đó nhằm đem lại hiệu quả cho người sử dụng.
1.2.4.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả: Là tổ hợp các phương pháp tiến
hành của chủ thể quản lý, nhằm tác động đến đối tượng quản lý để các hoạt
động trong nhà trường đạt được hiệu quả cao nhất. Các giải pháp quản lý phải
có mục tiêu xác định rõ ràng, cụ thể, có cơ sở khoa học và tính thực tiễn, có
tính khả thi và đạt được mục tiêu đề ra.
1.2.4.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học: Là tổ
hợp những cách thức cụ thể của người phụ trách chuyên môn tiến hành để tác
động đến đội ngũ giáo viên, học sinhtrong nhà trường nhằm mục tiêu quản lý
hoạt động dạy học của nhà trường đề ra. Người phụ trách chun mơn phải
có những giải pháp quản lý mang tính đồng bộ thì mới đảm bảo chất lượng
dạy học, giáo dục học sinh trong nhà trường.
1.3. Hoạt động dạy học ở trường THPT
1.3.1. Mục tiêu của hoạt động dạy học ở trường THPT
“Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện



14

về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành
nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách
nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống
lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [26, tr 32].
Giáo dục THPT nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết
quả của giáo dục THCS, hoàn thiện học vấn phổ thơng và có những hiểu biết
thơng thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá
nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học Đại học, Cao đẳng, Trung
cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động” [26, tr 32].
Từ những mục tiêu giáo dục phổ thông đã được xác định trong Luật
Giáo dục, ta có thể thấy được mục tiêu cụ thể của hoạt động dạy học ở trường
THPT đó là trang bị cho học sinh những kiến thức, kỹ năng thực hành, giúp
học sinh có một trình độ học vấn có thể đáp ứng được việc tiếp tục học cao
hơn hoặc đủ khả năng để tham gia lao động ngoài xã hội. Như vậy, mục tiêu
của hoạt động dạy học THPT phải hình thành và phát triển ở học sinh nền
tảng tư duy con người thời đại mới.
1.3.2. Nội dung hoạt động dạy học ở trường THPT
Từ khái niệm về HĐDH ta có thể hiểu nội dung HĐDH là một hệ thống
bao gồm hai thành tố đó là HĐD của GV và HĐH của HS.
* HĐD là truyền đạt lại cho thế hệ sau nền văn hoá của nhân loại, giúp
cho họ bảo tồn, kế thừa và phát triển nền văn hố đó. Đây cịn là sự điều
khiển q trình giúp học sinh tự giác, tích cực, tự lực chiếm lĩnh tri thức khoa
học, bằng cách đó mà hình thành cấu trúc tâm lý mới, phát triển nhân cách
tồn diện. Như vậy HĐD có chức năng kép truyền đạt và điều khiển.
HĐD của giáo viên thực chất gồm hai hoạt động:
- Giáo viên nghiên cứu nội dung sách giáo khoa, trình độ học sinh, điều
kiện của giáo viên, tài liệu tham khảo, nắm vững các phương pháp dạy, lựa
chọn phương pháp dạy thích hợp với các điều kiện trên. Từ đó giáo viên xây

dựng được phương án thích hợp nhất để dạy từng bài cụ thể cho từng đối
tượng học sinh.


15

- Giáo viên phối hợp hoạt động với học sinh trên lớp, đây là quá trình
giảng dạy của giáo viên. Giáo viên nêu vấn đề, giảng dạy kiến thức mới, rèn
luyện kỹ năng, củng cố kiến thức, hướng dẫn học sinh giải quyết vấn đề.
Trong quá trình giảng dạy, các hoạt động của giáo viên được phối hợp nhịp
nhàng với HĐH của học sinh. Giáo viên càng tăng cường việc hướng dẫn chỉ
đạo thì học sinh càng có nhiều cơ hội hoạt động tìm hiểu kiến thức, rèn luyện
kỹ năng thực hành.
* HĐH của HS nhằm thu nhận tri thức một cách chủ động, tích cực,
sáng tạo dưới sự hướng dẫn của GV chiếm lĩnh tri thức, hiểu biết và có kỹ
năng vận dụng trong thực tiễn cuộc sống. HĐH của học sinh bao gồm:
- Phối hợp hoạt động với giáo viên trên lớp, học sinh tiếp thu các kiến
thức, kỹ năng mới.
- Học sinh tự học ở nhà để hiểu sâu, mở rộng kiến thức, vận dụng kiến
thức mới luyện tập thực hành và ứng xử trong cuộc sống. Học sinh ghi nhớ
các kiến thức, kỹ năng cơ bản để có thể truyền đạt hoặc giảng giải lại cho
người khác.
Như vậy, quá trình học là quá trình học sinh biến kinh nghiệm xã hội
lịch sử loài người thành kiến thức, kinh nghiệm của bản thân để từ đó mà hình
thành và phát triển nhân cách.
Với những nội dung HĐD của GV và HĐH của HS, để thực hiện mục
tiêu của HĐDH ở trường THPT thì nội dung HĐDH ở trường THPT phải đảm
bảo yêu cầu sau: “Củng cố và phát triển những nội dung đã học ở THCS,
hoàn thành nội dung giáo dục phổ thơng; ngồi nội dung chủ yếu nhằm đảm
bảo chuẩn kiến thức kỹ năng, cơ bản, tồn diện và hướng nghiệp cho mọi học

sinh cịn có nội dung nâng cao ở một số môn học để phát triển năng lực, đáp
ứng nguyện vọng của học sinh” [26, tr.33].
1.3.3. Phương pháp thực hiện hoạt động dạy học ở trường THPT
“Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác,
chủ động sáng tạo phù hợp với từng đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi
dướng phương pháp tự học, khả năng làm việc nhóm; rèn luyện kỹ năng, vận


16

dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng
thú học tập cho học sinh” [26, tr-33].
Trong quá trình dạy học, giáo viên là người điều khiển, hướng dẫn để
HS tự giác và tích cực học tập. Giáo viên khơi dậy sự hào hứng, say mê học
tập của HS. Giáo viên phải biết cách tổ chức để học sinh chủ động tích cực
tham gia vào bài học, phát huy khả năng sáng tạo trong học tập. Nghệ thuật sử
dụng phương pháp trong hoạt động dạy học của giáo viên quyết định nhiều
đến hiệu quả của quá trình dạy học.
1.3.4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động dạy học ở trường THPT
Quá trình dạy học được cấu thành bởi nhiều thành tố, mỗi thành tố có
vị trí xác định, có chức năng riêng, tác động qua lại với nhau và vận động
theo qui luật chung, tạo nên chất lượng toàn diện của hệ thống. Chúng ta
thường xuyên nghiên cứu để hoàn thiện từng thành tố của quá trình dạy học,
nâng cao chất lượng của chúng, góp phần thúc đẩy chất lượng của tồn bộ hệ
thống mà tựu chung là chất lượng dạy học, chất lượng giáo dục.
Dạy học có chất lượng chính là thực hiện tốt các nhiệm vụ: Cung cấp
kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ. Thực hiện tốt 3 nhiệm vụ đó
sẽ làm cho hiệu quả dạy học ngày càng cao, chất lượng dạy học ngày càng
được nâng lên.
Chất lượng dạy học ổn định và phát triển, nó quy tụ ở những yếu tố sau:

- Đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất - trang thiết bị dạy học, nguồn tài
chính và mơi trường sư phạm.
- Mục tiêu, nội dung, chương trình, kế hoạch dạy học.
- Qui mơ phát triển học sinh.
- HĐDH của thầy trong mối quan hệ khơng thể tách rời với hoạt động
học của trị.
- Cơ chế tổ chức quản lý.
- Cơ chế cộng đồng phối hợp trong và phối hợp ngoài.
- Hiệu quả dạy học.


17

Trên cơ sở đó, các nhà quản lý cần tìm ra các biện pháp khả thi để quản lý
hoạt động giáo dục trong nhà trường, mà trọng tâm là HĐDH.
1.4. Nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT
1.4.1. Quản lý kế hoạch dạy học của nhà trường
Trong bối cảnh đổi mới GDPT của nước ta hiện nay, phát triển chương
trình nhà trường là một hoạt động rất cần thiết. Trên cơ sở chương trình quốc
gia do Bộ GD &ĐT ban hành, Sở GD&ĐT các tỉnh sẽ xây dựng chương trình
địa phương để từ đó các trường THPT sẽ xây dựng nên chương trình nhà
trường thực sự phù hợp với đặc điểm tình hình, các điều kiện thực tế cụ thể
của trường mình. Một trong những nội dung quan trọng của phát triển chương
trình nhà trường đó là quản lý kế hoạch dạy học trường THPT. Việc quản lý
kế hoạch dạy học của nhà trường bao gồm: Xây dựng kế hoạch dạy học, tổ
chức triển khai thực hiện kế hoạch dạy học, chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy
học và kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch dạy học.
1.4.1.1. Xây dựng kế hoạch dạy học trong trường THPT
Nếu như kế hoạch năm học là bản kế hoạch tổng hợp tất cả các hoạt
động trong năm học của tồn trường, thì kế hoạch dạy học là một loại kế

hoạch tác nghiệp nói riêng và bao quát về quản lý dạy học của người CBQL.
Kế hoạch dạy học được lập từ đầu năm học và tuân theo đúng các quy định về
cấu trúc mà một bản kế hoạch cần có.
Khi xây dựng kế hoạch dạy học của nhà trường cần chú ý các nội dung
sau:
- Chỉ rõ những căn cứ để lập kế hoạch, mô tả thực trạng nhà trường (các
yếu tố trong và ngoài nhà trường với những mặt mạnh, mặt yếu, thuận lợi và
khó khăn), phân tích đặc điểm tình hình dạy học của nhà trường (thành tích và
những hạn chế về mặt dạy học trong những năm qua, những việc cần làm
trong năm học này,…) để từ đó xác định mục tiêu cần đạt.
- Nêu rõ, gọn phương hướng, nhiệm vụ, các chỉ tiêu về dạy học( đề cập
cụ thể các mục tiêu cần đạt của các tổ CM và các mục tiêu khác về chất lượng
dạy học của toàn trường).