PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHĨA HƯNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC NGHĨA BÌNH

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY VĂN
MIÊU TẢ CÂY CỐI Ở LỚP 4

Tác giả: Vũ Thị Huệ
Trình độ chun mơn: Cao đẳng Sư phạm
Chức vụ: Giáo viên
Nơi cơng tác: Trường Tiểu học Nghĩa Bình
Tháng 7 năm 2020


THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến.
SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY VĂN
MIÊU TẢ CÂY CỐI Ở LỚP 4
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến : Đổi mới phương pháp dạy học, xây dựng môi
trường học tập tại trường Tiểu học
3. Thời gian áp dụng sáng kiến:
Từ ngày 6 tháng 9 năm 2019 đến ngày 4 tháng 7 năm 2020
4. Tên tác giả:
- Họ và tên:

Vũ Thị Huệ

- Năm sinh:

1968

- Nơi cú trú: Nghĩa Bình – Nghĩa Hưng – Nam Định
- Trình độ chun mơn: Cao đẳng Sư phạm
- Chức vụ công tác:

Giáo viên

- Nơi làm việc:

Trường Tiểu học xã Nghĩa Bình

- Điện thoại:

0812400586

- Tỉ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%
5. Đồng tác giả: Không
6.Đơn vị áp dụng sáng kiến
-Tên đơn vị:

Trường tiểu học Nghĩa Bình

-Địa chỉ: xã Nghĩa Bình – huyện Nghĩa Hưng – tỉnh Nam Định


BÁO CÁO SÁNG KIẾN
I. Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến
Ở bậc Tiểu học, mơn Tiếng Việt có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với học
sinh bởi nó là môn học cung cấp cho các em những kiến thức, kĩ năng cần thiết
để các em học tập và giao tiếp. Nó giúp các em có những hiểu biết về Tiếng Việt
và những hiểu biết ban đầu về xã hội, tự nhiên và con người.

Dạy học Tiếng Việt là dạy học tiếng mẹ đẻ. Đó là mơn học hình thành và
phát triển ở học sinh 4 kĩ năng: nghe – nói – đọc – viết. Trong mơn Tiếng Việt
phân mơn Tập làm văn là phân mơn mang tính chất tổng hợp, sáng tạo, thực
hành, thể hiện đậm nét dấu ấn cá nhân. Tập làm văn, viết văn, hành văn là cái
đích cuối cùng cao nhất của việc học Tiếng Việt ở Tiểu học.
Vì vậy học tốt văn ở Tiểu học sẽ tạo tiền đề vững chắc cho các em học tốt ở
các bậc học trên. Nhưng thực tế khả năng viết văn của học sinh Tiểu học còn
nhiều hạn chế,… đặc biệt là viết văn miêu tả cây cối của học sinh lớp 4. Tả cây
cối mà không gửi gắm tình cảm, sự yêu mến của người viết với cây mình tả thì
bài văn sẽ khơng có hồn, sẽ trơ trọi, thiếu sức sống.
Mặc dù học sinh của tôi đều được sống trong một môi trường thiên nhiên
phong phú, cây cối rất đa dạng, nhiều màu sắc. Cây cối như một phần của cuộc
sống của trẻ khi ở gia đình, thơn xóm, hay ở trường, trên đường đi và về học,
Cây cối gắn bó với trẻ như một lẽ tự nhiên, một sắc màu của cuộc sống, gần gũi
và thân thiện. Vậy mà khi học dạng văn miêu tả cây cối, học sinh vẫn còn gặp
nhiều lúng túng trong bố cục bài văn, vẫn thể hiện sự quan sát thiếu tinh tế,
không diễn đạt đủ ý, câu văn thiếu hình ảnh và thiếu cả cái hồn của người viết
bài văn khơng hay, khơng cảm xúc. Điều đó khiến tơi rất băn khoăn và trăn trở:
Làm thế nào để học sinh của tôi viết đúng, viết tốt dạng văn miêu tả cây cối ?
Làm thế nào để bài văn của các em ít sạn nhất ? Qua một thời gian nghiên cứu
tìm tịi các biện pháp để tìm câu trả lời cho những băn khoăn trăn trở đó, tơi đã
thành công với phương pháp dạy học: “Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy văn
miêu tả cây cối ở lớp 4.”


II. Mô tả giải pháp:
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến:
Là một giáo viên đã trực tiếp giảng dạy môn Tiếng Việt lớp 4 nhiều năm,
tôi nhận thấy:
Khi làm bài văn miêu tả cây cối, học sinh thiếu kỹ năng quan sát nên bài

viết chưa đủ ý, khơng diễn đạt đầy đủ những gì mình đã quan sát. Nhiều em cịn
chưa hiểu quan sát là gì ? Thường thì thấy cái gì các em nghĩ ra và viết cái đó
theo kiểu liệt kê chứ khơng biết chắt lọc các chi tiết mà mình quan sát được.
Các em không linh hoạt trong việc dùng từ đặt câu, thiếu kiến thức thực tế dẫn
đến bài văn viết thường lủng củng, thiếu hình ảnh, khơng logic. Mặt khác do vốn
từ, vốn sống thực tế của các em cịn ít dẫn đến việc sử dụng từ còn lặp, vụng,
chưa đúng. Bài viết của các em còn lộn xộn về ý, câu văn thiếu hình ảnh, việc sử
dụng các biện pháp nghệ thuật vào bài văn chưa linh hoạt, thiếu sự sáng tạo. Bài
văn chưa bộc lộ được cảm xúc, tình cảm của mình với cây định tả.
Rất nhiều em khơng hứng thú với tiết học tập làm văn, nhiều em cịn cho
rằng đây là phân mơn khó. Vì thế các em thiếu tự tin khi chia sẻ bài viết của
mình. Các em thực hiện không hào hứng các nhiệm vụ hay yêu cầu của giáo
viên. Vì vậy mà chất lượng bài văn của học sinh cịn hạn chế, khơng được như
tơi mong muốn.
Thời gian đầu bản thân tơi cũng cịn chủ quan coi nhẹ dạng bài này với suy
nghĩ là học sinh của tôi ở vùng nông thôn, hàng ngày các em tiếp xúc gần gũi
với thiên nhiên. Các em lại được học tập ở một ngơi trường có cơ sở vật chất
khang trang, sân trường có nhiều loại cây, khuôn viên trường và khu vườn sinh
thái được quy hoạch hợp lí thuận lợi cho việc tổ chức các tiết học ngoài trời và
các hoạt động trải nghiệm. Hàng ngày các em được phân cơng chăm sóc cây
xanh ở trường, ở lớp, đó là điều kiện thuận lợi để các em quan sát và trải
nghiệm. Như vậy học sinh có nhiều vốn từ, vốn kiến thức để làm tốt bài văn
miêu tả cây cối hơn là các dạng văn khác. Nhưng thực tế trong q trình giảng
dạy tơi nhận ra rằng những suy nghĩ ban đầu của tôi là chưa đúng.


Về phía phụ huynh học sinh: Mặc dù phụ huynh học sinh luôn kết hợp và
sẵn sàng đồng hành cùng giáo viên trong các hoạt động giáo dục nhưng nhiều
phụ huynh cho rằng học tập làm văn là khó. Họ nghĩ viết văn hay là phải có
năng khiếu mới viết được. Cho nên việc hỗ trợ, giúp đỡ cho các con ở nhà với

phân môn này chưa được phụ huynh quan tâm.
2. Mô tả giải pháp sau khi thực hiện sáng kiến:
Với những trăn trở của mình, tơi đã thực hiện các giải pháp để tiết tập làm
văn gần hơn với học sinh hơn, tạo hứng thú ngay từ đầu tiết học, tổ chức các
hoạt động một cách nhẹ nhàng, giúp các em dễ hiểu, phát huy được tính chủ
động, sáng tạo và tích cực của các em.
Sử dụng sơ đồ tư duy kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực: Sử
dụng sơ đồ tư duy trong dạy học làm cho học sinh hiểu sâu nhớ lâu và in đậm
điều mà mình tự suy nghĩ và viết ra theo ngơn ngữ của mình. Vì vậy, sử dụng sơ
đồ tư duy huy động tối đa tiềm năng bộ não, giúp học sinh học tập một cách tích
cực đó chính là biện pháp đổi mới dạy học có hiệu quả.
Khơng những thế, sơ đồ tư duy còn giúp các em giải tỏa áp lực trong giờ
học văn, khơi dậy năng khiếu viết văn, phát triển khả năng tư duy, tạo cho các
em thói quen tích cực suy nghĩ và sự tự tin khi viết văn. Từ đó mang đến cho các
em niềm hứng thú để viết bài văn với những hình ảnh sống động theo sự sáng
tạo của mỗi học sinh.


Tôi xin giới thiệu một số dạng sơ đồ mạng:


Ví dụ: Khi dạy bài tả cây bàng trên sân trường tôi đã hướng dẫn học sinh bằng
phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy.
Hoạt động 1: Tìm hiểu đề bài:
Để làm được một bài văn có kết quả tốt thì khâu tìm hiểu đề bài cũng
khơng kém phần quan trọng. Các em phải đọc kĩ đề bài, xác định thể loại và
kiến thức cần huy động để miêu tả, tránh lạc đề, xa đề giúp cho việc định hướng
bài viết của mình. Muốn tìm hiểu ý, các em phải đặt ra những câu hỏi: đề bài
yêu cầu tả cây gì ? Cây được trồng ở đâu ? Vào thời điểm nào ? vào khung chủ
đề.


Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh kĩ năng quan sát:
Như chúng ta đã biết quan sát là sử dụng các giác quan để nhận biết sự vật.
Ở một bài văn miêu tả chủ yếu các em phải sử dụng ba giác quan cần thiết là


mắt nhìn, tai nghe, tay sờ,… Mắt cho ta cảm giác về hình dáng (cây đó cao hay
thấp, to hay nhỏ,…), cho ta thấy về màu sắc (lá, hoa, quả). Tai cho cảm giác về
âm thanh những sự vật khác tác động: chim, nắng, gió,… Tay cho cảm giác (xù
xì, hay nhẵn, ram ráp,…) khi sờ vào. Mũi cho ta thấy được hương thơm của
hoa,… Dạy cho học sinh quan sát chính là dạy cho học sinh cách sử dụng các
giác quan để tìm ra các đặc điểm của sự vật mà mình chọn để miêu tả phải có
nét nổi trội. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh tìm ra các đặc điểm nổi bật của
cây mình định tả để phân biệt loại cây này với cây khác giúp bài văn thêm sinh
động hấp dẫn và độc đáo.
Tuy nhiên để học sinh viết bài văn theo đúng yêu cầu, giáo viên cần định
hướng cho học sinh cách quan sát và quan sát có phương pháp:
- Lựa chọn trình tự quan sát:
Quan sát cây cối từ xa đến gần.
Quan sát chi tiết từng bộ phận của cây.
Quan sát những sự vật có liên quan tới cây: nắng, gió, chim chóc,…
-Hướng dẫn học sinh thu thập các nhận xét do quan sát mang lại.
Khi dạy bài: Luyện tập quan sát cây cối sách Tiếng Việt 4 tập hai trang 39,
tôi đã chia lớp thành ba nhóm quan sát một số cây được trồng trong khu vực
trường và yêu cầu học sinh ghi lại những gì mà các em đã quan sát được.

Các em quan sát cây bàng trên sân trường


Các em quan sát cây ăn quả ở khu vườn sinh thái


Các em quan sát cây hoa ở khu vườn sinh thái
Khi học sinh trình bày kết quả quan sát, tôi hướng dẫn các em trả lời bằng
nhiều chi tiết cụ thể và sử dụng ngơn ngữ chính xác. Sau đó giúp các em biết lựa
chọn, sắp xếp các chi tiết quan sát được cho logic. Để viết được những câu văn
miêu tả hay thì học sinh phải biết quan sát đối tượng một cách tinh tế. Vì vậy tơi
rất chú ý tới phương pháp quan sát, luôn rèn cho các em kĩ năng quan sát cần
thiết, biết chọn các chi tiết tiêu biểu để đưa vào bài văn. Khi hướng dẫn quan
sát, tôi luôn gợi cho các em vận dụng vốn hiểu biết, khả năng liên tưởng cảm
xúc và vốn ngôn ngữ, giúp cho việc quan sát, cảm nhận của các em được tốt


hơn. Tơi cịn gợi ý cho học sinh trong lớp cùng nhận xét và chọn những từ ngữ,
ý văn hay và hình ảnh đẹp rồi ghi nhanh lên bảng làm cơ sở cho các em chọn
lựa, vận dụng chính những từ ngữ, câu văn, ý văn được lớp đánh giá cao theo ý
thích của riêng mình để thực hiện u cầu của bài tập. Để giúp các em phân biệt
được loài cây này với loài cây khác và nhất là với hai cây cùng một lồi, tơi định
hướng cho các em chú ý quan sát những chi tiết, bộ phận có thể khắc họa hình
ảnh cây ấy một cách rõ rệt, gợi cho em nhiều ấn tượng nhất, tập trung miêu tả
những nét độc đáo và làm hiện lên những nét riêng của lồi cây đó khiến nó
khơng lẫn với các lồi cây khác.
Ví dụ: Quan sát cây bàng, học sinh cần quan sát tư thế, vị trí của nó; gốc,
rễ, thân, tán lá, hoa, quả,…để tìm ra các nét riêng của cây.
Để hướng dẫn học sinh quan sát cây bàng trên sân trường. Tơi cho học
sinh học ngồi khơng gian lớp học bằng phương pháp trải nghiệm.Tôi hướng
dẫn học sinh quan sát cây bàng bằng những câu hỏi gợi ý sau:
Câu hỏi 1: Em quan sát cây bàng từ xa đến gần? (Tầm vóc, hình dáng, vẻ
đẹp của cây).
Câu hỏi 2: Quan sát đặc điểm từng bộ phận của cây: rễ cây, gốc cây, thân
cây, cành cây, lá, hoa, quả.

Câu hỏi 3: Mơi trường sống và những điều có liên quan đến cây như nắng,
gió, chim chóc, ong bướm,…
Từ mỗi câu hỏi, tôi hướng dẫn học sinh quan sát như sau:
Với câu hỏi 1: Các em dùng mắt để quan sát từ xa xem hình dáng của nó
như thế nào? Trơng nó giống cái gì ? … (cái ơ khổng lồ, lâu đài nấm,…)
Với câu hỏi số 2: Em hãy dùng tay sờ xem vỏ cây của cây bàng như thế
nào ? (sần sùi, hơi ram ráp,…)
Với câu hỏi số 3: Em hãy dùng mắt và tai để quan sát và lắng nghe xem
trên cây có những lồi vật nào ? Chúng làm gì ?
Với mỗi bộ phận của cây, tơi đều có một câu hỏi gợi ý và giúp các em sử
dụng từ ngữ để ghi lại những gì quan sát được.


Giáo viên hướng dẫn học sinh thu thập những thông tin vừa quan sát được
váo sơ đồ tư duy.

Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh kĩ năng thảo luận nhóm trong q trình quan
sát
Thảo luận nhóm là một kĩ năng rất quan trọng giúp học sinh biết cách
quan sát, chia sẻ, tìm tịi, sáng tạo trong khi lựa chọn từ ngữ để miêu tả. Thông
qua việc các em chia sẻ các ý kiến riêng của cá nhân mình, các bạn trong nhóm
có cảm nhận sâu sắc hơn về đối tượng quan sát.
Ví dụ: Khi học sinh quan sát về cây bàng. Để miêu tả lá bàng non, có bạn
nói: “Lá bàng non mềm mại như bàn tay em bé” hay “Lá bàng trơng giống hệt
chiếc quạt ba tiêu bé xíu”. Có bạn lại nói: “Lá bàng dày và xanh bóng to như bàn
tay người lớn.”
Hoặc để miêu tả về hoa của cây bàng, các bạn đã quan sát và miêu tả với
các câu văn khác nhau: “Hoa bàng màu vàng nhạt, nhỏ xíu.” ; “Hoa bàng trắng



ngà tỏa ra hương thơm dìu dịu.” ; “Hoa bàng nhỏ xíu, màu trắng ngà, hình ngơi
sao.”
Hoạt động 4: Tìm ý
Với hoạt động Tìm ý cho bài văn, tơi đã tổ chức cho học sinh sử dụng sơ
đồ tư duy.
Ví dụ : Hoạt động tìm ý
Mục tiêu: Học sinh liệt kê các bộ phận của cây, ích lợi… Tìm các từ ngữ
miêu tả đặc điểm các bộ phận và ích lợi của cây bàng.
Đồ dùng dạy học: Giáo viên chuẩn bị khung sơ đồ tư duy, thẻ từ dùng để
làm sơ đồ mạng, phiếu học tập.
Các hoạt động:
- Giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận nhóm 4, phiếu bài tập với các nội dung
sau: Hãy liệt kê các bộ phận tả chi tiết về cây bàng, ích lợi của cây bàng và tìm
những từ ngữ thường dùng để miêu tả những đặc điểm về hình dáng và ích lợi
của cây bàng, trình bày theo sơ đồ mạng.
- Sau đó giáo viên yêu cầu 1 đến 2 nhóm học sinh làm tốt nhất lên trình bày, các
nhóm khác theo dõi, bổ sung và cho ra một mạng lưới các ý theo sơ đồ tư duy.


Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần rèn luyện cho học sinh kĩ năng học hỏi,
thu thập thông tin từ các tài liệu tham khảo,ncác bài văn mẫu. Quá phụ thuộc
vào bài làm của người khác là không tốt nhưng biết biến lời văn của người khác
thành của mình thì sẽ giúp bài viết sinh động, phong phú hơn. Phải học hỏi xem
người ta trình bày bài viết như thế nào ? Sử dụng từ ngữ ra sao ? Những câu văn
hay, diễn đạt độc đáo, các em hoàn toàn có thể ghi chép lại, hay áp dụng cấu
trúc câu cho những bài học khác.
Hoạt động 5: Lập dàn ý
Với hoạt động Lập dàn ý, tôi tổ chức cho học sinh sắp xếp ý đã có vào sơ
đồ.
Hướng dẫn học sinh đánh số thứ tự cho các ý tìm được sao cho các ý đó có

thể phát triển phù hợp với bố cục, nội dung bài văn miêu tả.
Học sinh xem lại các ý trong mạng ý nghĩa và đánh số thứ tự.
Gọi vài học sinh lên thể hiện mạng ý của mình đã tìm được trước lớp để cả
lớp có thể theo dõi việc làm của bạn, học sinh khác nhận xét, đồng thời đưa ra
cách đánh số thứ tự các ý một cách hợp lí nhất.
Trong khi học sinh làm bài, giáo viên bao quát lớp và chú ý hướng dẫn các
em học sinh trung bình và yếu.

Hoạt động 6: Học sinh diễn đạt các ý trong mạng ý nghĩa thành bài.


Tơi khuyến khích học sinh diễn đạt các ý đã trình bày trên sơ đồ mạng. Mỗi
học sinh trình bày theo thứ tự các ý đã lập sao cho tự nhiên, cách miêu tả thật
hay thật sinh động thành ít nhất một câu.
Ví dụ: Từ “Cành cây”, diễn đạt thành câu văn: “Cành đan ngang, xòe rộng như
những nan sắt của một chiếc ô khổng lồ lợp bằng tán lá xanh tốt.”
Hay “Cành cây đan xen vào nhau tạo thành một vòng tròn xung quanh thân
cây”
Giáo viên sửa lỗi cho học sinh, học sinh điều chỉnh cho phù hợp, học hỏi
câu văn hay của bạn để tiến hành làm bài viết cho tốt hơn.
Ở sơ đồ tư duy, giáo viên cần lưu ý cho học sinh những chỗ có thể so sánh
hay dùng từ độc đáo, học sinh có thể ghi chú.
Hoạt động 7: Trao đổi, chia sẻ và nhận xét (học sinh trình bày bài của mình
trước lớp)
Học sinh dựa vảo sơ đồ mạng ý nghĩa, sắp xếp hoàn thành bài viết của
mình vào vở nháp.
Trong quá trình học sinh viết, tơi ln khuyến khích các em động não và
suy nghĩ để tìm ý. Tơi cịn nhắc nhở các em chú ý về cách dùng từ, đặt câu,
cách viết câu văn, tránh lặp từ. Tôi luôn theo dõi giúp đỡ các em tự nhận xét,
kiểm tra điều chỉnh kịp thời những chỗ chưa phù hợp, chưa hay, tập cho các em

biết chú trọng đến cách diễn đạt sao cho đúng, đủ, rõ ý.
Sau khi học sinh viết xong bài, tôi dành thời gian để một số học sinh đọc
bài của mình trước lớp, học sinh khác theo dõi, nhận xét bài làm của bạn. Trong
khi học sinh chia sẻ nhận xét bài của nhau, tôi luôn lắng nghe và tôn trọng ý
kiến của các em, không bác bỏ làm các em mất tin tưởng vào bản thân mà chỉ
sửa sai nhẹ nhàng.
Từ đó học sinh tự rút kinh nghiệm, học tập bài của bạn để bổ sung, chỉnh
sửa lại bài làm của mình.
Hoạt động 8: Học sinh viết bài vào vở
Hoạt động 9: Chấm và trả bài cho học sinh


Trong giờ Tập làm văn, nhất là văn viết, sau khi học sinh hồn thành bài
viết, tơi quan tâm và dành nhiều thời gian cho việc chấm và trả bài học sinh để
động viên các em.
*Chuẩn bị:
Khi chấm bài tôi ghi lại ưu, nhược điểm của từng bài viết, chữa lỗi tiêu
biểu cần khắc phục cho các em.
Ghi lại lỗi của học sinh theo từng loại: lỗi chính tả, lỗi dùng từ, lỗi diễn
đạt,… ghi lại các từ, câu văn, đoạn văn hay, bài viết sáng tạo, bài viết giàu hình
ảnh và cảm xúc….
Thống kê và phân loại bài theo mức độ để bản thân tôi tự đánh giá hiệu quả
giờ dạy trước của mình: tốt, khá, trung bình, chưa đạt yêu cầu. Nhận xét chung
về ưu, nhược điểm trong bài viết của học sinh.
*Trong giờ trả bài: Tôi khuyến khích học sinh tự đọc lại bài viết của mình và
chia sẻ bài viết của bạn. Các em cũng được tự đánh giá, đánh giá cho nhau. Từ
đó học sinh nhận ra những điểm được và chưa được trong bài viết của mình kể
cả về nội dung và hình thức. Qua đó học sinh học tập được những câu văn, đoạn
văn hay trong bài viết của bạn.
Tơi khuyến khích khen ngợi học sinh với nhiều hình thức khác nhau:

-Tơi tun dương trước lớp những bài viết hay, những bài có tiến bộ dù là
nhỏ nhất, cũng có thể chỉ là một câu văn hay, một hình ảnh đẹp trong bài viết
của các em.
-Tặng hoa điểm tốt cho những bài văn viết hay.
-Khuyến khích học sinh học tập cách diễn đạt của những bài viết tốt.
Sau một năm thực hiện, bằng sự nỗ lực của thầy và sự rèn luyện chăm chỉ
của trò, chất lượng các bài viết của học sinh lớp tôi nâng cao rõ rệt. Các em đã
viết được những câu văn giàu hình ảnh, những đoạn văn, bài văn hay, giàu cảm
xúc ngày càng nhiều. Tôi cũng xin đưa ra một số đoạn văn điển hình của học
sinh lớp tôi.


Bài số 1: Đề bài: Viết một đoạn văn tả hoa và quả của cây đu đủ.
Bài làm


Bài số 2: Đề bài : Viết một đoạn văn tả ích lợi của một loại quả.
Bài làm


Bài số 3: Đề bài: Viết một đoạn văn tả một bơng hoa mà em thích.
Bài làm


Bài số 4: Đề bài: Tả cây bàng trồng trên sân trường em.
Bài làm





III. Hiệu quả nghiên cứu
Với những biện pháp tôi đã trình bày ở trên đã giúp cho cả giáo viên và
học sinh tự tin, chủ động hơn trong các tiết Tập làm văn miêu tả cây cối. Tôi
nhận thấy các em bắt đầu có hứng thú và đam mê với phân môn Tập làm văn.
Giờ học diễn ra nhẹ nhàng và sinh động hơn. Học sinh khơng cịn lúng túng
trong việc lập dàn ý cho mỗi bài văn; việc viết một bài văn hay một đoạn văn trở
nên dễ dàng hơn. Các em đã biết sử dụng các từ ngữ sát nghĩa, có tác dụng gợi
tả, gợi cảm. Biết viết câu văn đúng ngữ pháp. Lời văn, ý văn của các em khơng
cịn mang tính liệt kê hay kể nể nữa. Trong khi viết văn các em đã biết cách sử
dụng các biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa,… các từ láy, các điệp từ.
Chính vì thế mà chất lượng Tập làm văn của lớp tôi dạy được nâng lên rõ rệt.
Năm học 2019-2020, lớp 4A do tôi giảng dạy môn Tiếng Việt nhất là môn
viết, thu được kết quả như sau:
Số lượng

Điểm 9 – 10

Điểm 7 – 8

Điểm 5 – 6

24

Trước khi thực hiện

12 (50%)

10 (41,67%)

2 (8,33%)


24

Sau khi thực hiện

20 (83,34%)

4 (16,66%)

0 (0%)

Thành quả mà các em đạt được đã phần nào khẳng định hiệu quả của
phương pháp giảng dạy mà tôi đang thực hiện là đúng, đó cũng là động lực để
tơi tiếp tục áp dụng đề tài: “Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy văn miêu tả cây cối
ở lớp 4.”
Với biện pháp: “Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy văn miêu tả cây cối ở lớp
4”, tôi đã rút ra cho bản thân bài học kinh nghiệm trong quá trình rèn cho học
sinh viết tốt bài văn miêu tả cây cối, cụ thể là:
Giáo viên phải chú trọng tới phương pháp làm bài cho học sinh, đặc biệt
là phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy vì sơ đồ tư duy chính là cơng cụ, là bí
quyết giúp cho học sinh nhanh tiến bộ trong viết văn. Bởi vì khi lập sơ đồ, các


em dễ dàng nắm bắt được trọng tâm của đề bài,các em tập trung suy nghĩ và
hình dung được bố cục của bài văn. Mặt khác để học sinh có bài viết tốt thì việc
quan sát và lập dàn ý là rất cần thiết. Học sinh có quan sát tốt thì mới viết được
những câu văn hay và sắp xếp những câu văn thành bài văn được tốt hơn. Khi
giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát cần gợi mở dẫn dắt theo trình tự hợp lý,
để học sinh tự mình quan sát, tự mình cảm nhận tính chất mn hình mn vẻ
của sự vật. Đây là điều kiện chủ yếu làm nền tảng giúp cho bài viết trở nên chân

thật, tự nhiên và đây cũng là cơ sở phát huy trí tưởng tượng của học sinh,nó khơi
dậy năng khiếu viết văn, phát triển khả năng tư duy, tạo cho các em thói quen
tích cực suy nghĩ và cảm giác tự tin khi viết văn.
Song để các biện pháp trên được thực hiện tốt thì địi hỏi mỗi người giáo
viên phải nắm vững yêu cầu, nội dung của môn học. Biết vận dụng linh hoạt
sáng tạo trong từng tiết học với nhiều hình thức dạy học khác nhau: dạy học
ngồi không gian lớp học, dạy học trong lớp,… phù hợp với đối tượng được tả.
Giáo viên cần chú ý tới các kỹ năng nghe - nói - đọc - viết cho học sinh
đặc biệt là kĩ năng viết trong quá trình viết từ, câu văn, đoạn văn, bài văn, liên
kết giữa các đoạn văn để bài văn được rõ ràng, mạch lạc hơn.
Việc hướng dẫn học sinh viết văn tả cây cối đạt kết quả cao không phải
một sớm một chiều, một tiết học nhất định. Vì thế, mỗi người giáo viên phải
ln kiên trì, uốn nắn, sửa chữa và đồng hành cùng các em là người bạn thân
thiết của trẻ.
Trên đây là một số biện pháp của tôi để áp dụng vào giảng dạy để nâng
cao chất lượng viết văn miêu tả cây cối cho học sinh lớp 4 mà tơi cho là hữu ích
nhất. Trong thực tế giảng dạy thì mỗi người đều áp dụng nhiều phương pháp dạy
học khác nhau nhưng mục đích cuối cùng là nâng cao chất lượng viết văn cho
học sinh. Tôi sẽ đem kinh nghiệm này tiếp tục áp dụng giảng dạy phân môn Tập
làm văn ở các năm học sau với mong muốn lớn nhất của tôi là: giúp học sinh
học tốt môn Tập làm văn ở Tiểu học và làm nền cho học sinh học tiếp các lớp
trên.


IV. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền
Tôi xin cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền. Nếu sai tơi chịu
trách nhiệm!
Nghĩa Bình, ngày 1 tháng 7 năm 2020
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN


Vũ Thị Huệ


CƠ QUAN ĐƠN VỊ
ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD&ĐT
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………