Trường Đại Học Khoa Học Thái Nguyên
Khoa Khoa học môi trường và trái đất

Môn: Độc học môi trường

ĐỘC CHẤT CIGUATERA TRONG
SINH VẬT BIỂN
(CFP-Ciguatera fish poisoning)
Giáo viên hướng dẫn: Trần Ngọc Hà
Thái Nguyên 10/2015


Sinh viên thực hiện:
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Phùng Thị Mỹ Hạnh
Đỗ Thị Thúy Linh
Hứa Thị Duy Linh
Hoàng Thị Hương Liên
Nguyễn Thị Huyền My
Nguyễn Thị Ngọc


Nội dung
1.
2.

3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Mở đầu.
Tổng quan về Ciguatera.
Đặc tính.
Độc tính.
Triệu chứng và ảnh hưởng.
Hậu quả.
Ứng dụng của Ciguatera.
Cách điều trị nhiễm độc Ciguatera.
Tài liệu tham khảo.


1. Mở đầu
Hải sản là loại thực phẩm mang lại nguồn dinh dưỡng cao
cho cơ thể nên rất được ưa chuộng. Liệu bữa ăn cá tươi
vừa bắt của bạn có là quả bom độc hẹn giờ?


• Bạn biết câu: “Bạn sẽ không chết. Bạn chỉ ước được chết”.
Nếu từng có một căn bệnh mà câu nói trên hồn tồn đúng,
thì đó chính là ciguatera.



2. Tổng quan về Ciguatera
Ciguetera là chất độc có khắp trên thế giới phần lớn xuất hiện
trong hải sản sống vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, thơng
thường lồi cá sống ở rạng san hô, nhất là loại săn mồi sống
(piscivores) và một số ăn mồi rong rêu (herbivores) cũng có
chất độc này, chúng thường sống, săn mồi ở sâu không quá
100 m.
1.1. Khái niệm.
Chất độc ciguetera là danh từ chung diễn tả ít nhất 24 loại
phân tử độc khác nhau.


Loài tảo benthic dinoflagellates sản sinh ra ciguatera


1.2. Nguồn gốc.
• Nguồn gây độc chất này xuất phát từ các vùng đặc biệt phát
triển loài tảo đỏ benthic dinoflagellates, tảo Gambierdiscus
toxicus, tảo đỏ dinoflagellates.
• Sinh ra bởi lồi trùng roi đáy Gambierdicus toxicus ký sinh
trên cá.
• Những độc chất khác xuất hiện, cũng gây ra xáo trộn và góp
phần làm nhiễm độc mơi sinh trong từng vùng.


- Một trong những chất độc thuộc
nhóm Cigutera: Chất độc
tetrodotoxin (TTX) có cơng thức
phân tử là C11H17O8 N3
- Là chất độc thần kinh, rất độc, gây

tử vong cao, chất này cũng được
phân lập từ một số loại vi khuẩn:
epiphytic bacterium, phảy khuẩn
(vibrio species), pseudomonas
species, ở da và nội tạng con sa
giơng, kỳ nhơng, bạch tuộc vịng
xanh, cá nóc.


Các người đẹp quái vật
Cá nóc hộp chấm vàng
chứa tetrodotoxin

Cá nhím có
tetrodotoxin trong
da và trong ruột


Mực đốm xanh – cô nàng chứa tetrodotoxin trong cơ thể


1.3. Cấu trúc.
Gồm 2 độc tố chính là: Ciguatoxin và Maitotoxin.
a. Ciguatoxin
- Cơ chế tác động: Ciguatoxin tan trong dầu, cho nên khi hấp
thụ vào máu đến các tế bào nó sẽ tấn cơng tế bào, khử cực và
mở của màng tế bào thần kinh cho Na+ vào bên trong tế bào
tạo ra sự kích động thần kinh làm hư hại sự tái tạo tổ chức tế
bào thần kinh. Nạn nhân tử vong do tê liệt hô hấp.
- Trọng lượng phân tử: 1000

b. Maitotoxin.
- Tan trong nước, đặc biệt nó làm tăng sự xâm nhập của ion
Ca2+ vào bên trong tế bào cũng gây ra triệu chứng thần kinh.
- Trọng lượng phân tử: 3400


3. Đặc tính.
- Ciguatera là một chất độc thần kinh, rất bền nhiệt, khơng bị
phân hủy trong q trình nấu nướng, tích tụ trong gan, đầu,
ruột và trong buồng trứng của cá.
- Ciguatera lan truyền theo chuỗi thực phẩm, bắt đầu bằng tiêu
thụ phải chất độc do tảo dinoflagellates bởi các lồi cá ăn
rong rêu, lồi cá ăn san hơ, và loài cá ăn phiêu sinh vật.
- Với một nguyên nhân nào đó mà cá khơng bị ảnh hưởng bởi
Ciguatera, mà lại tích lũy độc chất theo năm tháng, qua thời
gian chúng tích lũy một lượng độc đủ để gây hại cho con
người.


Tế bào khi bị nhiễm độc ciguatera


4. Độc tính.
- Là độc tố gây độc phổ biến nhất.
- Độc tố mạnh gấp 1000 lần so với Asen. Có 400 lồi cá có thể
nhiễm độc. Liều lượng gây hại là 1ppb
5. Triệu chứng và ảnh hưởng.
- Ciguatera ngộ độc tính năng đáng chú ý nhất là "cảm giác của
băng khô" và nhiệt đảo ngược.
- Đau trong răng và thỉnh thoảng có cảm giác răng muốn rụng ra,

đau ở tay và chân, nhạy cảm cao với đau đớn, đau khi tiểu.
- Cảm giác bất thường khác nhau, bất ổn, yếu ớt, mệt mỏi, mắt
mờ, chóng mặt, tim đập chậm, gây ra ảo giác.


6. Hậu quả.
- Căn bệnh làm cho
nạn nhân của nó ao
ước mình được
chết. Và khơng phải
bất cứ nạn nhân
nào ăn cá có độc tố
ciguatera cũng phải
chịu đựng giống
nhau.


- Trong thực tế, một số có thể hồn tồn khơng có triệu chứng
bệnh, một số có thể bị bệnh nhẹ, với triệu chứng hầu như giới
hạn ở rối loạn dạ dày trong một hai ngày.
- Tuy nhiên nhiều nạn nhân bị bao vây bởi hàng loạt triệu
chứng đau đớn có thể kéo dài hoặc lập lại nhiều ngày, nhiều
tuần hay cả nhiều năm.
- Trong khi ngộ độc ciguatera thường bắt đầu cũng giống như
bệnh ngộ độc thực phẩm tiêu biểu, ảnh hưởng của chất độc
thần kinh này lên hệ thống thần kinh hầu như rất mạnh mẽ và
lặp đi lặp lại, đau đớn và đáng sợ.


7. Ứng dụng.

- Một công ty Canada đã tận dụng chất độc trong loài cá
blowfish - loại hợp chất độc hơn cả xyanua - để giúp bệnh
nhân ung thư vượt qua được những cơn đau hoặc giúp con
nghiện heroin cắt cơn.
- Nhưng loại thuốc làm từ chất độc tetrodotoxin đã vượt qua 2
cuộc thử nghiệm và các bác sĩ cho biết nó có thể giảm đau của
bệnh nhân ung thư ở giai đoạn cuối. Khi tiêm Tectin, tên sáng
chế của tetrodotoxin, cơn đau của người bệnh giảm đi trong
hơn nửa tuần.
- Tectin có thể ngăn chặn tế bào thần kinh chuyển tín hiệu đau
đến não. Tectin khác các loại thuốc giảm đau khác ở chỗ nó
khơng gây ra tác dụng phụ như morphine, không xung đột với
các loại thuốc khác và cũng không gây nghiện.


8. Cách điều trị nhiễm độc ciguatera.
- Khơng có một loại thuốc giải độc
nào rõ ràng cho tình trạng nhiễm
độc ciguatera, chỉ cố gắng giảm
chất độc vào trong cơ thể bằng
cách nôn mữa càng nhiều càng tốt
và uống thật nhiều nước.
- Tuy nhiên theo tài liệu điều trị có
hiệu quả nhiều nhất trong vòng 24
h đến 72 h là Mannitol.
- Dân quần đảo Polynesia chữa bệnh
nhiễm độc ciguatera bằng cách
uống nước xay của trái dâu tằm, nó
cũng được dùng trị tiểu đường, cao
máu hoặc các chứng viêm khác.



Kết luận
- Đây là một loại chất độc có thể gây hại cho con người ngay ở
hàm lượng rất thấp. Vì vậy cần đặc biệt chú ý khi sử dụng thủy
hải sản, nhất là hải sản rạng san hô.


9. Taì liệu tham khảo.
- Hoahocngaynay.com
- 123.doc
- Nguồn internet
- Bienvanguoi.wordpress.com


Cảm ơn Cô và các bạn đã chú ý
lắng nghe!