GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
Li núi u
Xut phỏt t nhng đổi mới về xã hội và vai trò của giáo dục trong sự
nghiệp cơng nghiệp hố - hiên đại hố đất nước.Với mong muốn góp phần kịp
thời tháo gỡ những lúng túng cho các thầy, cô giáo chủ nhiệm làm cơng tác
giáo dục học sinh. Trong hồn cảnh nay tơi xin đưa ra đề tài nghiên cứu khoa
học với nội dung là: “Các yếu tố ảnh hưởng tới giáo dục đạo đức cho học
sinh ở trường Trung học phổ thông”
Để hồn thành tốt đề tài này thì ngồi sự cố gắng tìm hiểu nổ lực của bản
thân. Tơi cịn nhận được rất nhiều sự giúp đỡ hướng dẫn tận tình của giảng viên
Thạc Sĩ Dương Thị Thanh Thanh, cùng các thầy cơ khác.Tơi xin bày tỏ lịng
biết ơn chân thành và sâu sắc tới các thầy cô đặc biệt là giảng viên Thạc Sĩ
Dương Thị Thanh Thanh đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ, động viên tơi hồn
thành bài tập này.
Tuy có nhiều cố gắng nhưng do thời gian có hạn vì vậy khơng tránh khỏi
những thiếu sót. Rất mong được sự chỉ dẫn và góp ý của thầy cơ giáo các anh
chị và các bạn để cho đề tài thêm phần được hồn thiện hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Vinh, ngày 05 tháng 06năm 2010

1


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh

Tr
ang
A.

Phn m u

1.

Lý do chn tài……………………………………………….03

2.

Mục đích nghiên cứu…………………………………………...04

B.

Phần nội dung

Chương I. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu
1.1.

Khái niệm đạo đức…………………………………………….05

1.2.

Chức năng của đạo đức..............................................................06

Chương II. Các yếu tố ảnh hưởng tới đạo đức học sinh THPT
2.1. Gia đình………………………………………………………….07
2.2. Nhà trường………………………………………………………14
2.3. Xã hội…………………………………………………………...19
2.4. Yếu tố tâm lý học sinh…………………………………………21
C. Kết luận – Ý kiến đề xuất
1.Kết luận……………………………………………………………23
2.Ý kiến đề xuất……………………………………………………..23
Tài liệu tham khảo………………………………………………...25


2


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh

A. PHN M U
1.

Lý do chn đề tài

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định “ có tài mà khơng có đức là
người vơ dụng, có đức mà khơng có tài thì làm việc gì cũng khó”. Sự thật đã
minh chứng cho sự đúng đắn trong nhận định của Người. Đạo đức đã, đang và
sẽ đảm nhận vai trị to lớn trong việc duy trì trật tự và ổn định xã hội, phát huy
triệt để tinh thần nhân bản của con người.
Có thể nói rằng, tuỳ từng quốc gia, từng dân tộc và những thời kỳ lịch sử
khác nhau mà người ta có những quan niệm khác nhau về các phương diện tạo
nên giá trị của đạo đức. Nếu như ở phương Tây, vấn đề đạo đức có phần cởi
mở, thơng thống, có phần bị xem nhẹ hơn thì ở phương Đơng nói chung và
Việt Nam nói riêng, đạo đức là tiêu chuẩn quan trọng nhất để nhằm xác định và
đánh giá nhân cách của con người.
Từ lâu, giáo dục đạo đức đối với thế hệ trẻ là nhiệm vụ trung tâm xuyên
suốt của sự nghiệp giáo dục đào tạo nước nhà. Đặc biệt, yêu cầu đó ngày càng
được đặt ra cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.
Học sinh nói chung và học sinh THPT nói riêng là những thế hệ mầm
xanh tương lai của đất nước, một nguồn lực con người quyết định sự hưng
thịnh của quốc gia. Cùng với sự phát triển, hội nhập kinh tế văn hố, thế hệ trẻ
có khả năng nhạy bén, năng động, chủ động hơn trong quá trình chiếm lĩnh tri
thức, đồng thời phát huy cao độ khả năng sáng tạo của mình. Nếu những ưu


3


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
im ú khụng c nuụi dng, được xuất phát bằng những mục đích tốt đẹp
thì sẽ để lại những tác động xấu đối với xã hội và nhân loại.
Hội nhập và mở của đã tạo cho chúng ta khả năng giao lưu đa dạng, tiến
bộ về mọi mặt. Song những thế lực thù địch cũng lợi dụng cơ hội này để chống
phá, chúng du nhập vào nước ta những tư tưởng, những giá trị đi ngược lại
quan điểm đạo đức truyền thống. Đối tượng chủ yếu mà chúng hướng tới là thế
hệ trẻ. Vì vậy, trong giai đoạn hiện nay, việc trang bị cho các em một bệ đỡ đạo
đức tư tưởng chắc chắn là một việc làm cấp bách và rất cần thiết.
Trong phạm vi hạn hẹp của bài viết này, tôi xin đưa ra một số ý kiến về
giáo dục đạo đức cho đối tượng học sinh THPT, với mong muốn góp một tiếng
nói nhỏ bé của mình vào việc kiện tồn bộ máy giáo dục nước nhà.
2.

Mục đích nghiên cứu

Đánh giá được thực trạng của công tác giáo dục đạo đức học sinh ở
trường trung học phổ thơng, qua đó đề ra biện pháp giáo dục đạo đức học sinh
một cách có hiệu quả giúp cho các em trở thành những người tốt trong xã hội.

4


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh

B. PHN NI DUNG

CHNG I . CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Giáo dục là một hiện tượng xă hội, là quá tŕnh tác động có mục đích, có
kế hoạch, ảnh hưởng tự giác, chủ động đến con người, dẫn đến sự hh́nh thành và
phát triển tâm lư, ư thức, nhân cách. Dưới góc độ hoạt động, giáo dục là một
hoạt động chuyên biệt của xă hội nhằm hh́nh thành và phát triển nhân cách của
con người theo những yêu cầu của xă hội trong những giai đoạn lịch sử nhất
định. Giáo dục giữ vai tṛ chủ đạo trong sự phát triển nhân cách. Như vậy hoạt
động giáo dục không đơn thuần chỉ là truyền thụ kiến thức, mà là quá tŕnh gồm
nhiều bộ phận: Giáo dục đạo đức; giáo dục trí tuệ; giáo dục thể chất; giáo dục
thẩm mỹ; giáo dục lao động kỹ thuật tổng hợp, hướng nghiệp. Trong đó giáo
dục đạo đức được xem là nền tảng, gốc rễ tạo ra nội lực tiềm tàng vững chắc
cho các mặt giáo dục khác.
1.1.Đạo đức – chức năng của đạo đức
1.1.1. Khái niệm đạo đức
Theo chủ nghĩa Mác thh́ đạo đức là cái có thật trong ư thức xă hội, trong
đời sống tinh thần của con người nghĩa là về lư luận nó là bộ phận của kiến trúc
thượng tầng xă hội. Đạo đức tồn tại trong mọi ư thức, hoạt động giao lưu, trong
toàn bộ hoạt động sống của con người.

5


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
Gúc x hi: o c là một hh́nh thái ư thức xă hội đặc biệt được phản
ánh dưới dạng những nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực điều chỉnh (hoặc chi
phối) hành vi của con người trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên
với xă hội, giữa con người với nhau và với chính bản thân ḿnh.
Góc độ cá nhân: Đạo đức chính là những phẩm chất, nhân cách của con
người, phản ánh ư thức, th́nh cảm, ư chí, hành vi, thói quen và cách ứng xử của
họ trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xă hội, giữa bản thân

họ với người khác và với chính bản thân ḿnh.
1.1.2. Chức năng của đạo đức
Là một bộ phận của kiến trúc thượng tầng, của ý thức xã hội, đạo đức
một mặt quy định bởi cơ sở hạ tầng, của tồn tại xã hội. Mặt khác nó cũng tác
động tích cực trở lại đối với cơ sở hạ tầng, tồn tại xã hội đó. Vì vậy đạo đức
cóchức năng to lớn, tác động theo hướng thúc đẩy hoặc kìm hãm phát triển xã
hội. Đạo đức có những chức năng sau:
-

Chức năng giáo dục

-

Chức năng điều chỉnh hành vi của cá nhân, của cộng đồng và là

công cụ tự điều chỉnh mối quan hệ giữa người và người trong xã hội.
-

Chức năng phản ánh

6


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh

CHNG II. CC YU T NH HƯỞNG TỚI ĐẠO
ĐỨC HỌC SINH THPT
1.1. Gia đình
Gia đỡnh, nhà trường và tồn thể xó hội cần phải là một thể thống nhất,
gắn bú và phối hợp chặt chẽ để chăm lo, dạy bảo và giáo dục HS. Và gia đỡnh

luụn cú vai trũ, vị trớ và tầm quan trọng đặc biệt, quyết định đến sự hỡnh thành
và phỏt triển nhõn cỏch, đạo đức ở mỗi HS. Và “Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo
dục trẻ em” cũng đó đề cập đến vai trũ, vị trớ và tầm ảnh hưởng của gia đỡnh
đối với sự phát triển của học sinh.
Gia đình là nơi hình thành đạo đức cơ bản của học sinh. Vì vậy, theo
tơi việc giáo dục học sinh từ gia đình có ý nghĩa quan trọng, quyết định
tính cách cùng với phẩm chất của học sinh. Gia đình là điểm đến, là tổ
ấm, nơi vỗ về, yêu thương giáo dục con người về sự nhìn nhận và phát
triển tính cách của học sinh ngay từ trong gia đình: “dạy con từ thuở cịn
thơ” muốn nói đến cách giáo dục,sự dạy bảo và tầm ảnh hưởng quan
trọng của ba mẹ đến con cái. Đứa trẻ như một “tờ giấy trắng”, “một tấm
bảng sạch” mà gia đình, ba mẹ và người thân là những người đầu tiên viết
vào, vẽ vào.
Một đứa trẻ được quan tâm chăm sóc và giáo dục tốt ngay từ trong gia
đình thì sẽ là sản phẩm tốt mà nhà trường và xã hội sẽ đón nhận. Trái lại đứa trẻ

7


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
thiu tỡnh thng t gia ỡnh, thiếu sự quan tâm dạy bảo không đến nơi đến
chốn ngay từ nhỏ, thiếu sự quản lý, sự nuông chiều của cha mẹ, con cái không
vâng lời ông bà, cha mẹ…thì nhà trường và xã hội sẽ phải vất vả nhiều hơn với
những đứa trẻ, những học sinh này. “Gia đình là tế bào của xã hội” đó là nền
tảng, là đơn vị nhỏ để tạo nên sự bình ổn, sự phát triển bình thường ở mỗi đứa
trẻ cho xã hội. Nên sự quan tâm, sự giáo dục tốt ngay từ trong gia đình tạo nên
nền tảng đạo đức đầu tiên cho học sinh. Khi ngồi xã hội có nhiều vấn đề đáng
quan tâm thì niềm tin đầu tiên là ba mẹ và gia đình rất quan trọng đó là lăng
kính phản ánh vào tâm hồn, tính cách của hoc sinh.
Gia đình là “cái nơi” của mỗi người , là “hình ảnh thu nhỏ của xã hội”,

tại sao lại nói như vậy? Ngay từ khi mới sinh ra con người đã được hình thành
tình cảm và được giáo dục bởi gia đình . Mỗi gia đình có một cách giáo dục
con cái riêng nhưng đều có cùng mục đích chung là làm sao cho con cái thành
đạt nên người. Có gia đình chăm lo cho con cái bằng cả tình thương yêu dạt
dào, dạy dỗ những chuẩn mực đạo đức từng ngày từng giờ cho con cái. Nhưng
có những gia đình ơng bà cha mẹ ham làm giàu để con cái đã để con cái sống
tự do, học hành vui chơi thoả mái. Đó là ngun nhân chính đê các em học sinh
bỏ bê học hành, nảy sinh hiện tượng nói dối người khác, hưởng ngoạn các thú
vui hết mình và bị bạn bè lôi vào những tệ nạn xã hội lúc nào không hay như
ma tuý, mại dâm …Hoặc có những gia đình ơng bà, bố mẹ sống khơng hoà
hợp, thiếu kinh nghiệm đạo đức để tạo dựng và duy trì một cuộc sống êm ấm ,
cũng là nguyên nhân chính làm cho con cái khơng những khơng được giáo dục
tốt mà còn bị bi quan chán nản , bỏ học hoặc học hành xa xút, đi tìm các thú vui
để quên đi chuyện gia đình, các thú vui đó có thể khơng lành mạnh, khơng có
tính chất văn hoá nhưng vẫn được các em học sinh tham gia nhiệt tình .
Trải qua thời gian dài chương trình giáo dục phổ thơng chỉ tập trung giáo
dục văn hố khơng quan tâm đến mặt đạo đức và môn giáo dục cơng dân bị bỏ
qn.Thêm vào đó ảnh hưởng của tác động xã hội như phim ảnh, trò chơi điện

8


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
t mang tớnh bo lc...lm cho đạo đưc của học sinh ngày càng có chiều hướng
đi xuống,nhất là học sinh THPT.
Nhiều trường hợp chỉ vì va chạm nhỏ các học sinh kéo đến thanh toán
nhau bằng dao,học sinh bị thầy cô la mắng,quở phạt hoặc coi thi q chặt
khơng quay cóp được đã hùng hổ hăm doạ thầy cô giáo.Hiện tượng xuống cấp
về mặt đạo đức ngày càng nghiêm trọng và có chiều hướng lan nhanh. Những
trường nằm trên địa bàn có mức độ đơ thị hố cao,số học sinh ngang bướng

càng nhiều,tình trạng học sinh nói tục,chửi thề,hút thuốc,trốn học đi chơi,đến
lớp khơng học bài và làm bài khá phổ biến,hành vi đánh nhau xảy ra thường
xun hơn.Một số ví dụ cu thể:Năm 2005:trong kì thi nghề phổ thơng,một học
sinh trường THPT Bình Chánh đã dùng tuột-vít đâm vào cánh tay bạn chỉ vì
một ngun nhân hết sức bình thường la “nó kênh em”.Năm học 20062007,một học sinh trường THPT Bình Chánh đánh thầy giáo vi bị thầy la
hồi.Học kì 1 năm học 2007-2008,bốn nam sinh trường THPT Vĩnh Lộc đã rủ
nhau đánh một học sinh nữ cùng lớp do học sinh nữ này đã nói với cơ giáo về
những hành vi xấu của bốn nam sinh đó.
Và đặc biệt thời gian gần đây nổi cộm lên vấn đề cực lì nghiêm trọng gây
xơn xao dư luận đó là hành vi bạo lực của nữ sinh.Yếu tố nào đã ảnh hưởng
đến hành vi bạo lực của nữ sinh như vậy? Khi được hỏi về “Thái độ của cha mẹ
khi biết con gái đánh nhau” thì kết quả đáng ngạc nhiên:có 41,7% các em nói
rằng bị cha mẹ “mắng chửi và đánh”.Qua các nghiên cứu đã cho thấy,trong số
những nữ sinh có hành vi bạo lực thì có ba đặc điểm quan trọng liên quan đến
gia đình,đó là: 1,Sự thiếu quan tâm của cha mẹ.2,Bạo hành trong gia đình.3,Sự
thờ ơ vơ cảm của cha mẹ đối với hành vi bạo lực của con cái.Những phân tích
sau đây cho thấy điều đó:
Thứ nhất,khảo sát cho thấy có mối liên hệ giữa hành vi bạo lực của
nữ sinh với mức độ quan tâm của cha mẹ đến đời sống tâm lý,tinh thần của con
cái.Trong số các em có hành vi bạo lực thì 77,3% nói rằng trong gia đình mình
“các thành viên ít có sự quan tâm lẫn nhau”.Mức độ quan tâm của cha mẹ đến
9


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
i sụng tõm lý,tinh thn ca con cái thì 52% trả lời “ít quan tâm”. 14,7% nói
cha mẹ khơng quan tâm” so với 33% trả lời cha mẹ quan tâm đến tâm lý con
cái.Với các em đã từng có các hành vi đánh nhau,mối liên hệ giữa mức độ quan
tâm của cha mẹ như sau:có sự khác biệt đôi chút giữa các lớp,những nữ sinh
lớp 10 có hành vi đánh nhau thì 60% các em nói rằng “cha mẹ ít quan tâm” và

30% nói rằng “cha mẹ không quan tâm” đến đời sống tâm lý của các em. Con
số này ở nữ sinh lớp 11 là 64,6% và 16.7%.Ở nữ sinh lớp 12 là 64,3% và
25%.Cha mẹ,vì những lý do khác nhau nên ít quan tâm đến đời sống tâm lý của
con cái ở độ tuổi THPT,tuổi có nhiều biến đổi về tâm lý,sinh lý,đầy những
mơng mơ khiến cho các em cảm thấy cô đơn ngay trong ngơi nhà vốn được
xem là tổ ấm gia đình,như lời mợt nữ sinh lớp 12: “ở nhà em thấy chán quá nên
đi chơi thôi,bố mẹ em đi suốt ngày,em cũng đi học cả ngày.Buổi tôi về nhà gặp
nhau được một lúc thì đường ai nấy đi.Cịn chuyện bố em hỏi han,tâm sự thì
hiếm lắm.Mẹ emthì đi làm cả ngày về nhà là chi muốn ngủ thôi,mà em cũng
chả muốn nói chuyện nhiều đâu”.Nghiên cứu cũng cho thấy khơng chỉ có mối
liên hệ giữa hành vi bạo lực của nữ sinh với mức độ quan tâm của cha mẹ,mà
cịn có mối liên hệ giữa số lần đánh nhau của nữ sinh với sự quan tâm đến tâm
lý của con cái.
Thứ hai,nghiên cứu cho thấy,có 84,7% nữ sinh đánh nhau nói rằng trong
gia đình các em có hành vi bạo lực giữa các thành viên,trong đó 12% bạo lực
giữa cha mẹ,16,7% bạo lực giữa anh chị em;đáng lo ngại về mức độ bạo lực
giữa cha mẹ và con cái:32,7%. Có 13,3% gia đình tồn tại cả ba bạo lực
trên.Qua đó cho thấy mối tương quan giữa bạo lực gia đình với hành vi bạo lực
của nữ sinh,có 47,2% đến 52,8% nữ sinh sống trong gia đình có bạo lực đã có
hành vi bạo lực với bạn bè cùng trang lứa.
Thứ ba,khi được hỏi về “thái độ của cha mẹ khi biết con gái đánh nhau
thì kết quả đáng ngạc nhiên:có 41,7% các em nói rằng bị cha mẹ “mắng chửi và
đánh”.9,4% cha mẹ “khuyên bảo nhẹ nhàng”.6,3% yêu cầu phải “xin lỗi
bạn”,và có đến 42,6% nói rằng “cha mẹ khơng quan tâm đến hành vi đánh nhau
10


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
ca con gỏi.Nhng con s ny đang dóng lên hồi chng báo động về vai trị
làm cha mẹ trong gia đình hiện nay.Chỉ có 15,7% cha mẹ biết cách giáo dục

con cái đúng mực và có văn hố khi thấy con đánh nhau thì “khun bảo nhẹ
nhàng và bắt con xin lỗi bạn”.Trong khi đó 41,7% cha mẹ sử dụng hình thức
bạo lực (chửi mắng,đánh) để đối xử với hành vi bạo lực của con cái.Chính điều
này đã đẩy con cái mình trượt tiếp trên con đường bạo lực.Chính sự thờ ơ,vơ
cảm đến vơ trách nhiệm của cha mẹ đối với con cái,cộng thêm phương pháp
giáo dục sai lầm không chỉ là mảnh đất nuôi dưỡng hiện tượng bạo lực mà cịn
là mơi trường để sự vô cảm phát triển trong học sinh hiện nay.
Bạo lực gia đình là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hành vi bạo lực của
con cái.Nhiều cơng trình xã hội học trên thế giới đã nghiên cứu và cho thấy,có
sự “chuyển giao hành vi bạo lực” giữa các thế hệ trong gia đình.Theo đó,nếu
trẻ em thường xun hoặc thỉnh thoảng chứng kiến cảnh cha đánh chửi mẹ
(hoặc ngược lại mẹ đánh,chửi mắng cha) thì với bé trai dần dần sẽ hình thành
nhận thức rằng:làm đàn ơng có quyền đánh đập phụ nữ,và rồi khi trở thành
chồng thì chàng trai cững có cách ứng xử như thế đối với vợ.Và khơng chỉ có
vậy,cậu con trai sẽ quan niệm trong cuộc sống “kẻ nào mạnh thì kẻ đó
thắng”,và coi đó như một chân lý trong quan hệ xã hội.Với các bé gái,chứng
kiến cảnh mẹ bị cha mắng chửi,đánh đập thì có thể sau này cô gái cũng sẻ cam
chịu cảnh bạo lực nếu có,hoặc sẽ có ác cảm với nam giới.Ngăn chặn hành vi
bạo lực trong học sinh cần phải bắt đầu từ chính gia đình.Những sự việc trên đã
thể hiện tính bạo lực đối với một số học sinh cá biệt,đòi hỏi từ phía gia đình
cũng như nhà trường cần có sự quan tâm quản lý giáo dục về mặt đạo đức cho
con em của họ.
“Ngưịi lớn hãy nhìn lại mình”,khơng chỉ con có hành vi sai lệch mà cả
chính cha mẹ,gia đình.Để sân trường khơng cịn đổ máu,để các em học sinh
khơng cịn ứng xử với nhau theo kiểu giang hồ,thì gia đình cần quan tâm đến
giáo dục các em nhiều hơn nữa,không nên chỉ hô hào theo chiến dịch mà cần
quan tâm một cách thiết thực,với những hình thức đơn giản,phong phú và hiệu
11



GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
qu:tham gia cỏc cõu lc b thanh thiếu niên,các hoạt động văn hoá thể
thao..v..v.Lồng ghép kiến thức về pháp luật,về đạo đức,văn hoá ứng xử phù hợp
với từng độ tuổi,giới tính và vùng miền.Và quan trọng hơn,trong mọi lĩnh vực
của cuộc sống người lớn phải là tấm gương sáng cho các em noi theo.Chỉ có
như vậy,chúng ta mới không rơi vào cảnh “gieo lúa,gặt khoai” trong sự nghiệp
trồng người.
Cần nhận thấy rằng,những yếu tố như nhóm bạn,game,phim bạo lực,
truyện tranh bạo lực...cũng tác đọng không nhỏ đến hành vi bạo lực của các
em.Nhưng đó lại là một chủ đề riêng,trong bài viết này nhấn mạnh vai trị của
gia đình với hành vi bạo lực của con cái.Từ phương diện xã hội học, chúng ta
không thể phủ nhận mơi trường gia đình có vai trị quan trọng,nếu khơng nói là
có tính quyết định đến q trình hình thành nhân cách của học sinh.Nói cách
khác,bên cạnh chức năng kinh tế thì các chức năng giáo dục, chức năng văn
hố và chức năng tình cảm của gia đình hết sức quan trọng đối với việc nuôi
dưỡng và giáo dục học sinh,những công dân tương lai của đất nước.Nếu con cái
sống trong một gia đình khơng hồ thuận,cha mẹ thường hay cãi nhau,chửi
nhau,đánh đập nhau thì nhất định sẽ chịu tác động xấu,mức độ nhiều hay ít tuỳ
thuộc vào hồn cảnh của mỗi gia đình cụ thể.
Khơng phải ngẫu nhiên mà Liên Hợp quốc khi tổng kết Thập kỉ phát
triển gia đình,đã kêu goi “Hãy bắt đầu từ đơn vị dân chủ nhỏ nhất là gia
đình”,và tư tưởng của chủ tịch Hồ Chí Minh về mối quan hệ biện chứng giữa
gia đình và xã hội “gia đình tơt thì xã hội mới tốt.Xã hội tốt thì gia đình càng
tốt” lại càng đúng trong bối cảnh đất nước phát triển hiện nay.
Chúng ta đã và đang báo động về sự xuống cấp của văn hoá học đường
và “sân trường đổ máu” là đỉnh cao của bi kịch về sự xuống cấp này.Tiếc rằng
bi kịch này khơng phải là mới xảy ra.Nó đã xuất hiện vài năm trở lại đây và
ngày càng tăng về mức độ phức tạp.Sự nguy hiểm về các hành vi bạo lực,và
hành vi bạo lực học đường vẫn sẽ tồn tại khi chúng ta khơng có hành động thiết
thực và tích cực để ngăn chăn bạo lực,tơn vinh văn hố học đường. Vì thế để

12


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
gim thiu nhng hnh vi bo lực trong nhà trường nói riêng và bạo lực trong
xã hội nói chung,hãy bắt đầu từ gia đình,khơng nên chậm trễ nữa.
Tuy nhiên,vẫn có những trường hợp đặc biệt mà chúng ta nên lấy đó làm
gương cho các thế hệ tiếp theo.Dù gia đình gặp hồn cảnh khó khăn nhưng vẫn
có kết quả học tập xuất sắc và đạo đức trong sáng,đó là những nhà vơ địch
trong những cuộc thi khoa học lớn như: “Đường lên đỉnh Olympia”, “Olympic
Toán-Lý-Hoá quốc tế”, “Rơbơcon”,..v..v.Đó đều là những tấm gương vượt qua
khó khăn,vượt qua số phận để toả sáng,đem hạnh phúc về cho gia đình và vinh
quang về cho đất nước.
Khơng ai có thể phủ nhận thực tế:giáo dục trong nhà trường có vai trò
định hướng,tác động đến học sinh,giúp học sinh phát triển hồn thiện về nhân
cách và gia đình lại là nền tảng cơ bản,là những viên gạch đầu tiên của đạo đức
nhân cách mỗi con người,nó ảnh hưởng lớn đến sự phát triển nhân cách của học
sinh.Bởi vì gia đình là nơi sinh ra và nuôi dưỡng học sinh. Ở đó,ơng bà,cha mẹ
chính là những người thầy,những người đặt viên gạch đầu tiên trong quá trình
xây dựng dạy dỗ nhân cách của các em,dạy cho các em từ cách đi đứng đến nói
năng.Họ giáo dục cho học sinh lẽ sống ở đời,tình thương u,nhường nhịn.Mơi
trường giáo dục của gia đìng rất quan trọng,bởi vì đây là mơi trường đầu tiên
mà học sinh được tiếp xúc và tiếp xúc rất thường xuyên.Nếu gia đình giáo dục
đúng hướng sẽ giúp trẻ sớm trở thành những cơng dân hữu ích cho xã
hội.Ngược lại nếu gioa đình giáo dục khơng đúng hướng sẽ gánh chịu những
hậu quả nặng nề:gia đình có người con bất hiếu,nhà trường có một học sinh ngỗ
nghịch,xã hội có một cơng dân chưa tốt.Từ thực tế cho thấy,trong gia đình
người cha có lối sống mẫu mực,nghiêm túc trong sinh hoạt,học tập và làm
việc,người mẹ đảm đang,dịu dàng,quan tâm chăm sóc gia đình sẽ quản lý giáo
dục học sinh tốt từ nếp sinh hoạt đến giao tiếp,ứng xử,và kể cả việc học tập của

học sinh.Ngược lại,trong mơi trường gia đình bất hồ,cha mẹ khơng quan tâm
giáo dục con cái sẽ làm ảnh hưởng lớn đến tâm lý phát triển nhân cách của học
sinh.Song việc giáo dục đạo đức,nhân cách cho học sinh khơng đơn giản,đó là
13


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
vn m nhiu ph huynh quan tâm.Với quan niệm “thương cho roi cho
vọt,ghét cho ngọt cho bùi” tức là khép con cái vào khuôn khổ nề nếp bằng
những biện pháp răn đe thơ bạo,ít quan tâm đến nhu cầu,nguyện vọng của con
cái.Cũng có nhiều bậc cha mẹ có quan điểm:để cho con cái phát triển một cách
tự nhiên,quan hệ bạn bè theo sở thích,gia đình không can thiệp sâu vào việc học
tập cũng như mối quan hệ của con cái nhằm tạo cho chúng một tâm lý thoải
mái,khơng gị bó,khn khổ nhưng qn rằng các em chưa đủ trí khơn để nhận
biết mặt trái của vấn đề,chúng sẽ dễ bị lôi kéo,sa ngã bởi tác động của những
mối quan hệ xã hội khác.Cả hai cách trên sẽ khó mang lại hiệu quả cao trong
q trình giáo dục.
Thiết nghĩ,các bậc cha mẹ cần dành thời gian trao đổi,tâm sự cùng con
cái,bàn luận cùng học sinh về các vấn đề đã và đang diễn ra ở ngay trong gia
đình,làng xóm hoặc ngồi xã hội từ những mẫu chuyên người tốt việc tốt đến
tấm lòng vàng,kể cả những tệ nạn xã hội...Qua đó phân tích mặt đúng,mặt
sai,cái tốt,cái xấu để học sinh hiểu và nhận thức được vấn đề đồng thời hình
thành cho học sinh kĩ năng tự ứng phó trước những cám dỗ của xã hội.Phụ
huynh cần động viên,khuyến khích khi con làm việc tốt đồng thời nghiêm khắc
phê bình,giải thích khi con cái trong gia đình có sai lầm,khuyết điểm. Phụ
huynh khơng nên khốn trắng việc giáo dục cho nhà trường mà phải phối hợp
chặt chẽ với nhà trường trong công tác quản lý,giáo dục nhằm giúp học sinh rèn
luyện và phát triển nhân cách.Thường xuyên liên hệ với giáo viên chủ
nhiệm,ban giám hiệu nhà trường,cung cấp những thông tin về hoạt động,rèn
luyện của học sinh ở hè,trên cơ sở đó nhà trường và gia đình bàn bạc biện pháp

giải quyết những khó khăn.
2.1. Nhà trường
Vào trong trường học, ở mỗi phòng học chúng ta đều thấy câu: “Tiên học
lễ, hậu học văn” để thấy được vai trò đạo đức quan trọng, quyết định tạo nên
gốc của cây, ngọn nguồn của sông suối và nền tảng sự hình thành nhân cách ở
các em học sinh.Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng nói: “Có tài mà khơng có đức
14


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
cng l ngi vụ dng v Người cũng khẳng định tầm quan trọng quyết định
của đạo đức ở mỗi con người.Từ cấp học mẫu giáo đến đại học thì học sinh đều
được thầy cơ dạy bảo về sự kính trọng, tình thương u và những kỹ năng, đạo
đức lối sơng,…cho phù hợp trong gia đình, nhà trường và ngoài xã hội để rèn
luyện và tạo nên sự phát triển tồn diện “trí – thể – mỹ” ở mỗi học sinh.
Vai trị vị trí và tầm quan trọng của thầy cơ ở mỗi thời kì đều cùng một
nhiệm vụ-những người đưa đò thầm lặng,những tấm bia đồng không khắc danh
và câu: “Quân sư phụ” đã thấy được phần nào mà xã hội dành cho người
thầy.Ngày nay với sự phát triển mạnh mẽ và sự giao thoa của các luồng văn
hoá,internet,phim ảnh và sự đan xen của cái xấu,cái tốt của sự phát triển kinh tế
và những tệ nạn xã hội cùng những mặt trái để lại cho học sinh. Chúng đã thẩm
thấu cùng sự phát triển đó vào học sinh.Nào là lười học,thói đua địi,thích
hưởng thụ,lối sống bng thả,dính vào các tệ nạn xã hội,thiếu các kỹ năng về
giao tiếp,lối sống yêu đương quá sớm,không vâng lời cha mẹ, thầy cơ,tụ tập
băng nhóm đánh nhau,vơ lễ với thầy cô hay đi quá giới hạn như học sinh dùng
dao chém thầy,tạt axit vào người thầy…mà chúng ta đã thấy dư luân lên án,báo
chí phản ánh trong thời gian qua.
“Tôn sư trọng đạo” là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Nhưng
ngày nay, dường như truyền thống đó đang dần bị mai một. Chúng ta có thể
thấy điều đó qua thái độ, cách hành xử của học sinh với thầy cô giáo. Và thái

độ ấy cho ta nhiều suy nghĩ về vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh hôm nay.
Trong những năm gần đây, chúng ta càng nghe nhiều tới những vụ học sinh
đánh giáo viên.
Báo chí đã phản ánh nhiều vụ học sinh đánh thầy cơ,học trị chia băng
phái “thanh tốn” nhau ngay trước cổng trường,nghiện hút,vi phạm pháp
luật,rồi sinh viên sao chép luận văn,đồ án…Những vụ việc này xảy ra ngày
càng nhiều,mức độ ngày một nghiêm trọng.Khơng những thế,thanh thiếu niên
cịn có nhiều biểu hiện sống hưởng thụ,coi nặng giá trị vật chất,tiêu xài hoang
phí,lười lao động,sống ích kỷ…
15


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
Theo kt qu kho sỏt ca Viện nghiên cứu và phát triển giáo dục Việt
Nam, tỉ lệ học sinh đi học muộn ở cấp Tiểu học la 20%,THCS là 21%,THPT là
58%,tỉ lệ quay cóp ở cấp Tiểu học là8%,THCS là 55%,THPT là 60%,tỉ lệ nói
dối cha mẹ ở cấp Tiểu học là 22%,THCS là 50%,THPT là 64%,tỉ lệ khơng chấp
hành an tồn giao thơng ở cấp Tiểu học là 4%,THCS là 35%,THPT là
70%.Những con số này cho thấy,càng lớn ý thức,đạo đức của học sinh ngày
càng đi xuống.
Tỉ lệ phạm tội của người trẻ cũng ngày một tăng cao. Theo thống kê của
Viện KSNDTC, nếu năm 1986 có 3.607 người chưa thành niên phạm tội bị phát
hiện thỡ đến năm 1996, con số này là 11.726 em. Trung bỡnh mỗi năm, trên cả
nước có 4.746 người chưa thành niên phạm tội bị phát hiện. Sự gia tăng đột
biến của tệ nạn ma túy học đường ngày càng trở thành vấn đề nhức nhối. Nếu
như năm 2004, chỉ có 600 học sinh nghiện ma tỳy, thỡ đến năm 2007,con số
này đó tăng lờn 1.234 học sinh.Những trang web cấm và nhất là game online
đang kéo nhiều học sinh rời xa trường học. Tỡnh trạng học sinh trốn học chơi
game ngày càng nhiều. Đau lũng hơn có em cũn giết cả bà, em họ mỡnh để có
tiền chơi game. Những trũ chơi bạo lực và cách giải quyết những vấn đề trong

cuộc sống bằng đao, kiếm đó dần ngấm vào cỏc em từ thế giới ảo đó trở thành
thế giới thực.
Nhưng đó chưa phải là ngun nhân chính dẫn tới tỡnh trạng suy giảm
đạo đức học sinh như hiện nay. Vậy nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ đâu?
Trong những năm vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang đẩy mạnh chương
trỡnh “giỏo dục toàn diện”. “Giỏo dục toàn diện” khụng chỉ đơn thuần là cung
cấp cho học sinh một cách đầy đủ tri thức mọi mặt trong cuộc sống mà quan
trọng hơn là phải giáo dục nhân cách cho các em. Có lẽ trong những năm vừa
qua chúng ta chỉ chú trọng vào giáo dục kiến thức cho các em mà coi nhẹ giáo
dục đạo đức.
Một vấn đề nữa chúng ta cần phải bàn tới mà ảnh hưởng của nó cũng
khơng nhỏ tới đạo đức học sinh ngày nay, đó là tính dân chủ trong nhà trường.
16


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
y mnh dõn ch trong nh trường là một chủ trương hết sức đúng đắn của
Bộ GD&ĐT nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
Đó là những hành trang cần có của thanh niên Việt Nam thời đại mới.
Nhưng phải làm sao để tính dân chủ ấy khơng trở nên q đà. Học sinh có
quyền phát biểu suy nghĩ của mỡnh nhưng khơng có nghĩa muốn nói gỡ thỡ
núi. Người viết đặt ra vấn đề này bởi hiện nay có một thực trạng giáo viên chưa
nói được 1 câu học sinh đó núi tới 2, 3 cõu.
Có trường hợp ở trong lớp, chỉ cần giáo viên nhắc nhở hay trách phạt là
các em phản ứng ngay bằng những lời lẽ xỳc phạm thầy cụ.
Nhỡn lại những trường hợp học sinh đánh giáo viên, chúng ta cũng tự đặt
ra câu hỏi: Liệu mỗi người giáo viên đó cú cỏch hành xử đúng đắn với học
sinh? Mỗi thầy cơ giáo đó thực sự là một tấm gương về đạo đức cho học sinh
noi theo?Chúng ta có thể trách phạt thật nghiêm khắc đối với những trường hợp
vô lễ với giáo viên. Nhưng dù làm như thế nào chúng ta cũng phải để học sinh

thấy thầy cô giáo phạt mỡnh như thế là đúng, không nên vỡ bất cứ lớ do gỡ
cũng đánh học sinh, đánh đến mức học sinh phải đi viện thỡ cần phải lờn ỏn.
Các nhà trường cần tổ chức nhiều hơn nữa các hoạt động xó hội để nâng
cao nhận thức về chuẩn mực đạo đức cho học sinh. Và quan trọng hơn, mỗi
thầy cô giáo phải là một tấm gương mẫu mực cho học sinh cả trong lời núi,
việc làm và cỏch hành xử.
Liệu có phải xem xét lại công tác giáo dục đạo đức trong nhà trường? Rừ
ràng, chương trỡnh giỏo dục đạo đức được xuyên suốt từ bé đến lớn. Bậc mầm
non là giáo dục lễ giáo, bậc tiểu học là môn đạo đức, bậc trung học là môn giáo
dục công dân. Nhưng chương trỡnh SGK quỏ ụm đồm, nặng về lý thuyết, thiếu
kỹ năng sống, không tạo được dấu ấn để hỡnh thành nhõn cỏch học sinh.
Chương trỡnh học rất nhiều nhưng rất khó nhớ, khó nhập tâm. Trên lớp,
giáo viên chỉ lo truyền thụ kiến thức, quan hệ thầy trũ nhợt nhạt. Về nhà, cha
mẹ bận lo cụng việc,học sinh không được trang bị đầy đủ những kỹ năng cũng
như cách ứng xử trong cuộc sống.
17


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
Nh trng l ni cung cp cho học sinh những tri thức đạo đức. Thông
qua các giờ học giáo dục đạo đức, giáo dục công dân, …học sinh sẽ được trang
bị những tri thức về đạo đức một cách khái quát và hệ thống. Vốn trí thức này
có tác dụng quan trọng ở chỗ giúp học sinh có cơ sở đúng đắn để nhận ra và
phân biệt giữa hiện tượng đạo đức với hiện tượng phi đạo đức biểu hiện mn
hình vạn trạng xung quanh hàng ngày và từ đó giúp các em hình thành thế giới
quan khoa học, nhân sinh quan XHCN, là cơ sở rộng rãi, vững chắc cho đạo
đức của các em.
Trong nhà trường, một học sinh có thể là thành viên của nhiều tập thể
khác nhau. Một học sinh THPT vừa là đoàn viên thanh niên, vừa là thành viên
của câu lạc bộ tốn học, vừa là cầu thủ của đội bóng nhà trường,… khi học sinh

tham gia các buổi họp lớp, Đoàn, câu lạc bộ,… các em quen dần với việc tôn
trọng ý kiến tập thể. Các ý kiến cá nhân đều được tập thể kiểm tra và đánh giá.
Như vậy tập thể học sinh trong nhà trường khơng những có tác dụng thông báo
nội dung các chuẩn mực và nguyên tắc đạo đức mà cịn có tác dụng kiểm tra,
đánh giá và điều chỉnh sự nhận thức các chuẩn mực và nguyên tắc đạo đức đó.
Hoạt động giáo dục trong trường THPT là nhằm giúp học sinh phát triển
hài ḥa về đức, trí, thể, mĩ. Trong đó phải đặt ra giáo dục đạo đức lên vị trí hàng
đầu, coi đó là nền tảng cho các mặt giáo dục khác.
Tuổi học sinh THPT là tuổi thanh niên mới lớn, là lứa tuổi quyết định sự
hh́nh thành thế giới quan, là sự phát triển của hứng thú nhận thức các vấn đề tự
nhiên, xă hội. Thông qua các môn khoa học tự nhiên: Tốn, Lư, Hóa, Sinh mà
giáo dục cho các em thế giới quan khoa học. Giúp các em có được những hiểu
biết và phương pháp giải thích một cách duy vật về tính vật chất của thế giới,
những qui luật phát triển của thế giới. Những tri thức khoa học giúp cho học
sinh nhận thức, lựa chọn, đánh giá đúng đắn các giá trị và th́m ra những hành vi,
biện pháp hợp lư trong đời sống.
Thông qua việc giảng dạy môn Ngữ văn bồi dưỡng tâm hồn, ḷng yêu
thương con người, biết ghét cái xấu, cái ác, biết làm điều thiện; giáo dục các em
18


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
cú thnh bn chõn chớnh, thnh yêu cao đẹp. Môn Lịch sử giúp các em hiểu biết
truyền thống đấu tranh dựng nước, giữ nước của ông cha; biết tự hào về truyền
thống đó mà thấy rơ trách nhiệm của ḿnh với Tổ quốc, sẵn sàng bảo vệ Tổ
quốc, trung thành với lư tưởng CNXH và CSCN; tin u Đảng và Bác Hồ kính
u. Qua mơn Địa lư các em có th́nh yêu thiên nhiên, cuộc sống, có ư thức bảo
vệ mơi trường xanh – sạch - đẹp, vh́ cuộc sống tươi đẹp của cộng đồng. Môn
Giáo dục công dân giúp các em nắm vững kỷ luật, pháp luật; bồi dưỡng các em
hiểu biết nghĩa vụ, quyền lợi người cơng dân, của người học sinh; hh́nh thành

thói quen sống, làm việc và học tập theo pháp luật ở mọi lúc, mọi nơi. Môn
Đạo đức giúp các em nắm được những khái niệm cơ bản về các phạm trù đạo
đức trong việc ứng xử hàng ngày; nắm được chuẩn mực hành vi đạo đức trong
các hoạt động và quan hệ; biết rơ trách nhiệm, nghĩa vụ, lương tâm, tiền đồ để
chuẩn bị bước vào đời. Tât cả các thầy cô giáo là lực lượng quan trọng tham gia
vào hoạt động giáo dục các em qua các giờ học trên lớp.

2.3. Xã hội
Xã hội là môi trường để cho học sinh trải nghiệm, thực nghiệm những
kiến thức, tri thức đạo đức mà học sinh đã được học từ trong gia đình và trong
nhà trường. Lứa tuổi học sinh THPT khơng chỉ có sự phát triển mạnh về mặt
thể chất mà còn phát triển mạnh cả về tâm sinh lý. Hoạt động của học sinh ngày
càng phong phú và phức tạp, nên vai trò xã hội và hứng thú xã hội của học sinh
không chỉ mở rộng về số lượng và phạm vi mà còn biến đổi cả về chất lượng.
Nếu học sinh ở trong một môi trường xã hội trong sạch và lành mạnh thì
đây sẽ là điều kiện thuận lợi để cho học sinh phát triển nhân cách đạo đức của
mình. Những tri thức đạo đức, niềm tin đạo đức trong xã hội sẽ được học sinh
tiếp thu và học hỏi để nó trở thành của chính học sinh đó. Những chuẩn mực
đạo đức của xã hội cũng là chuẩn mực của các em học sinh. Cho nên một xã

19


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
hi cú chun mc o c tốt sẽ tạo nên những học sinh có phẩm chất đạo đức
trong sáng, lành mạnh.
Ngược lại, nếu các em học sinh sống trong một khu vực có nhiều tệ nạn
xã hội, thậm chí ngay trong mơi trường gia đình,cac em phải tiếp xúc hàng
ngày, phải sống và hoạt động, các em sẽ bị tiêm nhiễm và ảnh hưởng. Như vậy
môi trường xã hội gần gũi nhất có vai trị quyết định đến nhân cách đạo đức của

trẻ.
Để chứng minh cho luận điểm này,ơng cha ta cũng đã có câu: “gần mực
thì đen gần đèn thì rạng”. Lại cịn Tn Tử xưa kia khi còn ở với mẹ nhà bên
cạnh nghĩa địa. Bà mẹ của Tuân Tử thấy ông thường xuyên tiếp cận với tiếng
khóc lóc, làm cho tâm trạng của Tuân Tử lúc nào cũng buồn. Bà mẹ quyết định
chuyển Tuân Tử đến gần một ngôi chợ. ở đây bà lại thấy suốt ngày có tiếng
chửi nhau, bà đã chuyển Tuân Tử đến ở gần một trường học. Bà nhận thấy nơi
đây là một nơi lý tưởng cho Tuân Tử, bà rất hài lòng.
Tham gia nhiều hoạt động xã hội học sinh sẽ có nhiều cơ hội hồ mình
vào với cuộc sông xung quanh như:
Hoạt động nhân đạo, từ thiện: Mua tăm tre của hội người mù. Phát động
phong trào mua q tặng những người có hồn cảnh khó khăn ...
Kết hợp tổ chức Hội thi An tồn giao thơng: Giáo dục ư thức luật pháp
(tháng 9/2008).
Giao hữu thể thao với các Đoàn cơ sở bạn.Giáo dục tinh thần đoàn kết
quân dân, ḷng yêu nước, học tập anh bộ đội cụ Hồ tính kỷ luật, ngăn nắp ...
Tổ chức giao lưu văn nghệ với các Đoàn cơ sở.
Tham gia Hội thi hát các ca khúc cách mạng do huyện Đoàn tổ chức tổ
chức.
Tham gia thi th́m hiểu pḥng chống HIV, ASID, pḥng chống tệ nạn ma túy.
Qua các hoạt động xă hội này, giúp học sinh nhận thức đầy đủ mục đích,
ư nghĩa của hoạt động đó đối với cá nhân, tập thể để các em biến thành hành vi,

20


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
thnh cm trong hot ng. Qua đó làm nảy sinh năng lực, phẩm chất, th́nh cảm
mới, làm phát triển năng lực thiên hướng, phẩm chất tốt đẹp ở các em.
Tổ chức các hoạt động xă hội là một hoạt động giáo dục có ư nghĩa quan

trọng cùng với các hoạt động giáo dục khác, tạo nên một kết quả tổng hợp
trong giáo dục các em học sinh, góp phần hồn thiện nhân cách cho học sinh
phổ thông, thế hệ trẻ Việt Nam theo mục tiêu giáo dục đề ra.
Tóm lại,giáo dục đạo đức học sinh cần sự liên kết giữa gia
đình,nhà trường và xã hội.Để đi tìm giải pháp cho vấn đề trên các chuyên
gia,các nhà khoa học tâm lý,giáo dục cùng nhau phân tích nguyên nhân của
thực trạng trên.Có 3 nguyên nhân chủ yếu:Thứ nhất là sự buông lỏng trong việc
quản lý giáo dục con cái của gia đình.Thứ hai là việc giáo dục đạo đức trong
nhà trường từ bậc phổ thơng cịn nhiều bất ổn.Các chương trình giáo dục đạo
đức cịn nặng về lý thuyết,nhẹ về giáo dục kỹ năng sống,không tạo được dấu ấn
và điều kiện thuận lợi để hình thành nhân cách cho học sinh.Thứ ba là tác động
của nền kinh tế thị trường,sự hội nhập của các nền văn hoá và sự hấp dẫn của
đời sống đô thị đã làm cho các giá trị đạo đức,truyền thống bị xâm hại và mai
một dần.Đó cũng là ba nguyên nhân cơ bản nhất.
Từ những nguyên nhân nêu trên,các cơ quan chức năng,Bộ giáo dục đã
bàn đến các giải pháp giáo dục đạo đức cho học sinh.Điều cần thiết là phảI có
sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình,nhà trường và xã hội,tạo mơI trường thuận
lợi để giáo dục một cách đúng mức và có hiệu quả cho thế hệ trẻ.Tuy nhiên, các
nhà nghiên cứu,nhà khoa học tâm lý,giáo dục cũng nhất trí cho rằng cần phải
có sự thay đổi nội dung,chương trình giáo dục đạo đức cho học sinh để có được
những ảnh hưởng tốt nhất đến tâm lý và sự hình thành nhân cách của học sinh.
2.4.Yếu tố tâm lý học sinh
Học sinh THPT là giai đoạn chuẩn bị bước qua lứa tuổi vị thành niên để
trở thành một công dân trong cộng đồng xã hội, là nhóm người đạt được sự
trưởng thành về mặt thể lực, nhưng do sự phát triển cơ thể còn kém so với sự
21


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
phỏt trin ca c th ngi lớn, ở lứa tuổi này học sinh đang có sự phát triển

mạnh về tâm sinh lý, nhu cầu, hứng thú dần tới bước ổn định, có sự định
hướng, tình cảm phong phú, có sự tham gia ngày càng nhiều của hoạt động ý
chí, hìng thành thế giới quan, lý tưởng sống. Cùng với đó là sự hình thành và
ổn định của những tri thức đạo đức, hành vi đạo đức,những chuẩn mực đạo đức
cũng được dần hình thành trong mỗi học sinh.
Phân tích nguyên nhân dẫn đến hành vi đạo đức của học sinh ở khía cạnh
tâm lý cho thấy: ở tuổi nhỏ các em không mắc sai lầm nhiều như lứa tuổi mầm
non,tiểu học,nhưng lớn lên thì do sự dìu dắt và quan tâm khơng đúng mức nên
các em bị lôi cuốn vào những cái mà các em ưa thích,đặc biệt vi phạm nhiều
nhất là ở lứa tuổi thanh thiếu niên,giai đoạn của lứa tuổi dậy thì,muốn vươn lên
làm người lớn (tiếp thu nhanh cái lạ và bắt chước nhân vật ưa thích trong phim
truyện..v..v.)và về mặt tâm lý thì cái gì đã thích thì dẫn đến say mê không suy
nghĩ hậu quả.
Ở giai đoạn này nhịp độ tăng trưởng và chiều cao và trọng lượng đã
chậm lại. Các em gái đạt được sự tăng trưởng của mình vào khoảng 16, 17 tuổi,
các em trai khoảng 17, 18 tuổi. Đây cũng là thời kỳ các em bắt đàu có những
khái niệm mơ hồ về tình yêu. Tâm lý của học sinh cũng có nhiều biến động
phức tạp trong giai đoạn này vì đây là thời kỳ chuyển giao giữa trẻ con và
người lớn của học sinh. Vì lúc này học sinh đang có những nhu cầu về tâm sinh
lý, nhu cầu về sự tìm hiểu những vấn đề mới trong xã hội, nên chúng cũng bị
tác động nhiều bởi những yếu tố xã hội này. Đây cũng là yếu tố cần quan tâm,
tìm hiểu của các nhà giáo dục để tìm ra những biện pháp tốt nhất nhằm giáo
dục những tri thức đạo đức, hành vi đạo đức cho học sinh.

22


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh

C. PHN KT LUN- í KIN ĐỀ XUẤT

1.

Kết luận.

Trước thực trạng đạo đức hiện nay của học sinh trường THPT có chiều
hướng giảm sút nghiêm trọng, việc giáo dục đạo đức cho học sinh là đòi hỏi
cấp bách của xã hội để xây dựng hoàn thiện những giá trị cơ bản của con
người Việt Nam thời kỳ cơng nghiệp hố, hiện đại hố, phát triển nền kinh tế tri
thức.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài về đạo dức cho học sinh THPT đã
giúp cho chúng ta xác định đúng tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức
học sinh ở nhà trường để có kế hoạch hồn chỉnh,có sự quan tâm đúng mực
23


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh
trong vic giỏo dc hc sinh, từ đó thấy được nhiệm vụ quan trọng này để
ngồi việc dạy chữ cho tốt còn phải lưu tâm, hết lịng giáo dục các em phát
triển tồn diện cả tài lẫn đức.
Tuy nhiêm do thời gian nghiên cứu ngắn nên có nhiều vấn đề chưa được
phân tích một cách tồn diện, các yếu tố đưa ra chưa thật đầy đủ, nhưng ít
nhiều nó cũng giúp cho chúng ta thấy được thực trạng của đạo đức học sinh
THPT hiện nay, giúp cho chúng ta định hướng lại một số việc cần phải làm
trong thời gian sắp tới để góp phần thành công vào công tác giáo dục đạo đức
cho học sinh.
2.

Ý kiến đề xuất

Để đạo đức thực sự trở thành vấn đề trung tâm hơn trong giáo dục THPT

thì các ngành, các cấp trong xã hội phải có sự chung tay phối hợp với nhau một
cách chặt chẽ. Hiện nay thời lượng các tiết học mang tính chất định hướng giáo
dục đạo đức một cách sâu hơn như môn Giáo dục cơng dân,…số lượng tiết học
đang cịn ít. Vì vậy, cần phải tăng thời lượng các môn học này, kết hợp với việc
tổ chức sinh hoạt ngoại khoá, nêu gương, biểu dương những tấm gương người
tốt, việc tốt để tạo nên một phong trào rộng khắp thu hút sự quan tâm của đông
đảo mọi người.
Mặt khác giáo dục đạo đức trong nhà trường cấn kết hợp chặt chẽ với
giáo dục đạo đức tại gia đình. Gia đình là tế bào của xã hội, là môi trường gần
gũi, thân thuộc để các em học sinh rèn luyện và học tập một cách cụ thể.
Những người lớn trong gia đình cần có những cách cư xử đúng mực để hỗ trợ
nhà trường định hướng và kiến tạo nên hành vi đạo đức của các em.
Xã hội cũng cần quan tâm phòng chống các biểu hiện suy đồi đạo đức
bằng những biện pháp mạnh tay có tác dụng răn đe các hành vi lệch chuẩn của
các cá nhân, tổ chức. Sự chung tay góp sức của cá nhân – gia đình – xã hội
chính là điều kiện quan trọng góp phần tạo nên kết quả thiết thực cho công tác
giáo dục đạo đức cho hoc sinh THPT nói riêng và thế hệ trẻ nói chung.

24


GVHD: Dơng Thị Thanh Thanh

TI LIU THAM KHO
1.

LấONGHIEV:Hot ng-ý thc-nhõn cách

2.


Phạm Minh Hạc: Tâm lý học-NXB GD

3.

Nguyễn Quang Uẩn: Tâm Lý Học Đại Cương

4.

Giáo Dục Học Tập 1 – Phạm Minh Hùng

5.

Giáo Trình Tâm Lý Học Đại Cương – NXB Đại Học Sư Phạm

25