Một số mơ hình can thiệp Tâm lý - Hành vi
trên bệnh nhân methadone sử dụng
methamphetamine
26/05/2021


THẢO LUẬN CHỦ ĐỀ SỨC KHOẺ
1. Anh/chị có tập thể dục đều đặn để có sức khoẻ tốt
khơng?

2. Anh/chị có nghĩ tập thể dục là một điều quan trọng và
nên làm khơng? Nếu có, vì sao?

3. Anh/chị vui lịng liệt kê những nguyên nhân khiến
anh/chị chưa thể tập thể dục trong giai đoạn hiện tại?


NHỮNG LÝ DO CÓ THỂ KHIẾN MỘT
SỐ NGƯỜI CHƯA TẬP THỂ DỤC
• Mình đang vẫn khoẻ mạnh có bệnh tật gì đâu mà phải tập thể
dục trong khi đang bận việc q trời.
• Cơng việc q bận bịu, nội việc chạy tới chỗ làm, chạy lòng vòng
trong cơ quan cũng đủ mệt xỉu rồi, tập tành gì nữa.
• Thật ra khoẻ mạnh hay khơng là do ăn uống mà mình thì ăn uống
rất cẩn thận nên chả việc gì phải tốn thời gian tập thể dục.
• Nào là cơng việc cơng ty, cơm nước trong gia đình, chăm sóc con
cái cịn khơng đủ thời gian lấy đâu ra giờ mà tập với chả tành.
• Ai chẳng biết tập thể dục thì tốt nhưng cứ thử sống trong hồn
cảnh của tơi xem có làm được khơng.

• Đời chẳng có ai hồn hảo cả sao mà có thể làm tốt mọi thứ được.

• Đang bận quá, để hết tháng này/hết đợt dịch phịng gym mở cửa
này rồi tính tiếp. Giờ chưa thể sắp xếp được.


DỊNG CHẢY TỰ NHIÊN CỦA
NHỮNG SUY NGHĨ GIỚI HẠN
Khơng/trì hỗn
tập thể dục
Tự nhận định hoàn
cảnh, suy nghĩ, và
hành động của bản
thân hoàn toàn hợp lý.

Tạo nên các cơ sở
lập luận/ đưa ra
những lý do biện hộ

Cảm giác bằng
lòng, chấp nhận,
“an tâm”


NHẬN THỨC THAY ĐỔI HÀNH VI
(CBT)


THẢO LUẬN VIỆC SỬ
DỤNG HÀNG ĐÁ
Có những lý do hay cách lập luận
gì của người sử dụng hàng đá

khiến họ chưa muốn ngừng sử
dụng?


NHỮNG LÝ DO KHÁCH HÀNG CHIA SẺ
VÌ SAO HỌ CHƯA DỪNG SỬ DỤNG ĐÁ
• Đá khơng có nghiện như heroin, mình chơi cho vui vậy thơi chứ
muốn bỏ lúc nào mà chả được. (BN methadone)
• Uống methadone buồn ngủ quá, chơi một tí đá cho tỉnh táo để
cịn làm việc khác. (BN methadone)
• Cuộc đời mình cịn gì nữa đâu mà sợ mất, vợ bỏ, con không
nhận cha nên thôi thì tới đâu hay tới đó. (BN methadone)
• Cứ mỗi lần gặp nhau (quan hệ) là ảnh đề nghị chơi, ảnh đẹp
trai mình khơng muốn mất ảnh nên chiều theo ý ảnh. (KH
chemsex)
• Cái này chỉ chơi cuối tuần cho vui hay khi gặp khách đề nghị
thì mới xài chứ mình đâu có chơi thường xun. (KH chemsex)
• Cái này hết 70% bệnh nhân uống thuốc ở đây đều chơi hết mà
có sao đâu. (BN methadone)


MỤC ĐÍCH CỦA MƠ HÌNH MATRIX
TRÊN KHÁCH HÀNG SỬ DỤNG ĐÁ
Bệnh nhân/khách hàng có những lý do thuộc cơ chế lập
luận để biện hộ cho hành vi sử dụng đá!

Mô hình Matrix lồng ghép các liệu pháp: Nhận
thức thay đổi hành vi, Phỏng vấn tạo động lực,
Củng cố hành vi tích cực…  khách hàng thay
đổi hành vi.



NHẬN THỨC SAI LẦM VỀ HÀNG ĐÁ
Hành vi: Sử
dụng hàng đá

ICD 11/ Cơ chế biện hộ:
“Không nghiện”
DSM V

Nhận định việc sử
dụng đá khơng có
gì đáng lo ngại

Cảm giác vui: đáp
ứng được các
mục đích sử dụng


CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA NHỮNG
SUY NGHĨ GIỚI HẠN
HÀNH VI

Vì ..(hành
động)..

Vì ..(suy
nghĩ)..

Vì ..(cảm

xúc)..


KHÁI NIỆM CBT
• Liệu pháp tâm lý giúp khách hàng học
cách xác định và thay đổi những nhận
thức/suy nghĩ sai lầm (rối loạn) ảnh
hưởng tiêu cực lên hành vi hoặc cảm xúc
của họ.
 Theo anh/chị có những cách tiếp cận
nào để phá vỡ chu trình nhận thức hành vi
của người sử dụng hàng đá?


CÁCH TIẾP CẬN CỦA CBT TRONG
CAN THIỆP NGHIỆN CHẤT
• Khuyến khích và củng cố thay đổi hành vi (MI)
• Nhận ra và phịng tránh những tình huống nguy cơ tái
nghiện cao
• Lập kế hoạch hành vi (lên lịch biểu)
• Các kỹ năng đối phó với tình huống cám dỗ
• Xác định các yếu tố/tình huống gợi nhớ
• Hiểu và biết cách đối phó với cơn thèm nhớ
• Tự nhìn nhận được sự tiến bộ của bản thân
• Xác định được các nhận thức sai lệch về nghiện


CÁC KỸ THUẬT CỦA CBT
•
•

•
•
•

Xác định những nhận thức/suy nghĩ tiêu cực
Thực hành những hành vi mới
Xây dựng mục tiêu (SMART)
Giải quyết vấn đề
Tự theo dõi – giám sát


LIỆU PHÁP CBT TRÊN HÀNH VI SỬ
DỤNG HÀNG ĐÁ
Hành vi: Sử
dụng hàng đá

Bạn thử hình dung nếu như
bạn
vẫn
tiếp
Cơ
chế
biện
hộ:
Nhận định việc sử
tục
sử
dụng
hàng
đá

như
hiện
tại,
vậy
“Khơng
nghiện”
dụng đá khơng có
điều
tồi lo
tệ ngại
nhất có thể xảy ra trong 3 năm
gì
đáng
tới mà bạn khơng mong muốn nhất/sợ
Cảmlàgiác
vui:
đáp
nhất,
điều
gì?
ứng được các mục
đích sử dụng


TƯ VẤN NHÓM MATRIX


THẢO LUẬN: MƠ HÌNH MATRIX
• Anh/chị vui lịng chia sẻ những thơng tin anh/chị biết về mơ
hình Matrix!


• Được thiết kế và nghiên cứu thực nghiệm trên
khách hàng sử dụng methamphetamine và
cocain.
• Mơ hình điều trị ngoại trú áp dụng lồng ghép
nhiều liệu pháp nhằm giúp khách hàng thay đổi
hành vi.
• Đang được áp dụng mở rộng với các nhóm chất
gây nghiện khác bao gồm cả rượu/bia, cần sa,..


Q TRÌNH HÌNH THÀNH MƠ HÌNH
MATRIX
1984 sử dụng chất
kích thích là vấn đề
chính ở xã hội Mỹ.

1998 – 2002 nghiên cứu
(978 BN sử dụng meth)
Richard Rawson & đồng
nghiệp.

1995 Rawson và đồng
nghiệp phác thảo mơ
hình Matrix.

2006 cơng nhận bản
quyền liệu pháp và
khuyến khích áp dụng.



CÁC LIỆU PHÁP TRONG MƠ HÌNH
MATRIX
Nhận
thức
hành vi
Quản lý
hành vi
tích cực

Chương
trình 12
bước

Matrix

Phỏng
vấn tạo
động lực

Liệu
pháp gia
đình


CÁC CẤU PHẦN CỦA MƠ HÌNH
MATRIX
oCác buổi tư vấn cá nhân (3 buổi)
oNhóm Kỹ năng Phục hồi sớm (8 buổi)


oNhóm Dự phịng tái nghiện (32 buổi)
oNhóm Giáo dục nhóm gia đình (12 buổi)
oNhóm Chương trình 12 bước
oNhóm Hỗ trợ xã hội (36 buổi)
oXét nghiệm nước tiểu (2lần/ tuần)


TINH THẦN CỦA PHỎNG VẤN TẠO
ĐỘNG LỰC

Hợp tác
Chấp nhận
Lòng trắc ẩn đúng mực

Khơi gợi


LỊCH CHƯƠNG TRÌNH ĐIỀU TRỊ
THEO MƠ HÌNH MATRIX
Tuần

Thứ 2

Thứ 3

Thứ 4

Thứ 5

Thứ 6


Thứ 7 & CN

01 – 04

18:00 – 19:00
Nhóm Phục hồi
sớm
19:00 – 20:30
Nhóm Dự
phịng tái
nghiện

Tư vấn cá
nhân/gia đình
Các hoạt động
có sự tham gia
của cộng đồng

19:00 – 20:30
Nhóm giáo dục
gia đình

Tư vấn cá
nhân/gia đình
Các hoạt động
có sự tham gia
của cộng đồng

18:00 – 19:00

Nhóm Phục hồi
sớm
19:00 – 20:30
Nhóm Dự
phịng tái
nghiện

Tư vấn cá
nhân/gia đình
Các hoạt động
có sự tham gia
của cộng đồng

19:00 – 20:30
Nhóm Dự
phịng tái
nghiện

Tư vấn cá
nhân/gia đình

05 – 16

17 – 52

19:00 – 20:30
Nhóm giáo dục
gia đình
Hoặc Nhóm hỗ
trợ xã hội


Tư vấn cá
nhân/gia đình

19:00 – 20:30
Nhóm Dự
phịng tái
nghiện

19:00 – 20:30
Nhóm hỗ trợ xã
hội
Xét nghiệm nước tiểu và nồng độ cồn hàng tuần

Chương trình
12 bước


ĐỊNH HƯỚNG THỰC HIỆN MƠ
HÌNH MATRIX
Thực hiện chủ
đề theo trình tự

BN có 2 quyển
hướng dẫn (1 ở
nhà và 1 ở cơ
sở)

Sắp xếp khơng
gian sinh hoạt

nhóm theo vịng
trịn

Nhóm từ 10 – 12
thành viên (bao
gồm đồng
trưởng nhóm)

Cùng 1 tư vấn
viên điều hành
Nhóm PHS &
DPTN


VAI TRỊ ĐỒNG TRƯỞNG NHĨM
Là tấm gương tiêu biểu của người đã phục hồi sớm, ký
thoả thuận vai trò đồng trưởng nhóm.
Khơng đưa ra lời khun và cũng khơng phải là
người ”trợ lý chun mơn” của trưởng nhóm/TVV
Hỗ trợ chuyển nhóm truyền tải thơng điệp của tài
liệu thành những kinh nghiệm thực tế
Trưởng nhóm và đồng trưởng nhóm cần hội ý nội dung
và trình tự trước khi bắt đầu buổi sinh hoạt nhóm


ỨNG DỤNG MƠ HÌNH MATRIX
TRONG NGHIÊN CỨU STAR-OM


NGHIÊN CỨU STAR-OM & MATRIX

GIAI ĐOẠN 1

GIAI ĐOẠN 2

• Phỏng vấn tạo động
lực
• Củng cố hành vi tích
cực
• Giáo dục nhóm

• Gửi tin nhắn (SMS)
• Phỏng vấn tạo động
lực
• Tư vấn nhóm Matrix
• Củng cố hành vi tích
cực