Nhãn Tiêu Da Bò
Nguồn: hoind.tayninh.gov.vn
Nhãn tiêu da bò (nhãn quế) được trồng chủ yếu ở các huyện cù lao như: An
Bình. Hoà Ninh, Đồng Phú, Bình Hoà Phước
Từ khi nhãn ra hoa cho đến khi trái chín trung bình khoảng 3-4 tháng (tuỳ
giống), giống nhãn tiêu da bò có thời gian chín lâu hơn. Chỉ thu hoạch quả khi vỏ
chuyển từ màu nâu hơi xanh sang màu nâu sáng vàng, vỏ trái từ xù xì hơi dày
chuyển sang mỏng và nhẵn, trái mềm hơn (do đã có nước nhiều), cùi có vị thơm,
hạt chuyển sang màu đen hoàn toàn.
Nhãn tiêu da bò là loại nhãn được phát triển tại miền Nam trên 20 năm, có
nguồn gốc từ Huế, cũng chính vì vậy còn được gọi là nhãn Tiêu Huế, được trồng
nhiều ở Tiền Giang, Vĩnh Long, Bến Tre, Ðồng Tháp, Cần Thơ, Sóc Trăng, Ðồng
Nai, Bình Dương, Bình Phước.
Bệnh hại Thán thư, thối trái
Tuổi cây 15 năm
Số vụ 90kg/cây/năm
Trọng lượng quả
trung bình

>15g
L

á:
Số lá chét/lá kép
Bề mặt lá chét
Ðỉnh lá chét

8-10
Láng

Bầu
Quả:
Màu vỏ quả
Màu cơm
Ðộ dày cơm
Cấu trúc cơm
Tỷ lệ cơm

Vàng da bò
Hanh vàng
Dày cơm
Ráo
>60%
Ðộ Brix
Hương vị

Nứt vỏ hột

>22%
Thơm ngọt


Không
III. Nhãn xuồng cơm vàng
Giống có nguồn gốc ở thành phố Vũng Tàu, được trồng bằng hạt, thịt quả
dày, màu hanh vàng, ráo, dòn, rất ngọt, được thị trường ưa chuộng. Đặc điểm dễ
nhận diện là quả có dạng hình xuồng. Quả chưa chín gần cuống có màu đỏ, quả
chín vỏ quả có màu vàng da bò. Xuồng cơm vàng thích hợp trên vùng đất cát; nếu
trồng trên đất thịt hoặc sét nhẹ nên ghép qua gốc ghép là giống tiêu da bò.
Tuổi cây 15-20

Năng suất (kg/cây/năm) 100-140
Số vụ thu hoạch/năm 1 vụ/năm
Khả năng sinh trưởng khá
Thời gian từ ra hoa đến thu
hoạch (tháng)
4-4,5
Tập tính ra hoa tự nhiên
Khả năng đậu trái trung bình
Trọng lượng trái (g) 16-25
Bề dày thịt (mm) 5,5-6,2
Màu sắc thịt trắng, hơi vàng
Cấu trúc thịt ráo, dai, giòn
Tỷ lệ thịt (%) 21-24
Mùi vị ngọt, khá thơm

IV. Nhãn đường phèn
Nhãn đường phèn có quả nhỏ , mẫu mã không đẹp, năng suất không cao
nhưng lại kiêu hãnh xếp ngôi đầu bảng về chất lượng bởi cùi giòn lồng vào nhau,
ráo nước, hạt nhỏ, vị ngọt sắc, hương thơm khó quên. Vì vậy, người Phố Hiến –
quê hương của nhãn gọi đây là "chúa" của nhãn Hưng Yên. Tại các vườn nhãn ở
xã Hồng Nam (thị xã Hưng Yên), Phương Chiểu, Thiện Phiến (Tiên Lữ), khách
sành ăn muốn mua được nhãn đường phèn phải mất công tìm kiếm. Trong số hàng
nghìn cây chỉ có thể bói được 5 đến 10 cây, giá mua cũng cao hơn nhãn chiết
Hương Chi từ 20 -30%. Nhãn tươi có đầy đủ hàm lượng chất dinh dưỡng với các
loại vitamin, độ đường đạt trên 20%, tỉ lệ cùi trên 60%, trọng lượng trên dưới 90
quả/kg. Tuy nhiên, nhãn đường phèn đang dần hiếm đi ngay cả trên quê hương
nhãn. Hiện nay, lãnh đạo và hội nông dân tỉnh Hưng Yên đang có dự án khôi phục
giống nhãn đặc sản này.
V. Long nhãn
Long nhãn chính là quả nhãn tươi ngon được bóc vỏ, bỏ hột và lấy

cùi.Nghề làm long nhãn có ở nhiều nơi, nhưng tập trung ở xã Hồng Nam thị xã
Hưng Yên. Hồng Nam có gần 180 hộ sản xuất long nhãn.Thời vụ thu hoạch nhãn
thường chỉ kéo dài 35 đến 50 ngày, đây là thời kỳ bận rộn nhất của nghề làm long
nhãn. Thời điểm này, Hồng Nam thu hút khoảng 1.200 lao động, phần đông là
người làng, song cũng có người ở các xã lân cận, có cả bà con ở thị xã Hưng Yên.
Sản lượng long nhãn thành phẩm mỗi năm khoảng 200 tấn, doanh thu bán long
nhãn của Hồng Nam mỗi năm đạt hơn 12 tỷ đồng, thu nhập của người làm công
đạt 300 - 400.000 đồng/tháng. Long nhãn được tiêu thụ phần lớn ở thị
trườngTrung Quốc, Hồng Kông qua các chợ biên giới.
VI. Kỹ thuật trồng nhãn
Cây nhãn có tên khoa học là Euphoria Longana là loại cây dễ trồng thích
ứng rộng. Một số giống nhãn quý có giá trị kinh tế rất cao, quả nhãn dùng ăn tươi,
sấy khô hoặc chế biến thành những vị thuốc quý trong đông y và những món ăn có
tính chất đặc sản như chè long nhãn...
Để khai thác hết tiềm năng kinh tế của cây nhãn cần phải có những biện
pháp chăm sóc thích hợp để nhãn cho năng suất cao và chất lượng tốt. Dưới đây
xin giới thiệu một số biện pháp kỹ thuật chăm sóc để cho năng suất cao và khắc
phục hiện tượng quả cách năm đối với các giống nhãn ở miền Bắc.
Hàng năm cây nhãn phải huy động một lượng dinh dưỡng khá lớn tập trung
cho ra hoa và nuôi quả, nếu không được bổ sung phân bón thường xuyên cây dễ bị
kiệt sức năm sau sẽ cho quả kém hoặc không ra quả. Vì vậy việc bổ sung dinh
dưỡng hàng năm cho cây nhãn là rất cần thiết. Việc chăm bón cho cây cần dựa vào
các cơ sở sau:
- Tuổi cây và mức độ sinh trưởng của cây.
- Nhu cầu phân bón trong từng giai đoạn sinh trưởng.
- Mục đích sử dụng phân bón.
Cây nhãn một năm ra nhiều đợt lộc nhưng cây ra hoa cho quả chủ yếu trên
cành ra lộc vào mùa thu năm trước (80%). Số cành xuân vừa ra lộc, vừa ra hoa
ngay rất ít (20%) nếu nhãn ra nhiều lộc đông thì năm sau cây thường không ra hoa.
Chính vì vậy cần tác động kỹ thuật để cây ra nhiều lộc thu mới có cơ hội cho năng

suất cao và hạn chế việc ra quả cách năm. Cần định ra các chế độ chăm bón khác
nhau đối với từng mức độ sinh trưởng của cây và tùy tuổi cây.
1. Đối với các cây đã ra hoa quả bình thường
a/ Bón thúc lần 1 sau khi thu quả
Lưu ý: Khi thu hoạch không nên hái cành quá sâu, sau khi thu cần đốn, tỉa
những cành quá già cỗi, cành nhỏ mọc phía trong tán. Tiến hành bón bổ sung dinh
dưỡng sau khi thu hoạch quả 15 ngày. Đây là đợt bón chủ lực trong năm nhằm
cung cấp dinh dưỡng kịp thời cho cây ra lộc thu.
Lượng bón gồm: 30 - 40 kg phân chuồng + 2 - 3 kg phân lân + 0,5 - 0,7 kg
urê + 0,5 kg kali. Tuỳ tuổi cây dưới 5 năm rút lượng phân xuống 1/2. Với cây trên
10 năm cần tăng lên 1,5 lần.
Cách bón: Đào rãnh hoặc cuốc hốc xung quanh tán cây sâu 30 cm rộng 50
cm trộn đều phân chuồng với các loại phân vô cơ dải đều theo rãnh sau đó lấp đất
bằng phẳng.
b/ Bón thúc lần 2:
Vào tháng 2 chủ yếu bằng phân lân và Kali, mỗi cây 0,5 kg Kali + 2 kg lân
Supe nên hoà với nước phân chuồng để tưới (có thể dùng phân vi lượng giành cho
nhãn, vải phun vào thời kỳ ra hoa).
c/ Bón thúc lần 3:
Mục đích để thúc quả nhanh lớn. Bón vào tháng 4, lượng bón: 0,5 kg urê +
0,5 - 0,7 kg Kali + 2 kg lân. Bón đúng, bón đủ và cân đối cây sẽ cho năng suất cao
và chất lượng quả ngon.
2. Một số biện pháp xử lý đối với cây ra quả cách năm:
Cây ra quả cách năm có nhiều lý do: Do chế độ dinh dưỡng, thời tiết, một
số ít do đặc tính giống. Những cây này thường xuyên không ra hoa, hoặc ra hoa rất
nhiều nhưng không đậu quả, nên chặt bỏ thay bằng nhãn ghép hoặc cải tạo bằng
những giống đã được chọn lọc.
Với những cây do chế độ dinh dưỡng sẽ có hai trường hợp xảy ra hoặc thừa
hoặc thiếu. Cần quan sát kỹ mức độ sinh trưởng để có biện pháp chăm sóc hợp lý.
a/ Cây quá xanh tốt: Lá to xanh mềm, mỏng. Đây là hiện tượng cây bị lốp.

- Cách xử lý:
+ Biện pháp 1: Từ tháng 10 đến tháng 11 dương lịch hàng năm ngắt tất cả
các đầu cành khoảng 2 - 3 lá búp để triệt tiêu chồi dinh dưỡng gây tức nhựa, đồng
thời kích thích cây ra kích tố sinh sản và nếu thời tiết thuận lợi năm sau cây ra hoa,
quả tốt.
+ Biện pháp thứ 2: Khi quan sát thấy cây ra lộc đông vào cuối tháng 10 đầu
tháng 11 mới nhú ra 1 cm tiến hành đào rãnh xung quanh gốc cây theo chiều rộng
tán sâu 30 - 40 cm, rộng 15 cm, để phơi 1 tuần không tưới nước lộc sẽ tự thui đi.
b/ Trường hợp thiếu dinh dưỡng: Đối với cây quá xấu, đất cằn cỗi không
có khả năng ra hoa, kết quả cần bổ sung dinh dưỡng đặc biệt là Kali và lân trộn
thêm xỉ than, tro bếp bón đều quanh gốc, cần xới xào từ gốc đến hết chiều rộng tán