Đại học Quốc gia TP.HCM
Trường ĐH Kinh tế - Luật

Báo Cáo
Chủ đề: Phân tích hoạt động logistics của
tập đồn Alibaba

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Hồng Dũng
Post : Personnel managerNhóm 3
1. Trần Lê Sơn Trang
K185021702
Telephone : 00-12345-6789
2. Nguyễn Trúc Linh

K185021660

E-mail :
3. Trần Hoàng Long

K175021547

4. Trần Thị Ngọc Tuyền

K184020187

3

5. Hồ Huy Hoàng

K174020088

MỤC LỤC
A.

TỔNG QUAN VỀ LOGISTICS..............................................................7

I.

Khái quát về Logistics.......................................................................... 7
1. Khái niệm Logistics................................................................................... 7
2. Chức năng của ngành Logistics...............................................................8

II.

Logistics trong thương mại điện tử (E-logistics)............................11

1. Định nghĩa............................................................................................... 11
2.

Đặc điểm của logistics trong TMĐT................................................... 12

B. PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG LOGISTICS CỦA TẬP ĐỒN ALIBABA
.....................................................................................................................14
I. Tổng quan về Alibaba............................................................................. 14
1. Về tập đồn Alibaba................................................................................ 14
2. Về hoạt động Logistics............................................................................ 14
II.
Phân tích mơ hình Logistics với China Smart Logistics Network
(Cainiao Network)......................................................................................... 15
1. Giới thiệu về China Smart Logistics Network ( Cainiao Smart Logistics

Network Limited)......................................................................................... 16
2. Cơ chế các dòng chảy trong hệ thống Logistics của Alibaba với
Cainiao Network.......................................................................................... 17
3. Các hoạt động chính trong Logistics của Alibaba với Cainiao Network
.......................................................................................................................18
4. Đánh giá và những kết quả đạt được của mơ hình Cainiao Network.22
C. KẾT LUẬN................................................................................................. 23
I.

Bài học kinh nghiệm cho ngành logistics Việt Nam............................ 23

II. Kết luận:.................................................................................................. 25


CÁC TỪ VIẾT TẮT
TMĐT

Thương mại điện tử

3PL

Third-party Logistics

AGV

Automated Guided Vehicle

WMS

Warehouse Management System


CSL

China Smart Logistics

IoT

Internet of Things

AI

Artificial intelligence


LỜI MỞ ĐẦU
Trong thời đại hịa bình và hội nhập quốc tế, hầu hết các quốc gia trên
thế giới đều coi trọng vấn đề phát triển kinh tế để nâng cao vị thế của nước
mình. Chính vì vậy mà logistics, từ một ngành “khoa học của sự di chuyển,
cung ứng và duy trì các lực lượng quân đội ở các chiến trường”, đã được nhận
được nhiều sự chú ý hơn và được ứng dụng vào kinh tế để giải quyết các vấn
đề khó khăn liên quan đến cung ứng và quản lý hàng hóa. Việc tìm hiểu,
nghiên cứu và học hỏi về các hoạt động diễn ra trong logistics ngày càng được
các trường đại học, cao đẳng chuyên giảng dạy về kinh tế chú trọng, đưa vào
chương trình đào tạo cho sinh viên để trang bị thêm cho sinh viên kiến thức cần
thiết về kinh tế thời kỳ hội nhập.
Đồng thời, ngành logistics đã chứng minh được tầm quan trọng của
mình bằng cách góp phần đem lại thành cơng rực rỡ cho các cơng ty và tập
đồn lớn trên tồn thế giới. Điển hình là tập đồn Alibaba, tập đồn thương mại
điện tử hàng đầu Trung Quốc, một trong những minh chứng rõ rệt nhất cho
thấy việc vận dụng logistics một cách sáng tạo và hiệu quả sẽ giúp cho hoạt

động kinh doanh ngày một lớn mạnh. Đó chính là lý do nhóm chọn tập đồn
Alibaba làm mục tiêu phân tích và đánh giá, một phần để hiểu rõ hơn về hoạt
động logistics, một phần để người đọc nắm được tầm quan trọng của logistics
trong nền kinh tế hội nhập hiện nay. Nhóm hy vọng, thơng qua bài báo cáo này,
có thể làm rõ được những khúc mắc trong quá trình học tập, nghiên cứu mơn
học Logistics và vận dụng những kiến thức mình đã học được vào thực tiễn
trong tương lai.

Nhóm 3


A. TỔNG QUAN VỀ LOGISTICS
I.

Khái quát về Logistics
1. Khái niệm Logistics
Nếu hiểu từ Logistics như một thuật ngữ chuyên môn, thì cho đến nay
có những cách định nghĩa khác nhau. Theo cách tiếp cận của Hội đồng
quản lý Logistic - The Council of Logistics Management (hiện nay là The
Council of Supply Chain Management Professionals) năm 1991, khái
niệm này được hiểu như sau: Logistics là một bộ phận của dây chuyền
cung ứng, tiến hành lập ra kế hoạch, thực hiện và kiểm sốt cơng việc
chu chuyển và lưu kho hàng hóa, cùng các dịch vụ và thơng tin có liên
quan từ địa điểm xuất phát đến nơi tiêu dùng một cách hiệu quả nhằm
đáp ứng những yêu cầu của khách hàng1. Cách định nghĩa khái niệm
“Logistics” này hiện nay được tiếp nhận một cách rộng rãi, bởi vì với
cách tiếp cận này đã liên kết chặt chẽ nhiều lĩnh vực của Logistics với thị
trường, mà điều quan trọng nhất là đã thừa nhận khách hàng là “thượng
đế”.
Trong thương mại điện tử, Logistics hiện nay được hiểu đơn giản là

quy trình hồn tất đơn hàng, bao gồm các khâu đóng gói, vận chuyển, thu
tiền và chăm sóc khách hàng sau bán hàng. Như vậy, với hàng hóa là các
sản phẩm hữu hình, dù cho các khâu tìm kiếm sản phẩm, giao kết hợp
đồng, thanh tốn… có thể thực hiện trên mơi trường trực tuyến những
công đoạn giao hàng từ nhà sản xuất tới người tiêu dùng cuối cùng vẫn
phải gắn chặt với dịch vụ logistics và chuyển phát.
Xét theo góc độ của pháp luật, Điều 233 Luật thương mại 2005 về dịch
vụ logistics định nghĩa logistics như sau: “Dịch vụ logistics là hoạt động
thương mại, theo đó thương nhân tổ chức thực hiện một hoặc nhiều công
việc bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm thủ tục hải
quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói bao bì, ghi
ký mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hố
theo thoả thuận với khách hàng để hưởng thù lao. Dịch vụ logistics được
phiên âm theo tiếng Việt là dịch vụ lơ-gi-stíc.”2 Từ định nghĩa trên, có
thể hiểu logistics là q trình hoạch định và quản lý một cách hiệu quả
hoạt động vận chuyển và dự trữ hàng hóa từ điểm mua ban đầu (nhà sản
xuất) đến điểm tiêu thụ hàng hóa.

1

2

/>Trích Luật Thương mại 2005
7


2. Chức năng của ngành Logistics
Nói về chức năng, Logistics không chỉ đơn giản là giao nhận, là vận tải
mà còn bao gồm rất nhiều hoạt động diễn ra từ điểm xuất phát của hàng hóa
đến nơi tiêu thụ hàng hóa như: dịch vụ khách hàng, dự đốn nhu cầu của

khách hàng, quản lý kho bãi, đóng gói và vận chuyển, kho bãi, bao bì,lưu
trữ hàng hóa, đóng gói, ln chuyển hàng hóa, xử lý hàng hư hỏng… Nếu
doanh nghiệp làm tốt về Logistics, sẽ tiết kiệm được nhiều chi phí vận
chuyển, giảm giá thành sản phẩm, tăng tính cạnh tranh và tăng lợi nhuận
cho công ty rất tốt.

3

Như đã đề cập ở trên, logistics bao gồm rất nhiều hoạt động diễn ra từ
điểm xuất phát của hàng hóa đến nơi tiêu thụ hàng hóa như: dịch vụ khách
hàng, dự đoán nhu cầu của khách hàng, quản lý kho bãi, đóng gói và vận
chuyển. Vì trọng tâm của bài báo cáo là về mơ hình logistics của tập đồn
Alibaba nên ở phần này, nhóm sẽ chỉ tập trung giải thích ba hoạt động cơ
bản và chủ yếu nhất của logistics. Đó là quản lý kho bãi, vận tải hàng hóa
và xử lý đơn hàng.
a) Quản trị kho bãi (Warehouse Management hay Warehousing)
Quản trị kho là việc quản lý hàng hóa được đưa vào kho trong một
khoảng thời gian nhất định, trước khi hàng hóa đó được bán ra và tiêu
thụ trên thị trường. Cụ thể, kho là một phần trong hệ thống logistics của
một công ty, giúp lưu trữ hàng hóa tại hoặc giữa điểm xuất phát của hàng
3

Image By Carsten Dorn “Transport Management”
8


hóa và nơi hàng hóa được tiêu thụ. Quản trị kho gồm quản lý tồn kho và
đáp ứng đơn hàng.
- Chi phí vận tải và địa điểm cơ sở vật chất. Có nhiều cơ sở vật chất,
kho bãi sẽ giúp giảm chi phí vận tải bởi quãng đường di chuyển được rút

ngắn, nhưng sẽ gia tăng chi phí quản lý kho.
- Yêu cầu tồn kho và phương thức vận chuyển. Số lượng tồn kho ở
các kho sẽ quyết định việc phải lấy hàng ở kho nào và phương thức vận
chuyển ít tốn kém nhất để dịch chuyển hàng hóa từ kho đến điểm hàng
hóa cần đến
- Phương thức vận tải và đóng gói. Việc lựa chọn phương thức vận
tải sẽ quyết định cả cách đóng gói để hàng hóa ít bị hư hỏng và tiết kiệm
không gian vận tải, giúp vận chuyển được nhiều hàng hóa hơn.
- Loại hãng vận chuyển và thiết bị xử lý hàng hóa.
- Lơ ship và kích cỡ lơ hàng.
- Mục tiêu dịch vụ khách hàng và loại/chất lượng/dịch vụ hãng vận
chuyển.
b) Vận tải hàng hóa (Transportation)
Vận tải hàng hóa là sự dịch chuyển về mặt vật lý của sản phẩm giữa
các điểm trong dây chuyền cung ứng. Quản trị vận tải chủ yếu tập trung
vào những công việc như hoạch định và tối đa hóa việc sử dụng các
phương tiện di chuyển để dịch chuyển hàng hóa giữa kho, điểm bán lẻ và
đến tay người tiêu dùng.
Nhờ sự phát triển của khoa học công nghệ mà hiện nay có nhiều
phương thức vận tải khác nhau: đường hàng không, đường bộ, đường
thủy, v.v…. Vận tải hàng hóa là một q trình phức tạp địi hỏi phải
hoạch định và tối ưu hóa các tuyến đường di chuyển, khối lượng của
hàng hóa cũng như phương thức thanh tốn của khách hàng. Dựa trên
quy mơ hàng hóa và khoảng cách cần vận chuyển mà nhà quản trị quyết
định phương thức vận tải nào là thích hợp.
Mối liên hệ giữa vận tải hàng hóa và logistics được thể hiện trên
những yếu tố sau đây:
- Chi phí vận tải và địa điểm cơ sở vật chất. Có nhiều cơ sở vật chất,
kho bãi sẽ giúp giảm chi phí vận tải bởi quãng đường di chuyển được
rút ngắn, nhưng sẽ gia tăng chi phí quản lý kho.

9


- Yêu cầu tồn kho và phương thức vận chuyển. Số lượng tồn kho ở
các kho sẽ quyết định việc phải lấy hàng ở kho nào và phương thức
vận chuyển ít tốn kém nhất để dịch chuyển hàng hóa từ kho đến điểm
hàng hóa cần đến
- Phương thức vận tải và đóng gói. Việc lựa chọn phương thức vận tải
sẽ quyết định cả cách đóng gói để hàng hóa ít bị hư hỏng và tiết kiệm
không gian vận tải, giúp vận chuyển được nhiều hàng hóa hơn.
- Loại hãng vận chuyển và thiết bị xử lý hàng hóa.
- Lơ ship và kích cỡ lơ hàng.
- Mục tiêu dịch vụ khách hàng và loại/chất lượng/dịch vụ hãng vận
chuyển.
c) Xử lý đơn hàng
Nói về chức năng, Logistics khơng chỉ đơn giản là giao nhận, là vận
tải mà còn bao gồm rất nhiều hoạt động diễn ra từ điểm xuất phát của
hàng hóa đến nơi tiêu thụ hàng hóa như: dịch vụ khách hàng, dự đoán
nhu cầu của khách hàng, quản lý kho bãi, đóng gói và vận chuyển, kho
bãi, bao bì,lưu trữ hàng hóa, đóng gói, luân chuyển hàng hóa, xử lý hàng
hư hỏng… Nếu doanh nghiệp làm tốt về Logistics, sẽ tiết kiệm được
nhiều chi phí vận chuyển, giảm giá thành sản phẩm, tăng tính cạnh tranh
và tăng lợi nhuận cho cơng ty rất tốt.
3. Vị trí và vai trị của logistics
a) Đối với doanh nghiệp
Trước tiên, việc ứng dụng logistics hiệu quả giúp các doanh nghiệp
tìm ra lời giải tối ưu nhất cho câu đố làm thế nào để giải quyết đầu vào
và đầu ra, đồng thời tối ưu hóa vận tải hàng hóa, rút ngắn thời gian và
khơng gian một cách hiệu quả nhất.
Bên cạnh đó, logistics giúp các doanh nghiệp tạo ra mối liên kết giữa

các lĩnh vực trong kinh doanh, từ đó giảm được chi phí vận hành, vận
chuyển. Ví dụ, bằng cách đưa sản phẩm đến đúng thời điểm mà khách
hàng đang có nhu cầu nhất, nâng cao thiện cảm của khách hàng đối với
sản phẩm và cơng ty, logistics đã góp phần thúc đẩy hoạt động
marketing.
Hội nhập quốc tế tức là rào cản thương mại giữa các quốc gia đang
dần được xóa bỏ, dẫn đến sự khốc liệt trong cạnh tranh giữa các doanh
10


nghiệp ngày càng gia tăng. Vì vậy, chiến thắng trong cuộc đua này sẽ
không hề dễ dàng nếu như công ty khơng biết cách xây dựng một mơ
hình logistics hiệu quả.
b) Đối với nền kinh tế
Logistics làm tăng độ cạnh tranh kinh doanh của các công ty, nên
không thể không thừa nhận logistics góp phần tăng tính cạnh tranh của
một quốc gia và thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
Tương tự như với công ty, nhưng ở quy mô lớn hơn, logistics liên kết
các hoạt động kinh tế trong một quốc gia thông qua việc cung cấp
nguyên liệu, sản xuất, lưu thơng phân phối, mở rộng thị trường. Do đó,
một khi kết nối được với mạng lưới logistics trên thế giới, quốc gia sẽ có
cơ hội tiếp cận đến nhiều thị trường khắp tồn cầu với thị hiếu vơ cùng
đa dạng, đưa hàng hóa của quốc gia đó ra ngồi thế giới, từ đó tăng
mạnh cơ hội kinh doanh.
Bởi logistics giúp quản lý tốt đầu vào và đầu ra cho doanh nghiệp, nên
quốc gia sẽ làm chủ được năng lực cung ứng của mình và nâng cao hoạt
động xuất khẩu. Điều này góp phần khẳng định chất lượng sản phẩm của
một quốc gia, đồng thời mở rộng phạm vi kinh doanh lên tồn cầu.
Vì lẽ đó, logistics đóng vai trị vô cùng quan trọng, không chỉ đối với
các doanh nghiệp, mà cịn đối với nền kinh tế thế giới nói chung và nền

kinh tế quốc gia nói riêng.

II.

Logistics trong thương mại điện tử (E-logistics)

1. Định nghĩa
Theo Tổ chức Thương mại thế giới (WTO): "Thương mại điện tử
bao gồm việc sản xuất, quảng cáo, bán hàng và phân phối sản phẩm
được mua bán và thanh toán trên mạng Internet, nhưng được giao nhận
một cách hữu hình, kể cả các sản phẩm giao nhận cũng như những thơng
tin số hố thơng qua mạng Internet"
Theo Ủy ban Thương mại điện tử của Tổ chức Hợp tác kinh tế châu
Á - Thái Bình Dương (APEC): "Thương mại điện tử là công việc kinh
doanh được tiến hành thông qua truyền thông số liệu và công nghệ tin
học kỹ thuật số"

11


TMĐT ngày càng được biết tới như một phương thức kinh doanh
hiệu quả từ khi Internet hình thành và phát triển. Chính vì vậy, nhiều
người hiểu TMĐT theo nghĩa cụ thể hơn là giao dịch thương mại, mua
sắm qua Internet và mạng (ví dụ mạng Intranet của doanh nghiệp).
Logistics trong TMĐT được hiểu là quá trình hoạch định chiến lược,
thiết kế và thực thi tất cả các yếu tố cần thiết của hệ thống, quy trình, cơ
cấu tổ chức và tác nghiệp logistics để hiện thực hóa và vật chất hóa cho
hoạt động Thương mại Điện Tử. Do đó, nó được coi là một phần của
Thương Mại Điện Tử.
Nếu tiếp cận theo góc độ lịch sử phát triển của logistics thì logistics

thương mại điện tử (e-logistics) chính là giai đoạn phát triển tiếp theo
của logistics truyền thống, với việc ứng dụng Internet và sử dụng các
phương tiện điện tử vào các hoạt động của logistics4.
2.

Đặc điểm của logistics trong TMĐT
- Mức độ thông tin cao
Thời đại của thương mại điện tử, thơng tin hóa logistics là u cầu
tất yếu của thương mại điện tử. Thơng tin về quy trình hậu cần bao gồm
thương mại hóa thơng tin hậu cần, cơ sở dữ liệu thu thập thông tin hậu
cần, xử lý thông tin hậu cần điện tử, chuyển giao thông tin và tiêu chuẩn
hóa.
Với hệ thống thơng tin GPS và hệ thống cơ sở dữ liệu mạnh mẽ,
doanh nghiệp có thể hiểu rõ ràng về hàng hóa q cảnh (vị trí, chủng
loại, số lượng, v.v.) và trạng thái hiện tại. Quá trình hậu thơng tin
logistics sẽ cải thiện đáng kể hiệu quả quản lý hậu cần, để duy trì hoạt
động chi phí thấp của các doanh nghiệp logistics.
- Mạng lưới
Mạng lưới logistics là xu hướng tất yếu của thông tin logistics. Trong
thế giới ngày nay, sự phổ biến của các tài ngun mạng tồn cầu được
cung cấp bởi Internet và cơng nghệ mạng để cung cấp một mơi trường
bên ngồi thuận lợi cho mạng lưới hậu cần. Nếu một chủ thể rời khỏi
mạng lưới này thì việc chuyển và chia sẻ thông tin đã trở nên bất khả thi
và việc liên lạc giữa các liên kết khác nhau của chuỗi cung ứng cũng sẽ
gặp khó khăn vì thơng tin logistics chỉ có thể lưu thơng nội bộ

4

PGS.TS Đồn Thị Hồng Vân: Quản trị Logistics, 2006
12



- Tri thức hóa
Tri thức hóa là để thiết lập một mạng lưới thông tin logistics cấp cao
trên ứng dụng. Sự vận hành của quy trình logistics là một chuỗi các hoạt
động và sự ra quyết định, chỉ với sự trợ giúp chính xác của máy tính và
sự sắp xếp thơng minh thì có thể được giải quyết dễ dàng. Nhờ tri thức
hóa logistics mà có thể cải thiện hiệu quả của logistics, cải thiện tồn bộ
tính linh hoạt của chuỗi cung ứng để sắp xếp việc cung ứng và tiếp thị
dựa trên nhu cầu của khách hàng, từ đó làm giảm "hiệu ứng bullwhip"5,
giúp lượng hàng tồn kho thấp và hiệu quả cao.
3. So sánh logistics truyền thống và logistics trong TMĐT
Chỉ tiêu

Logistics truyền
thống

Logistics trong TMĐT

Đơn đặt hàng

Dự báo được

Đa dạng, nhỏ, biến động

Chu kỳ đáp ứng đơn
hàng

Theo tuần


Ngắn hơn (theo ngày/giờ)

Khách hàng

Là các đối tác chiến
lược

Quy mô khách hàng rộng
hơn, nhiều khách hàng
lẻ

Nhập hàng

Theo kế hoạch

Cập nhật thời gian thực
hiện đơn đặt hàng trực
tuyến của khách hàng

Mơ hình phân phối

Đẩy “từ chuỗi cung
ứng”

“Kéo” định hướng nhu
cầu

Loại hình vận
chuyển


Lơ hàng có quy mơ
lớn

Lơ hàng nhỏ

Địa điểm giao hàng

Tập trung

Phân tán6

Hiệu ứng “Cái roi da” hay Bullwhip Effect được phát hiện năm 1961 bởi tiến sĩ Ray Forrester.
Biểu hiện cụ thể của hiệu ứng này là thông tin về nhu cầu của thị trường cho một sản phẩm/hàng
hóa nào đó bị bóp méo, khuếch đại lên dẫn đến sự dư thừa tồn kho, gây ảnh hưởng tới các chính
sách giá, đồng thời tạo ra những phản ánh sai lệch, không chính xác trong nhu cầu thị trường.
5

6

PGS.TS Lục Thị Thu Hường
13


B. PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG LOGISTICS CỦA TẬP ĐỒN
ALIBABA
I.

Tổng quan về Alibaba

1. Về tập đoàn Alibaba

Tập đoàn Alibaba là một công ty công nghệ đa quốc gia của Trung
Quốc chuyên về thương mại điện tử, bán lẻ, Internet và công nghệ. Được
thành lập vào ngày 4 tháng 4 năm 1999 bởi một giáo viên tiếng Anh tên
là Jack Ma, công ty cung cấp dịch vụ bán hàng từ người tiêu dùng đến
người tiêu dùng (C2C), doanh nghiệp tới người tiêu dùng (B2C) và dịch
vụ bán hàng từ doanh nghiệp đến doanh nghiệp (B2B) thông qua cổng
web, cũng như điện tử dịch vụ thanh tốn, cơng cụ tìm kiếm mua sắm và
dịch vụ điện tốn đám mây. Nó sở hữu và điều hành một loạt các doanh
nghiệp trên khắp thế giới trong nhiều lĩnh vực.
Hơn thế, Alibaba là công ty bán lẻ và thương mại điện tử lớn nhất
thế giới, nằm trong danh sách các công ty Internet và công ty trí tuệ
nhân tạo lớn nhất, là một trong những cơng ty đầu tư mạo hiểm lớn nhất
và là một trong những tập đoàn đầu tư lớn nhất thế giới. Doanh thu và
lợi nhuận trực tuyến của nó đã vượt qua tất cả các nhà bán lẻ ở Mỹ (bao
gồm Walmart, Amazon và eBay) cộng lại từ năm 2015. Nó đã được mở
rộng sang ngành công nghiệp truyền thông, với doanh thu tăng gấp ba
điểm phần trăm sau mỗi năm. Nó cũng lập kỷ lục vào phiên bản 2018
của Ngày độc thân của Trung Quốc, ngày mua sắm trực tuyến và ngoại
tuyến lớn nhất thế giới.
Được thành lập vào năm 2013, Cainiao phục vụ như một nền tảng
hợp tác hậu cần xã hội hóa dựa trên cơng nghệ. Nó kết nối 3 triệu giao
thông và kho hàng rộng 30 triệu mét vuông, giúp giảm thời gian vận
chuyển và giao hàng từ hơn bốn ngày xuống còn hai ngày rưỡi.
2. Về hoạt động Logistics
Tập đoàn Alibaba cho biết họ cần chuẩn bị cho một tương lai nơi một
tỷ gói được xử lý mỗi ngày, điều đó có nghĩa là chi phí phải giảm và
hiệu quả phải tăng lên. Mục tiêu của công ty là tạo ra khả năng giao
hàng ở bất cứ đâu tại Trung Quốc trong vòng 24 giờ và bất cứ nơi nào
trên thế giới trong vịng 72 giờ. Đó là lý do Alibaba điều hành hoạt
động kinh doanh hậu logistics của riêng mình bằng Cainiao Network để

xây dựng một mạng lưới logistics của các công ty chuyển phát. Cainiao
là doanh nghiệp đang phát triển nhanh chóng, là trung tâm của việc mở
rộng Alibaba - cả ở Trung Quốc và nước ngồi. Nó giám sát một phe
14


đảng của ít nhất một chục đối tác vận chuyển, việc giao hàng được thực
hiện bởi hàng triệu người trên khắp đất nước.
Cainiao được thành lập bởi Tập đoàn Alibaba vào năm 2013 cùng với
hàng loạt tên tuổi lớn trong nền Logistics Trung Quốc như Tập đoàn
Yintai, Tập đoàn Fosun, SF Express… với mục tiêu cùng xây dựng
một mạng lưới logistics thông minh kết nối người bán, người mua và các
nhà cung cấp dịch vụ logistics trên toàn quốc và toàn thế giới. Alibaba
giữ 47% cổ phần tại Cainiao Logistics. Vào năm 2017 Alibaba tiếp tục
đầu tư vào Cainiao, hiện nay đang nắm giữ 51% cổ phần của công ty.
Đến năm 2019, Alibaba nâng tỷ lệ sở hữu tại Cainiao lên 63% từ 51%
bằng cách đăng ký mua cổ phiếu mới phát hành trong vịng tài chính
mới nhất và mua cổ phiếu hiện có từ một người nắm giữ khác.
Cainiao vận hành một nền tảng thông tin hậu cần độc quyền liên kết
một mạng lưới các nhà cung cấp dịch vụ hậu cần, kho hàng và trung tâm
phân phối với nhau để tạo ra hiệu quả cao hơn trong ngành cơng nghiệp
logistics của Trung Quốc.
II.

Phân tích mơ hình Logistics với China Smart Logistics Network
(Cainiao Network)
Liệu Cainiao Network có phải là bước ngoặt giúp Alibaba làm rung
chuyển cả thị trường logistics Trung Quốc?

Ý định của Alibaba đối với Cainiao Network là tham gia vào lĩnh vực

hậu cần và bù đắp cho những điểm yếu của mình trong lĩnh vực này.Từ các
mảng kinh doanh hiện có của Alibaba, thơng qua Taobao / Tmall, Alipay /
Yu'E Bao và Ant Financial, công ty đã kiểm sốt hồn tồn luồng kinh
doanh, luồng thơng tin và dịng vốn trong thương mại điện tử, nhưng nó
khơng có bất kỳ kiểm soát phần hậu cần vật lý. Việc thành lập Cainiao
Network cho phép Alibaba kiểm sốt hồn tồn toàn bộ chuỗi giá trị
thương mại điện tử, mọi cách từ doanh nghiệp đến người tiêu dùng. Vì
Cainiao, hệ sinh thái thương mại điện tử Alibaba Alibaba hiện có thể được
coi là hoàn chỉnh.7

BY CYNTHIA LUO “ One platform to rule them all : 5 pillars of Cainiao Network Business Model
(PIII)” DECEMBER 9, 2016
7

15


Minh họa về hệ sinh thái thương mại điện tử của Alibaba:

1. Giới thiệu về China Smart Logistics Network ( Cainiao Smart Logistics
Network Limited)
Cainiao gánh trên vai ước mơ của Alibaba về một “Mạng lưới
logistics thơng minh” có thể giao hàng đến khắp mọi miền Trung Quốc
chỉ trong vòng 24 giờ. Số lượng giao dịch trên Alibaba tại thị trường
Trung Quốc tính vào năm 2013 đã là 5 tỷ giao dịch trên một năm thế
nhưng Alibaba không sở hữu và vận hành các mắt xích trong hoạt động
logistics của họ. Thay vào đó Alibaba quyết định hợp tác với bên thứ ba
(3PL), một mạng lưới các đối tác logistic trên khắp cả nước với mục tiêu
xây dựng dịch vụ logistics linh hoạt, quy mơ rộng lớn, nhanh nhạy tối ưu
hóa chi phí cho cả người bán và người mua. Mạng lưới các đối tác

logistics này được gọi là China Smart Logistics (CSL), gồm có 14 đối
tác chiến lược, vận hành hơn 1.700 trung tâm phân phối, hơn 100.000
trạm vận chuyển. Bên cạnh đó, CSL cịn có hơn 950.000 nhân viên giao
hàng tại hơn 600 thành phố và 31 tỉnh Trung Quốc.
Alibaba Group kết nối với các đối tác logistics với nhau thông qua
hệ thống dữ liệu logistics (Logistics Data Platform) được quản lý bởi
China Smart Logistics (Cainiao Network)

16


Cấu trúc sở hữu của Cainiao

8

Qua mơ hình các cổ đơng như trên, ta có thể thấy trách nhiệm của
các công ty được phân chia khá rõ ràng: FOSUN phụ trách việc xây
dựng kho bãi, Yintai sẽ quản lý kho, cơng ty FORCHN có trách nhiệm
vận chuyển đường trường cho hàng hóa và sau đó giao cho một loạt
cơng ty chuyển phát nhanh còn lại để đưa hàng đến tận tay người tiêu
dùng. Và với Alibaba cung cấp nền tảng thơng tin và quản lý tài chính,
mạng lưới Cainiao đã sẵn sàng trở thành “xương sống” cho tồn bộ quy
trình Logistics của Trung Quốc.
2. Cơ chế các dòng chảy trong hệ thống Logistics của Alibaba với
Cainiao Network
Mơ hình kinh doanh của sàn TMĐT Alibaba như sau:
Người bán tiến hành rao sản phẩm của mình trên các sàn giao dịch
TMĐT của Alibaba. Khi khách hàng người mua tìm kiếm được sản phẩm
theo đúng nhu cầu, người mua sẽ tiến hành đặt hàng và thanh toán bằng hệ
thống thanh toán điện tử của Alibaba (Payment Bao). Sau khi người mua

hoàn tất việc đặt hàng và thanh toán, các đối tác 3PL của Alibaba sẽ chịu
trách nhiệm đi vận chuyển hàng hóa từ kho của người bán tới tay người
mua cuối cùng. Sau khi người mua nhận và kiểm tra hàng hóa, Alibaba sẽ
tiến hành thanh toán cho người bán. Tiền do người mua thanh toán sẽ được
8

Theo Cafef, năm 2017
17


bảo đảm bởi hệ thống thanh toán và chỉ được chuyển cho người bán sau khi
người mua đã nhận và kiểm tra hàng. Trường hợp người mua trả lại hàng,
số tiền sẽ được hoàn trả cho người mua, và sản phẩm sẽ được thu hồi lại
bởi các đối tác 3PL (quá trình logistics ngược). Hàng bị trả lại sẽ được
mang về kho của các bên 3PL, sau đó được tái xuất kho (nếu có đơn hàng
tương tự phát sinh trong thời gian hợp lý) hoặc được chuyển hoàn cho
người bán.
3. Các hoạt động chính trong Logistics của Alibaba với Cainiao Network
a) Xử lý đơn hàng trực tuyến
Quy trình phát sinh và xử lý đơn hàng: Người mua đặt hàng trực
tuyến -> Alibaba xác nhận đơn hàng -> Người bán lựa chọn đối tác
vận chuyển -> Đối tác vận chuyển giao hàng -> Dịch vụ sau vận
chuyển
· Bước 1: Người mua đặt hàng trực tuyến và lựa chọn hình thức nhận hàng.
Sau khi tiến hành đặt hàng trực tuyến, người mua có thể nhìn thấy Thời
gian vận chuyển dự kiến (Delivery time prediction). Dựa vào cơ sở dữ
liệu của người bán và người mua, Alibaba có thể ước tính thời gian
hàng hóa được vận chuyển từ người bán tới địa chỉ của người mua.
Người mua có thể lựa chọn thời gian giao hàng lâu hơn với chi phí thấp
hơn, và Alibaba ước tính thời gian trung bình để giao hàng tới người

mua cuối cùng là 48h. Về hình thức giao nhận hàng hóa, người mua có
thể lựa chọn hình thức Giao hàng tận nhà (Door-to-door service) hoặc tự
nhận hàng tại các Điểm nhận hàng (Self-service Pick-up Points).
· Bước 2: Nhân viên chăm sóc khách hàng của Alibaba sẽ tiến hành xác
nhận đơn hàng thực và khách hàng xác thực, sau đó đơn đặt hàng của
người mua sẽ được chính thức nhập vào hệ thống .
· Bước 3: Người mua đặt hàng trực tuyến trên Alibaba xác nhận đơn hàng
sau đó người bán sẽ lựa chọn đối tác vận chuyển. Đối tác vận chuyển
giao hàng và thực hiện Dịch vụ sau vận chuyển (end-to-end delivery).
Đối tác logistics được người bán lựa chọn sẽ tiến hành toàn bộ nghiệp
vụ từ đi lấy hàng, kho bãi, vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ và vận
chuyển dặm cuối. Người bán có số lượng đơn đặt hàng hàng ngày lớn
có thể chọn nhiều đối tác vận chuyển. Trong quá trình này, cả người
mua và người bán có thể theo dõi hàng hóa (Delivery tracking
information) từ khi đặt hàng đến khi hàng hóa được vận chuyển thơng
qua hệ thống dữ liệu của China Smart Logistics.

18


· Bước 4: Các đối tác logistics tiến hành lấy hàng từ người bán và chuyển
về trung tâm phân phối, tiến hành đóng gói, dán tem và sau đó chuyển
cho người mua.
· Bước 5: Dịch vụ sau mua hàng và sau vận chuyển. Sau khi nhận được
hàng hóa, người mua có thể đánh giá chất lượng vận chuyển và sự hài
lịng của khách hàng thơng qua hệ thống. Tất cả các bên bao gồm
Alibaba, người bán, đối tác logistics và những người mua khác đều có
thể tiếp cận và đọc những đánh giá này. Cũng thông qua hệ thống của
China Smart Logistics, người bán có thể kiểm tra được chất lượng của
dịch vụ vận chuyển, tỉ lệ hài lòng của khách hàng cũng như những phàn

nàn để hoàn thiện dịch vụ kinh doanh và quyết định lựa chọn đối tác
logistics phù hợp. Các cơng ty logistics cũng có thể tiếp cận với những
đánh giá của khách hàng để so sánh được tương quan vị thế của mình so
với các cơng ty logistics khác xét về phương diện thị phần và thời gian
vận chuyển, từ đó có các quyết định và biện pháp cải thiện dịch vụ vận
chuyển của mình.
b) Xử lý hàng hóa tại kho phân phối
- Hệ thống phân phối:
Alibaba tận dụng được mạng lưới trung tâm phân phối trên toàn
quốc của các đối tác logistics, đồng thời Cainiao cũng đầu tư xây dựng
thêm một số trung tâm phân phối tại các tỉnh thành chính. Việc lựa chọn
vị trí trung tâm phân phối được cân nhắc dựa trên nhiều yếu tố như: dân
số, thu nhập bình quân đầu người, tỷ lệ sử dụng thương mại điện tử và
cơ sở hạ tầng logistics hiện có. Hiện nay mạng lưới nhà kho của China
Smart Logistics có hơn 1800 trung tâm phân phối lớn nhỏ, trong đó lớn
nhất là trung tâm 1,37 triệu mét vuông tại Thiên Tân. Trung tâm này đã
và đang hỗ trợ cho 42 trạm vận chuyển hàng hóa trong ngày hoặc trong
ngày kế tiếp cho cư dân các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thiên Tân hay
Hà Bắc.
- Quy trình xử lý hàng hóa tại Kho phân phối:
Alibaba khơng phải là một nhà bán lẻ hàng hóa. Thực chất Alibaba
chỉ hoạt động như một trung gian kết nối người bán và người mua, do đó
Alibaba khơng tiến hành mua hàng hóa dự trữ trước, sản phẩm của người
bán được dữ trữ tại kho của người bán. Sau khi có đơn đặt hàng sản
phẩm, người bán sẽ tiến hành lựa chọn đối tác logistics và vận chuyển.
Nhân viên vận chuyển của các công ty Logistics được chọn sẽ tới địa
điểm của người bán để lấy hàng. Hàng hóa sẽ được tập kết về các trạm
vận chuyển, sau đó di chuyển tới các trung tâm phân phối lớn hơn. Kho
19



hàng của Alibaba hoạt động chỉ với 60 robot Quicktron( AGVAutomated Guided Vehicle), Robot được kết nối với via wifi nhận chỉ
dẫn sau đó tiến hành xác định kệ hàng hóa và di chuyển kệ hàng hóa đến
nhân viên đóng gói, sau khi nhân viên đóng gói và dán tem sản phẩm thì
robot sẽ tiếp tục nhận chỉ dẫn từ via wifi để đưa kệ hàng về vị trí ban
đầu.
- Cơng nghệ xử lý hàng hóa tại Kho phân phối:
Yếu tố quan trọng nhất giúp các trung tâm phân phối của China
Smart Logistics vận hành hiệu quả chính là một phần mềm cơng nghệ
máy tính dữ liệu khổng lồ được gọi là Hệ thống Quản lý Kho
(Warehouse Management System – WMS). WMS được thiết kế để tối
ưu hóa hiệu quả của hoạt động nhặt hàng và đóng gói hàng hóa
(pick-and-pack), phục vụ cho q trình hồn thiện đơn hàng và vận
chuyển. Phần mềm thơng minh này thường xun phân tích dữ liệu để
xác định các sản phẩm mà người mua thường mua cùng lúc, sử dụng
thông tin này để xác định vị trí tối ưu để xếp hơn 30.000 loại sản phẩm.
Mục đích của hệ thống WMS là để giảm thiểu khoảng cách và thời gian
mà nhân viên nhặt hàng sẽ phải thực hiện để hồn thiện một đơn hàng
thơng thường. Ví dụ, các sản phẩm bột giặt và dầu gội sẽ được đặt gần
nhau vì người mua hàng thường có xu hướng cùng mua chúng khi mua
sắm trực tuyến. Với hệ thống này, sự sắp xếp hàng hóa trong các trung
tâm phân phối sẽ được linh hoạt điều chỉnh trên cơ sở thời gian thực dựa
trên sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng của người mua hàng theo mùa,
theo vùng hoặc theo các yếu tố khác.
c) Vận chuyển hàng hóa
- Mơ hình vận chuyển hàng hóa:
Alibaba, với mạng lưới China Smart Logistics, đã áp dụng mơ hình
vận chuyển theo hệ thống nan hoa hub-and-spoke và có những thay đổi
để phù hợp với nhu cầu và điều kiện của doanh nghiệp.
Trong khi Amazon cải tiến mơ hình hub-and-spoke theo hướng đầu

tư xây dựng 6 super hub (trung tâm phân phối lớn) thì Alibaba, với mạng
lưới các đối tác rộng khắp cả nước, đã xây dựng mạng lưới đa Hub gồm
nhiều trung tâm phân phối lớn nhỏ phân cấp theo vùng, tỉnh, huyện.
- Quy trình vận chuyển:
Với hình thức kinh doanh là trung gian giữa người bán và người mua,
Alibaba đã cung cấp dịch vụ logistics hiệu quả cho các cá nhân và doanh
20


nghiệp người bán. Thay vì việc người bán phải tự vận chuyển hàng hóa
với số lượng nhỏ tới từng địa chỉ riêng lẻ, hàng hóa của nhiều người bán
sẽ được tập kết tại các trạm vận chuyển của Alibaba, sau đó được di
chuyển tới các trung tâm phân phối để được xử và và phân chia trước
khi được vận chuyển tới tận tay người mua.
Bên cạnh đó, để giúp các công ty logistics hoạt động hiệu quả hơn,
China Smart Logistics cung cấp hệ thống phân tích các tuyến đường theo
thời gian thực dựa vào vị trí của các trung tâm phân phối, tuyến đường di
chuyển và khối lượng đơn hàng dự kiến. Bên cạnh đó, nó cịn cung cấp
thơng tin về dự báo thời tiết cho người sử dụng biết điều kiện thời tiết tại
các tuyến đường cao tốc, thành phố và tỉnh Trung Quốc. Dữ liệu này cho
phép các cơng ty logistics tối ưu hóa việc vận hành kho, công tác vận
chuyển và nguồn nhân lực để đáp ứng nhu cầu khách hàng.
Tối ưu hố q trình giao hàng: 2 phần mềm được Cainiao sử dụng
trong quá trình giao nhận hàng hóa của mình là Vehicle-Cargo Matching
và Route Planning.
Route Planning: Với 50 triệu hàng hoá mỗi ngày và với số lượng xe
chở hàng lớn sẽ tạo ra vô vàn cách thức khác nhau để vận chuyển hàng
hố.Do đó Route Planning được ứng dụng để tìm ra con đường giao
hàng hiệu quả nhất và tốn ít thời gian nhất cho các tài xế của Cainiao.
Vehicle-Cargo Matching: Phần mềm này sẽ dựng một bức tranh 3D

cho việc sắp xếp hàng hóa lên xe sao cho hợp lý nhất.
Ngồi ra, Cơng nghệ IoT và Blockchain trở thành một phức hợp rất
thông minh với hệ thống quản lý thông minh quy mô lớn.
Những lễ hội mua sắm là ngày quá tải nhất năm cho các cơ sở dữ liệu.
Nhưng tại Trung Quốc, hàng tỷ đơn hàng có thể được xử lý nhanh chóng
nhờ hệ thống “Cainiao Smart Logistics” được phát triển bởi Alibaba và
các đối tác. Hệ thống áp dụng công nghệ vạn vật kết nối Internet (IoT)
và Blockchain để xác nhận đơn hàng, lấy hàng cho tới giao hàng. Điển
hình, nhà kho của Alibaba có hàng trăm robot đã được kích hoạt với hệ
thống IoT, sẽ tự nhận thông tin đặt hàng của khách hàng, sau đó tự di
chuyển, lấy hàng, dỡ hàng… theo mục tiêu được lập trình.Với cơng nghệ
trên, kho hàng thơng minh của Alibaba có hiệu suất cao hơn 50% so với
các kho hàng truyền thống. Nhưng không dừng ở đó, Cainiao vừa mới
đưa vào thử nghiệm hệ thống theo dõi “Sky Eye”. Mục đích là kết nối tất
cả camera kho hàng và đối tác vận chuyển trên cả nước nhằm giám sát,
đảm bảo chất lượng của hàng hoá giao tới tay người mua .
21


4. Đánh giá và những kết quả đạt được của mơ hình Cainiao Network
Những thành tựu mà Alibaba Logistics Network đạt được nhờ Cainiao
Network:
- Khả năng hỗ trợ giao hàng: Cainiao Network hiện đang hỗ trợ giao 30
triệu đơn hàng một ngày, riêng vào ngày lễ độc thân tại Trung Quốc,
Cainiao Network có thể hỗ trợ giao hàng lên tới hơn 100 triệu đơn hàng.
- Tốc độ giao hàng: Cainiao Smart Logistics với sức mạnh Cloud và Big
Data platform kết nối các đối tác logistics với các đối tác kinh doanh trên
nền tảng thương mại điện tử của Alibaba đã cải thiện được hiệu quả giao
hàng với khả năng giao hàng khắp Trung Quốc trong vòng 24h và trong
vòng 48h trên tồn thế giới.

- Cải thiện các sai sót trong các hoạt động vận chuyển Logistics: Nhờ bộ
định tuyến và dịch vụ phân loại của hệ thống Cainiao Smart Logistics đã
giúp Alibaba giảm thiểu được 40% sai sót trong hoạt động vận chuyển hàng
hóa.
- Hiệu quả của Mạng lưới giao hàng cuối cùng: Cainiao đã hợp tác và thiết
lập hơn 27000 điểm nhận hàng ( pick up station) liên kết với các cửa hàng
tiện lợi, các trường đại học, các nhà bán lẻ trên khắp Trung Quốc để tối ưu
hiệu quả rút ngắn thời gian đưa sản phẩm đến tay khách hàng nhất có thể.
-Hiệu quả trong hoạt động quản lý Kho: Hệ thống kho của các đối tác
Logistics trong Cainiao được tự động hóa nhờ 60 thiết bị AGV (Automated
Guided Vehicle) được kết nối với wifi với khả năng tự sạc pin và vận
chuyển các kệ hàng hóa được phân loại sẵn đến cơng nhân đóng gói. Điều
đó đã giúp Alibaba giảm thiểu thời gian trong chu trình chuẩn bị đơn hàng
và cắt giảm được hơn 70% chi phí nhân công cho Alibaba.
Sau giai đoạn phát triển cơ sở hạ tầng vũ bão. Cainiao hiện đang dần
dẹp bỏ được hoài nghi của dư luận khi đem lại nhiều con số ấn tượng:9
- Cainiao đang hợp tác với hơn 15 tập đồn Logistics hàng đầu Trung Quốc
với hơn 3.000 cơng ty giao nhận tham gia mạng lưới.
- Hơn 2 triệu nhân viên giao nhận được bố trí khắp 31 tỉnh thành và 600
thành phố. Với hơn 6,1 triệu tuyến đường và 40.000 điểm nhận hàng đang
được vận hành.
9

Nguồn Báo Cafebiz. Cainiao và kế hoạch "giao hàng đến khắp Trung Quốc chỉ trong vòng 24

giờ" của Jack Ma
22


- Theo báo cáo của cục Bưu Điện Trung Quốc năm 2015, hơn 6,1 tỷ đơn

hàng đã được giao dịch qua hệ thống Cainiao, tương đương 54% lượng bưu
kiện tại Trung Quốc.
- Và một trong những con số thể hiện sức mạnh của Cainiao là hệ thống
này đã hoàn tất 156 triệu đơn hàng chỉ trong ngày lễ độc thân năm 2014,
ngày lễ mua sắm online lớn nhất của Trung Quốc (so với số lượng trung
bình 16,6 triệu đơn hàng/ngày). Điều này cho thấy sức mạnh và tính linh
hoạt của hệ thống phân phối của Cainiao.
- Ngồi ra, Cainiao cịn đang làm việc với các đối tác toàn cầu để tiến hành
cung cấp dịch vụ bán hàng xuyên biên giới tới hơn 217 nước khác nhau.
Khơng dừng lại ở đó, Cainiao hiện đang tiến đến các mục tiêu khác như:
- Cung cấp dịch vụ Chuỗi cung ứng thông minh cho hơn 10,000 công ty
vừa và nhỏ khắp Trung Quốc.
- Phục vụ hơn 500 triệu lượng khách hàng và trở thành cổng dịch vụ giao
hàng số 1 tại Trung Quốc.
- Cung cấp thêm dịch vụ đám mây và các giải pháp logistics thông minh
cho tất cả các công ty Logistics vừa và nhỏ.
- Kết thúc năm tài chính 2016, Cainiao đã đảm nhiệm ngoạn mục đến 81%
sản phẩm bán ra trên khắp các nền tảng của tập đoàn Alibaba. Vào tháng 6
vừa rồi, China Life Insurance – công ty bảo hiểm lớn nhất Trung Quốc đã
đầu tư 1,24 tỷ đô vào Cainiao, hướng đến mục tiêu có thể hồn thành 1 tỷ
đơn hàng / 1 ngày trong 10 năm tới của Jack Ma.
- Qua từng năm tổ chức, Lễ hội Mua sắm toàn cầu Alibaba 11/11 lại xác lập
thêm một kỷ lục mới.Điển hình, Lễ hội mua sắm Ngày độc thân của
Alibaba (11/11/2018), vào lúc cao điểm, đạt 256.000 giao dịch mỗi giây và
1 tỷ đô la Mỹ (6,6 tỷ nhân dân tệ) đã được xử lý trong vài phút đầu tiên.
Tổng cộng, Cainiao đã thực hiện 812 triệu đơn đặt hàng giao hàng, cao hơn
23% so với 657 triệu đơn hàng giao hàng năm trước. Đúng 12:00 sáng
12/11, hệ thống ghi nhận dữ liệu giao dịch cho đại lễ 11/11 chính thức đóng
cửa, ghi nhận giao dịch rịng năm 2018 đạt 213.5 tỷ RMB (30.8 tỷ đô la
Mỹ), cao hơn 27% so với năm 2017.

C. KẾT LUẬN
I. Bài học kinh nghiệm cho ngành logistics Việt Nam
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, các hoạt động
logistics xuyên suốt từ sản xuất tới tiêu dùng ngày càng giữ vai trò đặc biệt
quan trọng đối với năng lực cạnh tranh của các ngành sản xuất, dịch vụ nói
riêng và của tồn nền kinh tế nói chung. Trong đó, phải kể đến hoạt động
logistics trong TMĐT. Tuy nhiên, TMĐT Việt Nam là thị trường mới, còn
nhiều tiềm năng. Bên cạnh những tiềm năng, ngành thương mại điện tử
Việt Nam cũng đối mặt khơng ít thách thức. Các vấn đề Việt Nam đang
phải đối mặt như: Cơ sở hạ tầng công nghệ và luật pháp ở Việt Nam chưa
23


hồn thiện; Nhóm đối tượng khách hàng của TMĐT trong giai đoạn hiện
nay chủ yếu là giới trẻ – những người sớm tiếp cận với cơng nghệ. Trong
khi nhóm những người có thu nhập cao chủ yếu là những người trung niên
vẫn quen với phương thức mua hàng truyền thống hơn; Phần lớn DN Việt,
đặc biệt là các DN vừa và nhỏ chưa đầu tư đúng mức cho hoạt động nghiên
cứu tìm hiểu thị hiếu khách hàng nước ngồi để bán hàng trực tiếp, không
qua các nhà phân phối trung gian; Chất lượng của cơ sở hạ tầng công
nghệ;...
Theo nghiên cứu của Vietnam Report, các doanh nghiệp Việt Nam
cần ưu tiên cải thiện chất lượng dịch vụ hậu cần, tăng cường ứng dụng công
nghệ thông tin trong hoạt động kinh doanh và xây dựng chính sách giá cạnh
tranh vì xu hướng hiện nay của các nước phát triển đang dần được thực
hiện hậu cần điện tử, hậu cần xanh, tài liệu điện tử và ứng dụng cơng nghệ
điện tốn đám mây, cơng nghệ blockchain, sử dụng trí tuệ nhân tạo hoặc
robot trong một số dịch vụ, chẳng hạn như tải hoặc dỡ container, tải và bốc
dỡ hàng hóa trong kho và bãi.


Vì thế, thơng qua việc phân tích đánh giá mơ hình Logistics thơng
minh của Alibaba, nhóm có thể rút ra vài ưu điểm mà Việt Nam có thể ứng
dụng:
- Ứng dụng các kho chứa hàng thông minh: Các kho sẽ sử dụng các ứng
dụng Internet, dữ liệu lớn, tính tốn cạnh và trí tuệ nhân tạo (AI) để cải
thiện hiệu quả. Những công cụ này sẽ giúp xác định khả năng lưu trữ kho
và chiều cao của các hộp xếp chồng lên nhau, cũng như giám sát giao thông
bằng cách hướng dẫn xe ô tô đến chỗ đỗ xe trống.Bên cạnh đó,các kho bãi
sẽ được trang bị các cảm biến có thể phát hiện các điều kiện nước, điện,
nhiệt độ và độ ẩm trên khắp công viên và gửi cảnh báo khi người quản lý
tài sản cần sửa chữa một cái gì đó.Hiện tại, các sản phẩm cốt lõi của sự phát
triển thơng minh hóa bao gồm ASRS, thiết bị phân loại và phương tiện tự
24


động hướng dẫn (AGV). Với sự tích hợp của cơng nghệ IoT và AI, các thiết
bị như vậy sẽ có thể đọc và xử lý thông tin cũng như lập kế hoạch và xác
định hiệu quả hơn các tuyến đường và vị trí tốt nhất.
- Sử dụng thiết bị phân loại: Thiết bị phân loại có thể được phân loại thành
hai loại chính: phân loại băng tải và phân loại cánh tay. Đặc biết, ứng dụng
robot thơng minh sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực chuyển
phát nhanh.
- Công nghệ IoT (Internet of Things) và Blockchain: Hiện nay, có khá
nhiều dự án áp dụng cơng nghệ blockchain để gia tăng giá trị cho logistics
quốc tế, thông qua việc thúc đẩy tính minh bạch trong chuỗi cung ứng và tự
động hóa các thủ tục hành chính. Cơng nghệ blockchain được kỳ vọng sẽ
mang lại nhiều lợi ích hơn nữa khi đi cùng với các tiến bộ mới trong tương
lai. Ứng dụng của blockchain có thể được khai thác sâu hơn nữa trong thời
đại IoT – tự động hóa thanh toán giữa các hệ thống (như hai hệ thống được
kết nối với nhau, đàm phán giá và áp dụng giá dựa trên hiệu quả vận hành

logistics).
Ngoài ra, để phát triển hệ thống logistics quốc gia, Việt Nam cần đầu tư
mạnh mẽ hơn cho cơ sở hạ tầng logistics, đa dạng hóa các loại hình đầu tư
và kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia vào đầu tư cơ sở hạ tầng
logistics. Thực trạng cho thấy rất nhiều dự án lớn Việt Nam còn dang dở,
chưa thực sự quyết tâm lớn đầu tư cho vấn đề này. Vì vậy, cần nhận thức
việc đầu tư cơ sở hạ tầng như là bắt buộc trong phát triển hệ thống logistics
nói riêng và phát triển kinh tế nói chung.
Tuy hoạt động logistics ở Việt Nam cịn nhiều hạn chế, nhưng nhìn
tổng thể, nhiều chun gia trong và ngồi nước nhìn nhận mặc dù vẫn còn
những thách thức, đặc biệt trong bối cảnh tồn cầu hóa và sự phát triển của
cơng nghệ cho phép DN Việt Nam dễ dàng bán hàng trực tuyến ở nước
khác, TMĐT Việt Nam vẫn là một mảnh đất tiềm năng cho các DN trong
nước, trong đó có cả các DN khởi nghiệp.
II. Kết luận:
Có thể nói một trong những nguyên nhân lý giải cho sự thành công
của Alibaba là nhờ vào hệ thống mạng lưới logistics hiệu quả được hình
thành dựa trên sự liên kết giữa Alibaba và các đối tác vận chuyển khắp cả
nước, được gọi là “China Smart Logistics” hay “Cainiao Network”. Mơ
hình của Cainiao cho phép mạng lưới thông tin này lan tỏa ra khắp Trung
Quốc, ngay cả những khu vực hẻo lánh nhất của nước. Cainiao không sở
hữu một phương tiện vận chuyển hay tham gia vào bất kì cơng đoạn
Logistics nào. Điều này cho phép Cainiao phát triển và thích ứng một cách
nhanh chóng, khi yêu cầu về vốn đầu tư cũng như rủi ro kinh doanh được
tối thiểu. Mơ hình Logistics này đã chứng minh tính hiệu quả, tạo nên
25


những thay đổi tích cực rõ rệt và góp phần xây dựng một Alibaba lớn mạnh
như hiện nay.

Như vậy, không thể phủ nhận vai trò to lớn của hoạt động Logistics
trong nền kinh tế hiện nay, hơn hết là việc cập nhật xu hướng logistics
trong TMĐT đã tạo dựng nên một môi trường kinh doanh hiệu quả cho các
doanh nghiệp. Nhờ đó, Alibaba đã trở thành một đế chế tồn cầu, xâm nhập
vào nhiều thị trường lớn nhỏ trên thế giới cùng với những dịch vụ vô cùng
tiện lợi và tuyệt vời. Bên cạnh đó, những bước tiến mới của Alibaba cũng
sẽ là những kinh nghiệm học hỏi cũng như là động lực giúp thúc đẩy hoạt
động logistics ở Việt Nam ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn.

26


Nguồn tham khảo:
Alibaba Group Announces March Quarter and Full Fiscal Year 2019
Results
Cainiao Network Overview 2018
“Is Alibaba’s smart logistics flatform sufficient?”

By Lili in Nov 14, 2019

/> />end-report-.pdf
/>abas-cainiao-logisti.aspx
/> /> />-platform-sufficient/
/>ong-vong-24-gio-cua-jack-ma-20170819143259818.chn
“Alibaba Delivers Billions of Packages in China, Learn How” on Youtube

27