<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG MỞ CHỦ ĐỀ VÀ ĐĨNG CHỦ ĐỀ </b>
<b>TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON</b>

<b> Trần Thị Hải Lý</b>

<b>T. phòng GDMN Sở GD&ĐT Hà Tĩnh</b>
<b>I. Khái niệm chủ đề: </b>

Chủ đề trong giáo dục mầm non (GDMN) được hiểu là một phần nội dung kiến
thức, kĩ năng cùng phản ánh một vấn đề nào đó mà trẻ có thể tìm hiểu, khám phá và học
theo nhiều cách khác nhau dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên trong một khoảng
thời gian thích hợp.

Chủ đề có thể rộng (lớn) hoặc hẹp (nhỏ). Một chủ đề lớn có thể bao gồm nhiều chủ đề
nhỏ.

Chủ đề có thể trừu tượng nhưng cũng có thể cụ thể, có thể mang tính địa phương nhưng
cũng có thể mang tính chung.

<i><b>1.u cầu đối với việc lựa chọn chủ đề:</b></i>

<b>-</b> Chủ đề cần tính đến nhu cầu, hứng thú, và những kiến thức bắt nguồn từ cuộc sống
của trẻ.

<b>-</b> Chủ đề cần phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí, đặc điểm nhận thức của trẻ.

<b>-</b> Chủ đề phải tạo được nhiều cơ hội để trẻ khám phá trải nghiệm và giúp trẻ lĩnh hội
kiến thức một cách tốt nhất.

<b>-</b> Chủ đề có chứa đựng nhiều giá trị xã hội mà trẻ cần sống.

- Chủ đề phải đáp ứng được các mục tiêu qui định trong chương trình.
- Giáo viên có đủ nguồn cung cấp kinh nghiệm cho trẻ:

+ Kiến thức

+ Kinh nghiệm và khả năng tổ chức các ý tưởng của chủ đề.
+ Các đồ dùng, đồ chơi, học liệu.

- Tên chủ đề dễ hiểu, gần gũi với trẻ.

- Chủ đề phải được tiến hành tối thiểu một tuần trở lên.
2. Các cách lựa chọn chủ đề:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

- Xuất phát từ sự kiện, hiện tượng diễn ra xung quanh trẻ.
<i><b>3. Lập kế hoạch chăm sóc giáo dục. </b></i>

- Kế hoạch chủ đề lớn: Mục tiêu, mạng nội dung, mạng hoạt động
- Kế hoạch chủ đề con: (kế hoạch tuần)

- Đánh giá: Đánh giá trẻ hàng ngày, đánh giá chủ đề.
<b>II. Hướng dẫn thực hiện chủ đề</b>

1.1 Chuẩn bị môi trường học tập, đồ dùng, đồ chơi, học liệu để thực hiện chủ đề:
+ Môi trường hoạt động, các trang thiết bị, nguyên vật liệu cần được chuẩn bị đáp
ứng triển khai chủ đề với hình thức hoạt động đa dạng, linh hoạt, an toàn đối với trẻ, phù
hợp với các mặt phát triển của trẻ.

+ Đồ dùng, đồ chơi, các phương tiện nghe nhìn, các vật liệu cần cung cấp các cơ hội
cho trẻ được hoạt động thực hành, trải nghiệm và tham gia vào các trò chơi khác nhau
(chơi với nước, chơi với đất, chơi xây dựng với các khối gỗ, chơi đóng vai, chơi xem

tranh, vẽ, nặn, xé, dán, cùng làm việc, thảo luận theo nhóm).

+ Mơi trường gắn với thế giới tự nhiên gần gũi với trẻ, phù hợp với điều kiện địa
phương, kích thích sử dụng vật liệu thiên nhiên sẵn có để làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ
cho chủ đề.

+ Trang trí mơi trường và trưng bày các sản phẩm, đồ dùng, đồ chơi của trẻ cần
thuận tiện cho việc sử dụng của trẻ, đa dạng, có tính thẩm mỹ, thay đổi phù hợp với triển
khai nội dung của các chủ đề, đáp ứng nhu cầu hoạt động khác nhau của trẻ.

+ Các học liệu đồ dùng, đồ chơi cần được chuẩn bi có tính “mở”, kích thích óc tìm
tịi, sáng tạo, tưởng tượng phong phú của trẻ, cũng như luyện tập các kỹ năng (vận động,
thao tác khéo léo của bàn tay, ngôn ngữ, xã hội….)

+ Các học liệu, đồ dùng, đồ chơi và thiết bị cho trẻ hoạt động, cần được đưa vàớỉư
dụng theo cách thức tăng dần mức độ phức tạp, thử thách đối với trẻ.

+ Việc cung cấp các đồ dùng, học liệu cũng theo trình tự phân phối kế hoạch hoạt
động trong tuần, với số lượng vừa đủ, nên thay đổi sau mỗi ngày, mỗi chủ đề để trẻ ln
có cảm giác mới mẽ, khơng bị nhàm chán.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Các chủ đề mới được giới thiệu với trẻ ở lớp theo nhiều cách. Giới thiệu một chủ đề
mới bắt đầu khơng hồn tồn giống như giới thiệu một bài dạy hay một hoạt động cụ thể
nào đó. Giáo viên có thể sử dụng những phương pháp dưới đây một cách linh hoạt để dẫn
dắt trẻ hướng vào một chủ đề một cách tự nhiên, lơ gíc như:

+ Trò chuyện, nêu câu hỏi, đàm thoại với trẻ về chủ đề sắp học. VD: Lúc sáng đến
lớp cháu thấy những phương tiện giao thông nào? (giới thiệu chủ đề PTGT)

+ Tạo hình huống kích thích hứng thú của trẻ với chủ đề. VD: 1 trẻ đá bóng nghênh

ngang trên đường bị tai nạn….hỏi trẻ vì sao bạn bị ngã? (giới thiệu chủ đề Luật lệ giao
thông)

+ Thông qua bài hát, câu đố, đồ vật minh hoạ.

+ Thơng báo cho gia đình về chủ đề học mới, có thể yêu cầu cha mẹ giúp trẻ sưu
tầm những thứ liên qua đến chủ đề và mang đến lớp.

+ Cùng với lớp lên kế hoạch cho các hoạt động .v.v.v.

+ Qua giới thiệu chủ đề mới, giáo viên có thể khai thác để biết được trẻ trong lớp đã
biết gì về chủ đề, trẻ muốn biết thêm gì, khả năng tham gia của trẻ….từ đó xây dựng kế
hoạch tổ chức các hoạt động cho phù hợp.

1.3 Khám phá tìm hiểu chủ đề

Giáo viên tổ chức cho trẻ khám phá chủ đề thông qua các hoạt động mang tính tích
hợp, theo một trình tự trong ngày.

Việc khám phá chủ đề không chỉ diễn ra trong một lần, một buổi hoặc một ngày, mà
diễn ra cả tuần, hoặc hai tuần trở lên.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Những nội dung cần thiết có thể được lặp lại ở mức phát triển cao hơn và được đặt
trong mối quan hệ với các chủ đề khác (Ví dụ: Chủ đề Bản thân với gia đình, với trường,
lớp MN, với cộng đồng, với môi trường thiên nhiên). Các hoạt động triển khai khám phá
chủ đề giúp trẻ mở rộng các khái niệm, vốn từ và những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống.

<i><b>VD1: Trong chủ đề Bản thân, giáo viên có thể phát triển chủ đề con ”Cơ thể của</b></i>
tôi”. Mục đích nhằm giúp trẻ nhận biết các bộ phận cơ thể, tên gọi các giác quan, các hoạt
động và chức năng của chúng. Trên cơ sở đó giúp trẻ biết giữ gìn vệ sinh cơ thể, ăn uống

đủ chất, luyện tập vận động phù hợp để cơ thể khoẻ mạnh. Để thực hiện chủ đề này, giáo
viên lựa chọn các hoạt động đã dự kiến trong mạng hoạt động của chủ đề Bản thân để đưa
vào kế hoạch tuần của chủ đề con ”Cơ thể của tôi” cho phù hợp:

- Khám phá khoa học:

+ Quan sát tranh, ảnh, trị chuyện, đàm thoại tìm hiểu về các bộ phận của cơ thể, các
giác quan (tên gọi của các bộ phận cơ thể, của 5 giác quan, các hoạt động, chức năng và sự
cần thiết của chúng; cách chăm sóc, giữ gìn vệ sinh cơ thể và các giác quan).

+ Hoạt động trải nghiệm các giác quan: ngửi, nếm, sờ…; phân biệt các mùi, vị của hoa,
quả…bằng các giác quan và nhận xét nhờ có bộ phận nào của cơ thể mà ta có thể nhận biết
được.

- Quan sát, thực hành các thao tác rửa tay bằng xà phịng và nói về những gì trải
nghiệm được (cảm giác mềm mại ở bàn tay, mùi thơm, bọt xà phịng xuất hiện khi có
nước, bọt nhiều khi xoa tay kĩ, bọt màu gì?...Trẻ cảm nhận tay sạch sẽ sau khi rửa.

- Kể chuyện, đọc truyện, đọc thơ cho trẻ nghe, xem sách, tranh về chủ đề Bản thân:
Truyện “mỗi ngày 1 việc”, “cậu bé mũi dài”… thơ “Cái lưỡi”, “Đôi mắt của em”, “Tay
ngoan”….

- Trải nghiệm qua trị chơi đóng kịch: “Gấu con bị sâu răng”, chơi “Khám bệnh”…
- Làm quen với toán:

+ Nhận biết tay phải, tay trái; xác định phía trên, phía dưới…so với bản thân.
+ Tập đo chiều cao, cân nặng và vẽ biểu đồ, so sánh ai cao/thấp, nhẹ/nặng hơn.
+ Đếm trên các bộ phận cơ thể các ngón tay, ngón chân.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

- Tạo hình: Vẽ, tơ màu, nặn các loại hoa, quả mà bé thích ăn. Dán tranh, ảnh biểu thị

các hoạt động, chức năng của các bộ phận cơ thể và các giác quan; dán, tô màu cơ thể của
bé.

- Âm nhạc: Hát những bái hát có nội dung về chủ đề Bản thân: “tay thơm, tay ngoan”,
Xoè bàn tay, đếm ngón tay”…

- Thể chất:

+ Tìm hiểu về thói quen của bản thân và các bạn trong lớp; nhận biết hành vi ăn, uống
chưa tốt có hại cho sức khoẻ (ngậm cơm, ăn nhanh, khơng ăn rau…). Trị chuyện qua
tranh ảnh về một số biểu hiện khi ốm đau; một số nơi trong lớp, trong trường, ở nhà khơng
an tồn.

+ Luyện tập vận động: luyện đi trong đường hẹp, bò theo đường thẳng, bật về phía
trước về nhà…

- Trị chơi vận động và các hoạt động ngoài trời như tưới cây, xới đất…chơi “tạo
dáng”, “lăn bóng”, đuổi bóng”.

- Tham quan: Tổ chức cho trẻ tham quan cửa hàng bán bánh để quan sát, cảm nhận các
mùi vị khác nhau của các loại bánh, tham quan vườn hoa, công viên…Cho trẻ kể lại
những ấn tượng trẻ đã được quan sát, nhìn thấy khi đi tham quan, nói về ích lợi của
thực phẩm dinh dưỡng đối với sức khoẻ.

<i><b>VD2: Trong chủ đề Gia đình, giáo viên có thể thiết kế chủ đề con “nhu cầu của gia</b></i>
đình”. Mục đích giúp trẻ nhận biết mỗi gia đình có các nhu cầu khác nhau; bên cạnh nhu
cầu đồ dùng thiết yếu trong gia đình , nhu cầu về ăn, mặc, nhà ở…thì gia đình cịn là nơi
để mọi người ln quan tâm chăm sóc, yêu thương, chia sẽ cảm xúc vui vẽ, hành phúc
cùng nhau giữa các thành viên trong gia đình như: cùng nhau đi chơi giải trí trong các
ngày nghỉ, những ngày lễ kỷ niệm, gặp gỡ họ hàng, sinh nhật…Giáo viên có thể lên kế

hoạch lựa chọn các hoạt động đã dự kiến trong mạng hoạt động của chủ đề Gia đình để
đưa vào kế hoạch tuần của chủ đề con “nhu cầu của gia đình” với các hoạt động phù hợp:

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

thân, họ hàng, sự quan tâm giúp đỡ lẫn nhau, những tình cảm của ông, bà, bố, mẹ, người
thân ruột thịt đối với trẻ...gia đình là tổ ấm vui vẽ, hành phúc.

+ Kể chuyện cho trẻ nghe “Gia đình bác Gấu” “Vẽ chân dung mẹ”
+ Thơ “Em yêu nhà em”

+ Âm nhạc: Hát những bài hát có nội dung về tình cảm, sự gắn bó u thương của
các thành viên trong gia đình “Cả nhà thương nhau”, “Mừng sinh nhật”.

+ Trị chơi đóng vai: “Gia đình”, Cửa hàng đồ dùng gia đình”, “bé em”...để trẻ cùng
trải nghiệm các cảm giác vui vé khi được đi chợ, đi mua sắm cùng bố, mẹ, trải nghiệm về
hành vi giao tiếp ứng xử lịch sự...

+ Tham quan: Tổ chức cho trẻ tham quan cửa hàng, phòng khám bệnh, trường
học...trò chuyện về những nhu cầu khác nhau của các gia đình. Cho trẻ kể lại những ấn
tượng trẻ đã được quan sát, nhìn thấy khi đi tham quan, nói lên những cảm xúc của bản
thân.

+ Hoạt động phát triển thể chất: Cảm nhận về sự ấm cúng, vui vẽ trong các buổi họp
mặt gia đình: luyện vận động “đi trên ghế thể dục, tung và bắt bóng với người đối diện, đi
qua cầu về nhà, chơi bóng cùng nhau.

Như vậy, quá trình tham gia vào hoạt động đa dạng có sự tham gia của giáo viên, trẻ
được phát triển các kỹ năng một cách toàn diện về các mặt: thể chất, nhận thức, thẩm mỹ,
ngơn ngữ, tình cảm và kỹ năng xã hội.

<i> 1.4 Kết thúc chủ đề ( Đóng chủ đề)</i>

Chủ đề được hoàn thành khi một số trẻ đã hết hứng thú, số trẻ cịn lại tỏ ra khơng
tích cực tham gia vào các hoạt động khám phá chủ đề nữa, giáo viên đã đạt được mục tiêu
của chủ đề, nguồn để trẻ khám phá về chủ đề thực tế đã hết.

Trước khi chuyển sang chủ đề mới, giáo viên có thể kết thúc chủ đề một cách nhẹ
nhàng theo nhiều cách khác nhau, không bắt buộc rập khn như nhau.

Giáo viên có thể chọn 1-2 cách trong những cách sau:

- Cùng trẻ trò chuyện, nhớ lại các hoạt động của tuần qua, chia sẽ những gì trẻ đã
học được (biểu diễn văn nghệ, hát, múa, kể chuyện, đóng kịch...).

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

- Cho trẻ xem tranh, băng hình về một hoạt động nào đó để báo hiệu trẻ chuẩn bị
sang chủ đề mới.

- Cùng trẻ cất dần các thứ trưng bày ở các góc hoạt động, bày dần cái mới, đưa ra
những câu hỏi gợi mở về nội dung chủ đề mới.

Qua các cách đóng chủ đề như vậy trẻ sẽ không bị giảm hứng thú đột ngột, giáo
viên sẽ nắm được mức độ đạt được trên trẻ, củng cố thêm kiến thức hiểu biết của trẻ, cho
phép trẻ tự đánh giá và cảm thấy tự hào về sự lớn lên của mình. Giáo viên trao đổi gợi ý ra
những ý tưởng của chủ đề mới.

Kết thúc chủ đề cần diễn ra một cách tự nhiên, linh hoạt, có thể kết hợp với đánh giá
khi kết thúc chủ đề.

<b>III.</b> <b>Một số điểm cần lưu ý khi thực hiện chủ đề:</b>
1. Cần duy trì thường xuyên hứng thú của trẻ.

2. Không nên qui định một cách cứng nhắc thời gian cho mỗi chủ đề.

3. Cần biết kết hợp một cách hợp lí giữa các hoạt động khi triển khai chủ đề. Không
nhất thiết các thời điểm trong ngày phải hướng vào nội dung chủ đề.

4. Song song với cách thực hiện tích hợp theo chủ đề, giáo viên cần phải duy trì ở
một mức độ nào đó việc dạy học truyền thống để giúp trẻ hình thành các kiến thức, kĩ
năng mới.

5. Bên cạnh việc thực hiện chương trình theo kế hoạch đã xây dựng từ trước, cịn có
cách tổ chức các hoạt động giáo dục một cách tự nhiên trong tình huống, hồn cảnh có ý
nghĩa hoặc các vấn đề, sự kiện diễn ra xung quanh trẻ mà khơng theo kế hoạch định trước
( hay cịn gọi là chương trình phát sinh).

6. Những vấn đề phát sinh có thể thực hiện trong q trình triển khai chủ đề, nhưng
cũng có thể trở thành một chủ đề mới

<i><b>Các vấn đề phát sinh:</b></i>

- Từ sự kiện diễn ra xung quanh trẻ VD: hiện tượng lũ lụt, bão, mưa rét kéo dài, mưa
rào, cầu vồng, hội lễ….

- Từ kết quả quan sát trẻ: VD trẻ bị ốm, ăn, mặc (thời trang theo mùa)…
- Từ câu chuyện…

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

<b> Hoạt động 1: Cùng trao đổi và chia sẻ:</b>

- Qua thực tế triển khai chủ đề tại đơn vị so với bài giảng, Đ/C có cảm nhận về cách
thức thực hiện mở và đóng chủ đề?

- Trong q trình thực hiện chủ đề Đ/c có những vướng mắc gì? (Lựa chọn chủ đề, các
bước thực hiện chủ đề).

<b> Hoạt động 2:</b>

- Thực hiện chủ đề Thực vật: Mở chủ đề, khám phá chủ đề và đóng chủ đề.
- Thực hiện chủ đề Động vật: Mở chủ đề, khám phá chủ đề và đóng chủ đề.

- Thực hiện chủ đề Giáo dục luật An tồn giao thơng: Mở chủ đề, khám phá chủ đề và
đóng chủ đề.

- Thực hiện chủ đề Nước và hiện tượng thiên nhiên: Mở chủ đề, khám phá chủ đề và
đóng chủ đề.

<b> Hoạt động 3:</b>

<b>-</b> Đ/C hãy viết lại hệ thống chủ đề cho độ tuổi mình phụ trách trong năm học
2012-2013?./.

</div>

<!--links-->