Giup hs lop 67 cam nhan cac tac pham VHDG qua hoatdong ngoai khoa

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (340.54 KB, 44 trang )

(1)A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Ngữ văn là một trong hai môn học chính ở cấp THCS. Song trong những năm gần đây, khi xã hội ngày càng phát triển thì môn Ngữ văn không còn là môn học được yêu thích và quan tâm. Qua thực tế giảng dạy bộ môn Văn học ở trường THCS, tôi nhận thấy có một thực trạng là phần lớn học sinh không thích học môn văn. Nguyên nhân có nhiều, song trước hết có lẽ vì học văn và dạy văn là một công việc khó. Người dạy cũng như người học trước hết phải có niềm say mê, yêu thích văn chương, có tâm hồn nhạy cảm, giàu cảm xúc, thêm vào đó là một vốn tri thức phong phú, vốn tiếng Việt dồi dào... Đó là những yêu cầu khắt khe, mang tính đặc thù của bộ môn văn . Mặt khác, xu hướng nghề nghiệp hiện nay khá rộng mở đối với các ngành khoa học tự nhiên, tính thực dụng trong học tập cũng là một nguyên nhân khiến học sinh ngày càng thờ ơ với môn văn. Đặc biệt, phương pháp dạy học lấy thuyết giảng làm chính đã trở nên đơn điệu, xơ cứng, không phù hợp với tâm lý con người hiện đại. Điều này cũng đã ảnh hưởng không nhỏ đến hứng thú học tập, khả năng sáng tạo của học sinh. Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Văn học, gần đây, trên các diễn đàn nghiên cứu, các hội nghị, hội thảo, người ta đã bàn nhiều đến vấn đề đổi mới phương pháp dạy học. Mối quan tâm bức xúc đối với những người trực tiếp giảng dạy văn học ở nhà trường phổ thông là làm thế nào để phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh, nâng cao hiệu quả giáo dục thẩm mỹ, khơi gợi niềm say mê hứng thú học tập bộ môn văn học trong tình hình hiện nay. Chính vì thế,hoạt động ngoại khoá Văn học càng cần thiết và bổ ích khi được áp dụng vào quá trình dạy học phần Văn học dân gian ở THCS vì những lí do sau: Thứ nhất: Ngoại khoá Văn học dân gian góp phần làm sáng tỏ những đặc trưng cơ bản của Văn học dân gian (như tính tập thể, tính truyền miệng, tính dị bản, gắn với sinh hoạt xã hội. . . ).Qua các hoạt động ngoại khóa học sinh được nói ,được hát,được diễn tức là đặt Văn học dân gian vào đúng môi trường diễn.

(2) xướng của nó - điều mà giáo viên và học sinh rất khó thực hiện trong giờ chính khoá do hạn chế về điều kiện và thời gian giảng dạy. Thứ hai: Ngoại khoá văn học dân gian cho phép chúng ta khai thác tác phẩm Văn học dân gian ở nhiều góc độ, thoả mãn nhu cầu làm "sống lại" tác phẩm Văn học dân gian trong môi trường diễn xướng, thông qua các hình thức trình diễn bằng lời - nhạc - vũ, làm sáng lên những vẻ đẹp độc đáo của Văn học dân gian . Thứ ba: Ngoại khoá Văn học dân gian cho phép người dạy khắc phục được những bất cập trong chương trình giữa thời gian cho phép và khối lượng kiến thức cần phải truyền đạt; có thể mở rộng và đào sâu những nội dung quan trọng, bổ sung những vấn đề chưa được đặt ra trong chương trình chính khoá. . Thứ tư: Ngoại khoá Văn học dân gian còn tăng cường tính thời sự, tính xã hội cho nội dung bài học. Qua hoạt động ngoại khoá Văn học dân gian, học sinh có thể hiểu sâu hơn về những giá trị văn hoá dân gian của quê hương, đất nước. Thế nhưng, lâu nay trong nhà trường phổ thông, hoạt động ngoại khoá Văn học được hiểu là hoạt động ngoài giờ học, là một hoạt động phụ, nằm ngoài quản lý chuyên môn. Việc tổ chức ngoại khoá Văn học tuỳ thuộc vào quỹ thời gian vốn rất hẹp hòi, vào năng lực và nhiệt tình của người dạy và nhu cầu, hứng thú của người học. Nó được coi là một hoạt động giải trí, tổ chức theo hình thức một chương trình văn nghệ (ca - múa - nhạc), thiếu nhất quán về chủ đề, sơ sài, phiến diện về mặt nội dung. Sở dĩ có tình trạng như vậy vì chương trình nội khoá lâu nay chỉ chú trọng cung cấp kiến thức về mặt số lượng, coi nhẹ việc rèn luyện kĩ năng, tách rời lý thuyết với thực hành. Mọi yêu cầu mục đích của môn học coi như đã được giải quyết triệt để khi bài giảng trên lớp chấm dứt. Theo tôi, quan niệm về hoạt động ngoại khoá văn học như trên là chưa thoả đáng, chưa quan tâm đúng mức đến lợi ích của hoạt động này trong quá trình giảng dạy và học tập bộ môn..

(3) Giải quyết thực trạng trên đây, theo tôi, cần phải kết hợp đổi mới phương pháp giảng dạy cả giờ chính khoá lẫn hoạt động ngoại khoá, mà trước hết là phải có một quan niệm đúng về tầm quan trọng, ý nghĩa của những hoạt động ngoại khoá Văn học.Theo dõi quá trình đổi mới phương pháp dạy học Văn - tiếng Việt ở nhà trường phổ thông trong những năm gần đây, tôi nhận thấy nội dung đổi mới thường tập trung vào giờ chính khoá, còn hình thức ngoại khóa thì ít được chú trọng triển khai. Phải chăng hoạt động ngoài giờ của học sinh là không quan trọng, không đóng vai trò trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập bộ môn? Đã đến lúc cần xác định lại vị trí, vai trò của hoạt động ngoại khoá, phát huy cao độ tính năng động sáng tạo, niềm hứng thú của học sinh trong việc cảm thụ các tác phẩm văn học ,đặc biệt là phần Văn học dân gian . Trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc,Văn học dân gian - một bộ phận quan trọng của nền văn học nước nhà, luôn gắn bó mật thiết với nhiều lĩnh vực sinh hoạt của đời sống nhân dân. Nội dung của Văn học dân gian không chỉ phản ánh hiện thực xã hội, thể hiện tâm tư tình cảm con người, chứa đựng những giá trị thẩm mĩ mà còn lưu giữ nhiều tri thức đời sống. Hơn nữa, Văn học dân gian còn có ưu thế và sức mạnh riêng trong việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc và bồi đắp tâm hồn cho thế hệ trẻ của đất nước.Phần Văn học dân gian trong chương trình Ngữ văn THCS có nhiều tác phẩm hay nhưng với học sinh lớp 6,7 ( lớp học sinh đầu cấp ) vốn sống thực tế còn ít nên rất khó khăn khi tiếp cận và cảm thụ các tác phẩm văn học dân gian. Chính vì vậy, nhằm tạo điều kiện cho học sinh có sân chơi lành mạnh để phát huy sức mạnh của văn học dân gian và góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập văn học dân gian trong nhà trường, tôi chọn hoạt động ngoại khóa để giúp các em học sinh lớp 6,7 tiếp cận và cảm thụ sâu hơn các tác phẩm văn học dân gian. 2. Mục tiêu của sáng kiến kinh nghiệm: Thông qua sáng kiến kinh nghiệm ‘’ Giúp học sinh lớp 6,7 cảm nhận các tác phẩm văn học dân gian thông qua hoạt động ngoại khóa’’ , tôi mong muốn giúp các em học sinh lớp 6,7 bước đầu nắm được vẻ đẹp văn hóa truyền thống dân tộc thông qua các tác phẩm văn học trong chương trình Ngữ văn lớp.

(4) 6,7. Bên cạnh đó, từ các hoạt động ngoại khóa giáo dục học sinh lòng tự hào về đất nước và con người Việt Nam. 3. Đối tượng thực hiện sáng kiến kinh nghiệm: - Học sinh lớp 6,7 4. Phạm vi và thời gian thưc hiện: - Học sinh lớp 6 năm học 2009 – 2010. Trường THCS Sơn Lộc - Thị xã. - Học sinh lớp 7 năm học 2010 – 2011. Sơn Tây – Hà Nội.. - Học sinh lớp 6 năm học 2011 – 2012.

(5) B. NỘI DUNG Chương I: CƠ SỞ LÝ LUẬN 1. Hoạt động ngoại khóa trong nhà trường THCS Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định : ‘’ Phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực,nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những yếu tô quyết định sự phát triển nhanh, bền vững đất nước. Đổi mới căn bản,toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa,hiện đại hóa,xã hội hóa; đổi mới chương trình, nội dung ,phương pháp dạy và học…Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục,đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo,kỹ năng thực hành…’’ Trong mục tiêu giáo dục, điều 2, Luật Giáo dục viết: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập, dân chủ và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.”; còn đối với nhà trường phổ thông, điều 23, Luật Giáo dục viết: “Mục tiêu giáo dục phổ thông giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, phẩm chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.” Nền giáo dục Việt Nam từ sau Cách mạng Tháng tám 1945 đến nay rất quan tâm đến vấn đề giáo dục toàn diện cho học sinh, trong đó hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một bộ phận không thể thiếu của quá trình giáo dục. Trong chương trình sách giáo khoa hoạt động ngoại khoá có thể xem như tương đương với hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Mục tiêu nhằm củng cố, khắc sâu những tri thức đã học qua các môn học trên lớp, mở rộng, nâng cao hiểu biết cho học sinh về các lĩnh vực đời sống xã hội, tăng vốn hoạt động thực tiễn… Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt động giáo dục cơ bản được thực hiện một cách có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức, được.

(6) tiến hành xen kẽ với chương trình dạy học và diễn ra trong suốt năm học kể cả thời gian nghỉ hè để khép kín quá trình giáo dục, làm cho quá trình đó có thể được thực hiện mọi nơi, mọi lúc. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp học sinh biết vận dụng những tri thức đã học để giải quyết các vấn đề do thực tiễn đời sống đặt ra; biết điều chỉnh hành vi đạo đức, lối sống cho phù hợp, biết nắm bắt những định hướng chính trị, xã hội, biết được những truyền thống đấu tranh cách mạng, truyền thống xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, truyền thống văn hoá tốt đẹp của đất nước và những vấn đề nóng bỏng của thời đại như hoà bình, hữu nghị, hợp tác, dân số, môi trường... Từ đó, rèn luyện cho mình những kỹ năng giao tiếp, kỹ năng ứng xử có văn hoá, những thói quen trong học tập, lao động; kỹ năng tự quản, tự tổ chức, điều khiển, nhận xét, đánh giá, hoà nhập và thực hiện một số hoạt động tập thể có hiệu quả khác. Vậy, Hoạt động ngoại khoá là một thuật ngữ dùng để chỉ các hình thức hoạt động kết hợp dạy học với vui chơi ngoài lớp, nhằm mục đích gắn việc giảng dạy, học tập trong nhà trường với thực tế xã hội. 2. Vai trò của hoạt động ngoại khoá trong dạy học Ngữ văn. Một yêu cầu lớn đặt ra trong việc bồi dưỡng học sinh có năng khiếu nói riêng, dạy học đối với học sinh phổ thông nói chung là luôn phải nuôi dưỡng, phát triển hứng thú của các em đối với môn học đặc biệt là đối với môn Ngữ văn. Việc bồi dưỡng niềm say mê hứng thú đối với việc học văn, được thực hiện trước hết là thông qua các hoạt động chính khoá trên lớp, nhưng do những đặc trưng của bộ môn, các hoạt động ngoại khoá văn học cũng đóng vai trò rất quan trọng. Bất kỳ môn học nào cũng cần có sự gắn kết chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành. Đó là cách thức tốt nhất để học sinh tiếp thu các kiến thức, chuẩn bị hành trang cho bậc học cao hơn hoặc bước vào đời một cách tự tin. Nếu chỉ học lý thuyết suông trên lớp mà không thực hành thí nghiệm thì các môn Vật lý, Hoá học, Sinh học… khó mang lại cho người học điều gì bổ ích, thiết thực. Đối với môn Ngữ văn, thực hành lại càng có vai trò quan trọng. Bởi lẽ đây là môn học giữ vị trí quan trọng đáng kể; môn Ngữ văn không chỉ là mục đích.

(7) (dạy cho học sinh cái hay cái đẹp của văn chương) mà còn là phương tiện (rèn cho học sinh nói viết hàng ngày). Nói năng viết lách có đúng cách, có trang nhã thì người nghe mới hiểu được ý của mình, mục đích giao tiếp mới thực hiện được. Hoạt động ngoại khoá là một phương thức thực hành hữu hiệu, thiết thực của môn Ngữ văn. Đối với môn Ngữ văn, hoạt động ngoại khoá có vai trò giúp học sinh: - Tăng cường tính thực hành, học sinh luôn vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống thông qua lời nói. - Rèn luyện kỹ năng cảm thụ tác phẩm văn học giúp học sinh ham thích Văn học, yêu Văn hơn và tìm đến những giá trị nhân bản của con người. - Rèn luyện kỹ năng sử dụng ngôn ngữ, nói đúng, viết đúng tiếng Việt - Giáo dục và vun đắp ở học sinh những tình cảm đẹp như: lòng yêu thương con người, quan tâm đến bạn bè (mọi người xung quanh), lòng yêu nước, yêu thiên nhiên và yêu dân tộc… góp phần giúp học sinh nhận ra giá trị đích thực của Văn học “Văn học là nhân học”. - Rèn luyện khả năng quan sát cuộc sống, mọi vật xung quanh, có tư duy, năng lực khái quát. - Đưa lý thuyết vào thực tiễn cuộc sống. - Thông qua các hoạt động ngoại khoá để củng cố thêm những kiến thức trên lớp, gắn liền giữa nhà trường và cuộc sống. Môn văn mang một đặc thù riêng nên sinh hoạt ngoại khoá giữ một vị trí không kém phần quan trọng trong việc dạy văn của giáo viên trong nhà trường.Hoạt động ngoại khoá Văn học theo quan niệm đổi mới phương pháp dạy học là một hình thức tự học tích cực, bổ ích và có hiệu quả, nối liền bục giảng với thực tiễn đời sống, mở rộng, kéo dài trường suy tưởng - thẩm định về bài học cho học sinh; phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học, kiểm tra lại chất lượng dạy học trong giờ chính khoá. Hoạt động ngoại khoá Văn học, vì thế, vừa là hoạt động giáo dục, vừa là hoạt động thẩm mỹ "góp phần tạo ra lối sống văn hoá và khả năng hưởng thụ văn hoá nghệ thuật cho học sinh. Qua hoạt động.

(8) ngoại khoá Văn học, học sinh được phát triển cân đối về trí tuệ, đạo đức, thể dục và mĩ dục. Hoạt động ngoại khoá Văn học phát huy tính năng động chủ quan, tính tích cực xã hội… tạo điều kiện phát hiện sở thích, thiên hướng cá nhân và phát triển năng lực hoạt động nghệ thuật sáng tạo " (Phan Trọng Luận, Phương pháp dạy học văn, Nxb Đại học Quốc gia 1999, Tr. 381). Nếu công tác ngoại khoá được coi trọng thì không những chúng ta khắc sâu, bổ sung kiến thức mà còn tạo niềm say mê, thắp lên cái “men say” đối với văn chương cho các em. Nếu chúng ta làm tốt công tác ngoại khoá thì hiệu quả của việc giảng dạy và học tập môn Văn sẽ cao nhiều hơn. 3. Sự cần thiết phải tổ chức hoạt động ngoại khóa Văn học dân gian trong nhà trường trung học cơ sở Một trong những nhiệm vụ giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc là chúng ta phải phát huy văn hóa dân gian đặc sắc của dân tộc, trong đó văn học dân gian có một vị trí to lớn. Phát huy vai trò của văn học dân gian là nuôi dưỡng cội nguồn của lòng yêu nước, yêu dân tộc, tha thiết với văn hóa dân tộc, tránh đánh mất bản sắc dân tộc. Theo GS.Đinh Gia Khánh thì “Văn học dân gian vừa là cuốn bách khoa của đời sống, vừa là một phương tiện giáo dục những phẩm chất tốt đẹp nhất của con người như tình yêu Tổ quốc, lòng dũng cảm, tinh thần lạc quan, lòng ngay thẳng, ý thức về điều thiện và tinh thần đấu tranh chống điều ác. Đối với các bộ môn khoa học xã hội, văn học dân gian là nguồn tài liệu vô giá cho việc nghiên cứu đời sống và thế giới quan nhân dân trong các thời kì lịch sử khác nhau. Nói tóm lại, có thế coi văn học dân gian như là một bộ bách khoa toàn thư về cuộc sống của nhân dân lao động, được ghi lại bằng một phương thức nghệ thuật độc đáo. Cho nên văn học dân gian của mỗi dân tộc là một trong những thành tựu văn hóa, thành tựu nghệ thuật quan trọng nhất làm cho cơ sở cho việc xây dựng và phát triển nền văn hóa và nghệ thuật của dân tộc đó” (Văn học dân gian Việt Nam, NXBGD 1997, Tr 49)..

(9) - Mặt khác, việc giảng dạy Văn học dân gian trong trường THCS chính là công việc tổng kết, giới thiệu các thành tựu nghiên cứu về văn học dân gian để truyền đạt cho học sinh. “Việc giảng dạy Văn học dân gian trong nhà trường được đặt trong tổng thể văn hoá dân gian (mối liên quan chặt chẽ giữa đời sống thực tiễn và các yếu tố văn hoá khác ngoài yếu tố ngôn từ như âm nhạc, nhảy múa, diễn xướng, tâm linh…) nhằm đem đến một hiệu quả mới trong giảng dạy, học tập” (PGS.TS Nguyễn Thị Huế - Vấn đề nghiên cứu văn học dân gian những năm gần đây). - Có thể hình dung văn học như một dòng chảy thì Văn học dân gian chính là ngọn nguồn của dòng chảy ấy. Trong nỗ lực tìm kiếm và đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và góp phần khắc phục tình trạng học sinh thiếu hứng thú học văn hiện nay, việc tổ chức các hoạt động ngoại khoá Văn học là một xu hướng khả dĩ đáp ứng tốt những yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy người học làm trung tâm. Tổ chức hoạt động ngoại khoá về Văn học dân gian là một công việc vừa có ý nghĩa thực tiễn vừa có ý nghĩa khoa học. Ngoài những lí do đã được nêu ở phần Lý do chọn đề tài, sự cần thiết phải tổ chức hoạt động ngoại khóa Văn học dân gian trong nhà trường trung học cơ sở còn được nhìn nhận từ đặc trưng của Văn học dân gian.Văn học dân gian còn gọi là văn chương truyền miệng là toàn bộ những sáng tác nghệ thuật ngôn từ của nhân dân mang tính tổng hợp bao gồm nhiều thành phần chất liệu nghệ thuật khác nhau (như ngôn từ, nhạc, vũ…) Nói đến Văn học dân gian,ngoài những đặc điểm quen thuộc như tính truyền miệng ,tính tập thể ,tính dị bản thì tính nguyên hợp cũng là một đặc điểm quan trọng .Tính nguyên hợp là thuộc tính chung của sáng tác dân gian, trong đó có Văn học dân gian.Nếu chỉ quan sát tác phẩm Văn học dân gian trên văn bản thì sẽ rất khó hình dung và nhận thức được tính nguyên hợp của nó vì phần văn bản chỉ được ghi phần lời.Phải quan sát đời sống thực của Văn học dân gian trong nhân dân thông qua việc sử dụng, lưu truyền, biểu diễn của nhân dân (như.

(10) hát dân ca ,kể vè ,kể chuyện cổ tích ..) thì mới dễ dàng nhận ra tính nguyên hợp của nó. Chẳng dậm thì thuyền chẳng đi Dậm ra ván nát thuyền thì long đanh Đôi ta lên thác xuống ghềnh Em ra đứng mũi để anh chịu sào. Khi đọc bài ca dao trên, ta chỉ có thể nhận thức và thưởng thức nó như một bài thơ của văn học viết mà thôi.Còn khi nghe và nhìn một người thuyền chài vừa chèo thuyền vừa hát bài ca ấy trên không gian sông nước thì ta sẽ được thưởng thức một cách tổng hợp: lời thơ, giọng hát ,điệu bộ trong một ‘’sân khấu ‘’tự nhiên .Tác phẩm văn học dân gian vốn là một nghệ thuật tổng hợp .Nó chỉ thực sự sống đầy đủ, tự nhiên và mạnh mẽ trong môi trường phù hợp với chức năng của nó. Từ khía cạnh trên đây của tính nguyên hợp, tôi muốn nói đến môi trường diễn xướng của Văn học dân gian .( Ngoài ra, tính nguyên hợp của Văn học dân gian còn được xét đến ở nhiều khía cạnh khác như sự kết hợp, đan xen của nhiều hình thái ý thức chưa phân hóa rõ rệt như thẩm mỹ ,tôn giáo ,triết học, khoa học trong cùng một tác phẩm Văn học dân gian). Diễn xướng Văn học dân gian tồn tại dưới 4 hình thức sau : - Nói (với tục ngữ ,câu đố ) - Kể ( với các loại truyện dân gian) - Hát ( với ca dao, dân ca ) - Diễn ( với chèo ,tuồng ) Đó là 4 hình thức không đơn giản thực hiện được trong giờ dạy chính khóa .Vì nhiều lí do , do thời gian ‘’cứng’’ của tiết dạy chính khóa , do khả năng diễn xướng không đồng đều của người dạy và người học. Chính vì vậy, hoạt động ngoại khóa về Văn học dân gian là điều kiện tốt nhất để diễn xướng Văn học dân gian . Diễn xướng tác phẩm Văn học dân gian là nhu cầu lớn của dạy học Văn học dân gian trong nhà trường.Vì một lẽ rất đơn giản : nó giúp học sinh.

(11) ( và cả giáo viên ) được đặt mình vào ‘’trường sáng tạo’’ và ‘’trường thưởng thức’’ các tác phẩm dân gian của nhân dân . Hoạt động ngoại khóa về Văn học dân gian giúp các em cảm nhận , hiểu và đánh giá tốt hơn về những giá trị của Văn học dân gian .Hơn thế nữa hoạt động ngoại khóa Văn học còn góp phần hoàn thiện khả năng chuyên môn , kĩ năng sư phạm của người thầy trong quá trình chuẩn bị và ‘’đồng hành ‘’ với người học khám phá kiến thức mới.. Chương II: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG I. Sách giáo khoa và chương trình Ngữ văn THCS Văn học dân gian trong chương trình Ngữ văn trung học cơ sở được chia thành 3 nhóm lớn là : truyện cổ dân gian ( học ở lớp 6) ; Thơ ca dân gian ( học ở lớp 7) ; Sân khấu dân gian ( học ở lớp 7 ) 1. Phần truyện dân gian được thực hiện trong chương trình Ngữ Văn 6 (chính khóa và đọc thêm) với 15 tiết trong đó gồm : Nhóm1 : Truyện cổ dân gian 1.1 Truyền thuyết. Tên tác phẩm - Con Rồng,cháu Tiên - Bánh chưng bánh giầy - Thánh Gióng - Sơn Tinh,Thủy Tinh - Sự tích Hồ Gươm. 1.2 Truyện cổ tích. - Thạch Sanh - Em bé thông minh. 1.3 Truyện ngụ ngôn. - Thầy bói xem voi - Ếch ngồi đáy giếng. 1.4 Truyện cười. Treo biển ; Lợn cưới,áo mới.

(12) 2. Phần thơ ca dân gian trong đó có tục ngữ và ca dao được học trong chương trình Ngữ Văn lớp 7 gồm 6 tiết trong đó gồm Nhóm 2 : Thơ ca dân gian 2.1.Ca dao. Tên bài - Những câu hát về tình cảm gia đình. - Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người. - Những câu hát than thân. - Những câu hát châm biếm.. 2.2 Tục ngữ. - Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất - Tục ngữ về con người và xã hội. 3.Phần sân khấu dân gian được học ở học kì II của lớp 7 với thời lượng 1 tiết ( hướng dẫn đọc thêm) các em được tìm hiểu về nghệ thuật sân khấu chèo qua vở chèo ‘’Quan Âm Thị Kính’’ ( đoạn trích ‘’Nỗi oan hại chồng’’) II. Giáo viên Trên thực tế chưa có sách hướng dẫn cho giáo viên cũng như chưa có một mô hình định hướng cách tổ chức cho một giờ dạy cụ thể về hoạt động ngoại khóa Văn học.Giáo viên thường chưa chú trọng đến hoạt động ngoại khóa vì tốn thời gian ,công sức và cũng chưa định hình nên tổ chức một giờ ngoại khóa như thế nào để đạt hiệu quả nhất III. Học sinh Trước khi thực hiện đề tài này tôi có khảo sát 20 học sinh lớp 6 ở tiết học thứ 54 (Ôn tập văn học dân gian) 1.Phương pháp khảo sát : Kiểm tra (bằng phiếu học tập) dưới dạng câu hỏi.

(13) Câu 1: Tóm tắt truyện ‘’Sơn Tinh, Thủy Tinh ‘’bằng một đoạn văn không quá 15 dòng. Câu 2 : Nhân vật nào trong các truyện dân gian để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất ? Vì sao? Câu 3 : Chi tiết cây đàn thần trong trong truyện Thạch Sanh có ý nghĩa như thế nào ? 2.Kết quả : Bảng số liệu Điểm. Số học sinh 20 học. 1-2-3 SL. %. 4-5 SL. 6-7 %. 8 -9. SL. %. SL. 7. 35. 1. %. sinh 6. 30. 6. 30. 5. Sau khi khảo sát xong tôi nhận thấy rằng các em học sinh chưa nắm được cốt truyện hoặc nắm được cơ bản nhưng trình bày còn lộn xộn,thiếu mạch lạc, khả năng cảm nhận về nhân vật và các chi tiết nghệ thuật còn rất yếu. Vậy nên, tôi đã xây dựng một mô hình các tiết dạy ngoại khóa Văn học dân gian dùng cho các tiết học tự chọn ( chủ đề bám sát ), hoặc tiến hành lồng ghép sinh hoạt ngoại khóa Văn học dân gian với một số hoạt động ngoại khóa khác của nhà trường như tổ chức kỉ niệm ngày nhà giáo Việt Nam ( 20/11), ngày thành lập Quân đội Nhân dân ( 22/12), ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/ 3 )… với mong muốn các giờ học Văn học dân gian thực sự hấp dẫn và bổ ích ..

(14) Chương III: BIỆN PHÁP THỰC HIỆN I. Ngoại khóa về truyện cổ dân gian : 1. Bước 1: Chuẩn bị 1.1 Giáo viên : Để các hoạt động ngoại khóa đạt kết quả cao, trước khi thực hiện giáo viên và học sinh phải có bước chuẩn bị kĩ lưỡng vì đây là khâu quan trọng tạo nên thành công của chương trình của truyện cổ dân gian  Sau khi học xong các tiết học về truyện cổ dân gian, giáo viên hướng dẫn học sinh viết một số đề bài tìm hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật của các truyện cổ dân gian đã học và đọc thêm.Giáo viên chọn những bài viết tốt của học sinh để trình bày trong buổi ngoại khóa.Sau đó, giáo viên góp ý thống nhất với cả lớp.  Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc thêm những truyện cổ dân gian ngoài chương trình để kể chuyện hoặc dựng hoạt cảnh chuyển thể từ truyện cổ dân gian, hoặc kể chuyện dân gian theo một kết cục mới ...  Lên kế hoạch cho học sinh tham gia cuộc thi, thời gian tổ chức hoạt động ngoại khóa , gửi giấy mời  Chuẩn bị nội dung ,phân công người dẫn chương trình, trang trí ,chuẩn bị trang phục cho phù hợp với nội dung trình diễn - Chuẩn bị nội dung (giáo viên nhóm Ngữ văn 6,7 ra câu hỏi để kiểm tra hiểu biết của các em về truyện cổ dân gian) của phần thi ‘Giao lưu cùng khán giả’’ - Cố vấn cho chương trình: BGH nhà trường, các thầy cô có kinh nghiệm trong tổ chức hoạt động ngoại khoá, như: thầy Quách Văn Lân (Hiệu trưởng), cô Trần Thị Minh (Hiệu phó), Cô Phan Thị Lan Anh ( Chủ tịch công đoàn),Cô Khuất Thị Thanh Hương ( Giáo viên văn) - Người dẫn chương trình: 2 giáo viên - là những thành viên của tổ KHXH , có kiến thức đầy đủ và phong phú về VHDG, có khả năng giao tiếp tốt,.

(15) làm chủ được các tình huống trên sân khấu: cô Nguyễn Thị Nguyệt ( Giáo viên Văn),cô Nguyễn Lý Hồng Trang ( Tổng phụ trách ) - Những thành viên tham gia chuẩn bị cho sân khấu, âm thanh, ánh sáng, đạo cụ..: Kết hợp với Tổng phụ trách và Chi đoàn GV để có thể huy động sức mạnh tập thể. Hầu hết các đồng chí trong chi đoàn GV đều nhiệt tình tham gia vào từng khâu trong quá trình chuẩn bị và thực hiện. 1.2. Học sinh:  Sau khi học xong các tiết học về truyện cổ dân gian ,các em phải chuẩn bị các bài viết trình bày những cảm nhận của mình về giá trị nội dung và nghệ thuật của các truyện cổ dân gian đã học và đọc thêm (với sự gợi ý hướng dẫn của giáo viên ) và tập cách trình bày trong khoảng thời gian 3->5 phút  Tập trình diễn tiểu phẩm chuyển thể từ tác phẩm Văn học dân gian. ( dưới sự hướng dẫn của giáo viên ngữ văn, giáo viên âm nhạc)  Tập kể chuyện sáng tạo : kể chuyện dân gian theo một kết cục mới...  Tất cả các học sinh khối 6 phải tham gia, ôn lại các kiến thức đã học về truyện cổ dân gian (có phần thi dành cho khán giả) 2. Bước 2: Thực hiện chương trình  Thời lượng : 2 tiết ( Tiết 69,70 Ngữ văn 6 )  Mục đích : + Giúp các em ôn tập những đặc trưng cơ bản của Văn học dân gian trên cơ sở nhận biết, thông hiểu, vận dụng, phân tích, đánh giá và sáng tạo hiểu rõ hơn về Văn học dân gian đặc biệt là về truyện cổ dân gian. + Hiểu được những giá trị to lớn của Văn học dân gian - đây là cơ sở để học sinh có thái độ trân trọng đối với di sản văn hóa tinh thần của dân tộc.  Đối tượng : Học sinh lớp 6,7  Nội dung :  Khai mạc : 10 phút Chủ nhiệm chương trình - giáo viên văn giới thiệu mục đích , ý nghĩa của buổi ngoại khóa :.

(16) Ví dụ : Buổi ngoại khóa giúp các em có cái nhìn sâu hơn về các tác phẩm văn học dân gian đã học ,hơn thế nữa ,từ buổi ngoại khóa chắc chắn các em sẽ yêu thích hơn văn học Việt Nam nhất là Văn học dân gian.Quá trình chuẩn bị cho buổi ngoại khóa hôm nay là hơn một tháng.Trong đó có sự tham gia của các giáo viên văn trong trường ,các em học sinh của 4 lớp 6A, 6B, 7A, 7B .Xin toàn trường cho một tràng pháo tay cổ vũ.  Giới thiệu chương trình ( 5 phút ) : Gồm 3 phần - Phần 1: Báo cáo của học sinh : Các em sẽ nghe 2 bài báo cáo của bạn Nguyễn Tú Oanh ( lớp 6B) và bạn Nguyễn Hải Yến ( lớp 6A) về giá trị nội dung , nghệ thuật của truyện cổ tích và truyện ngụ ngôn - Phần 2: Minh họa : + Kể chuyện dân gian theo kết cục mới : Bạn Mai Anh lớp 6A + Diễn tiểu phẩm ‘’Thầy bói xem voi ’’ : Các bạn Trường Thịnh ,Tiến Vượng, Hải Yến ,Tiến Đạt ,Mạnh Cường, Thu Thủy lớp 6A + Diễn tiểu phẩm ‘’Bánh chưng bánh giày’’ : Các bạn Mạnh Hưng,Tuấn Dương ,Tùng Dương,Tuấn Anh,Tú Oanh,Thanh Xuân lớp 6B - Phần 3 : Tổng kết của chủ nhiệm chương trình  Thực hiện cụ thể: - Báo cáo của 2 học sinh ( 15 phút ) - Minh họa kể chuyện. ( 20 phút ). - Minh họa diễn tác phẩm (30 phút ) - Tổng kết ( 10 phút ) - Giáo viên đánh giá ,kết quả, rút kinh nghiệm ,trao quà tặng cho các tiết mục xuất sắc..

(17) 3. Bước 3 : Luyện tập Sau khi tham gia các hoạt động ngoại khóa, về nhà các em viết bài cảm nhận của mình về các nhân vật hoặccác tác phẩm văn học dân gian để cho các em những ấn tượng sâu sắc nhất. 4. Một số kịch bản sử dụng trong chương trình ngoại khóa về truyện cổ dân gian Dưới đây là một số kịch bản được sáng tác ,chuyển thể và dàn dựng trong các buổi hoạt động ngoại khóa văn học dân gian Tiểu phẩm ‘’Thầy bói xem voi’’ : * Diễn viên: - 5 ông thầy bói - 1 Người quản voi - 2 người làm con voi * Sự việc: Sờ vòi-> ngà->tai->chân-> đuôi-> đánh nhau. NỘI DUNG Thầy bói 1,2 : (Ra sân khấu, vừa đi vừa rao) Bói đây, bói đây! Bói phong thủy, bói tình duyên, bói mồ, bói mả. Ai bói không nào? ( Va vào nhau té nhào) Thầy bói 3: Bói đây, bói đúng 100%, bói không đúng không lấy tiền, bói đúng lấy gấp đôi nào? Thầy bói 1: Bác 3! lại tán gẫu đi, không ai bói đâu mà rao, mỏi cả miệng. Thầy bói 4: (Vừa đi vừa nhảy vừa hát): Bói đây ,bói đây ! Ai xem bói nào.! Thầy bói 2 : Sao mà chán thế không biết , hôm nay sao ế rề thế này. Thầy bói 4: Các bác không biết đấy thôi, quan điểm của em là lúc nào cũng phải lạc quan yêu đời. Thầy bói 5 : ( vừa đi vừa nói) Quái, sao hôm nay im ắng vậy. Ở đây ế quá. Mình thử sang Sơn Lộc xem sao. Đằng kia có hội gì mà vui thế chắc nhiều người lắm đây. Hì hì, bói đây, bói đây, bói tử vi, bói tương số đây bà con ơi! 4 thầy đồng thanh: Tụi này toàn là thầy bói, ai thèm bói..

(18) Thầy bói 5 : Giời ơi là giời! Từ sáng đến giờ, rao khô cả miệng mà chẳng được mối nào. Thầy bói 3: Các chú biết không, Tôi đây này, người xưa nay vẫn nổi tiếng là bói hay mà vẫn ế, nói gì đến bọn đàn em như các chú. Thầy bói 1: Bác cứ nói vậy, trai gái, giàu nghèo, cưới hỏi … cái gì mà em chả bói được. Thầy bói 2: Cái gì các thầy cũng xem, thử hỏi các thầy đã xem voi chưa? Thầy bói 1: Voi à, tôi chưa thấy bao giờ. Thầy bói 2 : Vậy, hôm nay các bác cùng em đi xem voi đi! Thầy bói 3: Đúng đấy, trăm nghe không bằng 1 thấy. Thầy bói 4 : Nhưng voi ở đâu mà các thầy định xem bây giờ ? Thầy bói 2 : Tôi nghe nói có một đoàn xiếc voi sắp qua đây. Chúng ta cùng chờ xem. ( Người quản voi cùng voi ra sân khấu vừa đi vừa hát : Chú voi con ở bản Đôn- chưa có ngà nên còn trẻ con – Từ rừng già chú đến với người – Vẫn ham ăn với lại ham chơi) Quản voi : Tránh ra, tránh ra cho voi tôi qua. 5 Thầy ( đứng dậy) : có voi, có voi, đi xem thôi! Thầy bói 5: Này chú quản voi, cho chúng tôi xem voi tí. Quản voi: Các bác nói dễ nghe nhỉ. Trên đời này làm gi có ai cho không ai cái gì. Voi tôi còn phải đi xiếc. muốn xem voi phải bỏ tiền ra đây. 5 thầy: (moi tiền) đây đây biếu chú ít tiền Quản voi: Được được các bác cứ tự nhiên. Thầy bói 1: (sờ vòi) Tưởng con voi nó thế nào hóa ra nó sun sun như con đĩa. Thầy bói 2 ( sờ ngà) Tránh ra, để tôi xem. Không phải nó chần chẫn như cái đòn càn. Thầy bói 3 ( sờ tai): nào để tôi xem: Đâu có, nó bè bè như cái quạt thóc Thầy bói 4(sờ chân): Đâu đâu để tôi xem. Ai bảo! nó sừng sững như cái cột đình..

(19) Thầy bói 5: Có mỗi con voi mà không ai nói giống ai cả. Nào, tránh ra hết để tôi coi. Các thầy phán sai hết. Con voi nó tun tủn chư cái chổi sể cùn ấy. 5 thầy xúm lại cãi nhau ỏm tỏi: Tôi đã bảo là con voi giống cột đình. Không phải giống cái quạt thóc. Ai bảo thế, nó chần chẫn như cái đòn càn. ( Quản voi cho voi đi) Các thầy vừa cãi vừa đánh nhau: Dám cãi tôi à , dám cãi này, tôi mà sai à, mày cãi ông à, ai bảo ông sai nào…. ( 5 thầy: người nằm, người ngồi, người ôm mặt, người ôm đầu…) - Chào khán giả* Tiểu phẩm ‘’Bánh chưng,bánh giầy ‘’ Cảnh 1: Chọn hiền tài (Vua ,các Lạc hầu ,Lạc tướng. Lời dẫn…..) Vua: Ta nay tuổi tác đã cao, muốn tìm người truyền ngôi báu! Nhưng 22 Hoàng tử của ta, ai cũng tài, cũng giỏi. Nhưng lựa chọn người nối ngôi khó thật Hoàng hậu à! Nếu không cẩn thận, chúng nó lại tranh giành nhau, mất đoàn kết, làm tổn hại đến sức dân Lạc hầu : Muôn tâu đức vua, các con của ta đúng là đều mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười. Nhưng dù sao cũng phải có người tài giỏi, đầy đủ đức tài hơn. Đó không phải chỉ người có tài có trí hơn kẻ khác, mà còn là người có tâm, có đức; biết hiếu thảo với cha mẹ, yêu thương dân như con. Còn phải là người có tầm nhìn xa trông rộng, biết lo trước tính sau, no ấm tháng năm, tháng mười biết tính ngày giáp hạt tháng ba, tháng 8! Vua: Khanh nói đúngng. Người nối nghiệp ta trông coi đất nước không chỉ biết gìn giữ ngôi báu hoàng tộc mà còn phải biết lo cho bát cơm, manh áo của dân… Khó thật! Biết chọn ai bây giờ! Lạc hầu : Muôn tâu đức vua, theo thần nghĩ, khắp trong thiên hạ, Quốc dĩ dân vi bản, Dân dĩ thực vi tiên. Vua thì lấy dân làm gốc. Dân thì phải có đủ cơm ăn nước uống mới làm việc, mới giữ nước được. Mà đồ ăn thức uống thì không phải chỉ đơn thuần là để ăn, để uống. Ấy là miếng tình miếng nghĩa, là đạo lý trên đời, là kính trên nhường dưới. Làm được đồ ăn cho đủ những ý ấy không phải ai cũng làm được. Mà phải là người có đức, có tâm, có tình sâu nghĩa nặng mới hiểu. Các hoàng tử của ta tài trí có thừa; Nhưng cái tâm thì khó thấy, khó biết. Chi bằng Vua cha cho thi làm cỗ, ai có món ngon nhất, vừa ý nhất thì sẽ chọn làm Hoàng Thái tử, làm.

(20) người nối ngôi báu sau này! Vua: Phải lắm. Để ta gọi các hoàng tử ra! Nội quan! Nội quan (chạy ra): Dạ! Vua: Ban lệnh Thiết triều! Truyền văn võ bá quan cùng các quan lang vào chầu! Nội quan: Dạ! Truyền văn võ bá quan cùng các quan lang vào chầu! (Chuyển cảnh buổi chầu) Vua: Bớ triều thần! Ta nay đã tuổi cao sức yếu, biết mình đã gần đất xa trời. Việc truyền ngôi là lẽ thường ở đời. Nhưng người nối ngôi ta phải có đức có tài, có trí có dũng, có nghĩa có nhân, có hiếu có lễ. Nay các con hãy tự tay làm một bữa ăn dâng lên ta và Hoàng hậu. Hoàng tử nào có mâm cỗ ngon nhất, đẹp nhất sẽ được tuyên phong Hoàng Thái tử! Ba hôm nữa, cuối giờ Thìn ta sẽ thiết triều nếm cỗ! Các con hãy nhớ lời ta! Triều thần: Dạ! (chuyển cảnh) Cảnh 2: Tình mẫu tử (Lang Liêu và vợ buồn rầu…..) Lang Liêu : Biết làm sao bây giờ đây! (thở dài) Mẹ thì mất sớm, ta mồ côi từ bé! Bữa ăn hàng ngày lo còn chưa đủ, nói chi chuyện làm cỗ! Mình nghèo lại gặp ta nghèo; Vợ chồng như thể bọt bèo ao quê! Vợ Lang Liêu: Tiếng là Hoàng tử, nhưng chàng nghèo khổ từ bé! Bây giờ, phải làm cỗ tiến vua cha, em cũng lo lắm. Nhưng thôi mình ạ! Nghèo nhân, nghèo nghĩa thì lo; Nghèo tiền, nghèo của đừng cho là nghèo! Mình đi nghỉ đi, đừng lo nữa mà sinh ốm thì khổ ra. Để mai tính tiếp! (Lang Liêu nằm ngủ. Mẹ Lang Liêu hiện ra) Mẹ: Lang Liêu con ơi! Lang Liêu: Mẹ! (chạy tới, quỳ trước mẹ) Con nhớ mẹ quá mẹ ơi! Mẹ: Mẹ thương các con lắm con ơi! Biết các con đang buồn, mẹ về giúp các con đây! Lang Liêu: Ôi! Thật à mẹ? Mẹ: Con ạ, to lớn trong thiên hạ không gì bằng trời đất. Quý giá nhất trần gian không gì bằng gạo. Sâu nặng trên đời không gì bằng tấm lòng mẹ cha với các con! Con hãy làm 2 thứ bánh bằng gạo nếp. Một thứ hình vuông, gói bằng lá dong xanh tượng đất. Đất có cây, cỏ đồng ruộng núi rừng thì màu cũng phải xanh, hình phải vuông vắn. Trong bánh là thịt, là đỗ như tình thương yêu của mẹ cha đùm bọc các con. Một thứ hình tròn làm đồ lên cho dẻo, giã ra làm bánh màu phải trắng, hình phải tròn và khum khum tượng như vòm trời. Hãy làm hai thứ bánh ấy dâng lên vua cha nghe con! Thôi mẹ đi đây!.

(21) Lang Liêu: Mẹ ơi! Con mừng quá, con đang không biết phải làm sao! Con xin nghe lời mẹ! (Mẹ lùi dần, LL quỳ tiến theo, giật mình tỉnh dậy) Mẹ! (tỉnh hẳn, ngơ ngác)Mẹ đi rồi! (buồn bã một lúc, giật mình quay vào gọi vợ) Mình ơi! Vợ Lang Liêu: Có chuyện gì thế chàng? Lang Liêu Nàng ơi, mẹ thương vợ chồng mình, mẹ về dậy mình làm bánh tiến vua đấy! Vợ Lang Liêu (ngạc nhiên, mừng rỡ): Thật à chàng? (hướng về phía mẹ, ngậm ngùi) Mẹ vẫn dõi theo chúng con, mẹ vẫn thương chúng con như ngày xưa! Lang Liêu: Thôi nàng cùng đi làm bánh với ta kẻo muộn! (Đứng dậy, đi khuất) Cảnh 3: Nếm cỗ thử lòng (Sân khấu bài trí như cảnh 1. Vua nếm cỗ lần lượt của các hoàng tử. Lang Liêu dâng cỗ cuối cùng. Khi mọi người thoạt nhìn thấy cỗ của chàng, số đông đều lắc đầu bĩu môi, vẻ chê bai hiện ra nét mặt) Vua: Hương vị thật thơm, thật lạ. Ta chưa thử bao giờ! (Đưa bánh cho các quan ) Lạc tướng : Có vị của gạo, thịt, đỗ! Đây là một thứ hương vị khác thường làm từ những cái bình thường. (Vua lật lên lật xuống ngắm nghía những tấm bánh khác chưa bóc) Vua : Hoàng tử Liêu,con làm bánh thế nào, nói ta nghe! Lang Liêu : Muôn tâu vua cha. Mẹ con đêm trước thương con nên đã hiện về dạy con làm bánh dâng cha và làm lễ Tiên Vương. Bánh vuông làm từ gạo nếp, thịt lợn, đỗ xanh gói bằng lá dong chưng chín gọi là bánh chưng. Bánh tròn là gạo nếp ngâm kỹ đồ lên giã nhỏ gọi là bánh dày. Bánh chưng màu xanh tượng đất. Bánh màu trắng tượng trời. Trong bánh là nhân ngọt bùi như tình thương yêu của cha mẹ đùm bọc các con. Vua : (lặng đi) Thiết triều! Nghe ta phán! Các mâm cỗ của các quan lang hôm nay đều rất ngon. Các con đều là những người con tài giỏi lại hiếu thảo. Chắc phải khó khăn vất vả lắm mới có những mâm cỗ ngon như hôm nay trước là để lễ Tiên Vương sau dâng lên Ta và Hoàng hậu. Ta có lời khen! Nhưng cỗ của Hoàng tử Liêu thật là đặc biệt. Nó vừa dễ làm, vừa ngon, vừa quý. Dễ là vì mọi người đều có thể làm được. Ngon bởi tay người khéo léo thu cả hương vị bốn phương vào bánh. Qúy vì làm bằng những hạt ngọc quý nhất trong những hạt ngọc của Trời Đất. Nhưng quý hơn cả là tâm lòng hiếu.

(22) thảo của người con, tôn cha mẹ như trời đất. Các sơn hảo hải vị của các Hoàng tử khác, tuy ngon nhưng chỉ một mình ta được hưởng, còn hai thứ bánh chưng và bánh dầy, ta chỉ việc phổ biến cách làm là toàn dân đều được thưởng thức cái ngon, cái quý của bánh. Phải là người có tâm, có đức, có tài mới nghĩ được, làm được loại bánh như vậy… Hoàng tử Liêu xứng đáng được tuyên phong Hoàng Thái tử (Tốp múa….Chào mừng) *Tiểu phẩm ‘’Lợn cưới ,Áo mới’’ * Nhân vật : - Anh có áo mới. - Anh có lợn cưới. - Các nhân vật phụ : ba phụ nữ , một người đàn ông . Sân khấu bài trí như một ngõ nhỏ gần đường lớn ở nông thôn . Một anh nông dân đầu đội khăn đầu rìu ,quần nâu đã vá ,mặc một cái áo mới vừa dài vừa rộng ,vẻ hớn hở,mặt vác lên ….bước từ ngõ bước ra .Đó là anh có áo mới Anh có áo mới : Này bà con ơi !Tôi ra đây có phải xưng danh không nhỉ? Tiếng đế : Không xưng danh thì ai biết là ai ! Anh có áo mới : (ngâm ) Tôi đây vốn thiệt người làng.Nhà gần đường lớn, họ hàng đông thay !(nói ) Tôi trông thế này mà tôi nhiều tài lẻ lắm đấy nhé ! Tiếng đế : Tài gì ? Anh có áo mới : Nhà tôi có con trâu to tướng ,to gấp tôi dễ có đến mười lần .Thế mà thấy tôi cầm roi là nó sợ ,nó phải kéo cày băng băng ấy chứ lị ! Tiếng đế : Tài thật ! Thế gia cảnh làm sao ? Anh có áo mới : Chả giấu gì bà con ! ( ngâm ) Nhà tôi có con chó đen Người lạ nó cắn , người quen nó mừng.

(23) Lại còn có một cái thưng Hàng xóm mượn để đong vừng cho vay Trong vườn có một cây chay Quả thì đem bán ,vỏ cây ăn trầu Cái giếng sâu thật là sâu….. Tiếng đế : ( cướp lời ) : Nghe có vẻ ‘’ ruộng cả ao liền ‘’ đấy nhỉ ! Anh có áo mới : ‘’ Ruộng cả ao liền ‘’ quá đi chứ ! Trong họ nhà tôi, tôi là người giầu có nhất đấy ! Tiếng đế : Thôi ,chuyện phiếm thế là đủ rồi . Ta ra đồng kẻo muộn bà con ơi ! Anh có áo mới : Chết chửa ! Này ! Này !....Đi hết cả rồi ư ? Đợi tôi với ! Đợi tôi với ! (Một mình ,ngắm nghía cái áo ,ngoảnh sau ,xem trước ,sờ vạt ,thử khuy). Cái áo này mình phải may mãi tận trên tỉnh .Chết nỗi ,phải bán cả hai thúng lúa mới đủ tiền.Nay mang ra mặc đây ! Chuyến này thiên hạ lác mắt cho coi.Mà người ta đi hết cả rồi ….Thôi mình đứng đây ,chờ có ai đi qua ,nhìn thấy, thế nào người ta cũng khen ! Đứng, đi lại ,vẻ sốt ruột …lại ngắm ,sờ cái áo …lại đứng trong tư thế chuẩn bị đón ,nói chuyện với người khác). (Nói một mình ) : Thế là mất đứt buổi cày rồi ! ( Bỗng xuất hiện ba người phụ nữ nông dân ,vai vác cuốc ,tay quạt nón,vừa đi vừa trò chuyện vui vẻ ). Anh có áo mới ( mừng rỡ, chào thật to ) : Chào các bà ! Đi làm về sớm thế ! Xống áo làm sao lấm hết cả thế kia ? Một phụ nữ ( quay lại, giọng mỉa mai ): Rõ khéo cho cái nhà anh này ! Mặt trời đứng bóng rồi còn bảo là sớm ! Đi cuốc ruộng về còn hỏi xống áo làm sao mà lấm ! Anh ở trên trời rơi xuống đấy chắc ? ( Rồi họ cùng cười ồ lên ,đi vào ) Anh có áo mới ( vừa tẽn tò ,vừa giận dữ ) :Thiên hạ mù cả hay sao ấy nhỉ ? Cái áo mình mặc mới thế này mà ….Người đi kẻ lại tấp nập chẳng ai biết hỏi lấy.

(24) một câu. Thế mới biết ,dưới gầm giời này khó tìm thấy tri âm tri kỉ ! Thôi ,các cụ đã dạy : Đẹp tốt thì tự phô ra . Người ta chẳng hỏi thì mình tự ra điều vậy ! ( Bỗng nghe có tiếng ngâm : Cưới nàng anh toan dẫn voi Nhưng sợ quốc cấm nên voi không bàn Dẫn trâu sợ họ máu hàn Dẫn bò sợ họ nhà nàng co gân….) Xuất hiện một anh chàng,vẻ tất tưởi ,quần xắn móng lợn,áo vá …chạy tới va vào anh có áo mới. Anh có lợn cưới ( mừng rỡ,hỏi to): Bác có thấy con lợn cưới ( nhấn giọng) của tôi chạy qua đây không? Anh có áo mới ( giơ ngay vạt áo ra ): Từ lúc tôi mặc cái áo này ( nhấn giọng ) tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả ! ( Màn hạ ) II Ngoại khóa về thơ ca dân gian 1. Bước 1: Chuẩn bị 1.1 Giáo viên Sau khi học xong phần thơ ca dân gian ,giáo viên hướng dẫn học sinh viết một số bài viết tìm hiểu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của ca dao cổ nói chung và cảm thụ một số bài ca dao đặc sắc (có thể ngoài chương trình )  Giáo viên chọn một hoặc hai bài viết có chất lượng để đọc trong buổi ngoại khóa hoặc sưu tầm các bài ca dao theo các nội dung (như ca ngợi tình yêu quê hương - đất nước; tình cảm gia đình,hay quan hệ thầy trò). Ngoài ra, giáo viên có thể cho học sinh tập sáng tác các bài ca dao cải biên để đọc trong các buổi ngoại khóa khiến cho không khí của buổi ngoại khóa thêm phần vui nhộn và hấp dẫn..

(25)  Giáo viên kết hợp với tổ Văn, tổng phụ trách tập cho học sinh một số làn điệu dân ca tiêu biểu (hoặc băng đĩa của một số làn điệu dân ca) để tổ chức trò chơi : “Ai hát đúng nhất’’  Hướng dẫn chuẩn bị trang phục sao cho phù hợp với các tiết mục ( hát ;tấu hài ( từ các bài ca dao cải biên ) chơi trò chơi)  Phân công trang trí ,chuẩn bị loa đài… 1.2 Học sinh  Mỗi lớp đăng kí 01 tiết mục dân ca, tập luyện và chọn trang phục phù hợp (đăng kí tên bài hát, người biểu diễn về cho Ban tổ chức (giáo viên bộ môn Văn).  Viết một số bài viết tìm hiểu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của ca dao cổ nói chung và cảm thụ một số bài ca dao đặc sắc (có thể ngoài chương trình )  Mỗi lớp sưu tầm ca dao theo chủ đề (mỗi chủ đề 20 câu): + Ca dao than thân, phản kháng. + Ca dao về tình yêu đôi lứa. + Ca dao về tình cảm gia đình. + Ca dao về sản vật, địa danh.  Tập một số làn điệu dân ca tiêu biểu (hoặc băng đĩa của một số làn điệu dân ca) để tổ chức trò chơi : “Ai hát đúng nhất’’...  Sáng tác ca dao (theo thể lục bát) bắt đầu bằng “Chiều chiều…” hoặc “Ước gì…”.  Tất cả các học sinh khối 6,7 phải tham gia, ôn lại các kiến thức đã học về truyện cổ dân gian và thơ ca dân gian (có phần thi dành cho khán giả) 2. Bước 2 Thực hiện chương trình ngoại khóa về thơ ca dân gian :  Thời lượng : 90 phút ( Tiết 35,36 - Tiết tự chọn Ngữ văn 7 - Chủ đề bám sát ).

(26) ( Có thể kết hợp với HĐNGLL: Kỷ niệm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh...)  Mục đích : + Giúp các em ôn tập những đặc trưng cơ bản của Văn học dân gian trên cơ sở nhận biết, thông hiểu, vận dụng, phân tích, đánh giá và sáng tạo hiểu rõ hơn về Văn học dân gian đặc biệt là về thơ ca dân gian. + Hiểu được những giá trị to lớn của Văn học dân gian - đây là cơ sở để học sinh có thái độ trân trọng đối với di sản văn hóa tinh thần của dân tộc.  Đối tượng : Học sinh lớp 6,7  Nội dung :  Khai mạc : 5 phút Chủ nhiệm chương trình - giáo viên văn giới thiệu mục đích , ý nghĩa của buổi ngoại khóa : Buổi ngoại khóa giúp các em khắc sâu đặc điểm nội dung nghệ thuật của thơ ca dân gian nói chung.Bên cạnh đó các em có ý thức sưu tầm,đọc hiểu thêm về thơ ca dân gian ngoài chương trình.Qua hoạt động ngoại khóa vể thơ ca dân gian, các em thêm yêu quý về đất nước, con người Việt Nam.Thời gian chuẩn bị là hai tuần trong đó có sự tham gia của giáo viên văn,giáo viên nhạc và tập thể hai lớp 7A, 7B .Xin toàn trường cho một tràng pháo tay cổ vũ .  Giới thiệu chương trình ( 5 phút ) : Gổm 3 phần - Phần 1: Báo cáo của học sinh : Bạn Nguyễn Hương Dung lớp 7B sẽ trình bày những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của ca dao dân ca Việt Nam. - Phần 2: Minh họa ( 75 phút ) Gồm các nội dung sau : + Thi bình ca dao theo chủ đề hoặc theo tác phẩm đã được lựa chọn + Sưu tầm các câu ca dao theo các nội dung (như ca ngợi tình yêu quê hương đất nước; tình cảm gia đình,hay quan hệ thầy trò). + Thi sáng tác ca dao trong thời gian ngắn theo các mô típ ngôn ngữ:.

(27) + Tìm ca dao qua thơ + Hát ca dao theo làn điệu dân ca + Chơi trò chơi : “Ai hát đúng nhất” ( Hát lại giọng hát của các nghệ sĩ qua các video clip) - Giáo viên đánh giá ,kết quả,rút kinh nghiệm ,trao quà tặng cho các báo cáo về nội dung của học sinh và các tiết mục xuất sắc. Phần 3 : Tổng kết của chủ nhiệm chương trình ( 10 phút)  Thực hiện cụ thể: - Báo cáo của học sinh ( 10 phút ) - Minh họa : ( 70 phút ) + Thi bình ca dao theo chủ đề hoặc theo tác phẩm đã được lựa chọn + Sưu tầm các câu ca dao theo các nội dung (như ca ngợi tình yêu quê hương - đất nước; tình cảm gia đình,hay quan hệ thầy trò). + Thi sáng tác ca dao trong thời gian ngắn theo các mô típ ngôn ngữ (theo thể lục bát) bắt đầu bằng “Chiều chiều…” hoặc “Ước gì…”... - Rủ nhau …. - Chiều chiều…. - Hỡi cô … - Hỡi anh … + Tìm ca dao qua thơ + Hát ca dao theo làn điệu dân ca - Bài ‘’Đi cấy ‘’ Dân ca Thanh Hóa ( Biểu diễn : Hương Dung, Thùy Linh lớp 7B) - Trống cơm - Dân ca Bắc Bộ (Biểu diễn : Tốp ca nam lớp 7B) - Ru em - Dân ca Xêđăng (Biểu diễn : Lan Anh lớp 7A).

(28) - Lí cây đa ( Biểu diễn: Hương Giang ,Lan Anh lớp 7A) + Chơi trò chơi : “Ai hát đúng nhất” ( Hát lại giọng hát của các nghệ sĩ qua các video clip) - Tổng kết ( 5 phút ) - Giáo viên đánh giá ,kết quả,rút kinh nghiệm ,trao quà tặng cho các báo cáo về nội dung của học sinh và các tiết mục xuất sắc 3. Bước 3 : Luyện tập Sau khi tham gia các hoạt động ngoại khóa, về nhà các em viết bài thu hoạch trình bày cảm nhận của mình một bài ca dao mà em có ấn tượng sâu sắc nhất. Giáo viên cũng có thể cho một số câu hỏi tổng hợp để kiểm tra kiến thức của các em về thơ ca dân gian Ví dụ : Câu 1: Sau khi học xong các bài ca dao về tình yêu quê hương, đất nước,con người, em thấy giữa chúng có điểm gì giống về nội dung và nghệ thuật? Câu 2: Qua các bài ca dao đã học, em hiểu thêm gì về vẻ đẹp của quê hương, đất nước và con người Việt Nam ? Hãy nêu những suy nghĩ của mình trong một đoạn văn ngắn. Câu 3 : Có ý kiến cho rằng, ca dao châm biếm đã thể hiện rõ nét vẻ của con người Việt Nam .Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao? III. Ngoại khóa về sân khấu dân gian 1.Bước 1: Chuẩn bị 1.1 Giáo viên  Giáo viên hướng dẫn tài liệu tham khảo cho học sinh ,ra đề bài tìm hiểu về giá trị nội dung và nghệ thuật của sân khấu dân gian ( chú ý đi sâu tìm hiểu nguồn gốc ,quá trình phát triển, những nét đặc trưng của sân khấu chèo ).

(29)  Giáo viên ( hoặc mời nghệ sĩ) hướng dẫn cho học sinh thể hiện một số trích đoạn sân khấu chèo ( Phần này có thể cho học sinh học tập cách diễn xuất qua video ,clip ,qua mạng internet…)  Giáo viên hướng dẫn yêu cầu về trang phục,trang trí…  Phân công trang trí ,chuẩn bị loa đài… Sau khi chuẩn bị tập dượt chuẩn bị nhiều lần, giáo viên cùng học sinh sẽ thực hiện chương trình. 1.2 Học sinh:  Đọc tài liệu tham khảo (( chú ý đi sâu tìm hiểu nguồn gốc ,quá trình phát triển, những nét đặc trưng của sân khấu chèo )  Viết bài thu hoạch tìm hiểu về giá trị nội dung và nghệ thuật của sân khấu dân gian  Tập thể hiện một số trích đoạn sân khấu chèo ( Phần này có thể cho các em học tập cách diễn xuất qua video ,clip ,qua mạng internet…) 2. Bước 2 : Thực hiện chương trình ngoại khóa về sân khấu dân gian :  Thời lượng : 2 tiết ( 60 phút :Tiết 50 - Tự chọn Ngữ văn 7 ) ( Giáo viên cũng có thể thực hiện vào các buổi chiều hoặc có thể tiến hành lồng ghép sinh hoạt ngoại khóa Văn học dân gian với một số hoạt động ngoại khóa khác của nhà trường như tổ chức kỉ niệm ngày nhà giáo Việt Nam ( 20/11), ngày thành lập Quân đội Nhân dân ( 22/12), ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/ 3)...)  Mục đích : + Giúp các em ôn tập những đặc trưng cơ bản của Văn học dân gian trên cơ sở nhận biết, thông hiểu, vận dụng, phân tích, đánh giá và sáng tạo hiểu rõ hơn về Văn học dân gian đặc biệt là về sân khấu dân gian. + Hiểu được giá trị của chất nhân văn trong Văn học dân gian giúp người đọc khám phá những vẻ đẹp hiện thực cuộc sống bình thường, làm phong phú.

(30) nhận thức của con người, nâng cao đời sống tinh thần và bồi đắp tâm hồn con người ngày càng tốt đẹp hơn. Chất nhân văn là kết tinh, hội tụ giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc, tạo nên sức cuốn hút, hấp dẫn mọi thế hệ, là sự gắn kết mạch nguồn dân tộc từ quá khứ đến hiện tại.Từ đó các em nhận thức được rằng việc giữ gìn, lưu truyền Văn học dân gian, nâng niu trân trọng giá trị tinh thần của dân tộc là nhiệm vụ của tất cả mọi người.  Đối tượng : Học sinh lớp 6,7  Nội dung : + Khai mạc : 5 phút - Giáo viên giới thiệu chương trình buổi ngoại khóa - Mục đích ,ý nghĩa ,quá trình chuẩn bị cho buổi ngoại khóa + Báo cáo của học sinh ( 15 phút ) - Học sinh trình bày khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của sân khấu dân gian ,đặc biệt đi sâu tìm hiểu nguồn gốc,quá trình phát triển,những nét đặc trưng của sân khấu chèo. + Phần minh họa ( 60 phút ) - Cách 1: Học sinh thể hiện một số trích đoạn sân khấu dân gian tiêu biểu .Ví dụ chèo Quan Âm Thị Kính. - Cách 2 : Xem các trích đoạn chèo cổ qua băng đĩa - Cách 3 : Mời đoàn nghệ thuật truyền thống trình diễn một vở chèo cổ (Quan Âm Thị Kính, Lưu Bình - Dương Lễ,Nghêu Sò ,Ốc ,Hến. . . ) - Trao đổi giữa học sinh với nghệ sĩ về các vai diễn cùng những đặc sắc của sân khấu chèo - Học sinh viết thu hoạch sau khi xem vở diễn. + Tổng kết ( 10 phút ) : - Giáo viên đánh giá ,kết quả,rút kinh nghiệm ,trao giải..

(31) 3 Bước 3: Luyện tập: Sau khi tham gia các hoạt động ngoại khóa,. Giáo viên cho một số câu hỏi tổng hợp để kiểm tra kiến thức của các em về sân khâú dân gian Ví dụ : Câu 1 : Đọc đoạn trích chèo ‘’Quan Âm Thị Kính ‘’,em hiểu gì về hình thức sân khấu dân gian chèo? Câu 2 : Trong trích đoạn ‘’Nỗi oan hại chồng ‘’có sử dụng một số yếu tố văn hóa dân gian .Đó là những yếu tố nào ?Hãy tìm một vài ví dụ minh họa ..

(32) Chương IV: KẾT QUẢ SAU KHI THỰC HIỆN Sau khi học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa ,tôi có khảo sát lại kết quả qua bài kiểm tra một tiết môn Ngữ Văn và Ôn tập Văn học (Tiết 28 – Ngữ Văn 6 và Tiết 122 – Ngữ Văn 7) với các câu hỏi như sau: Ngữ Văn 6: Câu 1: Tóm tắt truyện ‘’Sơn Tinh, Thủy Tinh ‘’bằng một đoạn văn không quá 15 dòng. Câu 2 : Nhân vật nào trong các truyện dân gian để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất ? Vì sao? Câu 3 : Chi tiết cây đàn thần trong trong truyện Thạch Sanh có ý nghĩa như thế nào ? Kết quả : Bảng số liệu Điểm. Số học sinh 1-2-3 20 học. SL. %. 4-5 SL. 6-7 %. 8 -9. SL. %. SL. 9. 40. 4. %. sinh 2. 10. 5. 25. 20. Ngữ Văn 7 : Câu 1: Chép lại và phân tích một câu ca dao mà em thích nhất ? Câu 2 : Đọc đoạn trích chèo ‘’Quan Âm Thị Kính ‘’,em hiểu gì về hình thức sân khấu dân gian chèo? Câu 3 : Trong trích đoạn ‘’Nỗi oan hại chồng ‘’có sử dụng một số yếu tố văn hóa dân gian .Đó là những yếu tố nào ?Hãy tìm một vài ví dụ minh họa. Kết quả: Bảng số liệu.

(33) Điểm. Số học sinh 1-2-3 20 học. SL. %. 4-5 SL. 6-7 %. 8 -9. SL. %. SL. 10. 40. 5. %. sinh 1. 5. 4. 20. 25. Qua kết quả khảo sát ,tôi nhận thấy rằng các em học sinh có những hiểu biết sâu hơn về truyện cổ dân gian,nhiều em có những cảm nhận tinh tế và sâu sắc về nhân vật cổ tích. Bài làm của em Trần Linh Hương lớp 6B. C.KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.

(34) 1. Bài học kinh nghiệm : Mặc dù chỉ mới tiến hành tổ chức sinh hoạt ngoại khóa Văn học dân gian trong ba năm học : 2009 - 2010, 2010 - 2011 và 2011- 2012 ,thế nhưng sau những lần tổ chức hoạt động như vậy kết quả thu được là rất đáng phấn khởi.Các em đã được tham gia sinh hoạt hết mình ,thể hiện hết mình .Cuộc thi đã tạo nên sự thi đua tìm tòi và học hỏi một cách lành mạnh giữa các đội cũng như giữa các bạn cổ động viên .Các em đã thật sự đã có nhiều cố gắng trong việc sưu tầm ca dao- tục ngữ và đã được thể hiện mình qua nghệ thuật sân khấu.Nhưng điều thành công lớn nhất từ những buổi sinh hoạt ngoại khóa ấy phải kể đến đó là sự hứng thú học tập môn Ngữ văn nói chung và phần Văn học dân gian của các em sẽ tăng lên .Các em được cuốn hút vào các hoạt động và tham gia một cách nhiệt tình .Đặc biệt là khả năng diễn xuất của các em ,hầu như các em đã hóa thân vào nhân vật một cách say sưa và tái hiện lại nội dung tác phẩm đạt kết quả một cách không ngờ. Hoạt động ngoại khóa giúp các em ‘’Diễn mà học ,học mà chơi ‘’sau những giờ học căng thẳng trên lớp.Có thể nói, hoạt động ngoại khóa Văn học nói chung và ngoại khóa Văn học dân gian nói riêng là rất cần thiết và bổ ích đối với học sinh phổ thông.Nó có tác dụng khơi dậy hứng thú học tập môn Ngữ văn cho các em. Qua việc tổ chức ngoại khóa văn học dân gian, tôi rút ra một số kinh nghiệm sau đây: - Muốn tổ chức tốt hoạt động ngoại khoá, tổ bộ môn phải bàn bạc thảo luận ở từng khối lớp để chọn hình thức tổ chức phù hợp. - Phải đề ra được mục tiêu, lập kế hoạch rõ ràng, phân công cụ thể cho giáo viên tham gia thực hiện. - Phải có sự hỗ trợ của Ban Giám Hiệu nhà trường, sự ủng hộ của phụ huynh học sinh. - Tránh biến giờ ngoại khoá thành giờ vui chơi giải trí đơn thuần. - Sau hoạt động ngoại khoá phải có bài viết thu hoạch của học sinh để từ đó biết được hiệu quả hoạt động ở mức nào..

(35) - Tổ chức giờ ngoại khoá không quá nhiều và quá tốn kém. - Hoạt động ngoại khoá phải được đại đa số học sinh tham gia một cách tự nguyện. Có thể nói , thông qua việc thực hiện đề tài: “ Giúp học sinh lớp 6,7 cảm nhận các tác phẩm văn học dân gian thông qua hoạt động ngoại khóa’’,tôi cũng nhận thấy rằng : Cho dù cuộc sống hiện đại ồn ã và sôi động đến đâu,các thú chơi tiêu khiển có hấp dẫn đến mấy thì vẫn còn rất rất nhiều học sinh đam mê văn học .Chỉ có điều người thầy mà nhất là thầy,cô giáo dạy Văn cần phải có tâm huyết cháy bỏng với nghề.Từ đó, có những hoạt động đổi mới phương pháp dạy học sao cho phù hợp với đối tượng và lứa tuổi học trò.Với ‘’một thoáng dân gian’’ trong 90 phút ,’’một thoáng ‘’ các em được sống với không gian cổ tích,ca dao, được ‘’tập dượt’’ với những ‘’công trình nghiên cứu’’nho nhỏ….song dư âm của buổi hội thảo những ngày qua chắc sẽ đọng lại mãi trong lòng các em. 2. Khuyến nghị Để cho việc tiếp thu kiến thức được nhẹ nhàng,với phương châm “Chơi mà học ,học mà chơi”, thiết nghĩ hoạt động ngoại khoá Văn học trong trường Phổ thông là một hoạt động chuyên môn bổ ích, lý thú và có tính khả thi .Để hoạt động ngoại khóa văn học dân gian đạt được hiệu quả cao nhất tôi nghĩ: * Đối với giáo viên : - Hoạt động ngoại khoá Văn học dân gian cần có sự đầu tư công phu về nội dung, thời gian và công sức của các giáo viên trong tổ chuyên môn. - Cần có sự phối hợp chặt chẽ với Đoàn trường,Tổng phụ trách về mặt hình thức tổ chức. - Góp ý nội dung các kịch bản được chuyển thể từ tác phẩm Văn học dân gian phải bám sát văn bản gốc. * Về phía nhà trường : Cần lên kế hoạch cụ thể từ đầu năm học , phân công GV phụ trách , có kinh phí bổ xung các tác phẩm về Văn học dân gian vào thư viện trường ..

(36) * Về phía chuyên môn Phòng GD : Cần tăng cường kiểm tra, đánh giá, tuyên truyền những mô hình hoạt động ngoại khoá có hiệu quả ở các trường học để có sự chỉ đạo đồng bộ trong toàn thị xã. Có như vậy hoạt động ngoại khoá Văn học trong nhà trường Trung học cơ sở mới được duy trì một cách thường xuyên và có hiệu quả. Trên đây là một vài suy nghĩ, trao đổi của tôi về việc nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ văn thông qua hoạt động ngoại khóa. Trong phạm vi hạn hẹp của đề tài, tôi chỉ nêu lên một số hình thức, nội dung chuyên đề mà bản thân góp phần tham gia thực hiện. Thiết nghĩ, những kinh nghiệm trên ít nhiều có thể giúp các bạn đồng nghiệp tham khảo, bổ sung và ứng dụng trong quá trình dạy học Văn học dân gian ở trường THCS.Với kinh nghiệm chưa thật phong phú, sâu sắc, chắc chắn bài viết vẫn còn chỗ thiếu sót, hạn chế, rất mong nhận được sự góp ý, đóng góp của các bạn đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Sơn Tây, ngày 10-5-2012 Người viết. Trần Phương Mai XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG Hiệu trưởng. PHỤ LỤC.

(37) I. MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ NGOẠI KHÓA VĂN HỌC DÂN GIAN CỦA HỌC SINH KHỐI 6,7. Tiểu phẩm ‘’Thầy bói xem voi ‘’do học sinh lớp 6A biểu diễn. Tiểu phẩm ‘’Bánh chưng bánh giầy ‘’do học sinh lớp 6B biểu diễn.

(38) Học sinh khối 7 biểu diễn trích đoạn chèo ‘’Nỗi oan hại chồng’’ (Chèo “Quan Âm Thị Kính”) II. NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH NGOẠI KHÓA VĂN HỌC DÂN GIAN Më mµn TiÕt môc nh¶y líp 8A Xin nhiệt liệt chào đón quý vị đại biểu, các vị phụ huynh, các thầy giáo, cô gi¸o cïng toµn thÓ c¸c em häc sinh vÒ dù Ngo¹i khãa V¨n häc Dân gian của trêng THCS S¬n Lộc h«m nay. Vừa rồi, các em học sinh lớp 8A đã gửi tới chúng ta một màn biểu diễn vô cùng sôi động, nh 1 lời chào mừng, nh một lời mời gọi chúng ta cùng bớc vào một thế giới mới. Vâng, đó là thế giới của những nhân vật, những tác phảm văn häc v« cïng quen thuéc vµ gÇn gòi. Tuyªn bè lý do Kính tha các quý vị đại biểu. KÝnh tha c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o vµ toµn thÓ c¸c em häc sinh yªu quý. Cã 1 nhµ phª b×nh v¨n häc tõng viÕt: “ Nh÷ng cuéc chiÕn sÏ cã thÓ qua ®i, nh÷ng trang lÞch sö cña tõng d©n téc cũng sẽ đợc lật sang trang mới. Các chiến tuyến có thể đợc dựng lên nhng cũng có thể bị san bằng. Nhng, những tác phẩm đi xuyên qua mọi thời đại, mọi nền v¨n hãa hay ng«n ng÷ vµ cuèi cïng vÉn n»m ë tÝnh nh©n b¶n cña nã. Cã thÓ mµu s¾c quèc kú, ng«n ng÷ hay mµu da cña chóng ta kh¸c nhau. Nhng, m¸u cña chúng ta đều có màu đỏ, nhịp tim đều giống nhau. Văn học cuối cùng vẫn là viÕt vÒ tr¸i tim con ngêi ”. Với ý nghĩa vô cùng to lớn đó, hôm nay trờng THCS Sơn Lộc tổ chức chơng trình ngoại khóa văn học dõn gian nhằm đem đến cho học sinh 1 cách tiếp cận tác phẩm văn học mới hơn, sáng tạo hơn. Từ đó, giúp các em thêm yêu thích m«n häc vµ c¶m nhËn s©u s¾c h¬n vÒ ý nghÜa nh©n v¨n cña c¸c t¸c phÈm. Giới thiệu đại biểu Trong chơng trình hôm nay, chúng ta rất vinh dự đợc chào đón các vị đại biÓu, c¸c vÞ kh¸ch quý: - Xin tr©n träng giíi thiÖu……………………………….. - Xin trân trọng giới thiệu các thầy cô giáo trong hội đồng s phạm và gần 200 em học sinh trêng THCS S¬n Lộc.

(39)  Một lần nữa, xin nhiệt liệt chào đón các vị đại biểu, các vị khách quý đã về dự chơng trình ngoại khóa của trờng THCS Sơn Lộc hôm nay. Khai M¹c TiÕp theo ch¬ng tr×nh, xin tr©n träng giíi thiÖu vµ kÝnh mêi c« gi¸o Trần Thị Minh - Phã hiÖu trëng nhµ trêng lªn khai m¹c ch¬ng tr×nh. Th«ng b¸o néi dung ch¬ng tr×nh Kính tha các quý vị đại biểu. KÝnh tha c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o vµ toµn thÓ c¸c em häc sinh yªu quý. Ch¬ng tr×nh ngo¹i khãa gåm 2 phÇn: PhÇn I: PhÇn dù thi cña c¸c líp. PhÇn II: PhÇn thi dµnh cho kh¸n gi¶. Xen giữa các phần dự thi là các tiết mục văn nghệ vô cùng đặc sắc của thÇy trß nhµ trêng. Kính tha các quý vị đại biểu. KÝnh tha c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o vµ toµn thÓ c¸c em häc sinh yªu quý. Ngay sau khi phát động chơng trình, Ban tổ chức đã nhận đợc sự hởng ứng s«i næi cña c¸c c« gi¸o d¹y Ng÷ v¨n, c¸c c« gi¸o chñ nhiÖm vµ c¸c em häc sinh. Đặc biệt hơn nữa, chúng tôi cũng nhận đợc nhiều sự ủng hộ, giúp đỡ của các bậc phụ huynh về cả vật chất và tinh thần để có đợc sân chơi ngày hôm nay. Tham dù phÇn thi dµnh cho c¸c líp gåm cã các tiÓu phÈm rÊt hay ë nhiÒu thể loại: Truyền thuyết, ngụ ngôn, sân khấu chèo ….Cỏc tiết mục này đã vợt qua vòng loại vô cùng khó khăn để có mặt trong chơng trình hôm nay. Đây là những tiểu phẩm vô cùng hấp dẫn, là những đứa con tinh thần, là sự tâm huyết cña c¶ thÇy trß vµ c¸c bËc phô huynh. Chính vì vậy, chúng tôi rất mong nhận đợc sự cổ vũ nhiệt tình của quý vị vµ c¸c em häc sinh b»ng nh÷ng trµng ph¸o tay nång nhiÖt nhÊt. Sau ®©y t«i xin th«ng qua thÓ lÖ cuéc thi: - Mçi líp chän 1 t¸c phÈm hoÆc mét ®o¹n trÝch thuộc phần VHDG cã trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n THCS vµ chuyÓn thÓ thµnh kÞch b¶n s©n khÊu., cã sù s¸ng t¹o nhng vÉn ph¶i t«n träng néi dung cña t¸c phÈm. - Thêi gian tèi ®a cho mçi tiÕt môc dù thi lµ 13 phót. - C¸c tiÕt môc dù thi ph¶i cã sù ®Çu t vÒ kÞch b¶n, diÔn xuÊt, trang phôc, đạo cụ… Giíi thiÖu BAN GI¸M KH¶O Xin giới thiệu một thành phần không thể thiếu trong chơng trình hôm nay, đó chÝnh lµ Ban gi¸m kh¶o..

(40) 1. Xin tr©n träng giíi thiÖu c« gi¸o Trần Thị Minh – Phã HT nhµ trêng – Trëng ban gi¸m kh¶o 2. Xin giíi thiÖu c« gi¸o Phan Thị Lan Anh – Chñ tÞch c«ng ®oµn nhµ trêng. 3. C« gi¸o Nguyễn Thị Nguyệt 4. C« gi¸o Khuất Thị Thanh Hương Th ký ch¬ng tr×nh: C« gi¸o Phan Phương Lan – BÝ th §oµn trêng. Xin quý vị hãy dành một tràng pháo tay thật lớn để chúc cho BGK mạnh kháe, lµm viÖc nhiÖt t×nh vµ c«ng t©m. PHÇN THI Cña C¸C LíP Và bây giờ, không để quý vị phải chờ lâu hơn nữa, chúng ta cùng bớc vào phÇn thi dµnh cho c¸c líp. Chóng ta h·y dµnh mét trµng ph¸o tay thËt lín, chóc cho c¸c nghÖ sü nhá cña chóng ta b×nh tÜnh, tù tin, hoµn thµnh thËt tèt phÇn thi cña m×nh. 1. Mở màn cho phần thi của cá lớp hôm nay, xin kính mời quý vị đại biểu, các thầy cô giáo cùng toàn thể các em học sinh cùng đến với vùng đất Phong Châu, đến với cội nguồn lịch sử của dân tộc qua tiểu phẩm ‘’ Bánh Chng, Bánh GiÇy” do c¸c em häc sinh líp 6B biÓu diÔn. 2. Cã 1 t¸c phÈm rÊt quen thuéc víi mçi thÕ hÖ häc sinh ViÖt Nam bëi sù dÝ dám, hµi híc nhng l¹i mang ý nghÜa v« cïng s©u s¾c. §ã lµ truyÖn ngô ng«n”’ Thầy bói xem voi’’. Câu chuyện phê phán tính bảo thủ, chủ quan, đem đến cho chúng ta bài học về phơng pháp nhận thức, đánh giá sự vật và con ngời. Sau đây, xin kính mời quý vị đại biểu, các hầy cô giáo, các em học sinh cïng gÆp gì víi 5 «ng thÇy bãi v« cïng tµi n¨ng, nhÝ nh¶nh, dÔ th¬ng víi mµn xem voi độc đáo. TiÓu phÈm ThÇy bãi xem voi - BiÓu biÔn häc sinh líp 6A. 3. PhÇn dù thi tiÕp theo lµ mét trÝch ®o¹n trong vë chÌo cæ “ Quan ¢m Thị Kính”. Xin mời quý vị đại biểu, các thầy cô giáo, các em cùng đón xem qua phÇn tr×nh diÔn cña c¸c em häc sinh líp 7A,7B. TrÝch ®o¹n mang tªn: Nçi oan h¹i chång. PHÇN THI KH¸N GI¶ C¸c em häc sinh yªu quý, c¸c em cã muèn tham gia ch¬ng tr×nh kh«ng nµo. Chóng ta cïng bíc vµo phÇn thi dµnh cho kh¸n gi¶ víi tªn gäi : T¤I Lµ AI? C¸c em chó ý l¾ng nghe thÓ lÖ cña phÇn thi nµy nhÐ!.

(41) Trªn s©n khÊu cña ch¬ng tr×nh sÏ lÇn lît xuÊt hiÖn c¸c nh©n vËt v¨n häc. Nhiệm vụ của các em là lắng nghe xem các nhân vật nói gì về mình và sau đó gọi đúng tên của nhân vật đó. Các em đã rõ yêu cầu của phần thi này cha? 1. Chúng ta cùng chào đón nhân vật thứ nhất – Xin mời ra sân khấu. ( Nh©n vËt ra s©n ) ? §©y lµ nh©n vËt nµo? Hái thªm: Em cã biÕt nh©n vËt nµy ë trong t¸c phÈm nµo? ( Nhân vật Thỏnh Giúng - Nhân vật trao quà cho khán giả đoán đúng) 2. Xin mời nhân vật thứ hai đến với khán giả. ? Đây là ai? (Nhân vật Sùng bà trong vở chèo ‘’ Quan Âm Thị Kính’’.) 3. Xin mời các em dành một tràng pháo tay thật lớn để chào đón nhân vật thứ 3 cña chóng ta. . Xin mêi nh©n vËt ra s©n khÊu. Các em hãy gọi đúng tên nhân vật này? Xin mêi 3 nh©n vËt quay trë l¹i s©n khÊu Ban tổ chức có những phần quà tặng các em đã tham gia hóa trang thành nh©n vËt. Chóc c¸c em lu«n häc giái, ch¨m ngoan vµ ngµy cµng yªu thÝch v¨n häc h¬n. Tæng kÕt – trao thëng Kính tha các vị đại biểu! Tha c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o cïng toµn thÓ c¸c em häc sinh. Chóng ta võa tr¶i qua rÊt nhiÒu cung bËc cña t×nh c¶m: vui ,buån,O¸n tr¸ch, hên giận, ghen ghét, đợc khóc, đợc cời cùng số phận của các nhân vật. Bây giờ là phần mong đợi nhất, hồi hộp nhất của buổi ngoại khóa hôm nay. §ã lµ phÇn c«ng bè kÕt qu¶. Sau mét thêi gian lµm viÖc v« cïng vÊt v¶, Ban giám khảo đã đa ra kết quả cuối cùng: - Gi¶i kÞch b¶n xuÊt s¾c: TiÕt môc: …………………………………… - Gi¶i diÔn viªn xuÊt s¾c: ……………………………………. - Gi¶i ba: …………………………………… - Gi¶i nh×: ………………………………………..

(42) - Gi¶i nhÊt: ……………………………………1. KÕt thóc Kính tha quý vị đại biểu. KÝnh tha c¸c bËc phô huynh, c¸c thÇy c« gi¸o cïng toµn thÓ c¸c em häc sinh. Pau tốp ki từng nói: Nhà văn là ngời dẫn đờng đa đến xứ sở của cái đẹp. Vâng, đã đang và sẽ mãi mãi là nh thế. Hãy để các nhà văn dẫn chúng ta vào thế giới văn chơng nghệ thuật, để tâm hồn ta thanh cao hơn, trong sáng hơn, phong phú hơn; để trái tim ta đập những nhịp tinh tế và sâu lắng về tình ngời, tình đời. Chơng trình ngoại khóa Văn học Dõn gian đến đây là kết thúc. Thay mặt Ban tổ chức: Xin trân trọng cảm ơn các vị đại biểu, các vị khách quý đã về dự chơng trình. Xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt thành của các bậc phụ huynh häc sinh. Xin tr©n träng c¶m ¬n sù ñng hé cña BGH, c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o, c¸c em học sinh toàn trờng đã góp phần không nhỏ vào thành công của buổi ngoại khóa h«m nay. Mét lÇn n÷a, xin tr©n träng c¶m ¬n, xin chµo t¹m biÖt vµ hÑn gÆp l¹i vµo nh÷ng ch¬ng tr×nh lÇn sau.. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Văn học dân gian – những công trình nghiên cứu (Bùi Mạnh Nhị chủ biên- NXB GD 2003). 2. Văn học dân gian – những tác phẩm chọn lọc (Bùi Mạnh Nhị chủ biên – NXB GD 2003). 3. Văn học dân gian Việt Nam (Đinh Gia Khánh chủ biên, NXB Giáo Dục, 1997)..

(43) 4. Hiệu quả của hoạt động ngoại khóa Văn học dân gian trong nhà trường (Phan Thị Thanh Vân) - Báo Giáo dục và thời đại ngày 12/01/2009 5. Tổng tập Văn học và Tuổi trẻ năm 2009.( Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam) 6. Phan Trọng Luận, Phương pháp dạy văn, Nxb Đại học Quốc gia 1996 7 . Một số tư liệu về hoạt động ngoại khóa Văn học đăng trên các Website. Môc lôc A. đặt vấn đề 1. Lý do chọn đề tài 2. Mục tiêu của sáng kiến kinh nghiệm 3. Đối tượng thực hiện sáng kiến kinh nghiệm 4. Phạm vi và thời gian thưc hiện B. NỘI DUNG Chương I: CƠ SỞ LÝ LUẬN 1. Hoạt động ngoại khoá trong nhà trờng trung học cơ sở 2. Vai trò của hoạt động ngoại khoá trong dạy học Ngữ văn 3. Sự cần thiết phải tổ chức hoạt động ngoại khoá Văn học dân gian trong nhµ trêng trung häc cơ sở Chương II: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG I. Sách giáo khoa và chương trình Ngữ văn THCS. Trang 3 3 5 6 6 7 7 7 8 10 13 13.

(44) II. Giáo viên III. Học sinh Chương III: BIỆN PHÁP THỰC HIỆN I. Ngoại khóa về truyện cổ dân gian II Ngoại khóa về thơ ca dân gian III Ngoại khóa về sân khấu dân gian Chương IV: KẾT QUẢ SAU KHI THỰC HIỆN C.KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ PHỤ LỤC :Một số hình ảnh về hoạt động ngoại khóa văn học dân gian của học sinh khối 6,7 Tµi liÖu tham kh¶o. 14 14 16 16 26 30 34 36 39 46.

(45)

Giup hs lop 67 cam nhan cac tac pham VHDG qua hoatdong ngoai khoa

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về